Grice e Nifo

 PORTET primum colituere quid

Abri materia:

nomen Co quid uerbum: deinde quid eji negatio, quidue effirmatio: atque

enuntiatio or oratio.

MISSIS

ventofis exor-

dijs: breuibus Ariftoteles

quid pertractare vult pro-

ponit.Nam rei intentio:& fubictum apud gracos ide

funt:differunta; ratione. Vt enim fubiectumhabet rationem finis, intentio nuncupatur, ve vero habet rationem materia : in qua propria infunt accidentia, fu-bieêtum, fue materia à noftris appellatur. Eft autem intentio libri prefentis, fubictum, fiue materia enun-tiatio ipla: cuius partes conftitutiva, que integrales di-

cuntur, fünt nomen & verbum. Prima vero &e prima-riz pecies funt affirmatio de negatio • genus autem enuntiationis eft oratio.Hanc igitur intentionem pro-ponit, & inquit{ Primum oportet conflituere}hoc eft definire{quid nome & quid verbum,ve integrales par tes enuntiationis, verbum illudf oportet} non dicitne-cefsitatem fimpliciter, fed conditione. nam fi de enun-

tiatione pertractaturus eft, opus eft ve primo de nomi-ne,deg; verbo percurrat. {Deinde} 8e quati fecundo lo coquid eit negatio, quidue affirmatio? tanquam pri-

maria enuntationis fpecies atque, tertio quid/enun-

tiatio} quid {& oratio} enuntiatio quidem ve intentio, fubie tum, ac materia: oratio vero vt genus fubicâi.

Multa graci, vt Ammonius, Philoponus: & latini, vt

Boetius, & Thomas contendunt. circa feriem verbo-rom: qua, quia ventofa funt, ad commodumé; non multum accepta, hac fufficiant. Boetius hiclubie-

iedle.

ctum,materiam ac intentionem libri ait efle interpre-

tationem. Nam infcriptio libri ab cius intentioneficri

obilimer es affolet, vt inquit Philoponus in primo Priorum. Obij-

ire Dertrum.

ciunt côtra quidem viri clarifimi, qui fubtiles perhi-

bentur. Nam interpretatio vel fumitur pro voce arti-culata cum intentione quicquam fignificandi prolata,

vel pro voce articulata prolata ad figniticádum elle vel non effe, primum quidem non. nam tunc effet nimis commune, effet enim compofitis & fimplicibus com-mune quoddam. Hoc autem falfum eft, quia hber hic eit de medijs. Necfecundum, quia liberhic non eit de

Secunda põ.

voce, fed de intentione voces. Propter ha enuntia-

Confutatie. tionem in mente fubie@tum efle fingunt. Hacpueri. lia funt, nec digna noftra dilputatione. Verum fipfi

chuntiationem mentalem fubiectum efle fatentur, ad quem de vocali, vel feripta inquirere attinebit? Pro-

enie quid.

pter hac quod grace ermenia appellatur, latine fiue enuntiatio, fiue interpretatio dicatur, ide eft. Et de hac eft liber prafens, de mentali quidem ve quod, de vocali vel fcripta, vt fignum, de re vero vt caula. Nam veritas in voce eft ve lignum, in mente vt fubicêtum, in re vt in caufi, vt dicit Ammonius, necaliter Boctius (entit.Multa alia dici folêt, qua quia facilia, pretermittimus. Excufaio nottri enim frequenter circa facilia fimbrias dilatant,

circa vero ardua & occulta voces fummittunt. Tu vero a nobis contrarium expeêtabis, quantum videlicet a nobis fieri poteft.

Sunt quidomigitur ea que in uoce, carum, que in anima pa/sionum,note. Et que feribuntur, corum que in noce. Et

рета луна

quemadmodum nec littere omnibus cadem, fie nee noces cedem.

diete foriptura

med nico

Denomine, dedi verbo, chuntiatione, ac oratione.

pertractare propofuit, ante tamen quam de his prole-

Cản de veche

quatur, quadam communia de vocibus, fcripturis, ac

TI ferime

anima pafsionibus intercipit, fed de caufa intercepti

babetsr.

ambigunt expofitores. Herminius necesitatem illus ny-

Canfa Hervnd

modi intercepti fuifleautumat, vt propofita rei com-

modum infinuaret. Sed hoc ftare non poteft.na vtili-tatis commodiue narratio prohemij pais eft, vt Ari. in

Rhetoricis tradit. fumus autem nuncipfo in tractatu, quod verbú igitur innuit. Porphyrius interpofitz rei

Confa Perply

caulam propter veterum difienfus circa vocum figni-

ry•

ficationes,inquit. nam veterum quida voces, formas, fue ideas fignificare credidere, alij conceptiones, alij

fenfus fenfation esúcipfas, alij res exiftentes. quia igitur

Ariftoteles de nomine deá, verbo pertractaturus erat, contrarias di politiones, ac aduerfa impedimenta eli-dendo, veteri quaftioni generatim curfimé; fatisfecit.

Sed nec hoc itare potett. Primo quod quafio hac Cofitaio.

partem ad quamlibet definita, que difturus eft de no mine & verbo, non impedit. Secundo hac res eit gra-

uis, eltés altioris negocij, tranfcenditg; limina prafen-tis voluminis, quum de ideis, deá; formis contendat.

Melius igitur cum Alexandro, Ammoniog; fontien dum, quod Ariftoteles hac praaccipit. Tum ve genus

Expofitie cane

definiendarum rerum colligat. Tum differentiam có-, Fa)ecunda ve fitutivam, videlicet, g› nomen verbum quaque ad placitum ignificent. Tum differentiam difcretiuam,

vidclicet, vt nomen fine vero & fallo, enuntiatio, & ora tio cum vero vel falfo.Hac enim Arift. animaduertens quedam communia de vocibus,fcripturis,ac pasioni-

bus preaccipit. Affumitigitur quatuor ad pralentem Que Arite.

pertractationem conferentia,res videlicet, conceptio-

nes, voces, atque litteras. Oportet autem primo petere hac quatuor non fruftra ele, fed aliquem propterfi-nem.fiquidem neg; natura, negars aliquid fruftra fa ciant. Secundo petimus horum quatuor, duo effena-

tura lefe habentia, vt res conceptionesá; duo vero po-

Prima Petitio.

fitione, vt voces & littera. Veigitur fcias qua horum

Secunde.

natura fe habeant, quaue politione, ponit praceptum Preceptum,

ciufinodi, e qua aque omnes cadem funt, hac natura fe habent, qua vero non apud omnes eadem, hec pa-fitionefehabent. Huius precepti prima pars co patet,

@ natura in cunétis niformis eft & fimilis.Pofitio ve-ro cuariat. Qua ere quum res 8e conceptiones apud omnes erdem fist, natura fe habent, voces vero &e lit-tera, quum cuarient, pofitione habentur.

Arguitigi-

Syllogi frang lit

tur, quecung; funtalorum figna velnote, politionefe

habent: voces, & fcripta funt nota vel figna aliorum. nam voces funt notz conceptionum,

cum.igitur voces & fcripta funt politione.praponit mi norem.d.{Sunt quide igif ea, qua in voce cuiufmodi

funt nomina & verba-fearum quin anima palsionum notz, & que feribuntur] Sút notz fiue figna: {corú que

in voce} Hec vt minor quali concludit, & inquit. (Er} hoc verbum in greca coltructione, quicquid graci fen tiất, vim habet lape illativam apud Ariftotelem. quafi dicat. {Igitur quemadmodum nec littera omnibus ex dem, fic nec voces eedem}verbum, {ic} in verbis gra cis non eft, fed ex vi conftructionis fubaudiendum. Se-cuda igitur pracepti pars perficua, videlicet, ep ea que in voce, & que icribuntur, politione fe habent. Aliter intelligi poteft, vt dicemus.

Queritur verbum illud,

Dulintio:2•

figitur} quo modo tenct. Expolitor latinus ait dixiffe igur, quali ex premifsis concludens hune. videlicet. in modum de nomine deé; v erbo pertractandum, no-mina & verba voces funt. igitur de vocibus pertraêtan dum.Greci omnes verbum illud eflenotim executio-nis, de non illationis, affirmant, quod mihi conuenien-

Secanda dula tius eft.

Quarit fecundo Ammonius cur primo è vo-cibus, quamè rebus fermocinari capit. Dicendum de eis primo, tanquamà magis huic libro conueniétibus,

Tertia dubs quicquid Ammonius dicat. Querit terto Porphynius cur dixit {Sunt quidem igitur ca que in voce}& non, {funt quide igitur voces.;-Itéd cur no dixit litter vti,

REsPanpb

fea que feribuntur, dicit. Porphyrius vuleg nomen &

verbum funt partes orationis. prolatz eft enim oratio

prolata totum quoddam integrale ex nomine &verbo

conftitutum.nomen vero & verbum fcripta partes ora tionis fcripta, & qí partes funt in toto magis quam contra, totum in partibus, nam cótinet totum partes,

& no econtra. Idcircoinquitffunt quide igitur ea, qua

funt in voce} hoc eft nomé & verbum, que funt in yo ce, hoc elt oratione prolata vt partes fearum que funt in anima paísionú note, &e ea que feribuntur f videli... cet nomen & verbum infcripta oratione {corum quie

Confitatio.

funtin voce.} Sed hacexpolitio ridenda eft. Tum pri mo, quia cum ditficultate intelligitur partes eilein to-to, elle in enim non competit partibus nill improprie quarto Phylica aulcultationis, clt autem loquendum veplures. fecundo Topicorum. Tum quia in tam exi-guo fermone aquiuocaret de eflein. Nam dum dicit

¿corú qua funtin anima} fumit effein. vna ratione, dã dicet fea que in voce} alia ratione. Similiratione errant qui volunt effe in capi vt inferius continetur in

กล้อนี เพี

fuo fuperiori. Nam primo in verbo effe in, acciperetur proprie lecundo vero improprie.

Quare melius effe

in, in vtrog; codem modo accipiendum eft. Nam nomen & verbumfuntin voce vt in fubielto, vti resar-tificialis in re naturali. erit igitur lenfus {funt quidem igitur ea qua in vocef vt nomen & verbum, qua in vo cebarent, vt in materia & fubiecto, note carú palsio-num, que in anima funt, etiam ve in materia 8e fubie-Eto. Nam conftat tune Ariftotelem non aquiuocaffe

verboillo effe in. Quarit quarto Ammonius cur Arift.

Querte dubi» ait paísionum, pathema enim grace palsio eit, palsio

aurem affectus. modo affeCtus non eft conceptio, fiue fimilitudo, quam Ariftoteles intelligit. Dicendumgtria.videlicet fimilitudo,conceptio,& palsio idem Salstio funt, alia tamen ratione conceptio enim & intelletio vt intelligédi principium, eft ratio: ve veroà reipla de-rivatur, fimilitudo fiue fpecies, vt intellectum ipfum perficit, pafsio.vnde & intelligere & fentirein quodam pati faltem perfectiue confiftit, ve dicit in his qua de-anima. vnde qui verbum gracum naBorar in lati-num conüertunt affectuum, nee grieciliant, nec gra-cam conftructionem (entiunt. Quinto quarunt, mul

2uinte duMk

taefiein voce,qua non funt palsionum note, vgraui

tas, acuitas, & accentus, & id genus. Dicendum propo-fitionem Ariftotelis indefinite effe legendam, non au-tem vniuerlaliter. Sextopetijt. vtrum yt ea, quein vo

Sexta duba.

ce note funt corum que in anima, ita ca que feribun-tur, corum qua in voce. Refpondet Alexander go lic,

wleeRGie

& tunclittera eft legéda fie{ funt quidem igitur ca qua in vece, earum que in ánima pafsionum note, quem-

admodum qua icibuntur,corum qua in voce. Nam

verbum illud sa grecum, quod latine frequentilsi-mein & conuertitur. Interdum Alexander vult apud gracos accipi pro nota fimilitudinis, ve proficut, vel quemadmodum, &id genus. Hec Alexan. diceret.

Huic obijcit Porphyrius. Primo, quia ad fimplicem obiedia Pore fenfum nihil addi oportet.Secundo, quia in tam breui flore.

ordine, tamque breui oratione non eft partitio inter-cidenda. Tertio, fita lehabent que fcribuntur ad vo-ces, ve voces ad ea, que in anima, tune ve voces varijs litteris permutantur, fie palsiones varijs vocibus cua-riabuntur. Mibi videtur cum Alexandro & Alpaxio, Lupi proprie &ita fecundo modo exponi potelt, vt Ariftoteles pro-lequendo de nomine verbog; primo colligat inter vo ces & fcripta couenientias. fecundo inter res & paísio nes. Voces igitur & Icripta conueniunt primo guam-bo funt ve figna, voces quidem conceptionum, feripta vero vocum. Secundo o vt voces non funt omnibus ezdem,ita fcripta. Inquit, {fint quidé igitur qua in vo cetearum qua in anima, pafsionum note. &e qua feri-bütur, corum qua in voce. jQuare voces &e cripta có ueniunt in hoc q ambo funt vt note fiue figna. Ethec ell prima conucnientia. Deinde fubfcribit fecundam. d.{8 quemadmodum qua feribuntur non cadem om nibus, fieneg; voces exdem.fHac eit fecunda conue-nientia. Dixit autem fin anima} quod grece elt plyche, & non in intelleêtu, quoniam intellectus etiam ad di-uinum refertur, aut pincellectus nouas paisiones non fufcipit,fed de his in libro noftro de intellectu, & deani ma. Ea ergo, qua funt in voce & ca qua funt in feriptis conteniunt primo e ambo nota acfigna funt. Secundo omnibus cadem non funt.

Tune ad obiedta con-

Defryle _fle.

tra Alexandrum. Ad primum dicendum illum limpli-cem fenfum efle potentia &e virtute amplum & com-pofituim. Similiter fi oratio eft breuis, compendio efe oblonga. Ad hectèrtium argumentum probat ibi no efle in toto fimilitudinem, fed in parte efe potelt, vt

Alexander fentit.

Quorum tamen be note primo, cedem omnibus pafrio=- Serptere nes anime funtiet quoram bac fimilitudines, res iam ecdem.

Debis quidem igiur: dietum ef in his que de Anima, altes vius enim bec funt negocif.

Capit Ariftotcles, vt Alexander dicebat, ponere

Cim.j.

differentiam inter ca que pofitione talia funt, & ca que natura talia. Ea qua in voce & ca qua fcribuntur, po-fitione talia funt. Nune vero quanima pafsiones & resfint natura tales, declarat. Poteft autétextus effe pra-milla, & por effe fimplex narratio. Siquidem pramif-

f, fyllogifnus erit, que eadem apud oes: funt per na-turam talia-natura.n. vt Ammonius inquit, eft vnifor-

mis femper. Palsiones & res ezdem apud omnes.igitur

natura tales crunt Defyllogilmo accepit minorem เท้า

in textu. Si vero eft narratio tín, elt tune fecunda pars differentia, & inquit. {Quorum ti he nota primo:fune palsiones anima oibus eadem: & quorum ha limilitu-dinestres iam eadem } funt. igitur pafsiones & res funt omnibus erdem: 8e ita tales per naturam. Hac fortaf-fe expotitione Arifto, verba examinádo : argumentum

Herminij contra Alexandrum imbecille eft. Noenim

Alexã. vult o apud omnes fint paísiones eademiapud quos voces, (ed vt dixi, g› vel tangat minorem, vel par-

2iPeply. tem differentiz fecundam perficiat. Animaduerfione dignum Porphyrium in defendendo Alexandrum: af.

firmare guca quorum voces apud omnes cadem: 8e

ipfa funt cadem.& hoc generatim tam vniuucis ipfis,

quamaquuocis. Devaiwocis quidem cxipforum no

minum ratione conflat. De a quiuocis vero, quoniam animus audientis femper fibi nomen ad fignificatio-nem debitam, adquamúe à proferente emittitur, ac-

Confutatis cipit. Sed hoc ftare non poteit. nunquam enim aqui

uoca propolitio ellet diftinguenda, nam animus au-

[cultantis lemper cam conformiter animo proferentis

Вкуб Нас.

acciperet. Hermenius aliter fermones Ariftote, intelli

Nam voces fignificant paísio-

nes primo, & fecundo res, pafsiones autem, tantum

Crufidatio. res decernunt. Sed hoc ftare non poteft, primo quod

Arittote. dixithac, non igitur lapide efiet hic repe-

tendum . Secundo verbum illud eadem ad quid adde-

retur?Ellet enim inutile,nifi Arift.com munepafsioni-

Dubitais: bus &e rebus fumat, vt dicit Alexan. Sed tune dices ad quid verbum illud {primojadditurAlexander vuleno mina ligniticare palsiones, ac res, vt nomen iftud homo 8e naturam ipfam hominis exiftentem, & eius con-

ceptionem fignificet. verum quia nomen num aque primo duo fignificare non poteft, idcirco Arift. adijcit

¿primo., Nã ea nomina, qua in voce funt, primo paf-

Cantre Alex.

fones bignibcant, fecundo vero res. Recentiores obii ciunt nam ordo lignificationum eft iuxta ordinem con ceptionum. Sed res prius intelligitur, quam cius paf-

fio.igitur prius voce fignificatur. Ad hac nomen fem-

per predicatur de fua lignificatione. Nomen illud ho.

mo non pradicatur de hominis conceptione. igitur il-

Difesie Ale lam nonfignificat.

Dici potell pro Alexandro ep no-

men in voce primo primitate (vrita dicam) fubordina

tionis paísiones primo fignificabit. Primitate auré ap-

Tradraiale prebélions, res primo, Quaretextus debet flare/Quo rum tamen ha primo} non autem {primorum.} Nam gracus codex habet protos, & non proton. Vbi enim proton legerctur, vt fortalle Boctius nofter habebat in latinum primorum eifet conuertendum .

Colligeigiturinter hzequatuor ordinem : quz leri-

buntur fignificant ea que in voce, qua in voce, eas pal fiones qua in anima qua in anima, ea que in re con-

A.D,Th.

fiftunt. Licetnon fit ordo effentialis,nam qua feribun tur, & in voce funt, poflunt eque primo palsiones fi-gnificare, quum cripture pro fupplemento vocum fint adinuente. Verum quia res hac admodum eft laborio-

fa, ac difficilis, tranimittit nos ad librum de anima.Eft autem quemadmodum in anima aliquotiens quidem

intelleãus fine uero falfoue , aliquotiens autem iam cuire.

celfe eft horum alteran incife fie c in noce.

Cirea

compofitionem enim er dinifionem e/t neritas atque falfitas.

Haltenus hac communiter de ijs quatuor accepit,

vt nomina & verba efle in voce & ad placitum fignif-cativa colligat: Tum vt genus primum: Tum vt com-munem habeat differentiam illorum, cú quibus & ora-

tio & enuntiatio ipfa conueniunt.

Eft enini oratio &e

enuntiatio in voce. & ex impofitione aut placito figni-fcantes. & per eiufmodi genus communemé; différen tiam differt à rebus ipfis conceptionibusé; Nuncau-tem ipfa lignificare fine vero & falfo declarat, vt vide-

licet fecundam colligat illorum differentiam,aut (Ale-

xandro placet) oftendit enuntiationem fignificarecú

vero fallog, vt per hoc etiam & enuntiationis differen tiam colligat, notin nominis. Et licet littera pofsit mul

tipliciter ad formam fyllogifmireduci, ve facilius res in

telligatur littere (yllogilmus non eft aliter formandus,

nifi veiacet.Ideo inquit. Eft autem quemadmodumin

Sylingl/was. th

anima aliquotiens quidem intellectus fine vero & fat-

fo, aliquotiens autem cui neceffe eft horum altcrum in-

effe, hoc elt aut verum aut falfum, fic & in voce:hac eft maior. Addit & ipfam minorem dicens, circa compofi

tionem enim & diuifioné intelle@uales eft veritas atg: falfitas. Sed circa fimplicium intelligentiam, neg; veri-

tas neg; falfitas.

Igiturin voce etiam circa compofi-

tionem vel diuifionem crit veritas aut falfitas.circa fim

plicitatem neg; fic neg; fic. Et fic habetur totus fyllogif mus, per quem habebitur (vt dicemus in textu proxi-

mo) gy nomina ipfa & verba ab enútiatione differút.na nomina 8e verba fimplicia funt, & fic crunt fine vero

& fallo, enútiatio compo aut diuifio: igitur cú vero aut fallo. Et ita habentur genus & differentiz nominum & verborum. Quantú vero ad verba graca attinet noc-ma grace, latine eft, tum intellectus, cum conceptus, &

gativa.Simplex vt hominis autequi. Et difcurfiuus vt

fyllogilmus. Modo patet verum vel falfum effe in com

politione. Simplicia vero effe abfq; vero & falfo . Hac

quo ad verba.

cus fità fimili tín, velà fimili & caufa. Refondet expo

fitor ab Ammonio accipiens hanc manifeftationem ef

Le non tín à fimili, fed etiam à caulà, quam effetusipfe imitatur. Eft enim intelle@tus caufs, qua vero in voce

effectus. Sed hoc farenon poteft. quia non videtur cofatio non enim vt materia, autforma: quia conceptus nulla-

tenus funt aliquid vocum,nec corum que in vocenec

vt fnis,nam finis vult effe vitimum, vt fecundo aufcul.

shafin

tationis phyfica dicitur. Modo conceptus eft prior &

voce & vocum veritate. Nec vtagens, nam ab co gires

eft veinon eft oratio dicitur vera aut falla, vtab agen-te,vt dicitur in predicamentis. Ideo vt frequenter di-

Selotie proprie

ximus verü & falfum funt in intellectu vt in fubiedo, in voce aut fcriptis, vt in figno, in rebus vt in caula. Vis

igitur arguendi non eit demontratiua, fed dialectica à

fimili tantum. Multa adijci pollunt, que ab expolitori bus tum gracis, tum latinis perquire. Hac cnim ra-

ptim fcribimus.

Nomina quidem igitur ipfa aut verba confimilia furt fi-ne compofitione co diuifione intellectui: ut bomo uel album

wwFajd quando non additur aliquid; nam nondum falum aut стт

eff. Huius autem fignum hoc eft. hircoceruus er enim figni»

ficat aliquid quidem fed nondum verum aliquid ant falfum,

mifi efje aut non effe addatur aut fimpliciter, wel fecune dum tempus,

Hac litera poteft introduci vno modo vt fit conclu

fio, quomodo expofitor induxit, innilus forfitan ver-

bo illatiuo igitur , Alio modo

poteit inducis vt fit

minor fyllogifmi, fub accepti fub fyllogifmo princi-pali: qui fic erat. compofitio vel diuifio in intellectu funt cum vero & fallo, intellectus line compofitio-ne & diuilione nec font cum vero nec cum fallo, ex

quo voluit habere hanc conclufionem, in vocefunt quedam cum vero vel fallo, quadam non cum ve.. ro aut falfo. modo addit minorem dicens, nomina ipfa verba fimilia funt intelle@tui, qui elt line compo-

fitione & diuilione. hoc eft nomina & verba funt vo.

ces fimplices : fubaudi conclufionem. igitur fignifi-

cantabiq vero defalfo. Illa itaque particula illativa

igitur, addita elt vt notaretur conclulionem contine-

ninhac minori, propterea fupplet exemplum dicens: vthoc nomenhomo aut album quando non additur aliquid, nam nullo illis addito, nondum corum, ali-

Sigum,

qued falfum, aut verum eft.

Rem hane Ariltoteles confirmare videtur figno, quod poteft loco à maiori fic formari. fi aliquod no-men fé folo fignificat cum vero aut falfo maxime effet

hircoceruus.

Tunc dat oppofitum confequentis di.

cens: fed nondum verum aliquid aut falfum: nifi elle

aut non efle addatur. & hocaut fimpliciter, aut fecun-

dum tempus. Sicigitur patet nomina & verba feor-fum accepta fignificare, &e non cum vero aut fallo.

Dubitationer. Sed circa verba textus quarunt primo cur vius eft no-

mine compofito, & non entis, Huius caufe poflunt ef-

Prima confa

feplures:vt è verbis Ammonij excipi poteft. Primo.

quia nomina ciulmodi videntur potifsimum falfitaté lignificare: propter partium incompofsibilitatem.

Secundo vt innucret nonfolum nomina fimplicia ad

veritatem fignificandam egere verbo, fed etiam noni

Tatia naipfa compofita. Tertio vutur exemplo in filtis, vt

innueret veritarem non folum reperiri in rebus, fed in

Secida duba, his qua funt ab intellectu folo. Secundo quarunt cur

ait compolitionem fignificare cum vero vel falfo: & non lignificare verum vel falfum . Similiter & nomi-na lignificare fine vero & fallo, & non ait nomina non

Significate ch

fignincare verum aut fallum. Dici potelt e difterunt

di fignificare verum, & fignificare cum vero. Nam hoc

nomen verum fignificat verum, vt hoc nomen falfum fignificat fallum. quia fignificant fe: non tamen cum vero: quia fuum lignificatum non fignificant cum ve-

Tertiedubi, ro, aut fallo : nili addatur verbum. Tertio quarunt

quid Ariftoteles vult per limpliciter, aut iccudum tem

Primarifie pus? Reipondent guidam primo o verbum prafens

interdum dicit efle fimpliciter vt fubitantiam, ut cum

dicitur deus elt.Quandog; tempus tantum, ur dics elt.

Dixit igitur aut fimpliciter, aut fecundum tempus pro-pter hac. Sed hac expolitio non placet. Nam Arilto-teles loquitur de elle & non effe generatim vt funt note

extremorum: que abftrahunt ab his. Expofitor aliterait tempus pratens elie limpliciter. Catera ut pra-

teritum ac futurum elle fecundum quid:hoc cit fecun-dum tempus. Sed hac expofitio forte non valeto quia Confutaie quelibet differêtia temporis eft tempus fecundü quid.

Quoniam per aliquid differt ab alijs differentijs.

Aliter Ammonius , quod verbum porcitaccipidu-

pliciter. vno modo abfolute, ve eft, fuit, vel erit,alio

Prepria falatie

modo cum aduerbijs temporis: eft nunc, fuit heri, erit cras. Primo modo dicitur fimpliciter. Secundo modo

dicitur lecundú tempus,fed vtcung; fit. Textus pater.

Sed contra hac dubitant nonnulli recentiores. vi-

2wste

detur enim nomen vel verbum fignificare cum vero aut falfo. Primo, quia ad placitum fignificant. Igitur posibile eft vnum nomen imponi ad lignificandum idem q deus elt. Sed cafu pofito illa fignificat cum ve ro vel falfo igitur nomen vipote A.aut a.Secundo hac eft vna copulatiua vera, omnis homo eft rifibilis 8e econtra.Modo hoc elle non potelt nili verbum ccon-tra fignificet cú vero vel falfo. Sorticole in rehac di Prime palitio.

feordant. Nam quidam corum voluerunt ciulmodi no mina, vt.a.vel.a. lignificare polle cum vero aut falfo, & confequenter concedunt elle enuntiationes aut pro politiones.Hoc probant. quia concedenda aut negan-da funt enuntiationes vel propofitiones: fed hac funt concedenda vel neganda, aut dubitanda. Igitur funt Secunda pifio

enuntiationes. Alij timpliciter calus hofce nullatenus amitunt, & ita negant a. efle propolitionem. vel ve-rum, aut falfum fignificare vt per verba Ariftotelis vi-detur, & per rationem:quia funt implicia: qua nun-quam cum vero,aut fallo fignificant, nili addatur effe vel son efle.

Sed hac folutio ftare non potelt: quia vbig; Ari-ftoteles accepit litteras pro enuntiationibus : vt in

do priorum frequenter. Alij concedunt hos cafus,

quod videlicet. s. vel.a, poffunt, fignificare cum vero vel fallo: fed dicunt ciulmodi non effe enuntiationes, aut propolitiones, quia non fignificant cum vero vel falfo per modum complexi. Sed hoc videtur dificile. nam cuicung; competit ratio fignificandi ci debetur modus. Quare fi his competit ratio fignificandi com-

plexa, criam & modus debebitur. Propter hec videtur Refepreprie.

mihi elle dicendum nomina & verba quo ad primam corum impofitionem non fignificare nifi incomple-xum,neque cum vero, neque cum falfo. Quo vero ad nouam impofitionem, cum fint ad placitum polfunt fignificare cum vero vel falfo, nunguam tamen erunt propolitiones, aut enuntiationes. Propterea non va-let. A fignificat cum verovel falfo, igitur eft propofitio aut enuntiatio. Oportet enim addere in antecedente g fignificet ex prima impolitione, &e non ex noua inftitu-tione. Etper hac verba Ariftotelis & Alexandri ratio-nes poflunt moderari.

DE NOMINE:

Quad fit npe

usJrparata

Cum interpoluit communia quedam, e quibus de genus & differétias nominis nancifci pollet, núc de no

mineipfo aggreditur.

Sed videtur ordinem cuertif-

fe, nam in lbro priorum egit de propofitione antequá

deter-determino, modo ita fe habet nomen ad enuntiatio nem, vt terminus ad propofitionem.

Secuido, do-

Etrina debet ènotiori incipere. Sed nobis funt prius notatota, vt in phyfica traditur aufcultatione, igitur prius ab enuntiatione, que eft totum, quam è nomine &e verbo: que funt illius partes. Et fi de nomine 8 verbo prius quam de enuntiatione ipla, cur prius è no-mine?

Ad primum quicquid (velint veteres graci )

Ariftotelem in prioribus refolutorie procelsiffe,ideo è compolitis procesit. Nune vero compofitorie, ideo

è partibus.

Ad fecundum Efculanus fingit nomen

elleve materiam, verbum verovt formam. fed quia materia precedit formam,ideo è nomine.

Sed hoeftare non poteft: quoniam materia non eft fcibilis, nifi per analogiam ad formam, vtin aufculta-

tione phyfica di tum eft. Igitur èformaipfa, & con-

Saunde An fequenter è verbo procedendum effet. Ammonius

ait nomen ipfum fubftantiz modum detinere, verbum

Confilatio.

vero accidentis. Modo fubitantia efo prior acciden-te. Necimihi placet hoci quia lubitantia non nifiper cognitionem accidentium cognofcitur. Ideo dicen-dum nomen ideo effeprius tradandum, quia facilius cognolatur. nam verbum abique ipfo nomine co-gnolci non poteft. Significat enim effe: quod fine extremis non eft intelligere. At nomen iptüm cum fit abfolutum quoddam: intelligi potelt abíque verbo.

Quantum autem ad verba

dicibus inventur ounquodlatine el, tum grur, sco

ergo. &e rationabiliter profecto, ve videlicetannotaret

definitionem ciulmod ex diuifione proxime factacol

lectam effe. Hacenimelt regula definitionum inue-niendarü, vt Sexto Topicorum traditur.& fecundo po

Iteriorum, vt poft dinifionem fiat partium compofitio. vti coclufio. Qua ratione procefsit hic. Diximus enim voces anima pafsiones lignificare: 8c cum nomina pal fonesilliumodi delignent: voces crunt fignificatiur.

Vode genus ipfüm Ariftoteles naCtus eft. Dechiratum eft etiam omne fignificans expolitione, & non natura, fignificare ad placitum.

Quod grece eft fythece lati-

na fedus, pactum, inflitutio, aut placitum.

Sed cum

conftet nomina fignificare expofitione, iuread placi-tum fignificant. Rurfum declaratum eft nomen figni ficare fine vero & falfo: omneautem fic fignificans eft finetempore fignificatiuum: 8e quius nulla pars feor-

fum fignificat. Ariftoteles itaque hac omnia confide-rant, per modum confequentis definitionem nominis deduxit. Multa alia hic recentiores addunt, que (quia patent omittimus.)

Pater

In nomine nim, quod et equiferus: equas ipfe nühil

mis ferefien ac

erple mibel fio

per fe fignificat, quemadmodum in hac oratione, equus

Eficant.

e Jerus.

Erat vitima definitionis pars, e nulla nominis par-ticula feorfum feparata aliquid lignificet.nuncillam exponit. Et manifeltat hanc vitimam definitionis par-ticulam in nominibus compofitis. in quibus (vt inquit

Ammonius ) minus videtur, vt quafi fyllogizet è ma-iori ad minus. Nam in hocnomine, quod eft equife-

rus, pars hac ferus, aut equus feorfum nihil fignifi-cat: quemadmodum in hac oratione equus eft ferus,

aut equus ferus.

Quantum ad graca verba attinet, verbum equife-

•rus grace elt calippus, à calos, quod latina eft bonus:& hippus, equus, fed quia minus fonat equibonus, ve-equiferus, Boetius & alij tranftulerunt equiferus, Et vbi

Boctius tranfulit ferus ipfüm nibil per fe fignificat.

Grecelegitur equus,led non refert. Amplius verbum illud quemadmodum in bac oratione equus ferus: po-teft legi cum verbo, fic equus eft ferus: & abíq; verbo equus ferus.Solum enim vülthabere quod pars nomi-nis & fi fignificet feorfuminon ita fignificat, ficut quan do crat in oratione.

Incapit autem particulam de-

finitionis vitimam exponere: quia, vt ex Ammonio colligitur, hac particula eft vt caterarum finis, & om-nibus principalior. Modo finis elt intentione primus, de ctiam cognitione.

Verum non quemadmodum in fimplicibus nominibus, fie fe habet etiam incompofitis. In illis enim millo modo

Neminir coi +

liet part frar

pars eft fignificatina, in bis nero unt quidem, fed mullius feparata sut in eo nomine, quod eft equiferus, particu-

La ferus.

Sed dices igirur nomina fimplicia &e nomina com-

Cảm. 8.

polica non differunt. Ideo refpondet, quod differunt:

quiain fimplicbus nominibus parsnullo modocit fi-

gnificativa neque fecundum veritatem, nequelecun-dum apparentiam: at in compofitis videtur quidem ali

hil feorfum fignificat. Quantum ad gracam litteram attinet verbum illud vuir, grace eft vouleta.Melius ta-men(vt mihi videtur) fonat apparet, aut videtur. nam nomina compolita, ex quo impofita funtà conceptio-ne compofita, videtur quod illorum partes feorfum aliquid fignificent. Nomina vero implicia, cum in. ftituta fint à conceptione fimplici, partes corum feor-fum nec fignificant, nec fignificare videntur.

iEx

his poteit fyliogilmus fic componi. nullius nominis implicis nulius nominis compofiti pars fignificatie-parata: omne nomen aut fimplex, aut compolitum: igitur nullius nominis pars fignificat feparata. Minor fupponitur. Prima pars maioris & fecunda declarate funt in textu.

Sed querit vtrum alicuius nominis pars fignificet fe parata ? Et videtur quodfic: quia cuiuflibet com. nis feparata fie pofiti ex pluribus nominibus pars fignificat fepara-

дерест.

ta. Sed aliqua nomina componuntur ex pluribus no-minibus vt equiferus, de id genus. Omnesad qua-ftionem & graci & latini conueniunt partes nominis comparari pofle ad totius compofiti intelle tum,aut in ter fe. Primo modo nulla fignilicat feparata, nif in ora tione homo eft bonus. Seorfum enim illud idem partes ha fignificant, quod in oratione tota fignificabant.

Ethocmodo intelligit Ariftoteles. Nam licet equus & ferus forfum aliquid fignificét, nontamen ad intelle-Eum totius.Propterea inquit Ammonius, nullum no-men componi pluribus ènominibus, quatenus nomi • na funt, fed quatenus tranfeunt in vim fyllabarum. E-quus cnim & ferus in hoc nomine equiferus, fyllaba-rum vices detinent. Auerroes autem in paraphrafehu solsin AuT-jusloci vtitur alijs verbis, quéd partes nominis nun-quam per fe fignificant feparata, fed per accidens: quod eft dicere: non quatenus funt partes nominis,

fed quatenus fcorfum funt, tranfeunt in 'vim nonม

num. At in oratione partes feorfum idem fignifi-cant, quod in oratione, quia vtrobique quatenus no-

mina funt.

Xamine fint

Ad placition uero: quoniam mullum nomen eft fus natue

Pady fo,ud ra ann ed eun fo Jignificantnang or illieratifoni, ue

qui ferarum: quorum tamen nullum eit nomen.

Nune tertiam explanat definitionis partem. Nam primam, quod nomen fit vox : & gnificativa ex his, que communiteraccepit, vult elle manifeltam. Illam

vero, quod finetempore ex definitione verbideclara-

bit. reftat igitur vt tertiam exponat.

Quantum ve-

ro ad greca verba attinct, animaduerte, quod. ver-bum verbotransferendo littera Ariftotelis eft, fecun-dum placitum vero: quoniam natura nominum nihil elt, fed cum fit nota,nota cnim grace eft fymbolum, latine etiam fignum Sed cum hac litera ad ver-bum tranflata minimefonet, ideo tranftuli ad placi-rum vero: quoniam nullum nomen eit lua natura li-gnum, fed cum fit ex infituto. Hoc enim differt &à rebus, de ab anime pasionibus, vt diximus. Et quod natura fignificans non fit nomen exemploà fonisani-malium perluadet, de inquit.

Significant nanque fua

natura & illiterati font, ve qui ferarum : quorum ta-men proprer fignificationem, quam babent naturat lem y nullum eft nomen. Igitur nomen ab initituto fi-gnum effe debet: 8 hae ratio valet, fue fit locus à

findliun/ contrario, fiue fit locus è fimil, fiue aliter.

Ani-

minomme son maduerte quod animalium tom dicuntur agramma-

toi, hoc elt illiterati: quoniam fcribi non poffunt: de à natura fignificant: quia codem modo eft in omni-bus animalibus. Habet enimà natura animal ipfum per fuz vocis fonum fignificare affeêtum. Quare pro-pter duo ciufmodifoninomen eifenon pofiunt.rum quia illiterati, tum quia è natura. Recte igitur diêtum eft ad placidum.

Mouent qualtionem ex Alexan-

dro talem. verba funt voces, voces funt nomina, igi-tur verba funt nomina, conclufio falfa:& non pro maiori, igitur pro minori. Refpondet Ammonius, quòd nomen & verbum lunt voces fecundum mate-riam, vt archa eft hgnum fecundum materiam. Ma-teria enim nominis & verbià natura eft, vz vox. Forma autem nominis ab arte atque intitutione, ve archa . quo quidem ad materiam a natura eit, quo vero ad formam ab inititutione ac arte. Sic nomen quo ad ma-teriam eft res naturalis, quo ad formam elt res ab ar-teevtigitur non valet, hgnum eftànatura, ianua eft lignum, igitur ianua eftà natura. Obijcit autem huie Ammonius: quoniam fi nomen elt ab inftitutio-ne, de nonà natura: tune fignum aptius in nominis definitione caderet quam vox.

Refpondet ipfe hoc

efle factum: quia in definitioneaccidentis in concre-to debet poni fubicêtum loco generis, &e accidens pro differentia. At cum nomen accidens fit voci, ideo di citur nomen eft vox Sed hzc repontio nen mihi placet. Primo, quia li nomen effet forma artificialis, tunc effet quid additum voci. Hoe autem fallum elt.

Nam aut erit fubitantia, aut accidens i non fubitantia vt patet. fi accidens: non abfolutum, ve patet. nec relatiuum: quia tunc effet relatio realis. nam funda-mentum reale eft ve vox ‹ terminus realis vt res fignifi-cata •

Amplius nomen videtur abftra@tum. igitur indefinitione debct cadere fubieétum in obliquo.

Selatio apris, Videturigitur mihi nomenipfum nihilaliud effeni-li vocem articulatam cum intentione lignificandi ali-quid prolata. Vtenim vrina eft lignum fanitatis nullo addito fibi: fed quatenus ab intelle tu efficitur fignum fanitatis :ficvox eft nomen nullo addito: fed quate-

nus ab intellectu infticuitur ad fignificandum. Sin-dapfus enim non nomen elt. Sed fi ad fignificandum inflituitur: fiet nota fiue fignum: qua rationenomen fet vt Boctius inquit, &e hoc inquit Ariftoteles cum ait: quoniam naturaliter nomen mhil eft: fedi quando fitnota, & ita nomen eft vox fecundum materiam 8e formam fic initituta velignums

Tunc ad argumen-

tum Alexandri dicerem ibi elie deceptionem propter accidens: vt non fequitur homo elt animal, animal cit dictio.igitur homo eft diêtio: aut non fequitar. homo eft animal, animal eft gemis, Igitur homo eft

genus. Variatur enim veforticola fentuntlippofitio.

nam in prima animal fupponit formaliter, in fecunda materialiter cideo non valet..

Sed dubitát graci .

nam Aritotcies ait nominum naturaliter nihil efle . hoc eit nominum lignificatio non eft naturalis. Plato vero & Soctates in cratilo volunt nomina è natura ip-fa effe. Etita ifti font contranj: quod apud gracosha-

beturremotum.

Circa hane dubitationem quidam (vt Ammonius

Pelitiones.

narrat) volucrunt nomina effetimpliciter de omnino

ab initicutione: & nullatcnus è natura, cuius opinio-

nis fuerunt Hermogenes: & difcretus Diodorus.

Alay diserunt nomina elle fimpliciter à natura, qua-tenus funt rerum naturales fimilitudines. Cuius pofi-

tionis fuerunt Cratillus haredeus: atque Heraclitus

ephelius.

Ammonius voluit nomina ipla effe natu-

ralia quantim ad cthymologiam . nam omne nomen

vult elle impolitum è proprietate repertainre. vt la -

pis quali pedemledens: & petra quafi pedetrita.

Quantum vero ad fignificationem ipfam ab infti-tutione funt, Et ficinter hos duos confultat.

Etfidi-

citur viam rem naturalem plura nomina habere.

Refpondet, quia à diuerfis proprietatibus nomina

diuerla nancilcitur.

Sed pacchorum hoc ftarenon

poteft. Primo, quia tunc nullum effet aquiuocumà calui, nam omnenomen fignificaret à proprietate rei, & ficcanis effet analogum, & non aquiuocum cafu.

Secúdo vtin natura accidunt cafus, quorum nulla caula potett darinili per accidens, ita & in arte. de per confequens poffunt dari nominaà calu, nullaque rerum proprietate.

Er videtur hac fententia Ariltotelisani primo elen-chorum voi inquit. nomina quidem finita funt, &e ora tionum multitudo, res autem numero infinita: necef-

fe cit igitur plura eandem orationem & vnum nomen fignificare.

Propter quod mihi videtur elie dicen-

Solitie proprie

dum in vniuocis & fpeciebus nomina effe omniaim- polita fint, «*

quineca nen 2

mologia: licer in multis illa nos lateat. In aquiuocis vero & fingularibus nomina effe cafu affero • Vnde Boetius in pradicamentis. commento primo. inquit. aquiuocorum alia funt cafa, alia confilio: calu ve

Alexander Priami filius : 8 Alexander magnus. Au-gultinus Aurelius: 8 Auguitinus Niphus. Cafus enim id egitvt idem trilque nomen imponcretur. Du-

fint in mente,

bitant forticole : vtrum nomen in mente fit nomen.

Videtur quod non per Ariftotelis definitionem.namnomen eft vox. In mente autem nulla eft vox. Pro ala parte eft quod nomen prima & fecunda (vt di-cunt) intentionis eft in mente. Amplius in mente eft cnuntiatio,fed omnis enuntiatio conftat ex nomine & verbo. Igitur in mente funt nomina& verba.

al mio fal cendum apud Boetium in pradicamentis, capite de

fubftantia. in mentenon elle orationem, & per con-

lequens nec enuntiationem. Id autem, cui fubordi-

natur oratio fiue enuntiatio graceefologus, latine in-

terior ratio appellatur. Enuntiatio vero ipfa grace elt

- exologus : hoc eit exterior ratio. Apud enim gracos logus eft communis rationi & orationi. Apud nos vero interior ratio vno nomine vocatur vt ratio, ex-terior ratio vero oratio. Tunc dico in mentenec effe enuntiationem, nec orationem, nec nomina nec verba, fed bene conceptiones compofitas &e fimpli-

ces. Compotitas quidem quibus orationes fiue enun

tiationes ipfe fubordinantur, fimplices vero quibus nomina & verba: & ita concedo in mente non effe nomina neque verba: fed fignificationes, quibus

Nullum oft no

hacfubordinantur.

Ad argumenta in contrarium

fecie, fa patet folutio i nellam enim elt nomen prima autfe. cunda intentionis, licet fit nomen prima aut fecun-da/impolitionis. Onine enim nonien cit ab im-politione :

Ad lecundum patet folutio in mente

eitratio, in voce oratio fue enuntiatio, qua ratio-

nilubordinatur.

Ipfion vero non bomo, non nomenet, , fed nel neque

Nenfe onbi

nomen pofitum ift, quo ipfum appellare opertet.

Nes

в finE не

que enim e/t oratio, neque negatio, fed nomen nocetur ambiguum. O goniam fimiliter in quolibet eft, co co quod

+/, c co guod non eft.

Obijcict autem qui(piam definitioni datz, quod tunnonhomo, & id genus, Catonis & id genus ef-

fentnomina. Nam his competit definitio data.

Refpondet Ariftoteles de excludit duo à ratione nominis, primo nomen ambiguum, fecundo cafus.

nominum: & lic definitioni date oportet fupplere duasillas particulas, Gdebeat elle perfefta, vr di-

Accipit igitur duo - primum quod non homo & catera id genus non funt nomina.

Secundo

quod ijs talibus non elt voum impofitum nomen. & hocinquit, ipfúm vero non homo non nomen cit, hoc eft primum ,fed vel neque nomen pofitum elt, quo iplum appellare oporteat. hoc eft fecundum.

Hec perordinem declarat, & primo quod nonfit el nomen impofitum. Videturenim cum duobus con -

uenire. cum oratione propter complexionem : & cum negatione propter particulam negatiuam. ideo probans fecundum inquit. Neque enim eft oratio,

seque negatio. Deinde probat primum: & fingit il-

li nomen, quo nunc appellari liceat & inquit. fed no-men fit aut vocetur, fi fingere liceat ambiguum:

quia vt dicit, & quod eft, & quod non eit in oratio-ne rerum fine difcrimine vllo lignificat: 8 hocinquit.

Quoniam fimiliter in quolibet eit, & co quod elt: o co quod non et. Hircoceruus enim non homo eft, Becquus ctiam nonhomo. Quantum vero ad gra ca verba attinet ambiguum grece eft aorilton: quod latine non eft infinitum. Nomina cim greca fune di-

uerfa. Graci enim infinitum dicunt apeiron. Am-

biguum quod indifferens cft ac innominatum aori-nomen eft vox. In mente autem nulla eft vox. Pro ala parte eft quod nomen prima & fecunda (vt di-cunt) intentionis eft in mente. Amplius in mente eft cnuntiatio,fed omnis enuntiatio conftat ex nomine & verbo. Igitur in mente funt nomina& verba.

al mio fal cendum apud Boetium in pradicamentis, capite de

fubftantia. in mentenon elle orationem, & per con-

lequens nec enuntiationem. Id autem, cui fubordi-

natur oratio fiue enuntiatio graceefologus, latine in-

terior ratio appellatur. Enuntiatio vero ipfa grace elt

- exologus : hoc eit exterior ratio. Apud enim gracos logus eft communis rationi & orationi. Apud nos vero interior ratio vno nomine vocatur vt ratio, ex-terior ratio vero oratio. Tunc dico in mentenec effe enuntiationem, nec orationem, nec nomina nec verba, fed bene conceptiones compofitas &e fimpli-

ces. Compotitas quidem quibus orationes fiue enun

tiationes ipfe fubordinantur, fimplices vero quibus nomina & verba: & ita concedo in mente non effe nomina neque verba: fed fignificationes, quibus

Nullum oft no

hacfubordinantur.

Ad argumenta in contrarium

fecie, fa patet folutio i nellam enim elt nomen prima autfe. cunda intentionis, licet fit nomen prima aut fecun-da/impolitionis. Onine enim nonien cit ab im-politione :

Ad lecundum patet folutio in mente

eitratio, in voce oratio fue enuntiatio, qua ratio-

nilubordinatur.

Ipfion vero non bomo, non nomenet, , fed nel neque

Nenfe onbi

nomen pofitum ift, quo ipfum appellare opertet.

Nes

в finE не

que enim e/t oratio, neque negatio, fed nomen nocetur ambiguum. O goniam fimiliter in quolibet eft, co co quod

+/, c co guod non eft.

Obijcict autem qui(piam definitioni datz, quod tunnonhomo, & id genus, Catonis & id genus ef-

fentnomina. Nam his competit definitio data.

Refpondet Ariftoteles de excludit duo à ratione nominis, primo nomen ambiguum, fecundo cafus.

nominum: & lic definitioni date oportet fupplere duasillas particulas, Gdebeat elle perfefta, vr di-

Accipit igitur duo - primum quod non homo & catera id genus non funt nomina.

Secundo

quod ijs talibus non elt voum impofitum nomen. & hocinquit, ipfúm vero non homo non nomen cit, hoc eft primum ,fed vel neque nomen pofitum elt, quo iplum appellare oporteat. hoc eft fecundum.

Hec perordinem declarat, & primo quod nonfit el nomen impofitum. Videturenim cum duobus con -

uenire. cum oratione propter complexionem : & cum negatione propter particulam negatiuam. ideo probans fecundum inquit. Neque enim eft oratio,

seque negatio. Deinde probat primum: & fingit il-

li nomen, quo nunc appellari liceat & inquit. fed no-men fit aut vocetur, fi fingere liceat ambiguum:

quia vt dicit, & quod eft, & quod non eit in oratio-ne rerum fine difcrimine vllo lignificat: 8 hocinquit.

Quoniam fimiliter in quolibet eit, & co quod elt: o co quod non et. Hircoceruus enim non homo eft, Becquus ctiam nonhomo. Quantum vero ad gra ca verba attinet ambiguum grece eft aorilton: quod latine non eft infinitum. Nomina cim greca fune di-

uerfa. Graci enim infinitum dicunt apeiron. Am-

biguum quod indifferens cft ac innominatum aori-guum propter quandam indifferentiam ad id quod

eft & ad id quod non eft: & per hoc differtà nomine communi i quod licet fit indifferens, non ni-

fi is que funt fub eo indifferens eft.

Differt tamen

aoriftatio tranfcendentis ab aoriltatione termini predicamentalis: quia acriftatio tranfcendens eft fecundum quid illa pradicamentalis fimpliciter, vt

didum eft.

Echadubitatio.

Querunt ctiam, vtrum enuntiatio pofsit aori-

ftari? Iamblicus Platonicus orationem fiue enun -

tiationem aoriftari polle contendit propter aorilta-

tionem fubieti aut predicati fue nominis aut ver-

Viram aratio

bi, motus fortalle, quia quod parti contingit inef-

valea infni• fe, toti quoque accidit: ve quinto Phyficorum ha-

fari.

betur, vbi enim capiti crifpitudo ineft, & homini

ineffe necefle eft.

Confatatio,

Sed hoc fare non poteft. ait enim neque enim oratio neque negatio eft: fed omnis finita. Rurfus in capitulo de nomine de verbo nomen 8e vetbum aoriftari afferit, nullbi tamen orationem .

Balutio sprie.

Tenendum igitur nullam orationemi nollamque cnuntiationem aoriftari poffe. Tuno ad rationem pro iamblico dico quod omne quod parti ineft ne-

Oratienen pir cefle eft toti inefle.

Non tamen quicquid partem

infuir.

de nomina, neceffe eft totum ipfum denominare:

nam albedo dentes denominat athiopis,

nequa -

quam athiopem .

Dubitant & adhuc forticola :

quia videtur nomen ambiguum effe nomen : ดูแร่ม

valet eft nomen ambiguum tigitur nomenabinfe-

riori ad fuum fuperius.

Refpondendum non valere: ficut non valct, eft homo mortuus: igitur homo .itemque nec valet,

eft albus dentes : igitur albus.

Non enim argui -

tur ab inferiori ad fuperius, fed à fecundum quid

ad fimpliciter.

olioul cafir

a nomicie rine

Ipfum nero philonis, aut philoni, co catera id genus non minima fant, fed nominis cafus. ratio au*

tem cius in

alits

quidem eft cadem, quancuam diffe »

runt.

Nam eft, aut fuit, aut crit addideris, neque we=

rum neque /

falfum eft.

nomen uero ipfun

femper

,"

philonis eft, aut non eft, nondum ucrum ant falfum dices.

Quidam, vtftoici, cafus effe nomina, & reclum

effe cafum concedunt.

Reêtum quidem cafum,

quia è menteipfà cadit: & ab ipfo cateri cafus. obliqua vero nomina, quoniam voces funt fignificati-

un ad placitum fine tempore. Excludit igitur cafus ipfos è nominis ratione, & inquit, ipfum vero Phi-

lonis aut Philoni non nomina funt: fed nominis ca-fus.

Addir tamen conuenientiam inter ca fus &‹ no-mina, & differentiam: & inquit, ratio quidem cius,

hoc eft nominis: qua pauloante generatim afsi-gnata eft, in aljs quidem eadem eft: quafi dicat,

quod ratio generalis nominis , qua proxime afsi-

gnata eft, vna eit nomini ipfi, atquecafibus quan-quam differant. nam cum ipfis cafibus eft, aut fuit sut crit addideris, neque verum negue falfum eit, nomini vero ipfi, cum fupple addideris, femper ve-rum aut falfum dices. ve Philonis ipf eft, aut non eft cum addes, nondum enim verum aut falfüm di-

ces. Nomen igitur & cafus nominum conueniunt

in ratione nominis generali, differunt autem = quo-niam nomen addieum verbo cit., femper reddit ora-tionem aut veram aut falfam.

Ex his vult habere Definitie

Ariftote, hanc effe nominis definitionem. nomen eft pajada.

voxlignificatiua ad placitum : cuius nulla pars figni-ficat feparata, determinata, atque recta: per hanc rationem habeturtota nominis eflentia.

Per hac patetfolutio ad rationem ftoicorum. li-cet enim rectus cadatè mente, non propter hoe di-citur cafus. dicetur enim etiam verbum habere ca-fus : fed id dicitur cafus, qui ab alio cadit per inflexio-nem, vt Boctius& Ammonius addüt. Curvero vfus Dubiationes eft verbo fubftantivo, curúc gencralem pramifit no-minis rationem, Ammonius, è quo expofitor no-Iter accepit, facile declarat: nam fubftantiuo vius eft, quia cum cateris verbis cafus faciunt nonnunquam orationes veras. Pramilit vero rationem genera-lem, quia doarina incipit ab vniuerfaliori, adiecit fpecialiorem, vt generalem compleret.

Animaduertendum quod Auerroes, in paraphra-fe buius capituli velle videtur quod tam nomina am-bigua, qua vocat infinita, quam cafus nominum, fint nomina: de hoc ideo dicit, quia vult nomen dividi in hac. Omne autem diuifum predicatur de dividentibus. Sed quia hoc videtur contradicere ver bis Ariftotelis pro verificatione littera : vult hac non effe dicenda nomina abfoluta, nam propter ex-cellentiam videtur retum nomen: & determina-tum nomen efle nomina: quia videlicet in illis no-minis ratio praftantius faluatur: & ita vule hac elle nomina non privationes nominum, licet abfolute dum nomen profertur de potioribus intelligatur. quemadmodum accidens eft ens, & fubitantia eft ens: verum ens abfolute intelligitur principaliter de fubftantia. Principaliter igiturnomen dicitur dere-eis & determinatis fiue finitis, licet communiter de verifque dicatur. Multa captiunculatoreshiefa-bulantur, qua cum puerilia fint, pratereunda elle diludico.

Multa quoque de nominis dittinatio -

ne Ammonius addit: que cum fint potius gram-matica dieta, grammaticis relinquantur. Hac de nomine.

Ratio uero eft nox fignificatina, cuius partium alis qua feparata fignificatina eft, ut didio: fed non ut «ffirmatio, uelati homo fignificat quidem aliquid, non autem quoniam fie, aut non fit: fed crit affirmatio aut negatio fi quicquam fibi adideris ana uero hominis fllaba mullatenus fignificat, non enim in hac dictioneforex, rex/i» grificat fed tantum nune uox efl:in compofitis uero fignifia cat aliquid fed ut diximus non pro fc.

Сет.18.

Illud (vt diximus) quod principal hic perquiritur, elt enuntiatio: huius partes &e materia nomen, videlicet. & verbum declarata funt, pars vero veforma, qua eit ofo, nunc declaratur.cur vero(vt Ammonius dubitat) non co ordine rem affecutus eit quo in prohemio pol-Nas licebatur,diCtum eft. Animaducrtendumigitur, gno

mini & verbo & ofoni cóia funt vox, fignificare, & no per naturam, fed ad placitum, vtrum vero catera parti cula, vt fine t pe, vel cum tpe, an rete & determinate fucaoriftice, ii ex diftis patet : differt aut oño ab vtro-que: qm illius pars fignificativa elt ve dictio, nois vero de verbi non nili per accis (vt diximus) in definitione praterijt anà natura fit ofo ipfa fignificatiua, an ad pla citum,quia de hoc erit poftea difputatio. Apponit ait illa duo vt q fit vos & fignificativa, vt habeat genus. proximum,adiecit cuius pars fignificat vt dictio, &c nó vt afirmatio vthabeat differentiam: qua differt è nomine & verbo.

Prime dubs.

Sed ad intellm huius definitionis dubitemus de lin-

An oratio fit gulis.Et primo, vtrum ofo fitvox:& videtur o nó:ofo

Refonio fer non eft una uoxsigitur non eft vos. Antecedens argui-

tur:oratio eit muita uoces, multa uoces non funt una uox sigitur oratio non eft una vox. Rident forticula concedédo e oratio elt muita uoces, de ulterius p plu res fue multe noces funt uox fucuna fola uox, quem-admodum plures hoies funt unus folus hó, &e oita fit probant:quoniamhacuox eft una fola uox, &e illa uox eft una fola uox. Igitur hacuox, & illa uox funt una lo la uox. Sed hacuox & illa uox funt plures uoces. Igi-tur plures uoces funt una fola vox: & fie concedút plu res uoces effe unam folam uocem divifiue, utdiêum elt. Sed dices contra hos, quia li plures uoces funt una fola uox, igitur per couerlionem in parte una fola uox effet plures uoces. Amplius plures uoces non funthae una fola uos, nec illa una fola uox, igitur nulla una fola vox: & per confequens plures voces non funt vna fola

Definio, vox.. Reipondêt forticola & defendunt partem fuam 9 pradicatum illius propolitionis, plures voces funt vna fola vox, confunditur propter vim copulationis, qua includitur in verbo illo plures. Refoluitur.n.pla-res lie, & illa 8e illa vt diximus. mo nota copulationis habetvim confundendi, dita negãt conuerlioné, quia variatur fuppofitio. In prima illa particula vox fappo-nit confufe, in fecunda determinate. Et fi dicatur quo-modo conuertitur, quare ipfos, quia eft extra propoli-tum. Ad fedam dicunt, eplares voces nulla vna fola vox funt, qí nec illa nec hae. cum quo ti flatg plu-res voces fint vna fola vox, qí in hac, ifteterminus vox ftat confufetín, in illa determinate aut diferete: pP quod ha non contradicunt plures voces funt vna fola vox,& plures voces nulla vna fola vox funt, cum termi-ni non codem modo fupponant. Quanquam hac fint

acute dicta, & non poflantimprobari, fcasno effepe-

ripatetice di (ta, nec necellaria, nec in talibus captiun-colis debemus detineri. Multi.n. vtlogicam feruêtad vaguem amittunt philofophiam, & mora in his impe-dithominem feire veritatem. Peripatetici igitur di-

cerent op oratio eft vna vox vnitate verbi, de ficpôt di-ci plures voces timplices, na vero copolita ex ilis pro-prer vnitatem verbi. Aliqui dubitant fecundo cur di » - Secunda duba. xit in neutro genere, cuius partium aliquid fignificant Contra The.

leparatim, & non dixit cuius pars aliqua ligniticat lepa rata. Hac dubitatio procedit ex ignorantia gracorú verborum In graca.n.ingua pars, que gracemeros di citur,neutri elt gencris,ideo ad nos debetvenire, cuius partium aliqua feparata fignificats &rita poderatio ex-pofitoris friuola eft, vt multa alia.

Tertio dubitat Tetie dubi.

Afpafius contra illam particulam ve dictio, qi alicui competit definitum, cui non competit definitio. Na hypothctica eft oratio, 8e tó partes cius fignificant, vt orationes. Ridet Porphyrius hic efle diffinitam folá orationem fimplicem, co quia prior in omnibus repe-

ritur:cui relponfioni etiam Alpafium confentire ferüt.

Obijcit huic(vtmihi videtur) Boetius:on definitum

nó debetelle in plufquam dehnitio, Igitur cum oratio

fit communis fimplici & compolita:dehnitio etiam di cit effe communis. Sed hacrônon cogit: dicerent.n.

gy licetortio quatenus oratio fit coistimplici & com-

pofite, ta quatenus hic defcibitur non conuerit nifi

fimplici perle, quia cotrafte & no coiter hic defcribit.

Miliusigif contradico eis: quia Arift. poftea diuidet

oionem in enintiatiua , & no enuntiatiua,& enuntiati

uam rurfus diuidet per fimplicem & côpofitam: & nul-libi iam ipfam compofitam definit alia definitione, igi tur vult cam effehic definitam. Secundo oño comper

sinato

titvniuoca, fimplici, & cópofita: igitur debet dari vna definitio communis vniuoca, & nullibi dedit llamsigi

turefiet mancus. Alex, vero & Ammonius refpondét

Refienfie.s.

p hac definitio eft cois omnibus vt iplum definitum: namêt oratio compolita haber partes que lignificant,

vt diêtio. Huic opponuntalij ve Philoponus & Sy-

rianus, quia Arift.ait vt ditio:& non vtalfirmatio.mo ofo compofita habet partes qua fignificantut affir-matio:8 ita male adiecifiet, & non utaffirmatio. Alij

foluunt o dietum philofophi debet intelligi luppiendo fic, ut dictio neceffario, & no necellario ut affirmatio, & fic competit omnibus. Ego aût dico pace tátorum fe/priepre dixerim o Arift. dixit ut dictio: qin licet partes oratio-nis compofita fint orationes, th non ut orationes, fed ut dictiones lignificant feparata: &c hocfatis. Dubitát Quarte dubie quarto, curadiecit ut dictio & non ut aftirmatio, fatis

chim fuifet dicere ut diêtio, nunquam enim dictio elt

afirmatio. Repondent quidamiquia Arilt.folitus eft

nonnunquam dictionem pro affirmatione accipere:

ne igitur ufus impediat, fuppleuit & non ut aftirmatio: & fignanter ait,& non uraffirmatio, quia negatio ad-dit ad affirmationem, propterca fi non ut affirmatio

fatis habetur etiam ep nec ut negatio. Hac refponlio

fic dia,f el alicuius expolitoris graci, tacco, gán ipli yerbaverba Arift.melius intelligút, & verecundú eft pugnare contra gracos de verbis gracis. Hoeti non tace-

botg vbig; Arift.di diftione vocat - gracce phafim vocat:affirmationé vero cataphafim. Sin aliter no me mini me legitie,no ti nego cataphalim cópon ex ca-

Nie apria ta & phalis. Ideo dico @› fuppleuit nó vt aftirmatio, ad

denotandú partes ofonis vtdixi poffe lignificare vt af-firmatio:fed Arift, vult no licintelligere led quatenus

habent vim dictionis. Hoc.n.fuppleuit propter ora-tiones copofitas: cuius partes funt affirmationes : fed nó vraffirmationes: fed vt dictiones fignificant. Viti mo quarit Philoponus: vtrú hc definitio côpetat fo lum orationi perfetta? Ridito foli perfeta hec có-petitiqí partes non dicuntur nifi in relatione ad totú: totum aût & perfectú ide: & cú oratio hie definiatur in relatione ad partes, videf rationabiliterhie dehnin

vt perfecta.

Sed contra obijcit Boetius primo: quia

omne copolitü haber partes, cum aúttam pertecta g impertecta habeat partes:rationabiliter qualibet crit

totú &e perfecti.

Secundo tune partes oracionis & cu

iufg compoliti no ellent partes nifi in fine copolitio-nis:quia tunc folum compofitum dicitur effe copofitú.

Mihi videf orationes ha non militent : quia nó dicit aliquid cópolitum, nili propter forma & materia, cú orationi imperfetta defit aut forma aut materia, ali-ter effet pfecta, rationabiliter no dicit compolitú nec totum: Tunc ad rationes dico: ep oratio imperfecta no eft totum, qui vel caret verbo fimpliciter vel verbo principali:8 p confequens caret forma: 8e ficnec eit

cópolitum nec totá,fed quadá vocú multitudo. Ad fecundú dico, partés no funt partes nifipofti eft ip-fum tot,ante enim dicunt partes in potétia mlngitur

intelleCtus altu cóponat fubiectú & pradicatü củ ver-

bo.nô erit adtu totü:& ficnce actu partes, &e fic cóce-do id ad quod deducit, Melius igit cótra illos poteft obijci, gin ftatim oratione hic definitam fubdiuidit per

pfeCtam & imperfecta:qui rem incogrue egillet, nifi

Definitio ena»

vtrig; hãc definitioné elle coem voluiflet.

Colligeigi

innis abfoluta tur definitioné oratio vero elt vox lignificatiua, cuius

partiú aliqua fignificativa eft feparata:vt di tio, &e non staffirmatio:hoc eft fignificatione fimplici, non co-polita, aut dinilia. Ori aût aliquid fignificare vt pars pot effe duplicitersaur pars copofita, ve in hypotheti-cataut ve fyllaba, vt in voce compofita, idco duo facit, Primo declarat o pars ofonis lignificat nó vt pars co polita, videlicet,no vtaffirmatio vel negatio.Secundo o nec velyllaba. De primo inquit veluti homo fignifi cat quidé aliquid, nó aút fignificat o eft aut nó eft, fed crit affirmatio aut negatio fi fibi quici addideris, hoc

eit verbufolu. Et ficperexéplu patet prima pars. De-inde declarat fecunda, & inquit.vna verohois fyllaba nullatenus fignificat:quod probat p exemplú & locú à maiori:& inquit. No.n.in hac diétione forex, rex fi gnificat, fed tín vox eit fola, no habens vim fignifican-

Cotra, tu dices: quia in copolitis ve in hircoceru ignificat pars. Ridet in copoftis noibus fignificat ali quid ipla pars feorium, fed (vt diximus) non pro fe ad intellectú totius, cuius erat pars. Sicigif patet ou pars orationis nec fignificat vt pars côpolita,nec vt fyllaba

Oratio igitur eft vox ligni-

ficatiua:cuius partiú propin quarú aliqua eft fignifica tiua feparata per fe quidem vt diêtio, non autem fem-

per vt affirmatio vel negatio.

Ордір пра од

E/t auten oratio onnis fignificatina quidem, non tamenut inferanientam, fed quemadmiodom dietum eft fecundum imturaxin

inftitutionem.

Syllogizabat Plato in co libro, qui Cratilus inferibi Cámag.

tur, ofoné efle natura, & noinflitutione fic.oro eftin-

frumentú virtutis interptativa naturaliter nobis ine-

xiltétis.Per ipfam.n.fignificamus aia affectiones, ceu Pitevais,

per inftrumêtum.omne aüt inftrumétú virtutis natu-ralis eft natura: veluti virtutis viGuz oculi, auditiua au res:&eid genus.igif ofo natura, fed no inflitutione eft. hic erat Platonis fyllogifmus. Huicridet Arif.& con

ปริกสยุจี

fentit maiori.negat tá minore.nam virtutis interpreta

tiug primü inftrumentú & propriú eft pulmo, guttur,

dentes,lingua,& id genus:qua naturalia funt.ofo vero elt effectus illius virtutis mediátibus illis inftrumétis & ita minor falla eft. Inquit. Eft aút ofo ois fignificati-

ua quidé, non tamen ve inftrumentú, fed quéadmodá di etü eft )fm infitutione, & ita Platonis minor filfa eft.

Quantum vero ad verba graca attinet organon, vult

Boetius effe pofitú pro natura:quia (vt dictú ett) Pla-to omnium artiú inftrumeta fm naturam ipfari artiú cófiltere ponebat: & ita crit fenfus o ofo fignificat no ve inftrumentum.hoc eft naturo Jed/vt diatü eft in ca pitulo de noie) fm fynthecen,hoc eft Pm inititutione,

Gue placita Gue fodus, Giue paciú. Melius ait Arilto-teles organon no pro natura pofuit, fed pro inftrumen to:quia perhoc(vt Ammonius & Alex.aiunt) Arifto-teles minorem Platonis negareintendit. Sed adhucfo lutio Ariftotelis non videtur tuta.Platonici.n.quidam

Hermippus & Numenius obijciút.na idem videtur de effectu. Oratio.n.effectus eft virtutis naturalis per in -

oratio ipfa natura crit. Secundo, ofo eft inftrumentú intelle tus, qui eft virtus naturalis. nam intelleêtus ora

tionefignificat,fyllogifmo, qui ofo elt, ratiocinatur:

definitione, que rurfus oratio eft, definir.Sed vefupra.

omne virtutis naturalis in trumenté eft natura. igitur

oro natura erit, non aut inititutione.

Ad hac Ammo

niustolutioneinnuit o quéadmodú in tripudio mo-tus ipfea natura eft, modificatio illius (vtita dicã) ab inflitutione & artificio, ita in oratione voces fiue foni natura funt, modificationes vero inftitutione : & ita quatenus voces fue foni ofones natura funt, quatenus

tales voces inflitutione formanf.

Tuncad rationépri

mam maior falla eft. poteft enim aliquis effe effettus virtutis naturalis per inftrumenta naturalia ve tripudia

& effe inftitutione. Adfecundú ait Ammonius (p in-

tellectus non cit natura: quonia nullius corporisaCus

eft:fed quafi fupra naturá:& fic nihil prohibet virtutis

fupra naturam elle eflectú inftitutione.

Sedhzcre-

fponfio ftare non pot: quia faltem intelleêtus eft vir-tus naturalis:diftinguendo naturale contra arté. Igitur effectus fuus debet effe naturalis: vt diftinguitur côtra artê. Propterea dicédum o artificialiú principiú im- soltio peria mediarú eil voluntas. He enim eft immediata caufa inftitutionum, & propterea gg concurrant intelledus

& naturalia intrumenta virtutis interpretatiuz, quia

tamen ola fubiacent volütati, ideo inflitutione funt & non natura.& hoc nefcivitexplicare Ammonius,licet forte hoc voluerit balbutiri. Alexander aphrodifius

R5 Ales.

enititur probare orationem effe inflitutione: quia cu-jus qualibet pars eft inftitutione, totum inftitutione oft, led orationis partes vt nome & verbú inftitutionefunt: igie tota oratio. Hac ratio pace fua petere vide-tur, quia Plato & Socra in lib. Cratili. voluere ctiá nomina & verba naturaliter fignificare. Ampliusfimilis qualtio eft de noie & verbo:qn ipfa fint effectus virtu

Ri melier.

tis naturalis pinitruméta naturalia.

Ideo melius à fi-

gno idé probari pót: que apud diuerfos funt diuería inftitutione efle vident.id.n.quod naturale eft femper eft vniforme, fed orones apud diuerías linguas diuer-fie fpectantur, gaide ligniticent,

itur no natura, fed

Dubitationes

infritutione funt: & hac eft fua mel forratio.

Sed cir-

ca hac recentiores ambigunt, trú nomé, quod figni-ficat aliquid, fiimponatur de nouo ad fignificandum aliud, remancat idem nomé, verbi caufa, ifud nomen homo fignificat Socratem & Platonem, verü fipona tur ad fignificandum idem quod equus remancat idé nomen. Secunda dubitatio, vtrum oratio, que de no no imponitur ad fignificádá aliud g primo lignifica-bat, vt hc oratio,homo eit animal: dato

prina rideatnonnulli recentiorum g nomen impo

fitum de nouo aliter ad fignificandum & fignificabat non eft idem nomen,hoe probát exéplo: quia ficut ex variatione forma artificialis refultat alia arg; alia res artificialis,ita ex variatione fignification refultabút

Confutatis.

alia atg; alia nomina. Sed hac pofitio flare no pót. primaquia ad variationem cius quod de foris de per accidens accedit nihil debet variari: led nomen & ver bum fignificant ex volútate,ita go fignificatio deforis accidit nomini & verbo,igitur nomen per illius varia-tionem non variabitur.

Amplius li ad variationé fi-

gnification varientur nomina, ad conuenientia crit eadé. Igitur homo & Anthropus erunt vnum nomen:

Selatio pra quod nemo dixit. Ideo dicendú, ey nullatenus varia-pris

tur nomen:licet varietur fignificatio cú illa fit accidés ipli nomini. Pót tamen dici variatum extrinicce, qué-admodum colúna fit dextra vel finiitra iplo animali va riato.nec valet: fignificatio formalis variatur, igif no-men, quia illa eft fibi extrinfeca, ficut colúna dextrei-tas. Ad rationédico e variata forma artificialis in. trinfece variatur res artificialis:modo non fic eft in no minibus. Ad fecundam midentidem o oratio de no uo impofita, fignificandum nou cóplexú, vimhabet dictionis. Hoc abfolute dietum eft falfum, quia volo homo fignificet mihi equi bos animal, & facio hác propolitioné:homo eft bos:patet o qualibet dictio & pars lignificat ve diétio, igif tota non lignificar ve di

Etio.

Amplius hac oratio de nouofic fignificans eft oratiosigitur partes cius fignificát ve ditiones per dif. finitionem datam. Propterea dico q oratio pôt im-poniad fignificandum aliquod coplexum de nono dupliciter. Vno modo ponédo o partes fignificent, ex quarum fignificatione refultet fignificatio totius, « hoc modo fignificat vt oratio, veargumenta cogunt. alio modo ponendo q oratio lignificet, primo illud cóplexum de novo nihil de partibus afteredo, hoc eit non p hoc e lignificatio cius refultet ex lignificatio-ne noua partiú. Et hoc modo bene dicunt g› ligniti-cat vt dictio, quoniam fua lignificatio non refultat ex fignificatione partium:quo in cafu non erit oratio, li-cet partes lint noia:nec propfitio, licet lignificet cople xú,fed diCtio erit tín,de hac refupra difputatum eit.

Everationibus

Enuntiatina uero non omnis, fedilla, in qua nerum aut falfum eft, non ait in omnibus el:ucluti deprecatina oratioquidem e/ft, fedneg, neraneg; falfacetere quide igitur relin quantur, nam ad Oratoria, aut poeflm illarum magis cöfide ratio attinet: cnuntiativa uero prefentis cotemplationis ed.

Diuilio enútiationis, vt Boetius eft autor, hac ra-

Cim ao.

tione fit fumpta oratione pro genere, ofonum alia im períecta, vt Plato in lycio: Alia vero pfecta - perfeita

vero(filiceat bimebrem facere.) Alia enútiatiua, alia

nó enútiatiua qua e; diuifio, ideo p alterú membrum

negativum dat, oi fubdiuidentibus mêbris genus cõe nomé non haber.nó enuntiatiue vero alia elt depreca ciua, ve adfit letitia bacchus dator. Alia imperativa: vt accipe, daé; fidé. Alia interrogatiua, vt quo temeri pe-des?an quo via ducit in vrbemiAlia vocatiua, vt o qui rex hoiumo; deûg, aternis regis imperijs. Enuntiativa

Faree mane

vero elt vt dies eft:dies no elt. No countiativari vero fie.

{pecies expofitor reducit adtres. on illa quinqueor-

dinata lunt ve vnus ex intellectu alterius dirigaf:quod quidem in tribus fit modis. Primo adattédendü men te,& ad hoc oratio deferuit vocatiua. Secundo ad re-fondendum voce, & ad hoc facit interrogativa. Ter tio ad exequédum opere, quod etiá trifaria fit, aut pex prefsionem defiderij,&e ad hoc facit optatiua, vel refpa

Etu fuperioris, & ad hoc facit depcativa: autrelpediu inferioris, & ad hoc facit imperatiua. Siquis aut vellet poffet reducere etia has ad bimêbré, qua res cú non multum côferat, fit hoc fatis. Arifto.itaq; mirabile bre uitate vtens: vt Ammo inquit. tria facit fere infimul. orationem diuidit, enunciativá definit: intentionéad

fpēm altringit. Diuidés ofonem ait. enuntiatita vero non ois. Et lic innuit orationú aliá elle enuntiatiui,alia non enuntiatiá. Deinde innuens definitioné inquit.

fed illa in qua verum velfallum eft. eft igit enuntiatio oratio in qua vel verum vel fallum eft. Ve vero clarior effet hac definitio fubfcribit difierétiá, qua differtà ca teris. Qua in definitione pofita eft, & inquit. nó aútin cibus eft veri, videlicet vel falfum, veluti depracativa oratio & cretera id genus oro quidé elt, fed neqi vera, nco; falfa. Deinde abijciés à contideratione piti ora-

tiones nó enútiatiuas aftringit intentione in fp.m. Nã huculo; de partibus interpretationis: & de cólipfa ora tione locutus eft. Et inquit. catera quidé igitur relin-quantur, ná ad oratoriá fiue rhetoricã, aut poefim fiue poeticam magis illarum confideratio attinet. Enuntia-tia vero pátis côtemplationis eft, qua {pés eft ofonis potionhuius vero ipecies funt affirmatio & negatio.

Hac igitur funt que Ariltoteles breuibus cóplexus eft.

Quantum vero ad verba greca attinet verum vel fal

Y mum Cfal

fum in enuntiatione funt, in intelle@tu,atq: rebus.Inre film,

bus quidem vt in caufa, gn ab eo quodreseft vel non

eft enuntiatio fitaut vera aut falla. Inintelle@tu vero, quia intellectus fubie tú oium verorum, & ita in intel leêtu funt vti in fubiecto.In enútiatione vero ipfa funt vt in figno,ceu fanitas in vrina. Sed lupradictis emer gút dubitationes, Prima, videf o Arifto.male definie-

rit enútiationé per verú vel falfum: qi verú vel falfum aur funt dfia, aut propria fiquidé propria nó crit bona

definitio.fi dria, túc coftituit ipés: 8cita pfuasfpésde-

finiflet.

Secuda cur folú de enuntiatione eft colidera-

tio.Logica.n.eft (cia cois,igit de oibus. T'ertia depro

pofitione tra @af in lib.priori,& in lib.polteriori. git nố hic de enuntiatione:cuidem fint. Ad primá rádet Ammonius, g enútiationé fignáter definit p verú vel falfum:quia lunt fines clus:& definitio dat p finé mul-

totiens.totiens. Vel dici pot, g funt ve propria, qua ponuntur loco differétiz, qua nobis latet, etiá fi fint differentia & confituunt /pês-genus definiri per pés tieri poteft,

vt dicit Alexan. quando vel differentia latent: aut ge-nusnon fit penitus vniuocum. Ad fecundam ridet

Theophraltus philolophus o omnis oratio aut initi-tuta ordinatad; elt ad aufcultationé auditionege: aut res ipfas.fi ad aufcultationes ato; auditiones, fic perti-

net ad rhetorem atq poctã, vt Plato ofidit in phedro.

& Socrates plilebo.Si vero ad res, fie enútiatio inflita ta eft ad librum pofteriorú & ad feiam: & ita crit pro -

pria huic confiderationi. Ad tertiá dici pot, genun-

tiatio differta propolitionesm propolitio ordinatur

ad fyllogifmú, & quatenus ordinaé ad fyliogifmú di-citur propofitio,qua fi ordinaf ad demonfirationem,

ca.fed fi ad lyllogilmum limpir vocat propolitio ab-folute. Enuntiatio vero dicit quatenus fubordinat in-

telleêtui p voces exprimétis de rebus verú falfumúe.

Et ita diffèrunt quia enútiatio eft extra menté ti in vo ce autfcripro: ppofitio extra & intra menté, Enútiatio

etia dici pot propofitio, & cóclulio, & probicma:pro-blema in dialeêtico fyllogilmo, cóclulio in demôltra-

tione,itêá; dici põt qualtio:& id genus:propolitio nó nili premifla. Hac ti latius explicabuntur in libro prio

rum & pofteriorú Quarút rurlus forticola, an ciuf-modi propolitiones, tonat, corufcat, lego & id genus funt enütiationes. Secudo an difterat dicere, ego lego,

ego Augultinus [cribo,& dicerelego,icnbo. Ad pri-

mam rident nonnulli forticole quilliulmodi propoli-

tiones,necfunt orationes, nec enútiationes: benetn funt cóplexa quedá in virtute. Mouentur aurem ar-

gumento pillarú vna pars vipote fubicêti eft in men te, videlicet,ego. Alia vero in voce, vipote pradicatá.

enutatio at de ois ofo eft penitus in voce vel fcripto

&c ita ciufmodi effe non poffint orones vel enttiatio-

Cofittio nes. Sedifti delirt penitus. Nã ciufmodi funt in voce aut feripto: & in eis eft verum vel falfum: igitur enun-

tiationes.Hac.n.fuit Ariftotelis definitio. Neccon-

perfe pres tra cos alter arguo:fünt. n.hac defe derifibilia. Ani-

maduerte igit g› ciulmodi funt enuntiationes, qui verba funt fubiedtü & predicatú & copula, in ilta distione lego, aut ambulas: eft fubicêtum vi prima vel fecunda:

pfone verbi, qua fua natura illá importat. Elt pradica-

qua funt pronomina & prima & fecúda pfona,deno tatur affectio aliqua fiue pracilio quadá, verbi caufa

cú dicit ego Auguftinus Icribo,denotatur quaut folus

fcribo, aut nullusita benefcribit. Ettúc iuxta hác re

bit. Tenet captiúcula perregulá. Secunda,non valet.

ego Augultinus curro-igié ego fum. Ef.n.antecedens verum vi ego folus curreré: côlequens vero falfums

sit deus ego fum qui fumqi alia a deo vel non funt,

vel nonita bene. Bene tamé concedent hasfum, es,id genus. Sed ilti propter captiunculas lepe tradunE in pueriles fabulas.Hac.n.rilu digna fatis funt. Nãdá dico ego fum vel tu esaut in his volunt effe intelligen da fubielta, aut non.fi no: igitur erit aliqua cnuntia-tio pfeêta, &e nó cú fubieto. Si vero volunt effe fubie-Ea intelligenda.fed intelle@tus pót explicare voce om ne quod cócipit: & non aliter pót, ( dicêdo ego füm: vel tu es.igitur ez equiualét fum : & ego fum : es & tu es. Secundo, tunchec effet nugatoria tin deus eft: tín ego feribo:& id genus, Propterca vide mihi lilliulmo-di ofones non differre quátum ad ré: fed folú qua ad

vium thetoricum atq: ornatum. quo.n.adveritatem

idem eft dicere tu es, & es, ego fcribo: & fcribo. Ad-dunttamen rhetores pronomina ipfà prima &e fecun de perfo na nónung emphaticos : veluti illud Maro-nis: Me ne incapto defiftere viêta? fub illo pronomine me,intellexit reginam deorum,& fororé, & Iouis con iugem. Similiter Cicero . Ego omni officio ac potius pietate erga te catenis latisfacio. lub illo pronoie ego: feillum talem qui cum Ientulo familiarifsime vixit, 8 qui tot beneficia ab eo acceperat intellexit. Addunt igitur rhetores eiufmodi ad amplitudiné. licet quoad

propofitionum veritatem, quam logicus conliderat,

nuila fit differentia. Et hoc modo intelligendum eft illud Prifciani grammatici.Hae fatis.

Ef autem una prima oratio cnuntiatina,affirmatio, dea

Enuncidiona

inceps negatio: cater e ucro omnes coniuncione funt und. aliu eft voafim

alie con.

Nece/fe et autem omnem orationem enuntiatiuam efe ex

alia vere cam

uerbo, dut cafu verbiquando o hominis ratio nif refm pes ee. e/t, aut fuit, aut crit, aut tale aliquid adyciatur nequag oras

per afpr.

tio crantistina fi Qgaobren an quoddam fe or nonmul

ta animal,gre/sibile, bipes ? Neque enim quis propinque di»

Pie:

7. Mete.

C- 8. Mar.

cuntur: una crit. Erit alterius boc trafare negoay.

Cóucniunt expofitores & graci & latini,g› definitá

Сетьат»

enuntiationé nunc dinidat Ariftoteles: & volút gi Ari-(toteles breuibus duas divitiones enuntiationis expli-cet:quarum vna eft o enútiationú quedã eft vna lim plex, quedã vná coniunctione. Quá expofitor eo ap-probarge etiá in rebus aliquid eft vnú fimplex, vt indi

uifibile,aut cotinuu,alteri colligationc, aurcopofitio

ne,aut urdine, Secúda vero vt expofitor ait fubdioi-fio eft enútiationis vniusin affirmationé, & negatio-nem./Vnderecétiores volút diuifiones effe hunfmodi enuntiationú qua dá eft cathegorica, quadá hypothe tica. Cathegoricarú alia eft affirmatiua, alia negativa:

Mouct Boetius dubitatione/vtri id quod ait prima ad affirmationé referaf, vt lit pofterior negatio, An id quodait prima ad limplicé retulerit orationem : vt fe-cúda fit que ex ofonibus iungif. Hac Boctij quaftio refoluit in tres. Prima verú diuifio enútiationis p vná & coniunctione vna fit prior diuifione p affirmatio-nem & negationé. Secúda verú afhirmatio fit prior ne gatione. Tertia vtrú fimplex litprior côiuncta.Ridet Andivltemi expofitor,è quo accepcrút recétiores:g prima diuifio.

ciatie in visena

enútiationis eit per cathegoricá fiue vnã limplice:& hy ne vnom fit gri potheticam fue coniunctione vná. Huius ratio ab ex-pofitore colligit, quia prima entis diuifio eft per vnum &e multa Igiê prima enuntiationis diuifio effe debet fi-militer. Alia vero diuifio eft potius fubdiuifio enuntia tionis fimplicis. Sed pace horú dixerim hoc ftare nô pôt, gi eriá hy pothetica fiue cóiunctione vna eft affir matiua vel negatiua.I giê no diuifio fecunda fiue fub-diifo alerius uel.P erit, guat fit per firm tiun-&negationem.Secundo errant recentiores qivolunt

hane diuifionem effe per cathegorica & hypotheticá: qi tune fola conditionalis ellet côiunctione vna. Am

mo.n.& Boet.volunt hypotheticam no effenili duo-bus modis saut conditionalé, aut difiunetam qua ét pecies conditionalis elt vt dicemus. Vñ & gracehy-pothelis conditio cit. Igit hypothetica conditionalis eft tm. Ideo dicendú ad primão hac dua diuiliones

enuntiationis aquales couertibiles cú ipla funt. Vt.n.

ens diuiditur per vú &e multa: 8e per adiú Se potétiá &

id genus. Qu oe ens aut eft vnum,aut multa. Similr o€ ens aut adtu aut potétia. Sicois cúciatio aut vina fim-plex aut coniundta. Et ois etiam aut affirmativa aut ne

gativa. Etita equales funt diuttones euimodito non vna fubdigilio alterius. Dico lecundo hae diulio p vnam & coniunctione voi no eft diuifio per cathego-ricam & hypothetica, Nô.n.vt Boct.& Ammo, aiút:

cathegoricum opponi hypothetico:fed côiunêtione

vni. Eit aút coniunctio non vno ma:fedinterdi copu latione, interdüt pe,interdum leco, &e id genus.Ha.n.

funtconiunGtione vnz, pn fol exoritur, diescit : quia

coniunguntur coninctione tpis He hmilr, vbi tu di - fputas, Socraiacet,& aliz eiufmodi. Que ti non funt

hypothetica. Recte igitur Arifto.verbo côiori vtens,

dicit catera vero oes côiunctione fune vna:& non di-

ateet secteasoes se apoiteacas Ad ed am sepondet

Animo.g afirmatio lolum ex parte vocis eit prior

Additie expo negatione quia eft limplicior. Nam negatiua enútia.

tio affirmatiua addit particulam negatiua. Expolitor aûradiecit duas alias rones, @ affirmatio eit prior ex parte intellectus, om affirmatiua fignificat compoli-tionem intellectus,negativa lignificar diuifione. mỡ compofitio eft prior dinifióne, cú non fit divifio niti compolitori. Sedo ex parte rei:qi affirmatio lignifi cát efie, negatio non eile modo cile &e vir habitus na-

esfuttio addi turali prior eft priuatione.Sed hacadditiono placet

Prima quidem non: om a pari diuto elet piorcom

politioneginon cit compofitio nili diuiforum. Am plus vt diot Ammo,affirmatio & negatio quo ad có-

politioné & vitatem non difterurit: qu veragi eli có-polta ex verbo de noie. Lacetilla dicatur divifio reri.

Secunda vero minimesgi privationaturatrpracedic

habitü, vt de in Predacamentis Prius.nicatulus cocus

elta viders, & ita fatis citrelponio Amo.( Boctius

เช้นSimplee

stiam approbat. Ad tertiai rádet Boctios gi enúcia-

enantiatie fie

tio implex eit naturatlis/At coniuneta pon eit vna

nili pofitióne & quali ab extrinieco. Sed quod elbra-turale prius eft eo qdi pofitione eli tale ‹ aurefimplicé

tiationis limpiscis voitas eltà natura, etiá ipla crita na

tura.eadem.n.ratio.eft entis,&evnius:proponitionis&

voius: ve di in elenchis. Sed Arifto.ait contra Plaroné nullam afonem e/lea natura. Igitur vé hacexpolitio contra Ariltot. Propterca dico, go via inuentiua, quee compolitione agitur, limplex enunciatio prior eit, via vero analicica hoc eit refolutoria copolita eit priortim

plici.sed qi Arilto.inilto lib.eltinuentiuus, iurelim

Litera exp.

plicem praponit. Inquit igitur, elt aút vna prima ora-tio enuntiatiua affirmatio. & midens ad particuli, pri ma (ubicribit, deinceps negatio:gaipla negatio voce polterior eft. Ad particulam illam vna,midens aitalia vero coniunctione funt vna. ve hypothetica &id ge-

Duli Mexi, nus.Sed adhue elt dubitatio Alex videlicet, vtrum di-uifio enuntiationis per affirmationem &e negationem fit generis in fpecies. Secúda elt dubitatio Ammonij:

Scle tran

vtrum hec fiue enunciatio fue propofitio fol exilten tefuper terram dies eft, fit fimplex, aut coniunctione vna. efpondet Alexáder qudiuifio enunciationis per Rie Ani. affirmationem de negationem non ellet generis in ipe

cies : qinin generenon eltordo, in enunciatione elt

ordo.Refpondet Ammonius, & Boctius,& expofitor o bene vna poreft effe altera prior cóparatione facta inter fe vt in numeris patet. Sed coparatione adter-

tin:vtporead coc genus nulluselt ordogi aqualter

funtorones veri vel falli participes, qua eit definitio enuntiationis.& hec refponfio potelt ftare, Scias tá q Boetius & Ammonius inter afiarmationem & nega-tionem nullum alium volüt ordinem, nili prolationis &e vocum. Expolitoralios affert, quos deiecimus. Ad Ri. ad/elam.

Fecundam dici por quod illa elt coniiGione vna : สุก

ablatiuus abfolutus refoluitur per côiunctionem alig, vt dicunt grámatici. Hee de diulionibus colliguné.

Expõ fecunda

Deinde vt Ammo.& Boctiusintroducút. Arifto,vo- partisprime lens dilputare de afarmatione & negatione: que funt {pecies enunciationis.pramititquoddam vulead fer monem de illis, videlicet, pois enunciatio conftat ex verbo, videlicet, prefentis t pistaut cafu verbi: q' eft preteriti aut futurt.

Tacuit verbum infinitum, ve ait

Ammo. Tú quia principaliter de afhrmatione loque-tur:tum vel maxime, quia coordinatur cum negativo. haber.hictim co fere cádem vim.Sed dubitat Ammo. curpreteriit nomen.pót.n.imo conftat enúciatio ex nomine de recto, vt fol oritur:& cafu cius, yt me tedet fcribere.K efpondet primo hoc efle pratermilium: ga potett effe enuntiatio, de non ex noie vel cafu nois: vt Kire tum nihil eft: vbi verbum eft fubicctum. Nul-la ri enunciatio elle põe line verbo, aut verbi cafu. Hec refponfio non valet: em vérba illa in chuntiatione no mina funt. Propterea Porhp philofoph", qué Boet.etia (equit, volie pratermififeipfum nomen: quía verbú eft principalior pars, cum fit pars formalis, quafito-tius enuntiationis cópictiua Signum aut aftert /to-ta oro à pradicato, o eft verbum nomen mancilcitur.

dicitur.n.cathegorica, hoceit predicatiua. Hac eit Exp5 propria.

vna expolítio, qua ftare pór.Mihi tá videtur o Afift. refondeat quattioni tacite, dixit.n.efic enuntiationú alteram limplicé,alteram comunctione vnam. Lo quis abifciet.ois enunciatio coltat,ex verbo,verbü aut im portar compolitionem, j fine extremis non efintelli-gere.Igitur ois enuntiatio di cópofita. Cuirídet q ois enútiatio eft cópofita ex noie &e verbo.Sed di fimplex quia non ex pluribus enuntiationibus conftat. Veluti

hacfi folesoritr, dies efliqua pluribus conltatoro-

nibus.Et tunc continucilitera fic : licet enuntiationú fitédam fimplex,necefle efi tá oem oroné enúciatiuá

effe ex verbo, aut cafu verbigitur dé fimplex fimpli-citate oppofita compofitioni ex pluribus enúciatio-nibus. Et hac elt expórectior.Primo, ga illa particula Apprebatio ex aduerfatiua (ait) poni non tolet fic obiter, nili ad obic Peitionis, Etiones tacitas tollendas. Sedo, quia interpotitio fuif-

fetnimis cafualis & nopetinens. Tacuicautnomen:

dú à maion liciga fiqua oro cét enüciatiua line verbo maxime ellet detinitio.Mo ingt, on & hois to, nitripm eft,aut fui,auv erit:aut tale aligd adiiciat, nequai ofo enúciatiua fit. Igié ois enunciativa ofo ex verbo côltare debet. Sed qni de definitione locutuselt, & qualtio

de vitate cius elt alterius negocij,ideo fe excufat, in-terponit tamen cólutationé cuiufda falf ráfionis. Di

cebant enim quiddã, ep definitio elt vna, quia partes propinquius iacent.Inquit. quamobre vnum fit & nó

multa animal, grefsibile, bipes. Interponit folutionem fallam:& inquit,negi enim quia propinque dicuntur: vna crit. Túc redit ad excufationem, quali dicés, quare

Natabile.

vnú fit definitio crit alterius hoc tractar negocij.Aiad-uerfione dignú, vt declarat Boctius & Ammonius ad vnitatem definitionis elle neceffariá partiú propinqui tatem, quia bi partes longo interuallo cocila profer rent, definitio nó ellet vaa. Neigit credat hanc elle cau fam vera, remouit illa &e tranfmilerit nos ad feptimú &e octauum meta.

Etlicet de vnitate definitionis Arift.

Dubitatio.

Rifie T bre.

tralmiferit nos ad metaphyficá, Dubitant expofitores graci que eit caula vnitatis definitionis Ridet Theo phratus in libro de affirmatione & negatione, e defi nitio eft una ratione fubicati: quod definit. Secundo propter partium proximam conftitutionem. Obij-ciunt contra Theophraft, quia tunc definitio no effet vna per fe, qín ellet vna ratione fubie ti, & ita ratione extrinfeca Secúdo, quia tuc oia accidentia effent, vnú effentialiter, quia funtin vno fubicêto, vel faltéca, qua

effent in vao fubicCo. Ammonius affert duas caulas-

Prima elt partiú vicinitas, Sccunda vero eft, quia in re eft aliquid loco materia, aliquid loco forma. & cú

inter hac nihil medvet , rationabiliter faciunt dcfni-

tionem nam: Sed ambo pollunt bene dicere, quia Vt Auerroes ait in, g-mera. com.4a.dehnitio vno mo-

do poteft fumi vtinfirmenum, quo inteflectus in-ducitur ad intelligendas effentias rerum, de cú infiru-mentum fumat vnitatem afine. Finis aút eft definiti effentia, iure ab vitate definiti definitio crit vna. Et fic recte Theophraftus ait. Altero vero fumi potelt yt etipfarei eilentia, que cum refultet ex vitima diffe-

rentia liue vitima forma, que cil vtmusaCtus,ficbe-

Dubitatin The

ne Ammonius ait. Sedle res non eft hic tractanda, vi bene Arift. Dubitatetia Themitius primo pofte. quia videtur @ definitio litenuntiatio,quia eft ipecies pónis immediatz, vtait Ariftoibi.hic autem vult

non elle chuntiationem. Hanc qualtionem multi fol uere enituntur, quosin pripo polte.confutamus, núc

vero Philoponi expolitioné afferimus, g› definitio pa-teft colderari vt premilla, &e lic eit propolitio &enun tiatio, vt Arilt.vultibi.Alo modovt terminus, & lic loquitur Arift.hiciquia vt ficnon eft enuntiativa ora-

tio,fed terminus vt dicit.

Elait una oratio enuntiatina, dutes que unm fignifi cat, aut es que cõiunione eft uns. Plures vero effe que plu ra co non un fignifieät. Aut ee que fine coniuntione funt.

Cim.as.

Expolitores fere ois volunt Arift. diuifionem pre-politam nunc exponere, quod(vt mihi videtur) (tare non poteft Addit-n,mónulla mébra que non pdiuilit

Primarupt.

Confutatin,

Ideo Arift.diuifione enútiationis rurfus núc alio mo

do ordit, qua hac formareducit. Enútiationú, alia eft vna. Alia plures, yna bifaria dicit, hac quidé fimplici-

ter,illa vero Fm quid vr dicemus. Plures rurfus biari:

en quide plures, ga piura & no vnúfignificat, illeplu res, ga line coiunctione multe funt. Huius fecüda di-uilionis prima pars prima parti prima divilionis ad-

Prime duba.

uerfat. Secunda vero pars ciude, fecunda illiufmodi.

Referfie

Ambigút que diuifo fit hac? Ridet & lane fapidegpeltdiuifioziquinociinfigaificata/ve i hodiniderdt

in verum, &e marmore, nã lola cnútiatio vna eft cnun

tiatio, plures vero fune vna platione, & metaphorica.

Secundo dubitant quid Arift, velit p enuntiationem vnamlimpir, & vnam fm qd: quidg; p plures imptir:

Secunda dabi.

& plures fm quid. Ad hac Boc.& Ammo.cocorditer rident:& volut eo vnitas & multitudo referan ad enú Referacãs.

tiationis fignantiam. Simplicitas vero & compo ad vo ces. Ex his fiunt lex côiugationes: quarum dua funt impolsibiles, quatuor pofsibiles: vt figura declarat.

Eninciations coniugationes fer: quatuor poffibiles,

o due impolibiles.

Vna

Polis

Simplex

sgod

Lmpof

Impolibilis

Polis

Cópofita

Polis

Plures

Erita vna fimplex elt, felt vna fimpir, vt ho eft ro-

nale.cit.o.na quo ad lignantiam.Simplex vero quo ad voces yna vero copolita eit vna Pm gd, vt lifol vritur:

dies eli.Socn.difputat:& Plato legit:& id genus.Hec.n. de vna fm gd, quia colutione vna. Plures etia bifaria

funt:plures copofitz contra primú mébrú, vt g incon-lucta funt tales, vt Socr.legit, Plato difputat, Arilt.mo uef.funt.n.plures & copolite fm voces. Plures vero fim plices, ve canis latrat. cit quide plures lignatu, vocibus vero limplex.Simil mo hec alax pugnauit cú hectore.

Multin.fuere aiaces. Hec quo opponit ad fam mem-brú. Sedhuic obiicit expofitor. Frimo, quia p difun-

Ctione:qua interponit vi diltinguere inter oration€, 9

hignificatvni, & gelt voa coniunGione. Secuco,quia

fupra dixit, gp elt vnú quoddá:& nó multa aial grefsibi-

le bipes:qd vero elt cóiunctione vnúo eft vnũ, & nõ

multa, fed eit vnù ex multis.Sed ifterones friuole funt.

Prima qdem, ga non difigit inter vna, & coiunctione vna:led inter vnatimplicé, g tubintellexit in primomé-

bro, & vná coniúctione. Adicam dico upenes aliud

accipif vaitas enútiationis, &edefinitionis hic & ibi. Qía hic fumit vnitas à fignificatu:multitudo etia. Ibi aliter

vdisimus, Terio dubitantois homo vel equus cur-

rit, eft vna fimplex, aut vna copofita. Similt Plato athe-nielslapiés achademic citin lycioreftvna limplex, vel

vna copolita. Silr ois homo lieft bos mugit, & Soc. & Plato difputant. funt nevna fimplices ? an vna cópoli-tel Quiced velnt Boctius, Porphyrius, Ammonius: & alij.dico g glibet harum eft vna fimplex. Nã verbum

elt vnu,a quio lumit vnitas enutiandi. Prima gdem vna

de fubiedto difundto,iccúda yna de fubicto copofito.

Tertia vna de fubicito conditionato, quarta vero vna20

PERI HER

de fubicito copulato, & ita qualibet eft vna fimplex.

Quantum vero ad verba attinet adiccit (& no vnü}

quali dicatpropolitio fine cnuntiatio eft vnalimplex,

deplures plures qua fignificaneplura, & nen vnum.

Q in vt Ammonius inquit, funt enútiationes plures de aliquo vuiuerfali, vt aial grefsibile bipes eit homo. Po teft enim refolui hac in plures, fed quia continent fub aiali, funt vna. Propterea ait. 8e no vaú pp tales enun-tiationes. Aut dici potvt Porphyrius philofophus ait hoc effe di tú ad differentiá enuntiation, qua fumüt definitione profubieêto,aut pro pradicato. Na viden-

tur multa lignificare:fed in re vera vnum lignificant.

Esenciatio fi

Nomen quidem igitur aut uerbum didio fit folum. Cum non contingat utis, qui noce aliquid fignificet, fie dicat, ut cauntier: fue interrogante aliquo, fiue non, fedipfe profert.

Videtur o Arifto inferat ve per particulam illariua defignar. Videtur vero gy dubitationé excludat, vé per

Icriem verborü haberi pot. Eft.n.dubitatio talis, quia

dietum eft enuntiationem effe nã ab vnitate fignifi-

catus, fed nomêaut verbú vaú fignificat. Igitur enun-

tiatio vna crit nomen vnum, aut verbum vnum. Sol-uit de volt ‹pis, qui profert nomen aut verbum vnum,

vum dicit,& is ctiam qui protert enuntiationem vna,

vuû dicitiled non codem modo. Nã dicens nomê vel

verbú,dicit nú prolatite, & non enútiatiue, at is qui

enuntiatione vá dicit, vnú dicit enuntiatiue. quatc-

nus enuntiat voú de vno,aut remouet vnú ab vno. Et hoc inquit {nome quide igitor aur verbú dictio fitlo-

ในกระcu non contingat vtis qui voce aliquid igniticat

fic dicat vt enuntict, led contingit ve lic dicat vt profe rat tifadiecit fue interrogante aliquo, fue non inter-

rogante aliquo,g qui aliquid nomine aut verbo fi-

gnificat poteft dicere vt enuntict aliquo interrogan-

te, vt fiquis petat quis hodie venenum bibit, & refpon deatur Socrates. Patet e is qui dixit Socrates : enuntia uit:8 hoc quia precefsit interrogatio. vbi autem nulla pretuiffet interrogatio,dicens Socrates em,no enuntia uit,fed protulit ditaxat. Igitur enuntiatio differtà verbo hue noie: gi enuntiatio fem p fignificat viium de vno enuntistive, live precedat, liue non precedatin-terrogatio. At nomen vel verbú pót enútiare nú de vno folú precedente interrogatione. Propterca air củ non contingat vis qui voce aliquid lignificat, fic di.

cat vt enuntict, line interrogate aliquo, fite nullo, hoc

eft vt cnuntict in omni cafu. ham no nifivbi prace-filet interrogatio, fed ipfeita dicit ve in omni cafu pro ferat nû. Er lie differt enuntiatio a verbo & nomine, Harum ucro hee qui lem eft fimplex enütiatio, sclut que

Tutto imples, aliquid de aliquo, aut aliquid ab aliquo enantiat, illa ucro ex his copofita: acluti ca oratio quedã que (ane coponitur.

Ammonius vule vt Ariftoteles fubdiuidat eas enun tiationes, quas dicimus aut interrogante aliquo, aut quas volumes dicere pernos iplos. Sed hoc eft repcte-reidem pluries:quod non conucnit Ariltoreli. Melius igitur divilionis pradicte membra exponit per exem pia. Er inquit, harum vero hac quide eft fimplex enun-fiatio, velut per exempla ca, que aliquid de aliquo, aut aliquid ab aliquo fubaudi cnuntiat. Hoc eft ve affirma

-tio:Socrates elt academicus,aut negatio, ve Socrates non eft timidus. Illa vero cit qua ex his componitur, quod trifariam ft,vt Ammonius ait, videlicer, aut ex ambabusaffirmationibus,aut ambabus negationibus,

ved exalter afirmatione, altra negatione. Cuius ext-pltim fabdit, &cinquiti veluti es oratio quizdam, quz

fane coponitur, fupple ex duabus affirmationibus, ve Aiax pugnauit, de Vlyxes fürit. Ex duabos negationi-bus, ve Plato non eft crudelis: & Socrates non eft aua-rus.Aut ex vna affirmatione, 8e altera negatione, vt Pla to eit in lycio,& Socrates non in academia: Et ita per exempla paret divilio, & membra diuifionis.

Eft antem fimplex enuntiatio nox, que fignificat aliquid Iniciato quid

«/Je de aliquo, aut non e/Je, modo quo tempora diftinguitur.

Alexander aphrodifius exponit Ariftotelem núnc

Cin 35-

definire fimplicem enuntiationem, qua ait definifle p

Ipecies. Argumento, › enuntiatio no genus cit illari, led veluti aquivocum quodda. Hac Afpalius ratio-

ne hac confirmat:quia eo modo hic Ariftoteles enun-

tiationem definit, quo primo priorum deferipfit pro-

pofitionem: ed illic fic propolitionem defcriplit, pro-pofitio eft oratio affirmativa vel negativa alicuius de aliquo, aut alicuius ab aliquotigitur de timiliter enun-

tiationem defcribere debet.

Obijcit autem Ammo-

nius (vt fumit expofitor) quia ftatim Ariftoteles defi-

niens affirmationem & negationem ponit enuntiatio - nem, & non vt differentiamigitur vt genus. Et ita non a quitocum, fed genus crit illarum, & per confequens non definiendú per ipecies. Porphyrius philofophus cum Alexandro volens Ariftotelem definire enuntia-tionem fimplicem,ait non per ipecies dehnifle, led per virtutes affirmationis de negationis, efie enim &e non ,elle non funt pecies enuntiationis, fed virtutes affir mationis & negationis. Sed obijcit expofitor, quoniá ficut in definitione generis non debent poni ipecies;

ita neg; ea qua funt propria /pecierum: modo lignili-care effe, proprium elt affirmationi, fignificare no ef-fenegationi. Igitur non debent poni in definitione ge

neris. Boetius autem quafihacmifcens vult Ariftote Espibe.

lemfimul diuidere enuntiationem fimplicem, &e defi nire, vt intelligenti pateti& longis verbis exponit.

Sed hoc expofitor refellit, quia fi enuntiatio fimul de finiretur & diuideretur, cum mon videatur definiri ni-

fiatt perfpccics, aut per virtutes fpecierum, necella-

rio cum dicere oportebit vel vt Alexander, vel vt Por-phyrius. Com Ammonio vero expofitor fentit, &enos

quod; fentimus, videlicet, gi Ariffoteles enuntiatione fimplicem in duas differétias diuidit, vtinde definitio-

nes pécicrum näcifcatur. Etinquiteft autem fimplex enúriatio, lupple omnis,aur que fignificat aliquid ef-

le de aliquo,quod ad affirmationem atunet, aut que fignificat aliquid non eile de aliquo, quod ad negatio-nende ne intelligatur folum de prafenti tempore, fub-fcribit modo quo tempora diflinguuntur, quafi dicat;

etiam in aljs verbitemporibus.

Hac vero diuilio vt

expolitor fentit non eft enuntiationis in /pecies, led in differentias pecificas, non enim ait quod enuntia-tio eft affirmatio vel negatio, fed vox lignificativa cius quod eft effe, qua eft dificrentia affirmationis fpe cifica, vel eius quod eft non effe, que tangitur diffe-

rentia pecifica negationis. Propter hac ex his diffe-

rentijs lubfcribet fpecierum defcriptiones.

Hac

eft optima expofitio. Verum illa Alexandri non eft de-rifibilis? Propterea primo debes fcire Alexandrum voluifle enuntiationem, non effefimpliciter aqui-

uocum, fed analogum, quafi analogia genus dicitur

analogum fpeciebus Septimo phyfica aufcultationis.

Hac enim analogia perfecti ad imperfectum ratio-ni generis non repugnat. Viterius animaduertendú enuntiationem pofle bifariam definiti a prioris, &e fic in pracedentibns definit Ariftoteles nullas in eius de-finitione addendo (pecies:aut à poiteriori. Ethoc du-pliciter.vel per ea que intellectui cópetunt: & ita per

§pecies acceptas à vero & falfo, fuperius deferipfit,aut per ea que rebus conueniunt, &e ita delcribit hicicú di cit enútiatio fimplex vox eft qua fignificat aliquid de aliquo elle,yel non elie. Vox enim loco generis accipi tur.Significans efle vel non efle loco differentir à po-

Ateriori accepta Et hac elt mens Alexandri: que mul.

cum confonat littera.

Tuncad argumentum con-

tra Alexandrum patet folutio. Non enim negat enun

tiationem eflegenus:fed ait efle analogum etiam.

Per hac patetrefponfio ad illud contra Porphyriú.

Pofiunt enim poni in definitione generis propria fpc-cierü:no quidé in definitione propter quid, fed in de-

Defenfin Bar,

finitione quia:& à pofteriori.

Similiterad illud con-

tra Boetiú, fimul.n. definit vt notat illud genus vox, & diuidit ve notat differentia acceptaà virtutibus, hoc

De bypatbetis

elt proprijs fpecierum. Credunt forticola Ariftote-

củ.

lem per fimplicé intelligere categoricam, & per com

Prima pofiria.

ciatio fit catbe

garica, velbye

que in, gua a pluril categorias confans con.-

etetica.

sunctione vna eit: de quonia plures categorica, pof-funt coniungi pluribus modis, {queda enim per notá caula, vt quia Socrates bibit venenú, fuit fortis: Aliz

moritur, fepelitur. Et pofiunt etiam coniung: plures categorica innumeris fere modis; Ideohypothetice fecundum iltos funt fera innumera. Quare ois enun-

tiatio, qua expliribus conflatenutiationibus el hy-

pothetica.Et fic induêtio, exemplum, & enthimema:

atgi fyllogilmus:&e catera id genus cum fint enuntia-tiones cóiunte per notá illationis, omnes funt hypo-

Secundapõ, thetica. Alij ponunthypotheticarum, fex fpecies li-

ue modos.vt conditionialem,copulatiua, difiunGiua.

Tertia põ.

caufalé, téporalem; demú & locale.

Sorticole côiter

aiunt tres elle fpecies vt conditionalem: difiunctivá: & copulatiuá. Nam cateras ad has reduci contendút.

Theophraftus vero & Eudemus volunt hypotheti cam oêm efle condicionalé:& nullá alia nifi conditio-nalem. Huic Boetius affentit in primo Topicorú fuo-rum.vbi air conditionales propolitiones efle, quas gra ci hypotheticas vocant. Amplius in libro de fyllogif-mis hypotheticis ait conditionalem enuntiatione for-tiri lpeciem & nomen ab hypothefi grace, latine con ditio, fue fuppofitio.R urfus Ariftoteles in libro prio-

rum vult ex hypotheticis enútiationibus coftitui fyllo

gilmos hypotheticos. Conftat autem per ipfum non nifi ex conditionalibus.

Conditionalium vero graci

duas tradunt fpecies altera eltquam continua vocat.

Velifol exoritur:dies eft fuper nos. Altera eft: qua di-continuá nuncupant, ve vel tu es, vel tu non es. Oua conditionalis difcontinua appellatur, quia pofita con ditione ep non fis, fequitur te non efle, cumitag; nihil ponat inefle, conditionalis eriticum inter partes difun

Al formi que

Etio fignetur difcontinua appellatur. Haceit mês om

Riends,

nnium gracorü:& Bocti) vbigi.Qua ratione fit vehy

pethetica 6t lpés enútiationis coiunta. Nec cathego rica dividit côtra hypotheticam,fed potius cótra conjuntã. Confequéter videridá de pebus conditiona: De peba con lis cótinue. Et dicendum vt Ammonius & Boctius fen tiunt péspofie enumerari aut penes qualitaté cathego ricarum è quibus conftat, aut penes formá, que habe-tur ex vi notz conditionis. Si penes qualitaté partiú: tunc funt quatuor (pecies. Prima ex categoricis am-babus afirmatiuis:velutifi fol lucet, dies cit. Sccunda ex ambabus negatiuis, vt fi non eft animal, non eftho mo. Tertia ex prima affirmativa, &e fecúda negativa,: vt fi dies eft, nox non eft.Quarta ex prima negativa &e fecunda afirmatiua, vtfi dies non eft, nox cit.

pecies colligantur ex nota conditionis. {Ouonihac nota fi.poteft trifariam fumi.aut pure códitionaliter. vt fi haberé homeri, fuderé: Autpermißiua, vofiad me veneris, mille bafia dabotaut illative, vt fi dies eft, fol lucet harum trium tertia eft in viu gracorum: & proprie conditionalis continua.

Confequenter quaramus penes quid atréditur af-firmatio vel negatio códitionalis côtinuz. Refpon-dent recentiores o nota conditionis eft tanqui forma conditionalis: quoniam è forma qualitas profici fcif ficut è materia ipfa quantitastiure ea dicitur negati ua, cuius conditionis nota negatur. Contra vero aftir-mativa, cuius conditionis nota affirmatur. Qua ratio-

nefievequalibetharum fitnegatiuanon fi dies eft,

follucet.Itemá; non dies eft,fifol lucet. Rurfus, dies cit:non filo/lucet. In his.n.oibus/emper condicionis nota negatur. Boctius vero in libro de hypotheticis PiBu.

affirmatione vel negatione nacifcitur ex qualitate con fequentis. Vult enim códitionalé effe negatius etiam fi folum confequens negatur. Hac enim eft negativa.

ficit.a.nonel.s.Hac affirmativa.f nonel.A.c.s.

Hec politio perfuaderi pot, qín vis tota hypothetica eft in illatione cófequétis.Hypothetica enim nihil po nitinefle, fed folum afferit illationem. Igitur negatio debet effe fupra confequens, vbi vis illationis habetur.

Sed dices quales crunt ha, non fi dies eft, foleft or tus.& foleftortus nófi dies eft. Videtur mihi ep etia

Dulltitie.

ciulinodi funtnegatiug gm in omhnibus ijs vis negatio-

Contra Boe.

nis exercetur fupra colequente ipfo. Et pro tanto funt negative pro quanto colequens negatur. No perhoe quia conditionis nota negatur, fed quia côfequens ne gatur lequi ex antecedente. Quare apud Boctium po-telt conditionalis effe negatiua trifariam, aut per códi tionis negationem, aut per negationis prepolitioné: aut per negationem confequentis. Et de quantitate

agamus Sorticola tenent conditionale continua nul-

lius effequantitatis , gri quantitas eft conditio fubie-

ei. Modo illa non elt ex fubicto, & pradicato, quare crit ois non quanta. Probabiliter teneri potelt omné

Conditionalem continuam efle quanta Ex hoca quan

titate cólequentis. Vocat coim Ariltoteles fyllogilmo rum hos vniuerfales,hos particulares. & hocà quanti-tate conclufionis.Igitur cum conditionalis cotiuua fit vti enthimema poteft dici quanta ab cius cófequentis quantitate. E tita hac vniuerialis, cuius confequens eft vniuerfale, illa particularis fimili ratione. Hac qui-dem erit vniuerfalis, fi ois homo currit. ois homo mo-

roes feptimo phyfica aufcultationis, comméto fecundo vule aliquam conditionalem effe veram, cuius an tecedens & confequens funt imposibilia: aliquã effe fallam, cuius antecedés 8e cófequés funt neceflaria. Etita renet conditionalem diuidi per verum & falfum.

Pro hac politione arguút recétiores, cotradictoria

diuidunt omnem enuntiatione fm verum & falium.

vt dicit Ariftotcles primo priorum: fed conditionalis continua habet contraditorium quia poteft negari

& affirmari Igitur eft vera vel falfa. Secundo cuiufli-bet côtraditorij altera pars eft vera &e altera falla. Hec funt contradictoria, fi dies ett, fol lucet. Etnon fi dics elt, fol lucet. Igitur altera vera: & altera falla. &e gdguid dicatur, equitur conditionalem effe veram velfallam c

Confitatio.

Sed hac pofitio ftare non potelt: quia vt dicitur in predicamentis ab eo quod res eit vel no eit, oratio di-

citur vera aut falla. Sed hypothetica nibil ponit in eile, aut in non effe. Igitur non poteft dici vera vel falfa.

Propria ph.

Propter hac videtur mihi faluo meliori iudicio q nulla hypothetica debet dici vera vel falla, fed bene ne ceflaria vel contingens, quam quidam vocant bonam aut mala.Reêtius necellariam aut contingente, fiue

impofsibilem. Et hac eft intentio Boeuj vbigi-

Tune ad rationes dico. Ad primum, e contradiêto

riu in hypotheticis non cadem ratione accipit veluti in

Simplicibus,na in fimphcibus deltruit veritatevel tal-

fitaté, hoc elt id quod eft in re, vel quod non eft in re.

In hypotheticis vero deftruit necesitatem vel impolsi bilitatem illationis. Etita contradicere eft fereequivo ce. Tuncad formam dico, g› contraditoria diuidunt verú & falfum in cathegoricis, in hypotheticis necef faria aut impofsibile. Et hoc fatis.

Similiterad fe-

cundá.contraditoriorü enim denecesitate alterum eft verum,alterum fallum in cathegoricist in hypothe ticis vero alterum necellarium, alterú impoisibile, vel

cotingens, hoc eft non neceffarium.

Et de conditio-

nali difcôtinua agamus, quag; difiuntiua dicif. Et pri mo dicamus o qualibet pars difiunêtiua pot elle con fequens, ve dicédo tu es, vel tu non es. Quâqua Boctius

veatur vig; duabus difiúctionis notis, veveltu es, vel tu non es. Et hoc ve notetur nihil poni ineffe, nec in pri ma nec in fecunda. Dico igitur o quelibet poteft effe confequens. Nam vel mouctur vel quiefcit, pot habere confequens altera indifferenter, quia fi non mouctur

De fimuis quiefit, & fi non quiefit, mouetur."

Tune dicendum

e difiuntiva folú eft negativa vel affirmatiua per ne-

gationem propofitam. Caufa eft, quia quicquid renea-

tur pro côlequente, intelligetur negatum, quod nó eft

De quantite, ita in ipfa conditionali continua. Secúdo dico gali-

qua eft vniuerlalis, &caliqua particularis. Sed nonà quititate alterius enuntiationissled quoties amba funt ciuldem quantitatis. Caula elt, quia quelibet pot elie

conlequens,vigitur lenuetur quantitas confcquentis,

Dabitatis. oportet ambas elle ciulde rationis

Sed dies velom.

ne.n.eft:velquoddam.a.efe quanta elt ifta. Dici potelt go hac eft alcuius quantitatis in fe, quonia ilius cuius quantitatis eft ab ea cathegorica, que fumetur pro con

lequéte: Actu vero eft difiunêtia yniuerfalis, de difiua

Etiuz particularis. Nechae côtradicunt. Pôtenim vna

met difiúctiva effe vniuerfalis & particularis hac ratio-

ne, videlicet, difiunctiva vniueríalis, & difia ctia par-

De sariste, ticularis.

De veritate vero & fallitate ita fentienda,

veluti de coditionali côtinua. Cum.n.difiúCiuafitcon ditionalis, & conditionalis nihil ponat ineffe, in re nulla erit vera, 8e nulla falla, fed qualibet difiútiua crit aus necellaria, aut impo/sibilis, liue pofsibilis fue contin-gens. Et deaquipollentijs negatiuarum dicamus. Et

quamquá recentiores mula dica, mihi videur, e negatio prapofita toti coditionali aut nota conditionis, aut côfequenti, facit aquipollere copulatiue coltitut ex antecedente côditionalis & oppofito confequentis verbi caufa, fi homo eftanimal eft. Siquis praponés ne gationem dixerit non fihomo citanimal eft. Hác vult fignificare homo eft,& non eft animal. Similiter hac, non fi dies eft, lol lucet, equipollet huie, &e dies oft: & fol nó lucet. Huius caufa elt, ga coditio non ponit inel-fe, copulatio vero ponit, quare cum particula negativa neget conditionem, ponit copulationé, & cum neget confequens, vi elt vis omnis, ponct etiam oppofitum confequentis. Simil ratione no vel mouetur vel quie-feit,a quipoliet copulativa conflitutz ex oppofitis am barum cathegoricari, videlicer, & no mouetur, &e nó quiefcit. Caula vero quare negatio prepofite difüdi-ua facit aquipollere vel ponit copulationem, ele quia copulatio ponit ineffe. Verú ponit contradictoriú am

barum partium, quiain cifcontinua qualibet pars pot

effe confequens, ideo cuiuflibet partis oppolitú debet ponere. In continua vero eit confequens determinaté ideo ponit folum oppofitú confequentis. Hacdeliy-potheticis ad mentem grecorum expofitorim volui dixille. Nam ab Ariltotele pauca habemus. Sorticola vero, cum itudiorum fuorum finis fit oftétatio,nó cf-de, muita dicunt in confuhone veritatis, que pretereun da funticum in illis non fit felicitas, neqad falicitaté

praparent Deenuntiationibus vero coniun Ctis grure

gula funtinnumerg, non cit núc prefens pertractatio, verum fi ocium dabitur, ad importunitates forticola-

rumatg: captiunculatorum interdum occurremus:ac

quid peripateticeficientiendun circa corum captine

culas & cauillos exponemus.

Nunc vero de his lit di

Ctum intantum.