98 terfumptumfentit: Homocognitus inordinead Differt. Decima quartaLogico-phyſica SECΤΙΟ connotatumfenfationisfentit:rationalecognitum inordine adidemconnotatumfentit. XVIII. Ex th.48. nu.28. lib. I. elem. Particula non (cumaliis particulis ſynonimis) fignificat,vel Conclufio. II. Distinctiorationis,feu mentalisfufficienterexpli infinitanter,velneganter, ſeu negative: addo in præfenti eandem particulam poffe etiam tertio quodam modo fignificare , nempeprecisive, hoc eſt, quafi diceres ſuſpenſive, ſuſpendendo videli cetaffirmationem,aut negationem omnem , etiam virtualem circa illa objecta,quæ fignificantur per va,de quadiffert. 12.fect, 1. Robatur conclufio : distinctio rationis , ſeu caturindependenter àpraciſione objecti P mentalis fufficienter explicatur, fi dicatur con fiftere in duplici cognitione inadæquata ina dæquatione cognitionis ( exfect. 1. num.12.) in terminos confequentes dictam particulam non, duplici, inquam, vel etiampluribus cognitionibus cumfignificatpraciſive. Etfecundumiftam figni (juxtadiflert. 10. ſect.2.nu.6. &fect.3.n.3.&4.) ficationem interpretando dictam particulam fub quarum unaquæqueattingat , feu repræſentet to ſtinentur tanquam veræ multæ propofitiones in fenfu formali , cæteroquin futuræ falſæ fiparti tum rectum ejusdem objecti , totalitate & adæ quatione objecti (ex ſect. 1. nu. 13.) fed una co culanon negativè, velinfinitanter acciperetur, ſeù gnitio exprefsè illud objectum attingat in ordine fignificaret : c. g. rationale formaliter ſumptum adunumcertum connotatum (exfect. 1. n.8 &9.) noneftanimal,veleſtnon animal, explicatur cum veritate hoc pacto : Tota illa res, quæ eft homo &nonexprefseattingat,feurepræfentet idem ob jectumin ordineadaliud certum,vel ad alia ejus cognita inordine tantummodoad connotatum ra tiocinationis , præſcindit , hoceſtnon movetintel dem objecti connotata ; cum è converſo alia co gnitio, velfimul exiſtens cum primâ , vel non exi lectum, neque adaffirmandum, neque adnegan ſtens (exfect. 1.num. 11.)totum rectum ejusdem dum,quodillaresfitanimal; fed relinquit intelle objecti attingeret quidem, & repræfentaret , fed Aumfufpendentem affirmationem,&negationem, expreſsèinordineadaliud, vel ad alia connotata. hoceftpræfcindentemab hoc, quodeft affirmari, Sedhoctotum fufficienter exponitur ,& falvatur vel negare, quod fit animal : explicaretur autem independenterà præcifione objectiva,hoc eft in falsò : tota res illa, quæ efthomo cognitain or dependenter ab eo, quod rectum objectipartim dine&c. excludit, hoc eftmovet intellectum ad cognofcatur,&partimnoncognofcatur, feuina negandum, quodhomofit animal,aut quodiden dæquate cognofcatur inadæquatione objecti (ex tificetur cum animali. XIX. Exth.48.nu. 22.lib.1.&th. 1.nu.14.lib. 2. elem. particulæ reduplicativæprout,quatenus, ut, in quantum,quiamultipliciter intelligi poffunt : in hac verò controverfia, quoad propofitiones im portantes diftinctionem rationis inter formalitates identificatas realiter,cum veritate explicantur ple ræque propofitiones reduplicativæ , veltermini reduplicativi ; ita utreduplicatio cadat tanquam fupra caufam enunciationis fupra cognitionem, quæ eſt diſtinctio rationis, &fe habet per modum fect. 1. nu. 12.) quia hoctotum optimè explicatur dicendodiftinctionemrationis confiftere in cogni tione inadæquatainadæquatione cognitionis, hoc eft, quæ diverſo modo ,& expreffionetotumre tum objecti repræſentet, & in ordine ad diverfum connotatum ab eâdem cognitione in obliquo re præfentatuun : ergo diftinctio rationis, feu mentalis ſufficienter explicaturindependenter à præcifione objectiva. SECTIO III. formæinhoc concreto,feudenominationeextrin- Poftaliqua,quepramittunturadnotationedigna. fecâ diſlinctumformaliter : licet reduplicatio il lam formam ita afficiat ut eam relinquat in obli- I. quo. Nameffentfalſæreduplicationes, fi explica rentur tanquam caderent veluti fupra caufam enunciationis fupra folum rectum fubjecti ejus objectionibus refpondetur. Ræcipuæ contra ftatutam conclufionem Pobjectiones eocollimant,utprobentexilla ſequi, quod deunâ, eademque re poffent eſſeſimulvera contradictoria,nempepoffent fimul dem concreti extrinfeci , quod fubjectummutato nomineeſt objectumillius cognitionis , quæ dici tur diftinctiorationis : e.g. animalquatenus ani maldistinguitur àrationaliſiexplicetur: animal distinguitur àrationali &ratiocur distinguatur est: quiacognosciturper cognitionem, qua eſt di ſtinctiorationis; cumveritateexplicabitur: five ròexplicetur: Et ratio,curdistinguatureft:quia ipfum animalinſehabet aliquamdistinctionemà rationali;cuin falfitateexplicaretur: ficpariter in fimilibus propofitionibus , quæ diftinguendæ tibi funtfecundum diverfos modos reduplicandi,vel fupra formam , vel fupra ſubjectum , explicatos lociscitatis. : affirmari de eadem re , feu objecto duo termini contradictorii: e.g. homo eſt cognitus ,&eſt non cognitus : feu poffet deeademrefimulaffirmari, &negareidemterminus,feuprædicatum: e.g.ho moeſt cognitus,&homononeftcognitus : quod realiter idem fignificat,ac exemplum fuperiùs (de terminis contradictoriis th.49. nu.7.&8. lib. 1. de propofitionibus contradictoriis th. 2.lib. 1. fect. 1. &deregulis circa contradictoriath.23.lib.3.elem. dixi. ) Contenduntitaque, faltem contradictoria extrinfeca, hoc eft fignificata per terminos , qui fint concreta, feu denominationes extrinfecæ,& fecundo intentionales(dequibus differt. 10.fect.2. num.1.)verificaride eodem objeto inhacfenten tiâ , cum tamen ex hoc ipfo capite ab autoribus hujus fententiæ foleat impugnari præcifio obje Aiva (de qua diſſert. 12. ſect. 1.) adeoque in ea dem navi periclitari diſtinctionem formalem , ac præcifionem objectivam: quocirca confugiendum effe De distinctione rationis. eſſeaddistinctionemvirtualemintrinfecam,vel ex natura rei defcriptam loco citato nu. 1.&2.cujus 99 tionis; hoceftinſenſu formali,ſeuformaliter co diftinétionis ope fiat ,utilla contradictoriaextrin feca evanefcant, cum nonamplius de eodem om gnoſcoanimalexfect. 1. num.1.2. 15. 16. Repetes 1. eandemobjectionemin2. exemplo, pofito num.3. abægroto medicina ſana eſt amata, nino objecto verificarentur; nam contradictoriæ &medicinaamaranoneſtamata: feduna, eadem propofitiones non funt , fi termini , &prædicata queeſtmedicina: g. deeâdem re fimul verificatur cæteroquin contradictoria affirmentur de diftin effe amatam,&noneffe amatam. Refp. tis ſubjectis , ut Petrus eftcognitus,&Paulus eſt ne. ma. Ineocaſu tota medicina eſtamata; fedinfenfu noncognitus,velnon eſtcognitus. II. formali &formaliterest amataut fana, hoc eft Porrò variis ,&diverfis exemplis utuntur inter arguendumadverfarii, iisque maximè imple exſect. 1. num. 19. explicando reduplicationem: ratio, curfit amata, eft: quia cognofcitur illa me xis , &obfcuris ex peculiarinaturâ rerumillarum dicina , feu præcognofcitur in ordine ad connota in exemplum adductarum, utitatenebras offun tumſanitatis ex fect. 1.num.9.& 10. Nondecido dantdefendentilogico, qui exemplapetita ex ſe inpræſenti , utrum ipſe actus voluntatis , hoc eſt cretiori Metaphyfica , aut Animafticâ , & multo ipſe amor etiam ipſe ſit aliqua diſtinctio formalis : potius exabditis Theologiæ myfteriis non callet: fatis eſt cęterùm unâ facilique methodoomnes hujusmodi objectiones diffolves; fi ea, quæ diximus inpræ ut aliqua cognitio præcedens illum د notatadiffert. 10. ſect.2. num. 6.quodfitaddatad cedentibus præfertim ſect. 1. hujus diſiert.habeas in promptu ,& oppofitis exemplis utcumque per odiohabita ut amaraabeodemægroto; reſpon ceptis doctrinam illam accommodes. III. Frequentiora adverfariorum exemplafunt. medicinain eocafuerit amara &tota odiohabita: Primo homoà longe viſus ſe movere. Secundò ægrotus amans medicinamfanaım, & odiohabens medicinam amaram. Tertiò voluntas hominis amori(hoc eft fit inefficax ,) vel amor odio,cum amans ,& intellectus non amans. Quarto pecca tor faciens actum contritionis ,hoc eftproducens amorem fit diftinctio formalis, ſeu rationis juxta verfarius: eadem medicinaeſtamata utsana, & debis,quodinſenſureali(ex ſeck. 1.num. 14.)tota ficuti contingit circa omniabona mixta malis , & malamixtabonis: ita tamen, utvelodium cedat adeligenduındevenitur: inſenſuveròformalide fignato perreduplicativamut, ficutinon repugnat volitionem, quæ fimuleſtamorDei,&odium pec exfect. 1. num. 6. quod eadem res expreſse,& cati. Quintò faccarumalbum vifum , faccarum nonexpreſsèfimulcognofcaturjuxta veraminter dulcenonviſum. Sextò idem motusſeu ambula pretationemdatamlococitato; itanonrepugnat, tioquæ fimul eſt receffus ab uno loco, & acceffus quodeademres ametur,&odiohabeatur in ordi ad aliam. Septimo Petrus fimiliorPaulo , quam nead diverſa connotata , & per aliquod odium Leoni. Octavo albedo ut effectus dependens à quodnon fit contradictorium illius amoris , cum Deo , &utobjectumterminansvifionem. Nono quocomponitur. cognitio de duobus obje&is realiter diftinctis, fed de uno clarior,& de altero obfcurior. Decimo ens indifferens, ut affirmeturde ſubſtantia , autac cidente,&pariter ſubſtantia, corpus, vivens &c. &omnia aliagenera comparata cum ſpeciebus, vel differentiis. Undecimo Deus Mifericors, & Juſtus, qui, ut mifericors non punit,atqueutju itus nodparcit. Ac denique duodecimo arcanum Trinitatis Myfterium , in quo adoraturuna, ea demqueNatura,& tresPerfonæ realiterdiſtinctæ. Ad omnia hujusmodi reſponſiones ſequentes ac commodarepotes, & debes exceptoultimo, de quoapertèprofiteberistenollediſputare:res enim eſtfolummodothelogica. Objicies 1. ſententiâ concluſionis admiſsa, nonevitanturduocontradictoria deuno,eodem que objecto fimul verificari : g.per hancfenten tiam non explicatur fatis diftinctio mentalis : probaturantec. non evitantur duo contradicto ria in caſu hominis à longe viſi tantùm ſe move re: quia in illocafudeeohominecognoſco ani mal,&noncognofcorationale,quodeſtidemac fidicas: animaleſtcognitum &rationalenoneſtco gnitum,quodtamenanimal &rationaleineoexem ploeſtunum,idemqueobjectum,&unares:g.&c. Refp. negoantec.&ejusprobationem: quiaineo cafu,& video,& cognoſcototumhominem (lup poſito quod id, quod videtur à longè ſemovere, fitverèhomo,) adeoque cognoſco tum rationale, tùm animal,quodeſtidemactotushomo: fedex preſsè illum ipſum totum hominem cognoſco in ordine adconnotatum motus,feu alicujus ſenſa Repetes 2. in3. &5. exemplo. Intellectus eſt intelligens,voluntas non eftintelligens: ſedvolun tas& intellectus ſunt eadem res : g.&c.faccarum albumeftviſum aboculo,ſaccarumdulce non eft viſumab oculo: fed&c.g. &c. Refp.nego utram que ma. vel claritatis gratia illamdiftinguo : vo luntasnoneftintelligens :ſaccarum dulcenon est viſum in ſenſu reali nego ma. in ſenſu formali fubdist. reflexe , hoc eſt ſi per reflexam cognitio nem, quæ pro objecto realihabethocconcretum animaintelligens, velhocaliudconcretumfacca rumvifumcon.ma.directe, hoc eſt, velperipfam animam, quaſi ipſa cum directècogitatde aliquo objecto fimul diftinguat ſeipfamformaliter in in tellectum,& voluntatem: vel per oculum, quaſi ipſe dum videt ſaccarum , diftinguat formaliter faccarum album àfaccarodulci nego ma,totaani ma realiter intelligit ,&totum ſaccarumvidetur : neque inhocpuncto ullus ſenſusformalis interce dit,qualis expoſitus eſt ſect. 1. num. 17. fi verò reflectendo hæctota objecta confiderem, poffum illaperdiſtinctionem rationis cognofcere. Repetes3. in4. exemploactuscontritionis (qui eſt unaquædãvolitio, ſeuactus noſtræ voluntatis) eſt fimul amor, & odium, ficuti homo eſt fimul animal,& rationale (eſt inquam amor Dei, & odiumpeccati:) g.fimulverificanturde illo actuin ſenſu reali nõ folum duo, fedquatuor contradicto ria:amat non amat,odit nonodit: alioquininſenſu reali,ficutiex ſect. 1.n. 17.verumeſt voluntasco gitat intellectusamat; itaetiam verumeffet con. tritiooditDeum,amatpeccatum,quodfalfiſſimum eft. 1 1 N 2 100 eft. Refp. dift. antecedens eſt fimulamorDei,& Differt. DecimaquartaLogico-phyfica odiumpeccatiin ſenſu reali con. antec, eft fimulin fenfurealiamorutfic, &odium utficnego antec. &ejus fuppofitum , quod videlicet àparte rei,& in ſenſu realideturamor atfic, aut odiumutfic, ſeu amor,& odiumindeterminatum, &quafi duo univerſalia à parte rei. Diligenter adverte ſequen tia: volitio illa, quædiciturcontritioeft fimul amor Dei,&odiumpeccati,ficprorfusac fiutrumque illumterminum cum ſuoobliquo illacontritio ha beret deſcriptum infeipfa, & quafi ipſadiceret: EgofumamorDei,&odiumpeccati. Totus iſte actus per denominationem extrinfecam ( de qua differt. 10. ſect. 2. num. 1.) facit hoc concretum Deus amatus , &per denominationem intrinfe cam(de quath.40. lib. 1. elem. ) hoc aliud con cretumfacit:homoamansDeum:rurfusperdeno minationem extrinfecam facithoc aliud concre tum: peccatumodio habitum, &per intrinfecam hocaliud: homo odiohabenspeccatum. Unde ve rum eſt : odiumpeccati realiterfumptum amat Deum, denominat Deum amatum,terminatur amative adDeum(finonadderes illud amatıvè effet prona æquivocatio, fimilis fuperiori deodio utfic, &de amoreutfic,)&rurfus verumeſt: amorDeirealiterfumptum oditpeccatum, deno minatpeccatum odiohabitum, terminaturodia tiveadpeccatum : eodem prorfus modo, quoin ſenſureali verum eft,voluntas cogitat, intellectus amat; unde retorqueo paritatem. Cavere debes, ne unquam in hac refponfione ufurpes folitariè hosduosterminosodiumamor;ſedſemperadjun gas cuique termino obliquum fuum , dicaſque amorDeiodiumpeccati: ita eventilantur omnes tricæ. Repetes 4. in 6. exemplo : idem motus localis eft fimul acceffus,& receffus, adeoque acceſſus, &nonacceffus. Refp. eodempacto : eſt e.g. ac ceffus Neapolim , & receffus Roma in ſenſu reali con. eſt acceſſus ut fic,& receffus ut ficin eo demſenſu ne.perindeac de amore, & odio cum fuis obliquis femper confiderando præmonui; hic deacceffu,& receffu moneo. Repetes 5. in ſexto exemplo : idem Petrus in ſenſureali eſt ſimilior Paulo non eſtſimilior leoni: fimilior , & non fimilior funt duo contradictoria: g&c.Refp. con. ma. & diſt. mi. fimiliorut fic,& nonfimiliorutficfuntduo contradictoriacon.mi, quæ noneftadrem,fimiliorPaulo , &nonfimilior leoni funtduocontradictoria nego mi.&conf. Pa tent iſta ex dictis ad fuperius exemplum : cæte rumnota, quodhocconcretumfimilior (utietiam concretumfimileex dictis differt. 11. adobjectio nemprimam)explicaturhabens majoremfimili tudinem, in quo concretovenit in recto Petrus feorfim ; in obliquo verò venit collectio exipfo Petro, & Paulo ,quæ collectio appellatur major fimilitudo, utide conformitate, &æqualitate fæ piùsdictum eft. Ifta autem collectio realiterdi itinguiturab hac aliâ collectione exPetro,& Leo ne, qui collecti fimulfunt hocquod eſtminorfimi litudo,ſeunon majorfimilitudo: namuna collectio diftinguitur realiter ab alia , eo ipfo , quod in unâ collectione eſt aliqua pars, quæ non eſt in alia, li cèt aliqua altera pars fit communis utrique colle Gioni. Quare incafunoftronecverificanturduo contradictoria deuno , eodemque recto utriusque concreti,&licet termini incompoffibiles identifi cari verificentur de obliquis utriusque concreti , ifta tamen funt inter ſe realiter diftincta. Exem plumhabesinbaculo bipalmari ,qui eſt minor tri palmari , & major palmari fine ulla contradi dione. Eodem modo refpondendum eſt , ſi diceretur Petrus eſtſimilis Paulo, &diffimilis Leoni. Non enimfuntcontradictoria,nec contraria, niſi ſuma tur fimilis ut fic , quod non eftadrem. Quod fi dicatur: Petrus eft fimilis,& diffimilis Leoni. Jam videtur, quod de eodemreſpectu ejusdem verifi centur hæc contradictoriafimile diffimile. Re ſpondetur diftinguendo eſt ſimilis ut fic, & diffi milis ut ficnegatur : fimilis inordinead unum cer tum connotatum , & diffimilis in ordine ad aliud certumconnotatum conceditur. Hæc autemnon funt contradictoria, nec contraria, ficutide aliquo amore dixi ad repetitionemfecundam hujus argu menti,&dealiqua expreſſione , &aliquaclaritate ſect. 1. num.7. 8. aquale, & inaqualefunt quidem duo contradictoria, aut contraria fi de eodemre fpectu ejusdem affirmentur : quia æqualitas confi ftitinpuncto,feuin indivifibili : pariter major, & minordecodein,reſpectu ejusdemnonpoffuntve rificari, quia mayoritas , &minoritas habet pro ی diffimilis : quiafimilitudo fufcipit magis , & minus, menfura æqualitatem confiftentem in indivifibili: non tamen ita procedit in iftis terminis umirs , من hoc eſtpoteſt darimajor , & minor fimilitude, nempefimilitudo mixta cum diffimilitudine, ficuti vicinitas cum diftantia : undepoteſt una res efle fi mulvicina,&diftansab alia re, hoc eſt magis , & minùs distans. Repetes 5. in7. &8. exemplo. Albedo difgre gativa vifus (hoc eft lædens vimoculi) videtur, &eft vifa,& fimulalbedodependens effentialiterà Deononeftvifa:pariter cognitio intuitivè cogno ſcens Petrumv.g.&fimul cognofcensnon intui tive,fed abstractive Deum eftpoffibilis : fed viſa &nonviſa: intuitive,& nonintuitivefuntcontra dictoria : g. &c. Refp. quantum adalbedinem, fi cuti refpondi ad hominem à longè vifum. Tota videtur realiteralbedo : adeoque tota ejus effentia &dependentiaàDeo, fednon videtur expreſsè, &formaliterin ordine ad Deum veluti connota tum (quia nec oculus Deum videre poteſt, nee oculus eſt intellectus.) Quantumad cognitionem intuitivam refpondeoutadtertiam ,&quartamre petitionem, diftinguendo mi.intuitivè cognofcens Petrum, &non intuitivè cognofcensDeum funt contradictoria nego mi. intuitivè ,& nonintuitive utfic,&infenfuformalicon.mi &negoconf. Repetes 6. in9.& 10.exemplo: enslatiùspatet, quamſubſtantia , feu mutatâ phrafi enseft indiffe rens,ut fit ſubſtantia, vel accidens : fubftantia non eſt indifferens, ut fit fubftantia. Similiter ſubſtan tia eft indifferens, utfit corpus,vel ſpiritus: fecus verocorpus&c.fedindifferens,&nonindifferens funt duo contradictoria: g. &c. Deusjuſtuspunit, Deus mifericors nonpunit : fed eſt unusDeus: g.&c. Refp. quantum ad ens reſpectu ſubſtantiæ, &quantum adfubftantiam refpectu corporis &c. (qui termini folent appellari gradus metaphyfici, ſeu eſſentiales cujusque rei : nam in qualibet re quafi De distinctione rationis. quaſi aſcendendo pergradus poſiunt confiderari formalitates prædictæ , ratione quarum res omnes 101 quam utraque formalitas fimul fumpta in ſenſu formali: difcurrimus enim de identitate,velutide diftribuuntur in claſſes arboris philofophicæ de quibus th. 46. & 47. lib. 1.elem.) dift. ma. ens in ſenſu reali eft indifferens nego ma. (ex fect. 1. num. 15.& 16.) in fenfu formali (hoc eſt ens ut fic ) eſt indifferens ſubdif. indifferentiâ rationis conc. indifferentia realinego: de indifferentia ra tionis dixi differt. 13.ad inſtantiam fecundam obje ctionis tertiæ. Aparte rei , feuin fenfu reali ens quodlibet eſt realiter,&determinate, aut fubſtan tia, aut accidens : & rurfusſubſtantiainfimilifenfu eſt determinate, vel corporea , vel ſpiritualis , & ita de reliquis gradibus metaphyficis non minus, quamhomo fit realiteridemacrationale. Quo adDeum juſtum, & mifericordem refpondeout fupra ad repetitionem fecundamexfect. 1.n. 15. &16. Ob. 2. Reponens primum exemplum. Inco cafu non cognofco totumhomineminſenſurea li : g. &c.prob. antec. cognofco illam rem vi alongèeſſeanimal,non cognofcoeffe ratio fama nale: g.noncognoſcototum hominem. Refp. ne. antec.adprobationemcon. antec.,&nego conf. quia illa phrafis cognofco eſſe animal , æquivalet termino in ſenſu formali,velformaliter, & idem eſt dicere,cognofco eſſeanimal,acdicere : totam illam entitatem cognofco,&fimulcognofco con notatumſenſationispereandemcognitionemcom parantem totam illam entitatem cum illo conno tatoex fect. 1. n. 15. 17. Contra 1. Illamremeſſerationale, &rationale illius rei funt termini idemomnino ſignificantes: fedexconceffisnoncognofcoillamrem eſſeratio nale : g. non cognofco rationale illius rei. Refp. dif.ma.funtterminiiden ſignificantesrealiterconc. ma. formaliter ne. ma. &conceſsa mi., ne. conf. Prima illa phrafis fignificat, quod formaliter,& in ordine adconnotatumdiſcurſus tota illa res co gnofcatur; fecunda veròphrafis, feuterminusde fignat, quod tota illa res cognofcatur quidem; ſed velinordineadunum,velinordine adaliud con notatum. Contra2.Hicterminus : illam remefferationa le(dico terminus non propofitio,quia exth. 28. 1. 1. Elem. illud effe eftpotius nomen, quam ver bum)fignificat tria ex parte objecti nempe illam rem,rationale, &identitatemutriusque: ſedex conceffis incaſu primi exempli noncognofcoil lam rem eſſe rationale: g.faltem noncognofco identitatem illius reicumrationali,hoceſt ſigni ficatum illius termini effe: g. totam illam remnon cognofco. Refp. dif. ma. fignificat tria ex parte objecti , & illa fignificat in ſenſuformali conc.ma. &nonfignificat infenfuformali , ne. ma.& con ceſſa mi. dif. conſequens : non cognoſco identi tateminſenſurealine.conf.; noncognoſco identi tatem inſenſu formali fubdif. conf.identitatem in adæquatèſumptam hoc eft in ordine ad connota tumſenſationis, ne. conf.;adæquatè ſumptamhoc eſt inordine tuinadconnotatum ſenſationis,tum diſcurſus conc. conf. Identitas realis formalitatum cujuscumquereiidemeſt, ac totaipſareş inſenſu reali exdiſſert. 10 ſect. 1.1.8. Siperdiftin&ionem rationis, & formaliteripſaidentitas confideretur : identitas e.g. duarumformalitatumnihil aliud eſt, collectione quadam , fedmetaphyfica, & confi ſtenteinuna, eademque rerealiter indivisa; unde ficuti collectio nihil aliud eft , quàin partes fimul ſumptæ (utdetermino collectivodixi th.48. lib. 1. Elem.); ita etiam identitas nihil aliud eft , quàm utraque formalitas fimul fumpta : quare cùmuna formalitas cognofcitur expreſsè,&in fenfu for + mali , alia vero formalitas non ita cognofcitur; tunc identitas utriusque formalitatis cognofcitur inadæquatè infenfuformali,nonverò adæquatè. Contra3. Poffumaffirmarede illarehacres est animal,&nullo modonecinfenfureali,nec for malipoffum fimul affirmarehac res estrationale : g.cognoſco animal illius rei,&nullomodo co gnoſcorationaleilliusrei. Refp.ne.antec. quoad ſecundam partem. Si capias quid fit ſenſus realis,, exſect. 1:n.15. videbis,quodinſenſu realiaffirmo, quodilla reseft rationale eo ipſo quod affirmo, quodilla res eft animal : quiaidemrealitereftani mal,& rationale. Notabishic obiteridem effe af firmareinſenſureali,ac affirmareexercite: ficuti idemeſtaffi mare infenfuformali, acaffirmarefi gnate, ex ſect. 1. n. 4. Contra4.Dumaffirmo illa resestanimal:pof ſumfimulaffirmareignoroillamremeſſerationale: fedhoc ipfumnonpoffumaffirmare fimul,dumaf firmoilla resest rationale: g.dum affirmo illaest animal: nullomodo affirmoillares estrationale. Refp. conceſsa ma. diſ. mi. fedhoc non poffum, dumfimul affirmo fignatè & in ſenſuformaliilla res eſtrationale, conc.mi.dumaffirmo exercitè,& in fenfureali ne. ni &conf.verbumignoro, eſtinſti tutumadſignificandum,quodexpreſsè,&inſen fuformalinoncognofco,nonveròquodinfenfu reali,& exercitènoncognofco. Contra 5. Poffum fimulnegare illam rem effe rationale: g. dumaffirmo illam remeffeanimal ; nullomodoaffirmo efferationale:namimpoffibile eſtidem fimulaffirmare, &negare. Refp.dif. ant. poffumnegare explicitè illam rem eſſerationale, conc. antec. implicitène.antec. Sicuti daturap prehenfio expreffa, & apprehenfiononexpreffa decodem objecto,juxtàſect. 1. n. 6., ita datur af firmatio , velnegatio implicita,&datur explicita deeodemobjecto: affirmatio,&negatio explici ta eſt , cùm exparte prædicati pono terminum, quieftnomeninſtitutum ad illam rem fignifican dam,cùminordineadtaleconnotatumillares co gnofciturpotiùs, quàm inordine adaliud: e.g. in caſunoſtro , cùm affirmo illaresestanimal;ex plicitaeſt affirmatio de iſta formalitate animal,hoc eſt de re utcognita inordineadconnotatumſen fationis. Affirmatio ,&negatioimplicita eft, cùm exparte prædicati nonpono terminum, feu no men inſtitutum ad illam rem fignificandam, cùm in ordine adtaleconnotatum cognofciturpotiùs, quàm adaliud: idcircòincafunoftro implicitè af firmo illamremeſſe rationale: dumdico illareseſt animal: cæterùm noneftimpoffibile, immo fæpif ſimè contingit,uthomo fibi contradicat, negando explicitè id, quodaffirmat implicitè, licèt conce dameſſeimpoſſibileuthomo affirmetexplicitè,& negetexplicitè idem objectum. Ob,tertio, promovendoineodemprimoexem plo 202 Differt. Decima quartaLogico-phyſica plo difficultatem. Harum duarumpropofitionum becresestanimal,hacres est rationaus: noneit idem objectum, quia terminusanimallatius patet, quàm terminus rationale,hoc eft,fignificat claf ſemampliorem primus terminus, quamfecundus: g. cùm cognofco primam veritatem ; fecundam noncognofco. Refp. cumdiftinctione,&duplici fubdiſtinctione ad æquivocationes tollendas , dif. itaque antec. harum duarum propofitionum, &c. non eft idem objectum (fcilicettam exparte fub jeti, quàm prædicati) fi illæ propofitionesquan tùm ad prædicatum fint abſtractivæ ; fubdif. non eſt idem objectum repræfentatum , feu termina tivum , conc.ante.noneft idem objectumverifica tivum ne. antec. Rursus aliam partemprincipalis diftin&ionis fic expono: fiillæ propofitiones quan tum ad prædicatum fint intuitive , & experimen tales ; fubdif. etiamiftam partein : noneft idem objectuın formaliter , & exparteintellectusconc. antec. realiter, & ex parte rei: ne.antec.Hæcpo ſtremaſubdiftinctiopatetexfect.1.1.15 &exdiffer tat. 12. fect. 2.&3. patet quidfit cognitio intuitiva, quid abſtractiva. Intuitiva verò cognitio voca tur quandoque experimentalis,hoc eft ex expe rientia, & impreſſione ſenſuum externorum pro cedens. In caſu dehomine à longè viſoappre henfio eſt intuitiva, & affirmatio poteft effe intui tiva tum exparte ſubjecti, tum prædicati,& fi hoc non attendas facilè allucinaberis : explicatur au tem , cùm eſt intuitiva hæc propofitiohacresest animal,perſequentempropofitionem: hacresest hocanimal. Hæc autem propoſitio habet idem omninoobjectum, atque ifta alia , hac resesthoc rationale: ficuti ifti duo termini: hocanimat,hoc rationale:idemomninoobjectum habentfalvadif ferentia fenfus formalis , & realis , ſeu diftinctio nis rationis. Quodfi illæ duæ propofitiones fint abſtractivæ ſaltem exparte prædicati (poteftenim propofitio partim eſſe intuitiva , partim abſtracti va,præfertim fi deintuitivadenominativeagatur juxtadicta diſſert. 12. fect.2.);Tuncexpartepræ dicatiinunapropofitioneimportaturclaffis anima lium;in aliavero claſſis hominum, feurationalium, quæinferior eft ,&minorillaprimâ: undenoneft idem objectum realeuniusprædicati,atque alteri us : fi tamen de objecto repræfentato fermo fit: nam fit loquamur de objecto verificativo doctri namilli accommodabis, quam inferiustradam. Contra 1. illæ duæ propofitionesnonfuntæqui valentes,hoceft nonſignificantidemomninoobje Aumexl. 3. Elem. initio: g.&c. Reſp. eodem mo dodiftinguendo. Sicutiiſti duo terminihichomo, Petrus funt ſynonimi, fide eodemhomine pereos loquamur; ita ifti termini hoc animal,homo:pari ter ſuntæquivalentes iſtæ propofitiones hacres eft bocanimal,becresesthoc rationale æquivalentes inquam in fenfu reali : quod fi abſtractive profe ranturilli termini finepronominehic; tuncprofe tononfuntæquivalentes. Contra2. Nonvaletillatio abunapropofitione ad aliam , e. g. hæc res est animal: hac res estra tionale. Refp. cumeâdemdiftinctione terminiab ftractivi,& intuitivi: ficut valet iſta illatio objecti va: hoc animal:ergohomo; itain caſunoſtrovalet illatioinfenfu reali: hocanimal: g. hocrationale. Contra3. Nonvalet illatio exeo, quodPetrus fit vivens , ſiinferas : g. efthomo: valet autem ex eo , quod fit rationale , fi inferas : g. est homo : g. pariter nonvalet incafunoftro. Refp.utrum que efie cafum noftrum , & eodem modo di ftinguendum : ſi propofitio Petrus eft vivens in tuitiva fitetiam exparte prædicati , & explicetur Petrus est hoc vivens; valet illatio: g. esthomo : fi verò propofitio illa fit abſtractiva ; tunc non valetillatio. Contra4. vel fit intuitivum, vel abſtractivum il ludprędicatum vivensverificatur de ſubjecto ſem per per idem objectum : nempe per hoc vivens, quod realiter eſt idem ac Petrus , non verò per quodcumque vivens : nam etiam Muſca eſt ali quodvivens,non tamenperMufcam verificatur, quodPetrus fitvivens :g.nulla diftinctio. Refp. dif. antec. verificatur per idem objectum repræ ſentatum , feuterminativum ne. antec. per idem objectum affirmatum , feu verificativum , ſubdif. afirmatumdiverſo modo conc. antec. affirmatum eodem modo tam in abſtractiva , quam intuitiva propofitionene.antec&confeq.Terminus disjun ctivus mentalis , vel vocalis plura repræfentat, quamterminusfingularis: hoceft, habet diverfum objectumrepræfentatum, feu terminativum: e.g. aliquis homo, bic homo : primus terminus habet pro objecto terminativoomnes homines, ſecun dusverounum hominem fingularem : fi in dupli cipropofitione,vel exparte ſubjecti, vel ex parte prædicati ponatur uterque terminus , & utraque propofitiofitvera ex eo, quodPetrus præſens cur rit; in eocafuidem eſt objectum verificativum utriusque propofitionis : fimiliter in cafu noftro ex parte prædicati fi ponatur iſte terminus , hoc vivens in unâpropofitione,&inalia ponaturali quod vivens; objectum terminativum erit diver fum,&objectum verificativum erit idem, fidePe tropræfente loquamur : erit, inquam, idem, fed diverſomodoaffirmatum: etenimcùmdico abſtra AivePetrusestvivens,hoc eſt equivalentereft ali quodvivens; affirmatio eſtdisjunctiva: exdisjun Aiva autem non valet illatio ad determinatam, & fingularem ex l.3.Elem.th.20.1.25. Cùmverò dico intuitive Petrus est vivens , hoc eſt æquivalenter, est hoc vivens; affirmatio eft fingularis,& àfingu larivalet illatio tum ad fingularem aliam , tum ad disjunctivamex eâdem th.n. II. Contra 5. Ad veritatem hujus propofitionis , illares est animal,nonrequiritur,nec exigitur id, quodrequiritur,& exigitur ad veritatem hujus al terius,illares estrationale: fedillud eft objectum propofitionis, quodrequiritur , & exigitur ad ejus veritatem: g. diverfum eft objectum unius , ac al terius propofitionis. Refp. eodem modo,ut fu pradiftinguendoma.fipropofitiofit expartepræ dicati intuitiva ; ne. ma. fi fitabſtractiva ſubdif. fi attendaturfolùm ad modumtendendi illiuspropo fitionis non requirituridem&c.conc. ma.fiatten datur ad fubjectum illius propofitionis ne. ma. (nempe ſubjectumhoc, illa res, exigit pro verifi cativo hoc animal,quodeſtiden,atquehocratio nale) ,& omiffa mi.ne.conf. Ob. 4. accipiendo ex quacumque realitate , & exemplo ſuperiùs nu.3. allato duas formalitates realiter identificatas: e. g. Animalhominis eft po tentia adſenſationem, & non eftpotentia addif cur De distinctione rationis. curfum: amorcontritionis eſt ordinatus adDeum, 103 nempe duo exparte objeti ſcilicettotum homi &noneſt ordinatusadpeccatum: medicina amara eſt motivum odii,&non eſtmotivumamoris : ens eſtpotentia exiſtendi,&non eft potentia per ſe ſtandi : g. verificantur deeadem re duo contradi toria. Refp. diftinguendo omnesillas copulati vaspropofitiones, eaſqueinfenfu reali negando, &infenfuformali ſubdiftinguendo : ſi particula nonfumatur præcifivè con.antec. fi negativè, vel infinitanterne,antec. exſect. 1. n. 18. addocaute lam expofitam ad§. Repetes4. circa actum con tritionis : amor enim Dei eſt ordinatus non ut fic, ſedamativeadDeum & odiative ad peccatum,ut ibi dixi. Contra 1. Infenfurealinonſuntveræillæ copu lativè: g.nec etiamin ſenſuformali: hoceft, vel animal hominis noneſt inſenſu realipotentia ad diſcurſum, vel eſt etiamin ſenſuformali , adeoque formaliter eſt idem animal , & rationale, quodvi deturabfurdum.Refp.ne.conf.rationegandi con ſtatextota ſect. 1: præfertimn. 15. Contrà2. realiter eſt idem animal, & rationale: ſed per hanccognitionem, feu terminum menta lemanimalcognofciturforinaliter animal: g.per eandem cognofcitur formaliter rationale : g. eſt idem formaliteranimal &rationale:probaturconf. quæ funteademunitertio, funteademinter ſe ex primoprincipiocitatoth.ultimal.4. elem. fedani mal formalitercognitumeftidem cumanimalirea liter identificato cum rationali , & rationale eſt idem cumanimali realiter fecum identificato : g. rationale eſt idem,atque animal formaliter cogni tum, adeoque etiamipſum eft formaliter cogni tum. Refp.conc.ma.&mi.&dift.conf. exfect1. num. 17.cognofciturformaliterrationalein ordine adconnotatumfenfationis conc. conſequentiam; in ordine ad connotatum difcurfus , nego conf.& Gmiliter dift. conf. ſubſumptum. Cunctapatent exfect. 1. num. 10. 13. 14. 15. 16. & 17. Tantum hicaddo, quodadtollendas æquivocationes , quo ties diftingues per iftos terminos , formaliter, ex prefsè in ſenſu formali &c. rectè facies fi illis ter minis adjungas eorundem explicationes pofitas ſect. 1. Ita enimpræcludes aditum nugis. Adillud primumprincipium(quod lococitato adduxi fub his terminis: quæ funt æqualia interfe&c.nonve roſub iſtis, quæ funt eademinter ſe &c. inquibus multalatet æquivocatio ) dico inde evinciid, quod conceffi, nempe rationale, quia idemeftcumani mali (immo totum hominem) cognofciinordine adconnotatum ſenſationis;cum inordineadillud cognofcitur animal exſect. 1. num. 17. ſedtunc non dicitur inbonâ grammaticâ philoſophica ra tionale cognofci formaliter. Contra3. Pervos animal formalitercognitum, non eſt idemformaliter , ac rationale formaliter cognitum : g. verificantur duo contradictoria : probatur confeq. animal formaliter cognitum eſt idem formaliter cumſeipſo ,&noneſtidem for maliter , ac rationale formaliter cognitum ( aliis verbis:)animalformalitercognitumnoneſtdiſtin tum formaliteràſe ipfo &eſtdiſtinctum formali ter àrationali formaliter cognito:ſeddiftinguifor maliter , &nondiftinguiformaliter ſuntcontradi nem&connotatuan ſenſationis ,unumex parte intellectus , nempe cognitionem : hoc aliud con cretum: rationale formaliter cognitum tria etiam dicit diſtincta realiter inter ſe , nempe totum ho minem,connotatum ratiocinii , & talem cogni tionem: hæcduoconcretaper modumcollectionis ſumpta diftinguuntur realiter ad invicem , licet una pars ( nempehomo ) fit communis utrique collectioni ex dictis ad repetitionem 4. objectio nis 1. Itaque diſt. antec. animal formaliter cogni tum&c. fi in utroque concreto veniat in recto tantùmipſe homoconc. antec. fiveniatinrecto fi mul cognitio , & connotatum nego fuppofitum. fupponit enimadverfarius, quod cognitio,&con notatumprimiconcretifintrealitereadem & iden tificatacum cognitione, &connotato ſecundicon creti; funt autemdiſtinctiffima realiter: adproba tionem conſequentiæ, dift. ma, animalformaliter cognitum non diftinguitur formaliter à ſe ipſo ſi veniatin recto tùm cognitio,tum coñotatum,nego iterum ſuppoſitum ex eademratione, fi veniat in rectoipſe homo fubdift. ma. non diftinguitur for maliterà ſe ipfo formaliter cognitio in ordine ad ſenſationem conc. ma. à feipfocognito in ordine adaliud connotatumnego ma.&omiſſa mi. nego conf. ficuti dixi ſect. 1. num. 13. totus homo di ftinguitur formaliter à ſe ipſo; ita etiam animal, quodeftidemrealiter,actotushomo , diftinguitur formaliter à ſe ipfo eâdem omnino ratione, qua diftinguiturformaliter àrationali,ab homine,ari. fibili&c. fcilicet per hoc quod denominetur co gnitum pertalempeculiarem cognitionem,& in ordine adtale peculiare connotatum. Ex hac & antecedenti reſponſione addiſces , quodrationale est idemformaliteracanimal,& rurfus : animal diftinguiturformaliterabanimali:utrumqueenim veriffimum eſt, ſirectè explicetur: Pariter: amor Deiformaliter , diftinguitur formaliter ab amore Dei,&rurfus eft idem formaliter, ac odiumpec cati: idemque dico in cæteris exemplis num.3. adductis. Objic. 5. Diftinctio rationis eft illa, quæ poft operationem intellectus, (hoc eft poftquam ipſa diſtinctio feu cognitio eft productaab intellectu ) reddit diftincta formaliter illa , quæ funt realiter identificata : g. per intellectum redduntur vera duo contradictoria ( conc. antec. & nego conf. ) nam ſi diſtinctio rationis reddit diſtincta formali terpoſt operationem intelle&us , quæ funt realiter identificata ; jam poſt operationem intellectus de animali hominis , & rationali hominis verificatur effe unum,&eſſealiud, hoceſt unumnon effeali ud:g.verificanturduo contradictoria. Refp. ante cedentis probationem diftinguendo, verificatur unuminſenſureali & realiternoneffe aliud,nego antec.inſenſu formali& mentaliſubdift. non effe aliudpræcifivèconc.negativè nego antec. &con ſeq.exfect. 1.num.16. & 18. Contrà 1. Ita verificatur unumnon effe aliud poſtoperationem intellectus, hoc eſte g. animal nonefferationale;utnonfufficiatverificariincon notato , feu obliquo , nempe inſenſatione vel in diſcurſu : quiaconnotata realiterdiftinguunturin toria: g.&c. Refp.Hocconcretum: animalforma liter cognitum, triadiçit realiterdiftinctainter ſe, ter ſe ( ex dictis ad contra3. ob. 4.) & diſtinctio rationis reddit diſtincta formaliter , quæ funtidem, &iden 104 Differt. DecimaquartaLogico-phyſica &identificata realiter, ut conceffum eſt: g. venfi catur unum non effe aliud in ſenſu reali. Refp. conc. antec.quodverumeft,&negoconf. Contra2, sinon fufficitverificari in connotato, &obliquo; verificatur diftinctio rationis in recto &intrinfeco hujus objecti animal, & hujus objecti rationale , verificatur inquam unumnoneffealiud: g.intrinfecè hoc rectum animal non efthoc re &umrationale: g.hoc rectum animal, & hoc re Aumrationale eſt intrinfecè multiplex: sedquod eſt intrinfecè realiter eſt, & eſt inſenſureali: g. in ſenſu reali datur multiplicitas, & diftinctio intrin ſeca inter rectumanimal, &inter rectumrationa le. Refp. totam æquivocationemconfiftere inter minis intrinfecum, intrinfece,distinctiointrinfeca, &intrinfecumdistinctum.Diftinctioformalis non eſt intrinfeca,ſedextrinfeca: attamen perillain de nominatur ipfum intrinfecum objecti recti diftin guiextrinfecèà ſe ipfo ( feu magis apertè loquen do ea diſtinctio extrinfeca reddit intrinfecum , & rectum hujus objecti animal diftinctum extrinfecè ab intrinfeco & recto hujus objecti rationale :) quid magis eft , & apparet intrinfecum,feu iden tificatum totihomini,quam totus ipfehumo ,&ta men ex fect. 1. num.14. dixi, totumhominemdi ſtingui extrinfecè , & formaliter a toto homine, idem eſſe, ac dicere,animal hominis diftinguitar formaliter à rationali? itaque adargumentum con. antec.&dift. primum confequens ,ergo intrinfecè hoc rectum animal non eft &c. fi illud intrinfecè appellet , & fignificet diftinctionem elle intrinfe cam, nego conf. fi appellet recium cbjecti in trinfecum diftingui extrinfecè à recto intrinfeco rationalis , conc. conf. Itemdift. ſecundumconfe quens : fiintrinfecè multiplex appellet multiplici tatem(quæ eftidem , acdiftinctio) eſſe intrinse camnegoconf. fiappelletrectum, &intrinfecum objecti denominart extrinfecè multiplex conc. conf. fecundam,&negoultimam. Sicutihæc ge nerica denominatiocognitum eſtextrinfecaobje &o ; tamen obje&um ipfum,feu ſubjectum illius denominationis eftintrinfecum peridentitatemfi bi ipfi; ita contingitin hac denominatione extrin fecadistinctumformaliter. Contra 3. Ergo fi rectum , &intrinfecum hujus objecti animal hominis diftinguitur per ratio nem à rectu , & intrinfecohujus objecti ratio nale; jam dantur ineadem entitate, ſeurealitate dueformalitates intrinfeca distincteper rat10 nem:ſedſidantur duæ formalitates intrinfecæjam daturdualitas intrinfeca; g. datur diftinctio , & multiplicitas intrinfeca,finequanonpoteſteſſedua litas intrinfeca. Refp. dift.confequensſubſumptum, duæ formalitates intrinfecæ denominatæ duæ per dualitatem,&pluralitatemextrinfecam, ( quæ eſt idem,ac ipfadiſtinctio extrinfeca) conc.per dualitatemintrinfecamnego,fimulquenegomin. formalitas in genere (dequadiſſert. 10.fect. 1. n. 14.) fecundum rectumfignificat totam entitatem, ſeutotamrem, & in obliquo dicit tùm cognitio nem,quæ fit diftinctio rationis , tum connotatum requifitum (ut di&umdiffert. 10. ſect. 3.&inpræ ſenti ſect. 1. num.8.) unde ſecundum rectumeſt intrinfeca toti rei,&eſt idem cum illa : cæterùm diftinguuntur , multiplicantur , duplicantur &c. formalitates per diftinctionem, multiplicationem &c. extrinfecum; idemdico de omnibus formalt tatibusſpecialinominenominatis v. g. animal,ra tionale, rifibile oc. Ob. ultimo, ex triplici capite præter hoc, quod eſtverificari duo contradictoria,conclufionemre pugnare. Primo cognitio illa, quæ eft diftin&io rationis fimul, & femel reddit e. g. animal diftin Aum formaliter,&extrinfecèàrationali ; & red dit etiamfe ipfam diſtinctam realiter , & intrinfecè abalia cognitione cognofcente formaliterrationa le : fed hoc eft falfum, g. per illam cognitionem nondiftinguitur formaliter animal àrationali : ſed per aliquid aliud. Probatur mi, animal hominis diftinguitur forinaliter à rationali , etiam in cafu, inquoilla prima cognitionon diftinguatur realiter, &intrinfecèab alia cognitione : quia fi exiſtat tan tum illa prima cognitio diftinguens animal à ratio nali ,& non existat alia diftinguens rationale ab animali ; verum eft: animalformaliter non eft ra tionale : fed non verificatur una cognitio_diftin guitur realiter ab alia, namuna tantum exiftit : g. &c. Refp. conc. ma. quæ eft vera, &nego min. adprobationem dift. antec. animal hominis diftin guitur formaliter à rationali etiam in cafu &c. diftinctione rationis negativa , conc. diftinctione rationispofitivanego:cognitio cumredditſe ipſam diftinctam realiter diftinctione reali pofitiva , red dit etiam animal diftinctum formaliter diftinctione rationis poſitiva : cum vero ipfa cognitio diftin tione reali negativa diftinguiturà cognitione non exiftente; tunc etiam formalitas animal d ſtingui tur diftinctione rationis negativa exdiſſ. 10.ſect. 1. num. 10. &expræfentiinfect. 1. n. 10. Secundo fiperhanc cognitionë, bacresestani malcognofcorationale cognofco etiamdifcurfurn: quia rationale , & difcurfus funt correlativa , ut diximus difert. 10.ſect. 3. num. 5. relativaautem, ſeu correlativa funt fimul cognitione exibi dictis ficutiPater,& Filius : fed hoc eft abfurdum into lerabile , alias cognofcerenturper illam cognitio nem innumera connotata , &termini relativi, ad quos ilia res, quæ eft animal dicit relationem, & poteftcomparari,adeoque exprefle cognofceren turplures formalitates percognitionem, quæ præ cisècognofcithancforinalitatemanimalRefp.Ne gando ma. ad ejus probationem explico primum principium : relativa funt fimul cognitione: cum reduplicativè, & exprefsè cognofcitur relativum verum eft illud axioma: cumverò ſpecificativè,& realiter cognofcitur unum correlativum , hoc eft non attendendo , fedpotiùs ignorando , utrùm il lud fit relativum : tunc axiomanon facit ad rem e. g. cum cognofco Patrem, utPatrem reduplica tive, & expreſse , tùm fimul cognofco filium, cum verò cognofco Hominem, qui verè , &de facto eſt pater,hoctamenego exprefsè , & forma liternoncognito,tuncnoncognofcofimulfilium: pariter incafunoftro cum objectum exprefsè co gnoſco eſſe animal, licètrealiter fimul cognofcam rationale,rifibile &c. at tamenquia iftas formali tates formaliter,&exprefsè, &reduplicativè non cognofco , nec quoque cognofco connotata re ſpondentia, ſeuterminos correlativos, quod eſt idem. Tertiòjuxtàhanc fententiam quælibet cognitio effetcomprehenfiva: quiaquælibetcognitiototali ter Deuniverfalirationis, ter objectum cognofceret , hoc autem eft abſur dum. Refp. exnum. 13.& 14. fect. 1. diftin. tota τος objecti,&eft fimuladæquata adæquatione, &to liter objettum cognofceret totalitate , & adæ quationeobjecti conc. totalitate, &adæquatione cognitionis nego. Cognitiocomprehenfiva dici turilla , quæadæquat , & commenfurat claritate, &viſuacognofcitiva totam tonofcibilitatem , talitatecognitionis, atque adæquatione, &totali tate objecti: cognitioautem,quæeſt diſtinctiora tionis remotiffimè diſtat àcompræhenfiont: quia maximainadæquationecognitionis,hoceſtpræci fivecognofcit obje&um ,licet totalitertotalitate objectiillud cognofcat,&adilludterminetur, DISSERTATIO XV. Modus communis in hac Univerſitate , quo expli catur univerſale formale , ſeu vis intellectus humani cognofcendi plura per modumunius. SECTIO PRIMA. Explicationes , &poftulata. " 10. let 2. num.7. hamdiftinguit,&præſcindit formaliter illuduniverſale fundamentaleàſe ipſo, hoceftilludcognofcit in ordine adconnotatum 1. P nemfaciunt Oſtulorevocariinmemoriam,&in promptuhaberi fingulas explicati ones,&poftulata àdiffert. 9. huc usquepropofita: cuncta enimilla adenodandampræſentemquæftio II.Mirabilisproprietas eſtinhumanointellectus cognofcendinimirumverè,&proprièinnumeras fimulrespermodumunius&collectivè,quaseſſet omninòimpossibilecognofcere ſeparatas,unamq; poftaliam,itautadomnescognofcendasperveni retur. Inquomaximè intellectusdiffertaboculo: namoculus nonpoteft percipere collective,quæ feorfim,unumq;poſtaliud,ſeuſuccesſivènonpo teftpercipere:contraintellectus,name.g.hæcco gnitio, feu terminus mentalis omnishomoextra controverfiam eſt,quodrepræfentatomnesomni nòhominesetiamdifcernendoaliquopactoſingiu laritates illorum,nempè ſecundumconceptum,feu fignificatumhujusterminimultitudo,itacognoſci turtotuniid,quoddicituruniverſalefundamentale, dequodiſſ. 10.fect.2. n.2. Hocpoftulatummagni facioadrectamintelligentiamquæftionis. III. Univerſaleforinale eſtconcretum, feu de nominatioextrinfeca,quemadmodumhæcdeno minatio cognitum, adquam veluti adgenusſuum illa primadenominatiorevocatur, ficutihomo,leo adanimal. IV. Univerſale fundamentale eſt ſubjectum il liusconcreti extrinfeci:quiaeſtobjectumilliusco gnitionis ,quædiciturunitas rationis, ficutihujus concretipariescognitusſubjectumeſtparies:quia eſtobjectumcognitionis illumcognofcentis:quod tamenintelligendumeſtjuxta dicendainferiusnu. 13.&14. V. Univerſale fundamentale denominatur ab unitaterationisnonmodouniverſaleformale,ſed etiamdistinctum formaliteràſeipſo:quiaillauni tas rationis , eſtetiamdistinctio rationis exdiſſert, commune omnibuscollectis in couniverſali fun damentali,&noncognofcitinordineadconnota tapeculiaria differentialia fingulorum: &quia itadiftinguit illa cognitio; ideò cognofcit omnia illa permodumunius :adunat,&confundit,vide liceteſt unitas rationis. VI.Nihilotamenminusattentalineaintentionali peraccidens eft illicognitioni, &nonomnino es ſentiale,quod ipfa fit forma illius concreti extrin feci, dequonum.4.:quodhabeatpro objectouni verſalefundamentale quod fit diſtinctiorationis circa idemuniverſalefundamentale,utn.5. quem adinodumexponamn.13.&14 VII. Unitasrationis,univerſalitas rationis , co gnitio faciensuniverſale, cognitiouniverſalizans, unitasquæ conftituitnaturam humanamuniverſa lemformaliter,funtſynonima. VIII. Naturaformaliteruniverſalis,effentiahu manav.g.utfit,objectumformalecognitionis fa cientisuniverſale,objectum expreſsecognitum ab eacognitione,eſſeintentionaleobje&i,formalitas expreſsecognita, idquodformalitercognofcitur, funtſynonima. IX. Pereamcognitionem , quæ eſtunitas ra tionis ,non cognofcuntur pluraexpreſsèutplu ra, nequepluraexpreſsè utunum,ſedpræcifivè ſehabet,&ſuſpenſivè quantumadhoc illacogni tio:hoceftnec cognofcitexpreſsè eſſeplura, nec eſſeunum: &indeeſt,quodilla cognitionomina turunitasrationis præciſiva,hoc eftpræſcinditab unitatepoſitiva ,& multiplicitatepoſitiva , inquo fi fieretquæſtiodenomine , cur videlicetdicatur unitas, cùm præſcindat à poſitiva unitate; dicas fic voluiffe majores, tantumadnotaquodhicter minusunitas rationis eſt diminutus , &alienatus nonnihil,&proximè ſaltem accedit adiftumbo mopictus. X. Illa tamen cognitio intranfitivè , & fecun dumſe eſtunitas realis, & eſtunum reale, hoc eft 1 R.P.PtolomaiPhilofophia, 706 eſtunanumerice,&fingularitercognitio,nempè Differtatio DecimaquintaLogico-physica fentando : namdefactoinillocaſuhoneſſentmula accidens quoddam ſpirituale , quod, cum fimilis bus fuis poteftconficere unam integramclaffem, ficutiomneshomines fingulares fuamclaffemcon taovarepræfentata. : ..... ر- XV. Cognitioillauniverſalis , feuquæ oſtuni tasrationis noneftcopulativa , non diftributiva, ficiunt. : XI. Ea ipſacognitio,quæeſt unitasrationisnon cognofcit ſe ipfam, noncognofcitte abftrahere, necſediftinguereformaliter , ( utinulla diltinctio nondisjunctiva, licet habeatidem objectum reali ter,ac fimilescognitiones: quia illæ expreſsè co gnofcunt pluralitatem, feu multitudinem objecti quamexprefsènoncognofcitunitas rationis : ni rationis hoccognofcit) undenoncognofcit ſefa- hilominusipſaunitasrationis elt æquivalenterdif cereuniverſale formale,necfecognofcerepermo dumunius(iftas enim curiofitates cognofcere per tinetadaliam cognitionemreflexam) fed de facto, &exercitèitacognofcit:alioquin fi reflexe,&fi gnatè cognofceretſe iſtacognofcere; nonefletu Ritas rationis,necfaceret univerſale formale: quia jamdifcerneret & cognofceret exprefsères fingu lares,quæ funtinuniverfalifundamentali. XII. Significantidemhi termini complexi, non cognofcitpluraut unumreduplicativè , & fignate : non cognofcit univerſale formale ut univerfate noncognofcit unitatemrationis:noncognofcit ſe cognofcereper modumunius. XIII. Cognitioilla,quæ eſtunitasrationisquan tumadid, quodexprefsèrepræfentat,contentaeſt, &habetobjectum,&fignificatumfufficiensin quo libet feotfumfingulari , ita ut e. g. firedderentur imposfibiles omnes hominespræterPetrum ; non evaderetimposfibilis illa cognitio : quia remaneret in Petro objectum adæquatum fufficiens illius co gnitionis , quæ repræfentatexprefse hanc præcis لا. veritatem homo:idque proceditexmodo cogno ſcendi,feu tendendi ipfiuscognitionis , quæ non repræfentatexpreſsènecplura,necunum ex nu.9. quarediftinctionem iftam magiftralem in hacquæ ſtione habepræ oculis:obječtumadæquatumjuffi tiens, obječtum adequatumplusquamfufficiens defactorepræfentatumrealiter,&adverteuniver ſalefundamentalenonpertinereadprimum,fedad ſecundum objectum. XIV. Incotamencafuperhypotefim imposfi bilem ficto, illa cognitionon noneffetabstracti va, nec unitas rationis ,necuniverfalitas, quia de facto non effet verſus multa, necdenominaret unuminmultis: undenotabishancdenominatio hem unitas rationis, univerſalitas abstractiva cumfimilibuspofitisnum.7.effe illicognitionide nominationemfemiextrinfecam , ſeurelativam,fi cutidenominatiofimilis&explicaturcognitioha bensuniverſalitatemrationis: hæc autem univer ſalitas rationis eſt collectio ex ipfacognitione, & exejusobjectononfolumſufficienti,fedetiamplus quamfufficienti: ficuti fimilitudo eſtcollectioe.g. exutroquepariete. Adhuctamennotabis,quod in eo cafu illa cognitio faltem remaneret capax, quodfimulta omninò fimilia ſuo objectoſuffici enti effentposfibilia; omnia illa repræfentaret,& åd omnia illaterminaretur: ficuti imagomateria lis , quæ v. g. fit pictura ovi , fiexiſtant infinita ovaomninò fimilia ; omnium illorun illa pictura eftimago, &omnia repræfentat: quod fipereant omniapræterunum;remanetilla picturaveraima goficuti antecedentererat& inilloovo ſuperſtite habetfuum adæquatum , & fufficiens exemplar, ſeu objectum repræfentatum,licetinhoc cafunon posfit dici, quod illapictura fitimagoplurium, ſeu fatimagoverſusmulta,hoceſtuniverſalisinrepræ junitiva , ſeu æquivalet disjunctivæ impropriæ, nempèficuti propofitio disjunctivaimpropria eft contenta adfuiveritatem,quodunaipfius parsfit faltem vera,nec illi obeſt, quod utraque ſua pars fit quoquevera ex lib. fecundoelem.th. 1. num. . ita cognitio abſtractiva, ſeu unitas rationis eftcon tenta ,& habet totum fufficiens objectum in uno inferiori ,feufingularifeorfum fumpto à multis, & tatis . innumeris defacto abeademcognitionerepræſen E SECTIO 11. Conclufio. Univerſaleformalefufficienterexplicaturperdu plexconcretamunempeprimoperconcretumin tentionale,& extrinfecumcompofitumex uni verfali fundamentaliin recto, &in obliquo éxcognitione aquivalenter disjunctiva,hop seftcognofcente expressepluraimmò infinita in 2.ordineadconnotatumomnibus commune , noncognoscenteexpreßecademplurainordne odpeculiariajingulorumconnotata:&fecun doperconcretumrelativumexipfacognitiones univerfalitate rationis. : Robaturconclufioperutrumqueilludconcre tumexplicaturfineabſurdo,unumquidinmul P tis realiter multiplicatum:g.&c. Probater an tec. quoadprimampartem, videlicetquod expli cétur: moxprobaoitur quod fineabfurdoexpli cetur. Confideretur hocconcretumextrinfecum, &intentionaleuniverfaleformale,ſeuin particu lariHomo cognitusper cognitionem,quæ eſtuni tasrationis:illaformalitasobjectiva, quæ expres sèdenominatur cognita per illam cognitionem, quæ eſtunitas rationis, e.g.Homo , exprefsè etiam cognofcitur inquolibet feorfim fiogulari realiter Identificata,fi expreſsè fingula inferiora,ſeu fin gularia cognofcantur : fedeoipfo illa formalitas eſt unumquidunitate rationis,& præcifiva, quod invenitur,&deprehenditurin multisrealitermulti plicatum: g &c. Notanondeprehendi &inveniri abeadem cognitione,quæeſtunitasrationis;(nam ifta præſcindit) ſedabalia quacunque cognitione, quæ fingula illa multa examinet , &contemple tur. Probaturnunc major fyllogifmi facti. Illa formalitate,nempe hujusmodi veritate , Homo , præcisè cognita (hoc estnon attendendoper il lam cognitionem, utrum illaformalitas fituna,vel multiplex) fi item cogitem , & cognofcam fin gula feorfum fingularia v.g. fiPetrum apprehen dam ; fimul expreſsè apprehendoinfingulis id ipfum,quodeft illaformalitas perprimamillam co gnitionemcognita: adeoque inapprehenfionePe triilla eademdeprehenditurexpreſsè , & apparet, licètfimul aliquid amplius appareat,&deprehen datur , nempe fingularitas Petri, ſeuPetreitas, ...quod quodtamennonobftat: Deuniverfalirationis. namprima cognitio ,quæ eftunitas rationis præfcindit non negatfingulari 1 707 plusquamfufficiens de facto realiter repræfenta tates:pariterfi apprehendoPaulum,vetJoannem, exprefsè apparet inPaulo,&Joannecognito for malitas prædicta&c. Probatur jain quodnullum tum; con.ma.dift.pariter mi. objectum adæqua tumfufficiensrealiter multiplicatur, conc.mi. ob jectumplusquam fufficiens realiter multiplicatur, abfurdum intercedat : quodpoffet opponi abfur negomi &conf. ficutiimagoovorumeft adæqua dum,effet illud , quod tota collectio hominum , totumuniverfale fundamentale,cum fit realiter objectumcognitionisuniverfalizantis,multiplice tur realiterinfingulis : fed admiffo fecundo con creto relativo excluditur hoc abfurdum: g. &c. probatur min. multiplicari obje&um adæquatum Tufficiensillius cognitionis,non eft multiplicariu niverſalefundamentale,feucollectionemomnium taimago fingulorum, hoceftfingula ſunt ſuffici ensadæquatumobjectumilliusimaginis ,nonverò fingulaſunt totum obje&umplus quàm fufficiens, quoddefactorepræfentaturabillaimagine: alio quin fingula feorfim ova effent omniacollective ova. Hacdiftinctione &exemplo omnia,quæ op ponipoffentretundes. Contra 2. Quodjeſt diſtinctum formaliter eft idem realiter (ex differt. 14.ad objectionem 5.) hominum exfect. 1. num.13. &14.fedidquod in fed objectumexpreſſum, feu expreſsè cognitum multis realiter multiplicatum invenitur eſt obje perunitatemrationis eft diftinctum formaliter ab Quim adæquatum fufficiens illius cognitionis , univerſali fundamentali,feucollectione : ergò eſt nempè homofingularis , ſeunatura fingularis ex dicto num. I14. & exemplo ovorum ibi allato: : orgo&c. 2 ८ SECTIO Objectiones. , Ontrapræfentemconclufionempoffuntobji ci, quæ differt. 13. &14. funtobjecta: quare habenda etiamillainpromptu;prætereamo mentinonlevis eſtobjectio ,quæ fequitur,cætera verofunt fophifmata&expravaintelligentiacon clufionispetitæ æquivocationes. Objiciesprimounushomofeorfumnoneftom neshomines:g.univerſale formalenon rectèex plicaturinconclufione.probaturconf.: explicatur avobisuniverſaleformale,quodfitconcretumex trinfecamexuniverſali fundamentali,&excogni tione, quæ eſtunitasrationis:fedexhocfequitur, quodunushomo fingularis fit realiteromnes ho mines: g.nonrectèexplicatur. Refp.con. antec. &negoconfeq.probationisdiſt.ma. exfect. 1.nu. 5.perconcretumextrinfecumexuniverſalifunda mentalidiftincto formaliter à ſeipfo pereandem cognitionem , perquam denominaturuniverſale forinale,con.ma. nondiſtinctoformaliteràſeipfo, nego ma.& mi.hæcdiftinctio plures æquivocatio nesdiſpellit. Univerſale ſundamentaleeſtquidem collectio omniumhominum,fedhæc collectiodi ſtincta formaliterà fe ipfaeſt hæc veritas : homo præſcindensàcollectione,ànumero àpluralitate, afingularitate,& itadiſtincta formaliter , eſt for maliteruniverfaleformale. Contra 1. Eo ipſo , quodfubjectum hujuscon cretiextrinfeci univerfaleformate, eft collectio omniumhominum,feuomnes homines,ſeuuni verſale fundamentale, licèt diſtinctum formaliter, ut dicitis , objectum hujus cognitionis , quæ eſt univerſalitas rationis د eſt eadem collectio &c. ſedobjectum hujus cognitionis realiter multipli catur in fingulis,ſeu inquolibetfeorfim:g.omnes homines,feucollectio omniumhominumrealiter multiplicatur in fingulis. Refp. ex ſect. 1. num. 13. &14. diſt. maj. objectum hujus cognitionis &c. expreſsè,&formalitercognitumeftcollectio &c. negomaj.objectum realiter attactum , ſeu termi nativum, fubdift. objectum adæquatum ſufficiens adeamcognitionementitativèconfideratam (hoc idemrealitercum collectione: fed objectum ex preffum multiplicatur realiter in fingulis: g. id, quodeftidemrealiter cum objecto expreſſonem pè collectio realiter multiplicatur in fingulis. Refp. dift. mi. eſt diſtinctum formaliter &c. tan quamab objectoadæquatè ſufficienti illius cogni tionis,nego mi.tanquamabobjecto adæquato,& plusquamfufficientiillius cognitionis,conc. mi.&& fimiliter dift.confequens cumſubſumptamin.fatis eſtillicognitionieffediſtinctionemformalemunius fingularis àfua fingularitate, eique abundat,quod fitdistinctio formalis totiusuniverſalis fundamen talis àfeipfoex fect. 1. nu. 13. &14. adeóque ejus objectumrealeſufficienseſtunumfingulare quod cunque fit. Contra 3. Totum obje&um repræfentatumab hocuniverſali formali homo eſt eſſentiahumana fedtotum objectum repræfentatum ab hoc uni verſali formali realiter eſttotacollectio hominum g.eſſentiahumanarealiter efttotacollectiohomi num: fedtotaeſſentiahumanaeft,&contineturin fingulis, &prædicaturde fingulis:g. totacollectio continetur,&prædicatur defingulis. Refp. fimili terdiftinguendo perhunc terminum totalitasde= rivatumàtotototumobje&um &c. totalitate fuffi cientiadeamcognitionementitativeconfideratam eſt collectio hominum, nego min.totalitateplüs quamſufficientilicètde facto repræſentatâeft col lectiohominumconc. min.&fimiliterdiſt,ſequen tespropoſitiones. Contra4. eâratione (loquendodediſtinaione formali )quârationale expreſsècognitumeſt rea litertotushomototalitate omninorequifita,eadem ratione homo exprefsè cognitus (idemque dico dequolibet aliouniverſaliformali) eſt realiter to tacollectiototalitate omninò requifita : g. nulla di ſtinctio. Refp. negoantec. diſparitas patet ex fect. 1. num. 14. Qulacognitiodiſtinguens é.g.inhoe junctiva, fedeſt determinata , attingensimmedia hominem:itautfievaderetimpossibilishichomo inquam,Nominalium,quamdiffert.14.&præſen niseftæquivalenter disjunctiva,&eſtcontentaad eſt ſecundum id, quod realiter eſt ipſa cognitio) eft collectioomnium hominum;nego: objectum liqua collectio evaderetimposſibilis , ut patet per homine,animalarationalinoneftæquivalenterdif tèhoc objectum realiter fumptum,ſcilicet hunc effet etiam impossibilis illacognitio (inſententiaz ti propugno:) cognitioveroquæ eſtunitasratio hoc,ut exiftat,unotantum fingulari,licèttotare exemplumovorum. Con 108 Contra5. Cognitioillaquatenus eſtuniverſali Differtatio DecimafextaLogico-phyſica tas rationisdenominat objectum ſuumuniverfale formale,hoceſtunuminmultisrealitermultiplica tum,(alioquindenominarettantum fimpliciterco gnitum)ſedquatenuseſt univerſalitas rationis,ha betpro objecto totam collectionem totalitate re quifita:ergototacollectiototalitate requifitaeſt u, numinmultis realiter multiplicatum. Refp.diftin guendotricoſamobjectionem,quatenuseſtuniver, falitas rationis &c. per denominationem ſemiex, trinfecam,&relativamdenominatperaliamdeno minationem extrinfecamobjectumfuumuniverſa leformale,con.ma. Quatenus eſt univerſalitas ra tionis &c. per intrinfecam eſſentiam ipfius cogni tionis, nego ſuppoſitum, quodnempeillacognitio entitative,&effentialiter fit univerſalitas rationis exſect. 1. num.13.&14. itemdift. min.quatenus eft&c. habet pro objectototamcollectionem to igiturmultiplicatur realiter eſt objectum adæquatè ſuthciens : nam illa cognitio plura habet objecta adæquatèſufficientia(quemadinodum imago ovo rum)&univerſalefundamentalenil aliudeft,quàm collectio innumerabilium objectorum adæquate fufficientium,ſufficientium,inquam, illi cognitioni entitativèconfideratæ. Contra7.Ergo totum,quodrepræfentaturper hanccognitionembomonon reperitur,& conti netur realiter inPetro v.g. ,aliis verbis : g.quidquid repræfentaturpercognitionem animalnoneitin quolibet inferiori. Refp.utfupra: totumtotalitate ſufficientiad eamcognitionem , nego ; totalitate plus quamſufficienti,cone, quidquid expreſsè re præfentatur&c.nego; quidquidnonexprefsè &c. ſubdiſt. quidquid eſt objectum adæquatè fufficiens : nego,quidquid eftobjectumplus quamſufficiens conc. talitate requiſitaadillam denominationem ſemiex trinfecam,& relativam, nempe univerſalitatemra tionis con. min. requifita ad exiftentiam ipfius co 1 gnitionisne.mi.&fimiliterconſequensdift. Requi riturtota quidemcollectioilla,utcognitioillafitu nitas rationis ,&concretum extrinfecumfit uni verſaleformale: nonvero requiritur,ut eacogni tioentitativèconſiderata objectumhabeat , quan tumfatis eft, ut fit imago ,& repræfentatio inten tionalis :adhocenimſufficitpro objecto reali, ſeu realiterſumpto, quoddeturunushomoetiamreli quisperimposſibile imposſibilibus: ficutiunumo vumfufficit,utdetur imago ovi, illa, inquam, ipſa quæ defactoquoniam pluraovadanturdiciturper denominationem femiextrinfecam,feu relativam 1 imagouniverſalisinrepræfentando. Contra6. Ergò objectumquatenus eſtuniver fale formalenonmultiplicaturrealiterinfingulis: probatur quia cognitio , quæ eſt unitas rationis, nonmultiplicatur , univerſale fundamentalenon multiplicatur: nihil aliudautemeſt univerfale for male,quamilla duo:g.&c. Refp. dift.confequens: nonmultiplicatur&c. multiplicitate reali indiſtin &aabpluralitate reali fingulorum cum ſe ipfis (hoceftid,quodexpreſsè &præcifivè cognofci turnoneſtde facto multiplex in multis, nego conf.nonmultiplicatur&c. multiplicitate realidi verſa,&diſtincta àprædicta pluralitate (quæ effet chimerica multiplicatio) con. conf. adprobatio nemdico,multiplicari realiter objectum adæquatè fufficiens illius cognitionis contentum realiter ,& incluſuminuniverſali fundamentali , ca ratione , quaintoto pars includitur, & diftin&tum formali ter ab eodemuniverſalifundamentali, ficutipoteſt diftingui formaliter pars etiam collectivè ſumpta ab ipfototo. Univerſale fundamentale,quatenus tale,hoc eft quatenus collectio nonmultiplicatur realiter , ſedeſtfundamentum ,ut illa formalitas expreſsè cognita perunitatemrationisfit defacto realiter identificata cumfingulis : fine hoc autem fundamento ex ſect. 1. num. 13. haberet illa co gnitio fuumobjectumadæquatumſufficiens.Quod Contra8. Exhac doctrina evertitur hæc ſen tentia : probatur : eo ipſo cognitio , quæ eſt unitas rationis per accidens , hoc eſt perdenominatio nemextrinfecam effetunitasrationis : fed exhoc ſequitur ,quodiſta cognitiononterminaretur,nec attingeret nequidemrealiter , aut confuseplura : adeoque noncognofceret realiter plura , & per confequens jam admittitur præcifio objectiva : g. &c. probatur mi.cognitio nulla repræfentat obje &um perdenominationem extrinfecam, ſed per relationemtranfcendentalem, & intrinfecam ipfi cognitioniin ordineadillud objectum v.g. cogni tioPetriper re ationem tranfcendentalemitater minaturadPetrum,utnonpoffit effenifi cognitio Petri: g.pariter cognitio, quæ eit unitas rationis vel entitativè, & tranſcendentaliter dicit relatio nemadtotamcollectionem,velnoncognofcit ne quidem realiter , aut confuse illam collectionem. Refp. difficilem effe inftantiam inhac fententia, dift. tamen , ma eſſetperaccidens ,&per denomi nationemextrinfecamunitas rationis , quod acci :: denspoteft abeſſetantùmperimpossibile , hoc eft eſt impossibile, quodabfit, conc, ma, quodpoteft etiamde posſibili abeſſeab ea cognitione, nego ma.&pariter diftincta mi. negoconf.adprobatio nemdico, quodaliquarelatiotranſcendentalisda turin cognitioneilla entitativè confiderataadcol lectionem,feuaduniverſale fundamentaleexfeat. 1.num. 14. nempecapacitasadplurarepræfentan da,ſiillaplurafintposſibilia : ifta autemrelatio ſat eft, utillacognitiodicatur eſſe intentionalis imago licètconfufa, &præcifiva omnium illorum pluri um:ficuti eadem capacitas fufficit , ut imago ovi ſit vera imago omnium ovorum : præterea alias relationestranſcendentales inlineaphyſica defi gnare facilèpoſſum, quibus connectatur cognitio illa cumposibilitatetotiusilliuscollectionis,quam visin linea intentionali relatio,& reſpectus imagi nis,&repræſentationis mentalis hujusmodi fit ,ut disjuncte, &indeterminatèpetat unumdumtaxat exinnumerisfingularibusineacollectioneconten tispro objectoſuoreali.-- DIS Dedistinctionevirtuali , &exnaturarei. DISSERTATIO XVI. 109 Dediſtinctione mediaexnaturarei, &diſtinctione こいつ ME Jentiref 1 virtuali intrinfeca. SECTIO PRIMA. Explicationes, &poftulata. P Ntellectus humanus poteſt eviden formalitatem animalis rationalis , &rursus fecun dùmformalitatemanimalisnoneſtidemintrinfecè, Pacſecundum formalitatem rationalis , rurfumque ter cognofcere duos terminos fi gnificantes objecta creata eſſe in vicemrepugnantes: hoceftfignifi ſecundum formalitatem rifibilisnon eſt idem,ac fecundum formalitatem animalis &pariter fecun inuna, duminnumeras formalitates excogitabiles catuinunius nonpoffe eſſeidem realiter,ſeu identificari realiter cum alteriusſigni ficato: e.g. fint hitermini bomoequus , evidenter cognofcit intellectusnonpoffeutrumque illudob jectumidentificarirealiter, pariterhoinononho mo&c. II. Eſt evidenter abſurdafequens illatio forma lis , hoc eftratione formæ, ſeuartificii logici ;Est evidenter impossibile hoccreatura: ergò estim posfibileDeo: infinita enim funt posfibilia Deo, quæfunt imposſibilia creaturæ. III. Importunumeſt in hacquæftioneinvocare arcanum myfteriumTrinitatis:agimusenimdere bus creatis,&de illarum formalitatibus,quæ lumi nenaturæ ab humano intelle&u humano modo poffuntcognofci. IV. Lumine naturæ eſt evidens hoc primum principium: duotermini ,velpropoſitionescon tradictoriæ habentes idem omnino reale objectum (dequacunq; materiatractent illæ propofitiones) nonpoffunteffefimulveræ, necpoffunteffefimul falſæ,juxtadictali.1.elem.th.23. Adeoq;duo con tradictoria objectiva (hoc eft objecta illarumpro pofitionum) cujuscunq;generis fint illa contradi Gorianonpoffuntfimulrealiteridentificariinuna eademquerealiter, &numericeentitate. Videtur nonpoffenegari hocpoftulatum , dicendoaliqua contradictoria eſſe privilegiata,quodnempèpos fint eſſe idemrealiter,alia verò contradictorianon gaudere hoc-privilegio : quafi diceres aliquaim posfibilia effentialiter,& inetaphyficè expeculiari ratione poſſe eſſe posfibilia,aliaverònon eademqueentitate:fedhocrepugnatex num.4& abintellectu humano cognoſcitureffe invicemre pugnantesiſtosterminos,idemrealiter,&diftin tłumintrinfecèexnaturarei; g &c. Probatur 2. pars eâdemformaargumenti : ad miſsadiſtinctionevirtuali intrinfeca v. g. in toto Petro,itauttotus virtualiterdiftinguatur &intrin fece(nam inhocpunctumconfiftit) àtoto ſe ipfo verificantur duo virtualia ,&intrinfeca contradi toria, immòpluraparia hujusmodi contradicto riorum&c. ergo& . Reſpondebunt defenſores primæ diftinationis, quodilla fua contradictorianon funt actualia,nec realia, fed effentialia,& formalia : refpondebunt queaſſertores ſecundædiftinctionis ſua contradi Goriaeſſevirtualia,non effe formalia:fedexn.4. replicabis omnia contradictoria eodem calamo metienda effe , nempe imposibilitatis. Lumini enim naturæ omnia contradictoria repugnant : Cæterumtotalitishujus moles ex eopendet,quod intellectus nofter deuna, eademque repoteſtdi verfimode cogitare , & habere differentes cogni tiones:&iftæ cognitionesreflexis diverſis nomi nibus folentappellari ,nempè diftinctionis ratio nis, unitatis rationis, &c. juxtadicta àdiffert. ro. fect. 3. Indecreditumeft tot eſſe in rebus diſtin &iones intrinfecas, parvulas quidem,ſedtamenin trinfecas,&reales ; quotdiverſi modi cogitandi eſſepoſſunt in intellectu. SECTIO III. ... 1 Objectiones. : Mnes objectiones eò collimant,utprobent : SECTIO II. ? : Conclufio. Repugnat utraquedistinctio,tumexnaturarei, tùmvirtualis intrinfeca. Robaturprimapars : admiſsadiſtinctioneex Pnatura naturârei e.g.intotoPetro, ita ut totusPe trus,qui realitereſtunus,&idem,diftingua turexnaturâreiàtotoſe ipſo,fimulverificarentur duoeſſentialia,& formalia contradictoriadeuno, codemquePetro(terminoseſſentialia,& formalia recole,exdiſſert.12. ſect. 1.) immònonſolùmduo contradictoria,ſedplura pariacontradictoriorum, c.g. totus Petrusrealiter,fecundùmformalitatem individuationisnoneſſeteſſentialiter,&formali ter idem intrinfecè , actotus Petrus ſecundum 1 Q admitti debere duocontradictoriaineadem entitate realiteridentificata,adeóque admit tendameſſediftin&ionemformalemexnaturârei, quæ re ipſa eſt idemcumduobus contradictoriis: quareobjectiones , quas differt. 14.propoſui hùc etiampertinent,præfertimrepetitiones illæadob jectionemprimam, quemadmodum fequentesob jectionesaliquo pactoadeandemdiffert. 14.perti nerevidentur. Objicies 1. Verificatur deeodemPetro:eſtſi milis equo ratione animalitatis , feu quatenus ani mal,&noneſtſimilis equorationeratiocinalitatis, &quatenus rationalis : ergò duocontradictoria verificantur de eodem objecto.Refp. utdiffert.14. ſet. 1.num. 19. diſt. illas particulasratione ani malitatis, quatenus animal:Sireduplicatioca datfupra ipſumPetrum ut realiter eſt àparterei, &in 110 DiffertatioDecima &independenter abintellectunegoſecundampar fextaLogico-phyfica bis : Quia Petrus eſt ens eſt ſimilis ſaxo, quia et temantecedentis,fireduplicatiocadatfupracogni tionemdiftinguentemformaliteranimalarationali fubdiftinguononeſt ſimilis ſiparticulanonſumatur præcifive,conc.negative,ne.antec.&confeq. Contra 1. Ante operationemintellectusPetrus eſtfimilis & nonfimilisleoni,ergo&c. Refp.nego antec.propterillumterminumnonfimilis,quicon tradictorius eſt terminofimilis:fidiceretdiffimiles: omitterem antecedens:namnonſuntterminicon tradictorii fimilis,&disfimilis, ficutivicinus,&non vicinus funtcontradictorii,vicinus vero & diſtans nonfunt: namdisfimilispoteſtſignificare idem, ac nonomnino fimilis : quodbeneattende, licèt fit quæltiodenomine. Poffet autemidemfine contra dictioneaut contrarietate comparativeadidem,fed nonreſpectu ejusdem effe fimile,& disfimile: hoc eftreſpectuhabitoaddiverſa connotata: ficutiidem potefteffe alterivicinum,& diftans ut conftatex diff. 14. adrepet. 4. object. 1. ubi videparitatemde æquali,&inæquali. Contra2.Nonpoteſteſſeuna, eademquereali ter&formaliterratioconveniendi &ratiodiſcon veniendi (five fimilis , &disfimilis, quod eſtidem aliis verbis) ſeu rurfus aliis verbis : implicat,quod idem ſecundum idem fit fimulfimile , & disfimile ; ergo &c.Refp. Si agamus ante operationemintel lectusnego abfoluteantec.vel ingratiam claritatis dift.nonpotefteffe &c.conveniendiomnimode,& perfectè&c. conc. antec. conveniendinonomni mode,fedcummixturâdiſconvenientiæ, feudisſi militudinisneg.antec&conf. Notaveroinextre mapropofitioneilludfecundumidem,ubiobſcura æquivocatio latet : poteft fignificareſecundum. idem,quodvenitinrecto,hoceſt ſecundumean dem realitatem,&entitatemPetri,vel ſecundum idem, quodvenit inobliquo : hoc eſt ſecundum idemconnotatum: quodprofecto noneftidem: namdiverſum eſt connotatumdifſcurſus cujusre ſpectu Petrus eſt disfimilis(anteoperationemintel lectus)Leoni àconnotato ſenſationis,reſpectucu jusPetrus eſt ſimilisLeoni. Contra3.IntantumPetruseft fimilior, ſeuma gis fimilisPaulo,&minus fimilis equo anteopera fionem intellectus, in quantum cumPauloconve nit in pluribus, quàmcum equo:fedeoipſodantur plura,&pluralitasexnaturârei, ſeudiftin& tioin codemſenſu: ergo&c. Refp.dift.maj. Intantum Petrus&c.inquantumcuinPauloconvenitinplu ribus, inpluribus inquam connotatis,ſeuobliquis, feuſpecificativis extrinfecis,ſeuquocumquenomi neplaceatappellarejuxtadiffert.10. ſect.3.num.6. conc. Inpluribusformalitatibusdiſtinctis exnatu rarei nego fuppofitum, quodeſt inquæftione ,u trùmvidelicetdeturhujusmodidiſtinctio ,&nego mi. ficutiidemPetrusmanens ineodemindiviſibili loco, poteft effemagisdiftansàPaulo , quàmà Francifco fineulla diſtinctioneexnaturâreineque inloco,neque inPetro, fed perreſpectum addi verſas menfuras ſpatii intermedii connotatas; ita incafunoftro.Exemplumdevicinitate,&diſtan tia eft in hacmateriamagni momenti. Contra4. Ante operationemintellectus inipſis formalitatibus, feugradibus metaphyficis realiter quamvis identificatis fundantur diverſæ, &diftin vivuseltſimilisarbori,quiaeſt ſenſitivus eftfimilis equo &c. fed iſtæ relationes , feu fimilitudines ſuntreales & diſtinctæ interſe: ergoetiam forma litates illæ ens , vivens&c. quæ fundantillas rela iones (hoceſtfunt ratio,curillæ relationes den tur)eruntdiſtinctæinter ſe. Reſp. illas relationes nilaliud effe, quamcolle&ionesexPetro,&faxo, exPetro, &arbore&c. Iſtæautemcollectiones funt diſtinctæ realiterinter ſeex differt. 14. ad re petitionem4. object. 1. unde ſi argumentumquid quamprobaret: confequeretur, quodformalitates nonfolumex naturarei, ſed realiter quoque,di ſtinguerenturinter ſe,utPetrusàſaxo,& ab arbo re: itaque conc. antec.&nego conſeq. nilenim denovoadditurperiftaminftantiam,pratervoca bulaobfcura. **Contras. Eædemformalitatesfundant relatio nesdiverſas ,&diftinctas realiter refpectu termini ejusdem,e.g. Petrusquia ens,&fimilis ſaxo: quia vivens , non eſt ſimilis ſaxo,velfaltem 'disfimilis : 1 A ergo formalitates ex natura rei diftinguuntur. Refp. perhujusmodivoces magis adhucæquivo cas repetí, quoddictumeſtinpriina inftantia. Si militudo, &disfimilitudoPetri cum faxonilaliud eft,quamuna collectio exPetro , &faxo , quæ unovocabulodiciturtalis fimilitudo , duobus ve rotanta fimilitudo ,& tanta disfimilitudo : ficuti diſtantiaquinque paffuum à Petro dicitur uno vo cabulotalis vicinitas , duobus verò diciturtanta vicinitas , & tanta diſtantia , ſecundum diverfos terminos, à quibus quis incipiat menfurare ſpati umintermedium. Memento etiam illam particu lamquia ita diftinguere,& interpretari , utfupe rius : & cave æquivocationeminterterminumfum ptumpro correlativo, &terminum ſumptumpro obliquo,ſeuconnotato. Contra6. ergo interPetrum , & faxum datur inadæquata fimilitudo: fed eo ipſo datur diftin Etio exnaturarei inPetro interformalitatein ens, &interformalitatem vivens: ergo &c. Probatur min. quotiescunque datur inaliquo toto identitas inadæquata inter partem,&totum ; daturetiam identitasadæquata unius partis fecum ipsâ e.g. homoefttotumexanima,& corpore, diciturho moidentificari inadæquatè cum anima: & eoipſo dicitur quoque anima adæquatèidentificari fecum ipsa,cum quâ adæquatènec homo , neccorpus identificatur: ergopariterquoties datur in unoto toinadæquata ſunilitudo ; daturaliquid in eototo quodeſt adæquata fimilitudo: e.g. interhominem, &faxumdaturinadæquata fimilitudo : quia inter ens Petri , &ens faxi datur adæquatafimilitudo, quænondatur intervivensPetri,&ens faxi : ergo jamverificantur duo contradictoria, nempè adæ quata ſimilitudo , & non adæquata fimilitudo. Refp. Involucraeſſe vocabulorum impropriè, & metaphoricè ſignificantium: præcipuèiſtainada quatafimilitudo ,&identitasinadequata: Itaq primò negoprimamconſeq.terminusinadequata noneſtadpropofitum,cumagitur defimilitudine (ficuti cum agiturde qualitatibus , quæ ſuſcipiunt magis,&minus:non enim dicitureſtinadequate calidus, fedmagis,velminus calidus : necdicitur eſt inadæquatè diftans , autvicinus): ſecundòdift. confequens : inadequata ſimilitudohoc eſt non dærelationes, quæfuntreales,&veræ aliisver omni Dedistinctionevirtuali , Sexnaturarei. omnimoda,&perfectacon.inadequata,hoc eſt ſe cundumunamformalitatem,&non fecundum ali 272 gularitas, feudistinctio reaſis Petri à parte rei eft amfubdiftinguo:à parte rei,vel exnaturâreinego conf.perintellectum &præcifiveconc.conf&ne go fubfumptum, adcujus probationemnego fup pofitum antecedentis : Non enim admitto iftas identitates inadeguatasintotis:namficollective partes fumantur: daturinillismutuo ,&cumtoto identitas adæquatißnna: ſi diſtributive,& feorfum fumanturdaturdistinctio adæquata realistaminter partem,&partem,quamintertotum ,& partem, tamanimanoneftcorpus , quamanima feorfum nonefthomo,ubi ergo identitas inadæquata, nifi inabufuvocabulorum? Addoprætereanullamef ſeparitatem, nifi terminorum,& vocum interil lamidentitateminadæquatam,& inadæquatamfi militudinem: primusterminusnilaliudfignificare poteft, quàmunapars eftidemrealiter fecum ipla, eftdiftincta realiter ab alia parte : fecundus ve roterminusnil aliud fignificat , quàm quod una, eademque res noneftomnino fimilis alteri, utin adæquatèvicinus fignificateumquinoneft omnino vicinusalteri,nonverohancabſurdamfignification nemhabet, quodfecundumunumpedemfit vici nús,& fecundum alium fitdiftans ille,quidicitur metaphoriceinadæquatèvicinus Contra 7. Petrus ,&Paulus funtmagisunum, quamPetrus &equus :ergoPetruseft magisdivi fusabequo,quam aPaulo: ergotandeminPetro daturaliquaformalitas diſtinctaexnatura,reiaba lia,nempemajordivifioab equo,&minordivifio àPaulo. Refp.dift.antec.funt magisunumunitate numericâ,nego fuppofitum,nempèquoddiſtincta realiter fint unumnumerice;unitate formali,vel fimilitudinis conc. antec. Et fimiliterdift.primum confequens,eſt magis diviſum per diutinctionem realemnegofuppofitum , nempè quoddiftinctio realis posfit dari major,&minor: namconfiftit in indiviſibili:tamenimſumdiſtinctus realiteràPetro, quamabelephante,quam à ftella&c. modoteneas quidfit diftinctiorealis exdiffert.10. ſect. 1. nu. 10. Eftmagis divifus&c. perdisfimilitudinem,feudi vifionem oppofitam unitati formali &fimilitudinis con.primamconf.&ne.fecundam Contra & Petrus&Paulusnondifferuntinna A : tura:aliis verbisPetrus&Paulusper individuatio, nem, ſeuecceitatem differunt, &difformantur, nonpernaturam:ergo funtunum innatura: fed nonſuntunuminindividuatione: ergoindividua tio Petri ,&natura Petri diftinguunturintrinfecè exnaturârei. Refp. Nilaliudhic fieri, quàm con fundere hos terminos, eorumqueſignificata,idem, untim, diftinctum, differens, diverſum; ex dif fert.10. fect. 1.&2. patet aliudeffe idemaliuddi ſtinctum aliuddifferens. Propriaquoqueſignifica tio fubtrahiturab hocterminonatura ,vel effen tia:quafinaturautficdeturàpartereivelutimaſſa communis ex quâ unusquisque homo in ſolidum participet : ApartereiPetrus, Natura Petri,hoc Natura , hæc Effentia funt fynonima. Itaque dist. anted. Nondifferunt innatura,hoceſtnon funtdisfimiles innaturâconc. hoc eft nonfunt di ftincti realiter unus ab alio , &inNatura,&cum Naturâ,&perNaturamnegoant. Ipfienim&co natura fingularis funt diftin&i unus ab alio & min. omiffa nego conf. Individuatio , feu fin 1 idem realiter, acnatura Petri, feu ellentiaPetri, ſeuhæcNatura,&hæceffentia.--Contra9.Unitasformalis diftinguiturabunitate numerica: namPetrus,&Paulusfuntunuminna turâperunitatem formalem ,&non funtunumin individuoperunitatemnumericam:ſedunitas for malis &unitasnumericafuntidemrealiter:nainin codemPetroeftunitas numerica,&unitas forma lis: gunitasnumerica, &unitas formalisdiſtin guunturexnaturarei.Refp.primò,concma.jux tadiffertou.fecht.n.5.&fect.2.1.2.&ne.mi.ex lo cis citatisnego,unitatemformalemidentificarirea liter cum fingulis feorfum denominatis ab eâdem unitateformali, &contendounitatem formalem effeipfisfimamcollectionem omnium,utfimilitudo etiamefthujusmodicollectio: iftaautemcollectio, feuunitas forinalis prædicaturinobliquo de fingu lis:eſtdiſtinctarealiter àfingulis, utquælibetcol lectiodistinguituràpartefeorfum fumpta:denique hæcunitas formalisomneshujufmodienubilatdif ficultatesjuxta differt. 11. fect.3. ubi pluraexpli canturadunitatemformalempertinentia. Refp.2 adæquivocationemomnemtollendam:dif.mi.uni tas formalis eftidemrealiter , ac unitas numerica, unitas inquam numerica fingulorum contento rumin collectionene.mi. acunitasnumerica ipfius collectionis con.mi.&ne.conf. collectioomnium hominum eſtunitasnumerica fui ipfius ; quia eft unanumericecollectio omnium,&nonpoteftdi vidiinduas collectiones omnium :quemadmodum Petrusdividi nonpoteftinduosPetros,&unuse xercitusquinque millia militum complectens,nom poteftdividi induosexercituscontinentesquinque milliamilitum:illaautemcollectio eft fimulunitas formalis;quianonpoteftdividi inplurafingularia omninodisfimiliainterſe. Inpræſentiautemnon agiturdeunitatenumericâcollectionis,feddeuni tatenumerica fingulorum Contra 10.Unitasformalis eſteffentialisPaulo c.g. vel eſt unitas ineffentia: g.noneſt diſtincta realiteraPaulo. Refp.dif. antec. eſteſſentialis,vel ineffentia,hoceft,efttota identificata realiter cum Paulone,antec, hoc eft,&competit, & denomi natPaulumrationeeffentiæ Pauli identificatæ rea liter cumPaulo , quæeſt ſimilis eſſentiis reliquo rumhominum, &competit , &denominatPau lumneceffario ,&nonperaccidens , conc.antec &ne.confor : Contra 11. Petrus minus diftinguituràPaulo, quàmaleone: . &c. Refp. ne, ante. Eft quidem minus disfimilis , feuomninofimilisPaulo cum fitnonomnino fimilis Leoni: cæterumperindedi ſtinguiturrealiteràPaulo ,quam à Leone,nifivo cabulis abutamur.: 1 Contra 12.NaturaPetrieſtparticipabilis aPaulo (quafi dicat , ſed obfcurius eft communicabilis Paulo)ſedindividuatioPetrinoneſtparticipabilisà Paulo: g.naturaPetri ,& individuatioPetridiſtin guuntur exnaturarei, Refp. dif. abuſivum ter minumparticipabilis ,hoc eftPetrus , ejusque na turaeſt ſimilisPaulo,ejusque naturæ conc.ma,hoc eſtPetrus,feu naturaPetri potefteffe Paulusneg. ma.pariterdif, ini, individuationon eſt participa bilis eopacto , quo Petrus & ejusnatura eftpar ticipabilis ne, mi. (nam ficutunum, & idem natu raPe 112 Differtatio DecimaſextaLogico-phyſica ta Petri & individuatioPetri )copacto,quoPe trus,&ejusnaturanoneſtparticipabilis conc. mi. &nc.conf. Ob. 2.Effentia humananon conſtituiturperPe treitatem v.g.(Hoceftnoneft id , quodeftper formalitatem,quæ eſt unitasnumerica,vel fingu laritas , velindividuatio Petri )Petreitasvero con ſtituiturperPetreitatem: aliisverbis , animalnon includiturconftitutive,&effentialiter inrationali, hocefteffentiaanimalisnon eſteffe rationale, ra tionaleverò includitur eſſentialiterinrationali : ga verificanturduo contradictoria ,& datter diftin &ioexnaturarei.Refp. æquivocariperpetuò in terformalitatesperintellectumabſtractas , & co gnitas præciſive,& formaliter;&realitatesapar terei exiftentes : diſ. ante. hæc eiſentia humana identificata realiter cumPetrononconſtituiturper Petreitatem ,ne.antec., (& fimiliternego,quod eſſentia humana , quæ identificatur realiter cum objectiva ſubdif. utfupra, ſiagaturdedefinitione formalifubdif. hæcdefinitio animalis inadæquata inquamdefinitio,&præciſiva,&tanquamipfisfi madiſtinctiorationis definiens animal noneit&c. conc.hæcdefinitio animalis, adæquatainquamad æquatione cognitionis,definiensanimalnoneft&c. negoſupp. namilludanimal(fideanimalihominis agatur) eſt idem achomo,undedefinitio illius a nimalis adæquata eſt eadem , ac adæquata definitio hominis. Contra3. Illa eſt definitio adæquata animalis , licètnonſitadæquata hominis. Refp. negando,ſi deadæquataadæquatione cognitionis definitione agatur(juxtadiffert.14. ſect.1. num.12.)nullius a nimalisillaeſt adæquatadefinitioformalis:nonho minis,quia deeſt rationale, non Leonisquiadeeft rugibilebo. quando nimirumpræcisèita definis principiumfenfitivum,feufentiendi. i Contra 4. Definitio animalis eſt ratiopropter Paulononconſtituatur perPauleitatem, & itade fingulis , quoad corum fingularitates numericas ) effentiahumanaperintellectum formaliter ſumpta nonconftituitur &c.fubdif. formaliter,&præcifi vèhoceſtnon cognofcitur inordineadconnota tumfingularitatis conc.realiter&negative,& ex parteobjecti uteſt in ſene.(exdiffert.14.ſect. 1.) namillaeſtcollectio realisomniuin hominum,quæ identificatur realitercumfingulis,eorumquefingu laritatibus collectiveſumptis: fimiliterdif.aliaver ba: animalnonincluditurconſtitutive&c. Hoceſt illudanimal, quod realiteridentificaturcumratio naliſumptum inſenſureali,nego;animal fumptum perintelle&um nonincluditconſtitutive&c. fub diſtinguo formaliter ,& præcifivè,& in ſenſufor mali conc, realiter & negativè, & in ſenſu realine, antec&conf. Contra 1. Effentia animalisnoneſteſſentia ra tionalis,vel hæcformalitasanimalnoneſtconſtitu tivèhæc formalitas rationale: g.&c. Refp.codem mododiſtinguendo hujusmodiphraſes, quæ funt ſynonimæ fuperioribus. Contra2. Noneſt eadem definitioanimalis, ac definitiorationalis,velhæc definitioanimalisprin cipium ſentiendi non eſthæc alia definitiorationa lis principiumdiſcurrendi:g.noneſt eademutrius que eſſentia. Refp. hæc quoque eſſe ſynonima obfcuriora. Aliaeſtdefinitio formalis,&obje&i va,feu objectumdefinitionis , exdiſſert. 8.fect.3. ad objectionem ſecundam:definitioformalisexd. differt. eſt cognitioexplicans eſſentiam rei: fi hæc cognitiononrepræſentatexpreſse genus,&dif ferentiamuniusſpeciei,fedvelfolùmexpreſsège nus,vel ſolam expreſsè differentiamdicitur defi nitioformalis inadæquata,exdiſſert. citata. Itaque diſ. primam propoſitionem in ſenſu distinctionis jamdatæ : noneſteademdefinitio objectiva, & realiter ſumpta , hoc eſtnon eſtidem objectum realiter ſumptum utriusque definitionis ſubdif. fi agatur de animali , quodrealiter eſt identificatum cumrationali nego; ſi agaturdetotâclaſſeanima lium conc. (quodnoneftadrem: nam profectò Leo,&equus&c. funt animal distinctumrealiter abhomine) noneſteademdefinitio formalishoc eſtunacognitiononeftaliaconc: pariterdiſ.aliam propofitionem,hæcdefinitio animalis&c. noneſt hæcdefinitiorationalis&c. fiagaturdedefinitione quamPetruseftanimal:fedearationoneftquiaeſt rationale : aliis verbis : malè diceretur, quodratio curPetrus fit animal, ſeu principium ſentiendi fit, quia eſt rationale , vel principium diſcurrendi: g. &c. Refp.ficutidaturdefinitioformalis, ſeumen talis ,&objetiva; itadatur ratioformalis ,&ob jectiva : quareomiſſamaj.diſ. min. ratioobjetiva noneft&c. ne.min.ratioformalisinadæquata,& præcifiva conc. min., ad alia verba pariter dif. , malèdicereturratio objectivane,ratioformalis & præciſiva conc. min.&ne.conf. Sivelles dare ra tionem adæquatam,& formalem,curPetrusfita nimal deberes exprimeretotamrealitatem objeti, &dicere quia eft animalrationale : fedquia ho mines loquuntur, ut cogitant, velcreduntſecogi tare, nimirum perpræciſiones mentales,&diftin Giones rationis;ideoetiam reddunt rationes for males præcifivas affirmationum , vel negationum fuarum,quod adrempræſentemnilfacit: adquam tamenpertinet id,quod diximus de ſenſureali, formali, reduplicativis,&negativisparticulis dis fert. 14. ſect. 1.an.13. Contra .animalquatenus animalnoneſtratio nale, quatenusanimaleſt animal : g. diftinguitur à rationali. Refp. fi de animalihominis loquaris diſt. antec. feuinantecedenteparticulam quatenus,& particulamnon , juxta citatamdiſſert. quatenus, hoceſtRatiocurpræcifivè non ſit rationale eſt, quia cognofcitur &denominatur cognitum inor dineadconnotatuin ſenſationisconc. hoceſt ratio cur&c. eſt,quia daturaliqua diſtinctio anteopera tionemintellectusinter animal hominis &rationa lehominis,nego. Ob. 3. Animal , &rationale non eſt omnibus modis idemàparterei,&exnaturârei: g. eſtali quomodononidem,ſeudiſtinctum exnaturâ rei prob, antec. identitas convertibilitatis : (hoc eft, quodaliquiteminipoffuntconvertibiliterinvicem, affirmari , juxta legem converfionum lib.3.Elem. th. 10.)eſt aliqua identitas exnaturarei; fedani mal, &rationale (& itaomnes termini,ſeugra dusinferiores,& fuperiores arboris philofophica e.g.animal,vivens,corpus&c)nonfunthocmodo idem: quianonpoteftfimpliciterconverti,&diíci: rationale eſtanimal:g.animal eſtrationale,ut dici poteſtanimalrationaleeſt homo:g.homoeftani malrationale : g. diftinguitur exnaturârei ani mal, mal, &rationale. Refp. æquivocari ut fupra in Dedistinctionevirtuali, & exnaturavei. eſt Petrus)non eſt controvertibiliter idem tan 13 ter illud animal fingulare, quodeft idem realiter, ac Petrus, &claffem,feu collectionem omnium animalium, quæ repræfentantur perhos terminos animal, aliquodanimal, omne animal, modo ex plicatotumdiffert.9. fect. 1. tumdiffert. 11. fect.3. adobjectionemſecundam. Cùm dico,rationale eſtanimal, idem eſt,ac fidiceremſaltem æquiva lenter,eſtaliquod animal,vel eſt hoc animal,& fempervaletconverfio: fiverò diceres: g. omne animaleſtrationalenon effetconverfio, led ſub verfio exlib.3. Elem.th.8.quiainpropofitionecon versâexparteprædicatinoneratomneanimalex th.49. lib.1. n.27.adeòque necpotesconvertere: g.animaleſtrationale:quiaexdictath. n.23. pro pofitio indefinita interminis neceffariisæquivalet univerſali. Idem intelligendum eſt de omni alio termino,velgradu ſuperioriarborisphiloſophica, comparatocuminferiori,utſubſtantia, corpus&c. itaque omiſsama.dif.mi. animal ſumptumprofin gulari animali,quodrealitereſt identificatuin cum rationali,noneftidem convertibilitercum ratio nali ne: mi. animal ſumptum pro totâclaſſeAni maliumnoneſtidem&c.ne. fupp. Supponit enim adverfarius, quod tota collectioanimaliuminpro pofitione conversa ( ſcilicet in iſta rationaleest anımal) prædicetur velcollective,vel univerſa literdiftributivè derationali. Contra 1. Animal eâ ratione eſt prædicatum hujus obje&i Petrus, velhujus alterius rationale, quaratione eſtprædicabiledeillo: fedquaratione eſtprædicabile(hoceſtrationale)noneftconver tibiliter idem cumPetro: alioquin deanimaliuni verfaliter , & utficinſuppoſitioneperſonalipote rit prædicari Petrus ,& affirmari eſſe Petrum: g. nondatur identitas convertibilitatis inter animal, &Petrum v.g. Refp. primodift. ma. animal eâ ratione &c. qua eſt prædicabile in actuprimo ne. ma. qua eſt prædicabileinactu ſecundoconc.ma. &fimiliter diſtinctâ mi, ne,conf. Inactuprimo eſt idem , ac dicere : in quantumhabetomniarequifi ta, ut de facto prædicetur,fed nondum tamen de facto prædicatur : ut ignis dicitur effe in actu pri mo, quando habet omnia requifitaadcomburen dum,nondumtamencomburitdefacto: inactu ſecundo eſt idem acdicere de facto prædicari,& eſſe prædicatum : quemadmodumignis inactu ſe cundoeſt ignisdefacto comburens: igitur cùmne gemretineri àprædicatis univerſalitateminactia iprædicatione,ut fuo locovidebimus; inde eſt, quodcùmdefactoaffirmaturPetruseft animal, il lud animal, in quantum actu prædicatur, & eſt actuale prædicatum,non eſt univerſale, ſeu præ dicabile, inquantum hiduo termini ferè idem fi gnificant ,hoceft formalitatem univerſalizatam : ficuti totum , cum actu dividitur , noneft actu to tum,neceſtdivifibile in eo actu ſecundo, ſederat divifibile in actu primo , hoc eſt deſtruibileper actum fuum fecundum :neque inhocullumarca numlatetmodò diftinguas paſſivumab activo, ut ampliùs in loco. Refp. 2. exdiffert. 15. ſect. 1. num.14.& 15.omiſsama.diſ.mi.noneſtconver tibiliter idem cum Petro tanquam cum toto adæ quato ſufficientiobjectohujus termini, animal ne. mi. (Poſſet enim fic converti : Petrus eft animal: g. totum,quodeftanimaltotalitate fufficienti&c, quam cum objecto plufquam fufficienti hujus terminianimal,ne, ſupp.fupponit enim, quodin propofitione conversa de Petro prædicetur tota collectio animalium ,hoc eſteſſeomne animal , hoc eſteſſe objectum pluſquàm fufficiens hujus termini mentalis animal contra do&rinam differ tationis. 15. " Contra2.InhacpropofitionePetrusestanimal, prædicaturnatura communis dePetro :fednatu ra communisnonestnequePetrus,neque omnes homines,alioquinPetrus effet omneshomines:g. eſtquiddiſtinctŭ exnatura rei àPetro &abomni bushominibus. Refp. dif. ma. eſtnatura commu niscommunitate rationis conc. (hoceſt univerfa lisper intelle&um): natura communis communi taterealine. fupp. quod nempe poffitdarialiquid coinmune&univerſale àparterei: pariterdif.mi natura communis nonest neque Petrus ,neque omneshominescommunitate reali conc.mi.(quia nequePetrus, neque omnes hominesfuntchime ra)communiscommunitaterationisfubdif.noneſt neque Petrus , neque omneshomines fecundùm id,quodnatura communisdicitinrecto ,& expar te ſubjecti in hoc concreto extrinfeco naturahu manauniverfalis formaliter, ne. mi. fecundum id, quoddicitdeforma, ſeudeobliquo,nempede co gnitione, quæ eſt unitas rationisconc. mi.&ne. conſeq. diftinguere quoque poſſes majoremillam decommunitatefimilitudinis &communitateiden titatis realis,ſeu utloquuntur exnaturarei. Contra3.Inhacpropoſitionerationaleestani mal, illiduoterminifunt extrema realia ( hoc eſt nonfunt quid fictum,necdependens à cogitatio nibus noftris):ſedinter extremarealianon datur diſtinctio rationis, ſed realis:nempe in eodem ge nere ſuntdiſtinctio, &extremadiſtincta: g. datur diſtinctio realis ex natura rei. Refp. hic æquivo cari perterminum reale utiper terminum intrin ſecum æquivocabaturdiffert. 14. object. 1. diſ.ma. funt extrema realia , hoc eſt ſunt diſtincta , funt duo, funt plura,per diſtinctionem, pluralitatem, ſeu dualitatemrealemne, ma. , perdiftin&ionem, pluralitatem , &dualitatem rationis conc. ma. pari terdiſ. mi. inter extremarealia, quæ perdiſtinctio= nem,&pluralitatemrealem funtextrema realia non datur diftinctio rationis conc, mi.; quæ per diſtinctionem, &c. rationis funt extrema realia nondatur&c.ne. mi.&conf.una, eademque om ninò res dicitur pernumerumpluralem extrema, feutermini realesnonquiadetur distinctio,& plu ralitas realis interillos terminos, ſed quia per dis ſtinctionemrationis inordineaddiverſaconnotata illa una,eademque respoteſt cogitari. Contra4.Homo(&itaquodlibetens realecrea tum)componitureffentialiter , hoc eſt , datur in eo,licètrealiterfituna rescompofitiometaphyſi ca,&effentialis exgenere nimirum ,&differen tia : ſedcompoſitioeſſentialis non poteft effe fine extremis , ſeu partibus componentibus diſtinctis effentialiter : g. dantur extrema realia &effentialia diſtincta eſſentialiter, hoc eſt exnatura rei. Refp. iftas compofitiones effentiales , & metaphyficas eſſemetaphoras,& noftras cogitationes, perquas analogice cogitamus in ſcientiametaphyſica ( in qua de univerſalibus , &formalitatibus agitur ) P ficuti R.P. Prolomæiphiloſophia, 114 ficuti cogitareturinſcientia phyfica, ubideparti Differtatio Decimafexta Logico-physica bus realiter diftinctis unumtotumphyſicum com ponentibus agitur : puta , quia homo inconfide ſtente ne. ma.&pariterdiftincta mi ne. conſeq. < Ob. 4. Præfertim pro diftin&ione virtuali in trinfeca. Poſt operationem intellectus diftingui rationephyfica componiturex anima,&corpore; inde eft,quod per abſtractiones , &confideratio nesmetaphyficas totushomo peranalogia quam dam confideratur, velut effet compofitus ex du turinhomine animalàrationali:g. etiamanteope rationem intellectus: probatur conf. quodpoteſt diftingui per operationem intellectus eſt diſtin guibileanteoperationemintellectus : fed quodeft plicitotohomine,nempeextotohomine fubno minerationalis,&extotohomine fubnomine ani malis& hocquiatotushomopoteſtplureseffectus, diftinguibile eſt idem ac virtualiter diftin&um, , (nam funt ſynonima)&fimavis eſtverèdiſtinctu : quia jam verificanturduo contradictoria , nempe producere,plurapati, pluribus rebus affimilari,& proptereadiftinguitur mentaliter totus homo , in quantumpoteſtunumeffectum producere, àtoto ſeipfo,inquantumpoteſt aliumeffectumproduce re:atqueharumdiftin&ionummentaliumopepo ſteafit alia non minus mentalis compoſitio extoto hominecumtotohomine,nempeexgenere,&dif ferentia : cuncta iſtaſunt miracula noftriintellectus, ſedinrebusipfis à parte rei verè,&propriè,&ftri: &èloquendoniltaleinvenitur: itaque dif.ma.com ponitur effentialiter compofitione rationis ( quæ veleſt idemcumdiſtinctionerationis, vel alia co gnitiocomparans diftinctiones rationis)conc. ma. compofitionereali,vel ex naturâreine. ma. Etpa riterdiſtincta mi. ne. conf.illudrectum,quoddeno minatur compofitum effentialiter,& illud rectum, quod denominatur extrema realia, & illud, quod denominaturgenus,differentia,diſtinctum ratione, daturquidemàparte rei,ſedformædenominantes funt extrinfecæ &merænoftræ cogitationes exdi animal eſtdiſtinguibile à rationali,& rationalenon eſt diſtinguibile a rationali, ergo, &c. Refp. dift. antec, diftinguiturin homine &c. diftinctione ra tionis (femper hoc additum habebis in promptu ) conc. antec. distinctionereali,velexnatura reine. antec.&conf.ad probationem diſt. ma. Eftdiftin guibile distinctionerationis, conc diftinguibiledi ſtinctione reali ne. ma. minorem etiam diftinguos quod eſt diftinguibile , eſt virtualiter diſtinctum intrinfecè ne. mi, extrinfecèconc. mi, &ne. conf. Meminerisdiſtinctionem virtualem,dequa diſſer. 12. ſect. 1. n.2. eſſe intrinfecam,&iftam in præſenti impugno: differt. vero 14.fect. 1,n.8.dixi omne objectum effe virtualiter multiplex , adeoque di ſtinguibile, & virtualiter diſtinctum , feu æquiva lenter, ſed extrinfecè, ratione videlicet connota torum, feudiverforum effectuum, quos poteft il la res , feu illud objectumproducere. Nego itaq; verificari duo contradictoria ſtandoetiam inæqui vocatione hujus termini d.ftinguibile : tam enim Ais differ. 14. adobject.5. Contra 5. Datur talis compoſitio eſſentialis in 4 eftdittinguibile animal a rationali, quam rationale arationali,juxta dictadifier.14.ad objectionequar homine, quæ non datur inDeo ; quiaDeus non tam hoceſtexplicando metaphoram, tota res, diciturcomponi exgenere ,&differentia, nec di quæ efthomo,&animal,&rationale (tria voca citur effe fub ullogenere: g. fignum eft,quod illa. bulaidemfignificantia ) eft cognofcibilis in ordine compofitionon eftrationis. Refp. importunaeſſe iſta theologica : omitto tamenantec. &ne. conf. adconnotatum fenfationis: ficuti tota eadem res eft cognofcibilis in ordine ad connotatum difcur fus. licètfit compofitio rationis hoc eftpernoftras co gitationes ; abſurdum tamen eſt, quod omni co modo,quo poffumus cogitarede creaturâ, cogi 1 Contrà 1. Supponendo idem eſſe diftinguibile actaliter cognofcibile, quod idem eft : hoc quod temas de Deo: immo regula eſtin contrarium, nempe perdiſſimillimos modos cogitandi cogi tandum eſſe de Deo, ac de creaturis: quia Deus: eft infinitè diffimilis creaturæ , & finitè tantùm eſt 1 fimilis. i Contra6. Inter gradus metaphyficos , ſen for malitates,e. g. vivens,animal,rationale&c.datur ordo eſſentialis,datur prioritas effentialis, hoc eſt ratio generica, feu genus, eſt prior effentialiter, quam ratiodifferentialis, ſeu differentia : ratioge nerica eſt determinabilis effentialiter, feu eſt in differens eſſentialiter : ratio vero differentialis eſt determinativa eſſentialiter , hoc eft facit, utge nusdeſeindifferensevadat determinatum,&con trahatur (quod eft idem)adhancpotius ſpeciem, quàm adaliam, e. g.rationaledeterminateffentia liter animal, utfit in ſpeciehomo &nonfit inſpe cieleo: fed omnia ifta dicunt diftin&ionem: quia dicuntextremaeffentialia:g.diſtinctionem eſſen tialem. Refp. ut ad contra 4. omnes formæde-, nominantesillavocabula concreta funt meræ co gnitiones, ſeù diſtinctiones rationis : itaque diſt. Daturordo effentialis&c. ordine,velordinatione, prioritate , determinabilitate , feu indifferentia , determinativitate , feu determinatione, feu con tractionerationis conc. reali , & à parte ref exi eſt eſſecognofcibile percognitionem, quæ forma liter eſt diſtinctio animalis à rationali,&non effe cognofcibile per eandem cognitionem funt duo contradictoria,fedverificanturde eadem re , nem pede eodem homine, quiinquantumeſtrationa lisnon eftcognofcibilis, in quantum verò eſt ani mal,eſtcognofcibilis per illam cognitionem:g.&c. Refp. negomi. verificatur enim de toto homine effecognofcibile perillam cognitionem , & rurfus verificatur effe cognofcibile per aliam diverſam cognitionem : non vero verificanturduo illacon tradictoria propofita. Contrà2. Cognofci pertalem diſtinctionem ra tionisnoneft cognofci peraliam diftinctionem ra tionis: namhoceft idem, ac dicere unam diftin &ionemrationisnoneffe aliam,& diftingui reali ter ab alia: g.eſſe cognofcibile per illam primam eſt , non effe cognofcibile per aliam fecundam , hoceftunam cognofcibilitatemnoneffe aliam: g. cognofcibilitas à cognofcibilitate diftinguitur ali quopacto,&exnaturarei. Refp.negoconf. in volutam, & fophifticam : idemenim effet, acdi cereunus effectusnon eftalius: g.potentiaprodu cendi unum non eft fimul potentia alium produ cendi, e.g. calornonestlux: g.ignispotenspro ducerecaloremnoneſtidem,acignispotenspro ducere DePredicabilibus. ducerelucem,& illuminare. Quoddicodepoten tia producendi feu caufa,dicas pariterdecogno ſcibilitate , quæ eft capacitas, ut poffit cognofci, 115 unanondicatoppofitionem relationis adaliam,& tamen illi conveniant prædicata contradictoria, &folet nominari cauſa objectiva. Itaque idem omnino eſt utraquecognofcibilitas , ſeu utraque adeoqueuna cognofcibilitas fit dictincta ex natu rârei abaliá : g &c.hocargumentumpoffet etiam opponiquoadanimalhominis & rationalehomi capacitas ,&unanonexcludit aliam , necperdinis , & quoad quamcumque aliam formalitatem, ftinctionem realem , nec exnaturarei, neque in trinfecam virtualem,licet cognitiones,quæperde nominationem extrinfecam quafipoffunt implere illam capacitatem,hoceft cognofcereillamcogno fcibilitatem , fint diſtinctæ realiter inter fe,&de nominent objectum diftin&um diftinctione ratio nis,&mentali. Contrà3. Omnia iſtavidenturgratis dici : quia poteſt æquè probabiliter affirmari , quod una ca pacitas,feu cognofcibilitas fitrealiterinfeparabilis ab alia : quod unanon fitproductaab alia : quod licetperoccafionemhicproponaturquoadcogno ſcibilitates , quæ etiam ipfæ funt formalitates. Refp.exfec.1. ejusque omnibuspoftulatis, fi aga musde unâ, eademque realiter entitate , quæ fit unum, &idemrealiterjuxtacommunemomnium hominum conceptum de unitate numerica , & identitate reali ; dico eſſe contrà lumen naturæ, quodtota illa res àſe ipſatotâullâ verâ intrinfeca, &reali diſtinctione diftinguatur , quodqueverifi centurduocontradictoria. DISSERTATIO XVII. 1 ; ArborPhilofophica reflexaex univerſalibus, &præ dicabilibus propagata. : ActenusLogico-phyſicam continenti velutiprælio & concertationeimpli citamexhibuimus : argumentovide licetquodprimumſpeculationiobla tum eft,maximè litigioſo :excipit pacator logica , quæ fructum colligat victoriæ, veladeptæ , vel optatæ. Quæ itaque deinceps tradituri fumus rarioribus controverfiis interpola ta quidem erunt; fed ablegatis quam plurimis , quæ minùs utilia, & ad ſciendumjucunda viden turetiam iis, quibus dialectica fapiunt ; juxta me thodum differtatione prima promiffam cujusque modiſciendi , &cogitandi,&fignificandi cogita ta, effentias , &proprietates eruere,& adprobare conabimur. SECTIO PRIMA. I. D Explicationes,&poftulata. Ari non poteftterminus communis uni verſalis , qui realiter unum folumindivi duum,ſeuunicam rem fingularem repræ ſentet fub quacumquepræcifione cognofcaturilla res fingularis: ratioeft:quiaid,quodcognofceretur &repræfentareturnoneffetunum inmultis,non unum realiterin multis multiplicatum. Hocipfum aliis verbis fic proponitur : non poteft abitrahi univerſale formale ab uno duntaxat fingulari: namvel eoipfo abftrahitur ab omnibus aliisfingu Jaribus illi primo fimilibus , vel non abftrahitur abillo : e. g. eo ipfo quodverè,&propriècogni tio ,quæ eſt unitas rationis repræfentatexpreſsè hominemutficpræciſumà fingularitate Petri, hoc eſtnonrepræfentat expreſsèejusdemPetri fingu Jaritatem; hoc ipſo nequeetiamexpreſsèrepræ ſentat ullius alterius hominis fingularitatem: vel ſi expreſsè aliquid aliud repræfentat præterhomi nem ut fic ; non abftrahit à fingularitate Petri, aut ab alicujus alterius fingularitate. II. Indefinitione univerfalis formalis folent in trudi hæc vocabula: unum aptum effe in multis : advertes illud aptum hoc efthabensaptitudinem eſſeterminumimproprium &metaphoricum:non enim fignificat aptitudinem, ſeù capacitatem ve ram,&propriam,&realem, quæ eitphyſicaapti tudo adaliquid per modum effectus , vel actus, realiterdiſtinctum ab ipſa aptitudine, feu capaci tate:utlignumhabetcapacitatem, utcomburatur, &indediciturcombustibile: Ignis habet capacita temutcomburat,&indediciturcombuftivus: pri macapacitas eftpaffiva, videlicetad aliquidpatien dum:fecundaeftactiva, videlicet adaliquid agen dumphyficè &naturaliter; ac incafunoftroapti tudo , & capacitas eſſendi inmultis eftipfiffima communicabilitas rationis & indifferentiarationis, perquamilludunum,quodeſtunumperunitatem præcifivam,non affirinat,neque negat,fed fufpenfi veſehabetinordinead id quodeſt inmultiseſſe vel inunotantumreperiri ,juxtadictadiſſert. 15. fect. 1. num. 5. hoc autem ipfumpræſtat illa ipfa unitas rationis,quæ fimul eſt diſtinctio,& præci fiorationis ex loco citato: quia per illam diftin guitur ratione univerſale fundamentale àfe ipfo, hoceſtpræſcinditur , utrum fitres una,velmulti plexillud objectum, quodexpreſsè repræſentatur. III. Individuum vagum est idem, ac fingulare, feu individuum disjuncte confideratum, e.g. ali quis homoinhacpropofitione,aliquishomo eft neceffarius adcolendam terram exdictis the.48. num. 20.lib. 1. elem.diciturindeterminatum,con fufum, &vagum individuum:quia cognofcitur quidemexpreſsèfingularitas, fed nondetermina taiſta,velilla: eft autem impoffibile, ut exiſtat à parterei, &in ſtatureali individuum vagum : nam àparte rei quidquid exiftit eſt determinatum , & P2 deter : 116 deterininatèdiftinguiturab omni alio : unde dice Differt. DecimaſeptimaLogico-physica eſtprædicabile, utconcipinonpoffitexpreſsèho- . bamus citata th. quodparticulare indeterminatuin (quodidemeft, acindividuum vagum)nonpo teſt inveniri , aut digito deſignari excurrendo à parte rei per omnia fingularia pertinentia ad claf ſemejusdem individui. IV. Cognitio comparativa , nempe illa , quæ confideret,& examinet directè proportionem,& correſpondentiam inter univerfale formale,&fin gularia (inter hominemut fic ,& hunc,vel illum hominem) non eft neceffe , utpræcedat inin telleau , antequam cognofcatur homo ut fic , & per unitatemrationis faciat intellectus univerſale formale : nec etiam eftneceffe , ut præcedat ea demcognitio comparativa, antequamin propofi tione affirmetur , vel negetur,hoc est prædicetur terminus univerfalis , e.g. cum dico Petruseit ho mo. Poteft quidem intelle&uspoſt cognitum per unitatem rationis univerfale facere hujusmodi mo ; nifiexprefsè (hocestnonpræcifivè perdi ftinctionem rationis ratiocinate) cognofcas, & concipias inclufumeſſe inillo animal. Univerſale accidentale eſt illud, quodita ineftalicui ſubjecto, &affirmari poteſt dealiquo fubje&o , ſeurequa cumque , utpoffit tamen expreſsè concipi illud fubjectum , quin exprefsè faltem ut inclufum co ipfo concipiatur ,& cognofcatur illud prædicabile accidentale: e.g.homo eſtriſibilis,feu homo eſtal bus, in utraquepropofitione poteftilludſubjectum homoexprefsè cognofei,& concipiquin exprefsè cognofcatur , vel ifte conceptus rifibilis, vel iſte alter albus. Exemplum univerfalis accidentalis quodexpreſsèquidem,fednonutincluſumin fub jeto,atfolumut connexum concipi debet, facile exnum.fequenticolliges. : XIII. Vniverſale quoque dividitur ( five fit prædicabile,feu fubjicibile ) in univerfaleſubſtan comparationes ; fedneceffariæ non funt, nec an tecedenter adcognituin univerſale,nec etiam con ſequenter ad id ipfum, præterquamquod omnia fingularia fingularitercognofcere,eſt impoffibile : adeoque etiam comparare : præterea fi cognofce returfimul per unitatem rationis aliquodfingula re; illa non effet unitas rationis : quia non eflet præcifiva ab omnibus fingularibus. V. Univerſale formale conflatum , &compofi tum modo expofito differt. 15. poteft eſſe ſubje Aum, vel prædicatum propofitionis v.g. cumdi citur homo est animal, illud homo eſt univerſale pofitumpro fubjecto, illudanimal eſtuniverſale pofitumpro prędicato. Univerſale in quantumpo teſt eſſeprædicatumdiciturpreduabile, fupradi catuminactuprimo: in quantumpotefteffefubje &umdiciturfubjicibile,feufubjectum inactupri mo. Tampertinetad fcientias univerſaleutſubji cibile, quam ut prædicabile : quia tam ſcientifica propofitio habet pro ſubjecto , quampro prædi cato terminumcommunem: ut cum ſcientiaAni maſticadicit,an.marationalis eftformatam colle Gio omnium animarum fignificatur ab illofubje &o ; quàm collectio omnium formarum ab illo prædicato. Adeoque ad Logicam,quæ fatagit cir ca objecta ſcientiarum tam pertinet univerſale ſubjicibile ; quam univerſale prædicabile : licèt frequentiùs deprædicabili tractetur, VI. Adverte tamen fieri poffe propofitionem conſtantemex terminis fingularibus , e. g. Petrus eft hichomo : quare fingulare fignificatumperter mirum fingularem poteſt eſſe ſubjectum,&poteſt eſſe prædicatum : adeoquejure ſuopoteſtvocari Subjisibile,&pradicabile : unde latius patet id quodeft, effe fubjicibile , & prædicabile, quam effeuniverſale: communitertamenloquendo,cum dicitur prædicabile intelligitur univerſale prædi cabile, nonverofingulare prædicabile. VII. Univerſale dividitur in effentiale, &acci dentale (five fit univerſale prædicabile, five fub jicibile:) effentiale eſt id ,quod alicui ſubjecto ineft, hoc eft identificatur cumaliquare,ut illud ſubjectum , feu res non poffit expreſsè concipi, niſi expreſsè eo ipſoetiamvelut inclufum in illare illuduniverſale effentiale concipiatur, feu cogno ſcatur: e. g. homoeft animal illud animal eſtuni verſale effentiale : quia reſpectu illius ſubjecti ita tivum, &univerfale adjectivum. Adjectivum exth.40. elem, facileintelligis effe concretum ex forma ( veletiam ex formalitate) quæ adjicitur ſubjecto vel realiter diftin&o , vel ita formaliter diftincto , utfecundum id, quod expreſsè cogno fcitur illud fubje&um fit id quod eſt, &habeat omnia fua prædicata effentialia (juxtà expofitio nem termini effentialia datam num, antec. ) nec includatformaliter in ſe formam aut formalitatem, quæ inobliquo tantum repræfentatur , exemplum concreti adjectivi per formam fit Paries albus: ſecundi vero per formalitatem fit vivensfirfiti vum (hoceft animal)in quo formalitas fenfiti vum,ſcilicet animalitas adjectivè exprimitur : quia per modum noftrum cogitandi, & diftinctionem aliquam rationis adjicitur huic fubjecto vivens : at univerſale ſubſtantivum facilè intelligiturper op pofitum adjectivi: illud nimirum quodformalita temvel formam fuamincluditin ſe ipfo: uthomo animamrationalem,anımalanımalitatem. IX. Idem eſt dicere effeprædicabile effentiale, acprædicari inquid ,hoc eft interroganti quid eft hoc? perilludprædicatum refpondetur. Idemeſt dicereeſſepradicatum accidentale,feupradica bile accidentale, acprædicari,feupoſſeprædicari inquale,hoceftinterroganti quale eſt hoc ? per il ludprædicatumrefpondetur: recole exdiſſert. 8. ſect. 1. fimiles interrogationes. X. Univerſale formale ex dictisdiſſert. 15. ſec. 1. eſt concretum extrinfecum, ſeuſecundò inten tionale, quod includit duaspartes ,nempe univer ſale fundamentale in recto , & cognitionem, quæ eſt unitas rationis in obliquo : ut evadat prædica bile, &fubjicibile, feu utpoffitcogitare fub iſtis duobus conceptibus requirit aliquid tertium, nempepoſſibilitatem judicii,feuenunciationis : fi enimnoneffetpoffibilejudicium, aut fecundaope ratio intellectus non poffetprædicari , nec fubjici ipſumuniverſaleformale : adeoque noneffetpræ dicabile,neque ſubjicibile. XI. Univerſale formale fieri poteſt de qualibet claſſe,ſeu collectionecolligente adminusbinarium &quæfit una unitate fimilitudinis , hoc eft poffit cogitareper modumunius , &perunitatem ratio nis,uti poteſt quodlibet, quod facit pluralitatem, &numerum,& fimilitudinem aliquamhabet : in tantum ut chimerarum quoquecolle&iopoffitfie riuni DePrædicabilibus. ri univerfalis : ita etiam negationum collectio, immo & formalitatum collectio quæ fieri poteſt per diftinctionem rationis multiplicem ſi deinde 117 nali&corpore organizato, reſpectu ejusdemPe tri eſt univerſale eſſentiale totale phyficum ; fed per alium modum cognoſcendi,qui fitunitasra tionis reflexacognofcatur , reflexum fieri pote rit univerſale formale. Deniqueuniverſaliumfor malium tota claffis , & collectio mirabili modo commutatain univerſale fundamentale , ita ut om nia univerfalia formalia exiſtentia , vel poffibilia per reflexam unitatem rationis fint cognita per modum nnius , evadere poteft , & evadit ſubje Aum hujus concreti extrinfeci , & reflexiffimi univerfaleformale utfic : quodtotumeſt luſus humani intellectus, ſeupotius linguæ , & vocabu lorum, quæ impropriè,& metaphoricè ufurpata inhacmateria, rem naturaliffimam , quotidianam, &intelle&u facillimam obfcurant. XII. Sicuti claffem generaliffimam complecten temomnesomninòresveras&realesth.46.lib. 1. elem.appellavi ensutfic, eamquefubdiviſi inclaf ſes ſubordinatas,& diftinctas , ex quibus claſſibus tanquam ex univerſalibus fundamentalibus toti dem univerſalia formaliadirectaefficipoſſeab in tellectu per te vides ; ità inpræſenticlaſſemuni verfaliffimam omnium univerſalium formalium appella univerfaleutfic. XIII. Dividedeinde claſſem univerſale ut fic in animalrationale eſtuniverſale effentialetotale me taphyficum ,ſeuſpecificum : denique animaleſt univerſale, eſſentiale, partiale ,genericum & ra tionaleeſt univerſale effentialepartialedifferen tiale. XV. Notabisverò exhisclaſſibus reflexis uni verſale genericum,ſpecificum,&differentiale ,& unonomineappellabisfingula:genus,speciem,& differentiam;communiterenim &inordinatehæc tria duntaxat inter univerſalia effentialia recen ſentur, quorumexplicationes, ſeu definitiones hie accipe. Genus eſt univerſale eſſentiale ſubſtantivum, quodeſt realiter multiplicatum inmultis,non om ninò fimilibus , vel inmultis eſſentialiterdiſſimili bus interſe: e.g. animalutfic eft genus : quia hic conceptusexpreſſusanimaleſtinhomine,inleone, inequo&c. fi expreſsèhujusmodi objecta confi derentur, quæ cæteroquindiſſimilia interſe eſſen tialiter, ſeu ſecundum aliquodprædicatum eſſen tiale ſunt. Dicitur effentiale ipſumgenus : quia juxtanumerumſeptimumhomoexpreſsècognofci nonpoteſt ,ſi præſcindatur perdiſtinctionem ra tionis ratiocinatæ ab animali. Dicitur ſubſtanti vumjuxtànumerum octavum, quia non expri duas , unam appella univerfale effentiale, aliam mitur permodum adiacentis, fedpotius per mo univerſaleaccidentale: univerſaleeſſentialedivi de rurfus inclaſſemdictam univerſale effentiale dumperſe ſtantis,&fubjectimetaphyſici. Species eſt univerſale effentiale ſubſtantivum, totale,&inclaffemuniverfaleeffentialepartiale nuncupatam. Totale fubdivide inclaffemappella tamuniverfaletotalephyficum,&in claſſem, quæ appellaturuniverſale totale metaphyficum,ſeufpe cificum. Partiale verò divide induas claſſes in univerfale genericum, & inuniverfaledifferen tiale:Atque ita omnes claſſes primarias univer ſalis eſſentialis diſtinctas habes, quare&ſchematiſ mumpropono,& exempla reddo , antequamuni verſale accidentale diſtribuam. Vniverſale. Effentiale. quod eſt realiter multiplicatum in multis omni no fimilibus inter ſe; e.g.homoeſt ſpecies : quia ille conceptus expreſſus homo eſt inPetro , & in Paulo&c. Differentia eſt univerſaleeſſentiale adjectivum, quodeft realiter multiplicatum inmultis, velnon omnino fimilibus,velomninò fimilibus. Illud ef ſentiale adjectivum explicatumnum.7. &8.difcri minat claſſem univerfalis hujus, quæ diciturdiffe rentiaà reliquis claſſibus univerſalium: tantùm ad verte adjectivumuniverſaleeſſedifferentiamcom parativè ad genus, qui adjicitur : reſpectu verò ſpeciei dici eſſentiale :quiain illa includitur:per il lam disjunctivam, velnonomninòfimilibus &c. infinuatur dari differentiam genericam , & diffe rentiam ſpecificam , ſen ſubalternam , &infimam, Accidentale, feugeneralem ,& fimplicem,aut quocumque no minevis appellare,ut moxintelliges. XVI. Dividenunc claſſem,quædicituruniver : ſale accidentale , induas, unamappellaproprium, Totale. Partiale. ſeu accidentale cum exigentia; ſecundam dicito accidentalenonproprium. Rurfusdivide univer ſaleproprium inpropriummetaphyficum,&pro : priumphyficum ; & iterum proprium phyficum fubdivide in claſſes duas : primadiciturproprium Phyſicu. Metaphyficum. Genericu. Differentiale, integrale: fecundaproprium emanabile; tandem i 1 1 XIV. Reſpectu Petri c. g.homo eſt univerſale eſſentiale,albus eſtuniverſale accidentale. Rursus ejusdemPetri reſpectu homo eſt univerſale eſſen tialetotale, animaleſt univerſaleeſſentiale partia le: Iterum iſteconceptusexpreſſus fingulareani mal , rationale, riſibile, admirativummortale &c. autiſte altercoceptuscompofitumexanimaratio accidentalenonpropriuminduas alias claſſesdivi diturinaccidentaleperaccidensintrinfecum,& habitumàſubjecto :&in accidentaleperaccidens extrinfecum,&terminatumàſubjecto. XVII. Schematiſmus , & exemplar univerſa 1 liumaccidentaliumeſthujusmodi. Vniver 118 Effentiale. Proprium. Differt. DecimafeptimaLogico-phyſica Vniverſale. Accidentale. Nonproprium. Metaphy- Phyficum. Intrinfecum, Extrinfecu, ficum. : Integrale. ſubjecto. &habitumà &terminatű àſubjecto. Emanabile. reſpectu Petri rifibilis eſt univerſale accidentale proprium ; albus eſt univerſale accidentale non proprium: rurfusrifibilis eſt proprium metaphy ficum: habens caput eſt proprium phyficumin tegrale ; & rurfuscalidus in cordeeit proprium phyficumemanabile:deniqueejusdemrefpectuPe tri albus eſt accidentale non proprium per acci dens intrinfecum , &habitum àPetro: cognitus eſt accidentale nonproprium peraccidensextrin ſecum,&tantumterminatum a Petro. XVIII. Ex his claftibus univerfalis accidentalis, notabis ſequentes duas : Proprium,& accidens; hæcenimduouniverſalia, coinmuniter cum tribus fuprapofitis folent proponi , undè quinque dicun tur eſſe univerſalia, feuprædicabilia:genus,fpe cies, differentia , proprium , accidens; fedquare potius quinque, quamplura, velpauciorafunthu jusmodi univerſalia, nulla potior eft ratio, quàm quia ficplacuit cuidamPorphyrio. Proprium ,& accidens ficexponitur. Proprium eſt univerſale accidentale adjectivum, quodrealiter multiplicatur in multis exigentibus illud: v. g. rifibilis , vel calidus in corde, eſt pro prium,ſeu proprietas,quodidemeſt: quia requi ritur , & exigiturab homine exigentiavel meta phyfica,velſaltèm phyſica. 1 Accidens eſtuniverſale accidentale adjectivum, quodrealitèrmultiplicatur in multisnon exigen tibus illud: e.g. albus eftaccidens reſpectuhomi nis: nam,ut homo fitid, quodestnon exigiteſſe albus:namlicèteſſetniger;eſſettamenhomo. XIX. Quia dicitur: Petrus eftanimal, Petrus eft homo; nonveròdicitur: Petrusestanimalisin adjectivo , est humanus item in adjectivo : item quia diciturPetrus eft rationalis , eſt riſibilis in adjectivo:non verò dicitur : eſt rationale, eſtriſi bile in ſubſtantivo ; &pariternondicitur: eſt al bum, fedeſt albus; inde eft, quod illaprimaſunt univerſalia ſubſtantiva ; hæc vero poſtrema ſunt adjectiva, ex num.7.&8.& 15. Quodfialiquan doaudies,inſubſtantivo tacito,dici rationale, rifi bile, tunc hujusmodi univerſale formale, nonha bet rationem differentiæ , vel proprii; fedpotius ſpeciei : faltem non habet rationem peculiarem differentiæ, autproprii ; nifi cum hocaddito: dif ferentiafumpiafubftantive : rurfus cum dici tur : Petrus eftfingulare ,autest individuum, ad verte , quod illud fingulare , fi tamen eft terminus communis ,&univerfalis (dequofuo loco difpu tatur) eſt univerſale eſſentiale ſubſtantivum: nem petotalephyficum,juxtànum. 13. XX. Singulæ claffes univerfalium formalium, ſuperiùs expofitæ , duplicari poffunt pernum. 5. Hoceftpofluntdividi in fubjicibile,&prædicabile: e. g.genus aliudettfubjicibile, aliudprædicabile ;ita fpecies,ita differentia&c. XXI Singulas hujusmodi claſſes univerſalium formaliuın, collective ſumptorumconfideraprimo tanquam totidem univerfalia fundamentalia(licèt ex fingularibus univerfalibus formalibus, haben tibus fingulis fuum univerſale fundamentale con tent& componanturjuxtadiffer. 11. fect. 1.)v.g. collectio omnium univerfalium formalium , quæ dicitur fpecies continet & hoc univerſale formale homocognitus utfic, & hoc aliudleoutfic, equus utfic,& itade reliquis. Tota collectio collective fumpta eſt univerſale fundamentale conflatum ex pluribus univerfalibus formalibus ; in quo nil novi,aut miraculi fi memineris ex differt. 8.fect 3. collectionem omnium definitionum formalium , effe definitionem objetivam , collectionem om nium cognitionumpoſſe eſſe objectum cognitio nis cognofcentis cognitionem utfic. Confidera fecundo ex iftis claſſibus fieri totidem univerfalia formalia reflexa per totidem unitates rationis, quæ cognofcantfingulas illas claſſes confusè ab ftractive , &in ordine ad connotatum commune : juxta differt. 15.v.g.fpecies utfic eft concretum extrinfecum exunitate rationis ,& ex collectione illa,feuclaffe fuperiusexpofita, itagenusutfic &c. Inde eſt, quodtotidem funt univerfalia formalia reflexa , quot ſuntillæ claſſes , circa quod om nis tollitur fcrupulus ; fi compares hæc univer falia formalia reflexa , cum definitione reflexа , de qua differt. 8. ficuti enim definitio formalis reflexa cognofcit , & definit collectionem , in quaipſadefinitioformalis includitur, ita e. g.hoc univerſale formalereflexumffeciesutfic,eftcon cretum extrinfecum , per unitatem rationis , quæ habetpro objecto , & univerſali fundamentali col lectionem omnium concretorum extrinfecorum, inter quæ includituretiam illud, quodfacitilla ipſa unitas rationis reflexa. Confidera tertiò claſſem generaliſſunam omnium univerſalium formalium tamreflexorum, quàm directorumeſſeuniverſale fundamentale generaliffimum , ex quo, per unita temrationis item generaliſſimam fit hoc concre tumextrinfecum: univerſaleformaleutfic; cujus forma,ſeucognitio, quæ eſt unitas rationisgenera liffiuna deprehenditur primò cognofcere ſe ipfam, &concretum extrinfecum exfeipfacompofitum: ſecundo cognofcere multoties idem objectum , tertiòcognofcerealiqua concretaextrinfeca reful tantia,& conflataex cognitionibus,feu unitatibus rationis, quæ cognofcunt , & habent pro objeto illam ipfam generaliffimam univerſalitatem ratio nis , & ejus concretum extrinfecum generaliffi mum,nempèuniverfaleformaleutfic, &hoc totu fineabſurdo, licèt non fine ludo: nam illa unitas ratio 1 : rationis generaliffima habet pro üniverſale funda mentali omniauniverſatia formalia ; adeoque in ter illa etiam concretuin extrinfecumex ſe ipfa; 219 fedeoipfoperillam ipfam cognitionem&fecun De Pradicabilibus. dùmeundemrefpectumeftfuperiusgenere&infe nempèuniverſale formaleut fic. Infuper habet etiaminter illa tanquam partem objecti fui, & fui univerſalis fundamentalis omnia univerfalia for malia reflexa (videlicetſpeciesutfic,genusutfic ) quæuniverſaliaformalia reflexaprimo habent pro univerſali fundamentali tales collectiones in qui bus includuntur univerſalia formalia, quæ aliunde etiam includuntur æquè primario in univerſali fundamentali generatiffimo : deinde eademuni verſalia formalia reflexa ( faltem aliqua ex illis, puta genus, & fpecies)habenttalescollectiones prouniverſali fundamentali , inquibus inter alia univerfalia formalia, includitur etiam generaliffi mumuniverſale formaleutfic:miraris?fednon profectòexdifficultate, modòrepetasex differ. 8. quodcognitiocognofces omnescognitiones,tum directas, tum reflexas , inter illas etiam illam co gnofcit , quæ habetpro objecto ſolascognitiones riuseodem, latiuspatet,&non latius patet eodem: g. &c. Refp. hoc totum non magis repugnare, quamrepugnetcognitio cognofcenstum ſeipfam, tumcognitionem cognofcentem ſe ipſam: itaque omitto ma.&diſtinctami, utfuprane.conf. Contra3. Si non repugnat , quoduniverſale ut ſicſit genusgeneris,maximeperdiftinctionemfup pofitionis fimplicis , & fuppofitionis perſonalis : quod nempe univerſaleformale ut fic fitgenus in fuppofitioneperſonali,&noninfimplici: fedhæc ratio nulla eſt : quia univerſale formale ut fic in quantum fumitur in ſuppoſitione fimplici eſt ge nusadomniaalia univerfalia item inſuppoſitione fimplici confiderata: g. &c.: explicaturprobatio minoris, univerſale formale utficin quantum eſt concretum extrinfecum & inquantum doctrinali terloquimurnonfolumdefubjecto cognito ab illa generaliſſima unitate rationis; fedetiam de ipsâ unitaterationis ;inquantum inquam , doctrinali reflexas: exquo fit, quod cognitio hæc generalifter,&non merèindicativè de utroque loquimur fima,&cognofcit feipfam,&cognofcitcognitio nemcognofcentemſeipfam (nempe illamrefle xam)&multoties cognofcitidemobjectum:quod pariter de definitione generaliffima poteſtdici, &explicari. SECTIO 11. Exdictis tricofiffimadiſſolviturobjectio. Bjicies. Univerſale formaleutficſehabet,ut ensutficadomniauniverſaliaformalia: g. eftgenusadilla: g.inter alia,eſt genusgene ris:hoceftilliusuniverſalisformalis,exdictis ſect. 1.num. 15. ficutienseſtgenusſubſtantiæ, acciden tis&c. Refp.omittendototum argumentum. Contra1. Si univerſaleformale eſt genus gene ris,latius extenditur ipſogenere:fedhæcfunt.con tradictoria : g. &c. Refp. diſt. ma. latiùs exten ditur&c. Hoc eftcognitio , perquamfithoccon cretumextrinfecum,univerfaleformaleutficha betproobjecto &prouniverfalifundamentaliinter alia etiamconcretum extrinfecum ex cognitione و a Π 1 le a e 15 وك 0 3 cognofcente ipfam primamgeneraliſſimam cogni tionem,& unitatem rationis , & concretum illud generaliſſimum univerfaleutfic conc. ma. hoceft cognitio&c.habetpro objecto,& nonhabetpro objectoprædictamcognitionem,&concretum ne. conf. Reliqua, quæ opponipoffunt funtvocabula inania,&metaphora: namilludſuperior,&infe rior, latiùs, &non latiùsinſe nilaliudeft, quam quodficuti cognitiocognofcensomnemcognitio neminterillas cognofcit tum ſe ipſampermodum unius nniverſalizatam cum reliquis , tum cogni tionem, quæ cognofcit interalia ipſamprimamge neraliffimam cognitionem:&ficutidefinitiogene raliffima funilem prærogativam habet ; ita etiam unitas rationis generaliſſima , quæ conſtituituni verſale formaleut fic. Contra2. Univerſaleformale utficper illam ipfam fuam cognitionem,quæ eſtunitas rationis conſtituiturgenus eo ipſo,quod conſtituitur uni verfale formaleut fic: hoceftconcretum hoc ex trinſecum: univerfaleformaleutfic,coipſo,quod eſt tale eſt paritergenus adomnia univerſaliafor malia(juxtadefinitionemgeneris ſect. 1.num,15.) diciturſumiuniverſale ut ficin fuppofitione fim plici. Refp. ne. ma. fuppofitio perſonalis, & fim plexperine non adhibeturadiſtam objectionem nevidelicet nontamdiffolvatur, quam obfcure tur: igitur diftinctionemadhibebis ,quam pofui ad contra primo: cæterumbonaeſtexplicatio,&no tatu digna utriusque illius fuppofitionis fimplicis, &perſonalis , quæ allata eſt, &confonat dictis tumtheſi 12.lib. 1.elem. tum differt. 13. fect. 3. addotamenquoad univerſaliaiſta reflexa,proce dere inde obſcuritatem in ſuppoſitionibus ; quia fuppofitio fimplexdirecta evaditperſonalis refle xa:ut cumdico ſpecieseſtuniverſale perinde eft, ac fidicerem: homo eſtanimal,quantumadſup poſitionem perſonalemt immo & fuppofitiofim plexreflexaevaditperſonalis reflexa:quodtotunt explicatur clarè per diſtinctionem ſuperiùs alla tam,quæpotiffimaeft. : Contra 4. Repugnat cognitio cognofcens fe ipſam:g.etiamuniverfale,quod fit genus generis. Refp. nevant. Contra 5. Répugnat cognitio , quæ folumhas beatpro objecto ſe ipfam : g. etiam repugnat, quæ fimul habeat , cum cæteris pro objecta ſe ipſam. Refp. con. ant.&ne.conf. totadifparitas petenda eftexdiffert. 15.fect. 1.n. 13.& 14. co gnitio cognofcens cognitionemutfic eſtunitasra tionis &facithoc univerſalecognitioutfic : hujus modicognitio , feuunitas rationisſecundum ſead entitative confiderata eſſet contenta , ſi haberet unumfingularepro objectofuoſufficienti,& adæ quato, nec neceffariòpetittotumuniverſale fun damentale pro objectoſuo; ficutide imagine ovo rumdictum eſtinloco: noneffetquidemcontenta ſi ſe ipfamfolam haberetproobjecto : nam ipla pertinet ad objectum plufquam fufficiens fui ipfius : etenim cognitio eft imago, adeoqué eſt quidcorrelativum,&per confequenspetitrepræ ſentare objectum faltem aliquod realiter à fe ipfa diſtinctum : ceterum nullum eſt inconveniens , quod inter objecta fuperabundantia repræfentata abillis cognitionibusconfusè &permodum unius annumereturetiamipſacognitio. 1 1 DIS : 120 Differt. Decima octavaLogico-phyſica DISSERTATIO XVIII. Proprietatesprædicabilium. SECTIO PRIMA. Proprietatesgeneris explicantur& 4 gulis: hinc intelliges quid fibi velithæcfententia, totumpotentiale estinpartibuspotentialibus &è contrapartesactualesfunt intotoactuali. VI. Unde genus latius patet , & minùs late 1. poftulantur. ERdefinitionem generis poſitam differt. ant. ſect.1.n. 15.definitur quodlibet genus in ſuppoſitione fimplicinoperſonali:nonenim de finiture.g.quodanimalinſuppo fitioneperſonali fit univerſale effentiale ſubſtanti vum&c.alioquinPetrus effetgenus ,&univerſale: necdefinitur ſola illa unitas rationis , quæ eft for ma hujus concreti extrinfeci e.g. animalut fic : quemadmodum enim albedo non eſt album; ita neque unitas rationis eſt genus , aut univerſale formale; fed eft forma quæ venit in obliquo, in illo ipfo concreto extrinfeco,quod eſt genuse.g. animalutfic. II. Omne genus continet neceffariò plures ſpecies: aliis verbis : inferiora generis neceffario debenteſſe multa effentialiterdiffimilia : quia de betpoſſe multiplicari , juxtadefinitionemfuamin multis effentialiter : hoc eſtſpecifice diffimilibus, ſeu differentibus. Undeſi evaderentimpoffibiles omnes ſpecies præterunam; genus evaderet dif ferentia; fiv.g. nullum eſſetanimal poffibile præ ter hominem; animaleſſethominisdifferentia ,& adjiceretur ſuperiorigeneri. III. Peraccidens verò genus continet multa etiam omnino fimilia inter ſe: nempe omniaindi vidua cujuslibet ſpeciei; quare ſi impoffibiliaef ſentomniaindividua præter unum cujuslibet ſpe ciei,genus remaneretgenus. IV. Nihilominus genus prædicatur immedia tè, feupoteftprædicari de quolibetindividuo non aminùs , quàmde ſpecie :e. g. diciturPetrus est animal, non minus quam dicaturhomo est ani mal: etenim curnonita prædicetur? fivere&im mediatè in fingulis individuis ineft , & continetur iſte conceptus expreſſus animalnamineffe,&pof Sepradicarı, eſtidem. V. Genus fundamentale eſt claſſis & collectio plurium ſpecierum: iſtaclaſſisdicitur totumactua lephyficum nimirum conftansexpartibus realiter, &phyficèdistinctis , quot nempe funt individua cujuslibet ſpeciei. Genus autem formale eſt, & dicitur totumpotentiale (ex differt. 4. concl. 3. patet , quid fit totum potentiale , & totum actua le:) quía poteſt continere,&aptumeſt (aptitu dinepræciſiva, utdixidiſſert. ant.ſect.1. num.2.) multiplicari totum inpluribus ſpeciebus, quæ ſpe cies dicunturpartes potentiales inhacipſa confi deratione: rurfus quælibet ſpecies reſpectu gene ris dicitur totum acquale eſſentiale metaphyficum, cujus pars actualis eſſentialis eſt genus, in quo ni hil novi eſt quàm confufio vocabulorum, quæta men illuſtratur ex dictis diſſert. 15. de univerſali patet ipsâ ſpecie ſecundum diverfos reſpectus , &confiderationes , ſecundum quas eſt totum& pars. VII. Claritatis gratia diftingue pradicatune genericum àgenere (uti inconfequentibus præ dicatum ſpecificum à ſpecie)prædicatumgeneri cum eſt e.g. illud fingulare animal, quodeſt in Petro inquantum diftinguipoteft formaliter àPe tro , & fimul cum aliis fimilibus prædicatis etiam realiter ſumptis conſtituit genus fundamentale: quare idem eſt prædicatum genericum, ac ipfum genus, in quantum eſt parsactualis metaphyfica Ipeciei. VIII. Diſtingui genericè eſt idem acnon effe ejusdem generis. Genera diftinguuntur genericè cumunum genusfubaliononcontineture.g.cor pus & fpiritus. Species & individua diftinguun turgenericè cum noncontinenturfub eodem im mediato genere: ( nam fub mediato omniaconti nentur) v.g. cupreffus & Leo : Petrus & al bedo. IX. Genus infuppofitione perſonali à ſpecie busdiftinguiturformalitèr, & præcifivè v.g. ani malabhomine,&leone: infuppofitione fimplici diftinguitur realiter,& ſpecince a ſpeciebus, quia eſt unum univerſale & concretumlicètextrinfe cum ſpecie diverſumabhocalio, quodeſtſpecies.. Genus fundamentale diftinguitur realiter afingu lis ſpeciebus fundamentalibus ſeorſum ſumptis, ue totum diftinguituràpartibus. X. Genus pofitum ex parte prædicati habet prioritatem , quo ad ſpeciem ,& individuum in fubfiftendi conſequentia , aliis verbis : logicè eſt notior ſpecies,& individuum, quam genus in ra tione prædicati: hocest quod dixiThefi7. lib 3. elem. nimirum àterminoinferiori valere illatio nemadfuperiorem, c.g. Petrus esthomo :g.Pe trus est animal; fedexparte ſubjecti valetàcon verſo à termino nempe ſuperiori ad inferiorem, quod dicitur aliis verbis : genus eftnotius logicè ſpecie, &individuo in rationeſubjecti e.g.omne animal eſt corpus : g.omnishomo eft corpus : g. Petrus eftcorpus: modo tameninterminis necef ſariis , vel repugnantibus fiat propofitiojuxta di etalococitatolib.3.elem.&fignauniverſaliautro bique ſaltemtacitèpræfigantur. XI. Datur genus ſupremum ſubalternum , & infimum,dequibustheſi 40.lib. 1.elem. XII. Datur genus generis tumin ſuppoſitio neperſonali,tum fimplici : inprimavivens eſt ge nus hujusgeneris animal : in ſecunda univerſale eſtgenusgeneris inſuppoſitione fimplici: namge nus eſt ſpecies aliquaexuniverſalibus,&rectè di citur,genus estuniverfale : vice etiamverſa dici formali , quo pacto videlicet multiplicetur in ſin poteft Deproprietatibus prædicabilium. poteſtgenus est univerfale,adeoquelatius patet& minuslatèpatet genus ipſo univerſali:juxta dicta 121 fint adæquatæ & contradiftinctæ, nonverò diftin &æpermodumincludentis,&inclufi)funttermi diflert.anteced. ſect. 2. XIII. Genus in fuppofitione fimplici eſt ſpe cies tumfubjicibeles , tum pradicabilis,& fecun dùm utramque rationem refpicituniverſale ut fic: namrectedicitur:genus est univerfale,in quoge nus eſt ſpecies fubjicibilis,& fimiliter recte dici tur : univerfale estgenus ,ubigenus eſtſpecies prædicabilis: namgenusnonprædicaturutgenuss fedutfpecies,pura caque atoma,nempede plus ribus univerfalibus formalibus omnino fimilibus in forma extrinfecadenominante nempe unitate rationis,alioquin fi prædicaretur ut genus, ipſum genusinfuppofitionefimplicipoffet prædicarietia deinferioribus& individuis: juxtadicta num. 4. &ficutidicipotelt animaleftgenus poffetquoque diciHomoeftgenus: Petrus estgenus: ficuti quia dicipoteft:homoeftanimal:dicipoteſt Petruseft animal. Specici proprietates explicantur , & postulantur. 1. S ٢٠ " SECTION i Pecies definita n. 15. differt.ant. eſt adæqua 1 ta &totaeffentia rei(nempemetaphyfica,) nimirumgenus&differentia fimulmetaphy ficè ſumpta. II. 1 Convertitur ſimpliciter cum differentia ſpecifica,cumproprioquarto modo,&cum defi nitione:homoeftrationalis:g.rationale eſt homo &c. Species in ſuppoſitioneperſonali,&definitio objectiva ſunt idem : definitio verò formalis, & conceptus formalis ſpeciei differunt,utexplicatio terminiàtermino inexplicato. III. Species in ſuppoſitione perſonali compa raripoteftquoadgenus,quoad individua: fecun dumprimamconfiderationem dicitur ſubjicibilis, quiafubjicitur generi,&poteſt ponilocoſubjecti, dequo genusprædicatur : c. g.homoeſt animal, &hocpactocontinetur ſubgeneretanquam ejus pars potentialis (ex ſect. 1. num. 5.) quæeſſen tialiterdebetconvenire,&differre,ſeueſſe ſimilis &diffimilis aliis partibuspotentialibus generis... IV. Juxtaſecundam confiderationem dicitur prædicabilis ,quiain multisomninofimilibus ineſt, &deiisprædicatur. V. Species ſubjicibilis alia eſt infima, aliafubal terna, alia fuprema, &alio nomine,& reſpectu ferè idemeſt inreacgenusitadiviſumſect. 1.n.11. me g. c.g.substantia estensinhacpropofitioneſubſtan tiadicitur effefpeciesfuprema: poteratetiam dici effegenus ſubalternum, quiaſubeſt generi ſupre moens,(nilautemhicverſode analogia, veluni vocatione entis)nulla verò fupraſubſtantiameſt alia ſpecies. Species prædicabilis eſt tantummo do-infima, quiaeſt illa , quæ prædicatur de indi nirepugnantes interſe:hoc eſt valet ex affirma tioneuniusad negationemalterius: . g. eftleosg. non eft homo. Si vero duæ ſpeciesdiftinguantur per modumincludentis &incluſfinonvalethæcil latioe.g. inter animas, eft vegetativa:g. nonest fenfitiva,nametiamſenſitiva eſtvegetativa; ficuti rationalis eſt ſenſitiva,& vegetativa. VIII. Differre ſpeciejuxta aliquos eſtdifferre inordinead ſcientiashumanas: e.g. triangulum in auro,vel ferro,velligno,non differt ſpecie in or dine adgeometriam,adeoquegeometricè eſt ejus demſpeciei,quia quidquid demonftrat geometria de unotriangulo e.g. aureo,cenfetur etiam de monftraredeferreo,&ligneo; inordineveròad phyficam ſcientiamdifferuntſpecie illa triangula, quia dum phyſica demonftrat proprietates auri, noncenfeturcoipſodemonſtrareproprietatesfer ri, velligni: ita aliquadifferuntſpecieinordinead Theologiam,alia in ordine ad alias ſcientias: & inde dicuntur quædam differre ſpecie moraliter , quædamciviliter,quædaınlogice. IX. Aliquandovidentur quædameſſediverſæ ſpecies, feudividi genus inpluresſpecies,nonta menita eſt,ſedeſtdiviſio ſubjectiinaccidentia ,hoc eſt ejusdemomnino rei, nunc confideratæutha bentisunumaccidens,modouthabentisaliudacci dens:utfi deeodemdicamparieseſtalbus,paries eſt niger,diciturdivifioſubjecti inaccidentia. X. Differre,ſeudistingui ſpeciecompetit tùm ſpeciebus tùm individuis , uthomo&equus , Pe trus&Bucephalus differunt ſpecie; poffuntetiam duæ formalitates differre ſpecie , ſed differentia tantum rationis,nonrealie.g. rationale & riſibile differunt ſpecie differentia formali, feu rationis : quodnotaadplurimumufuminſcientiis. XI. Species inſuppoſitione perſonali alia eſt fimplex, alia mixta;leoc.g.&equus ſunt ſpecies fimplices, quiapræter genus nilparticipatunade alia, contraveroLeopardus eſt ſpecies mixta: ita plurimæſpeciesmixtæ incoloribus, odoribus , & ſaporibus,inveniuntur ; potiffimùm verò inacti bus voluntatis ex diverſis motivis : v.g. actus fa &uspropter mifericordiam,&juftitiam eſtmixte ſpeciei.. XII. Litigatur utrum inter quaslibet duas creaturasdiverſa ſpeciei poffit produci alia media æqualiter,vel inæqualiterde utraque participans, quæ per aliquam eſſentialem diſſimilitudinem ab utraque fit cujusdamtertiæ ſpeciei. XIII. Litigatur etiamutrumpoſſitdariſpecies immultiplicabilis , hoc eſt una fingularis creatura diffimilis eſſentialiteromnibus aliis:quænonpoffit habere omninofimilem fibi: has tamenlitesdefini readlogicumnonpertinet. : XIV. Species inſuppoſitionefimplici eſt ſubji 0 & コ ८ viduisomninofimilibus; &de hac ut prædicabilis &utfubjicibilis procedit definitiodatadiſſert, ant, fect. 1.n. 15. VI. Si eſſentimpoffibiles omneshominespre terPetrum,homoeſſetſpeciesſubjicibilis nonpræ dicabilis; fiveròomnesreseffentimpoffibilespræ terhomines, homo eſſet ſpeciesprædicabilisnon fubjicibilis. VII. Duæ fpncies ſub eodem genere ( modo R.P. PtolomaiBhiloſophia, cibilis , ut cum dicitur ſpecies eſt univerſale : eſt etiamprędicabilis,utcumdicitur:homoeſt ſpecies, leoeſtſpecies: immogenus ipſum eſt ſpecies uni verſalium:prædicaturautemdeomnibusillisfingulis ſpeciebus tanquamdeindividuis,ſeuutdeomnino fimilibus:alioquin ſideillis prædicaretur,utdeſpe ciebus, ipſa eſſet genus, & fequerentur abſurda notataſect. 1. nu. 13. unde ſpecies inſuppoſitione perfonalieſtindividuumſpeciei inſupp. fimplici. Q XV. Ex 122 XV. Exquo infertur ſpeciem prædicabilem in fuppofitione fimplici efle latè patentiffimum Differt. DecimaoctavaLogico-physica venit àfolaanimarationali, nam requiritur etiam univerfale : nam latiuspatetipſogenereinquantu genus eſt ſpecies prædicabilis:hoc ipfoſpecies la nuspatetipſouniverſali ex citato n. 13.adeoq; fpe cies ut prædicabilis latiùs patet univerfali ut fic: latiùs etiampatet ſe ipſa ut fubjicibili ,licèt etiam ut prædicabilis poffit fubjici , &poni profubjecto e. g. dicendo ſpecies prædicabilis eſt univerſale, tuncenimevaditfubjicibilis: qui omnes ſunt intel. lectus noſtrilufus. :-: SECTIO 111. Proprietates differentia explicantur & 1. D poftulantur. Ifferentia definita eſt diſſert. ant. ſect. 1.n. 15. utuniverſaleunum&prædicabile eſt: nuncattende prædicatum differentiale in quantumà differentia diſtinguiturquemadmodum ſect. 1. diftinxigenusà prædicato generico: fic au temexplicatur:eftformavel prædicatum,quodre pertuminrealiqua,velrerumclaſſe,illius fimilenon reperiturin alterarevelrerumclaſſe:notabisetiam hujusmodi prædicatum promifcuèdici differenti am,quemadmodum&nos,adnotataæquivocatio ne,appellabimus:itaquedifferentia intelliginonpo teſt niſi intelligasduo: nempeipfamdifferentiam, &carentiamfui fimilisin aliare: per hæc duoper modum formæilla resdenominaturdifferens ſeu diffimilis tanquam concretum: ficuti concretumfi milepari modoexplicatuni eſt differt. 14. ſect. 3. Hic etiamaliaæquivocatio, nam folet tumabſtra &umtum ipſumetiainconcretumperabuſum no mine abſtracto fignificari &dici differentia: (fub intellige inconcreto) clarèdicereturutpræmonui prædicatumdifferentiale id quodrepertum inali quare,denominatur differens, veldiffimile... II. Seddifferentia univerſaliter ſumpta potiſ fimum hic expenditur: illa igitur triplexeſt:vul garis quæ idemacaccidens,propria, quæ idem ac proprium , propriiffima quæ conſtituit effentiam, rei cumgenere,utrationalis reſpectu hominis , & exprimitur adjective: dici etiam ſoletdifferentia effentialis. III. Differentiaeſſentialisaliaeſtfuprema , alia Subalterna aliainfima, ſeuatomajuxtatheſim 47. lib.1.elem.ubifubnominegeneraliſſimæ ,&gene ralis differentiæ idemdeſignatur: fubalternacon ſtituit cumgenere ſpeciemſubalternam, ut ſenſiti vumcumgenerevivensconftituitanimal:differen tia infima,dequa loquimurfrequentius eſt prædi catumeffentiale adjectivum, cujus fimilenonre periturinalia ſpecie, quæ definitio ampliùsexpli catdefinitionemdatamdiffert.ant. ſect.1.0.15.-IV. Differentiaconvertiturcumſpecie: nimi rum ſi exprimatur ſubſtantivè e.g. rationale est bomo,ubiilludrationale æquivalentereft idem ac ſpecies nempedifferentia ſumpta ſubſtantive. V. Differentia , eſſentialis ſcilicet , eſt ra dix formalis ſeuprincipium & caufa proprieta tumnonnullarum,quæinfuntſpeciei,uteſſelberum convenithomini, quiaeftrationalis :aliarumquo queproprietatumradix eſt genus , uthomohabet ſenſus quiaanimal. : VI. Differentiaſpecifica non efttantùmàfor ma,necenimhominemeſſerationalem, eft&pro corpus&organacorporea,utpoffitratiocinari,nec rurfusgenus eft &procedit àfolamateria,namel ſeanimale g. inbove, eſt&proceditetiamab ejus animanona folamateria. Litigaturtamenutrum differentiaſpecificafit aforma&differentiafeudi ſtinctio numerica fità materia. Vocabulum ,for. ma,æquivocumeft:fideſignet effentiam rei,quæ eſtidem acſpecies, verumeft, quodpereſſentiam quælibet res differatabalia ;nempe peridquodeft unumquodque,fedhocpactoetiam diftin&io nu merica eſta forma,quælibetenimresperſe ipſam &peridquodeſtnon est idquodnon eft: (quod tamenipſuminferiusdiſceptabimus)rurfus forma poteſt ſignificare partem formalem cujuslibetcor poris: (namjuxta fententiam peripateticam quod libetcorpuscomponituràmateria&forma)&du biumnoneftquodcorpusàcorporedifferat ratio ne formæ, nammateria eadem & fimillima eſt in omnibus : fedquid dicemus de rebus ſpiritualibus deAngelis,v. g. quinonconſtantexmateria&for ma, at funt fimpliciffima , & indivifibilis entitas? rurfus curdiftinctio numerica debeat elſe àmate ria?nonneuna forma ab alia realiter diftinguitur, utalbedo parietis A. ab albedine parietis B.per ſe ipfamnumerice& realiterdiftinguitur? Quare il ludproloquium: differentiaspecificaest àforma, fic explico: nimirum in ordine adſcientias huma nas,quæ cumnonfintde fingülaribus,fed de uni verfalibus diftin&ionem rerum numericam non attendunt, adeoque iſta diſtinctio quantum adil las materialiter fe habet: quidenimdeillaſciri po test?ſedformaliterhoc eft propriè&perſeatten dituràſcientiis differentia ſpecifica, quæ expreſsè percognitionem , quæ fit unitas rationis eft co gnofcibilis. VII. Differentiainfimatria munerahabet, li mitat, feudividit, ſeucontrahitgenus: conftituit ſpeciem:&eſtprædicabilis deindividuis:hinctri plici nominedonaturdifferentia aliadivifiva , alia constitutiva, aliadiciturpradicabilis "う VIII. In quantum eſt prædicabilis de indivi duisdifferentiainfima eſt univerſale,&verèdiffe rentia; naminhacfolaconfideratione eſt ratiofu perior,ſeuformalitas in multis multiplicata: reſpe Auenimſpeciei non eftratiofuperior, necverfus multa, adeoquenecuniverſalisinfuppofitioneper fonali,quareutdiviſivageneris,&conſtitutivaſpe ciei dici potius poteſt prædicatum differentiale , quamdifferentia. : IX. Differentia infima ineſſe ultimæ, &inf mæconſtituitur perduo: nempe perſe ipfam ,& per exclufionem alterius differentiæ inferioris: utrumque enim per modum collectionis requiri tur ad hancdenominationem,differentiaultima, quodconfonatdictis n. primo. 6 X. Poteſt daridifferentia infima,quæ conſti tuatur ex duplici prædicato collective ſumpto , quorumutrumque diviſivè ſumptumfit genus: in quantumtamenconfideraturinillaſpeciedetermi nata utrumque prædicatum feorfim ſumptum dici folet differentia inadæquata: quiavidelicet utrum que exillis facit differre illam ſpeciemà pluribus rebus,tametfinonab omnibus,adeoque nuncuno, nunc altero ex illis utimur ad oftendendam diffe rentiamſpecificamrei illius à cæteris aliis. XI. Utrùın Deproprietatibus XI. Utrùm verò rationale inhomine itafeha beat,& fit differentia inadæquata pendet ex illa inſpectione, utrum rationale inhomine fignificet prædicabitium. 123 V. Nullumeſt accidensnaturale,quodalicujus ſubjectinonfitproprium,hoc eſtnonexigaturab aliquo ſubjecto. potentiam ratiocinandi, ſpiritualem quidem, ſed dependentemàfenfibus externis, anveròpræcisè fignificetpotentiamratiocinandi: ſi ſecundomodo fignificeteft differentia inadæquata , quia potentia ratiocinandi ſaltem quoad aliquaobjecta convenit etiamAngelis : fi primomodoaccipiatur rationa leeritadæquatadifferentiahominis. XII. Differentiæ hujusmodi,quæfecundùm fe, &feorfim ſumptæfuntgenus,dicunturdifferentiæ extrahentes: quæ vero ſecundùm ſe nonſuntge nus,dicuntur contrahentesgenus ,qualesfunt il læ, quæ vulgò affignanturbrutis ,quæ reveranihil aliudfunt ,&nihilaliud addunt fupra animal, hoc eftfupraprincipium fentiendi,nifi talem,vel ali ammodumſentiendi,e.g.virtutem hinniendi, feu rugiendi,quæ funt differentiæ equi,&leonis : licèt autemdifferentiæ extrahentes nonincludant for malitergenusſuperiùs, nam rationale exprefsè,& formaliter non includit animal ,nec animal for maliter includit rationale, licèt utrumque habeat rationemgeneris fecundùm ſeſuperioris ; eſt-ta men quæftio levis momenti utrùm differentiæ contrahentes formaliter includant genus, hoc eſt VI. Ipfiaccidenticompetit exigere effeinſub jecto,&intalipotiùsſubjecto quàminalio: adeo quedaturproprium,feuproprietasetiamacciden tis, v. g.viſionisproprietas eſt eſſe inoculo. VII. Unum proprium latiùs patetquàm aliud, utproprium entis latiùs patet, quam proprium corporis. Hucpertinentdifferentiæ fecundæ,ſen proprietates arboris philofophicæ , de quibus theſi 47. lib. 1.Elem. VIII. Uti termini : Omnifolifemper, poffunt facere, intermixtuparticula non , octo conjuga tiones,ſeu combinationes : fi videlicet, fineulla particulanon fumantur ; explicant illudproprium quodvulgo dicitur quarto modo , nempe quod convenit omnifoli,&femper: fi cumtribus parti culisnonufurpenture.g.nonomni,nonfoli,nonfem per; explicant merumaccidens pertinensadquin tumuniverfale: fi verò interponatur diverfimode una,velduplexparticulanon efficiuntur ſex ſpeci esproprii diverſæ:nimirumtotidemexigentiæali cujus ſubjectialiquam proprietatemexigentis. SECTIO V. dumcogitanturpræcifivè,&expreſse,debeat for- Accidensproprietatesexplicantur&poftulantur, maliterfimul&expreſsègenus cogitari: c.g. hoc I. objectumformale hinnibile,fit formaliter,& ex preſsè animal , velpotius formaliter, & expreſsè A Ccidens non exigiturà ſubjecto,ſedſubje Aumeſtindifferens adaliud, licètalia ex includatſolùm exigentiam,&connexionem cum to,exfect. 4.num.6. genere, animal , quodper eam cognitionem rea parte ipſum accidens exigateſſe inſubje liter,&obfcurè cognofcatur. Dehocpuntonon litigabis; fedpermittes , cuicumque ſentire,quod volet. XIII. Differentia in ſuppoſitione ſimplici eſt ſpecies fubjicibilis ,ut cum diciturdifferentia est univerfale: eftetiam ſpeciesprædicabilis de om nibusdifferentiis,ut cumdiciturrationale estdiffe rentia imodeipſouniverfaliut fic prædicari po teſt ,&dici univerſale eſtdifferentia ( cognofcibi lis , ſeu objecti intelligibilis) adeoque etiam latiùs patet,ut eftprædicabilisipfo univerfaliutfic; mi nùs veròlatèpatetfpecie prædicabili : quia& ipſa differentiaeſt una prædicabilis. SECTIO IV. Propriiproprietatesexplicantur,&poftulantur. I. Roprium definitum differtatione antece Pdentifect. 1. nu. 18. eft convertibile cum ſpecie,& fumptumſubſtantivèilli æquipol let,e.g.homo eftriſibilis,ergoriſibile eſthomo. & T-II. Ultra divifiones proprii loco citato allatas daturpropriummodale,quodmodaliterdiftingui + + ים i 5 tur afubjecto : hoc eſt ſubjectum poteſt eſſe ſine illo ; fedille modus necmiraculosèpoteſtſine illo ſubjecto permanere v. g. actio fine agente, feffio fine feffione, quadratura ligni fine ligno&c. datur prætereapropriumabfolutumutalbedoinnive,da turpropriumrelativum,uteffeordinatum&c. II. Aliudeftpropritungenerishoc eftexigitum àgenere,uteffegraveconvenitcorpori,daturpro priumfpecies,utefferifibileconvenithomini. IV. Proprium prædicatur ( fi propriumphyſi cumfit) femper inconcreto,noninabſtracto,ut nixeſtalba,fednoneftalbedo....... II. Prædicari tantùm debet in concreto, alio quinfalſa eſtpropofitio III. Accidens hoclocoidem fignificat , acpræ dicatum contingens, ſeuterminus contingens ſo let etiam appellari accidens logicum : hinc aliqua etiamſubſtantiapoteft pertinereadhoc accidens, feuprædicatumcontingens; e.g.Petrus est toga tus :namtogaeſtaliquaſubſtantia. IV. Vulgo fic explicatur accidens estidquod poteft adeffe,& abeſſepratersubjecti corruptio. nem,quodfic intellige. Inpropoſitioneprædica tum contingens poteſt affirmari , vel negare de ſubjecto , quin deftruatur , &reddatur chimeri cumilliuspropofitionis ſubjectum; ut cum dico: homo eft albus : velin alia oportunitate: homo non estalbus : fecùs verò ſi dicerem: homo est equus : rurſuſque fidicerem:homononest rifibilis: deftruitur effentia ſubjecti per negationem illius proprii quarto modo ; quoad alia verò propria primo,ſecundo,veltertiomododeſtruitur eſſen tia fubjecti ſi negetur exigentia proprii de eodem ſubjecto,e.g. nixnon eftexigens eſſealba : con trà veròfidicas:homo estmoriens :homononeft vivens , non deftruitur effentia illius fubjecti, etiamfi confideretur in morte : namhomo exef ſentiafuanonexigitvivere, exiftere, aut creari: undeludicra eft objectio,quodnempemors acei densfit;&tamenadeſſenonpoffitfinecorruptio ne ſubje&i,hoceft hominismorte:diftinguen dumenim eſt accidens ſumptum pro prædicato contingenti inpropoſitione reſpectueſſentiæfub jecti,&accidens ſumptumpro aliqua formaacci dentali , quæ plerumquevenitinobliquo in dicto prædicatocontingenti,&dici foletaccidens inab Aracto,feu categoricum,utcalor,vel frigus,quod Q2 fubin t 224 fubindepoteft hominiaccidere: exhis enimacci Differt, Decimanono Logico-phyfica dentibus funt aliqua, quæ vinaturali fua poflunt deftruere actualem exiſtentiam aliarumrerum, li cèt quoad effentiam alicujus ſubjecti in propofi animahominis , aliternon effet accidensfuperna turale : quodtamen duntaxat innuiffe fitfatis. XI. Sideaccidente in abſtracto fit fermo, dici turaccidensabetymologia,veladjunctumex eo, tioneprædicatum contingens correfpondensnon quodaccidat,& adjungatur alteri rei, ſeuſubſtan dicat chimericam repugnantiam , ut in exemplo tiæ,quiaaccidensnonpoteſtexiſtere,nifiinalio : ut allato, homo eſtmortuus. V. Accidens , feu terminus contingens idem eft, acconcretumadjectivumaddifferentiamcon frigus , albedo à quibus accidentibus ſubſtantia dicitur,vel denominatur alba , vel frigida , item queacquirit generalem denominationem ſubjecti, creti ſubſtantivi, de quo alias. VI, De hoc accidente , hoc eſt de termino, quia nempè fubjicitur , & ſubſternitur,& fubſten tat prædictum accidens , quod fine tali fulcimen ſeuprædicato contingenti , nondatur ſcientiain fuppofitioneperſonali:quia objectum ſcientiæde tocilenonpoffet. betefleneceflarium ex differt. 6.& alibidictis. In fuppofitione verò fimplicidaturſcientialogica de hujusmodi accidente , quæ nimirumproprietates, quasimodo recenfemus,demonftrat. VII. Ut propofitio fit vera, in qua prædictum eſtaccidens, ſeu contingens,requiritur cxiftentia ſubje&i: namilla propofitio eft detertioadiacente, &dicitur in terminis contingentibus ex theſi 49. lib. 1. Elem. ànum. 6. VIII. Accidens reſpectu unius poteſt eſſepro priumreſpectu alterius,uteſſealbumreſpectu pa rietis, & reſpectucygni. IX. Accidens ſubſtantive ſumptum, vel in ab tracto, vel in concretopoteft eflegenus, vel ſpe cies , ut albedout fic, album ut fic,& tunc non pertinet adpræſens univerſale quintum;fedadali quodex fuperioribus: nam in præfenti adjective tantummodo debet ſumi,& ut prædicatumcon tingens. X. Accidens in abſtraco , quod exigit eſſein aliquo ſubjetodeterminato,v. g. viſio, quæ exi giteffeinoculo,non eft merumaccidens;ſedeſt proprium aliquo pacto,& exigitur ab ipſo ſubje tojuxtaſect.4.nu.8. nifi tamenilludaccidensef ſet ſupernaturale: nam licèt illudexigeretex ſup pofitionequodfit,effe in taliſubjectodeterminato: c.g. Gratiafanctificans in animahominis,nullo tamen pacto exigitur ab ipſo ſubjecto: hoc eft ab XII. Prædicta accidentia frigus &c. dicuntur accidentiaphyſica, ſeu naturalia diſtincta phyſice àfubje&ofuo,cuiinhærent, ſeuincumbunt : ad horum accidentium fimilitudinem, alia funt , quæ metaphoricè fic appellantur , & ita ex ufu acci dentia quædam dicuntur : uti formalitates ipfæ indiſtinctæ à ſubjecto nomen accidentis nonnun quam ſortiuntur, quotitulo propriummetaphyfi cumdefinitur eſſe eſſentiale accidentale&c. utdif fert, antec, ſea. 1.num. 18.: danturetiam acciden tia logica (diverſotamenſenſu, acnum.3.)&mo ralia , nempè extrinfeca ſubjeto quod denomi nant,hoc eftnon illiinhærentiaut cognitum ,voli tum&c. XIII. Accidentia phyſica naturalia phyficè di ſtincta à ſubſtantiis quas denominant ad quatuor generales claſſes revocantur facillime : nimirum ad quantitatem, ſeu extenfionem,adqualitatem, ad actionem , ad relationem : Inquibus claſſibus continentur vulgaria illa novem prædicamenta, quæ nilaliud funt, quàmnovemclaſſesomnia ac cidentia complectentes , nonnunquam ſola ratio ne diſtincta , quod confufionem non modicam creat: illisque claffibusimponiturdecima quæ di citurfubftantia,de quaſuoloco: cæteraveropræ dicamenta fic appellantur : quantitas, qualitas, relatio,actio,paffio, locus, tempus fitus,babitus, quæ ad quatuorfuperius expoſitas claſſes accom modatiusreferunturutdixi. DISSERTATIO XIX. : Controverſa de differentia ſpecifica. SECTIO PRIMA. Explicationes,&postulata. : i 1 perintellectum ,hoceftquæpoſſunteſſeuniverſa le fundamentale , reſpectu alicujus unitatisratio nis ; iterùm aliis verbis : plurium, inquam , quæ I. P Oftulatum eftdiſſerta: antecedent, num. 15. & differ. 18. ſect. 2.& 3. differentiam ſpecificam eſſe diffimilitudinem effentialem rei à re , vel claffis rerum à rerum claſſe : & hoc ipfum difputabitur in præ ſenti. II. Similitudo dicitur forma relativa,quæ com, ponitur , & conftituitur ex collectione duarum, vel plurium rerum convenientium , & concor dantium in aliqua proprietate,vel prædicato ; aliis verbis : plurium,inquam, rerum confundibilium fignificaripoſſuntaliquoterminocommuni utho mo,album&c. III. Diſſimilitudo eſt forma relativa , quæ con ſtituitur , vel componitur ex collectioneduarum, vel plurium rerum diſconvenientium in aliqua proprietate, velprædicato:ſeù plurium, quorum unum,velunaclaſſis talitermino communi figni ficari poteft, quo aliud, velalia claſſisnon poteft, ut leo homo collectivè ſi utrumque ſumas ſunt diſſimilitudo,itanigrum &album&c. i IV. Simile eſt id , quod denominatur, utcon cretumà ſimilitudine, quæilli eſt ſemiextrinfeca: nam Dedifferentia specifica. namfimilitudo eſt collectio ex illo , &aliquo alio 125 ſcindendoab illo adhucintelligitur rem à re , & diſtincto realiter ab illo (juxta dicta diſſertat. II. differt. 14.& 16. ſectionibus tertiis.) Diffimile, eſt id, quoddenominatur , utconcretum àdiſli militudine eodemmodoſemiextrinfecailli&c. ut dixide fimili. claſſeinàclaſſe rerumſpecificedifferre:atqueadeò adhuc intelligitur fufficiens differentia ſpecifica: ergodifferentiaſpecifica eſt hujusmodi diffimilitu do eſſentialis ſcientifica. Antecedens probatur objicientibus oftendendo quidquid aliudaffignent V. Similitudoomnimoda eſtcollectio plurium, quæ omnibus iisdeın terminis communibus figni ficaripoffunt, ut Petrus,&Paulus exceptonomi nefingulari: contrafimilitudononomnimoda eft collectio plurium,quæ nominari nequeunt omni bus iisdem terminiscommunibus. VI. Diſſimilitudo omnimodainterentiarealia, nondatur: nam femperhabent inter ſe aliquam fimilitudinem, etiamfi videantur diffimillima. VII. Diffimilitudo ſcientifica eſt diſſimilitudo pluriumin ordineadſcientias humanas : hoc eſt talis , ut attendatur à ſcientia humana : in tan tumutquiunumſcitdiffimile alteri , non eo iplo cenfeaturperindeeſſe, acfi etiam aliud diffimile fciret, v.g. viſio,qua videoparietemA. eſtaliquo prohujusmodi differentia, veleſſe idem, modo rectè intelligatur , cùm à nobis affignata diffimili tudine , velilludnonrectèaffignari , ex eo quod illoquoquenonintellecto, feupræſcindendo ab illo adhuc intelligi rerum ſpecificam differentiam conftet,quodeffatum locoprincipii aſſumendum effe contendam pluribus in Logico-metaphyfica differtationede enterelativo. SECTIO 11. Objectiones. B. 1. Differre ſpecieeſtdifferrenotabiliter: ſeddifferrenotabiliter,noneftutcumqueef A ſediſſimile eſſentialiter: g. differre ſpecie, modoeffentialiterdiſſimilis viſioni ,quavideopa rietemB. namprimo non potefteffe imago , nec videreparietemB.&finoneffetpariesA illa non effet. Hæc tamen diſſimilitudodirectè cognita nonattendituràſcientiis humanis,nec doctuseva dit,quiillamſcit. VIII. Exdiſſert. 18.ſet.3.differentiaexprimit duo,nempeprædicatumdifferentiale intali ſpecie identificatum , & carentiam ipfius, feu aliuddiffi mile prædicatum differentialeidentificatum in alia fpecie: quandoloquimur inabſtractodedifferen tia, nominedifferentiæ intelligimus collectionem utriusqueprædicati,vel prædicati &ejuscarentiæ, ficuti cum loquimurde fimilitudine, veldiffimili tudine. Quandoveròloquimurin concreto,quod clariùs diceretur differens, quam differentia ( ex uſutamendifferentiaſpecifica hominis protermi no differentiale , vel differens ſpecie ufurpatur) loquimur de prædicatoeffentiali ſpecifico, quod eftinhomine : e. g. potentia difcurrendi , ficuti cùmloquimur de ſubjecto denominato diffinili, quodidemeſt, acdifferensutvidebis. ::: IX. Specificativum , ſpecificare barbari ter mini, & æquivociidem fignificant, ac differentia ſpecifica,&differre ſpecie,ſedcumhocaddito,in trinfecè,vel intrinfecum : namfi addasextrinfecè, velextrinfecum idemfignificant, ac connotatum, feu effectus aliquis , de quo differtat. 10. fect. 3. num. 1. cujus refpectu cognofcimus ipſas diffe rentias.-huede , SECTIO II. Conclufio Omnis differentia,feu diverſitas ,feudistinctio non eft effediffimile effentialiter. Refp. dil. ma. notabiliter notabilitateconvertibili (hoceſt, quæ fit idem)cumdiffimilitudineeſſentiali ſcientificaconc. ma.non convertibili&c. ne. ma. & proportione feruatadiſ. mi.&ne.conf.Placetaliquibus iſtaphra fisde notabili differentia,ſednotabilenihilperillam ſignificatur, niſi diſſimilitudo eſſentialis ſcientifica deſignetur. Contra1.Differreſpecieeſtdifferrejudiciopru dentum:fedjudicioprudentumdifferre,eſtdifferre notabiliter:g &c.Refp.dif.ma.judicioprudentum obječtivoconc. ma. formaline. ma.&pariterdift. mi. ne. conf. Objectumjudicii prudentumſpecu lantiumdedifferentiaſpecifica debet effediffimili tudo ſcientifica effentialis , aliter prudenter non judicabunt iſti prudentes; nilenim hichabet,quod agatautoritasprudentum; fedrationummomen ta,quas afferunt, ſunt expendenda: non enim res differunt ſpecie : quia homines vel prudentiffimi ita decernunt ; fedcontra prudenterconcludunt homines res ſpecie differre: quia reveràdifferunt fpecie.. Contra 2. Differre ſpecieeſt differreſecundum prædicatumpræcipuum,&nobilifimum: fedhoc ipſumjudicare pertinet ad prudentes , & eſt dif ferrenotabiliter:g.&c. Reſp. diſ.ma. præcipuum, &nobiliffimumnobilitate logica conc.ma. nobili tateentitativa ne.ma.&omiſſa mi. ne, conf. Pru dentia dictat ad rem , & ad propofitumphiloſo phari. Cùm quærimus differentiam ſpecificam rerum, id quærimus ,quod intellectus humanus primò cognofcens deeffentia aliqua illam difcer nit,&difcriminatab omninonipſa: hæceſt dif ferentia , quam examinant Scholæ , & logici. Specifica est scientifica diffimilitudo effentia, ピン 12 lis rerum ceteroquin effentialiter fimilium, &fub eodemgenerecontentarum: idem dedif ferentia etiam generica proportionefervata Sentiendumest. i t, mt P ) de Robaturconclufioprobatione negativa: quid quidpofueris,autpofitumeſthactenusprodif mferentiaſpecificaformaliter& præcisèaccepta vel idem eftetiam formaliter cumdiſſimilitudine eſſentiali ſcientifica,velconon intellecto,ſeu præ Etiam fi genus fit prædicatum aliquodperfectius, juxtà exiftimationemcommunem omnibus alius prædicatisrepertis inilla re , noninde fitevadere differentiam: e. g.rationaleconfideratum, utge nus refpectu hominis, &Angeli, perfectius erit prædicatumquàmanimal,quodiniſtaconfidera tione eft hominis differentia;nectamenindeali quidabfurdiprovenit. Contra3. Ut fehabetformaincompoſito na turali: e.g. hominephyficè confiderato,ita diffe rentiain compoſitometaphyſico ſpeciei: ſed for ma 126 Differtatio Vigefima Logico-physica ma eft perfectior, & nobilior materiâ: g. etiam toimperfectum:g.&c.Refp.ne.antec. &adejus differentia&c. Refp.hujusmodiparitatemeffemo dicam velnullam,dif.igiturma.utfehabet&c. ali quomodoconc. ma.omnimode ne.ma. &omifsa mi. ne. conf. Paritates iſtæ à rebus naturalibus admodos noftros cognofcendi detortæ æquivo tionibus ſcholas replevere : una & eadem res ſpecie differt ab alia , per fe ipfam ; quia fimi lis , diffimilisque effentialiter eſt alteri rei per ſeipfam: fecundumconfiderationes noftras præ ſcindimus inillaunam formalitatem ab alia , & veluti illæ formalitates effent diſtinctæ realiter in ter ſe , itaphiloſophamur:nonnunquain adducta comparatione materiæ,&forma : cæterum in re nulla paritas eft. Contra4. Genus dicitur materia, & differentia forma: g. &c. Refp. dift. dicitur metaphyficè , & metaphoricè conc. phyfice,naturaliter,&propriè ne. antec.&conf. uti dicitur diftinctio formalis, &mentalis, ita dici poteft materia formalis , & mentalis ,feu diſtincta formaliter, & mentaliter, &indeper metaphorammateria nominata,idem quedicodeforina. .. compendiariam probationemdift. interminodif ferentia,utdiftinxı in terminodiffimilitudo paulo ante. Metaphoricafuntillavocabulaperficit,de terminat,determinativum, determinabilenec eitneceſſe ,utfit perfectio omnis differentiaſpeci fica; ſi ſumatur pro uno,velaltero determinato prædicatodifferentiali : &non protota collectio ne juxta num. 8. fect. 1.irrationale formaliter fumptumnoneftperfectio,in quantum eftprædi catumdifferentialebruti,abhomine: vegetativum tantummodo necetiamperfectioeſt , ut differen tialeprædicatuin eſtarboris:falſumautemeft,quod omnedeterminativum fitperfectio , niſi vocabulis abuti velimus : name.g.limitatio eft determinati vum,perquoduna res terminatur,& limitatur, ut nonhabeatulteriorem extenfionem,feuperfectio nem&tamenlimitatio formaliterſumpta, non eſt perfectio. Deniqueproverbiumeft effentiaverum funtficut numeri: unusautem numerusdiffert ab aliopernegationem, e.g. quaternarius à quinario perhocvidelicet, quòdnonhabeatquintamuni tatem. Contras. Accidentia ſpecificantur à fubje&o cognitiones ſpecificantur ab objecto, materiaafor Contra2. Si verumhoceffet , non poffet dari diffimilitudo effentialis fine inæqualitate effentiali mã, caufa ab effectu: g. non ſpecificantur res à in perfectione :g. omnia ſpeciedifferentia eſſent diffimilitudine effentiali. Refp. dif. antec. ſpecifi inæqualia inperfectione, quodtamenfalfum vide cantur tanquam à ſpecificativo extrinfeco conc. tanquamabintrinfecone.antec.Item conf.dift.non tur: namnoneitimpoſſibile,quod aliqua differant ſpecificantur intrinfecè ,feu ab intrinfeco ſpecifi cativoà diffimilitudine effentialine. conf. extrin ſpecie, & fint æqualia inperfectione, e. g. Leo, Tigris. Refp. omiſsa ma. de quacùmfitaliqua quæftio nolo litigare,utrum videlicet omnia, quæ fecèconc. conf.exfect.1.n.9.connotata,&termi ni correlatividicunturfpecificativaextrinfeca,ſeu fpecificare extrinsice: differentiavero,ſen prædi catum differentiale dicitur intrinfecum specifica tivum. Ob. 2. Si differentia ſpecifica effet diffimilitu doeffentialis , effet pura negatio: fednon poteft effe pura negatio: g.&c.probatur ma.quiadiffi militudo eſſentialis poteſt haberi per hoc, quod una res habeat unamperfectionem,& alia res fi milemperfectionemnonhabeat. Refp.dif.ma.Ef differunt ſpecie, fintinæqualia in perfectione:ad Metaphyficam iſta controverfia pertinet, non ad Logicam. Refp.2. ne. fequelain ma. fimilitudo,vel diffimilitudo eſtquid diverſiſſinum ab æqualitate, &inæqualitate : adeoq; fi proportionemhabeant illæ perfectiones diſſimilles poffunteſſe æquales ,& diffimiles,ute.g. capacitas figuræ ovatæ &quadra tæ, quætantundem aquæ continere poffint , erit capacitas æqualis,& diffiinilis. : Ob. 3. Dantur diffimilia effentialiter, quæ non differunt ſpecie:g. &c.Probatur antec.unacogni fet pura negatio fecundum totum id, quod dicit, &includit diffimilitudo, ne. ma.ſecundumaliquam partem,quam includit diffimilitudo, omitto ma. &pariterdistincta mi.ne. conf. Exfect. 1. num.2. &8. patet refponfio ; nil repugnat , quo minus unaresſpeciedifferatabaliaperhoc, quodin una non ſit aliqua virtus , feu perfectio , quæ reperi turin aliâre,ut e.g. arbordiffertà bruto,licèttàm arbor , quàm brutum fit vegetativum quid,feu virtus creſcendi, & vegetandi : fedarbor non eſt ſenſitiva, ſeu virtus ſentiendi,ut eſtbrutum, ſeu animal,&indedifferuntſpeciearbor,&brutum : cæterùm impoffibile eft,ut utraque pars conftitu tiva illius collectionis,quæ eſt differentia, ſeu dif fimilitudo fit negativa , feu negatio,aliterjamef ſet negatio negationis , adeoque aliquid pofi tivum ث Contra 1. Differentia ſpecificanecetiampoteft haberi perhoc,quod unares unamperfectionem habeat,quam alia nonhabet : quia prædicatum differentiale cujuslibet rei aſt perfectio,& perficit genus:nam dicitur, quòd differentiadeterminat genius ,omne autem determinativum eft perfe Etivum,ficuti omnedeterminabile eſt aliquopa Lia tio, quæ repræſentet tres homines,& alia, quæ repræſentetunuinhominemtantum, ſunteffentia literdiſſimiles inter ſe : namuna ſuum obje&um eſſentialiter refpicit, ita ut non effet contenta,nec illi ſufficeret objectum alterius cognitionis, juxta dicta ſect. 1. num. 7. & tamen illæ cognitiones, nonfuntſpeciediverſæ: paritercognitio dealbe dineA.&cognitiodealbedineB.funt effentialiter diffiumiles , &tamenejusdem ſpecieiexlococitato. Reſp.diſt. antec. dantur diſſimilia effentialiter&c. diſſimilitudine ſcientificahumano modo ne.antec. diſſimilitudinenonſcientificâhumano modo omit to antec. &neg.conf. &fimiliter.dift. probat. ex fect. 1.num.7. Lis eſtnullius momenti, utrùm il læ cognitiones ad cavillandum excogitatæ (& fi quid aliud pariterexcogitaripoteſt)fintdiffimiles effentialiterinterſe,velfolum diſtinctæ realiter, ut efſſent duæ aliæ cognitiones de eodem omnino objecto , quæ perinde ſuntduoindividua ejusdem fpeciei ,ut Petrus ,&Paulusin ſpeciehumana: cæteruminquæſtionepræſentivenamurdifferen tias ſpecificas ingratiamſcientiarum humanarum, utex eodem fine prædicabilia, & arbores philo ſophicas explicemus: undeetiam fi illæcognitio nes De individuomenis neseffenteffentialiterdiſſimiles,& haberent præ dicata intrinfeca effentialiter diffimilia , videlicet 127 ſtante eſt reſpectiva,&relativa ad ſcientias huma relationes diverſas adobjecta;illa tamen prædicata funt inutilia ſcientiis humanis , perinde ac ipfæ rerumfingularitates , cum ſcientianon fitde fin gularibus exaxiomate. a Contra. Tandem refunditur differentia ſpeci fica in judicium prudentum , vel in differentiam notabilem. Refp.dift.conf. utadobjectionempri mam:diffimilitudoeſſentialisſcientificanon eftar bitraria explacitoprudentum: hoctamennonob--mish nas, quæ relatio,& refpectus non eftquidarbi trarium,& adplacitumhominum; fed eſtinipfis rebus, eſtque idem, acipfarum rerum intrinfeca cognofcibilitas , quam fecundum formalitatem prædictam includi in differentia ſpecifica rerum, folùmnegabit , qui non intelligat præcipuam , & maximamutilitatem rerum omnium mundanarum ineoconfiftere,quodpoffintcognofci,& fint co gnoſcibilesabhominibus,utdiffertationede figno &fignificationedeclarabimus. 1 در DISSERTATIO XX. Controverſa de fingulari feu individuo. Actenus à diſſertatione nona uni verſalia humanæ mentis objecta perſecuti fumus : in præfentifingu lare ipſum examinandum fufcipi .1 mus tranfitione non incommoda, cum quidquid homini venire poffit in mentem, aut univerſalefit,aut fingulare: hoc verò diſcuſſo ceſſandumà tractationeargumenti hujusmodi,quod ex logico-metaphyficadecer ptumhuctransferrecoëgit, tum confuetudoſcho jarum, tumclara,&diftin&aexpoſitioprimimo diſciendi. SECTIO PRIMA. 7" 1. .. I Explicationes,&postulata. ? Ndividuum &fingulare idemdeſignat: fin gularevero eſtterminusoppofitusuniverſa li : rectè enim divides intelligibile ut fic in univerſale ( intelligo forinale)& fingulare : qua requæcumquenoviſti de univerſali formali per modum oppofitum applicare potes fingulari, undèprimohac methodo explicari poteſt : eſt unum quid, quodtotummultiplicari nonpoteſt, ſeu dividi , ( quod idem eſt)in multis realiter: hoceft, eſtunumnumericeexdiffert. 10. ſect. 1. 1 ৮ to. 如 ec nit nt fer 10 num.5.,namconſonatdefinitioibipofita. Il. Prætereafingulare eſtdiſtinctumrealiterab omnibus aliis fingularibus , cum èconverſo uni verſalenon fit diftinctum realiterab omnibus fin gularibus, nimirum abillis quæ faciuntuniverſale fundamentale, ſed tantum eſt diſtin&um formali terexdiſſert. 15. ſect. 1. Itaque hæduæ formalita tes identificatæ conftituunt fingulare: eſſe unum numerice, eſſediſtinctum realiter ab omnibusaliis, feuab omni non ipfo, quod clariùsdicipoteftlo quendodefingularitate in abſtracto: fingularitas eft idrationecujus bocesthocipfum, &nonest il lud,nec illud,necullum aliud. Quæ explicatio obfcurius,fedcommuniterfic profertur: fingula re, feuindividuum eſtidquod eſtindiviſumàſe& diviſumàquolibetalio. III. Ifti termini d'ſtinctum realiter, &diftin. Etiorealis(dequibusdiſſert. 10. ſect. 1.num. 10.) maximè funt advertendi ,nempe quòddiſtinctio realis nil aliudfit,quam quædam negatio,hoc eft quoddamnoneſſe ( decujus intelligentiatermini th.48. lib. 1.elem, ſub finem)negatioinquam ne ceffaria(namdantur negationes accidentales)& identificatacumipſo ſingulari,eſt enimnegatione gansidentitatemcumcæterisaliis,nonverò ne gationeganscoexiſtentiamcumillis:namdaturne gatiocoexiſtentiæ,ſeuexiſtentiæ,&daturnegatio identitatis, dequibus alibi fufius. IV. Omnefingulare habetſuampeculiaremne gationemſeudiftinctionem realem,quæ fubtiliter examinata deprehendituriſtas duas proprietates habere. Prima eſtnegatio ſed diftin&io realis quafi univerfalis in negando ,veldiftinguendo? nempenegat,&excludit omnealiudvel ens,vel nonenspræteripſum fingularead quod illa perti net:negat,inquam,omnealiud permodumunius collectionis , itaut fingularitas Petri e. g. non fit ſolanegatioidentitatis cumPaulo,nec fola diſtin tio realis àPaulo , neque pariter fola negatio identitatis cum Joanne cum hocequo, cum học leone&c.iſtæenim funt velutiparticulæ quædam præciſæper intelle&um illius'negationisuniverſa lis, in quoconfiftit fingularitas Petri : nempene gatioidentitatis cumomninonipfo,ſeu cum quo libet alio. Secundaproprietas eſt, quodnonfunt fimiles inter ſe fingulæ fingularitates ,nec etiam funt interſe diffimiles : nam ifti termini ſimile & diſſimile impertinentes funtin ordineadillasnon minus quam terminifrigidus& calidus: funt qui demnonfimilesſumptoneganterillonon ratiope tenda eftex hominumcommuni ſenſu &lumine naturæ : nemo enim dicetovum A. quia noneft ovumB.eſſediſſimile illi: &itade cæteris fingula ribus: nam fimilitudo (fine quanondatur-dimmi litudo exdiſſert. ordinaria16. ſect.3.) intervenit tantùm inea relationevel formalitate in quade prehendi poteft aliquaqualitas, hoceſtpoteſtde illarealitate, vel formalitate fieri interrogatio per quale ?&poteſt refponderiper talenonveroin illis ubitantum poteftfieri interrogatioper quot? &reſponderipertot,ſeuperhoc,&hoc;adeoque non poteft fingularitas nec nominari termino communi (juxtatamendicenda infra num. 6. ) copacto , quo non poteſt dici Petrus ut fic, velhocutfic,neccognofci poteſt talis forma . litas 128 litas percognitionem,quæ fit unitas rationis. Differtatio Vigefima Logico-physica V. Statbenepoffetermino communinominari, &cognofci per unitatemrationis tumunitatem numericam,tum distinctionem realem: ſcorſim tamenfumpta, quia hic conceptusnoneffe totum divifumvelmultiplicatum inpluribus,boc eft effe unum numericètotus utexpreſſus eſt poteſt in pluribus realiter reperiri , ſeu multiplicari : ita univerſalizantem, feuquæ fit unitas rationis, un de reflexum concretum extrinfecum emergat, nempe individuum fecundo,intentionale,ut fic: nonminus quam ex omnibus fpeciebus fecundo intentionaliter fit univerſale fundamentale ,quod perunitatem rationis reflexamdenominatur ſpo cies ut ficjuxta dicla differtatione 17. fect. z.& dulert. 18. fect. 2. Quæ cumita fint adnormam etiain iſte alius conceptus expreffus : unum non definitionumſpeciei,differentia &c. Individuum effe idem ac aliud, hoc eft effediftinctumrealiter, in pluribus poteſt totus multiplicari & reperiri, ſed fingularitas , quæ collective adunatinſuofor mali ,&expreffoconceptu unitatemnumericam, &diftinctionem realemuniverſalem indiftinguen dononpoteft expreſsè in pluribus multiplicari: ſcilicet hic expreflus conceptus: hoc totum non eſſe multiplicatum in plura hæc & non effe illud nec illud aut ullum aliud : impoſſibile eſtquod in pluribus reperiatur. Nam illa plurajam eruntalia nonerunthoc, rnempefingulare, quod expreſse in illo conceptu repræfentabatur: inveni ſi potes totum hunc expreffum conceptum in pluribusz ſecundo intentionale fic definitur: est unumquid multiplicabile ,&quodinunotantumreperi tur, &de unotantum affirmari , &pradicari poteft. Sicuti totadefinitioſpecieiutfic, (nempè elleuniversale&c. quod realiterinmultisomnino fimilibus multiplicatur ) invenitur in hac ſpecie bomo,iniilaleo: ita totadennitio individuiinveni tur inPetro,Paulo, Bucephalo &c. Sicuti defini tio ſpeciei (uti etiam generis,& omniumuniver falium) pertinetadfpeciemfecundointentionali terſumptam,&infuppofitionefimpliciexdiffert. 17. loco citato , & 18. fect. 1. num. 13. Ita hæc definitio individui pertinet ad individuum Petrustotus non estduoPetri, &non est Paulus, necJoannes, necequus ,necullumaliudenspra teripsumPetrum.. VI, Sicut univerſale ita pariter fingulare in fuppofitione fimplici ,vel perſonali ufurpari po teit , ſeu quod idem eſt primo & fecundo inten tionaliter ( exdiffert. ordinaria 13. ſect. 3. &diff, 17. ſect, 2. terminos iſtos exactè noſti) inde verò tota æquicationum ſeges inhac materiaproceſſit. Cumdoctrinaliter loquimurde toto hocconcreto extrinfeco Petruscognitus dicitur individuum ut cumdeiftoconcretoextrinfecoloquimurhomoco gitus perunitatem rationis dicitur univerfale, vel ſpecies: ſedæquivocatio confiftit primo quod etiam quando doctrinaliter loquimur de folo Pe tro& folumindicative ſignificamus cognitionem Petrus codemmododicitur individuumfeufingu Jare:nonitacontingit cumdehomine infuppofi tioneperſonali loquimur , tunc enimhomonon diciturfpecies , tolliturvero utotumque æquivoca tiodiftinguendo individuum primo intentionali. ter&perfonaliterſumptum,abindividuofecundo intentionaliter& fimpliciter ſumpto. Secundo in co etiam æquivocatiolatet , quod nempepoteſt 2.intentionaliter;licèt fecundum æquivocationem indicatamnum. antecedenti fecus videatur. Sicu ti differentia,& genus licètin fuppofitioneperfo nali fint genus,& differentia tamenin fuppofi tione fimplici funt ſpecies ex diff. 18. fect. I. num. 13. & fect. 3. num. 13. ita individuum in ſuppoſitione fimplici eſt ſpecies, nam multiplica turinpluribus omnino fimilibus , licèt in ſuppoſi tioneperſchalifit merumindividuum. Sicuti ſpe cies quælibetcuin doctrinaliter loquimur etiam de unitaterationis perquam ſpecies in obliquo con ſtituitur eft, individuum ſpeciei in ſuppoſitione ſimplici ex dillert. 18. fect. 2. num. 14. ita individuum quodlibet cum fimiliter loquimur eſtindividuum individui in fuppofitione fimplici. Deniqueficutiſpeciesquælibet cum non loquimur doctrinaliter de ejus unitate rationis continetur fubſuogenereperſonali,&nonfubfpecieut fic, e.g.homofubgenereanimal;itaindividuum,cum nonloquimur dectrinaliterde cognitione illudde nominante, continetur ſub ſua ſpecie perſonali, &nonfubindividuoutfic;c.g.Petrus ſub ſpecie bomo. VIII. Sicuti reliqua univerſalia ita individuum prædicari,& affirmariindividuum ſeufingularein ſuppoſitione fimplicide quolibet individuoinſup pofitione perſonali,&dicitur Petrus est indivi duum,feufingulare: contràverò de univerſali: non enim poteft homo in ſuppoſitione fimplici prædicari de homine in ſuppoſitione perſonali alioquinpoffetdiciPetrus eſtſpecies: hincadver tes,perhujusmodiæquivocationes factum effe , ut attribuerentur individuo primo intentionali pro prietates, quæ folùmconveniunt individuoſecun do intentionali. : VII. Itaque ſi fiatcollectio exomnibus illiscon cretis extrinfecis , nempe ex omnibus individuis fecundointentionaliter ſumptis e.g. Petruscogni tus,Pauluscognitus,hicleocognitus&c. poteſt hæccollectioeſſe univerſale fundamentale,nam Omniaillaconcretain rationeformæ ſuntomnino fimiliainterſe,non minusquàm omnia alba; ( licèt corumdemconcretorum fubjectanonfint fimilia) &fubindecognofci poteftperunamcognitionen ſecundo intentionaliterdividitur in prædicabile,& fubjicibile: nimirumprædicatur dequolibetprimò intentionaliterindividuo, &fubjicitur ſpeciei præ dicabili , poteſt enimdici individuumfecundòin tentionaliter eſt ſpecies unius univerfalis. IX. Loquendo de individuo primo intentiona liter ( quodclarius non poteftintelligi, quam per pronomen hoc) totmodisdividipoteſt indivi duumquotdividitur ens, vel quod ente ſuperius eſt,cognofcibile; Poteſt enimdicihoccognofcibile, bocens,bacSubstantia, hocaccidens,hoccorpus c. nempeindividuumcognofcibile,individuum entis&c. X. Individuum ſumptumprimòintentionaliter nunquamcognofcipoteſtconfuse,poteſttamenco gnoſci obfcurèficuti disjunctive ,ſeu indetermina fè,quoddici foletindividuum vagum , videlicet velhoc, vel illud&c. Hincdifcedifcrimen magni momenti, interconfusè cognofcere, &obfcure co gnofcere,nampropriè loquendo confusè cogno fcere DeIndividuo. fcereeftidemaccognofcendonondiſtinguere,feu difcernereunam rem,velunamrerum claſſem ab 129 ras , &omniatampoſitiva,quamnegativa : tam exiſtentia,quampoffibilia : namomniaiſta abho alia. E contra diſtincte cognofcere , eſt cogno ſcendodiftinguere unam rem,vel claffemabalia: itaut fi omnes respoffibiles vel exiſtentes repre fentarentur coramcognofcente rem unamdiſtin Ad,poffet ille exvi illius cognitionis enuntiative difcernere,ſeu feparare remàſecogitatam ab om nibus aliis , & dicere: hoceft quodcogitabam. Utplurimumper cognitiones noftras partim con fusepartimdistincte cognofcimus , e. g. hæc co gnitioanimal,eſtpartim diſtincta cognitio: quia perillamdifcernitur &diftinguitur animalà plu ribus rebus,&claffibus : eftpartim confufa cogni tio: quiaperillamplurimæ res diftingui nonpos funt interſe. Itaque nunquam cognofcoconfusè fingulareprimò intentionaliter ſumptum e.g.dum exprefsè cogitoPetrum:quiadiftinétiffimèpoſſum exviilllus cognitionisdicere,hocquodcogitonon eftPaulus,noneftLeo,noneftarbor&c. &itae numerando ſipoſſibileeſſet res omnes,velexiſten tes,velpoffibiles,velimpoffibiles. XI. Obfcurè cognofcere dupliciter dicitur; pri mònoncognofcere expreſsè, quidquid cognofci poſſetde objeto licèt illuddistincte,&noncon fusè cognofcatur: e.g. cumvides àlongè colorem, velaudis fonumàlongè , apprehendis utrumque intuitivè diſtinctè quidem , quia difcernis , & fe gregas objecta illa ab omnibus aliis:namcognitio intuitive eſt determinatiffima د &veluti manu tangens objectum:fedobfcurè cognofcis: quia non potes refpondere circa illum ſonum de omnibus proprietatibus , & veritatibus cognofcibilibus in illo e.g.dicerenonpoffum: illefonusprocedit ex hocinſtrumento,vel cauſa,habet iſtasproprieta tes &c. Inde eſt,quodDeumnonhominescogno fcimus diftinétiffimè, ſedobfcuriſſime, hoceftco gnoſcendo diftinguimus Deumab omni aliare, & refpondere poffumus , Deusnon eft creatura,non eftcorpus,non eft arbor&c. Etitaenumerando omniapoffibilia ,& impoffibilia : fednoncogno ſcimus expreſsè quidquid cognofci poffetde ipſo Deo,immòvelutifub nube quadam ,&caligine illum apprehendimus. Secundo Obfcurècognofce re , dicitur etiam cum expreſsè quidem cogno ſcitur objectum , quantum cognofcipoteft , fed nonillâ fummâ,&perfectiffima claritate,quâpos fet cognofci ""& indedefinitio diciturclariorde 2 d je 湯 pa CO cet P コ finitio:acopehujus obfcuritatis , vel claritatisdi ſtinctio rationis ratiocinantis enafcitur. Quædixi differt. 14. adobjectionemultimamn.3.decogni tionecomprehenſivahucſpectant.Clariffimè enim cognofcere quantum objectum meretureſtcom prehendere intellectualiter objectum , & illud in telligere utraquetotalitate cognitionis,&obje&i: underes creatasAngelicomprehendunt,&Beati, faltemplerafque:nosveròhominesin hacvita na turaliter nil comprehendimus: Deumnemo com prehendere poteſt niſiſolusDeus licèt Beatiintui tive Deum cognofcant. XII. Nileftconfufius hac cognitione, quæ co gnoſcitintelligibileutfic, ſeu cognofcibile ut fic: nam istudobjectum eft latepatentiffimum,ſeuuni verſaliffimum omnium,quæ ab hominepoffint co. gitari , hoc eft, eſt univerſalefundamentale,quod Includitnonfolum omne ens, fedomnes chime に minepoffuntcogitari (quopacto vero, alias vi dendum)indeeſtquoddumcogitashoc objectum intelligibile,feu cognofcibile nihil diſtinguis abul loalio,necpotes refpondere,utnum.10. Porrò intelligibile,cognofcibile,ratio objectivautfic,ob jectumin eſſeveri,ſunt ſynonima , & defignant huncconceptumobjectivumuniverſaliffimum, & omniumfupremum. XIII. Nil diftin&tius cogitari poteſt ab homi ne: quàmfingulareprimò intentionalitere.g.hæc cognitio,qua expreſsècogitoPetrum, estdiftin &iffima ex num. 1o. & ideò fingularitas dicitur ratio infima objettiva,feuformalitas &conce ptus objectivus infimus omnium, qui poffint co gitari dequalibetre. Inter iftos duos conceptus fupremum,&infimum: intelligibile&fingulare, omnesaliæveritates , ſeu conceptus objectiviin terjacent, qui dequalibet repoffunt cogitari , . g. ens,fubftantia,corpus &c. qui omnespartimfunt diftinctipartimconfufi,&qui univerſaliores ſunt cò confufiores,utenseſtobjectumconfufusfub ſtantia&c. XIV. Singulare primò intentionaliter poteſt cognofcitùm perſpecies alienas, & abſtractive; tumintuitivè, &perſpecies proprias faltem de nominative. CumDeum cogito, certè fingula rem cogito,& tamenper ſpecies alienas : hunc hominem verò , hanc albedinem intuitivè co gito. XV. Illegitima eſt diviſio individui primò in tentionaliter, in individuum vagum,ſeudisjuncte acceptum,&individuumdeterminatum;namhæc diviſioconvenirepoteſt etiam univerſali : tame nimpoffumdicere velhomo , vel leo; quàmvel Petrus velPaulus ,licèt cum ſyncategoremate ali quodanimale.g.nonſituniverſatevagum,ſedin dividuumvagum: explicatur enimvelhocanimal velilludanimalnempe fingulare. Addicta verò differt. 13. fect. 1.num. 3.addo ſequentiaduo. In dividuumvagumnoneſtuniverſale formale , quia cognitio, quæ cognofcithoc objectum aliquisbo mo,noneſtunitas rationis: non enimpræſcindità multitudine fedillam cognofcit, non minùs quàm cognitio, quæ cognofcithoc objectumfimilitudo, hoceftplurium collectionem ex diff.antecedenti ſect. 1. nam terminusaliquishomo exponiturvel hichome,velillehomo: exponitur, inquam, non folùm æquivalet,inquibus verbum magnumeftdi fcrimen. Individuumvagumnon cognofciturper ſpecies proprias , fed per alienas juxta differt. 12. ſet. 3. quia à parte rei nil datur disjun&i vè, vel indeterminate : licètà parte rei dentur aliquæ res , quæ videntur naturaliter exigere ali quamaliam remvagè: e.g.terrautcolatur, vide tur exigere exigentia naturali aliquem hominem vage:undecavillariquispoffet, poſſe dari homi nemvagum àparterei , ſi daturàparte rei ejus exigentia : adhoc reſpondebisjuxtadictadiffert. 15. ſect. 1. num. 13. de cognitione , quæ effet contenta pro ſuo objecto fufficiente de uno homine fingulari , &de imagine ovi : videlicet, quodtotaiftavagatio, ſeu indeterminatio fic ex ponitur. Aparte reidantur plura, quæ funtfuffi cientia adfatisfaciendum illiexigentiæ , quæ exi R gen 1 1 R. P. ProlomæiPhilofophia. 130 gentia eft contenta, quantum eftde ſe, etiamfiu Differtatio Vigefima Logico-physica numtantùmexillis daretur àparte rei , utimago ovi : exhoc autemquod ſuperabundet in rerum naturahujusmodi ſufficientia,daturfundamentum objectivum in rebus, & cognofcibilitas ut poffint liaria debetpati exceptionem, cumhæc omniadi ſputenturin ordineadſcientiashumanas,quænihil curant illas minimas diſſimilitudines. Objicies omnia individua habent quasdam cir cumftantias, per quas individuantur,&fingulari cognofciper cognitionesdisjunctivas,&vagas, XVI, Individuumprimointentionalitertolera zantur : quæ circumftantiæ his verfibusexponun tur : biliùs dividitur in individuum completum: nempè infingulare integrum pertinens ad aliquam ſpeci em,uthicequus,hichomo:&incompletumvide licet quodeſtpars aliqua illius individui completi, uthæc anima,hocbrachium: licètenimnecanima, necbrachium fit diviſum abhomine,tamenpoteft feorfim confiderari , ut fingulare incompletum: rurfus partes metaphyficæ permetaphoram pos funt fingularizari ,ut hæc formalitas ,hæcanimali tas&c. quod tamenpotus eft individuum com pletum obfcurècognitumjuxta numerum 9. XVII. Cummajori metaphoradici folet,quod individuumcomponaturexſpecie, & fingularita te, nempèperrationem&modumnoftrumcogi tandi ſine fundamento inre ,feu per diftinctionem rationis ratiocinantis :namfingularitasnoneſtno vaformalitas cognita in ordine addiverſum con Forma,figura,locus,nomen,cumſanguine,tempus Patria;funtfeptem quanonhabet unus &alter. Quæque circumftantiæ vocantur characteriſtica , ſeufigillum,quo unum fingulare difcernitur ab a lio:g.nonperſolamunitateinnumericam &diftin &ionemrealem. Refp. paucis verbis multa con fundiadrempræſentemnon facientia. Primò hìc nontractoquæftionem deferieeffectuum. Secun doinomnibusomniumrerumindividuisnonrepe riuntur omnes illæ circumftantiæ,ſedſolùmin ho mine. Tertio illæ circumftantiæ ad ſummumeffent extrinfeca individuatio , ſeutotidem connotata, quæpoſſentappellari diftinctivum extrinfecum, utdiffert. anteced. ſect. 1. num. 9.dixi darispecifi cativum extrinfecum. Quarto fed nequepro prièloquendo,funt individuatio extrinfeca, nam notatum,& additaperrationemprædicato ſpecifi cocujuslibetfingularis:fedeſttantumidea&con ceptus clarior,&diftinctiorde eodein objectoe.g. hichomo&homo:noneſtneceſsèutnovaconno notata adhibeat cognofcens primum objectumac cognofcensfecundum. Sicuticontingitinhisduo busobjectis homo , animal rationale; &indeeft, quod ſcientiæ humanænil curant de fingularibus primò intentionaliter, quianildenovoinillis ſciri poteſt ,nilpoteſtinterrogari perquale?necetiam perquid?&exindeetiamdicitur,quodtotaeffen tiaindividui eſtgenus,& differentia, ſeuratioſpe cifica , nonvero individuatio : licètcuilibetindi viduofit eſſentiale effe hoc,quodeft ,&noneffeul lumaliud. : SECTIO 11. ConclufioPrima. Singularitas primò intentionaliter formaliter Sumptaeſtunitas numerica cujuſque cumdi ſtinctionerealiàquolibetalio. P Robaturhoc:præcisè intellectaunitatenume rica&c.intelligitur idratione cujus boc(c.g. Petrus)esthocipsum,&non estillud,necillud, aut ullum aliud: &rurfus non intellecto quovis alio prædicato diverſo formaliterabunitatenume rica deſignabili , adhucintelligitur fufficientiffimè idratione cujus&c. fedex fect. 1. num. 2. hæc eſt explicatio fingularis (primò intentionaliter , inquam , nam de illa loquimur ) ergo fingulari tas&c. Prob. maj.etiam fidentur aliqua , quæ omninò fint fimilia , & æqualia in perfectione; fufficitut fintdiſtinctarealiter, adhoc,utpoffintdi ci, effe tot fingularia: ut e.g.plura ovaomninofi milia ,&æqualia : ex quo fit, quod etiamſidentur è converſo aliqua individua , quæ licèt ejusdem ſpeciei fint aliquo pacto eſſentialiter disfimilia, & merèperaccidens,&contingenterinveniuntur in individuo,inquode facto funt,nec exiguntur ab illo, necilluddicitrelationem intrinfecam,&eſſen tialemreſpectum adillas; ut è contrarationaledi cit addifcurfum,& indediſcurſus jure dicitur/pe cificativumextrinfecum: Petrus enim , quinatus eitRomæpoteratperinde manensidemnaſci Flo rentæ&ita dereliquisaliis circumftantiis.Quintò verumquidemest,quodquodlibetindividuumexi git, e.g.inaliquo loco, inaliquotempore , ab ali quacauſaproduci,hoceſt exigit illas circumftan tiasvage,&disjunctive, quæ exigentiavagaexpo nendaeſtutſect.1.num. 15. fedinhocomniain dividua funtomnino fimilia, &nondiffimilia,nam fingulaexigunt vagè easdem circumftantias. Sex to illæ circumftantiæ de facto inferviunt , ut nos hominesperſenſuumadjutoriumcognofcentesdi ſcernamus unum individuumabalio, namilla per ſpecies proprias noncognofcimus, & fenfibiliter aliternon poteftdifcerniPetrus àPaulo:fedDeus, &Angeli &cognofcentesperſpeciesproprias im mediatèdifcernuntunuin individuumabalio , ni mirumcognofcentesutfuntin ſe illaindividuafin gulaeſſe unum numerice,& diftin&um realiter à cæteris aliis. Septimò etiam fi in omnibus indivi duis dareturdiffimilitudo aliqua individualis : atta menexprobatione conclufionis cum agamus de conceptu quidditativo fingularitatis , & primaria ejus explicatione,ſat eſtponereunitatemnumeri cain,&diftin&ionemrealem: illæveròdiffimilitu dines foras manebunt,utrifibileextrahominisde finitionem. Itaq; ad objectionemex doctrina data omittoantec.& ne.conf. ちない SECTΙΟ ΙΙΙ. .... Conclufio Secunda. : : Singulareprimòintentionaliternon est terminus communis: necpotestfieriperintellectum uni inæqualia, utdiſſert. antec. ſect. 1. nu.7. &fect 3. ad objectionemultimamexpofui:ratiotamenfor malis curilla ſint individua,noneſt illadiffimilitu do, fedeſtunitasnumerica cumdiſtinctione reali : necregula generalis propter illa individua pecu verſaleformaledehocconceptu: hoc est hoc ipfum &noneſtillud,autillud,autullum aliud. Probaturex ſect. 1. num.4. & 5. perargumen tum ab impoffibili. Sit univerſale , fi fieri po teſt, iſte totusconceptus in ſuppoſitione perſona li: DeIndividuo. Li:hocesthocipfum,&nonestillud&c. ficuti eſt univerſale inſuppoſitioneperſonali hoc objectum 732 finiri ;quianilhabetſuperius tanquam genius , nec principiumfentiendi: g. totus illeconceptus ex preſſus invenitur multiplicatus realiter infingulis infuppofitioneperſonali,ficuti totus ifte coceptus expreffus:principium ſentiendi: g. infingulisex prefsèmultiplicatur negatiofui ipforum,&identi tascæterorum,quodeflenonpoteft&tamencon ſequiturneceſſario.Namtotum,quodexpreſsepo telt cognofci inPetrofub conceptu fingularitatis, debetuniverſalizari: ficuti totum , quodexpreſse poteft cognofci deprincipioſentiendi,debetuni verſalizari: indeeſtquodiſte conceptus expreſſus, Petrumeffefeipfum,&noneffe necPaulum,nec Joannem&c.deberetexpreſsèapparereincogni tione,quæeſtunitasrationis: adeoque hoctotum deberetmultiplicari in fingulis cum abfurdo nota to. Sicuti poſſe ſentire debet expreſsè apparere inunitaterationis,non minus quamincognitione cognofcenteexpreſsèPetrum appareatilludipſum poffefentire: itaqueadverfarii fingunt fingularita temexpreffamdiftin&tam formaliterà fingularita te expreffa,&dari fingularitatemut fis,& fingula ritatem fingularem: ficuti ſidiceres dari hominem ut fic , &homineinhumanum,quæ funtvocabu lorumludibria cum addita perpetua æquivocatio ne individuiin ſuppoſitione fimplici,&perſonali, quareconcludes,ficutinonpoteft abſtrahiPetrus utfic,hocutfic,itanecindividuumprimo inten tionaleutfic. Objiciesde quolibetindividuo poteftprædicari ratioindividui, aliisverbis. Poteltdici,Petruseſt individuum , Pauluseft&c. g. ratioindividui est prædicabile : g. eſt univerſale. Refp.diſt. antec. poteſtprædicari ratioindividui, ratio, inquam,fin gularis,om.antec.ratio communis ſubdift. indi viduiinſuppoſitionefimplici conc. in ſuppoſitio neperfonaline. ant.&conſeq.exfect. 1. n.6. &7. adaliaverbaom.ant &dift. conf. eſt prædicabile univerſaliter de pluribus:ne.conf.eſt prædicabile fingulariter , vel disjunctivè conc. conſeq. exdis ſert. 13. ſect. 1. terminus pradicabile eſt æquivo cus,aliudeſtuniverſale,aliud fingulare,profectò cùm dico : Petrus eft hichomo: illudprædicatum eft prædicabile , & tamennoneſtuniverſale. Cæ terum notaindeexcogitatum eſſe individuumva gum, quiacum nonposfitdariindividuumuni verfaleproillofuppletIndividuumvägumadpræ dicationesnonineptas e.g.Petrus eſtvelhoc,vel illud&c. namfidicas Petruseft hichomopropoſi tioeft identica,&nonſcientifica, nilenimdenovo ſcitur perillam. Contra 1. dequolibetprædicari poteſt definitio individui : g. &c. Refp. ne. fupp. fupponit enim, quodexplicatio individui fit ejus propria defini tio,nonautemdatur definitioindividui primò in tentionaliter ſumpti, nam ifte conceptus noneſt communis,necpoteft inveniri in illo genus , & differentia: necenimdaturgenus, inquoconve niat individuum primò intentionale cum alio in dividuo primò intentionali,necdaturdifferentia, quæcontrahat genus. Quoniamadremnon funt illi termini , ficuti nequeterminifimile, &diffimi leexſect. 1. num.4. quemadmodum enim intel ligibile utfic , quodeſt objectum fupremum, & confufisfimum, exfect. 1.num. 12.nonpoteſtde ullamhabetdifferentiamab alio,quianihil exclu dit, omneenimquodeft,&noneſt,eft intelligibi le: conferdictaſect.r.num. 10.&12. Itaqueexpli cationondefinitiva individui (quæeftexnum. 2. fect. 1.hoceft,hocipfum &non estillud&c)non poteſtprædicaritanquam terminuscommunis,fed totdanturhujusmodiexplicationes;quot dantur individua. Contra2.tamverè,&proprièPetruseftindivi duum;quamPaulus:g.habentveramfimilitudinem fecundumrationem,&formalitatem individui:g. poteſt abſtrahitanquamex univerſalifundamenta li conceptus hic communis individuum utfic. Refp. tamimproprièadhibeturin hoccafuillapar ticula comparativa tamin antecedentequam im proprièdiceretur:ovumA,quianoneſtovumB.eft illidisfimile : non enim eftadrem comparatioper ſimilitudinem aut disfimilitudinem cum agitur de rationeindividui primointentionalis. Cæterumo miſſo antecedente diftinguo primum confequens habentfimilitudineminratione individuiſecundò intentionalis concedoconſeq. (ex ſect.1. num.7) inrationeindividui primointentionalisnegocon feq. individuaprimo intentionaliternonhabent fi militudinem,utnonhabentdisſimilitudinem in ra tione individui. Mirumeftnegariunumin ratione individuieſſe disfimile alteri , quia fola diftinctio realis eft impertinensaddisſimilitudinem,fimulque affirmari ineadem ratione fimilitudinem aliquam, quænonſitnequeomnimoda,nequenonomnimo da,ſedrevera chimerica:quæplurafunt:funt hoc hocnonverò funt fimilia aut diffimilia inhac ipſarationefeuformalitatehot. Contra3.Individua ſecundùm eſſentiam indivi dui : &inrationeindividui funt fimilia inter ſe: g.&c. Refp. 1.ne.fupp. antee. ex fect. 1.num.17. fupponitenimquodeffentiaindividuiinrationein dividuifit aliaab ejusdemeffentia in rationeſpeci fica&quodfiataliquacompofitiomirabilis exfpe cie & individuatione inquolibet individuo , quæ omnesfuntnugæ:noneniminterrogantiperquid est hoc? ſcilicetcircaeſſentiam& quidditatemre ſpondetur: efthocnempeperindividuationemper ſonaliter ſumptam: fed interrogantiperquot ?aut ad fummumperquis ?reſpondetur eft hoc vel est bic. Refp.2. ne. antec. etiam fiintelligas nomine eſſentiæ cujusq;individuiprimointentionalishune conceptum: hocesthocipfum &nonestillud&c. noneſttamen fimilis autdisfimilisuna eſſentiaal terieſſentiæ: videlicet illiquaest illud&non est hocnecullumaliud,utovumAquianoneſtovum B,noneſtſimile aut diffimileſecundumhancratio nemovoB. Contra4. Inhoc ipfo quod duo individua inter ſe differant vel diſconveniant individualiter ſunt ſimiliainter ſe : g.&c. prob.antec.quiaficutiPe trus diftinguitur àPaulo, itaPaulus àPetro; aliis verbis: ficuti unusſe habet,itaſe habet alterſecun dùmmodum individualem , ergò ſunt fimiles ſal temindiffimilitudine.Refp.ne.fup.antec.exfect.r. num.4.nondiſconveniunt nondifferuntper indi viduationem individua fed funt diſtincta realiter: rurfus nego illas particulasficut quæ non funt ad rem, & fi quæaliæabfurdæ particulæ v.g. fidice res : quoties Petrus diftinguitur à Paulo toties R2 Paulus 132 Differtatio Vigefima Paulus àPetro. Certèſeriò loquendotolerarivix poſſet quidiceret: fimilitudointercedit interhoc &illud (puta intercarbonem&nivem,)quia funt diftincta realiter interſe: quis iſtaproferret ? De niquetamabſurdè dici videturanimarationalis al ba,accidens animatum ac fingularitas fingularis, primaLogico-phyſica dividuinempe hocquodeft: Petrumeſſeſeipfum, &non essenecillud, necillud&c. videmodofi cognitioilla habeat in quolibet inferioritotum hoc formaleobjectum&expreſſum? Contra6. Poteftcognitio abſtrahereunumnu mericeutfic, &diftinctum realiterutfic, ergò &fingularitas univerſalis :adilludde reflexa fimis litudineindisſſmilitudine nego ſupp. utique fi da retur disfimilitudo in individuatione admitterem reflexam fimilitudinem , fed illam prius proba, quamnego. Cont.s.Hæccognitioindividuumeſtunitasra tionis , quiapluraobjecta confundit,hoc eftindi viduacognofcitnecutplura, necutunum,&in quolibet individuohabet ſuum adæquatum obje tumfufficiens: g.&c. Refp.diſt.ant.hæccognitio individuumſecundointentionaliterſumptumcon, primo intentionaliter ne. anteced. ex probatione conclufionis. Hæc cognitiodeberet exprimere totumquodexpreſsèinPetrohabet rationem in etiamindividuumutfic. Refp.ne.conf.ex ſect. 1. num.6. totusexpreſſusconceptus : unumnoneffe aliudpoteſt inpluribusinveniri multiplicatus, ita etiamtotusexpreſſusconceptusdistinctumreali terquodeſtidem:ſediſte conceptus : hocunum numericènoneffeillud, nec illudautullum aliud in ſuppoſitioneperſonalinon poteſtmultiplicari, ficutidistinctio unius ab omnibus aliis in eadem ſuppoſitione: quemadmodumetiam fidicam înfi nitanter: nondistinctumàPetro , conceptus ifte non poteſtuniverſalizari ,nam fignificatidem ac Petrusjuxta regulamtermini infiniti ,dequo theſi 48. fubfinemlib. 1.elem.nonenimdicipoteft, aut concipiPetrusutfic. DISSERTATIO XXI. Deſigno,&fignificatione. Lementaremdefigniseruditionemde dith.7. libriprimi elem. at cumſigno rumnaturam,proprietates &divifio nes intelligere&præfertimdevocibus &locutione jucundisfimam philofo phiampercallere ferètantundemconducatadmo dosſciendi, (potissimumad primum,)via& or dinepertractandos; acſpinofa illa& inamæna de univerfalibusdiſquifitio,quam exegimus; conful tisfimumerit, inpræſentiverſare argumentumhu III. Arborphilofophica fignorumconficiturdi. videndo quantum fas eſt incertas claſſes omnia figna,quoddupliciſchematiſmoconficimusadcon fufionemevitandamuthicvides. Signum. : : Naturale. Arbitrarium. jusmodi,quofubleveturfortaffe inductumexpræ teritotædium. SECTIO PRIMA. Definitiofigni,&diviſionesfignorumcum postulatis oportunis. I. S Ignumestidquodordinatumestadmanife štandumintellectui aliquid distinctum ab ipfofigno. Adverte triailla: ordinatumeft, admanifeſtandum intellectui,& distinctumabipfo figno. Quidquid ordinatur ab aliquofapiente fa pienterordinatur:adeóque adaliquemfinem. Fi nisſignorumeſtad manifeſtandumintellectui,nem peutintellectus hominis aliquidcognofcat ope fi gnorum:nonigituroculis,non fenfibus externis; ſedintellectui ſigna famulantur: hinc difcis brutis figna noninſervire : manifeſtant autem fignahu manointellectuialiquid diſtinctumab ipfis ſignis: nonenimfateſtutresaliqua fignumdicatur,quod res illa ab homine cognofcatur. II. Abhacvoce fignumderivatavocabulaſunt, fignificativum, ſignificabile , ſignificans , fignifica tum,ſignificatio: ſuntſynonimafignum,&signifi cativumperinde enim eſtdicere fignum , ac ha bens virtutemfignificativam : nonfuntverò ſyno : Inſtrumentale. Formale, Speculativum. Practicum. Apari,velquaſi Apoſte- Demon- Progno apofteriori. riori. Demon ſtrativů. ſtrativŭ. ſticum. Rememorativum. nimafignum,&fignificans,ficutinonſuntſynoni- Similitudinarium Proportionale. mapoffeagere,&defactoagere. imperfecte. Signum. : : 11 Naturale. : 2 i Praticum. Nondoctrinale. Defigno, &fignificatione. Signum. Arbitrarium. Speculativum. Indicativum. Suppoſitivum. 233 quodmanifeſtataliquid, cumquoimperfectam,& impropriamproportionemhabet , utbaſiseſtfi gnumſtatuæ: fihaberetrelationem,&proportio nemperfectam,ſignumnoneffet,utpaternoneſt fignum filii ,necvicisfim. : V.Pariter fignaarbitrariadeclarantur:fedpræ notandumhujusmodifignaſempereffe inſtrumen talia ,&effequidexternum,&fenfibile; fide fi gnis adutilitatemhominis inſtitutis loquamur , vel : Doctrinale. t illa inſtituta fint àDeo , vel ab ipfis hominibus, quodnondifputo. Arbitrariumpracticum,quod > nonſolum manifeſtat,fedefficitſaltem moraliter fignificatum fuum, utfunt illa figna , quibus prin cipes conferuntdignitates & adhanc claſſempof ſuntrevocariſignadivina,nempe antiquæ,& no vælegisSacramenta. Speculativumarbitrarium exponiturut naturaleſpeculativum. İndicati 73 vumeſt illud, quod folummanifeſtat,& indicat remfignificatam. Suppofitivum, quod nonfolùm indicat, fedulterius ſubſtituitur, &fubrogatur 10 toreifignificate. Signum doctrinaleeftillud,quo homines interſecolloquuntur,&fefeinvicem do centquid cogitent,juxtadictatheſi 14. lib. 1.Elem. Nondoctrinale, quo non colloquimur immò lo cutione opuseft addocendumquidper illa figna indicemus , vel pro qua re eadem fupponamus. Vulgare. Symbolicum. Privatum. Publicum. Signumnondoctrinalevulgareestillud, quo ho mines communiter utuntur ad commoditatem commerciimajorem. Non doctrinaleSymbolicum eſtillud, quo ſapientes utunturad repræfentan L Pernutus. Perguſtus. Pervoces, IV. Singulisſignorum clasfibus explicationem fuamreddo,acprimonaturalefignum eft,quod ordinatuin eſt juxta leges naturæ ad fignifican dum, Arbitrarium eſtillud, quodnon eſtordi nariumjuxtalegesnaturæ, fed præter&ultrana turamab aliqua liberavoluntate vel Dei,vel an geli, velhominis. Instrumentaleeft illud , quod manifeſtat primo ſe ipſum intellectui,&præterea remdiſtinctam àſe,ut fumtis ignem. Formale, quodnonmanifeſtatprimòſeipfum,ſedremipfam ſignificatam vel ſolum, vel fimul. Practicum, quodnonfolùmmanifeſtat, fedproducit,& effi cit illud ipſumquod manifeſtat. Speculativum, quodmeremanifeftat. Prognosticumpracticum, quodmanifeſtataliquid faciendum abipfo figno, utnebulæpluviam. Demonstrativumpracticum, dumfubobſcure resquasdamvelutivelo cooper tas, utfunt emblemata,&hieroglyphica. Dottri nalepublicumeſtillud,quodcommuni hominum pactovel lege ſtatutum eft, e.g. vocabula linguæ communis. Privatumnondoctrinale eſt,quodab aliquo homine doctojure privato ſtatutum eft. Doctrinalepervoces, feuvocalefuntipſavocabu la, quæ propriè idioma conficiunt. Signumper geftus eft, cùm percorporis,vel alicujuscorpo ris partis motum aliquiddeſignatur,ut pernutus, &fimilia , &dicitur linguamanus. Signumper notas, eſt cumaliquibus notis, quæ fcriptura vo cantur,aliquiddefignamus. His omnibus conftitu tis duodignaſcitu concludo... SECTIO II. ConclufioPrima. : Imagines,velPictura,velStatua&fimilia ar quodmanifeftat aliquid,quodde præſenti fit ab ipſo ſigno. Apofteriori , quod manifeſtat cau ſamfuam,utfumusignem. Apari,velàposterio zi, quodmanifeſtataliquid nontanquam cauſam neceffectum ,fed tanquam correſpondens, aut proportionale,utbaſis ſtatuam. Rememorativum, quodfacitrecordaride eoquodfuit,&nuncnon eſt. Demonstrativumàpofteriori, quodmanife ſtatcauſam,quæ depræſenti exiſtit. Similitudi nariumimperfecte , quod manifeſtatid,cumquo accidentalem,& non exactam fimilitudinemha bet: utimagoCæfaris, quæeft fignum Cæfaris , quiaillifimilis eft quoadexternamfiguram,&co lorem:hincdifcis quodhomo hic velille quoad eſſentiam licèt exa&ius fimilis alteri , alterius ta menimagononeſt, nequefignum,&indeunum ovumnoneſt ſignum alterius. Proportionale, tificiosaimitamentafiracteelaboratafintfunt fignanaturalianonarbitraria, Robatur. Imagines&c.itafunt fignaordinata P admanifeſtandumhumano intelle&ui earun demexemplar,ut etiamfinemoillasordinaret adidipſum,nihilominusidipſumfignificarent ergò funtfignanaturalia. Antec.prob. Quia fipingat imaginemCæfaris accommodatisfimampictor ,& pofteanonmodòillamnon ordinet,ſeunonedicat ſevelle, illamimaginemCæfariseſſe; verumquoq; denuncietſe nolle,utilla imago cognitionemCa faris excitet;nihilominus imagoillamodofit exa &èdepicta Cæfaris cognitionemexcitabit : unde hoc ? Nifi quiaCæfariseſt ſignumnaturale : er go&c. Notabis has duas propofitiones differre inter ſe. Dependet à libera voluntate pictorisimagi nemCæfarispingere:hoceftquodexiſtatillaima go. 134 go. Nondependetàliberâvoluntatepictorisquod DiffertatioVigefimaprimaLogico-phyſica imagoilla ex fuppofitionequodexiltatrepræſen tetpotius Cæfarem,quamLeonem. Quemadmo dumenim eſt in libera hominis voluntate ignem excitare,vel nonexcitare, fednon eſt inlibera hominisvoluntate,quodignis excitatuspotiushu mectet quamcomburat, Diftinguere etiamopor tetinterimaginemprouteſtſignumindicativuin & inquantumeſtſignumſuppoſitivum. Cenſeoenim nullum dari fignumnaturale ſuppoſitivum ,hoc eſt utpatiatur,velagatlocoalterius. Itaque ima ginesfunt fignaſuppoſitivatantum ex arbitrio,ut cùmcoram imagineAlexandridico: Hicfuit ma gnusImperator.. : : Objicies 1. PicturaCæfaris c.g. eft fignumartifi ciale:ergononeftfignum naturale. Refp.dift.an tec. eft artificiale quoad exiftentiam conc. antec. quoad representationem ſuppoſito quod exiftat negoantec&cof.Sicutipulvisnitratus eftquidar tificiale,& tamennaturaliter comburit. Contra 1. Pictura Cæfaris eſt adplacitumquo adexiftentiam: ergoeſtetiam adplacitumquoad repræfentationem. Prob.confeq.quia eft neceſſa rium prærequifitum picturam exiftere utpictura repræſentet: ergòfi illudprærequifitumeftadpla citum etiam quodillud confequiturerit ad placi tum. Refp. negoconfeq.&adprobationem ite rùmnegoconfeq.non eftabfurdum quodaliquod arbitrarium,&adplacitum fitprærequifitum per modumconditionis,&id quodpofteaconſequitur fit naturale :quodpatet in pulvere nitrato; ficuti èconverſo ſemperrequiritur aliquid naturale , ut ex illo fiat artificiale,quodtamennonproindee vaditnaturale.... Contra2. Quodpictor faciatpicturam eſt præ requifitumnonper modum conditionis , fedcau ſa: nam pictor eftcaufapicture : fed pictoreft. cauſa adplacitum, ergo pictura eftfignumadpla citum. Refp. dift.maj. per modum caufæ quoad acqualem exiftentiam imaginis , vel picturæ conc.: maj. per modumcaufæ quoadeſſentiam ejusdem imaginis conditionateconfideratamne.ma.&fimi liter diſtinctâ mi. nego confeq. Quemadmodum quodPetrus filiusPauli exiftat cauſa eſt ipfePau lus, quodverò Petrusnonfitleo,fedfit homoeſt abeſſentiaipfiusPetri. Contra3. Pictor ſi eſt cauſa picturæ eſtcauſa effentiæ picturæ: ergò eſſentiapicturæ eft adpla citumpictoris. Refp.dift.antec.Eſſentiæ in ftatu abfoluto conc. ant. (hoceſteſt cauſa quodexiſtat) inſtatuconditionatonego antec.(hoceftnoneft caufahujusveritatis,fi existatpicturafignificabit exemplar) &fimiliterdift.conf. Pictor poteft fa cere,velnonfacerepicturam,fednonpoteftface requodpictura fi exiſtatnon fit pictura,ſedſoul ptura, velſcriptura. Objic. 2. Imagoutpote ſignum debet ordinari adfignificandum:fednon ordinatur nifiàpictore quiillam pingit: ergo ordinatur adplacitam.Refp. negomin.Ordinaturquidemàpictore ad exiſten dum, ſedanaturâ ipsâordinaturconditionatead fignificandum. Contra 1. Nifiordinetur àpictore pictura tan tùm remoteſignificabit : ergo eſtadplacitumut proximè fignificans.Refp.negoantec. Contra 2. Nifi fcriptura ordinetur explacito hominumadſignificandum;tantùm remote &fun damentaliterfignificat: hoceft,eftaptaadfignifi candum : ergo nifi etiampictura ordinetur &c. Refp. conc.antec. negoconf. Difparitas eft quia pictura eſtſignumper imperfectam fimilitudinem, dequo ſect. 1. ſcriptura verò eſt merè fignum ad placitum,&naturaliternondicit nifi aliquam proportionem ,ſeucapacitatem indifferentem ut posfiteſſe ſignum , ſeuſcriptura, v.g. iftichara teres Panis naturaliterſuntcapaces fimul&indif ferentes ut etiamvinumfignificent,non fic imago Cæfaris v. g. Contra3.Ovumperfe&è ſimile alteri ovo non eſt ejus fignumnaturale: g.nequepictura, quæ et imperfecte fimilis exemplari. Refp.ne.conf.aliun deeſt , quod unum ovumnon fit fignumalterius, conclufione fequentidicam: cæterùinutnaturali terovum eft fimile ovo , ita pictura eſt naturaliter ita fimilis, ut fitfignum.- Contra4. Imago, ſeu pictura non eſtnaturali terſignumſuppoſitivuin:g. nec etiameft fignum indicativumfuiexemplaris. Refp.ne. conf.Dis paritas eſt , quia fimilitudo imperfecta fufficitut fit ſignumindicativum , non utfit fignum fuppofiti vum:nonenim omnia,quæ funtfecundum appa rentiamfimilia eoipfo funtfubilituta , autfuppo ſita ad obeundum aliquod munus loco alterius: alioquin res omnes eſſent ſibi invicem ſubſtitutæ , &velutiprocuratores:fed eo ipfo,quoditafuntfr milia, ut excitentcognitionemde alio fiimilicum requifitis moxdicendispoffunteſſe ſignumindica tivum . CONCLUSIO IL " Vis fignificativahumanifigni inſtrumentalis con in fiftit virtute,quamhabetfignum,utfenfie liquoperceptum abhomineexcitet inillius in tellečtuduascogitationesunamdefigno,aliam derefignificata,quarumprimanonfit tamex petibilis nec tantimomenti,quamfecunda.. Robaturconclufio:fignumeſtſapienter&ra-- P tionabiliter ordinatum,&ad manifeſtandum aliquida ſe diftinctum eſt ordinatum: g. ejus vis fignificativaconfiftit&c.utdiciturinconclufio ne,probaturconf. namalioquinnec fignummani feftaret rem diftin&amaſe neceffet ordinatum, etenim fignumeſt medium intellectuale : effetau tem mediuminordinatum, fiintellectualitereffet magis expetibile, quàm finis : & revera magis eft expetibile deigne, quam defumo cogitare : utilius huinanocommerciodevinovenali,quamde ramo lauri. Porrò notabis vim illam fignificativam, fi de fi gnonaturali loquamur, eſſe ipfam entitatem figni ſeuejus cognofcibilitatemobjectivam: hoceftid, quodcognofcipoteſt de illa re , quæeſt ſignum, quæ fi benè peraliqua proportionata motiva co gnofcatur ,deprehenditureffe connexa,&corte ſpondenscumalterare,itautdumiftacognofcitur altera etiam cognofcatur (ut cætera relativa , de quibus alibidixi) cum ordinetamenmajoris , vel minoris expetibilitatis.. Quoadfigna arbitraria ,vis fignificativa confi ftit indenominatione quadam extrinfeca, ſeu mo rali , dequa diſſert. ſequenti dicam, ubi devocum fignificatione. Excapite majoris expetibilitatis in i a د 1 cogni 1 Deſigno,&fignificatione. cognitione fignificati,quamſigni ,infertur curPa- bus mundanis , quæ naturævicissitudinem con+ 235 4 ter,&filius non fint fibiinvicemſigna : curDeus nonfitfignum,&plura fimilia. Si quis tibiobjiciatfignificataquædamvelutimi nùsexpetibilia cognitû, quàm ipſa ſigna,v.g.Chi mera, Impoffibile, Nihil, Negatio ; reſponde bis,quodid,quodeftfignificatum illarum vocum, eſtmagis expetibile cognitu, quàm ipfæ voces, namreveracognofcuntur res , &entitates rea les etiam perillas, ut cùmde negationibus diſſe remus. Si quisiterumopponatnegationes ipſas aliquid fignificare, e.g. fignificatumhorum vocabulorum nonfignumvidelicetſignificare negationeomnium fignorum, item tenebraslucem; idapertènega bis,nonenim iftaordinata funtànaturaadfignifi candum ,cùm noncognofcantur: fed folùm illa objecta cognofcuntur,quæ falsoputas effeillarum negationumfignificata,uttractantes denegationi busdifferemus. SECTIO 111. Axiomataquadam defignis, Rimò,totus quantuseſtMundusſenſibilis (hoc P enim intelligo Mundi nomine)eſt explicatis fimumfignum:velutiperoccafionemidipſum thef.9.1. 1. Elem.poſueram,quodhicproboexde finitioneſigni ſect. 1.nu. 1. Mundustotuseſtordi natus adgloriamDei,fedeoipſo eſtſignum: ergò &c. probaturmi. namma.eſtcerta: quiaeoipſo eſt ordinatus Mundus ad manifeſtandum intellectui creato vel hominis , velAngeliSapientiaminfini tamDeiPotentiaminfinitamDei,Bonitateminfini tam Dei , dequo egregiè Auguftinus præfertim lib.11.deCivitateDeicap.4. hisverbis : Mundus ipfe ordinatissimafua mutabilitate , &mobili tate,&vifibilium omniumpulcherrimaſpecie quodammodotacitus,&factumſeeſſe , &non nifiàDeoineffabiliter &invifibilitermagno,& ineffabiliter,&invifibiliterpulcròfieriſepotuis ſeproclamat : rurfus Mundus eſtdiſtinctus rea literàDeotùmquiaeft effectusDei,&omnis effe &usàſuacaufadiftinguitur, tùm quiaMunduseſt bonumfinitum : (juxta illud Geneſis 1.) (vidit Deuscuncta,quefecerat, &erantvaldebona). Deusautemeftbonuminfinitum&ipſabonitasin finitainabſtracto : finitumautemabinfinitorealiter diſtinguitur: ergo&c. ; II.Non modo Mundus dicitur re&isfimèfi gnum,ſedjure appellaturCongregatioquadam penèinnumerabiliumfignorum, totidemnempè quot funt creaturæ, quæ conflant infimam, &fu premampulchritudinemMundi,utcumAuguſtino Joquar:videlicetCœlum, Sydera, Elementa,Me talla, Planta , Anımalia, quæ in unamuniverſi tatemveluti collecta Mundus appellari confueve re. Sumevelminimamreculamexnaturalibus, il lam ſcitoplurimarumrerum eſſeſignum. Primò, fignum eftDeicreatoris &conſervatoris ,&pro viſoris magnarum, &parvarum rerum ex æquo juxta illud Auguſtini, Deus,qui creavitin Calo Angelum,ipfefecit in terra vermiculum. Se cundo,fignumeftnaturalium caufarum (quæ dici 1 in folent caufæſecundæ) àquibus recula illaprodu taeſt.Hæcduplex fignificatio ineft omnibus re flantorientesdenovo : nec folùmingenerali,& communi , fedunicuique inparticulari , hoc eſt fingulæresnon modo ſignificant idipfum,quod reliquæ,nempèDeumexiftere,eſſe infinitum&c. fedpeculiares etiam , &plurimas veritates deſi gnant, tùmquoadperfectiones Dei , tùm quoad virtutes ſecundarumcaufarum; inde resquælibet capax eſt dandihumano intellectui particulam quamdamfelicitatisjuxtaveriffimumilludeffatum: Felix,qaipotuitrerumcognofcerecaufas. Caufas perſignatantum cognofcerepoffumus ; adeoque felicitas illa provenit à ſignis. Præterea plurium aliarumveritatum res Mundiuniverſæ funt figna tùmàpriori,tumperproportionem,tùmperfimi litudinem&c. juxtaarborem fignorum erectam ſect. i. III. Mundusconditus est adufum , &ad do EtrinamGenerishumani. InMundo duplicem Mundumrecognofco; Unumadcommodumcor poris noſtri , aliudad magiſterium noftræ animæ : utipoffumusmundo,doceridebemusàmündo,jux taphrafimAuguſtini,fedfrui mundo nondebemus. Munduseſtutilisinquantumeſtcollectiorerumplu rimarum,finequibus vitam mortalem agere non poſſemus: mundus eftaddoctrinam hominis in quantum eſt fignummanifeſtativumperſenſus in tellectui noſtro veritatum ,&entitatumplurima rum,quasſenſibusperciperenonpoffemus. Itaque Deuscùmcondidit mundum,nonminùs fuitpro viſorcorporum,quamanimorumnoftrorum,nam mundusinquantumeſt ſignum ſatiat intelle&um plurimis veritatibus , &præfertim omnium maxi mâ,Deicognitione. IV. Mundus quâratione eſt ſignificativus , tan tòpræſtantior eſt ſe ipfoquatenus utili;quantum præftat animanoſtra corporinoſtro. Nil ex re busiftis mundanis percipi poteſtemolumenti ma joris , quàmquodperillas incognitionemvenia musrerumàſenſibus maximèſecretarum&potis mùmſummæ,&infinitæillius rei,quæDeus eſt. In deres mundanæ appellari folentveſtigiaDei,quod nempeillumfignificent : cùmitaque àfignispen deat noſtra ſcientia, quæ bonum noftrum eft ma ximum,ratione cujus fatiatur,&perficiturPrin cepshominispars videlicetanima , hinc fit utvis fignificativa , quæ rebus ineſt princeps fit ,&po tisfimainter omnes vires, & virtutes rerummun danarum. V. Suntplurimæ res inmundo,quæ(nifiveli mus confingere incredibiles quasdam utilitates) nullam aliamutilitatem præſtanthominibus , quam quodfignafint: ècontrario nulla rerum ſenſibili umeſt,quæutcumque fit infigniter utilis non illa quoquefit fignum : eſt enimprorsus rectærationi difformeut res aliquaſenſibilis extetnil àſe diſtin &umfignificet. VI. Hactens locutifumus de mundo fenfibili, &rebus , quæ ſenſu aliquopercipi poffunt : fide ſubſtantiis corporeis , quæ funt tantum mediate ſenſibiles loqui velimus, ordo fignificandi ficpo teſt inſtitui;ut accidentia ſenſibilia fint figna ſub ſtantiæ corporeæ : hæc verò creatam ſubſtantiam ſpiritualem ſignificet: &ſubſtantiaſpiritualis (An gelus, velanima rationalis) fitfignumDei: Deus veròfignumnoneft,fedomnium rerumimmedia tum 136 tumfignificatumex di&is ſuperiùs &aliquarumre DiffertatioVigefimafecundaLogico-phyſica rum mediatumquoqueexdictishocnumero. VII. Negationes rerum fignanonfunt , e. g. tenebræ , quæ funtlucis negatio, namnegationes nonfunt, eoipfoquodnegationes funt, adeóque nihil fignificant, nilcognofcendumexhibentintel lectui. VIII. Signumfalfum, ſeu fignum falfi nonda tur,nec effepoteft : ratio eft , quia fi daretur fi gnum,ſeu fignificativum falfi , hujusmodi eſſet ejus vis fignificativa: Quodnempe resfignificata non existat cùm exiftit,velexiftat cumnonexi ftit: Sedhujufmodivis effet fignificativa veri,& nonfalfi, quiaeo ipfo quodſciretur,excitaretco : gnitionemveri:name.g.viſotalifignoſemperco gitaretur rem nonexiftere,quæ fignificaturexiſte re, vel exiftere , quæ fignificatur non exiftere, ut fi quisſemperloquereturfalfum,&hocfcireturab audientibus , femper audiens ex hoc ipfo cogno ſceretverum , nempe contradictoriumdicti ab eo loquente. IX. Si nulla haberemus figna Mortales , nil amplius ſciremus niſiquodbrutaſentiunt : id enim folùmpoffemusintelligere: namquodpræterea in telligitur id per figna cognofcitur, cùm enimſenſi bilia immediata fint tantum accidentia ,quæperci pipoffuntſenſibusetiambrutorum,illatantumco gnofcerepoffemus. X. Veritas, feucognofcibilitas relativa, quæ rebus mundanis ineft ex eo quodfunt figna , ma jor, & æftimabilior eft , quam veritas earundem rerum abfoluta, quia cum illa eadem ,quæ eſt ve ritas rerum ,ſitetiam ipſaruin bonitas, major & æftimabilior eft rerumbonitas relativa relatione fignificationis , quam ipfarum bonitas abſoluta : nampræftantior eftcognitio illius primæveritatis, &bonitatis , quam fecundæ, ut patet ex dictis num.4. &num.9. aliaexpartepræftantia,& ex cellentia cognitionis (præfertim fi decognitioni busadeundem intellectum pertinentibus agatur) defumiturexpræſtantia, & æftimabilitate veritatis cognitæ. Immo univerfim loquendobonitas quæ cunque , &veritascreata, quæ eftrelativarelatio ne medii, eſt melior,&major bonitate ,&veritate creata abfoluta. : DISSERTATIO XXII. Devocibus,&locutione. IvusAuguftinus 1.2. deDoctrinaChri : IV. Vocesplurimædantur,&daripoffunt,quæ ſtiana cap.3. ait, voces inter homines obtinereprincipatumfignificādiqua cunq; animoconcipianturfieaprode re quis velit. Nonnulla de vocibus præmiſimus inElem.præfertimath.10.1.1 & differ. antec. ſect. 1.vocabularepofuimusinterfignaarbi traria,quodtamendiſputandi inpræſenti. SECTIO PRIMA, ... Explicationes , &poftulata. Rimò, ex vocibus formanturvocabula,non ٢٠ P diffimili ratione , acextrunco ſtatua fabrice tur: ficuti enim arboris truncuseſt quidnatu rale, ex quoper induftriam humanam efformatur illudartefactum, quodſtatua vocatur : ita vox eſt fonus naturalis exoreprocedens, exeaque voca bulumefformaturperinduſtriam,&arbitriumhu manum,quodproindeartefactum,feuquidartifi cialejurenuncupatur. ..... II. Voces fecundùm ſe conſideratæ ut funtſo ni, funt etiam figna , fedfigna naturalia, ut trun cus ſecundùm ſe eſt ſignum naturale fignificans fuas caufas, prout de figno naturali differt.antec. expofuimus. III. Vocesetiam cùmevaduntvocabularetinent eſſe ſigna naturalia fuarum caufarum : v.g.homi nis loquentis, imaginationis internæ ,&cognitio nis neceſſariæ ad eam vocem utcunque fonan dam: ficuti truncus etiam formatusin ftatuam,re L tinet eſſe ſignumnaturale ſuæ arbororis,&aliarum ▼ caufarum. nonfuntvocabula,fedmerævoces &foni,adeoq; folumfignanaturalia :nec minus foni, quosexore proferuntbruta,&volucresdicuntur voces,quàm illi, quos hominesproferunt. V. Voces aliæ dicuntur articulatæ , aliæ inarti culatæ. Primæ funt illæ , quæ velex pluribus fyl labis , vel faltem exconfonantibus fimul& vocali bus literis conſtant, inarticulatæ ,quæ exvocalibus in longumproductis ,&repetitis cumuna adſum mum,veldupliciconſonantecomponuntur,utvo ces illæ,quas funduntgementes,&latratus,ulula 1 . tus &c.brutorum. VI. Voces articulatæ , quas homo poteftpro ferre,ita funtfignanaturaliain manifeſtando,utde pendeat ab hominisarbitrioillasproferre,pari ra-, tione, ac imago Cæfariseft fignum naturale exfect. 2.differt, antec., fedutexiſtantab arbitrio &arti ficiopictoris dependet. ٢٠٠٠ VII. Plurimæ voces inarticulatæ (namaliquæ liberè fingipoſſent)ita funt figna naturalia, ut ex impulfu,&instinctu naturæ proferantur fineho minis arbitrio, utfuntgemitus,riſus&c.hujusmo divocesſignificantnaturaliter præterfuas genera lescaufas,etiamaffectionem aliquam hoc eftmo leftiam aliquam, velvoluptatem percipi abanimali illas voces proferente,utcum homogemitfignum eſtnaturaledoloris,& moleftiæ,quamhomo ge menstuncſentitinterne.4 VIII. Hæ tamen voces ſignificantes naturali ter moleſtiam, velvoluptatem vociferantis finon naturaliter , & fpontè erumpant , ſed exarbitrio procedant,funt imitationes quædam,&figmenta vocum Devocibus, &locutione. vocumillarum, nonveròfunttalesvoces; adeóq; tunc non fignificant moleftiam, vel voluptatem, 137 ipſumdicodeunoidiomateomnibuspopulis com quamfponte erumpentes fignificarent , v. g. cùm homofingit legemere,velcum imitaturcanisla tratum. IX. Naturaleeſtterminus ſatis æquivocus:di citurprimo naturale,quodeſtexlegenaturæ,ut quodignis ardeat. Secundo,quodnoneftviolen tum,ut quodlapis ſurſum afcendatnoneftnatu rale. Tertiò, quod noneft fupernaturaleutquod homofit Chriftianus noneftnaturale,ſedſuperna turale. Quarto naturaledicitur quidquideſt àna tivitate , uthomo eſtnaturaliter debilis. Quinto, quodeſtàconfuetudine,ut e.g. cùm diciturhuic hominieſtnaturalementiri. Sextò,quodeftab in ſtinctu naturalinon neceffitante, ut maternatura liter amat filios. Septimo ,quodeſtà convenien tia, vel àcongruitate,utnaturaleeft,quodvirfor : tis pergat adbellum. SECTIO II. Conclufio. Vocesnonfunt naturaliter vocabula:Seuàna tura non estindita vocibus visfignificativa, quædiciturdoctrinalis. P Rob. Primò : vocabula non ſignificant idem doctrinaliter apud omnes populos ,&natio nes , ſedfignumnaturale fignificatidemapud omnespopulos,&nationes:g.vocabulanonfunt fignumnaturalefecundumid,quodfignificantdo trinaliter : maj. & min. ex dictis fuperius facilè patet. Poſtuniverſale diluvium peraliquod tempus o mneshomines unâ eâdemque linguâ loqueban tur: audiAuguftintum1,9.de Genefi cap.12. Unam Sanelinguamprimitusfuiffedidicimus antequam Superbiaturrisilliuspoftdiluviumfabricataindi verfoslinguarumfonoshumanamdivideretfocie tatem, Idipfumdetemporeantediluvium,hoceſt perprima decem,&feptemſecula ab orbecondi todicitur; licèt idapertè ex facra Scripturanon cenfeantconftare Interpretesplerique facræ pagi næ. Itaque probatur fecundo conclufio : etiamfi nuncquoqueomneshomines eodem idiomate lo querentur,&vocabula idemdoctrinaliter fignifi carentapud omnespopulos &nationes:adhucta menaperte conftaret ipfa vocabula in quantum funt fignadoctrinaliaeffe figna arbitraria: g. &c. prob. antec. etiamfi apud omnes populos laurus expofita fignificaret vinum venale adhuc tamen conftaret laurum effe fignum arbitrarium vini ve nalis;g.etiamfi omneshomines&c. ratioutrique caſui communishæceft,quiaintellectushumanus apertèdifcernit opera naturæ ab operibushomi num, naturalia ab artificialibus præfertim cùm agiturdere mirumin modum artificiofa, fivehoc conftetintellectui ab inductione , fiveàlumine , &radioinnato rationis, ſinve aliunde, idcertum, quodfi attente,&exacteſpeculetur,difcernitna turam abarte:quemadmodum fi quis inhortis vi deat exmirto aptè,&exquifitè efformatafimula crahominum,brutorum,ædificiorum,navium&c. indubitanterjudicabit figuras illas eſſe artificio,& induſtriahumana elaboratas : idque etiamfi apud omnes nationes effent hujusmodi viridaria: id R, P. ProlomæiPhilofophia. muni,eteniminter artificia humananil eſt artficio fius economia uniusintegriidiomatis. SECTIO HL Objectiones. Bjic.primò ,homo naturaliter appetit afteri communicarefuascogitationes:g.naturaliter poteſt loqui:fedhocnonpoteft niſivocabu lanaturaliter fignificent:g.&c.Refp. exfect.1.1.9. conc. antec.&dift.conſeq.naturaliterhoceft ex inſtinctu naturæ inclinatur,&inducitur adloquen dumconc. conf. (nam hocutiqueverum:natura enim,quædedit ori humanoorgana,&nervos,&, mufculosaptiffimos adloquendum indidit quoque inſtinctum,uthominesexcogitarentvocabula)na turaliter,hoc eſtexlege naturæhabet homovoca bulainpromptufignificativa doctrinaliterne.conf. homoetiam naturaliter appetitveſtiri,habitare fub tecto,& fimilia ,nunquidproinde à natura habet veftes,&domos,utcochleæ ? naturahomini de dit ingenium, ut varias usumeditandoextunde retartes: quemadmodum ille cecinit,& ininge niodeditpotentiamadadimplendum omnesappe titus,& inttinAus verè naturales. Contra 1. Cognitiones humanæ funt fignana turalia ; g. etiam vocabula humana ſunt figna na turalia. Refp.ne. conf.femperque intelligo de vo cabulis quoad fignificationem do&rinalem , nè æ quivocemur exdictis ſect.1. diſparitaseft, quia cognitiones, fi funtfigna, (quodnonnullinegant) funtfignaformaliaexdiffert.antec.fect. 1. num.4. Itaautem funt figna formalia, ut fintimagomen talis objecti, utipicturaCæfaris eftimago ejusdem externa : imago autem ejusdem eſt ſignum natu raleexdiffert, antec.fect.2.fedvocabulanonfunt imago fignificati fui : quia nonper ſimilitudinem fignificant. Contra 2. Danturvocabula, quæ imitantur res ab illis fignificatas , adeóque funt imagines: e.g. hæcvocabula,Stridor, Afper&c.ſonoſuorepræ ſentant rem fignificatam. Refp. hujufmodi voca bulaficuti alia pleraque , quæ ipfas voces , & fo nos fignificant , videnturipfos fonos fignificatos ipfo fuo fono fignificativo imitari : inde eſt, quodhabentrationem imaginis ,adeóqueſignina furalis : fed quiaexactæ imagines non funt; opus fuit , utex arbitrio addereturvisfignificativa,uti ineptis picturis fubfcribitur nomen exemplaris; ideòfignaconnaturalia , non vero naturalia dici poffunt.. Hâc occafionede nutibus , & geftibus , &de tono vocis,habitu oris, &corporis in loquendo notabis , nutus quosdam fatis exprefſivos eſſe ſi gna naturalia, ut naturale fignum eftpictura: alios verò minùsexpreffivos,utietiamgeſtus effe figna connaturalia ; quoniam nifi addatur ſubſcriptios hoc eftconfuetudo,quæinduxiteos geſtus &nu tus adhoc ,velilludfignificandum,ufurpari perſe foli non fufficerent. Ex iftis autemnutibus ,&ge ſtibus aliidicuntur ſupplementa vocabulorum ad deſignationem exactam rei fignificatæ ; alii verò additamentavocabulorum : quiavimaddunt,& majorem expreffionem , &energiam vocabulis ipfis,uttonusvocis&. ing Con S 138 Contra3. Poteſt reddi ratio naturalis , cure. g. Differtatio VigefimatertiaLogico- phyſica hocvocabulum potiùs hancrem , quàmaliam fi gnificet: quodvoxhomofignificethominempo tius , quambelluam: g.naturaliter fignificant vo cabula. Refpondeodif. antec.potest reddi ratio univerſalis univerſaliter deomnibus vocabulis, ne. de aliquibus derivatis ſubdift . fi illud naturalis fi gnificet congruentiam , & convenientiam juxta fect. 1. num.9. Quæ dicitur connaturalitas conc. antec. fi fignificet legemnaturalem , & imperan temne.antec. &conf. aliafunt vocabula primiti va, alia verò derivata, quæ connaturaliter dedu cuntur abillis ad fignificandas res , quæ affinita temaliquamhabent cum fignificatoprimitivorum, utnomen,homo,eftderivatum anomineHumus. Hincutilitas etymologiæ,dequadicebamus differt. 8. pertinet non adprimitiva , ſedadderivatavo cabula:namiftaconnaturaliter fignificaredicipof ſunt: primitiva vero rariffimè exceptis illis nota tisadcontra 2. Contra 4. Laudatur inſcripturaAdami ſapien tia,quinominaimpofuitanimalibus : fednoneffet laudanda , fi ex meroarbitrio illa nomina impo fuiffet,hoceftnifi illanaturaliter refponderentre bus fignificatis:g. nominafaltem aliquanaturaliter fignificant. Refp. dif. maj. quia impofuit nomina derivataconc.primitivane. ma.&pariterdiſtincta mi.ne. con, inhoc eminuitAdami ſapientia : &re veraomnia nomina animalium hebraica derivata funt cumperfectiſſimaetymologia.. Contra 5. Primælinguæ vocabulafuerunt infu ſaprimo homini,hoc estAdamoitautfineneceffi tate addiſcendi, ſtatim atque creatus eſt, loqui no verit: ergoillavocabulanonerantfignificativa ex arbitriohumano: quianonexarbitriohominis,fed DeiAdaino infuſatuerunt. Rursus illaprima lin guainftarfuit vocabulorumprimitivorum , ex qui bus cæteræ linguæ funtderivatæ propias,vel re motius,ut viri doctiffimi iſtatractantes perexa tamlinguarumanathomen cenſent: (præ cæteris P. Thomaffin in eruditiffimo opere de methodo linguas addiſcendi ) nempe idiomata omnia ita convenire inter ſeſe,ut facilè appareat, unum ab alio progenitum effe. Addetam mirabilem unius linguæ abfolutam conſtructionem videri , ut ejus inventio humanum captum excedat. Refp. Hoc argumento non evincivocabula effefignanatura lia,quod in hacdiffert.negatur : nifi fortènatura leſumatur; perindeacfidicereturànativitate,ſeu àcreationehomoloquinovit,juxtaſect. 1. num.9. cæterum quo pacto vocabula ſignificativa fint ex arbitrio humano , tametfifuerit infufa prima lin gua , immo&liguæ omnesTurrisBabelicæ mox dicemus. DISSERTATIO XXIII. Demodo,quo vocabulaex arbitrio humano eva ſere ſignificativa. quodſcilicetis , qui confuevit facere aliquid , vel abſtinere ab aliquo, perſevereteodemmodoſege I. SECTIO PRIMA. Explicationes , &Postulata. EX eſt præceptum perpetuum, quo Princeps , vel ſuperior ali quis , vel aliqua Respublica vult, &præcipit , ut inpoſterùm fub diti faciant aliquid , vel abſti neant ab aliquo. II. Pactumeft promiffio mutua, quâduo , vel plureshominesvolunt, &conveniunt invicemfa cerealiquid, vel abſtinere ab aliquo. : III. Pactum tacitum eft , cùm licèt duo , vel pluresnon itaexprefsè convenerint, ita tamen ſe gerunt adinvicem , ut in æſtinatione communi reputentur eodemmodo ſeinvicemhabere & effe invicem obligati , ac fi expreſſum iniviſſent pas Aum. IV. Promiffio fimplex eſt , cum unus alteri promittit ſe facturum aliquid , vel quod abſtine bitabaliquo. 1. V. Confuetudo eſt id,rationecujusdiciturali quis,vel aliquieſſeſolitus,vel ſolitifacerealiquid, velabſtinere ab aliquo. VI. Confuetudodicitur habere vimlegis , aut pacti , cùun obligat veluti eſſetlex , velpactum, rens infuturum. VII. Ensphyficum, ſeunaturale , eſt quælibet resmundana ànaturâ producta : (nil loquor de Deo , aut rebus , quæ dicunturfupramundane) cum aliquis intellectus remnaturalem cogitat;de nominatur illa ens cognitum, feu ens logicum, ex differt. 10.ſect. 2. num. 1. Siquisillam remvelit, aut amet, denominatur eadem resensvolitum,ſeu ensmorale. VIII. Concretahujusmodi: resdefiderata,res pracepta, resprobibita,respromiffa, funt entia moralia,nempediverſædenominationes extrinfe cæab actibus voluntatis,& fub hoc generaliffimo generecontinentur,ens morale: porroens morale dividiturinduasclaſſes,nempè inens moralemerè denominatum,&inensmoralejuridicum,e.g.res promiſſaeſtens morale,per quod ille, qui promi fit aliquid debet , quod prius non debebat : & rursus ille , cui promiffum eſt , aliquid poteſt, quod priùs non poterat : ita res præcepta , res prohibita&c. contrares amata eſtens moraleme rèdenominatum. IX. Vocabulum eſt ensmorale,&fignummo rale ,coipſoquodeſtſignum arbitrarium,& vo 1 Junta luntarium:hoceſt voluntashominum voluit , ut Deviſignificativaadplacitum. cem, fieiquoqueàDeoinfula ſit lingua, expertus vocabulume.g. Panistemipfam,Panem, ſignifica ret: fimiliterlauruseſt ſignum,&ensmorale ea ra 139 fuit inphantafia,& in intellectuquid fimile, hoc eſt apprehendit, quodille proferensvocemPanis tione,quæeft fignumarbitrariumvinivenalis. X. Illavoluntas, àqua vocabula cujuscunque linguæ, acpræfertimlinguæ ſanctæevaferuntentia moralia,ſeufignificativa adplacitum , potuiteffe vel lex, velpactum expreſſum, auttacitum, vel confuetudo æquivalens: quemadmodumenimpe cunia,itavocabula valorem fuumhabentexarbi triolegislativo, velpaciſcente , vel confuetudine habentevimlegis,autpacticommunis: Lexreddit pecuniasetiamcoriaceas, vel factasexalioviliori entenaturalipretiofas civiliterhoc eſt æquivalen tes rebuspretiofis. Ita etiamlex redditvoces (ca teroquinentianaturalia)fignificativas moraliter,& civiliter,hoc eft æquivalentesrebus ipfis,&cogita tionibus noftris, in quantum res , & cogitationes noſtræ funtaliquiddignum ſcitu. XI. Adhaslegescondendas,velpacta ineunda quoadvocabula , hominesinductifunt ab inftin Aunaturæexdiffert. anteced. ſect.2. adobject. 1, Naminde inclinanturhominesadloquendum, & organahabentapta adidipfum , undè ſequentes duduin naturæ impellentis admanifeſtandasco gitationes fuasminiſterio vocum,tandemexcogi tarunt modumhuncpacifcendidevocabuiis,non diffimili modo, quo excogitarunt condere civita tes,vivereinrepublica, &pecunias redderepre tioſas. XII. Indu&ifuntpariterex inſpirationeDei,ita tamen,utvocabulalinguarum nonfintfignificati vaexlegedivina, ſedexarbitrio,&placitohuma no:quodexplicarevideturquidemdifficile,ſequen titamenmodoclarèexponitur. XIII. Infuſæ funt plurimæ linguæ àDeo primis hominibus : videlicet tum Adamo ſalteni una lin guacumſcientia perfectiffima excogitandi plures alias, tùmin confufionelinguarumBabelicahomi nibus eotemporeviventibus:quid enim aliud fuit illa confufio,nifiquodplureslinguas(dicuntur72.) infuderit Deus pluribus ex illishominibusBabeli cis,itautaboleretàpluribus illorum memoriampri ſtinæ linguæ Noeticæ ? Inde eſt , quodpofteam confufionemnon ampliùsomnes ſemutuò intel lexerint colloquentes : nimirum unaeorumcol lectio,veltribus linguamunam intelligebanteâque loquebantur : aliialiam,&ita cæteriperdiverſita temlinguaruminpluresveluticlaſſesdiviſi, quibus omnibusnullapromifcuèlinguacommunisreliqua fuerit. es ia 10 3 & 10 0 XIV. Infufio , ſeuinſpiratiolinguarum facta hominibus turris Babel explicatur fumendo e.g. hancvocemPanis hocpacto : homoaliquis indu Aus inſtinau naturæadmanifeſtandam hancrem, quædiciturPanis, dequacogitabat,Deoficinfpi rante , & infundente experiebatur inphantafia Imaginationem,& inintellectuapprehenfionem, quodfiproferret hancvocemPanis idoneaeſſet admanifeſtandumhominipræſentiid,adquodma nifeſtandumipſe impellebatur: idquefecit,&pro tulitvocemPanis, atque ita proferendoexhibuit effe paratum adpacifcendtunſaltem tacite,quod etiam in pofterum quandocunque eandem vo cemproferret, intenderet manifeſtarerem illam, quæpanis eſt. Tune homoalter audiensillamvo intendebatmanifeſtare , ſecogitare de re quæ di citurPanis,quodque exhiberet ſeſeparatum&c. (utdixi fuperius) ſtatimque judicavit valdecon ducens efle , & utileadmanifeſtandam rem quæ paniseſt vocem illamproferre, atque ita cenfens promifitſaltemtacitèinpofterumſeufurumeavo cejuxta ſenſum prædictum. Hoc porrò totum peregit refpondensaliavoce, excitata pariterex Deiinſpirationein ejuspharitaſia,&intellectu :& quamſimiliter judicavit accommodatam admani feſtandam remaliam,& aliam cogitationem con gruentemrei,&cogitationl expreſsè perprimam vocemaprintoloquente. Hicporrò,quiprimò loquutus erat, eodem modo ſegeſſitquoadhane fecundamvocemauditam: quolegeffiffe,&affe Aum fuiſſeinternè diximus primum audientema quantumadprimamvocem auditam. Similiate eumreputade cæteris omnibusvocibus,cæterifque : primoloquentibus, &audientibus, quibus linguæ fueruntinfuſæ. XV. Voces illæcum primòprolatæfunt, non dumerantvocabula,ſedtaliaevaſerunt,poftquam expreſsè , vel tacite (nimirum per appofitasre ſponfiones ,&continuationem fermonis)loquen tes pactifuntſe inpofterum ufuros iisdemvocibus, quandoreseasdemdeſignarevoluiffent: undepri maillaprolationon fuitpropriè locutio , fedpræ paratioquædam adlocutionem. XVI. Adamusvero,quicumDeo loquebatur, velcumEvaperlinguam eodem modoinſpiratam àDeo;dumprimovocesproferebat idipfumpro mittebat,atq;jubebat,quaſilegempofteris condens, &promiffione,&præceptofuovoces reddidit fi gnaarbitraria modofuperiùsexplicato. XVII. Linguæillæinfufæproceſſu temporis di catæ,&auctæfunt inſtitutionenovorumvocabu lorum , quæ velderivabantur exvocibus infufis, velſierantprimitivavocabulaadfimilitudinem in fuforum effingebantur. Reddita verò funtfigni ficativa novaiſta vocabula , vel perpactum taci tumfimileexpofito num. 14. cumfolodifcrimine, quodloquentes clarè deſignabant , ficnovavoce uti vellead rem aliquam ſignificandam : vel per confuetudinem habentemvim pacti perpetui, vel legisidipſumſtatuebant... XVIII. Denique aliæ linguæ enatæ funt exillis infufis eodem ferèmodo,quoillæ auctæ,&ditatæ funt : quocirca concludo, cum linguæ primariæ ex inſpiratione Dei inſtitutæ fint : linguas reliquas quæ abillis procedunt ad inſpirationemDei quoq; revocari. XIX. Oppofitiones aliquot. Opponesper vo litionemillorumantiquorumhominum,velfit pa aum,vellex, de quonum. 10. vocabulafunt fi gnificantia adplacitum : fed volitio illanuncnon eſt: ergo nunc vocabula non funt fignificativa. Refp.diſt. mi. Noneft, ſi ſumaturamplicativè ,& idemfitac nonfuitnegomi. Si fumaturſtrictead ſtatum,&tempuspræſensconc. mi.&negoconf. (determinoampliativo dixi theſi49. lib. I. Elem. anum. 13.) Cæterùmdeomnibusentibus morali bushæcobjectio fieri poteſt: lexquælibet, præce ptum&c. defactoobligant, etiamſipræterita ſit S2 illa 140 illa volitio Legislatoris, autpræcipientis, quajuffit: DiffertatioVigefimaquartaLogico-phyſica &quiaetiam de factoobligat dicitur,illa perſeve rare moraliter,licèt realiter,&phyficènonduret, necexiftatjuxtadictanum.8. Contra 1. Hominesquinunc vivunt,nunquam habuerunt eam voluntatem , ut vocabulaeffent fignificativa: ergohominibus, qui nunc funtnon funtfignificativa. Refp.dift. ant. Nonhabuerunt iſtam volitionem &c. æquivalenter& originaliter ne, ant, formaliter&perfonaliterconc.ant& nego confeq. Hominumprimimajores noſtri eam vo luntatemhabueruntetiamnominepofterorumfuo rum: quemadmodumfipaterpromittatnon folum nomineproprio,fedetiamfiliorum &exiisdeſcen dentium,cenfenturfilii quoque &natinatorum,& quinafcenturab illis promififfe,itautomnes.obli gati perſtent quamdiuvixerint fervare promiffio onemfactam aPatre: Inre noftra primiilli homi nespromiſeruntetiamnominenoftro, quod prola turitales vocesintendentmanifeftaretalesres &iis refpondentescogitationes. .... Contra2.Ramusantetabernam ſignificatvinum venalenonexpacto,velullalege :ergo ita quoque vocabula. Refp.ne.antec..Saltemperpromifio nemtacitam ,vel per confuetudinem habentem vimpromiffionis laurus ita fignificat. Contra 5.Hominesquinuncvivunt,nonpoffunt volendofacere,utvocabulanonfignificent;g. ne que primihomines potuerunt volendo facere,ut vocabula fignificent, Refp. dift. antec. Si omnes homines uniuslinguæ fimul hocvellent nego ant. fialiqui tantumconc.antec.&negoconfeq. dicuti omneshomines convenerunt,&pactifunt,utvo cabula fignificarent ; ita ad retractandum& revo candum hocipfumdeberent omneshomines con venire, quod nunquamcontinger. Contra 4. Saltem aliquavocabula funt fignifica tiva ante quamlibet legem,vel pactum humanum: ergo&c. Prob.antec. Illaipſalex, vel pactumar, bitrariumdebuit manifeftari ab homine alteri ho mini : ergò pervocabulafignificativa independen terabilla lege,velpatto: nam.volitio, & placitum internum nonpoteft manifeſtariabhominehomi ni, nifi per fignaarbitraria. Refp. nego antec. ad probat.dift. Debuitmanifeftari&c.velperinſpira tionemDei(quoadprimaslinguas)vel per aliqua figna naturalia,utnutus,quihabentrationemima ginis, conc.perfiğnaomnino arbitraria, nego an tec&conf. Quomodo autem illapactade facto manifeſtata fintdixinum. 14. SECTIO IL voverit, & habuerit pro objecto illamipfam vim : alioquin folum feipfamvoluiffet, quod repugnat: nullaenimvolitiopotefttantumvelleſevelle&ni hilpræterea : ficuti nulla cognitio potefttantum cognofcere fe cognofcere,&nihil aliud necdici poteft,quod voluerit eas voces materialiterfum ptas : nam illævoces materialiter funtquidmerè naturale: unde fi tantumillasvoluiffet;nonvoluif fet aliquid arbitrarium. Hæctamendifficultas militat contra omnia.en tiamoralia: fic enim de ramo ſignificante vinum venale: fic de lupinisſubſtitutisinludo,de Prorege locumtenente Regis,deProcuratore : ficdeom nibus legibus , & pactisdifficultas poteft moveri quidvelit præterſe ipfamipſavolitio,quæ vultra mum,lupinos,Proregem&c. poffe,vel debere, quodpriusfecundumnaturam,necpoterant, nec debebant ? Probatur concluf. Illavolitio præter ſe ipfam, &voces voluitaliquid aliud: fedhoc aliquidaliud aptius nonpoteſt aſſignari , quamquodponitur in conclufione : ergo vera conclufio prob.mi. &ex plicatur:illavolitio voluit præterfeipfam,& voces hoc aliudobjectuin ſpecificative diftinctum à ſe ipfa , &àvocibus : nempèhomines habere iftam æftimationem, quod vocabulaperinde fint, ac fi gna naturalia quoad fua fignificata doctrinalia. Idem fentiode ramo, de lupinis,Prorege &c.e.g. voluntas Regis Proregem constituens vult,ut fub ditiin æftimatione communi exittiment illum ho minemperinde, ac finatuseflet Rex: itade cate teris. Hacigiturvolitione vocesacquirunt, vimfis gnincativamarbitrariam, & evadunt entia mora lia: quia denominantur volita adhunc effectum, ut in exiftimatione communi reputentur, utfigna naturalia. Objic. Ergo vocabulanoneffent volita, nec es fent entiamoralia ; quia illa volitiononvelletvo cabula , fed æftimationem communem : adeoque æftimatio communis effet volita , nonvocabula. Refp. dift. Vocabula non effentvolita , ut obje. tumtotale conc.utparsobjecti volitinego. Vo litioilla vult voces,& æftimationem , &itavolen doreddit voces entiamoralia, quæ videlicetino raliter poffint , quod naturaliter non poterant: ſcilicèt excitare cognitionemde illis rebus , qua rum vult illa volitio, ut reputentur veluti figna naturalia illæ voces. Opinio illa communiseft ef fectus intentus,&finis illiusvolitionis : nil autem eſt clariùs , quàm volitionem habere pro objecto effectum fuum,v. g. voluntas quæ facit ut mo د veam manum , habet pro objecto ipſummotum manus. Conclufio. ; Volitio illa (five lex,fivepactumfuerit) inqua confiftit visfignificativadoctrinalitervocabu lorumhabuitproobjecto,hoc est voluit,quodin comunihominumestimationeilla vocabulare putarentur, velutieſſentſignanaturaliafuo rumfignificatorum doctrinalium.. D Ifficile eſt aſſignare objectum illius volitionis: quiacum ipfa fit formaliter vis fignificativa exſect. 1.nu.9.& 10, dicinonpoteft,quod : : Contra: qui vult moveremanum non vult ma num;fedmotummanus : adeoquemanusnon eſt volita, ergo neque vocabula. Refp. dift. antec. Manus non eſt volitafeorfimconc.fimul& colle Aivècumejusmotu negoantec.&conf. Ita enim volitio collectivè vult, &voces , & feipfam,&il lam æftimationem , fed illa æftimatio volita er ens morale merè denominatum exfect. 1. nu.8.voces veròvolitæ funt ens moralejuridicum ex eodem numero : quiainde virtutemmoralem acquirunt fignificandi. DISSER : DemultiplicifignificationeSc. 1 DISSERTATIO XXIV. 141 Quot fignificata arbitraria habeat quodlibet vocabu lum, &quo ordine: deque mendaci, & temeraria locutione. SECTIO PRIMA Explicationes, &poftulata. 71 Vemadmodum fignum naturale, VII. Cæterùm inhifce tribus cafibus ultimis fubtiliter diftingui poteſt ſignificatio activa à fi plura fignificata naturalia habere, gnificatione paſſiva , ita ut vocabula prolata , ubinullus auditor , fint actu fignificantia active: poteftexdiffert. 21. ſect. 1. itafi gnumarbitrarium plurafignificata arbitraria. quia àloquente humano modoproferuntur,per indeacfi adeſſetauditor :undetalislocutio impu taretur loquentinonnullis in cafibus, ac fitotam 11. Quiaomnefignum arbitrariumcomponitur audientibus intelligentibus, &attendentibus locu tusfuiffet.... exaliquo,quodeftfignumnaturale:omnefignum arbitrariumhabetplurafignificatanaturalia&plus ra arbitraria. III. Tot ſignificata arbitraria habet ſignum ar bitrarium, quot respoteſt manifeſtare intellectui audientis, vel legentis, velvidentis: namexdiffer. 20.concl.2. effefignificatumfigni &&eſſe manife ſtatumàfignofunt ſynonima. • IV. Vocabuli cujusque fignificata arbitraria præcipuafuntduo:primumresilla,dequa fitfer imo (nominereiintelligoquidquid effepoteſtma teria,& argumentum locutionis) fecundum cogi tatioloquentisdeillaipſa re : quæftio autem eftu trùmvocabula fignificent cum aliquo ordine rem cogitatam,& cogitationem loquentis : hoceft fi gnificent, ut pictura fumi immediatè fignificat fu mumverum,& mediatè ignem,ita vocabulum fi gnificet immediatecogitationem,& mediatè rem cogitatam, aut viceverſa? feupotius æquèprima rio, &immediateutrumquefignificetdiverſolicèt modonempèindicative cogitationem,&remco gitatamdoctrinaliter. V. Sempermementonos loquidefignificatoin actu primo,quodclariùsdicereturfignificabilipro ximo: indeeſt, quodfidormiens,vel ebrius , veľ ſtultushomo,velpfittacusvocabulumhocprofer ret,panis; in audiente, ſi ſciret quis vocem illam protulerit,non excitaretur cognitioniſide re,quæ eſtpanis ,non veròde cognitionepanis quæfit in proferente cumnulla fitinillisprolatoribus: per indeenim fe habet in illis cafibus vox illapanis quantumadfignificandam cogitationemloquentis, utimagovelocooperta:poteſt ſignificarenonta menactu fignificat. VI. Idemdicendumvidetur in cafu , quo quis vocabulum illud proferret (vel quodlibet aliud) ubinoneſt auditor, vellinguæ latinæ peritus (& pariter quoad aliamlinguam)& multomagisidem dicipoffe videturincafu frequentiori,quodnem f pèauditornonattendat,dunt audit illum vocabu lum, panis, nifiadremipfam,nec animuinreflectat ad cogitationem,quamloquenstunchabet: exem plo imaginisex dimidio velatæ hæc omniaexpli cantur. " : VIII. Pleraque vocabula plura alia habent fi gnificata arbitraria:v.g. vocabulum,Pater,manife itataudienti etiam filium,& itaviciffim vocabulum, filius,ficreliqui termini relativi , fic termini con cretati,utialbus fignificatduo,albedinem, &ejus ſubjectum&c... IX. Ex arborefigni arbitrarii ficdiftingue hu jusmodifignificata: exemplo fitvocabulumPater: exarbitrio fignificat ſuppoſitive doctrinaliter ho minem,quieſtpater : indicative nondoctrinaliter cogitationem loquentis : indicative doctrinaliter ipſum filium, de quo cogitandum eftneceffariò, cumcogitatur de Patre ; nam relativa ſunt fimul cognitione : nonitadecogitatione ipſaloquentis exnum.6. X. Ut funt tres operationes intellectus , ita vocabula in tres claſſes dividuntur refpondentes adtres illas operationes : primò vocabula ſigni ficativa apprehenfionis , & funt ferè omnester mini fimplices : ſecundo vocabula fignificativa judicii , ut pleraque verba indicativi modi, aut conſtructainorationem,feu complexa : tertiovo cabulafignificativadiſcurſus, ut fyllogifmus,& il latiovocalis. XI. Etiamfires itapoſſenthaberiinpromptu,ut fine vocabulis,&fignisrerum vicariisres ipſas per feipfas invicemoftendere, & repræfentare juxta oportunitatem humani commerciipoffemus ; ni hilominus linguis opus eſſet adfignificandas cogi tationes , quas diverſas circa res easdem quilibet homohaberepoteſt:hocenimeſtloqui. ire, nempèeftlocutioaffirmativa,velnegativadif XII. Mentiriab etymologiaeſtcontramentem formis mentalijudiciode eodem objecto. Nemo mentitur proferendo unum fimplex vocabulum exillis , quæ primammentis operationem fignifi cant, ut cum fimpliciterdicopanis. Poſſem qui demmentiriunotantum vocabuloexillis,quæ vir tualiter funt perfecta locutio, ut cum interroganti e. g. vidiſti nePetrum ? Refponderes: maximè, quodadverbiumæquivalethuicpropoſitioni, ego vidiPetrum:itemcumunum tantumverbumpro feroe.g.pluit,gratulor&c. XIII. Lexnaturæ funt illa præcepta , quæ lu mine 142 mine naturæ omnibus hominibus nota funt,&in ſcriptaincordibus noftris:leges humanæfuntpræ DiffertatioVigefimaquintaLogico-phyſica XVII. Quantum adproferendum vocabtala in cafu, quofint difformia rebus fignificatis doctri cepta perpetua, quæhomines fuperiores,utReges naliter , fi agamus de vocabulis apprehenfivis; imponuntſuis fubditis. XIV. Exfuppofitionequodconſtitutæ fintlin guæ exhominumarbitrio,præcipituràlegenatu ræ , quandocunque proferentur vocabulaperti nentia adfecundamoperationem intellectus, illa defactofintconformiacogitationicorreſpondenti, ſeu judicio interno proferentis : aliter mendacium erit;nam legenaturæprohibetur,quidquideſtre Aæ rationidifforme: eſtautem hujusmodi,quid quidaffert maximumabuſumcujusq; rei etiamar tificialis : vocomaximumabuſum , quo omnino tollit poffibilitatem ufus proprii ,& præcipuirei il lius,immo redditremillamdamnofam &pernicio ſam hominum coinmunitati: ſedtalisefletlibertas mentiendi pro libito,hoc eftproferendivocabula difformia internojudicio: ergo &c. Prob. hoc ipſum exPlatoneinCratilo,&AriftoteleinPoliti cis, quidicunt inventas eſſe linguas ad duos fines, nempèadindigentiammutuamfublevandam,& adfcientiammutuòcommunicandam,atſiproli bitopoffetloquensvocibusaffirmare,quodmente, noneft mendacium illa proferre exdictis ſupe rius : fidevocabulis judicativis ; vel ea,cumpro feruntur, funtquoquedifformiainternojudicio,& eritmendaciumexdictis num. 14. veleavocabula funtconformiaprædictojudicio,ex eo quod lo quens judicat,de facto rem effe ,quæ reveranon cit : &forte erit locutio temerariarefpondens in ternojudicio temerario,nempe quojudicaturali quidimprudenter,&præcipitanternon examina tis ſerio motivis hinc,&inde : quodfilocutiote merarianonfit,ſedprudens,licetdifformisde facto rei fignificatæ prohibitaulla lege non eſt : alioquin nilloqui, aujudicare poffemus nifi res evidentes, quæin tanta humanæ mentis caliginepauciffimæ funt . SECTIO II. Conclufio. " ว Vocabula ex arbitrio aque immediate , &pri velnegaret,veldubitaret, aut èconverſo,utpro li PR bito poteft quilibet ambulare,afpicere&c. periret utraquelinguarum utilitas: quia nulla eflet fidesin terhomines. Finge, quodperpetuò homines ità loquerentur,ut ex uſu fierifoletinceremoniis,ſeu urbanis alloquiis fibi occurrentium,& falutantium, cùmquisdicit ſe ſervum alterius nil tale cogitans, aut mente affirmans, vel cumduo ludunt interſe verbis officiosèmentientes : quæ ſpes indeſubve niendi indigentiæ, velſcientiamparandi?eſſente tiamdamnofæineocafulinguæ : quia inde magis veritas obfcuraretur, focietashominumperturba retur,&plurimideciperentur, multòmagisquàm fi omnes hominesmutieffent,&quisqueres pro prias curaretperſealiquidfcire ſatagens fine offen en diculototmendaciorum. XV. Nemomentiturproferendovocabulaper tinentia addiſcurſum,licet fint difformia interno diſcurſui ; non enimdaturfyllogifmus inendax,fed fallax, nec mentitur ,qui ſophifma profert, licèt ipſe inmenteſua ſuphiſticènon concludat, immo internèjudicet diſcurſum illum noneffe bonum, ſedfallacem. Ratio eft:quiautilitas,quamafferunt vocabula diſcuſiva tùm quoadindigentiam , tùm quoadfcientiamhumanam,audientipalamexpo nitur in ipfis vocabulis: hoc eſt fignificatur,&id, quodaffirmatur,&ratiopropterquamaffirmatur: adipfumaudientempertinet examinare rationem antequam aſſentiatur: undequiſophifmatiaſſenti turnondecipituràloquente fophiftice , fedàſe ipſo: velquianonattendit,velquia rem nonper cipit. Contra vero in vocabulis judicativis , cum non exponatur ratioaffirmandi, vel negandi, au diens , quia credit loquentem ita internejudicare exejus fide aſſentitur: adeoque fidecipiturà men tiente decipitur. XVI. Verum quidemeft,quodinplurimiscir cumftantiisinterdictum'eſtproferre fophifmata,ni mirumadfallendumproximum cumejus damno: ficuti prohibenturverbaotiofa,turpia , injurioſa: ſedhic agimus de eo,quodeſtmentiri,hoceftcon 1 tramentemire. mariosignificant ( licet diverfimode) tum co gitationemloquentis , tumrem abeodemco gitatam: obaturbreviſſime:voluntas,inquaexdiffer tationeantecedenticonfiftit arbitraria vis figni ficativa vocabulorum, æquè primario,& im mediatè utrumque fignificatuinvocabulis indidit: quia utrumquefignificatum eft æquè primario ,& immediatè utile focietati hominum ,& amicitiæ: ergoveraconclufio:antecedensper teprobabisex fuperioribus. Objic. 1. Si vocabulautrumque fignificarentim mediate ;omniaeffent æquivoca : namratio im portataperidemnomeneffet omninòdiverſa: er go&c. Refp. ne.antec. Exhoccapitenoneffent æquivoca : quia doctrinaliter unamrem fignifica rent,&aliamindicative,licètutramque immedia tè: exaliis capitibusutinamnoneffentomnia, vel ferè omniavocabula æquivoca. Contra 1. Piaura fumi immediate fumum , & mediatè ignem fignificat: ergo &c. Refp.ne.con ſeq. Pictura eftimagonaturalis: agimus autem'de vocabulis, inquantum funt figna arbitraria ex ar bitrio habentepro fine focietatem , & amicitiam humanam. Contra 2. Scripturaimmediatè ſignificat voca bulaoris,&mediate cognitionem, &rem cogita tam: ergo&c. Refp.ne.antec.Militat eademra tioproſcriptura,acpro vocabulis oris , & ad ami citiam , &focietatem humanam perinde ſpectat, ut ſcriptura immediate fignificet tria , vocabula oris , cogitationcs , &res : namfcriptura eſt infti tutaadloquendum cum abfentibus , &cumpo ſteris. Objic. 2. Contendendo ,quod immediatefo lùmresàvocabulis fignificentur: per teipſe autem refpondebis. Id, quodintenditloquens imme diatè fignificare, illud immediatè vocabula fignifi cant;fedloquensintendit immediate resſignifica re,non cognitiones :quisenimcumdicitPanisim mediatèintendit cogitationem fuam manifeftare ? ergo&c. Con DeDenominationibus. Contra 1. Nullum ſignum naturale immediatè fignificat cogitationes noſtras:g. necullumfignum 143 cùmprofertvocempanis,nonſignificatimmedia tecogitationem,quænullaeſt inproferente:g.nec arbitrarium. Contra 2. Cùmdico,homocognitus, immedia tèſignificocognitionem: g. àcontrario cùm dico etiamcùmvirſanus eandemvocemprofert. Contra 4. Illud eſtimmediatum vocabulorum ſignificatum, quodaudiens neceffariò percipit,& fimpliciterhomo,nonſignifico immediatècogni cujus cogitatio inipſoaudiente neceſſariòexcita tionem. Contra 3. Dormiens vel ſtultus, velPfittacus, tur,fedplerumqueaudiensnihilcogitat de cogita tioneloquentis:ergo& . DISSERTATIO XXV. DeConcretis,&Denominationibus. Enominationes à nominibusprofluen tes ex fignis ſigna , acmoxin fignifi cata ipſatransformatæbonamphiloſo phiæpartemoccupant,&firectèintel ligantur, elucidant : fin minus pluri mùminvolvunt , &turbant : quod nefiatextre mamſuperſignis ,&vocabulis tractationemdeno minationibushujufmodi impendimus. SECTIO PRIMA. I. Explicationes ,&Postulata. Enominatio eſt appellatio,ſeunominatio Daccommodata accommodataunirei ,&derivatanomine alterius rei,ut ab albedinedicitur album, quodeſtnomenſubjecti habentisalbedinem,atque adeò , quæ apudgrammaticos dicitur derivatio, ratione cujusfuntnomina derivata à primitivis : apudLogicos proprièdiciturdenominatio: feda pudeosdem impropriè , &analogicè nonminùs frequenter,quamobfcurè ufurpaturhicterminus, utaddiſces. 11. Denominatio duplexeſt alia objectiva, alia formalis: formaliseſt velterminusvocalis,velmen talis,quo repræfentatur,veldenominaturresdeno minata: objectiva verò eſt ipſa resdenominata , & ipſaresdenominans,v.g.Paries,&albedo. III. Denominatio objectiva includit quatuor (formalitates,autrealitates,quodnondecerno)ſub jectumdenominatum,formamdenominantem,ca pacitatem fubjecti utpoffitdenominari,&applica tionemformæ ipſiſubjecto modo aptoaddenomi nandum,e.g.paries,albedo,& applicatioalbedi nis adparietem (fienimeſſet ſepartailludnonde nominaret)&capacitasinpariete:namfiv.g.igni, velAngeloapplicareturalbedo,quianonfuntfub jectacapacia;nondenominarenturalba. < 1V. Juxta differt. 18. ſect. ultima, cumlatèpa teatnomenaccidentis,proportionaliteretiamdan turdiverſæ denominationes : aliæ danturàforma extrinfeca; aliæ à formâ intrinfeca per unionem, aliæ ab intrinfecaperidentitatem: aliæàpartim in trinſecâ per identitatem , &partim extrinfeca. Sidicashomocognitusdenominatioeſtàformâex trinfeca ſubjecto : homoalbus eſt à formaintrin ſecâperunionem: homo rifibilis eftabintrinfeca per identitatem : homo fimilis leoni eſt å forma partim intrinfecâ peridentitatem,&partimextrin }-ſeca,nempeperfimilitudinemexdictisdiſſert.ſe lecta 2. fect. 1. V. Denominatioà formaintrinfecâperunio nemdiciturdenominatiophyſica,&eſt propriè& primariodenominatio àformâintrinfecaperiden titatem diciturdenominatiometaphyfica. VI. Denominatio,fiquidditativè conſidere tur,hoceſt ſecundum totam quidditatem , &es ſentiamfuam , nempè ſecundum adæquatam re ſponſionem interrogantiquideſtdenominatio?ni hil dicit extrinfecum, ſedeſt veriffima collectio, quæconftituiturexomnibuspartibusveluti intrin fecisfibi. VII. Comparando verò formamdenominan temcumſubjecto denominato ,tuncjuxtanume rumquartumalia denominatiodicitur extrinfeca, alia intrinfeca. VIII. Applicatio formæ extrinfecæ ſubjecto confiftit,vel in connexione ,vel independentia, velinrelatione, ſeu reſpectu formæ adſubjectum, utfidicashomocognitus. Cognitio,utpote imago objectifuiſcilicethominis,dicit connexionem cum objecto fuo , &dependentiam ab eodem,& rela tionemad illud: & indeeft ,quodapplicatur ob jecto ſuo, tanquam ſubjeto denominationis hu jus: cognitum, IX. Idemeſtdenominatio , &concretum (de quoàth.40. 1. 1.Elem. dixi)&easdem habetdivi fiones: aliudenim eft concretum formale , aliud objectivum : concretumquidditativè ſumptum eſt omnes partes fimul ſumptæ; denominativè verò fumptumeſt inrectoilla pars , quæ denominatur nempèſubjectum,&inobliquoeſt illa pars,quæ denominat. X. Dequibusdamterminis acriterlitigatur,num fintdenominationes &concreta,velnonfint:hoc eſt ,utrùm objectanonnullaexplicanda fint juxta numerum tertium, licèt videantur ſignificari per vocabulamaximè fimiliaillis,quæ exnum.I.deno minationesdeſignant: hujusmodi autemlis addis fertationesmetaphyſicaspertinetdeente relativo, &modali, XI. Compofitum eatenus eſt diverſum à con creto ; quatenus compofitum omnes fuas partes componentes fimulunitas ſemper dicit in recto , e.g. homodicitanimam ,&corpusunitainrecto. Collectio veròintantùmdiffertàcompofito, quia collectiohabetquidem omnespartes in recto , ſed nonpetitillasneceſſariounitas;etenimetiamfi fint diviſæ faciuntcollectionem,utdecemhomines ſunt colle 144 collectio,fednon funtcompofitum.Conſtitutivum DiſſertatioVigefimaquintaLogico-phyſica idemeft,ac pars: quia nempeconftituit fimul cum alia parte aliquid vel concretum,velcompofitum, : CONCLUSIO III. Concretumfermale aliud est quidditativum; aliuddenominativum. PR vel collectionem,quægeneralinominepoffuntap pellariconftitutum. SECTIO II. : Conclufio Prima. Concretum objectivum,feu totum id, quod per concretumformale repræfentaturestsubjectum capax ,&forma applicata. Ineo tantum fundamentaliter daturrectum,&obliquum, adeoquediviſioconcreti in quidditativum , & denominativumpropriè,&formaliternonda turàpartereis P Robatur. Quia idem à parte reieſt id,quodfi gnificatur, cundicitur ſubjectum albedinis, & cùmdiciturſubjectum ,& albedo inillo : nam idem objectuin neceflario intelligitur in utroque PR cafu: g. àparte rei propriè,&formaliter nonda tur rectum , & obliquum : nam hi termini fignifi cant varios modos cogitandiid,quodeftunum,& idem à parte rei. Nihilo tamen minus , cum plu res res åparte rei , habeant certumquemdam or dinemnaturaleminterfe:unde,e.g.unares agit, &producitaliquid in altera re, hæc vero altera nonitem, velfaltem non eodem modo,acillapri ma;idcircoutpervoces,&cogitationesharumre rumordonaturalisrectèexplicetur,nonfatis eſto mnesillas res utcunquecogitare,vel fignificare,fed quandoque neceffe eſt uti illo modo cogitandi, &loquendi , quo resunaponaturinrecto , & re præſentetur veluti principalis , alia vero ponatur inobliquo , veluti de qua minùs principaliter co gitamus,& loquimur: indefit , utrectum , &ob liquuin, licèt nondeturà parterei formaliter,de turtamen fundamentaliter : quod aliis verbis di ci ſolet : datur meritum objectivum àparterei ut objecta cogitentur, velin recto , vel in obliquo : quemadmodum etiamdaturàparte rei fundamen tum, & meritum objectivum , ut aliqua objecta collectivè fupponantur, veldiſtributive, aut etiam disjunctivè, uti de ſuppoſitione individui vagidif fert. 20. exponitur,&fufius differt.deenterelati voexplicabitur, CONCLUSIO II. Falſaeſtpropofitio,albus eſt albedo,&paries. Robatur,quiafalſapropofitio,in quaparsfeor Probatur,quia fim fumptaprædicatur detoto, autviceverſa: fedhocfequiturin eâ propofitione : quia ex partefubjecti venit parsfeorfim inrecto , nempe iplehabens albedinem ex parte vero prædicati , venittotum, ſeuutraque pars in recto : ergo &c. fimiliter, eademque exratione falſæ funtſequentes propofitiones: homo eftanimacum corpore:ho moeſt corpus animatum:homo eftanima: homo eftcorpus:hinchabes,quodid,quodvenitinrecto, veniatetiamfeorfim,&diftributivèab eo,quodve hitinobliquo,licètveniat copulativè cumillo:nec obatur,quia idemobjectumpoteft explicari perconcretum formalepluribus modisjuxta ejusdem objecti meritumobjectivum ,vel po nendo inrecto folum fubjectum,utcommuniterfit, velutrumque,velſolam formam,juxtamodum re duplicandinotatumlib.2.Elem.th.1.n.14.Sedfi pri mo modofiatconcretumformale, eritdenom na tivum: fi fecundo modoerit quidditativum: fi tertio eritetiamdenominativum: ergo&c. CONCLUSIO IV. Admultaconcretaformalianon requiriturexi ſtentiafubjeéti , velforme , ad multa etiam concreta requiritur non existentia, velfub ječti,velforme obatur, quia fi dicas, e.g.Antichriſtus eftco gnitus,dicis verum,licètfubjectum denomina tumnonexiitat,& etiam fi cognitio denomi nansjam evanuerit : imo fi dicasAdain eit præteri tus, ut verum dicas requiritur , ut nonexiltat , nec fubjectuin, quoddenominaturpræteritum, nempè ipfeAdam,necipfa formadenominans, quæ dici turpræteritio faltem non exittat fecundum unam partein : quia præteritio componitur ex duobus temporibus, nempè ex temporepræterito , & ex præfenti,hoceit ex tunc,&exnunc. Proportio naliteridemcontingit,fi dicasAntichriftuselt futu rus : ergo&c. CONCLUSIO V. Si concretum denominativum fit predicatum propositionis non folum pradicatur rectum preaicati de recto subječti ,fedplerumque Robatur,nam fihancpropofitionemenuncies refolvitur totapropofitoincopulativam. P Petrus eſt albus, aut aliam fimilem,nonpoteft dici , quod folùm affirmetur Petrum habere identitatem cum fubjecto albedinis: namjam effet propofitioin terininis neceffariis , & æquivaleret huic alteri,Petrus eft idem ſecum ipfo: quia fubje &um albedinis eſtipſePetrus: velilluditaque non affirmatur, velaliquid aliud affirmatur in terminis contingentibus : quodfiilludquoque affirmetur, ut illa propofitio fit contingens debet explicari per copulativamhocpacto : Petrus eſt exiftens ,& eft idemcumfubje&o albedinis,& albedo eſtexiſtens in illo , quæ propofitio copulativaeſt in terminis contingentibusex1.2.Elem.th.1.fub initium. Porrò inconclufione appofuiparticulamplerumque,ut indicaremlitem,quamhicnondifcutio,dequafect. 1.1.10.& præterea alluderem ad minutiorem ana tomen,quamhujufinodipropofitionummentalium inſtituam ſequenti differt. 28. SECTIO 111. proinde miraberis ſi exth.49.1. 1.Elem. num. 18. Quomodoconcretaformalia,feudenominationes propofitionem diſtributivam explicari per copu A D multiplicentur. lativam recordaberis, cumdifcriminetamenàſup- I. pofitione collectiva notato num. 19. ejusdem thefis. ... 1 Ico tunc multiplicari concreta cumv.g. dici poteſt ſunt duo alba, duo curren tes&c. II.Homo DeDenominationibus II. Homoquilibet e g. Petrus tripliciterdicitur effecompofitum:primophyficèex animâ,& cor pore:fecundo metaphyfice exgenere &differen tiafingulari,&dicitur individuumhumanum: ter tioperſonaliterextotoſeipſo,nempèex animâ,& corpore &ex aliquâaliârecula,ſivë negativâ,five poſitiva,undèPetrusdiciturPerſona. Recula illa, ratione cujusPetrus dicitur perſona , appellatur perſonalitas,quæ in omnibus hominibus,&angelis reperitur, &diftinguitur realiter negativè, velpo ſitivèabipsânaturaindividua, velhominis,velan 145 poſſetdici,paries eſtduplex concretum:quia pa ries habens duas albedines noneftduplexfecun dum id,quodvenit inrecto:prædicatio autem in tantumeftvera: inquantumrectumprædicaticon venit cumrectoſubjecti:indècumveritate dicitur albumeſtdulce,licètalbedo nonfitdulcedo , quæ venitinobliquo : pariterbomo vifus à tribus afpi Cientibus illum, nonefttres viſi,ſedeſtunusho motrerminans tresviſiones. CONCLUSIO II. geli. InDeoveròeſtineffabilitertriplexperſona- Ut multiplicetur concretum adjectivumfufficit Litas,fedhocad Theologosſpectat. ut multiplicetur illapars ,quævenit III. Reliquæ ſubſtantiæ creatæ,quænonfuntin tellective,licètnondicanturperfonæ,dicunturta menſuppoſita&idratione cujusillæ dicunturſup pofitaappellaturſubſiſtentia,velſuppoſitalitas ne= gativa,vel poſitiva fimilis hominumperſonalitati P immò omnisperſonalitaseſtſuppoſitalitas , omnis inrecto. Rob. quiafi eadem albedoper miraculumpo nereturinduobus ſubjectispoſſetcumveritate dici , iſti duoparietes ſunt albi in numero plu rali, hoc eftfuntduohabentes: g. funt duocon creta:g&c. perfonameſt ſuppoſitum ,utomnis homoeft ani mal,fednonècontrario. IV. Concretumformaleſubſtantivumdiffert ab CONCLUSIO III. adjectivo, licèt utrumqueitadenominative ſumas, Nonestnéceſſe,ut multiplicenturomnia, quave utimportetunampartemin recto,&aliamin obli quo:quiafcilicetadje&ivum dicitpartem, quæve nitinobliquoveluti adjacentem,&applicatam,& incumbentem ſubjectodenominato , e:g: albusita dicit albedinem : atſubſtantivum concretum par tem,quævenit inobliquo,nonimportatutadja centem,necincumbentem ſubjecto denominato, niuntinrecto, adhocut multiplicetur concretumadjectivum. Rob.quiafi in recto veniat aliquacollectio, e. P g.duohomines;poteft cumveritatedici ,est binarium : rursus ſiunusex illis hominibus fimul fumaturcum equo :facitaliud binarium rea liter diſtinctum à primo : quiaad multiplicandas ſedpermodumperſe ſtantis fecundumeffentiam, collectionesfufficit,utunaparsinunacollectione velſubſtantiamfuam: e.g. terminus homodicitin ponatur,&nonponaturinalia,juxtadictadiſſert. obliquonaturamhumanam,fednonutincumben temperſonalitati (quæ venit in recto ) ſed veluti perſe ſtantem , quemadmodum in ifto termino complexocreaturaDeiilludDei , quodvenitin obliquo,nonvenit permodumadjacentis: itapro portionaliter in concretoſubſtantivo: V. Quandoinpropofitione exprimunturho mines,vel angeli (immò reliquaſuppoſitacreata) aliquando venitinrecto natura ipſaindividua,alia quandoperſonalitas juxta tacitas reduplicationes, quæfubindefiunt,&fubintelliguntur adſalvandam veritatempropofitionum,juxta proverbium illud 14. ſect.3.adeoque ſuntduobinaria , licèt non fit diverfumtotum rectumunius binarii à toto recto alterius: CONCLUSIO IV. Utmultiplicentur concretaſubſtantiva requiri tur,ut multiplicetur, tum quodvenitin recto, tumquodvenit in obliquo. ! Rob. exillaTheologia,perquamexplicantur noftræ religionismyſteria, videlicetunusDe alibi notatum,taliafuntſubječta,qualiapermit tuntureffeâprædicatis ,&viciffim: fedcùmper folosfeorfimterminosſpecificativeacceptosextra propofitiones fignificanturillæperfonævelfſuppo fita;tuncin rectovenitperſonalitas , velſubſiſten tia, &inobliquovenitnatura: VI. Ifti termini , perfonaſuppoſitum funt con cretaadjectiva , & dicuntin rectoperſonalitatem, ſeu fubfiftentiam , & inobliquo aliquam naturam: ſedcùm expreſsè,&determinate hæc,vel illaper fona,aurfuppofitum deſignaturex.g. Petrus,Pau lus,hicleo;tunciſtitermini funt concretaſubſtan tivajuxtanum4. CONCLUSIO PRIMA. Ut multiplicentur concreta,vel adjectiva, vel Substantivanonfufficit,ut multiplicetur id, quodvenit inobliquo. DRob.quiafiineodempariete e.g. ineffent duæ albedines ; non effentduoalba,fedunum,nec P us&tresPerfonæ,&Deus-homo:ubi optimè declaratur fenfus illorumterminorum,quodque li cèt fint tres perfonæ ,nonfint proindetresDii quodfacileex num.5.& 6. intelligerepotes. CONCLUSIO V. inſuppoſitis ,&perſonis poteftprædicari natura inabstractodeconcretoſubſtantivo& viceversa. Rob.quiapoteſt dici,homo eſt humanitas, ſeu P natura humana ; &rursus humanitas eſt ho mo,itatamen utjuxta num.5.veniat in recto in termino homonatura , &in obliquo perſonali tas: fimiliterdici poteſt,leo eſt naturaleonina&c. femperintelligendoinſenſureali, inquoetiamve rè dicitur : animalitas eft rationalitas: riſibilitas eſt rationalitas , & fimilia, licètin ſenſuformali , & præcifivo opus fit diftinctionejuxta differtat.14 fech. 1. T DIS R.P. ProlomxiPhiloſophia. 146 Differtatio VigefimafextaLogico-phyſica : DISSERTATIO XXVI. Defecundomodoſciendi,feude divifione, & compofitione. Ero nimis pervenifſſe nos ad hanc fe cundam Logico- Phyſicæ partem fi credis;falleris: nonenimreputasplu raneceffario tradi in fuperioribus o portuiſſe adperfpicuitatemdictorum, quæad partemiſtam,veladconfequentem,quæde tertiomodoſciendieſt primævo&quafioriginario jure pertinebant. Quæ verò reliquafuntinutiliffi mambrevitatemcontrahi facilèpoffunt , cùm non ad altercandum, ( paucis quibusdam exceptis ) ſed adſciendumproponantur. SECTIO UNICA. Divifio,compofitio, &combinatio multiplexex ponitur &prareliquis expenditurilla,quadi citurlogicafeumentalis. 1. D fieri Ivifio,&compofitio terminifuntcorrela tivi: primusidemfignificat,ac ex uno plura: ſecundusvero expluribus fieriu num:illudunumdiciturtotum:illaplurafinguladi cunturpartes.Divifio &compofitioalia eft activa, alia paffiva: dividens , vel componens eſt agens (juxta participii explicationem datam th.28.lib. 1. Elem.) qui per actionem, quæ dicitur compofi tio,velperactionem, quæ diciturdiviſio expluri bus facitunum,vel ex unofacitplura:totumcome pofitum,veldivifum eſtpatiens , quod per paffio nem,quæ dicitur compofitio , velperpaſſionein, quædicturdivifio evaditcompofitum,hoceſtvere totum, velevaditdiviſum,hoc eft verèdeſtructum, &nontotum: namtotumdividi eſttotumdeſtrui: alio etiam nomine compofitio,&diviſio activa di citur effectiva,paffivaverò dicitur formalis. II. Perhancoccafionem arborem totorumeri ge,cujus exemplumhicdo: totumeftidem, ac habens aliquamunitatem , velnumericam,velfor malem, velmentalem , de quibus differt. 10. di Aumeſtſatis: divideitaqueclaſſemgeneraliffimam totorumin totummetaphyficum,& totumphyfi cum. Primumeftquodconftatex formalitatibus, hoceft expartibus formaliter tantum invicem di ſtinctis :quodrurfus dividiturin totum potestati vum(quodvidelicetcontinetur inpartibus)&in totumactualemetaphyficum(quodvidelicetcon tinet partes fuas) & deutroque dictum eſtdiffert. 18. ſect. 1. Advertes auteminipſumtotumpotefta tivuminferipoſſe integras duasarboresnniverſa bam, homo: rursùsdivide totumdiviſibile in tres claſſes:nempèintotumeffentiale accidentale,in tegrale,primiexemplumhabesfidicas:homo com poniturexanima&corpore,dicisenimeſſetotum phyficumeffentiale: nam anima, & corpus funt hominispartes effentiales ,phyſicæ quidem, quin realiter invicem diſtinctæ. Secundo fi dicas homo componiturex manibus,&pedibus&c. dicis eſſe totumintegrale: nam illæfunthominispartes in tegrales,fine quibus diceretur homo mutilus, hi e nimterminiinteger&mutilus opponuntur. Ter tio denique compofitumphyficumexpartibusnec effentialibus,nec integralibus dicitur totumphyſi cumaccidentale, quodſtatim rursus divide in tres claffes, nempèin totum concretivumſeu concre tum,intotumcontinuativum ſeucontinuum: in totum contiguum ſeu aggregatum : primum ex dill.19. notum tibi eſt,videlicet coftare exſubjecto, &aliquo accidente denominanteutalbus: fecun dumconftat expartibus unitis quideminterſe,ſed velfimilibus , vel ſaltem non integralibus e.g. li gnumplurium palimorumdiciturtotum continua troumfeucontinuum,quia unaparslignie.g.unus palmuseſt unita cumalterâe. g. cum altero palmo, nectamenuna pars effentialisalteri,nec etiameft integralis, itautfiunus palmus ligni ſecaretur à re liquo ligno, eo ipſo reliquum dici deberet muti lum. Tertium conftat expartibus nonunitis , fed contiguisinterfe,&quafife invicem contingenti bus,utcumulusSaxorum.velacervus tritici &di citurtotumcontiguum,feu totumaggregationis : ſchematiſmumhicaddo:| Totum. Phyficum. Indiviſibile. Metaphyficum. Acquale. Divifibile. liumpropofitasdiffert. 17. namuniverſalia forma lia funt totidem totapoteſtativaexcitatâdiſſer.18. Attendead totumPhyſicum,hocest confideratum independenteràdenominationeextrinfecâintelle Ausuniverſalizantis,÷ primò in totumin divifibile, quod nimirumnoncomponiturexpar tibus realiterdiſtinctis inter fe , utAngelus eft to tumphyficumindivifibile,nonenim eft ficuthomo conftansexduabus partibus realiter diftinctis : fe Integrale. Accidentale. Eſſentiale. cundodivideintotumdivifibile,qualis eft,utdice- Aggregativuw. Continuativum. Concretivum. : Potentiale. : .. 1 III, Ad Deſecundo modofciendi. III. Adnotaomniatotaphyſicaſuperioris arbo ris &ſcitodivifiones&compofitioneseorumcon 147 loquendo : bomoanimal&c. funtdiverſaobjecta ſcientifica. ficere viciffitudinem illam , ex qua mundi hujus terreftris& ex parte cæleftis machina mirabiliva VIII. Sibenèadvertiſti dicta ànu. s. tota com pofitionis ,&diviſionis mentalisutilitas ibiexpen rietatecontinetur. Adfcientias humanaspertinet diviſiones hujusmodi & compoſitiones ſpeculari, &quandoqueimitari ut artificialiter& mechanicè quandoquefoletſcientiaphyſica,nimirum permi ſcendo plura fimul & applicando activa paffivis experimenta inire, exquibusalicujusveritatisno ditur inordineadtotaactualiaphyſica , vel meta phyſica : ennovautilitasſcientificaejusdem divi fionis &compoſitionisinordineadtotapotestati va,namtotumpoteſtativumcomponitur autdivi diturmentaliter,vel cùmmultaaliquo modofimilia permodumuniuscognofcuntur,quodinſcientiis titia paretur & effectuuindiverforum caufæinve niantur. IV. Litigatur circa hujusmoditotaphyſica ,u trumtotumuttotamdiftinguatur àpartibus ſuis fimulaggregatis& collectiveſumptis ; itaut quæ dam formula ſeumodus qui diciturtotalitasfu peraddenda fituttotumexiſtat: de quo fortèdi Iputabimus inphyficis. V. Compofitio&divifiomentalis ſeuab intel lectu humanoelaborata , in duas claſſes dividitur, alia eſtformalis feu exparteactus intellectus &ni hil aliudeftquam talis modus cogitandi,feuclas fis cogitationumtalisſpeciei:aliaeſt objectivaquæ eft objectum talium cogitationum,à quibusdeno minaturillarum objectumdiviſumaut compofitum formaliter ſeuperdenominationem extrinfecam, ficutidenominaturobjectumcognitum,distinctum formaliterperfimilescogitationes. VI. Hæcautem compofito,& divifio (tùm formalis tum objectiva,deutraque enimeadem eſt ratio, quia unafinealteraeſſenonpoteſt)eſt in ſtrumentumſcientiarum , quo fcientiæ mirumin modumpropagaripoffunt ; videlicetpofteaquam objectum aliquod feueſſentiam aliquam ſpecula tus es,ejusqueproprietates& virtutesperconclu fiones ſcientificasdeprehendiſti;ſi mentaliterdivi das illud obje&umaut effentiam infuasformalita tes vel etiam realitates (prout illud objectum erit aut totumphyficum aut totum metaphyficum د juxtà num.2. ) quælibet ex illis partibus meta phyficis , velphyficis feorfim ſumpta eftnovum humanismaximi fit, nil enimpræſtabilius in illis quamuniverfalitas , hoceft cumplurima digna ſcituvelutiuno ictu oculi mentalis confpiciuntur, utquaſiinuno adamantepretiumrerumplurima rumtibicomparetintellectus: velcumextoto illo poteſtativo partes potentiales feu poteftativas (quodeſtidem)hocest totidemobjectaſcientifica adnovasſcientias eruit&fibi ſpeculanda exponit idemintellectus: e.g. cumdividis animalinhomi nem&brutum,duaseffentias & objecta ſcientifica conſtituis : de quibus ſcientiæ humanæ plurimas proprietates easquediverfiffimasab his quæ perti nent ad hoc objectum præcisè animalindagare poffunt: duntaxat adverte partespotentialeseſſe nondeberemeraindividua:velut ſidividerem bo minemutficinPetrum,Paulum&c.defingularibus enimnondaturfcientia. IX. Ordinarererum claffesin arbores philoſo phicas,quodpaffimfacimus potiffimum munuseft divifionis&compofitionismentalis,quamtantife ceruntveteres ſapientesut in proverbium abierit fapientis effe rerumnaturamordinare. X. Finis compoſitionis & diviſionis mentalis eſtmultiplicare rerumeſſentias& objecta ſcienti fica,& propterea eſt inſtrumentum diverfumàde finitione cujus finis eft illarum effentiarum ulti mum genus &primamdifferentiam cognofcere exdiffert.8. XI. Combinatio eſt inſtrumentum inſtrumen torum illorum,&ejusmunus eft exdatispartibus objectum: eſtnova quædameffentia ſpeciediffe rens à primoobjecto (faltemperrationem ,&dif ferentiamrationis ſpecificamjuxtadiffert. 18.fect. 2.num. 10.) adeóque illa pars feorfimeſtnovum objectumſcientificum,quodpertinetadnovamſci entiam ,quæpernovasconclufionesſcientificasil lius effentiæproprietates &virtutes quafi effodiat, &inmediumproducat, atqueitadecæterisparti bus: totumveròhoc myſteriumfundaturin ener *gia fenfus collectivi ,& diftributivi,&in eo quod differtationede ente relativodicam: nimirum rem unam(itemque formalitatemunam)ſeorfimabalia velaliisdiverſasproprietates &virtutes habere, ac affociata cum alia,velaliishabeat. VII. Eodem pactoficomponas mentaliterplu respartesmetaphyficas autphyſicasfimul,hoceft ſpeculandoillas in totum phyficum velmetaphyfi cumcomponas;jamobjectum novum ſcientificum tibi conſtituis, de quo proprietates,&formalita tesinnumeræ ſciripoffuntpertotidem conclufio nes ſcientificas. Homo e.g.confideratus permo dumunius compoſitiphyſici, vel metaphyfici eſt objectum ſcientificum diverfum ab hoc objecto animarationalisſeorfim,velabhocobjecto cor pus organizatumfeorfim:ita etiam metaphyficè facereomniatota ſeucollectiones , quæ fieripos funt: differt autem àcompofitionementali, quia ifta e.g. exquinquepartibusconficittantumunam collectionem , nempè ex omnibusillis finulfum ptis unum totum;combinatio vero ex illis iisdem facit omnespoffibilescollectiones&difpofitiones ordinationesque , quæ revera diverſæ fieri pos funt,juxta eapræfertim , quæ dixidiffert.14.fect. 3. collectionem realiterdiftingui abalia collectio nefi unatantumparsaddatur veldetrahaturcæte ris partibus permanentibus utriq;colle&ionicom munibus e. g. fint quinqueres:homo,equus,aqui la, fol,arborpoffunt fieri 31. combinationesdi verſæ interſe idque exregula combinationumali biaddiſcenda, nempè tot binaria, ternaria , qua ternaria , &unumquinarium fieripoffunt exillis quinquerebus utſummamillamconficiant;quare fi fuerint formalitates vel realitates illæ combinatæ totidemobjectaſcientifica ſcientiishumanisſpeou landaproponentur. XII. Firiscombinationis eſthujusmodieſſentias invicemcomparare,&indeillarum fimilitudinem vel diffimilitudinemdeprehendere. XIH. Leges nonnullæ circumferunturdiviſio nis mentalis. Primaquod diviſio adæquet totum diviſum, nec fuperfluat aliquidnonenumeratum T2 inter 148 interpartes,uti fi quis divideret animal in homi DiffertatioVigefima nem& quadrupedes animantes , ubi enim piſces aves &c. ? Secunda:divifiofiatinpartesproximas fubdividendas poftea inremotiores. Compofitio nis vero , & combinationis leges revocantur ad unam hanc : compofitiones& combinationes in utiles impoffibilium , & chimerarum non atten dantur. XIV. Datur diviſio diviſionis e.g. alia eft ter mini communis ininferiora,alia fubjecti in acci dentia&c. Indeautem tricæ poffunt intexi con tra divifionem , quas evolvimus verſantes defini tionem definitionis differt.8.&genusgeneris dif fert. 17. XV. Huc pertinent illationes , quæ fieri pos funt à toto actuali ad partes fuas collective vel diſtributivèſumptas; &à parte potentiali , ad to ſeptimaLogico-phyſica tumpotentiale, fed iſtaſubaliis vocabulisjam tra didimusth.3. lib.3.Elem. ubiexponuntur illatio nesaterminoſuperiori,& inferiori,à termino col lectivo,&diſtributivo. XVI. Hinc denique intelligere potes quid fit ſpeculari,feuphiloſophari,videlicètperhujufino diinftrumentaſciendi , (hoc eft per tales modos cogitandi ) rerum naturas confiderare , nimirum dividendo,componendo,combinando,&definien do(quibus adde tanquam tertium modumſciendi ſuo loco tradendum)&ratiocinando. Atquia di vifio,&compofitiomentalis exparte intellectus in fecunda ejus operatione faltemvirtuali confiftit, id circo perhanc occafionemad utiliffimam explica tionem ,& quafi anathomen tùm apprehenfionis tùmjudiciiprogredimur. DISSERTATIO XXVII. DeApprehenfionibus. Ntellectus humanus apprehendendo : tum,tango quadratuin , non tamen dicitur audio cogitat antequamjudicet,faltemple ruinque;idcircoapprehenfionesante judiciumexplicandæ : fed apprehen dere ,&percipere objectanon eft ita peculiare intellectui,ut fenfibusexternis , &phan tafiænonconveniat, quid enim e. g. eſtvifioocu laris ? nifi apprehenfio vifiva , quid imaginatio ? apprehenfio imaginativa : faltemhoc poftulo alibi difceptandum adverfus Antiperipateticos nonnul los. Porrò judicare , & difcurrere propriumeft duntaxatintellectus. SECTIO PRIMA. Deapprehenfioneſenſuum externorum 1. Qlo &internorum. Vædiffert. 9.fect.1. initiodicunturpoſtu ut recolantur amplius explicanda. II. Objectum ſenſuumexternorum di citurfenfibile e.g. colorest aliquod ſenſibile,quia poteft perſenſum oculifentiri : ſenſibile autemdie viditurinfenfibileperfe , & fenfibileperaccidens, primum eftid,quodverè& propriè& quidditati veſentitur (juxtadicta differt. 12. ſect.2.) nempe illud accidens externum e.g. colorvellux quod ſentiturperoculum:ſenſibileperaccidens eftillud, quoddenominativètantumſentitur, nempèſub ſtantia illa materialis , quæ latet fub illo accidente &cuiincumbitilludipfumaccidens e.g.color. Ite rumdivideſenſibileperſeinduas claſſes nempè in Senfibileproptium cujuſqueſenſus externi , & in Senfibilecommunepluribusfenfibus ; primum eſt, quod per unum duntaxat ſenſum externumſen tiri poteft, utlux &color peroculorum vifum:fo nus per aurium auditum&c. nemo enim colorem auditaut tangit : fecundum verò eſt, quod non folùm ab uno, fed àpluribus externis ſenſibus percipi,& fentiripoteft e. 9. figuraalicujus rei,ut tabulaquadrata: rectè enim dicitur videoquadra quadratum: idcirco dixifenfibile commune àplu ribus, non ab omnibusfenfibuspercipipoffe. III. Objecta ſenſibilia communia, dicuntur eſſe ſequentia: quantitas,figura,locus,diftantia,con tinuitas, (feu extenfio reiindiviſæ)feparatio(leu divifio,&diſcontinuatioreiàre)fitus,motus,quies. Quæ omnia reducuntur adhoc fenfibilegeneri cum : prafentia localis rei corporea,in qua funt cuique incumbunt accidentia fenfibilia propria cujusque ſenſus : præfentia, inquam , coram fen ſu qui poteſt ſentire fenfibile fuum proprium (ut oculus colorem) hocvel illo modo fibi localiter præfens. IV. Senfus externi non percipiunt ſenſibilia communia per ſpecies diverſas ab illis , per quas percipiunt propria ſenſibilia: fed per easdem di verfimodè accommodatas , & diftributas per or ganumcujuslibet fenfus ; organum vero (de quo etiam differt. 9.) diciturquoquefenfiteriume.g. tota machinaoculi eſt ſenſiterium videndi ; itaque oculus videt e.g. longitudinem trabis , quia fpe ciesa coloretrabis emiſſæ,&ad oculumpertinen tes inipſooculointerioritrabisimaginemlongius culè porrectam depingunt. Similia reputa quan tum adreliquas corporum figuras , quas oculus percipit. V.Phantafia,feu ſenſusinternus (idem enim eſt) habet mirabilem vimquantum ad imaginandahu jusmodiſenſibilia communia : etenim pofteaquam hominemquis vidit , &imaginatus eft , rurfus il lum ipſumimaginaripoteft,attanta cum mole,& magnitudine,utverticeadcæluinpertingat&pedi bus inſiſtat terræ: atque fimiliter quantum ad va rianda,augenda,velminuenda ſenſibilia commu niain reliquis omnibus corporeis objectis parem virtutemhabetphantafia: quam illaexerit ſequen ti ,utopinor,progreffu. Species minifterio ſen fuumexternorumacquifitas , inthefauro memo riæ ! i DeApprehenfionibus. riæphantaſticæ ſervatas, quærepræfentantſenſibi lia propria eorundem ſenſuum ; diverfimodè illa 149 memoriæphantaſtico repræfentat tum objectum accommodat,&diftribuit inorganoſuo,feuſenſi teriophantaſtico , idque vero ex arbitriolibero in homine,velex aliquoappetitu autimpreffione,feu affectione corporeainipſoorgano ,utcalefactio nis,autfrigefactionis,unde dilatatur, velconſtrin, gituripſumorganum: quodcontingitetiaminbru tis. Organoita immutato, ſpecierumquoq; phan taſticarum fitus & figura diverſa evadit àpriſtina : ferèuticontingeret incorio vel mollipelle figuris depicta: fienimpellemin longum diſtrahas autin latum ; figurarum delineatio mutatur: porròvel minima ſpecierum in ſenſiterio velamplificatio, velcontractio ſateſtut indè determinetur imagi natio& phantafina infigniter difcrepans inmole, &reliquis communibus ſenſibilibus ab objecto proprioillarum ſpecierum. VI. Hincphantafianonpercipitſenſibiliacom muniaperdiverſas ſpeciesàſpeciebusphantafticis alicujus fenfibilis proprii (proprii, inquamquoad aliquem ſenſumexternum)atper easdem ſpecies jamviſum,tumviſionem;fedobfcuriushanc,cla riùs objectum. X. Phantaſiaproprièloquendo nonjudicat,non difcurrit(multominusſenſusexterni) ſedſimpli citer ejusactus reſpondetapprehenfioni mentali: indejure optimodiciturapprehenfiophantastica: ratioeft, quia adjudicandum requiritur compara tio quædamfaltemvirtualis ipsâformaliperfectior inter ſubjectum , &prædicatum ; hoceft notitia proportionis interutrumque,quod viresphantafti cas ſuperat : ficutienim phantaſia numerare non poteft, exth. 5. lib.1. Elem.itaneque comparare, autproportionemdignofcere:cumveròaddifcur fum requiraturjudicium, inde fit, nec phantafiam poſſe difcurrere. XI. Judiciiloco inphantafia exiſtunt quædam apprehenfiones, quædicunturfuafivenempèquæ habent vim quandamimpellendi & excitandi ap petitumnaturalem(hoceft paffiones illas , quas communes habemus cumbrutis) adaliquem mo : tumſeu inclinationem propriam ejusdemnatura ſenſibiliatùmpropria cùmcommuniaimaginatur: ratioeft , quiaphantafia alias ſpecies nonhabet, nifi acquifitas,& refpondentesadſpeciesexternas ſenſuumexternorum, quiſenſibilium communium ſpeciebus propriis carentn.4. VII. Phantafia , &fenfus externilatè dicuntur cognofcere,&effepotentias cognofcitivas:pariter fenfationes & imaginationes dici quoque folent cognitiones (fubintelligendo tamenſemperma lis appetitus : e.g. imaginatio ſaxidefuper caden tis impellitappetitum canisad timorem&fugam ; advertetamenalias apprehenfiones effe inphan taſia, quæ nullomodo ſuntfuaſivalive impulsivas &neutrædicuntur. SECTIQ II. Deapprehenfione intellettuali, ejuſque difcrimineàjudicio. teriales) quodeſtidem inre , acillasappellare I. perceptiones,leureprafentationes: eodemq;jure, quo dicuntur ſenſationes , & imaginationes dici quoquepoffunt materiales apprehenfionesut in fit Enſationibus externis &internis explicatis, facilè intelligitur, quid apprehenfio, ſeu S idea intelle&ualis (quamin intellectu huma nodaridiftinctam àjudiciopoftulamus:)eſtenim fraexplicabitur. VIII Nullus fenfus externus , necphantafia percipit , & cognofcit proprias ſenſationes re Hexione propria , feureflexiva ſenſatione , aut imaginatione : oculus enim nonvidet vifionem fuam,nec auris auditauditionem fuam: ratioeſt, quiaſenſationes non funt objectum proprium il Husſenſus,cujusſuntſenſationes,ſeuexperientiæ depropriisobjectis:nonenimvifioeſtcolorata, at obje&umpropriumoculieſt coloratum : fimiliter necimaginatio eſt objectum phantaſticum : ratio item eft,& fortènervoſior,quiareflectere,&re putareactionesproprias,facultates ſpirituales ſo læ poffunt. Nihilominusmodo quodamexperi mentali&exercitoomnisſenſus,&maximèphan tafia percipit proprias ſenfationes: ratioeft,quia fenfus quilibet percipitdelectationem,veldefati gationem per fuas fenfationes , ut oculusdele tatur dum videt colorem viridem , & fatigatur cùm fub luce magna aliquod objectum intuetur: fimiliterexperimur , in qua parte corporisnoſtri fianthujusmodiſenſationesexternæ , velinterne. Inde etiameſt, quoddumphantaſia exnimiâima ginatione&nimisattentâdefatigatur,dolorcapi tis vexetimaginantem. IX. Phantaſia non folùm percipit objecta à ſenſibus externisjampercepta,fedquoque perci pit eorundem ſenſationes,modotamen experi mentali,&fatisobfcuro: inderecordamurnonſo lùm objecti e. g. viſi , ſed ipfius quoque viſionis præteritæ , nempè ſpecies relicta in thefauro fimplex intuitus,ſeu levis aſpectus de objecto ap prehenfo,nihilcircailluddeterminans ſaltem for maliter,&exprefsèad fimilitudinemvifionis, qua oculus fimpliciter albedinemvidit : judicium con tra aliquid formaliter,&expreſsèdeterminat. De ſpeciebus verointellectualibusadapprehenfionem intellectualem requifitisrecoleextheſi5.lib. 1.E lem.&differt.9.& 12. ibiexplicata. II. Plerumque apprehenfio non una, ſed du plexabhumanointellectunaturalitercognofcente præmittitur ante omne verum, & formale judi cium,àquo realiter diſtinctaeſt: quandoque ta menapprehenfionullacontradiftin&tajudicio hu manopræmittitur:cumvidelicetclariffimè veritas objectivaintellectuirepræfentatureodem actu,eo demque momento objectumapprehenditur,&ju dicatur (modo expofitodiffert. citata) idque ab humanointellectunonrarò:frequentiffime &for tèperpetuò ab angelico. III. Apprehenfio fimplex , feu idea mentalis ſimplexdupliciterdicitur: primò fimplex ex par teobjecti: quando nimirum de uno conceptu ob jectivo fimpliciter,&indivifibiliter cogitatur:hoc eſtdeuna fimpliciffima veritate cognofcibili fine ulla(fi fieri poteſt )relatione ,&comparatione il liusadalias veritates objectivas , feu connotata ; autadfummum. cùm perſpecies alienas fitappre henfio cumrelationead unum tantummodo fim plexconnotatum:quemadmodum vifio intuitiva ocularis de uno fimplici viſibili e.g. colore uno, diciturfimplexvifio exparteobjecti:rariffimèau tem 150 temfiunt abhumanointellectu hujusmodi appre DiffertatioVigefimaſeptimaLogico-phyſica henfiones omnino fimplices,&quando fiunt,tunc funt intuitivæ ; inquibus non cognofciturobje &uminordineadconnotata , fedex purâ deter minatione fimplicis ſenſationis externæ,&imagi nationis internæ: dicitur tamen codemjure fin plex apprehenfio , ſi repræſentet plures conce ptusobjectivo, ſeu veritates objectivas incomple xasinvicem : quemadmodum una vifio ocularis pluravifibilia fimulpræfentia fimpliciterexhibens. in his apprehenfionibus animautcunquequiefcit, quietequidemimperfecta; attamenfine ullomotu mentali, hoc estnonjudicando,vel diſcurrendo, ſedmerè contemplandoillamfolamveritatemob jectivammajori,vel minoriquiete,ſeudelectatio ne, pro majori , vel minori quaſi ſplendore illius fimpliciffimæ apprehenfionis : ficuti oculus invi fione coloris viridis magis quiefcit ,&delectatur, quaminviſionenigri coloris. IV. Rurfusalioex capite apprehenfio fimplex dicitur : videlicet exparteactus cumexparteobje &i fimplexnonfit,fed compofita,habeatnempè objectumcompofitum , hocestrepræſentetplures veritatescognofcibiles,interſequocunq; modore lativas:velhujusmodi apprehenfio fit disjunctiva, vel copulativa,vel cum obliquo , &recto, &per modumconcreti:veletiamhabeatexparteobjecti unam integrampropofitionemobjectivam:hoceft prædicatumutincluſum in ſubjeto.Videturautem difficile explicatuquopacto hujusmodiapprehen fio fitverè fimplex exparteactus : hoc estnonfit judicativa, nequidem virtualiter,ſedmerè perce ptiva: dici enimnonpotefthabererationemima ginis cujusdam mortuæ, ut pictura,vel ſtatua: ap prehenfio enim mentaliseft quidem imago, fed imago viva , immòipſa apprehenſio dicitur , (ut quilibet alius actus viventis)vitain actufecundo, Enodatio tamen perfpicua ab altioriphiloſophia repetenda: exeonimirum,quòdillaapprehenfio ideònonfitjudiciumnequidemvirtuale,quia con templandohæretinveritateobjectiva nonpuclra : undèutiliffimè ſectionis occafio. 1. SECTIO III. ArborPhilosophica veri,&boni. Erum&veritasftatimquadrupliciterdivi V de: fidicas: hocestverum aurum,velau ricalcumnoneftverumaurum;vocatur veritasfinceritatis,quæ opponiturfictioni,& fi mulationi: fidicas: Chriftus Dominusfuit verus Abel, feu Sacramentum Eucharistiaeft verum Manna,vocatur veritasfymbolica,ſeufigurabili tatis,cui opponiturfigura,ſeuſymbolŭ: namAbel feit figuraChriftiDomini: fidicas:haceftverapi cturaCafaris,velhacfententiajudicis estvera, vocaturveritasconformitatis,ſeuveritasforma lis, quæpræfertimattenditurquoadnoftrascogita tiones & quoad figna cogitationum noftrarum, nempèvocabula: deniq;fidicas:res omnis eftve ra,feuquidquidestrealeest verum,vocaturveri tascognofcibilitatis,feu veritas objectiva,ſeuve. ritastranscendentalis,ſeudeniq;ipſumeffe intel ligibile &cognofcibile, dequo præfertiminLogi co-metaphyficaagendum. II. Divideveritatem conformitatis : primòin veritatemrepræſentationis , feu imaginis, ſeufigni imitativi :ita imago Cæfaris diciturvera ejus ima goverititate repræſentationis,quiaexternam figu ram,&coloremCæfaris imitatur , & repræfentat per modumfigni. Hacveritate funtveræ appre henfionesnoftræ fimplices,quæ indèdicunturima ginesmentales objecti ſui.Hæcautemveritas con fiftit , ficuti fimilitudo in collectione imaginis,& exemplarisjuxta dicendaindiffertationede rela tione. Secundodivide in veritatem judicii , feu ſententiæ , qua ratioueſententia judicis , quæ dici turjuftadicitur quoque vera , fi juxta veritatem objectivam ,ſeujuftitiam objectivam caufæ , vel litis judexjudicaverit : differt autem hæc veritas à veritate figni ut à fimilitudine differt proportio, quandodeproportione loquimur, veluti de ſpecie relationis: utenim calceusdicitur abfolutè habere proportionen cumpede non veròdicitur,nifi im propriiffimè funilispedi. Iſta veritas quoque con fiftitin collectione ,& propria eft tum fecundæ , tumtertiæ operationis noſtri intellectus : ab illa enim denominatur propofitio vera , conclufio vera. 111. Veritas objectiva dividitur in veritatem objectivam fundamentalem , & in formalem. Pri ma nihil aliud est, quamipſum effecujuscunque rei, feu realitas,&entitas, quæ eſt, vel eſſepoteft in rerumnatura: quantuin enimde effe,feu de en titate , tantum de veritate objectiva res quælibet habet. Secunda nempè veritas objectiva, expref sèapparens fub hac formalitate veritatis objecti væ ,eſt ipfaquidem entitas rerum ; fed cum habi tudine, feu relationeadintellectum poffibilem, potentemid ipfum cognofcere,&apprehendere, quod exparteveritatis objectivæ cognofcibileeft. Non loquor de actuali exiftentia intellectus , fed tantumde illius poffibilitate : ad hanc enimpoffi bilitatem, fi exactè loqui velimus ,veritas objecti va formalis dicit relationem fuam tranſcenden talem. IV. Veritas objectiva formalis iterum dividi tur in veritatempulcram,& nonpulcram. Quo ad hanc divifionem,undependetplenaintelligen tia energiæ mentalis , adverte, quod ita ſe habet pulcrum ad verum , ficuti perfectum ad bonum : perfectio eft abfoluta ,& completa bonitas obje &iva, ita pulcritudo eſt completa ,&abfolutave veritas objectiva:perfectio&bonitas eſt objectum voluntatis, pulcritudo & veritas eſt objectum in tellectus : inde eſt, quodveritas &pulcritudoin telliginonpoteſt exactè,nifi quidfitbonum, quid perfectumaliquoufque intelligatur : idcircò ante quam profequar arborem veri , boni & bonitatis objectivæ arborem erigo. V. Terminiisti bonum bonitasclariùsexplicari nonpoffunt, quàmper ſe pateant : aliunde enim apertiusnon innoteſcit humano intellectui corum fignificatum , quam eorundem terminorum at tentâprolatione , & recogitatione. Utcunque tamendefcribitur bonum , cùm dicitur , quod fit idem,acipſumens,feu entitas cujusque entis , in quantumpoteſtſecommunicare:hoc eſtalterienti dareeſſe, veldaremelius eſſe. Sumo exemplum inhis terminis fplendor,&lumen : nullum aliud in ter illos difcrimen intereſt, quam quod ſplendor propriè ſignificat intransitive , nimirum remeſſe fplen DeApprehenfionibus. ſplendidam:necexprimit, quodalias vicinasres fplendidas quoque reddat : lumenveròeftquidem idemac ſplendor, fed fignificattranfitive inquan tumexprimit, quodpoteſt illuminare,&reddere resvicinas illuminatas ; nondiſſimili pacto diffe runtinterſeens,&bonum : indedicitur, bonum effe communicativumfui , quæeſt veluti differen tia effentialis ipfiusboni: ejusdemveròquaſipro prietas eft,effeappetibile,ſeu amabile : propterea perhancproprietatemcommuniterficdefcribitur: bonumeftid,quodomniaappetunt,velappeteret, fihaberentvoluntatem,&appetitum:accuratius tamendiceretur: bonumeſſeidem,acipfumappe tibile , & bonitas ipfaappetibilitas,leu amabili tas: ficuti color eftipfum vifibile,fonus estipsum audibile,necclariusiſtiterminiexplicantur,autex plicaripoffunt. V1. Divide bonitatem (promifcuè loquor in concreto&inabſtracto debono,&bonitate,nam perinde eſt)in objectivam ,& formalem:forma lem , inquam,exparteactus; hæcenimpoſtrema eſt illa, rationecujus actus voluntatis,feu amores, &odianoſtra dicunturbona, ſeumala,ſeuhone ſta ,&laudabilia, vel inhonefta ,& vituperabilia. Hæcbonitas formalis , quædiciturquoque mora lis exparteactus,refunditurin ipfos actusvolun tatis ab ipfabonitate objectiva honeſta , de qua num.fequenti: tales enim fumusmoraliter,hoceft tales funtvolitiones noftræ , qualia funt objecta, quævolumus,&amatus : examoreenimnoſtra voluntasfitvelutiProteusomniatransformansfe Seinmiracularerum.HincD.Auguftinusajebat: Si terramamas,terram es,fiDeumamas,audeo dicereDeuses. VII. Bonitas objectiva , quæ ipfis rebusineſt, quælibetenim res eſt bona,dividiturintranſcen dentalem,&inmoralem,ſeuhoneftam. Primaeft amabilitas, feu appetibilitas utcunque : Secunda veròeſtamabilitasjuxtaprimamregulamhoneſta tis: hocetbonitas illapoteſtamariconformiterad illam primamregulam. Hæc porrò regulaprima, &fumma,veleſtipſeDeus fubnominelegis æter næ præfcribentis & oftendentis , quid homines agere debeant , vel nonagere ; veleſtdictamen rationis noftræ , Deo ipſoinfufum cordibus no tris , quod quafi dictat ,& fuggerit, quidagen dumfit ,velnonagendum cuilibet. Exemplo fit id, quoddixidiſſert. 5. de conformitatecognitio, nis cumregulisLogicæ,àquaconformitatecogni tionesnoftrædicunturrectæ,&artificioſæ: itavo litionesnoſtræ,feuactus noftrævoluntatis,ſicon formeshuicprimæ,&fummæregulæfintinaman dohoc objeto , vel illo odiohabendo dicuntur bonæ,&rectæmoraliter, laudabiles,&honeſtæ;fi veròdifformesfint prædictæ regulæ dicuntur , & funtpravæ,&malæ moraliter.Hincfiteſſe aliqua objecta amabilia, &bonabonitate iſtamorali, alia nonitaeſſebonamoraliter. VIII. Bonitatem tranſcendentalemdivide in fundamentalem,& formalemobjectivam: (quam formalem objectivam diftinguas cautèàbonitate formali exparte actus,juxtanu.6. )hæ vero duæ, quas hicponobonitates perinde explicantur,ut num.3. explicuiſimilemdiviſionemveritatis obje Aive.-IX. Bonitatem formalem objectivam, feubo numformale objectivum divide inperfectum,& imperfectum. Primum eſtbonum, cuinihilboni tatisdeeft debitæ illi bono ſecundum fuamnatu ram:v. g. homoadultus eftperfectushomo natu raliterloquendo:quiacumfitinſtatuconfiftentiæ, utdicitur, nihildeeft illi bonitatis ,&perfectionis debitæ fecundùm fuamnaturaminhacvita: nem pètale temperamentum ,talis ftatura , tales vi res&c. contrapuer, velſenexſunthominesim perfecti naturaliter ,&phyſicè loquendo. Ita queterminusiſteperfectiofignificatbonitatem ob jectivamnondefectuoſamexullâpartefibidebitâ: imperfectiovero, fignificat bonitatem objectivam defectuofamexaliquaparte ſibi debita. Unde ad vertes , quodfingulæ res fingulariter ſumptæ ſe cundumeffentiamfuam,&juxtaconfiderationem metaphyficam ,ficutihabentſuambonitatem; ita habent ſuamperfectionem,juxtaeorumnaturam infimam:hoceft fecundum illorum ſpeciem ato mam: (juxta diverfas differentias ſpecificas, de quibusdixidiſſert. 18. fect.2.&3.) atnon habent omnemperfectionem ſecundùmomnes differen tias fupremas , &fubalternas: e.g.homoeftper fectus homo,fednonestperfectum ens, necper fectaſubſtantia: namens,utens,ſubſtantiaut fub ſtantiaſuntformalitatescapaces infinitæ perfectio nis, &fecundum illarumnaturampetuntin aliquo enteinfinitamperfectionem:quia nimirumDeus eſt ens,&eſtſubſtantia. X. Perfectum aliud eſtperfectione fimplici, aliud perfectione fecundum quid : ifta poftrema eſt perfectioin genereimperfecto, non tameneſt imperfectio , juxta explicationem datam num. 9. inhocveroconfiftit,quod fi comparetur res una perfectaingenereimperfecto cumalia re, vel alia formalitate , quæ fitperfecta perfectione fimplici apparet, quodillaprima : etiamfihabeat tantum bonitatis , quantum fecundum naturam fuam illi debetur; tameninter aliaetiam illi debetur nega tioulterioris bonitatis,cujusidentitatemexcludit: c.g.lapis, licèt fit lapis perfectus, tamen eft perfe tusperfectione objectivaſecundumquid:quia illi perfectionilapideæ interaliadebeturnegatioiden titatis cum eſſe ſpirituali , & cum eſſe intellectivo &c. eſſe autem ſpirituale , eſſe intelle&ivum eſt perfectio fimplex objectiva: eftautemhujusmodi, quiacontraquam dictumeſt de perfectione lapi deâ; perfectio intellectiva in ſuoconceptupræci ſivo ſaltemnullam explicat imperfectionem,nul lamnegationem identitatis cummajori perfectio ne: &indeeft,quodeſſeſpirituale, eſſe intellecti vumreperitur etiaminDeo,ficutieſſeſubſtantiam, eſſeens,exnum.9. VI. Perfectiofimplexdividiturinperfectionem fimpliciter fimplicem , & in perfe&ionem folùm fimplicem. Primadicitur illa,quæ eſt melior ipſa, quamnonipſa, ſeueſtmelior ipſaomni nonipſa: quibus verbis fignificatur , quod formalitas una præciſivèlicèt cognita ,tunc expreſsè repræſentat perfectionemfimpliciter fimplicem, cum expreſsè repræfentatindifferentiam,&capacitatem,utpoffit realiter identificari cumomnialiaperfectione, ex ceptis perfectionibusſecundumquid,e.g. hæc, in tellectivum,ſeupoffe intelligere in ſuapræcisâfor malitate eſtperfectio fimpliciterfumplex, quia po teſt eſſeidem realiter ( utdefactoeſtinDeo) cum omni 152 omni aliâperfectione fimplici:nonveròpoteſteſſe DiffertatioVigefimafeptimaLogico-phyſica idem realiter cum omni perfectione fecundum quid: nam cum perfectionelapideanonpoteſteſſe idem. Secunda eftillaperfectio, quæ eft æquèbo na,&perfecta, ac alia fimilis, fednon ipfa : per quosterminosexplicatur, quod formalitas , quæ expreſsè non repræfentat ullam imperfectionem juxtanum. 10.,fedfolumexpreſsèrepræſentatca pacitatem , ut realiteridentificetur cum omniper fectione fimpliciter fimplici,& fimulexclufionem, &negationem,utpoffiteffeidemrealitertumcum ullâperfectione fecundùmquid,tum cum aliaper eſt eſſe cognofcibile ,ſeu intelligibile. Porrò res quælibetvelpoſſibilis,vel exiſtens eſt cognofcibi lis, quiaomne ens eftverum : unde rectèdixeris, verum (tranſcendentale inquam) eſſe bonum in tellectuale,quodque fitveluti flostotius boni tran ſcendentalis, atquein omnibono reperiatur,&o mnebonum,formalitatemque boni inſeipfumab forbeat: quianileſt,quodintelligibilenonfit. XIII. Hincpatet, quid fibi velint illæ phraſes : intellectus intelligendo fit omnia: ordo rerumin tentionalis: reshabenteſſe intentionale inintelle fectione fimpliciæquèbona,acipfaeft; diciturper fectiofolum fimplex , cujus exemplum, quiatheo logicum eft, omitto. His ftatutis ſchematiſmum bonitatis ficdeſcribe, ut moxveritatis arboremin cæptamn. 4. profequaris. Bonitas. Objectiva. Formalis ex parteactus. tu, &. fignificant enim ,quodbonum intelle ctuale,hoceft verum, communicatur intellectua liter intellectui, cum intellectus aliquid cognofcit: &quia dehocipfomaxime gaudet , & delectatur intellectus (juxtagradumtamenilliusveri,ſeuboni intellectualis , quod hic,&nuncpercipit) idque multo magis , quam guſtus de cibo ſapido , vel quilibet alius ſenſus de objecto fibicongruentede lectetur ; inde dicitur , intellectus melius ſeha bere intelligendo, ſeu intellectui melius eſſeper intellectiones, adeóque acquirerede novo aliquod effe: nam meliùseſſe eſt aliquodeſſe ; hoc autem melius effe ipfiusintellectus , eft ipfum eſſe inten tionale rerumintelleAuarum,quodut dicam claris fimè , nil aliud eft , quamintellectum de aliquâre cogitare. XIV. Veritas, ſeu verum pulcrum , eſt bonum intellectuale perfectum,cui nempènihildeeftinra Tranſcen dentalis. Moralis , feu honeſta. Fundamen- Forma- Natura- Supernatu talis. Imperfecta. : lis. Perfectio fecundùm quid. Simplex. lis. Perfecta. : lis Perfectio fimplici ter. : Simpliciter XII. Quemadmodumbonum tranfcendentale num. 5. deſcripſi, itaveriun tranſcendentale am pliùs quàm numero primo ficdeclaro: nempè idem eſt ac ens , & bonum,inquantumpoteſt ſe communicare intellectualiteralteri , nimirumvir tuti intelle&ivæ : itautdet illivirtuti,hoceftintel lectui veleſſe, vel ineliuseſſe: totahæcexplicatio eſt veluti differentia veri tranſcendentalis, ex qua nafciturnotior illa proprietas ,dequanum. 1.hoc tioneboni intellectualis , &fecundum naturamta lis boniintellectualis : recolenuin.9. nil autemde eft illibono intellectuali, cùm circa illudpoteſt in tellectus exercere fuam perfectiffimam operatio nem: namcommenſfuratur,&proportionaturper fectio exparteobjecti ,& perfectio ex parte ope rationis circa ipſumobjectum: perfectaverò ope ratio intellectus eſtjudicium: namfecunda opera tioipfius intellectus eſt finis tum primæ, tùmtertiæ operationis(quodhicpoftulo).Itaqueverum ju dicabile eſt verum pulcrum : verum autemfolùm apprehendibile eſt verumnonpulcrum. XV. Verum, &Veritasuttalis,fi propriè lo quattitur &finemetaphoris,folùm pertinetutobje Aumadintellectum: eâ ratione ,qua coloratum uttale,pertinetadoculum : eftenim idem colora : : fimplex. tum, acvifibile: ita fonorum,ut talequia eſt idem ac audibile, tantum pertinet ad auditum. Exhoc capite dixidiffert.2.fect. 3. Quodfalfumpropriè loquendononpertinetadſenſus externos,quinun quamfalluntur:adeóque etiam oppofitusterminus verumnonpoteft fine metaphora applicari obje Ais ſenſuumexternorum. Indeoculus perindè ſe habet adverumcolorem,ficuti adfictum,feu ap parentem : nondiffimilienimvifione, & fine ullo difcrimine videt oculus colores illos , qui apparent iniride,licèt communiter dicantur ficti colores , quam videat alios veros colores. XVI. Similiterpulcrumpropriè loquendo, ſo lumpertinetutobjectum adintellectum; licèt me taphoricèquandoquedicatur de objectis duorum ſenſuumexternorum,quicæteris perfe&iores cen ſentur,nempèviſus,&auditus:undediciturpulcra muſica, pulcercolor,fed cum metaphora, útcùm diciturverus color, verus fonus. XVII. Verumperfectum, feupulcrum con fiftit inunitate cum varietate,ſeu inharmoniauni tatis DeApprehenfionibus. tatis cumnumerojuxtaantiquorumſapientum ef fatum,quod fic explico. Resillæperfectiores di cuntur,quædicuntur habereperfectius effe: hoc eft,quæ dicunturhabereplusentitatis (quod idem patebitexdiffert. de ente): co autem ipſo dicun tur primò illæ eædem res perfectiores habere plus unitatis , & indiviſibilitatis د : " $ Veritas non folum Symbo- Obje&i numericæ, de qua differt. 10. fed etiam unitatis, quæpartes realiter diſtinctas excludat ,juxta dif fert. 26. inarboretotorum. ItaAngeliplus unita tis habent, quàm homines,quiaAngelifuntindi vifibilesphyſicè, homo autemdividiturinanimam, &corpus, inde homines plus unitatis habent, quàmarbores ; quiahomohabetanimam indiviſi bilem , arbores verò animas ſuas habentdiviſibi les : ſecundo dicuntur etiam habere in illâ ipsâ unitate plùs virtutis , & potentiæ ad varios erfe Aus differentes tum ſpecie,tum genere. Quo tieſcumque iſta duo veluti prædicatadeprehendi lica. Eorma lis. va. Fundamen " mus inaliquâreexcedere,&fuperare prædicata Nonpulcra. fimilia exiſtentia in altera re ; dicimus illampri mamremeſſeperfectiorem. Inde eſt,quodDeus eſt perfectiffimus , quia habet infinitam entitatem, habet infinitam unitatem , & indiviſibilitatem : & in eainfinita unitate habet identificatam infinitam virtutem, & potentiam adinfinitos effectus diffe rentiffimos ſpecie,&genere. XVIII. Itaque in hac ipfa unitate conjungente pluresvirtutesconfiftit illaunitascum numero,ſeu Monascumdecade, dequaSapientes tantadiſſe rebant,&eft ipfavera pulcritudo, ſeuverumpu! crum. Cùm auteminverojudicabili inveniatur unitasillacum pluribusvirtutibus; namin eovero Inferibilis. talis. Pulcra. PerJudiciumnon comprehen neceffariò apparetprædicatum,& fubjectum,hoc eſtduoconceptusobje&ivi,ſeuduævirtutes (naım quidquid eſt virtuofum , eſt & poteft aliquid ) & apparent identificati illi conceptus objectivi per veram,&maximamunitatem, quæ eft realis , aut ſaltem apparet actus , feu actualitas , quæ eſt ve luti fructus talis unitatis, ut dicam differt. 29; ideò verum judicabile eft verum pulcrum : verum au tem tantummodò apprehendibile eft verum non pulcrum : atquehinchabesveram,&genuinamdi ſtinctionem interapprehenfionemfimplicem &ju fivum. Ineviden ter.. 1 SECTIO IV. 153 Sinceri- Confor tatis. ... mitatis. i Judi- Repręſen cii. tationis. Judicabilis. Percompre L Eviden ter. henfio nem. : Ulterioresproprietates apprehenfionis fpiritualis dicium: prima enim tendit,complacet, & quie ſcit in vero non pulcro,fecundum verò invero pulcro. XIX. Arborem veritatis fic abſolve : divide veritatem pulcram injudicabilem,& inferibilem: hoc eft per tertiam operationem intelectus co-- gnofcibilem juxta divifionem ,quodaliaextermi nis,alia per medium terminum diftinctum,hoc eft per difcurfum , judicari poffunt. Rurfus divide verumjudicabile inverum judicabilepercompre henfionem,nimirum per judicium , quodfit com prehenſivum,(dequononnulladixidiſſert. 14.ad objectionemultimam,&diſſert. 20.fect. 1.nu. 11.) &injudicabile perjudicium non comprehenfi vum: nimirum quodjudicari quidempoteſt,ſed noncomprehendi(abhomine,inquam,inhac vi tâmortali : hujusmodi enim diviſiones & arbores ordinanturadſcientias humanas;nonverò adan gelos , &Deum.) Denique verum judicabile , & comprehendibiledivideinjudicabile evidenter,& in judicabile inevidenter. Schematiſmum hujus arboris ficdifpone. R.P. ProlomæiPhiloſophia, explicantur,&postulantur. 1. Pprehenfiofolumfimplex ex parte actus, &compofitafeucomplexaexparteobje A Ainoneftjudicativanequidemvirtualiter: quiafolumquiefcitincontemplandaveritate tran ſcendentali nonpulcra,feu in illa cognofcibilitate, quamprimoillo aſpecinultro cognofcit, necunam veluti incluſam in alterâ quærit deprehendere & contemplari: v.g. cùm apprehendounam propo fitionem objectivam falfiffimam immo hæreticam, putaiſtam: Deusnon est trinusinperfonis , evi denseſt,quodnihilaffirmo, velnego : quia primò illud objectum affirmari nonpoteft ex terminis; namfolumevidenterveraitapoffuntaffirmari:ſe cundò nec medium terminum diſtinctum tunc adhibeo:noneniminillâmeraapprehenfionetunc diſcurro , vel ullum aliummedium terminum ap prehendo:necetiamnego: quiafinoneſteviden ter falfum exterminis, nullum objectum ex ter minispoteftnegari:adnegandumverononexter * minis requiritur juxtaſect. 2. num. 2. ut præcedant V appre 154 apprehenfiones ante judicium affirmativum vel Differtatio Vigefima octava Logico-physica dicas illam apprehenfionemeffeconformem chi negativum : quidigitur ago in ea apprehenfione? quiefco incontemplando id, quod veritatis obje tivæ & tranfcendentalis inillo objecto poteft in veniri : nempe duplex & amplius cognofcibilitas, ſeu veritas objectiva, inconnexatamen &feorfum una ab alia. Primò illudſubjectum Deus : ſecun doillud prædicatum trinus funt duæ cognofcibili tates objectivæ : tertiò illanegatio expreſſa per particulas non est, eft aliqua cognofcibilitas , fal temuteſt inalio: hoc eftinphantafimate fubftitu tojuxtadiffert. 12. ſect. 4. In his igitur cognofci bilitatibus feorfum fumptis contemplandis immo ratur illa apprehenfio fimplex ex parte actus,& in hoc contradiftinguitur tum àjudicio formali, tumvirtuali. II. Apprehenfionon fimplex, fedmixta, quæ etiam complexaex parte actus dici folet, eſt illa, quæ includit virtualiter aliquam affirmationem vel negationem& importatduplicem conformita temrepræfentationis,&virtualisjudicii:e.g.cum apprehendo terninum complexumhomoanimal, in eaapprehenfioneineftvirtualejudicium,ſenſen tentia, feunutus mentalis, quodnempe inhomine contineatur animal: nam, cum fithocipfum evi densexterminis;eſt impoffibile,utintellectusnon rapiatur ad annuendum, faltem virtualiter : hoc eft velutifupponendohocipfum , & veluti per tran ſennamquiefcendoinhocipfo,dum directe&for maliter contemplatur veritatem tranfcendentalem illorum terminorum. Quoad terminos comple xos contingentes ficdiftingue : fi apprehenfio fit intuitiva,v.g.dum videointuitive equum currere, erit virtualejudicium : fi apprehenfiofitperfpe cies alienas , & non fuafiva,( de qua inferius) noneritvirtualejudicium,&apprehenfioeritme rè fimplex ex parte actus. Ratioeft,quia requi ritur ad virtuale judicium aliquod motivum : ap prehenfiones veroperſpecies alienas terminorum contingentiumnonfuntfufficiens motivum ad il ludjudicium. III. Veritati repræſentationis de qua fect. 3. num. 2. opponiturfalfitas ſeu difformitas repræ fentationis: fed apprchenfio utrinque fimplexnon poteft effe falfa hac falfitate : unde daturveritas, cui non opponitur falfitas : nam falfitas repræ ſentationis repræfentat objectum aliter , aceft in ſe &eftdifformis objecto:fedunumtantum obje Etum omninofimplexnonpoteft repræfentariali ter,aceft inſe : quiatunc aliter repræfentaretur , cùmvelconjunctum per identitatem, vel ſepara tum perdiftinctionem realem repræfentareturre ſpectivèadaliudobjectum : fed jamnon effet ap prehenfioutrimque fimplex &jam repræfentaret duoobjecta:undehuicapprehenfioninoncompe titfalfitas,fedignorantia, velincogitatio. IV. Apprehenfio complexa ex parte objecti poteft effefalfa falfitate repræſentationis ſeu dif formisobjecto fuo,utpictura poteſt eſſedifformis ſuoexemplari, nempe quia aliquidappareataddi tum,vel detrectum in apprehenfione, aliter acfit in objectoapprehenſo. Inde eft,quodomnisap prehenfio de objecto impoffibili & chimerico eſt apprehenfio falfa falfitate repræſentationis:utpi Aura, quærepræfentaretAlexandrum fine capite, vel cum alis, effet falſa pictura Alexandri. Nec meræ,v.g.quæ exprimit hocobjectum chimericum bomoequus:ut picturahominis cumaliseft fimilis tali homini , licet talis homo non exiſtat. Refp. enim, hæc effe falſa: nam apprehenfiones non funtanaturâ inſtitutæ adimitandas chimeras , quia chimeræ ipfæ funt inimitabiles & incognofcibiles ut funt inſe : ſubſtituitur quidem phantaſma , ut chimera feuimpoſſibile apprehendaturabhomine cognofcente perſpecies alienas; ſed ſubſtituitur, ut apprehendaturperapprehenfionem falfam falfi tate repræfentationis , uti folummodo poteſt apprehendi figmentumut eſtinalio ; namimago figmenti eſtimago ficta ,& difformis vero objecto, nii de vocibusvelimusaltercari. V. Nulla talis apprehenfio de objecto com plexo poflibili, ſi fit per ſpecies alienas, poteft ef ie falla: quia femper erit conformis alicui objecto poffibili v.g. apprehenfio hominis alatinon eftap prehenfio fada:fivero fit intuitivaapprehenfio, intuitiva,inquam, denominative (juxtadiffert. 12. ſect. 2.) poteft effe falfa,ut quæ apprehenfio re præfentetremuinverè fractumin aqua. VI. Apprehenfio mixta cum virtuali judicio poteſt elle falſa duplici falfitate , juxta fect. 3. num. 2, VII. Apprehenfioſuaſiva eſt illa , quæ inclinat ad habendum judicium formale de objecto repræ fentato. Hujusmodi funtapprehenfiones intuiti va , & apprenenfiones primorum principiorum : c.g. cumapprehendo totum & partem , fuadeor interne; immorapioradjudicium , quo affirmem totum estmajusfuaparte. Dantur aliquando ap prehenfiones fuafiva , quæ infuperabiliter nonra piunt adjudicium, fed tantummodo inclinant, & dicuntur opinativæ, vel etiam eo pacto,ut appre henfiophantattica, dequafect.1. num. 12. impel lunt ad appetendum , & adhabendum judicium aliquodex impetupaflionis. VIII. Apprehenfio præciſiva dicitur , quæ de tota realitate objecti attendit ad unam veritatem, &ab aliis præfcindit formaliter vel objective, juxtaditfert.12.& 14. non excludendo alias veri tates , neque easponendo in objecto apprehenfio. Apprehenfio vero negativa dicitur illa , quæ ex cludit aliquid ab objecto. Denique apprehenfio poſitiva elt illa, quæ aliquid cognofcit,& quafi in cludit in ipſo objecto: quod totum perfpicuè ex plicatur perpicturas. Imago hominis lateraliter, &improfilo eit præciſiva: imagohominis fine capi te eſtnegativa : imago ejusdein hominis cum alis eſt poſitiva, in quantum ponit , & quafiaddit co gitando hominialas , & ideo fecunda , & tertia imagoeſt falſafalfitate repræfentationis , non ve ro primo. IX. Apprehenfio conſtituens hypothefin ſeu conditionem, diciturilla, quæ repræfentat aliquam conditionem,nihil de illa affirmando, aut negan do: utfi cogitemhoc objectum,fiPetruseffetRo ma, eltcogitatio,& apprehenfio fimpliciffuna ex parte actus, nihilquejudicat. X. Denique inter præcipuas apprehenfionis ſpiritualis proprietates adnotabis , quod ficuti ſect. 1.num. 9.&10. ſenſus externi experimen taliter ſuas ſenſationes , & phantaſiapariter ſuas imaginationes , & eafdem externas ſenſationes perci DeJudicio mentali. certiùs , quàm oculumvidere, dum videt,phan 155 percipit ; ita apprehenfio mentalis , & ſenſa tiones , & imaginationes ,& fe ipfam , experi tafiam imaginari , dum imaginatur. Quoverò mentaliter quidem , & exercite , ſed clariffime apprehendit : nihil enim eſt intellectui humano pacto hæc etiam proprietasjudicio mentali com petat, diceturalibi. : DISSERTATIO XXVIII. De ſecundâ operatione intellectus humani , ſeu Judiciomentali. SECTIO UNICA. Effentia, &proprietatesjudicii mentalis i : lib.3. elem.) hoceſt ab omnialio actu valet illa tioadiſtumprimum actum , qui diciturpotentia. Necdubites potentiam eſſe actum , fed primum omnium, quipoffintabhumano intellectu concipi I. generatimaccepti. Iximus th. 25.lib. 1. elem. verbum fignificare vel exiſtentiam,velpaf fionem,velactionemaliquamillius, dequoprincipaliterpernomenlo quimur:hocipfumdicebatArifto teles in primo periher. cap.3. his verbis : ver bumfempernotaefl (ſeufignum) eorum, quede ateropredicantur:hoceft eorum,quæinſubjecto propofitionis cognofcuntur ineffe. Idem Arifto teles 6. ethic. cap. 3. fic loquitur de affirma tione&negationementali:eftautemidinappetitu (ſeu involuntate)profecutio &fuga ( hoc eſt amor &odium) quodestaffirmatio,&negatioin mente: exhis tribus affertisintelliges quidfitſe cundaintellectus humani operatio. II. Sectione 3.differtationis antecedentisexpofui veritatem objectivamjudicabilem,nunc exponen duineſtquomodo in ſtatu vitæ mortalis,qui dici turſtatus immerfionis in materia,veritatemillam judicabilemfibi repræfentet intellectus humanus. III. Sicuti quodlibet nomen fimplexpertinet adprimam operationem intellectus , feu appre henfionem fimplicem; ita quodlibetverbum per tinet adfecundamoperationem,hoceſtjudicium: ita ut fine aliquo verbo nihil poſſimus in hacvitâ judicare,velenunciare. IV. Sicuti per nomen fimplex repræfentatur intelle&ui contemplanduin aliquid cognofcibile, quantum fieripoteit abfolutum, &denudatum ab omnirelatione; ita perverbum repræſentaturali quodexercitium , feu aliqua actuatio illius ipfius cognofcibilis fignificati pernomen. Perhunc ter minumexercitium intelligo idem,aceffe, vel age re, velpati in latiſſima ſignificatione. Unde eſt, quodeffe dicitur etiam actus eſſendi ,pati actus patiendi, agere actus agendi: e. g. cum dico: Pe trus curritperilludcurrit fignificatur actus cur rendi,per queın illud nominatum , ſeuPetrus ſe exercet&actuat: hoceſtagitidipfum. 5 V. Verbumpoffum fignificat primum actum, ſeu primum exercitium, quod prærequiritur & præintelligitur ſemper ad omnemactum fignifica tum per cæteraverba,etiam perverbumfum. 11 le autem primus actus in abſtracto diciturpoten tis. Indeeſt , quodexaxiomate valet illatio ab actu ad potentiam : ( juxta explicationem th. 22. &judicari: namideodicitur cauſa eſt in actu pri mo: cum,inquam, cauſa poteftquidem, fednon dum facit, quodpoteft, autnondum intelligitur facere,quodpoteſt : cumveròfacit,&intelligitur facere,dicitur caufa est in actufecundo;hoceſtſe exercetper actumillumſecundumrefpondentem ſuoactuiprimò,nempepotentiæ. VI. Verbumfum , in quantum eſt verbum ſubſtantivum,(hoc eftnonfignificatidem ac exi sto ) fignificat actum effendi (eſſendi inquam id, quodelt nominatumper nomen)ſeuactumiden titatis : quæ identitas , licèt fit illud ipfum obje tumapprehenfionis,quodfignificaturpernomen exnum. 3. attamenànobis hominibus fignificatur etiamperverbum,&concipiturperfpecies alienas ac eſſet aliquis actus ſeu exercitium quafi antefi gnanum , quo res ipſa ſignificata pernomen ſe actuat,& exercet : aliter enimnonpoffumus ifta cognofcerequæ funt objecta abſtractiffima :videli cet nifi ad inftar illarum operationem , velmo tuum, quos velintuitivèperſenſusexternos per cipimus , tanquam ſenſibilia communia ex dif fert. 27. ſect. 1. num. 3. vel ad inftar noftrorum actuum vitalium , quos experimentaliter& certif fimè cognofcimusexcitatadiſſert.27.ſeca.4. num. ultimo. Inde eſt , quod omnem veritatem pul chram ſeu judicabilem percipimus permodum collectionis exagente,&actu : feu excommuni cativo,&actu communicandi, juxta explicatio nembonidiffert. 27. ſect. 3. num. 5. Cum verò verbuinfum eſt adjectivum, fignificat actum exi ſtendi ,ſeu de facto in rerumnatura extra caufas, quaſi permanendi:reliqua veroverba adjectiva ſi gnificantaliosactusfecundos. VII. Ex iftis actibus alii funttantumforinaliter diſtincti , vel diſtinguibiles à re fignificata per no men,ſeuàſubjectopropofitionisuthomoexistit: exiſtere enim eſt actus indiſtinctus realiter ab ho mine (quodhicpoſtulo;) alii verò funt etiamdi ſtinctirealiter, uthomo calefit: calefactio enim eſt actus diſtinctus realiter ab homine : fed cumper ſpecies alienascognofcimus,perinde repræfentan tur nobis actus indiſtincti ,ac distincti realiter à ſubjecto: rurfus ex iftis actibus vel diſtinctis, vel indiſtinctis realiter, aliihabent ,&connotantter minumdiſtinctumrealiterà ſubjecto; aliinonha bent 2 156 bent hujusmodi terminum : ut Petruspercutit Differt. Vigefima actava Logico-phyſica Paulum actus percutiendi habet pro termino Paulum distinctum realiter à Petro , contra: Petrus exiftit ,actus exiſtendi nonhabet ut vides: terminumdiftinctum realiter àPetro. VIII. Falfum eft, quod omnia judicia huma na,fipropriè&formaliter loquivelimus, habeant formaliterpro objeto identitatem prædicati cum ſubjecto, velnegationem ejusdem identitatis: nam cumannuomentaliter,quod Petrus currit,affir moactumillius verbi: nempe affirmoàPetroema nareillud exercitium,quodeft currere : non affir mo formaliter , nec quodPetrus fitidemcumillo exercitio,nec quodfit idemcum ſe ipſo: æquiva lenter tamen ferè omnes propoſitiones explicari poffuntperhujusmodi identitatem (exdiffert.25. fect. 2. concl.ultima, quia actus identitatiseſtuni verſaliffimus : & inde factum eft, ut omnes actus aliorum verborum explicentur per actum identi tatis ,&quodverbumſum cumtermino concreto pofito pro prædicato explicetprædicationescate Forumverborum,utPetrus eftcurrens. Cæterum fintellectus humani naturam attendamus , & ex perientiam , non affirmatur formaliter identitas, fedexercitium currendide Petro , cumdico : Pe truscurrit. IX. Cùm affirmamus expreſsè aliquem actum de ſubjecto prout connotante varias circuin ſtantias ſeu terminos , fimul pluraalia affirmamus, quæ funtveluti circumftantiæ illius actus affirma ti, &ab illo eodem actu vel neceſſario, vel faltem defactoconnotantur: e.g. fi dicerem: Petrusalbus manens in equo,curritperplateamplenampopu. to: quodprincipaliteraffirmo eſt exercitium cur fus: fedquia illudaffirmo prout intalibuscircum ſtantiis & proutconnotat tales terminos, fimuleti amaffirmoillos terminos,&circumftantiasvirtuali quadam,&quafiimplicita affirmatione. Dices: poffumamarecollectionem,&nonama re fingulas partes : e. g. quidefiderat aliquodbo num, amatbonumutabfens , &tamennonamat abfentiamipfiusboni : item,qui amat pænitentiam proprium; proprium, inquam,ipfiusvolentis,ut actuàtalivolitionedenominati & affecti. Econ trario intellectus decernit,judicat,& annuit rerum veritati objetivæ , ut eſtin ſe ipfa veritas fine re ſpectu ad bonum, & utilitatem ipfius intellectus, velintelligentis. Neque reponas afferensin mediu cognitiones illas prævias cuicumquevolitioni, quæ dictant voluntati quid fit faciendum, & quidbo num proprium ipfius voluntatis: etenim ifta non pertinet ad rempræfentem, fed ad cognitionem practicam ejusquetractationem. X. Cum negamus mentaliter actum aliquem prout connotantem fimiles terminos , de quibus numero antecedenti , non eft neceſſe terminos etiam illos negare virtualiter, aut implicitè : quòd patetexprimoprincipio, malumexfingulisdefe ctibus: fatenim eft,ute.g. fitfalſa iftapropofitio Petrus albuslegit, quodnon deturille a&usprin. cipalis , nempe actus legendi, licèt denturtermini alii , &circumftantiæ , nempe quod Petrus fit al bus: immo fi dareturactus principalis,& defice ret aliqua circumftantiaquafiacceſſoria, fatis eſſer iftam negare,utabfolutè propofitio apparens falſa neganda eftincafupropofito, ſi Petrus legat qui dem, ſedalbusnon fit : huicporròjudicii mentalis proprietati innitunturregulæ ſummulifticæ de con tradictione , & contradictoriis traditæ à theſi za lib. 2. elem. XI. Hinc fitquodplures apprehéfionespoffunt efle,&adeffeinintellectucumnutumentali:videli cet omnesillæ, quæ repræfentantcircumftantias& terminosfupradictos : eas autem omnescenfeo in diftinctas eſſe realiterinter fe, & unam imaginem tantummentalem eſſe: ut picturamaterialis, quæ pluradiverſa objectarepræfentet, licetfituna. XII. Ut fit evidens affirmatio mentalis , quâ affirmatur actus , prout connotans plures termi nos , & circumftantias, neceſſe eſt evidentiam ha bere tum ipfius actus, tum omnium terminorum: e.g. ut evidenter affirmem : Petrussapienslegit librumeruditum, omnes iſti termini,& actus le gendidebenteſſeevidenterperſpecti:fecus verò, ut peccati , non amat peccatum: ergo etiam poteſt affirmari collectio plurium veritatum , quin affir menturvelimplicitèfingulæ earum. Refp. conc.antec.nego conſeq.diſparitasillain caſupropofitoeft,quæ intercedit intervoluntatem amantem, & intellectum judicantem :hæc autem diſparitas explicatur analogicè per differentiam, quæinterceditciviliter interprocuratorem,&ju dicem. Judexfertſententiamfineulloreſpectuad ſeipfum,aut litigantes , fed tantummodo attendit admeritum caufæ adeoque ejus ſententia, ſeu nutus judicativus , dum caufam judicat affectam variis circumftantiis , omnes fimul caufæ circum ſtantias afficit, vel principaliter, vel, ut dici ſolet, incidenter: procurator verò ,veladvocatus, quia ſtudet utilitati clientisſui ,non omnescircumſtan evidenternegetur idipfum,fufficit, utunusex illis terminisevidenter fit falfus. Quandoque videtur propofitio mentalis nihil fupradictæ virtualitatis habere,attamenhabet: e g.hæcpropofitio: ignis calefacit lignum,nonfolum affirmat actumcale faciendi,ſedimplicitèaffirmat,ignem eſſe calefacti vum&exiftere: lignum effecombuftibile, &exi ftere :undeplurafiunul objectain terminisneceffa riis ( quæ dicuntur confiderata ſecundum ftatum quidditativum ) fimulcum aliis objectisin terminis contingentibus ( quæ dicunturquantùm adcreatu ras confiderata in ſtatu exiſtentiali,)poffunt affir mariimplicitè,&virtualiterper unum& idemju dicium mentale. : XIII. Inter alios terminos, quos virtualiter ju dicat humanus intellectus prout connotatos ab tias caufæ approbat , aut omnibus annuit , fed ali quas tolerat , & ex illarum ſuppoſitione ,ſen illis fuppofitis , & toleratis ,alias approbat : & totam judicis ſententiam non ratione omniumpartium , ſed tantumratione partium fibi utilium compro bat,& admittit. Similiter voluntas , cum annuit &appetitaliquodbonum, complacet ita inrerum bonitate,utrefpiciat ad utilitatem , & commodum actu principali, eſttempusreſpondens ipſi objecto: nam cùmomneverbum fignificetunamex tribus د temporis differentiis ita judicamus objectum, ut actualiter correſpondens uniex illis. In termi niscontingentibus res eft clara : at quoque quan tumadpropofitioneminterminis neceffariis, feu, utdixi,prout in ſtatu quidditativo : nam ab hujus modipropofitionibus connotatur tempus condi tio DeJudicio mentali. tionatum: & ideo dicuntur propofitiones aterne veritatis,quafi eorumveritasomnitempori &to tiæternitati correfpondeat: ratio eft,quia intelle 157 ſubjecto ab intellectu humano per ſpecies alienas cognofcentejudicatur,ficuti actusdiſtinctus àfub jecto exnum.7. Etinde eſt,quòd, cùm per mo Aushumanus nequitintelligere id,quod eſt age re, vel pati, nifi illud intelligat,veluti reſpondens alicui tempori : ex aliâvero parte juxtanum. 4. idem intellectus nilpoteſtjudicare, nifiper mo dumactus, &exercitii. XIV. Judiciunhumanum tacite, & virtualiter etiam affirmat tempus , ſeumomentum illud , in quoilludjudiciumnafcitur&primoexiſtit: quem admodumjudex ſententiam fuamita enunciat,ut exprimatcertamdiem,&inenfem,inquoſenten dum actus, feu exercitii etiam prædicata illa rea liter identificata intellectus concipiat,concipit illa cumreſpectu adaliquodtempus,exnum. 13. XV. Judicium humanum eſtinſtantaneum , & faltemnaturaliter nonpermanet perduomomen ta : nam exnum. 14. Omnejudiciumhumanum affirmatimplicitè illud primummomentum nativi tatis fuæ: & rurfusjudiciumde præſenti,depræteri to&defuturoeffentialiterdifferuntinterſe : ergo fialiquodjudiciumduraret perduo momenta ,vel tiamprotulit: Nonita apprehenfio,quæ, fifuerit fimplex , abſoluta eft omnino à temporeutpote meraimagorefpondensnomini, nonverbo,&fi milis quantum ad hoc ſenſationibus externis, at que imaginationi, Cæterùm patetquod diximus primo, quantumadjudiciainterminiscontingen tibus: judicium enim de objecto præterito habet differentem tendentiam,& effentiam,acjudicium de objecto præfenti,vel futuro : experiris enim diverſo modo ſe animam habere, cumdicis men taliter,Petrus currit, accumdicis, Petrus cucur rit,vel Petruscurret: unde hoc?Ex diversaef ſentia&tendentiauniusjudicii abaltero:atinquo confiftit hæc diverſa tendentia,& eſſentia ? In eo quod judicium de objecto præteritojudicat obje Aumexiftereproutintempore anteriori adipfum judicium ,adeoque affirmat anterioritatem, feu præteritionem : hoc eſt duoinftantia,tranſactum, inquo fuit objectum,& præfens, inquoeſt judi cium:proportione ſervatade objecto futuroſen mutaret objectum,hoceſtvel nonaffirmaret illud primum inſtans,& affirmaret ſecundum,in quan tum perfeveraret in ſecundomomento, veljudi ciumdepræſenti evaderet judicium de præterito, autjudiciumde futuro evaderetde præfenti : e.g. hocjudicium Petruscurrit in inftantiA. fiduret etiamininſtantiB,vel illudjudiciumdicet: Petrus cucurrit ininftantiA, &jamevadit judicium de præterito : veldicet Petrus currit ininftantiB, &jammutabitobjectum fuum,nempe tempus fi gnificatum: fimiliterhocjudicium Petrus curret, (videlicet in inſtanti ſequenti ) fi duretuſque ad inftans ſequens ; vel tuncdicetPetrus currit , & evadit de præſenti; vel adhuc dicet,Petrus cur ret,& mutabitobjectum; quaſi loquatur de curſu Petri in tertioinſtanti: fed addiſſertationes con troverſas iſtapertinent. XVI. Judiciumdepræſentiſemperdefignat,& affirmatdeterminatum,&fingulareinſtans,nempe inſtans ipſum nativitatis fuæ;judicium verò de tiendumeft. Patetſecundò quoadjudiciaintermi nis communibusneceſſariis,ſeude objectoprout in ſtatu quiditativo:quia eodemmodo experimur, ſehabereanimam, cumjudicathæcobjecta,acilla interminis contingentibus : homoeftanimal,homo eftcurrens: &ratioeft quiaactusidentificatus cum præterito &de futuropoteſtveldeterminate, vel vagè& disjunctivè affirmare tempus præteritum ſeufuturum exparteobjecti fui, (licètfimulaffir met determinate præſens inſtans nativitatis ſuæ) c.g. Petrus antetresdies cucurrit,Petrusantece dentitemporecucurrit, DISSERTΑΤΙΟ ΧΧΙΧ. Controverfa , utrùm objectum univerſale formale ita ſit prædicabile, ut cum actu inpropofitione mentaliprædicaturverè ,&propriè remaneatuni verfale formale. Lamoſaquæſtiovertit,necmagniqui demponderis ſuperhujusmodipro prietate judicii mentalis , per oc cafionemtamenilliusnonparumpro ficies. Quæriturutrùm, cùmmenta liter fic affirmo , Petrus est homo,vel quid fimile, potiùsin illaactuali prædicatione, feu affirmatio neſitterminusactuparticularis,velfingularis,perin deacfidiceretur aliquis homo,velhichomo. SECTIO PRIMA. illud prædicatum homo, dum actuprædicatur, & Ι. per affirmationemdicitur effe identificatum cum Petro, fit terminus actu univerſalis formalis , feu Explicationes,&postulata. Emperhabendum præ oculis agiinpræfenti deactuali prædicatione,ſeu actuali affirmati one(affirmatioadprædicationem,ſeujudi homout fic(inſuppoſitionetamenperſonali,) an cium ſehabet,uthomoadanimal, nempe ut fpe cies 158 cies ad genus) utrùm ſcilicet prædicatum actuali Differt. Vigefima terinclufumutſubjecto in actuali affirmatione , ve luti incolle&ionemetaphyfica, velphyſicaquate nona Logico-physica trus efthomo : propoſitionis verò negativæ æqui valenter eſt univerſale, homo non &lapis hoc eſt nulluslapis:quodlicètcertum fit apudomnes; re nus in illâ incluſum ſit univerſale formale. Ha bendum etiam altè infixumin aniimo non difputari depropofitione vocali. II. Sicapias quid fit affirmatio mentalis , feu prædicatio affirmativa mentalis,foluta eft quæftio ex 27. differt.præfertim fect. 3. & 28.ant. a nu. 1. facilememinerisanteaffirmationemmentalempre cedere apprehenfionemnonunam,ſed duplicem : in exemplo allato Petrus efthomo tumapprehen diturperunam apprehenfionemPetrus,homofin gularis ; tum apprehenditur homo utfic per ap prehenfionem, quæ verè facit univerſaleformale: atque ita apprehendendo , & comparandoutram quehanc apprehenfionem ratione connotatorum, &motivorum,quæ fimul apprehendit intellectus, ſeu anima clarè videt in hoc objecto Petrus con tineri quidquid clarè , & expreſsè repræfentat illa apprehenfio ſecunda,quæ facithoc univerſale for malehomo : inhocipfoquiefcit,&annuitmentali ter animapernutum mentalem, quiest actualis af firmatio ( idemque dicodenegatione in oppofito cafu) fivehicnutus refpondeat foli externæ voci, &copulæ ,est; five correfpondeat toti externæ propofitioni Petrus eft homo ,de qua quæftione nilcuro inpræfenti. Certum eft, quodille nutus, feu affirmatio , licet in quantumpræcisè eftaffir matio nonfit imago exdiffert. 12.fect. 3.num.20. pendet tamen ab apprehenfionibus,&illas refpi cit : hoc eft nifiillæ effent,hæc non eflet: quem admodum nifi effet cauſa ,vel conditio ,effectus noneffet(utfaltemexth. 1.lib.2.Elem.num.9.ubi depropofitione cauſalifacilè intelligere potes.) HI. Illaaffirmatio, feu nutus velutidicit : ego quiefco,& condelector in hac veritate,quodin Petro , videlicet, infit ſeu contineaturhomo , ſeu quòd fit idemPetrus, & ifteexpreffus conceptus, homo,hoceftPetrus identificeturcumhomine. IV. Nonquæritur utrùm illa prima apprehen fiohomofituniverſaleformale :eft enim profecto; ſed utrum terminus homo in ipfa actuali affirma tione,fi non picturatus, faltemutitadicamample xatus &approbatus,fit univerſale formale,feuho moutfic: aliis verbis: utrùmhomo, cui adhæret,& in quoquiefcit nutus mentalis,feu affirmatio , quæ dicitPetrus eft homo,fithomo univerfaliterſumptus licèt in fuppofitioneperfonali. V. Ordoille,&texturapropofitionisſcilicet, quodprimo loco ſubjectum , in medio copula,& tertio loco prædicatumponatur, (e.g.Petrus eſt homo) tantum pertinet ad propofitionem voca lem: mentalis enimnonfervathunc ordinem, fed formaliter, vel æquivalenter omnia fimul exculpta quodammodo funt inuno actu , & cogitatione, quæ dicitur affirmatio,vel negatio mentalis : quod fi aliquis ordo diftinguendo formalitates identifi catasinilla cogitatione poteft per rationem refle xamconfiderari; hujusmodi erit : ut prima for malitas fitfubjectum,fecunda prædicatum,&tertia copula : licètiſta vocaliterponatur in mediopro manet tamenlocus quæftionipræfenti: nam licèt prædicatum homoin propofitione predicta fit æqui, valenter particulare; adhuctamendeciſumnon eft utrumformaliter fit particulare,veluniverſale for male,vel nihilhorum. Noſtienim,velnoviſſedebes regulas illas fummuliſticas eſſe evidentes;inde enim Logica eſtſcientiaexdiff.6.atq;adeo eęregulęnul lo modo pendent à præfenti controverfia, quæin utramquepartem probabilisprofectò eſt, cum ra tionibus hinc inde minimè contemnendis ,& ma gnis Auctoribus nitatur. porrò quod evidens eſt ab eo,quoddumtaxatprobabileest,utàprincipio pendere nequit : quod ipfum conftatevidenter, tumex legeultimafyllogifmi, tum ex dicendisde difcurfu mentali:quare nil elt,quod in hanc quæ ftionem inducantur regulæ, & axiomatafummuli ftica ; ad cavillandum enim illafolum conferent: nam regulæ illæ vel folùm ad Logicam vocalem ſpectant, cujusmodi funt , quæ ab Ariftotele tra duntur : omnia enim ejus logicavocalia funtnon mentalia : quodapertiffimedeprehendes : fi per curras Ariftotelicos librosPeriherinenias,&Ana lyticorum,& adnotes definitiones ,quibus illepro pofitionem, &fyllogifmum, &fimilia exponit, in quibusloco generis ponituroratio: advertasetiam, quæ traduntur ab eodem de nomine verbo &c. equivocis &c. adfolam vocalemLogicam referri poffe : quod fiplacet regulas prædictas adLogi cam mentalem extendere; illud cavendum, utevi dentiffimis, & extra controverfiam pofitis animæ, &intellectus humani proprietatibus regulæ illæ accommodentur : alioquinregularumnomennon merebuntur. Atque adeo in cafu noftro adeasre gulasrectè explicandasnon folus indivifibilis actus mentalis,quijudicium eft, attendidebet,fed etiam præviæ apprehenfiones exnu. 2. VII. Extheſi 1. libro 2. Elementor. Propofi tiocopulativa alia eft expreſsè,alia tacitè : ex. gr. homo&equuscurrit eſttacitè copulativa,& pari ter,Petrus est loquens,&fedens,cumexpartepræ dicati ponaturterininus copulativus : perinde au tein exponenda eſtutraque propofitio, ac fi effet exprefsè copulata: quiafi agamus de propofitio ne mentali , eadem omnino eſt exprefsè & tacitè copulata:differentia enim hujusmodi tantùm in tercedit inpropofitione vocali : notabis vero hæc ſyncategoremata tacite, &exprefsè nonidem fi gnificare, acifta aquivalenter, &formaliter : di ſcrimen enim per ultima deſignatum invenitur etiam inpropofitione mentali: quæ dicta fint pro pterhanc,&fimiles propofitiones , Petrus & Pau lusefthomo. VIII. Ex toto lib. 3. & 4. Elementorum. noſti , quid fit illatio ab una propofitione ad aliam : inde etiam facilè conftat,quod illatio ex unapropofitione adaliamtripliciterfit: velratio ne ſubjecti : omnis homo eft animal: ergo aliquis homoeftanimal; velratione prædicati: homo eft pterGrammaticampotiùs,quàmPhilofophiam. VI. Exthefi49.lib. 1. Elem. num.27.Prædica tumpropofitionis affirmativæ , vel univerſalis , vel particularis æquivalenter eſt particulare: e.g. Pe animal: ergohomo eſt ſenfitivus;velratione utrius que: omnishomo eft animal: ergo aliquis homo eftfenfitivus. Si ad illationem mentalem iſta ac commodentur; illudexpartefubječti,velpradi catiintelligendum eſt cum addito actualis ,hoc eft Deuniverſali in actualiprædiacatione. eſt formaliter cogniti ut identificati cum termino XI. Hic terminus complexus hichomojuſtus: 159 reſpondenti: non veròpræſcindendoutrùmillud ſubjectum fie actu identificatum cum prædicato, &vice verſa: aliternoneffetillatioformalis, quæ tunc folummodo talis eft , cùm ex eo quodnon poffit effe verumid, quodexplicitè, & formaliter percopulampropofitionisaffirmatur, vel negatur inantecedente, niſi ſitverum id,quodexpreſse,& formaliterper fuam copulam affirmatur,velnega turinconfequente: idcirco ex antecedentepro pofitione conſequenspropofitioinfertur. Dantur autem etiam illationes materiales , & iſtæ dedu cunt, vel inferunt conſequentem propofitionem ex ſubjecto , vel prædicato antecedentis feorfim ſumpto,& non ex viidentitatisformalitercogni tæprædicati cum ſubjecto : e.g. Petrus albus cur rit: ergoPetrus eſt albus:omnishomocurrit:ergo danturplures hoinines:quibus etiam eſt ſimilisil latioſequens:Petrusefthomo: ergoPetrusnoneſt Paulus. Hæ omnes funt illationes materiales: fed formalis illatioeſt ſequens,Petrusefthomo :g.non Pauluseft homo, ſeudistinctuinàPaulo efthomo, quæ veraeſt,& formalisillatiojuxtadicta de ſub jectoinfinito th.21.1.3.Elem.&exiſta illationefor mali illaultimamaterialis ſuperiùspofitaveritatem deſumitſuam: quæ omniadiligenterdiftingue. PR hicPetruscurrens realiter, & æquivalenterfigni ficat idem,de adicereturhichomo,hicjuftus ,hic Petrus,hiccurrens: ſufficitautemunumprono mendemonftrativumpræfixum terminocomple xo addeſignandum , & determinandum totum objectum termini complexi per modumunius: quemadmodumvelduobusdigitis,velnno res ea demdemonſtretur,perinde demonftratur, & defi gnatur. Dixiautem æquivalenter,& realiter non dixi formaliter,quiarepetitio iſtahichomo,hicju ftus non eſt formaliter idem illa enimvidetur demonftrare, & defignare diftri ,achichomojustus: butivè,&feorfim id,quod fecundusterminuscum unopronominedemonſtratcollective,& fimul:& fortè alio pacto mentalitereſſenonpoteſt. SECTIO 1 Conclufio. IL Univerſale in actuali pradicatione non retinet univerfalitatemfuam: hoceſtpoſitus exparte pradicatiterminuscateroquinuniverſalis,dum actu mentaliterpradicatur deſubjecto , quod fit terminus inferior restringitur ,&excidit Suaindefinitauniverfalitate. IX. Ex theſi 48.num.9. lib. I. Elem.& lib. 3. th. 20. terminus communis reſtrictus eſt quando actu non fignificat totum id , quod fignificare poteſt terminuscorrefpondens non reſtrictus: e.g. omnis homo albus currit ;fubjectum illud totam obatur concluf. Terminuscæteroquin uni verfalis conjunctus mentaliter in terminum complexum,velcumpronomine hic, ille,iste &c. vel cumalio terminoſingulari, velinferiori, collectionem hominum nonfignificat, ut fignifi utPetrushomo:homoanimal,reftringitur& exci caret fi diceres : omnis homocurrit. Pluribus au temmodis fit terminorum restrictio, quosinele dit ſua indefinita univerſalitate : ergo poſitus ex parteprædicatiterminuscæteroquinuniverfalis&. mentisnon recenfitos in hunc locumſervavi. Ita queprimo reftringitur terminusperpronomenre utdictumeſtin conclufione. Prob.conf.Nonminoridentitas exparteobjecti, nec minori actualitaterepræfentatur peractualem lativumqui, qua , quod, feupercopulam implica homo;quàmrepræſenteturper actualemterminum propofitionem mentalem affirmantem Petrus est movetur: terminus omnis homoreſtrictus eſt,mi tionis , quodeftidem,e g. omnishomo,qui currit mentalemdicentem: Petrus homo,velhic homo: & nuſq; fignificat, quai nifi additumfuiſſetilludqui currit. Secundoper caſum obliquum , ut omnis dehoc omnes communiterhomines(exceptisad equus Petri currit. Tertiò per adjectivumprima rium, ut omnis homo albus currit. Quarto per verſariis) certiffimifunt,modò capiantquidfit pro pofitio,& affirmatio mentalis exnu. 2. ſedactualis adjunctum terminum ſubſtantivum inferiorem,ut terminus complexus mentalisfecundùınetiamfor Petrushomo currit, homoanimal currit. Quinto per adjunctum pronomen demonftrativum hic, ifte &c. adjunctum, inquam , termino communi, uthichomo currit. X. Termini communes univerſales cumfigno c.g.omnishomodicunturreſtringi, ſedcommunes indefiniti, ſeu univerſales(ex num. 4.)ulterius di cuntur etiam amittere ſuam univerſalitateminde finitam, cumhocdifcrimine, quòd aliquandonon reftringuntur , fed univerſalitatem indefinitam amittunt : e.g. fi ex terminohomofaciashuncter minumomnishomo;totamcolle&ionemhominum ille terminus adhuc fignificat, fednoneſtuniver faleformale,hoc eft amifit perilludfignum omnis univerſalitatem indefinitam: aliquando verò tum reftringuntur , tum univerſalitatem amittunt , ut ſi ex termino homofaciashos terminos:hichomo: iſtehomo: Petrus homo per modum terminicom plexi: itemque fidicas homoanimal,terminusani malreftringitur, &mutatmajoremfuam univer ſalitatemin illamminorem, quærepræfentaturper terminumhomo. malitatem fuam, quæ correſpondet huic objecto homo,confideratus formaliter, ut in aquali termi no complexo (nam hanc reduplicationem opor tet ſemper advertereexnu. 1. ) reftringitur & ex> cidit ſua indefinita univerfalitate : ergo etiam actualis propoſitio mentalis ſecundùm illam for malitatem fuam , quæ correfpondet huic objecto homo,ut inactualipropofitione , &prædicatione mentali reftringitur,& excidit&c. Quiplanètenetquidaffirmatiofit,ſeu propofi tiomentalisexnum.2. diſparitatem facilènon in venietinterpronomen mentalehic, vel terminum mentalemPetrus , habentem vim ad reftringen dum, &amovendum ab univerſalitatehunc ter minumhomo ( aut aliumfimilem terminum com munem)&inter copulamest,ſeuhancdimidiam propofitionem Petrus est , in ordine ad eundem effectum. Quid enimeſthicterminus Petrusani mal,niſi virtualis propofitio , quæ dicat Petrus eft animal?exdiffert.27.fect.4.num.2. Quod igitur poteſt id, quod æquivalenter eft affirmatio , non poterit formalis affirmatio? Quæ 160 Quæres quo modo explicaripoffitilludprædi Differt. Vigefima nona Logico-phyſica catum actuale homo ? Numperinde, ac fidiceret aliquis homo,velhichomo?Refp. 1. petendoex te quomodo explicetur terminus homo inclufus in actualitermino complexo mentali: Petrushomo, velhichomo,utrumexplicetur: Petrus aliquisho mo, vel potiùs : Petrus bichomo? Quo enim pa &o, tuum terminum explicabis,& ego prædica tum propofitionis explicabo. Refp. 2. Illudpræ dicatum actuale ,nec eſt formaliterhichomo , nec ettformaliteraliquis homo,ſedformaliter eftinclu prædicato actuali,utàprævia apprehenfionediſtin to,nè quidem disjunctivè virtualiter: quemadmo dumnequeinhocterminohichomo picturatur,ſeu exprimitur, autrepræfentatur collectio hominum, &tamenvaletillatio: g. aliquishomo. SECTIO 111. " .. Objectiones. Bjic. primò , univerſale formale eſt prædica fum, & identificatuin , & contentum in hoc ho mine,feuinPetro: illaenimpronomina,ſeu figna bic,aliquis,&c. præfiguntur terminoincludenti, noninclufo, nec funt ad rem, autaliquidaddunt fi præfigantur iterum termino incluſo ex fect. 1. num. 13. cæterùm ex eodem num. æquivalenter, &realiterillud actuale prædicatumpotest explica ri , perindeac fi eflet hichomo, ex dictis lococita to: fed quia non eft formaliter idem inde eſt, quodexvi illius prædicati acqualis formaliter fum pti inferri nonpoffuntillatione formaliconſequen د tiæ, quæinferrenturexhoctermino hichomojuxta fect. i.nu. 10. Etenim, quod ett æquivalenteraliud non eftformaliter aliud, nequepoteft illaforma liter pati , vel agere, quæ formaliterpoteft aliud: quemadmodumpecunia non eft formaliternutriti va, licèt fit æquivalenter panis. At quoniamillud prædicatum actuale eſt æquivalenter, & realiter hichomo,ideò eftetiam æquivalenter, & realiter aliquishomo (ledremotiori æquivalent.a): nam ex lib.3.Elem. th.3.n. 11. valetillatio hichomo: g.ali. guuhomo , atque adeo fi illud prædicatum eſt æquivalenter , hic homo , erit æquivalenteraliquis homo.Nulloveropacto eftformaliteraliquishomo, atquein hoc confiftit , quodterminusille reftrin gitur,&nonfolùm excidit ab indefinitâ univerſa litate fuâ, (naim aliquis homononreftringittermi numhomoexnum.8.&12.) ratioeft , quia dum anima,feuintellectus poſtpræviam apprehenfio nemuniverſalemhomoexnum.2.vidensinillaaliâ apprehenfionePetrus identice, & exprefsèconti neri ,& ineffe totain illam expreffam veritatem homo, nonfcit, feunon attendit, fedpræſcindit (autfaltem præfcindere poteft) , utrum etiam in pluribus quoque aliis fingularibus infit ,& conti neatureademexpreſſaveritas homo (quod ex dif fert. 15. ſect. 1.num. 14. &perpicturamovifacile capis) intereatamen actualiter annuit , & affirmat id,quodeſtpræcisè hæc veritas, in Petroefthomo: quare fiin ea actualitate anima non videt,& plus quàmpræfcindit, utrùmveritas illa homo continea tur, & infit inpluribus ; non videt etiam utrùm Petrus fitformaliteraliquis homo: nam fignumali quis formaliter fignificat plura , & plurima ex di tis. Indequeeft, quodth.ultimalib. 2.Elem.dixi, falfiffimam effe hanc propofitionem aliquisDeus eft omnipotens.Igiturilludprædicatum actualenon fignificatformaliteridem,ab aliquis homo. Quia verò de facto , & realiter dantur plures homines, coſque animaperpræviamapprehenfionemhomo, confusè licèt cognofcit ; propterea æquivalenter illud prædicatum actuale explicatu eſſe idem , ac aliquis homo:hoceftunus unitateformali,&fimi litudinis cum cæteris hominibus,quitamen cæteri hominesnonfuntrepræfentati,necpicturati in illo bile: fedprædicabile poteft de facto prædi cari: g.univerſale poteft de facto,& actuali terprædicari. Refp. concefsâ ma. dift. mi. poteſt prædicari actu retinendo univerſalitatem actualem in actualeprædicationene.mi ,non retinendouni verfalitatem&c.conc.mi.&ne.conf.Totumetiam eſtdivifibile in partes: in actuali tamen diviſione actualem totalitatem non retinet , nec remanet actualiter totum : immo idem eſt totum dividere, acdeftruere : fimiliter pallium eft combuttibile, in actuali tamen combuftione non remanet actualiter pallium,ſed deftruitur ,& evaditignis. Retorqueo etiaminexemplis num. 12. fect. 1. terminus enim univerfalis poteft conjungi in termino complexo non minus,quampoffitprædicari; in actuali ta men complexione,feu conjunctione actualemuni verfalitatem non retinet , cur ergo retinebit in acqua'i prædicatione ? Contra 1. Termintıs homo, qui actuprædicator, eſt actu prædicabilis : ( valet enim illatio ab actu adpotentiam juxta primumprincipium),fedfi eft aluprædicabilis, eit actu univerfalis : qu'a præ dicabileeſt univerfali in prædicando , feu est id , ipfum univerfale formale confideratam quod poftt afirmari , feu prædicari , ex differt. 17. fect.1.num.5.:ergo&c. Aliis verbis eadem obje &io fic proponitur : univerſale retinet in actuali prædicatione actualempræd.cabilitatem : g.etiam actua'em univerfalitatem. Refp. æquivocatio nem latere in terminis , pradicable , & pradi cabilitas : omne univerfale eftprædicabile, non tamen omne prædicabile elt univerſale , ex ci tatadiffert. & fect. num. 6. Nam terminus ſingu laris, v.g. Petrus poteft affirmari , & prædicari , e.g. hichomo estPetrus , adeoque fingulare eſt prædicabile, nontameneſtuniverſale : adde igi tur uttollas æquivocationem hoc fyncategorema, depluribus : nam prædicabiledepluribus eft verè folum univerſale. Itaque diſt. ma. Dum actu præ dicatur eſt actu prædicabile de pluribus ne. ma. eſt prædicabile de illo termino fingulari,ſeu quocum que alio inferiori pofito pro ſubjecto , conc. ma. &pariterdiftincta mi. ne. conf. Similiter diftingue actualem prædicabilitatem de pluribus ab actuali prædicabilitatede uno tantùm. Contra. 2. Ergo prædicabile de pluribus , ſeu prædicabilitas de pluribus eſtpotentia ad a&um deſtructivumipfius potentiæ, nempe ad actualem prædicationem , per quam deftruitur ipfaprædi cabilitas de pluribus : fed hoc eftabfurdum,ute.g. quodignisfitpotentiaproducendi calorem deftru tivum ipfiusignis : ergo &c. Refp. dift. ma. Eſt potentia&c.per modumcaufene. ma.per modum capacitatis , feu potentiæ paſſivæ , vel patiendi conc. ma.& ne. mi.quodvidelicet fit abſurdum, quodfub data diftinctione afferitur in ma. Æqui i voca Deuniverſaliinactualiprædicatione. vocatiolatetintermino,potentia, quia cùm figni ficat caufam certè nonpoteft producere actualem 261 ftinguiformalitasà formalitate , copacto , quo de deſtructionemfui : hocest,quodactu, &inco demmomento,dumcaufaproducit effectum,ipfa cauſa deftruatur &nonfit: nam eoipfo effet,& non effet , &duo contradictoria verificarentur: cùmveròterminuspotentiafignificatcapacitatem paffivam,ficuti eùmdicitur: totum estdivifibile, ſcilicet eft potentia,&capacitas paffiva,utdivida tur(nonutdividat)nullum eftabfurdum,quodper actualemdivifionemdeftruaturtotum & capacitas paffiva , quæerat idem,actotum:fimiliterinpal. fiocombustibili contingit,&in aliisſexcentis: ita que ignis eſtpotentia,quæeftidemaccauſa:præ dicabilitasdepluribus eſt potentia , quæeft idem, accapacitaspaffiva,feupatiendi:prouthocipfum nonfignificat potentiam receptivam,&materia lemrecipiendi formam aliquain : quod caveone iterum æquivocemur. Contra 3. Prædicatum actuale debet latiùspa tere, quamſubjectum in omni propofitionedire &a , & formali , feu ſcientifica : g.prædicatum actuale retinet actualemuniverſalitatem fuam : g. illam non admittit. Refp.diſt.antec.debetlatiùspa terefi confidereturpræviaapprehenfiouniverſalis, ex qua oritur actualeprædicatum(utſect. I.n.2.) conc. antec.ficonfideretur folùm ipſum actuale prædicatum ne. antec.&conf. Retorqueoetiam exnu.12.fect. 1. intermino complexo:hichomo, Petrushomo:contraquemterminum, fiquid va leret objectio,poſſetinftrui. Cæterum utdiftin guanturpropofitiones, feuprædicationesuniver fales à fingularibus, &viceversa , confideraride bentpræviæ apprehenfiones: nam inactualipræ dicationeomnia actualia prædicata reftringuntur, cùm fubjectuin minùs late patet prædicato ſecun dùmſe. Contra4. Prædicaturactuid, quodprævić apa prehenditur: fedapprehendituruniverſaleforma le: g. id ipſumprædicatur. Refp.dift.ma. Id,quod apprehenditurper modum objetiplusquamſuf ficientisillius apprehenfionis,ne.ma.,permodum objecti adæquatè ſufficientis ſubdiſ. eodem modo prædicatur, ac apprehenditur (hoc eſtuniverſa liter) ne. ma., diverſo modo(hoceſtdeterminate faltem æquivalenter)conc:ma. &mi.&ne.conf. &exdiffert.15. ſect.1. num. 14:& 15.patetdiſtin &io,&fubdistinctio ex ſect. antecedentiſ. Qua res. Cæterùm,utapprehenfio eſtdiverſusmodus cogitandi , quàmprædicatio,ſeu affirmatio;itaap prehenfiofacituniverſaleformale, prædicatiove ròactualis non facit. Contras. Animaldiſtinctum formaliter àPetro retinet actualem distinctionem rationis in actuali prædicatione: g. etiamactualem univerſalitatem, quæ exdiſſert. 15.fect.1.num.5. eſtquoquediftin tiorationis. Refp. ne. antec. ficutihæe cogitatio, ſeuterminusmentalis,Petrus homo,velhomoani mal,exnum.11.ſect. 1. nondiftinguitformaliter formalitatemhomoàPetro: itaprædicatioactualis incafunoftro; nainquomododum cognofcitex preſsè , &approbat, ſeu affirmat explicitè eſſe idem realiterhoc, quodeſtPetrus,& hoc,quod aliis objectis directis fiunt hujusmodi diftinctiones rationis; aliud,quodilla ipſa affirmatio, feu prædi catiodiftinguatformaliter,veluniverfaliter, quod nego; ficutivifio videnslac albumnon diftinguit formaliter illudàlactedulci,ſedcognitioreflectens fupraillamvifionempoteft inillaformalitates di ftinguere,nonminus, quaminipfolacte. Contra6. Univerſale formale, feu prædicabile depluribus , eſt unumquid,quodtotumrealiter, &actueftmultiplicatum, & identificatum infin gulis: fedquod efttale, debetpoffeaffirmari, & prædicride fingulis:g.&c. aliisverbis:quodnon diftinguitur realiter à Petropoteft actuprædicari dePetro: feduniverſale formalehomoutfic,non diftinguiturrealiteràPetro,nec abullo alio fingu lari: g.&c.Refp. coneeſſamaj.dif.mi.poteftpræ dicari &c. retinendo actualem univerſalitatem in actuali prædicatione ne. mi.,nonretinendoconc. mi. Inſtantia,retorfioclara eftinterminocomple xo,Petrushomo,exnum.14.adaliaverbadif.ma. poteſt actu prædicari retinendo actualem diftin ctionemformalemne.ma.nonretinendoconc.ma. &conceſsami. ne.conf. Contra7. ErgonunquampoteritdePetro præ dicariactutotumhoc,quodeft, effentiahumana, quæ eſt univerſaleformale. Refp.dif. conf. Non poterit totum totalitateplùs quàm fufficienti præ dicaridePetroconc.conf.totumtotalitate fuffici enti ſubdif. retinendo actualem univerſalitatem conc.conf.nonretinendone. conf. Iſteconceptus expreſſus: effentiahumana,velhomo,totusrelu cetinhocalioconceptu : haceffentiahumana, hichomo &tamennonretineturuniverſalitas for malis, feunoncognofciturperunitatemrationis iſte terminus complexus : bac effentia humana: fimiliter in cafunoftro. Objic.ſecundò,nonrepugnatprædicari actu de terminoinferioriterminus habens objectum tàm latapatens,quàmuniverſaleformale,e.g.terminus aliquishomo,ſeualterexpreſsèdisjunctivus,quiex diff.9. ſect.1.1.9. repræfentattotamhominumcol lectionem nonminùs quàm terminusuniverſalis homo:g.nec etiam repugnat actu prædicari uni verſale formale. Refp. omittoantec.&ne. conf. ficutiex ſect. 1. num. 12. dici poteft permodum termini complexi Petrus aliquishomo:homoali quodanimal, &nihilominus interminoPetrusho mononeſtuniverfalisformalis illeterminus homo, fed reſtringitur; fimiliter in cafu noftro : ratiode fumiturexlib. 3.Elem. th.20. num. II.valetenim illatio:hichomo:g. aliquishomo,nonverò valet: g.homoabſtractive,&utfic:namexfingularinon valetillatio ad univerſaleformale. Contra 1. Si terminus disjunctivus prædicari poteft; nonrepugnatex parte actualis prædicati repræſentari plura ultra objectum verificativum illius propofitionis: licèt enim ex parte prædicati iftius,aliquishomorepræſenteturPaulus,&Joan nes&c. iſta tamen propofitio Petrus est aliquis homo,verificaturperillumdeterminate hominem, quieſtPetrus: g.fimiliternonrepugnatimmòeve eftbomo,poteftpræſcindereformaliterhominem àPetro?aliudeft,quodper aliam cognitionemre flexam fupra illam affirmationem,poffit inea di R.P.ProlomxiPhiloſophia, niet, fi prædicatumfit univerſale formale. Refp. conc.antec.&ne. conſeq. Non hacvia procedo quaſiproptereauniverſale formalenonpoffit actu prædicari , quia fequeretur abfurdum , quod om nes 1 162 nes homines prædicarenturde Petro:certumenim Differtatio Vigefima nonaLogico-phyfica venies , quæfaciat univerſale formale , ſeufituni mihi eft, quoduniverſaleformaledicitunumquid quodtotumest inmultis realiter multiplicatum, identificatum,adeóquehocipfumpoteftdiciaffir mari, &prædicari , explicando reflexedefinitio nemuniverſalis formalis;fedcontendo,quodina Quali mentaliprædicatione directa,dume.g.men taliter affirmo , Petrus efthomo,nulla fitineapro pofitionementali formalitas cognitionis,quæpos tas rationis,fimiliterinproprofitione actuali,modo dementali fermo fit : excogitari quidem reflexè poffuntpluresformalitates ,&tendentiæ, ficuti in quolibetalio objecto cognofcibili; nulla tamende prehendetur particula illius cognitionis, quæpoffit appellari univerfalitas rationis. Contra1. Iftatendentiaſeu formalitas ex parte prædicati præcisè confiderati , qua repræfentatur fit diciunitas rationis,adeóquenonfacitillapro poſitio univerſaleformale. homoobfcure , &abſtractive repræfentat omnes Contra2. Nondeterminaturà ſubjecto termi nus disjunctivus aliquis homo ſe tenens ex parte, prædicati:g.nec determinatur terminus univerſa lis homo ex eademparte ſetenens. Refp.primo, retorquendointerminocomplexo Petrusaliquis homo;Secundo,dift. antec.non deteraninatur&c. poſitivehoceft prædicatum nonredditurdetermi natumnegoantec.exclufivè, hoc eftnontollitur disjunctio, fubdift. fiagaturde propoſitione , vel termino mentaline.antec.,fide vocaliconc.antec. &ne.conf. Nonmoverentur iſta,ſiconftaretquid fit terminus disjunctivus, & quomododiftinguatur àdisjuncto,& confufo,quodqueterminus disjun Aivusrectè componipoteftcumterminodetermi nato & fingulari,& præterea quod cognitio, ſeu mentalis terminusdisjunctivus tuncelicitur &pro ducitur ab anima , cùm ex ignorantia nonpoteſt elicere ,&producere cognitionem,quæ fittermi nus mentalisfingularis,& determinatus , quæ om nia conſequentibus differtationibus exponentur, enime. g. ita anima affirmat interiùs , &intelle Qualiter aliquis homocurrit, cumnefcit quis ille homofit, qui de facto currit : quodfiidipſumſci retperaliquamdeterminationem,ſeu relationem, quæhabeat rationem motivi ; tunc abfolutèaffir maret hichomo currit ,&fi nomenquoque pro prium illius fciret; abfolutèdiceretPetrus currit: intellectus enimnon poteſtliberè ſeexcæcare,& noncognofcere, quæ actu cognofcit: inde enim diciturpotentia neceſſaria: poteftquidemdeindè reflectere per aliam cognitionem , & advertere, . quodillehomo , quide facto currit, eſt ſimilis re liquis hominibus , adeóque eſt unus exillis , hoc eſt aliquis ex illis , &per confequens quodetiam disjunctivè poteſt id ipſum ſignificari cumveritate, dicendovocaliter , &non exprimendo clarè to tumid, quodcognofcitur:velhichomocurrit,vel homines ; g &c.Refp. immemorem te eſſe primi poftulatinum. 1. ſect. 1. diſt, antec. ex partepræ dicati actualis,ut formaliter actualis inpropofitio nementali repræfentatur&c. negoantec. exparte prædicati præfcindendo ab ejus actualitate , & actuali prædicatione cumfubjecto:omitto antec.& negoconf. Sipræfcindas abactualiprædicatione, facies tu per cognitionemtuam reflexamhocuni verſale formale homo,quodtamenuniverſalefor maleilla actualis propofitiofeu prædicatio nonfa cit:ficutifipræfcindas àPetro eiſentiamhumanam faciesuniverfale formale, exdictis ditfert. 17. fect. 1. num.1. quodtamen univerſaleipſe Petrus non facit, nihilque de eocogitat: itaque illud actuale prædicatum uttale exnum.2.fect. 1. videt includi in Petro perveramidentitatem hoc quodeſt horno eo pacto, quohic actualis terminus mentalis com plexus Petrushomovidetincludi hominem inPe tro,&hoc ipfum approbat,& affirmat anima, for maliter in actualipropofitione, virtualiter inactuali termino complexo. Contra 2. Propofitioeft compofitio mentalis : &dicitpluresformalitates , quæ faltem per ratio nem componantur& conjunganturin unam pro pofitionem: g.exparte prædicati formalitas, que venituniverfalizatur. Refp.dift. antec.propofitio eſtcompofitio,fi includatpræviasapprehenfiones; conc.file ſolaconfideretur,fubdift.eft compofitio formalis,hoc eft,ipfadiftinguit formaliter,& præ ſcindit formalitatemà formalitate, nego, eſt com pofitioobjectiva: hoceftpoteftcognofci & confi derari reflexè per diftinctionem rationis, conc. antec. & fub pari diftinctione explico primum confequens , & nego ultimam conf. ficuti differt. 14. ſect. 1. dixi, quod objectum virtualiter multi plex, quodcunque fit poteftper diftin&tiones ra tionis cognofci: ita pariterpropofitio habere po teſt rationem objeti reflexi virtualiter multipli illehomocurrit, vel ille &c. Contra 3. Vel illud actuale prædicatum homo, eſt idem, achichomo, vel eſt idem,acaliquisho mo:ſedutrumqueeſtfalfum:g. illudactualepræ dicatumeſtuniverſaleformale. Refp.neutrumfor malitereffe , quoniam dixi ſect. 2.f. Quares.&c. &fect. 1. num.13. Objic. 3. Inilla actuali prædicatione , ſeu pro pofitione,Petrusefthomo, duplex formalitas,ſeu tendentia diftingui formaliter poteſt: feduna ex illis eſt univerſalitas rationis , feu faciens univerſa leformale,hoceft repræfentans permodumunius omneshominesabſtractive : g.in illa actualipræ dicationeretineturuniverſaleformale. Refp.omif sâma. ne. mi. Excogita quantum visduplices,& triplices formalitates, ſeu tendentias,etiam inhoc terminocomplexo hichomo,velPetrushomo(nam funt duæ apprehenfiones complex ) nullam in cis,adeóque per diftin&iones rationisreflexas co gnofci. Contra 3. Ex parteprædicati actualis ut acqua lise. g.homo animanondifcernit interPetrum, & Paulum:g.confundit,& abftrahit : g. facituniver fale formale. Refp.diſt. antec.nondeſcernit rea liter, & exercite,hoceft cogitatpertalemcogni tionem ,quæ reflexè confiderata aliquopacto po teſt applicariPaulo,perinde ac fi ipſePaulus co demjure dicerepoffet, ac Petrus : illa cognitiode mecogitatnego,fignatè& formaliterconc. antec. &negoconf. ficutituncanimanoncogitatde ma gnoTurca; itanon cogitat, nec exparte ſubjecti necprædicati,quodPetrus non fit Paulus:perinde enimcogitatdePetro,acfi nullusaliushomo præ ter Petrum eſſetpoſſibilis ex ſect. 2. §. Quares &c. Retorqueo etiam in termino complexo Pe trushomo. 1 Con Deuniverfaliinactualiprædicatione. Contra6. Inhacpropofitione, Petrus&Pau 763 Contra4.Exparteilliusprædicati actualishomo nonlicethæc illatio : Petrus est homo,ergònon lus esthomo,&fimilibus aliis tacitècopulatis,præ eft Paulus:fedlicet illa illatioex hoc alioantece dicatum illudactuale nondifcernit PetrumàPau dente:Petrusefthicbomo,ergònonestPaulus:g. illud prædicatum actuale repræfentat obfcure;& lo,fedconfusè&abſtrate&univerſaliterutrum querepræfentat: ergo etiam inhac propoſitione, confusècùmPetrumtùmPaulum&c.Refp.adden dopriùsterminummentalis,queminprogreffu o mittit adverfarius, deindè dift. mà,nonlicet hæc Petrusest homo. Refp. ex ſect. r. num. 9. ſemper loquendo de illatio &c. Hoceſtillatioformalisimmediataconc. propofitione mentali,illampropofitionemeſſeta citècopulativam, adeóque ex dictisin mente eſſe ma. hoceftillatio æquivalens, velmaterialisnego exprefsè copulativam, & per confequens difcur ma.&conceſſami.negoconf. Exnum. 10.ſect. 1. &fect.2. neclicetformaliterimmediatèinferre ex eapropofitioneformali: Petrus esthomoergò,est rendumeſſe de illa, ficutide iftis duabuspropofi tionibus : Petrus esthomo,&Paulusesthomo, quantum ad actualem univerſalitatem prædicati aliquis homo,juxtaf. Quares &c.fect.2. licètau teminferreæquivalenter&mediateutrumquecon ſequens: nimirum,ergòPetrus esthichomo,&de indè ergò Petrus noneft Paulus : leu quodverius eſt ex fequenti31. diſſert, mentaliterhaberi non poteſthæc propofitioPetrus efthichomo, quæ eſt ipfiffimaidentica formaliter: ſynonimaenimfunt quænonmutatur, fivepropofitiofitaffociata,five fimplex: itaquediſt.antec.nondifcernit, ſi ſermo fitdepropofitione mentali,negó antec.ſi devocali omitto &negoconf. Contra7. Inpropofitione negativa,Petrusnon est lapis, prædicatum actuale eſt univerſale: g &c. Petrus,hichomo. Contras. Nonlicetex parte prædicatiinferre Petrus eft animal , ergò eſt rifibilis. Refp. diſt. prædicati ut præcifi , & in prævia apprehenfione confiderati co.juxta ſect. 1. num. 10.utinactuali mentali prædicatione,ſubdiſt. immediataillatione, autexfolitariaillapropofitione co.mediatâillatio neaut illationeelicita exilla , & aliâhacpropofi tionefednonest aliudanimalniſiriſibilene. ex fect. 1. num. 8. noviſti regulas fummuliſticas illa tionumconftitutas eſſehabitaratione præviæap prehenfionis : ex differt.34. cognoſces illationes mentales omnes eſſe ſyllogiſticas modo ibi ex ponendo Prob.antec. nifi fit univerſale æquivalebit illa pro pofitiohuic Petrus non esthiclapis : g.nonnega bit omnemlapidemdePetro. Refp.exdiffert. fe quentipatebit,quomodomentaleshujusmodi pro pofitiones fehabeant : interimdico apertiffimum eſſe illud lapis nonretinereuniverfalitatemforma lemindefinitamin actuali prædicatione:ſedſaltem debereillud prædicatum eſſe univerſale diſtributi vum,ſeu nullus lapisidque rationeparticulæ non alioquinnoncontradiceretaffirmativæpropofitio ni Petrus eft lapis: fi enim utrobique prædicatum eſt univerſale formale;utrobiq;eſt virtualiter dis junctivum : adeóq;non invicemcontradictorium exlib. 2.Elem.à th. 12. DISSERTATIO XXX. Deprimariâ diviſioneJudicii mentalis in affirma tivum, &negativum. objetiva: hocitem inLogico-metaphyfica con cludetur. 111. Quemadmodum nos homines pro ſtatu I. SECTIO PRIMA. Postulata , &Explicationes. Egationesobjectivæ ,ut funtin ſe, nihil funt,necpoffuntcognofci,ut N funtin ſe ſecundum conceptum negationis , etiamfi de negationi bus illis , quæ dicunturneceſſariæ &eſſentiales fit fermo, ut negatio, perquamPe trus noneft Paulus: nam revera nilaliudhoc eſt, quamPetrum eſſeidquod eft: negationes verò obje&ivæcontingentesfuntomninonihilcumnul lo objetoidentificatæ , ut hoc quodeſt,noneſſe Antichriſti , ſeu negatio Antichrifti : hocporrò poftulatum inphyſico- metaphyfica comproba bitur. II. Impoffibilia utfuntin ſenihilſunt,necpos ſunt cognofciut funtinſe: undeàcognofcentibus per proprias ſpecies ( quales Angeli ſunt) nun quamcognofcuntur impoffibilia ,aut negationes præferiti vocabulis negativis loquimur de rebus poſitivis(hoc eſtveris rebus)&viciffim ; ut cum dicimus. Deusest infinitus: tenebrafunt in aere &c. ita cumcognofcimusper ſpecies alienas , & inphantaſmate ſubſtituto ,cognofcimus negatio nesobjectivas,&impoſſibiliaveluti respoſitivas & poffibiles. IV. Exdiffertat. 28. fect. 1. num. 1o. negatio mentalis , hoceft judiciumnegativum (quod di ſtingue cautèànegatione objectiva, dequânu. 1.) eſtfimile odio voluntatis ,uti judicium affirmati vumeſtſimile amori.と V. Veritasjudiciieft conformitas feu collectio propofitionis cůobjecto.Falfitas verò eſtdifformi tasnempè collectiopropofitionis cũ objecto: quod ipſumdiſſer.ſequëti&diſſer,derelationecompro babitur: interimhocipſumintellige exdiffert. 12. fect.3: X2 164 fect.3. n. 14. deconformitate cum objecto uteſtin DiffertatioTrigefima Logico-phyſica ſe, nonvero cumobjectout eſtinalio: undejuxta dicta differt.14. fect.3. ad objectionem3.&dicen da diſſert. 32. diftingue objectum repræſentatum ab objecto verificativo,& notacumcognofcitur per ſpecies alienas objectum repræfentatumeſſe objectumut eſtin alio, & objectum ut eſtin ſe eſſe objectumverificativum. VI. Id per quod funt veræpropofitiones co gnofcentium per ſpeciesproprias, funt etiam vez ræ propofitiones perſpecies alienas, hoc eft per objectum , uteſtinſe : fedaliquando contingit, quod id perquod propofitio affirmativaperſpe ciespropriaseftvera, fit idemac illud ,per quod eftvera propofitio negativa per ſpecies alienas, & viciffim : ratioconftatexnum.3.quemadmodum idem eſt reale objectum, quod vultille , qui vult vitam Petri ,& illudquodvult, qui non vultmor temPetri. SECTIO II. Conclufio Prima. Cognofcentiumperſpecies alienaspropofitiomen talis negativainterminis neceffarius,feuperti nens adftatumquidditativum reipotestmen taliterhaberidupliciter ,velpermodumaffir mationis,velpermodumnegationis mentalis. Rob.fite.g.iſta propofitioPetrusnon est ani velpotesmentedicereaffirmandoPe Pmal: trus estnonanimal,hoc eſt, eſtnegatioani malis; vel negando mentaliter :Petrusnonest ani mal. Primusmoduseſtnutus mentalis affirmativus fimilis amori ex num.4.(nil quæronuncde falfita te , aut veritate harum propofitionum) cuipræce dit apprehenfio , vel conjungitur repræfentans exprefsè in phantafmate ſubſtituto Petrum iden tificantem fibi negationem animalis , negationem inquam ,univerſalemin negando ex differtat.20. ſect. 1. num.4. adeoque illa propofitio habet pro objecto repræſentatout eft in alioPetrum& ne gâtionem objectivam animalis. Secundus modus eft abnutus feu quaſi diſplicentia mentalis fimilis odio ex num.4. cuipræcedit vel conjungitur ap prehenfio repræfentans in phantaſmate Petrum identificantem fibianimal : adeóque hæcpropofi tiohabet pro objecto repræfentato ut eſt in alio Petrum,&identitatem cumanimali: à quo objecto fugit,& recedit intellectus perdifplicentiam illam mentalem , quæ eſt negatio. Inutraque autem mentalipropofitione ineft meritumobjectivum,ut vocalis fummuliſta vocalem propofitionem effe negativum primo modo : neque etiam fecundo modo: quialicètidentitasPetri cum animali poffit cognofciuteftin ſe;tamenabillis cognofcentibus nonpoteftnegari : quia illinon poffuntfalli in eo, quodper ſpecies proprias quidditativè cogno ſcunt. CONCLUSIO III. Difformitas,seufalfitas illarumpropofitionumne gativarumestcollectioex illispropofitionibus, exobjectout est inſe, quod àcognos.entibus perſpeciespropriasfolùmaffirmativepotestco nofci. Rob. ex num.4.&5. collectio exPetro, qui neceffario eft idem ac animal ,& exprop.di Phcente: Petrus nonest animal,eſtdifformitas, &falfitasilliuspropofitionis:fimiliteralia collectio ex eodemPetro & ex propofitionePetrusest non animaleſt difformitas , & falfitashujus fecundæ : quia objectumnon eft itainſe, ut judicatur ab illis propofitionibus , quodeſt propofitiones illaseſſe falfas: CONCLUSIO IV. Acognofcentibus per ſpecies alienas propofitio negativa in terminis contingentibus potest haberi dupliciter , ut dictum est conclufione prima. Pexiftit , & Rob.namvel dici poteſt mentaliterPetrus non præcedit apprehenfio repræſen tans per ſpecies alienas Petrum existentem. &fubfequiturdifplicentia mentalis,quæ diciturne gatio : veldici poteſtmentaliter: Petrus est non exiftens, hoc eft juxta ditlert. 25. de concretis concl. ultima Petrus eſt individuum humanum prout in ftatu quidditativo , & negatio ejus exi ſtentiæ eft in illo negative : præcedit,feuconjungi tur apprehenfio repræfentans per ſpecies alienas Petrum,&negationemexiftentiæ ejus veluti for mam quamdam illi negative inhærentem, cuncta tamen iſta ſymbolice , & perphantaſma ſubſti tutum. CONCLUSIO V. Cognofcentesper ſpeciesproprias habentpropofi tionesmentales negativas interminis contin gentibus permodum tendendinegativum:& perdifplicentiam mentalem, Pgnofci;&abillis non uteft ina Rob. quia negatiouteft in ſenonpoteftco cognofcitur lio: è contràPetrus exiftenspoteftfimpliciter rat: Petrus eft nullumanimal,ſeu est animal cum prædicatoillo vocali in ſuppoſitione diftribu non tivanegativa. Atque hincpatet , quidreponere debeas ad ultimam objectionem differtationis an tecedentis. CONCLUSIO II. Cognofcentes per species proprias nullam poffunt neceffariis. apprehendi uteft in ſe (etiam ipſo Petrode facto non exiftente:) nam qui habent ſpecies proprias, illis uti poffunt etiaminhoccafu,utdeamicomor tuo dixi differt. 12. fect. 2. ergò ab illis poteft ne gari ,& quafi odio haberi mentaliter Petrus exi Itens cumdefacto non exiftit. CONCLUSIO VI. haberepropofitionem negativam in terminis Veritas,feu conformitas illarum propofitionum (&pariterdifformitas,feufalfitas)est colle Drobatur quia hujusmodi cognofcentescogno ſcuntobjectum gationes utfuntin ſe uteſt in non ſe : fedexnum. I. ne poffunt cognofci: ergo tales cognofcentes non poffunt habere judicium étioex ipfis, &exobjectout est infe. H &proba Æcconclufiodifficillimavidetur, biturin phyfico- metaphyfica differtatione deNegationibus. CON Deprimariadiviſionejudiciimentalis CONCLUSIO Χ. 265 CONCLUSIO VII. perſpecies alienaspropofitiones in Veritas,feuconformitaspropoſitionisnegativaper Cognofcentium terminis repugnantibus negativa dupliciter haberipoffunt. PestOffumdicere:Petrus non estequus&Petrus est nonequus,feunegatioequi, inutroqueca ſueft neceffaria ſpecies aliena,inprimautap prehendaturhoc impoſſibile: Petrus identificatus cumequo , infecundout apprehendatur negatio Species alienasin terminis repugnatibusestcol lectioex ipfapropofitione,&ex objectis illisut Suntinfe,quacognofcunturàcognofcentibusper Speciespropriasjuxtaconclufionemnonam. Rob. quiaintelle&a collectione expropofitio ne Petrus non Petrus nonestlapis,&ex lapide, &Petro, quineceffariofuntduæres,intelligiturillapro pofitiocontenta, quianon habetid,quodnonvult equiidentificata cumPetro. CONCLUSIO VIII. Cognofcentesperspeciespropriasnec affirmativas, mentaliter habere,hoc eftintelligitur vera. Eodem pactodifformitas,ſeufalfitas fimilium propofitio numaffirmativarumexplicatur. CONCLUSIO XI. nequenegativaspropofitiones in terminis re pugnatibushabent. P quiacognofcerenonpoffunt, p neque im poffibilia , nequenegationes utfuntinſe ex PR num. 2.&3: CONCLUSIO IX. Cognofcentesperpeciesproprias cognofcunt affir mativealia objectautfuntinse(hocestnecef faria,velpoffibilia) quorum cognitiofineulla imperfectione notificat id ipfum, quod cogno fcentibus per species alienas notificaturper cognitiones de impoffibilibus , & de negatio nibus. PR obatur quia Angelus licèt non faciat hunc actum : Petrus non est lapis , facit tamen hos alios : Petrus neceffariò eſt una res , ینی lapisnecuffariò est alia res , & uterque neces fariofunt duæ res, atque ita de cæteris : ergo &c. Veritas,Seuconformitaspropofitionis reflexaaffir mativa,velnegativaperſpeciesalienasinter minisquantumeftdeſe,&ultimaterepugnan tibus constituiturut veritaspropofitionumcir rauniverfaliainfuppofitione fimplici : hocest excollectione propofitionis quomodocunque re flexa,&exobjecto,velut estinalio,velutco gnitoperprimamintentionem. ob. quiae.g. iſtæpropofitionesimpoffibile est impoffibile: impoffibile involvitduo contradi Etoria: Impoffibilenoneftneceffarium,perinde explicari debent,acſequentes :fpeciesest univer Sale: genusestpradicabiledepluribus &c. adeoq; ficutiſtæ fecundæ funtveræ ,quia conformesnon objectout eftinſe&àparte rei,fedvel (juxtafen tentiamNominaliumexdiſſert.14.) objecto utco gnitoprimò intentionaliter, vel (juxtaſententiam pſiantaſmatumexdiffer. 12.) objectouteſtin alio : Ita etiamillæ primæpropofitiones. Idipfumdicen duin eſtde propofitionibus reflexis per ſpecies a lienas circa negationes objectivas : ut cum dici mus: negatio eftnegatio: negationon estaliquid pofitivum&ci DISSERTATIO XXXI. Deulteriori diviſione , & veritate formali propo fitionum mentalium. Ntecedentibus diſſertationibus eſſen tiam,&proprietates judiciimentalis, tumcelebres duasdifferentias nempè affirmationem, & negationemdifcuf fimus: confequitur, ut reliquas divi fiones expendamus ,plures illarum rejecturi , ut proprietatempræcipuampropofitionisnempève ritatem formalemaccuratius examinemus. SECTIO PRIMA: 1. Quantumaddivifionempostulata,& analecta INtel Ntellectus humanus itaeſt potentia neceſſa , ut quo ad affirmandum,vel negandum, aut diſcurrendum otiosè ,nullo imperio volunta tis adigi poffit : quod omnibus caufis naturalibus communeeſt, quænon poffuntadigiadotiosèo perandum,e.g.ignisutcalefaciat calidum , com burat combuftum: luxut illuminet lucidum &c. pariter intellectui eſtimpoffibilis hæc affirmatio : Petrus estPetrus , & fimiliterdiſcurſus ad pro bandamveritatem ex terminis evidentem eftim poffibile : e.g. ut probetur per modum conclufio nis hoc principium : totumest majusſuaparte, etiamfiper præmiſſas concludere illam veritatem quis nitatur,fruftra erit: repugnat enim ,& recal citratintellectus,cui veritas illaexterminis eviden tiffima eft. II. Itaquein intelle&u non datur(utindicabam) judi-- 1 166 judicium,velpropofitioidentica,hoc eſt, quæ ex DiffertatioTrigefima parteprædicati , & expartefubje&i etiamattentis primaLogico-phyfica ciatas, quas expofuimuslib. 2. Elem. th. 1.& pari terpropofitiones comparatas feu oppfitas àtheſi præviis apprehenfionibus idem expreſsè , & for maliter repræfentet, quamvis hujusmodipropofi tiovocalisdari poffit , quæ ſempereſt interminis neceffariis : e.g.Petrus estPetrus:velefthichomo (quòdprofecto idemeſtſubnomine&pronomine fignificatum , præfertim exdiffert. 20.cumnege tur individuum primò intentionaliter effe univer Tale:)itaque vocalispropofitioidentica reſpondet uniapprehenfionimentalinon veròjudicio;fimi liternondatur mentalis illatio identica, ſeu difcur ſus identicus : Petrus esthomo, ergò Petrus eftho mo. Mirumeſtabaliquibus ultrò negaripoffibilem illationem identicam, &tamen admittijudicium mentaleidenticum. IIL Non datur propoſitio mentalis indirectæ prædicationis hoc eſtcujus ſubjectumfitterminus indefinitusfuperior termino,quiſtat proprædica to:ut:animalest bomo,homoeftPetrus:fedlicetvo caliter ita indirectè proferaturpropofitio;inmente tamendirectè dicitur homo eftanimal,Petrus est homo : ratioeft , quia detorta,& innaturalis illa propofitio idem dicit perplura , ac dicitperpau ciora directa propofitio:nam restringiturilludani malexparte fubjecti, & excidit fuauniverſalitate, &eſtidem,acformaliter dicere : hocanimalest 2. loco citato enumeratas: ratioeft,quia licèt ex parte objecti ut eſtin fe non adfitne quidem me ritumobjectivum adomneseaspropofitionesv. g. adpropofitionemcum figno aliquis,potiùs quàm cumparticula vel: ut cum particula quia potius quamcumparticulaergofiatpropoſitio; tamenin objetouteſtin aliopoteſt eſſe hujusmodi meritum objectivum: fic etiam ut fiant propofitiones uni verſales ,velindefinitæ , vel cum figno omnis vel cum expreſſa collectioneperparticulam &,datur meritum objectivumin objectouteſtin alio. VII. Cognofcentes per dictas ſpecies , &mul tò magiscognofcentes per ſpecies proprias non poffunt habere propoſitionemdisjunctivam men talemverè disjungentem impropriè, cum eviden terillis cognofcentibus conftat unam tantum de terminatam partem disjuncti eſſe veram , &etiam falſam, velutramque eſſe veram: ratioeft quiain tellectus ficuti non poteft negare evidenter vé rum; ita necſuſpendere affenfum evidentiveri tati: cunctaiſta perpropofitionesvocalestantum modoexprimuntur ad defignandum fignificatum fummuliſticum , habito refpectu , velutiadmeri tum objectivum ita loquendi,non folùm adactua lesmentales propofitiones , fedetiam ad prævias homo,necinindiviſibiliactuintellectus haberepo teftlocum ordoille,&traſpofitio terminorum,non magisquàminhomineipfo,quoadlocumdifpona turanimal,&rationale, quaſi unum àdextris,& aliud à finiftris confideat : nec diversâ tendentiâ excogitari poteft,nifimerè otiosa; ſednatura,& cauſanaturalisnil otiosèfacit, ergo &c. IV. Nondaturinmente directaconverfiopro pofitionum,dequibusth.8.lib.3.Elem.licètreflexe detur in mente regulade modoloquendicumillo artificiologico : ratio eft quiainmentenondatur illatio identica ex nu. 2. necdaturpropofitioindi rectæ prædicationis exn.3.&ex differ.29.non re tinetur univerſalitas in actuali prædicatione , nec datur etiam propofitio disjunctiva juxta dicenda num.7.undedarinonpoteſt propoſitioconverſa, quæ idemformaliterdoceat,acpropofitioconver tense.g.homoeftanimal:animaleſthomo:iſtæ au temconverfiones funtutiles ad explicandum, & docendumalios , non veròaddocendumſeipfum mentaliter. V. Apudcognofcentesperſpecies allenasdatur æquipollentiamentalispropofitionum: ratioeft, quiaexdiffertationeantecedentipoffunthujufmo dicognofcentes cognoſerepoſitivè , vel negative negationesutfuntinalio; eademque rationepos funt etiamcognofcere objecta poſitivautfunt ina liopoſitivè,vel negative : e.g. homoeftanimal:ho mononestnegatioanimalis : aliæ etiam æquipol lentiæ per ſpecies alienas dari poffunt, quiadari poſſuntcognitionesſynonimæ, hoceſtcognofcen tes idemobjectum,nuncuteſtinunophantaſmate, nuncuteſtinaliophantaſmate:nontamendaripo teftillatioin hoccafu, quia eſſet identica: cogno ſcentes veròper ſpecies proprias propofitiones æquipollenteshaberenonpoffunt, quod exdiffer tatione antecedentifacilèpatet. VI. Cognofcentes per ſpecies alienas poſſunt habere mentaliter omnesferèpropofitiones affo apprehenfiones. VIII. Cognofcentes perſpecies proprias non poffunthabere omnespropofitiones mentales, de quibusn.6.Naminprimis exdiffertatione antece dentiſect.2.negativaspropofitiones interininis ne ceffariis,&nullas in terminis repugnantibus habe repoffunt: in terminisvero contingentibushabere quidempoffuntpropofitiones fornaliter contradi torias,ſed cognofcerecontradictoria objectiva, utrumpoffintindiffer.de negationibus ftatu . IX. Hujusmodi cognofcentes,inquantùm tales, disjunctivamimpropriam non poffunthabere:nam omnes res ut funtinſedeterminate ſunt id, quod funt , &determinatènon funt idquodnon funt, undeperſpeciesproprias affirmarinonpoteſt e.g. aliquis homo currit. Dicesfalteminipfis rebus& objectis ut funt in ſe eſt meritum objectivum ut disjunctivè cogno fcantur. Refp. negando ex num. 6. Sicutiin colo re,&albedineut eſtin ſe,noneſtmeritum obje Aivum ut oculus illam inſpiciat disjunctive , ita philoſophaberisde cognitione quacunqueperſpe cies proprias. X. Propofitiones conditionatas fubconditione poſſibili habere poffunt cognofcentes perſpecies proprias; namadhocut fint objectaqualiafuntin ſe, requirunt ,&refpiciunt plures conditiones,ſeu terminos. Siverò conditiofit impoffibilis, ab illis nonpoteft cognofci ex differt. anteced. adeóque nec hujusmodi conditionata : quodfi conditio fit negativa , ex loco citato non poteft abillis appre hendinegatioobjectiva,ſed apprehendi locoipfius poteſt res poſitivaproutin ſtatu quidditativo ex citatâ differt. concl. 9. vel etiam apprehendipoteſt respoſitivainterminiscontingentibus , feu prout inſtatuexiftentialijuxta concl. 5. &fimul appre Kendi poteft poffibilis propofitio , negans verè, juxta concl.6.remillamexiſtere :quodtotum dum apprehenduntillicognofcentesexparte conditio nis Deveritateformali.. nis ſufficientisfimum eſt ad meritum objectivum per hæc e.g.verbafignificabile,fiPetrusnoniret 267 efficaxcomponipoffint , at aſſenſus&diſſenſus cumfint ſemperefficacesutrimque; indenon ſunt inforum&c.quæconditioànobisperſpeciesalie nasapprehenditurnegative. XI. Proreliquis propofitionibus illativis cauſa libus,reduplicativis&c. de quibus num. 6. perſpe ciespropriashabenturillarumexplicationesnem pèpropofitiones copulativæexpreſsè: objecta e nimutfuntinſeſi fimulverafunt, fimul,&copu lativèjudicari poffunt. 3 • XII.Difficultas eſtdepropofitionedisjunctâ,ſeu vaga,feu indeterminatâ,e.g.aliquisequuseftne ceffarius adequitandum,namdenullouteſtinſe determinatèeft verumid,quod diciturinpropo fitione, ex aliâveròpartenihildaturàparterei,& uteſtinſe vagum&indeterminatumexdiffert.20. ſect.1. num. 15.Adeóquenihileſtcognofcibileva gumuteſtinſe. Dicoprimo,ficognofcentes per fpecies proprias illaspropofitioneshabent,habent expreſse disjunctasperparticulamvel,&nonper fignum aliquis. Secundo fiillas propofitiones non habentita expreſsè ; habent ſaltem æquivalenter: nempè copulatas plures propofitiones conditio natasdeunaparte determinate,ſub conditionede fectus alteriuspartis: e.g.idemeſtdicere:velocu lusdexter,velfinifter eftneceffarius advidendum (quæeftpropofitiodisjuncta) acdicere:fioculus finifterdeficit,dexterneceffario requirituradvi dendum,&fidexterdeficit,ſiniſterneceffariore quirituradvidendum : Eft autemcertiffimum, quod hæpoftremæ propofitioneshaberi poſſunt perſpeciespropriasde objecto uteſtin ſeexn.10. Cuiaddefacilius in hoccafuconditionemnegati vampoffeconcipiperſpecies proprias (modofit poffibilis)concipiendoperparticulamexcluſivam: c.g.fidexter oculustantum,velfolus exiftatest neceffarius determinate aduidendum, &fifini Stertantum&c.ubi nota, quodparticula exclufi vatantum,&ſyncategoremaexclufivumfolusli cètà nobisper ſpeciesalienasjuxta lib. 2. Elem. th. 1. num. II. expliceturpernegativampropofi tionem:attamenper ſpeciesproprias , fine nega tioneapprehenditur,quemadmodumoculusutvi deatſolumPetrum,noneft neceſſeutvideatullam negationem: fic cognofcentes intellectualiterper fpecies proprias. Tertiodeniqueillicognofcentes habentiftampropofitionempluradanturſuffici entia objectaàpartereiadillum effectum,hoc eftincafupropofito,&dexter, &finifteroculus estfufficiens ad videndum , quæ propofitiofine ulladisjunctione explicatidem ac propofitiodis juncta excitatadiffert. 20. XIII. Nulli cognofcentes poffunt idemobje tumexpreſsèaffirmare , & negare : aliis verbis: affenfus,&diſſenſus mentalis ejusdem intellectus circaidemobje&umeſt impoffibilis:hocinductio neuniverſaliffima,&confenfuomniumeſtcertiffi mum: licèt aſſenſus,&diſſenſus , feu affirmatio, &negatio,quodeſtidem,ficutduocontraria,non duocontradictoria, qualia eſſentaſſenſus ,&non affenfus: quamvisetiam amor&odium circaidem objectum fitcompoſſibileſaltem exdiverſo moti vo , & diverſo modo , hoceſt amorefficax, & odium inefficax aut vice verſa; aſſenſus tamen & diſſenſus quantùm ad hocdiſparitatem habentab odio,& amore , quod amorinefficax ,& odium compoffibilesutiamor&odiumefficaxnonfunt: cæterumcognofcentesperſpeciesalienas implici tèpoſſfuntaffirmare,quodexpreſsènegant,&vi ciffimutdiffert. 14.ſect. 3.monui. SECTIO ΙΙ. Deveritateformalipropofitionis mentalis. 1. Xdicendisdiffertatione de relatione veri tasformalis confiftitincollectione confor mi,&falfitas formalisin collectione dif E formipropoſitioniscumobjecto. II. Noneſt itaque veritas formalis modus fu peradditus illi collectioni : non eft adæquatè in trinfeca ſoli cognitioni,etiamfifit veritas neces faria. III. Veritas formalis contingens, nempè quæ eſt relatio prædicamentalis . (finon realis faltem intentionalisjuxtadiſſertationemcitatam)noneft eſſentialispropoſitioni, quæ eſt fallibilis , & poteft eſſefalfa. IV. Veritashujusmodinoneſtperfectiointrin ſecapropofitioni undèdaripoteftpropofitiofalfa perindeperfectaacpropofitiovera:dummodò cæ terafintparia : hoceftabeodem,vel ſimili intel lectuſubeodemluminementaliutraquepropoſitio procedat. V. Propofitioneceſſariò verapoteſt eſſetripli citer : velquialicètinterminis contingentibus fit abintellectu infallibili,utDivino;velquialicètab intellectu fallibili fit; tamenperlumen infallibile: utevidens affirmatiohominisdeſuiexiſtentia :vel quiafitin terminis neceſſariis. VI. Propofitiohumana mentalis poteſt eſſein terminisneceffariis,&tamenſub lumine fallibili, &inevidenti,e.g.fiquisopinativè affirmet, nimi rumquiahoc dicitPetrus, quodtresanguliunius trianguli æquivaleant duobus angulisrectis, quod ; eſtevidentiſſimuminGeometria. VII. Perfectiocognitionisjudicativæintrinfeca confiftit in intrinfeca exigentia eſſentialide veri tateformali, hoceft,quodfemper ſitvera formali ter;nonvero conſiſtitin hoc,quodeſtſimpliciter eſſeneceffario veram, utincafunum.6. VIII. Cum audishosterminos: affirmatio,vel judiciumDivinum, ne credas eſſe accidens ſpe cialediſtinctum àDEO, ficutinoſtrajudiciamen taliadiſtincta funtab anima : DEUS enimeſtiden ticèſuaintellectio,ſuavolitio, intellectus , &vo luntas ſua: itaque veritas affirmationis divinæ eſt collectiointentionalisextotoDEO, objecto& af firmato: IX. Quiaperfectioreſt collectioquæ experfe &iori parte componitur, ideòperfectiffima eſtve ritasformalis affirmationisDivinæ, noftrorumve rò judiciorumveritas formalis eſt infinitè imper fectior. X. Nihilominus una cognitio judicativa non poteft eſſe magis vera , quam alia , quiaveritas confiftit inindiviſibili , ut æqualitas ,& iftadeno minatio veritasformalis exillis eftquæ nonſuſci piuntmagis,&minùs:poteſt quidemuna propo fitioeffe neceffariò vera , alia contingenter,una magisneceffariòvera, quàmalia (juxtaneceffita temvelphyſicam ,velmetaphyficam,velmora lem, 168 lem,dequibusdeincepsdicendum)fſedunapropo DiffertatioTrigefima fitiononpotesteſſemagisvera,quamalia. primaLogico-phyſica hoceſtinnulloobjectouteſt inſeſecundùmalium XI. Potefttamenunapropoſitiomagiseffefalſa quàmaltera: namfalfitas,ſeu difformitas ſuſcipit magis ,&minus ficut inæqualitas,&nonconfiftit inindiviſibili. XII. Deverò,&veritateobjectiva,ſeutranſcen dentalidixi diſſert.7. ſect.3. Sedcautèdiftingue ab coverotranſcendentali,verumſequens,nempèper quod objectumextrinfecè denominaturverumex co,quoddefactoperpropofitionemveramjudica tur. Nam hæcdenominatio eſt extrinfeca,&fe cundo intentionalis ut denominatio cognitum :e. g.fi perjudiciumn verumdico: Petruscurrit,ipſe Petrus currens denominatur extrinfecè affirmatus verè. Incaſuoppofitodicereturnegatus verè,& obſcurius quandoquedici folet,deobjectojudica bili, effeverum,veleffefalfumexuſucommuniin luctonon fineabuſu , utdenominationes propriæ cognitionumapplicenturobjectis: indedicitur: e. g.hocobjectum est evidens,estprobabile,estcer tum,est improbabile&c. paritercumdicitur:06 jectumeffeconformepropofitioni:quaſiveritasfor malis denominet objectum verumutdenominat propoſitionemveram: quodtamenimpropriè fit, ſtatuin realem ineſt fundamentum ut falsò judice tur,fedtotumfundamentum eſtin intellectu de fectibiliter cognofcitivo,&peroccafionemin re bus aliisàquibus intellectus anſam capit errandi : ſednecinobjecto ut eſt in alio eſtfalfitas objectiva judicio correſpondens , ratioeft quia verificati vum,&falfificativumpropoſitionis inſuppoſitio neperſonali (alludoaddiſſert.30.concl. 11.)non eſt objectumut eſtinalio, exdiſſert. 12. ſect. 3.& 4.adeóque nullibi datur in objecto formalitas iſta identificata, quæ fit falfitas. XVI. Falfitas objectiva apprehenfioni corre ſpondens potefteffe in objecto uteſt inalio,quia incoobjectoeſt fundamentum, &meritum obje Givum,ut res apprehendantur aliterac funtinſe, nonfolumaliter alietatepræciſivâjuxtadiſſert.12. ſect.5. &6. fedetiam alietate negativa ,& diffor mi:hoc eſtcùm adhocmunus ſubſtituunturphan taſmata, ut apprehendantur resper apprehenfio nemdifformem ,& falfamfalfitaterepræfentatio nis,ex. g. cùmapprehenditurhomo hinnibilis,jux tadiſſert,28. ſect.4.num. 3. SECTIO III. nam ab hujusmodi relationibus denominaturilla De conftantiafubjecti ad veritatemformalem pars,quæ poniturexſuppoſitione alterius,uteſt in cafunoftropropofitio:nonquæfupponiturabilla, I quæponitur,velſaltenpoteſt ſupponifinepræju dicioveritatis : quale eſtobjectum. XIII. Differt. 27. ſect.3. de veritate objetiva poſitivâlocutus ſum, præteream datur,vel fingi propofitionisrequifita. Nitio lib. 2.Eleın. dixi quid fitpropofitio de I ſubjecto non ſupponente , hoceftfinecon ſtantia fubjecti. Id ipſum apertius intelliges modopoft diff.29.nempè quandoterminuspoſitus proſubjecto non eftcapaxutinactuali ſubjectione tur dari veritas objectiva negativa, quæ eſtipfum noneſſerei, ſeu verèremnoneffe,hoceftipfiffi mumnihiljuxtadietadiſſert.anteced.concl.6.quod tamenvereperjudiciumpoteftjudicari.Circapul critudinem hujus veritatis dico primòquoadpro poſitiones in terminis neceſſariis vel repugnanti bus,illam ineffein objectis explicatis diſſert. citatâ concl. 9. ſecundò circa propoſitiones in terminis contingentibus pulcritudinemineſſe in re negata ſecundumſtatum exiftentialem,&confiderataſe cundùmſtatumquidditativumcomparative&con notativèadres exiſtentes ,&præfertimadDeum, àcujus liberoarbitriodependet , & quodres exi ſtant,&quodnonexiſtant. XIV. De falfitateobjectivareſpectu habitoad differt. 27. iſta nota : quod falfitas objectiva du plex eſt : prima perquamaliquid , quoduteſtin tealiquideft,apparettamenaliudabeo,quodeft: it auricalcumdiciturfalfumaurum, eſt tamen ve rum auricalcum,ita falſus nummus &c. fecunda quæ in ſe nihil omninò eſt apparenter autem eſt aliquid:hocest, eſt incognofcibilis, uteſtinſe,& eftcognofcibilisuteſt inalio. Hancſecundamfal fitatem objectivamrurfusdivide incorreſponden tem apprehenfioni , oppoſitamqueveritati repræ ſentationis quæ eſtidemacipſa incognofcibilitas perprimamoperationem intellectius: &incorre ſpondentemjudicio,& oppofitamveritatijudica bili : de hacautem poſtremaloquor numerofe quenti. XV. Falfitas objectivaſi diſtinguatur abobje todenominato extrinfecèfalsòpropterjudicium falfum,juxta num. 13. vel agasde fundamentali, velde formali non eſt inullo objectout eſtin ſe: ponatur: fedvelerat etiam incapax feorfim fum ptus , vel eo ipſo peractualem fubje&ionem , & prædicationem destruiturpræviacapacitas,hoc eft conceptus ille objectivus,feu fignificatumilliuster mini;tuncdicitur,quodpropofitioeftfine conftan tiaſubjecti: quo poſito ſequentianotabis. II. Adveritateinformalem omnispropoſitionis affirmativæ requiritur proportionata conſtantia ſubjecti; alioquin propofitio erit falſa, nempèdif formis objecto fuo,hoceft habebitquidem ſubje Aumformale (quodeſtipſaformalitaspropofitio nis mentalis , quæ repræfentat objectum) & non habebit ſubjectum objectivum (nempè idipfum , quodrepræfentatur)namhocveldeſtruiturpera tualem prædicationem , vel ſupponitur deſtru &um:&quiaineaactualitateidem eſtſubjectum& prædicatum, nechabebit illa propofitio prædica tumobjectivum,adeóqueficutiaffirmateſſeobje Aumnonerit,hoc eſteritfalfa. III. Indeeſt,quodpropofitioin terminis repu gnantibus affirmativa ſempereſtfalſa,uthomoeſt equus (quidquid fit, utrum illa propoſitiofitpos fibilis mentaliter) quiafaltemdeberetconftare , & perſeverare ſubjectumactuale ſecundum eſſenti am,hoceſtſecundum conceptumhominis,proutin ſtatuquidditativo: nonconftat autem, necperſtat in illa actuali prædicatione. Pariter ſidicasinſup poſitioneprimointentionali. homo equusestani mal,chimeraeftens,ſuntpropofitionesfalſæ,quia deſubjecto nonfupponente,ſedjamdeſtruo,ad eóque utdeſtructoin actuali ſubjectionenon con ſtante; quoad ſuppoſitionem fecundo intentiona lemrecolediffert. 30. concl. ultima. IV. Similiter interminisſaltenapparentercon 1 tin Deveritateformali. tingentibus:Antichriftusdormitſubjectumeftin capax etiamfeorfim fumptuadillam actualeſubje 179 dens,fit contradictoriaprimæ contralib.2. Elem. dionemhabenda,adquamproportionataconftan th. 12.nonenimcopulativailla,ſedhæc disjuncti tiaſubjecti debet effeetiamſecudumexiftentiam. V. Propofitiointerminis neceffariis : homo est animalfupponitquidemconftantiamfubjecti;fed va impropria eſt contradictoria:velnonexiftit velfiexistit nonfedet. tantummodòfecundumeffentiam,&proutinſtatu quidditativo,& ideò eſt vera. VI. Hæcetiam affirmativa de præteritocum fi milibus etiam de futuro : Cafar est mortuus, eſt vera,&habetconftantiam ſubjectitum fecundùm effentiam,tum ſecundumexiftentiam,fedpræte SECTIO IV. Depropofitionefimulfalfa,&fimulvera, &ne quefalfa,nequevera. calisdeeode objectononpoteſteſſeſimut 1. VNacademquepropoſitiomentalis,velvo falfa,&vera, hoceſt ſimul conformis , & difformis eidemobjecto : quod eſt evidentiffimum ritam, adquamſubjectum illud diftrahitur ,juxta th.49. lib. 1. Elem. nonminus,quamquodnonpoteft idemfimuleſſex : &noneffe. Dices: inhacpropoſitione:homoequusefthomo conftat ſubjectum inhypothefiimpoflibili, feuex fuppofitione impoffibili,inqua eft neceffariove II. Vocantur propofitiones ſe falſificantes vel infolubiles , quæ fequuntur. Primo fidicas: ego fempermentior,vel nunchocipfumdicendomen rum,quodfi homoeffet equuseflethomo,perin tiaris vel nonmentiaris neceffario falfumest,quod de acinhypothefi poffibilieftneceflarioverum:ſi ſempermentiaris jam enim aliquandodicisverum. bomo est,esthomo Refp.dicere inhypothefi im Secundoſidicas:aliquapropofittofaiſanunc exi poffibili conftat , & perilat actuale fubjectum eft dicere, in hypothefi actua is deſtructionisſubjectŭ ftit, factocafupoffibili quodnunc nullaalia pro non eftactualiter deſtructum , quæ eſt chimerica poſitionifiillaexiftit, fibi illa objectum eft , &fi falſa eſt ,eſtvera, ſi vera , falfa. Tertio, item, fi involutio. VII. Adveritatem forinalem propofitionis ne gativæ in terminis repugnantibus non requiritur conftantia ſubjecti , quia fipropofitio eft fimplex &noncopulata,fufficit,utfitvera,quod negetur verè actus proportionalis, hoceftidentitasprædi cati cum ſubjecto: quidquidfitquodetiamexaliis capitibus contradictoria affirmativa propofitioef ſetfalſa, ſediſtæpropoſitiones:homonon estlapis: chimeranon estens: bomoequusnoneſtpoſſibilis, funt fimqlices,&noncopulatæ,nec detertioad jacente:g.&c. VIII. Dubitatur uarum propofitio negativa in terminis contingentibus requirat conftantiamfub jecti adhoc utfitvera, v.g. Petrusnonest albus effet ne vera fi Petrus nonexifteret ? Probabilius eft mentaliter requiri conftantiam ſubjecti fi pro pofitiofitde tertioadjacente (quidquid fit devo cali'propofitione juxta regulas fummuliſticas) CA namfi dicam:Petrusexfiens nonestaibus, finon exiſtat de facto, propofitio erit falfa,quia illaex plicatur,Petrus exftit,&non est albus,omnis au tempropofitio mentalis de tertioadjacente ita ex plicatur; ratio eft quia ut eafitinterminis contin gentibus,hoc eftindifferentibusutpoffintconveni re eidem objectodebethabereſubjectumproximè indifferens,& capax illiusprædicati : ſubjectum autemnon exiftens nec conftansſecundum exi ſtentiam,non eftproximè capax utfit albus , vel nonfitalbus:inde estquodAntichriftus,quinunc non exiftit nuncnon eſt proximè indifferens ad ſedendum,velnon ſedendum: & propofitio quæ diceret: Antichristus eftfedensfirigorosèexplice tur eſtin terminis repugnantibus: perinde enimeſt impoffibile, Antichriftum non exiftentem ſedere, vel eſſe album: quamPetrum eſſelapidem; unde contradictoria Antichriftus non eftfedens inter reflexa propoſitiodicatEgofumfaifa. Quarto,fi dicatAristoteles , quoaPlatodicit verum est,& PlatodicatquodAristoteles dicitfaifum est, jam ſi prima eftvera , & conformis dicto Platonis eoipfo eſtfalſa. Quinto,ſi Deuspromittat, dabo pluviamfi Petrus auet verum, & Petrus dicat: Deus nondabitpluviam Sexto,fi dicaspoftbo ramdicamverum,&tuncdicas: antehoramdi xifalfum. III. Quoad nugaces hujusmodi propofitiones ſeu potius ludibriapropofitionum æquivocamur quaſi habeantpro objecto id, quodnaturâ fuâex cluduntab objectofuo affirmato,velnegato : qua reprima, & fecundapropofitio excipittacite ſe iplamad objecto quodaffirmat : tertiaett impoffi bilis, ut mox dicam; quarta,quinta,& fextaexcipit eflentiaiterabqojectofuoilluddictum confequens Piatonis,Petri,ipfius loquentis. Ratio eft qu aom nejudicium virtualiterafirmat interalia enume ratadiffert.28. ſe ene verum, &verum effe quod dicit, hoeeſt ſe complacere in vero objectivo ut verumeft; adeóquevirtualiterexcludit omnes cir cumſtantias exparteexiſtentiæ,&tendentiæactus, perquasvirtualiter diceret : ego fumfaifa,vel go nonexisto : ut abomni promiffione,& contractu ſemper virtualiter excluditur quæcunque circum ſtantiaex parte existentiæ actus,per quam promit= tensdum promittitvirtualiterdiceret:egononpro mitto,&promiffio dumexftitnonexistir. Necdicas,hancpropoſitionem v. g. bis qua tuorfunt decem eſſe eſſentiahterfalfam,&tamen eſſepoffibilem, nequeillam dicere virtualiter fe eſſe veram;negoenimhocultimum,etenim etiam ipſa dicit quantum eſt ex modo tendendi ſe eſſe veram,licètfit effentialiter difforinis obiecto fuo : diftingue utinpromiffioneitainpropofitione cir minis repugnantibus eſſedebetutfitvera. Diceshæcaffirmans in terminis contingentibus Antichriftus eft fedens, eftfalía : g. ejus contradi toria eft vera. Refp. veriffimam effe conſequen T tiam, fed falfum fupponere: quodnimirumhæc propoſitio Antichriftus non exiſtens non estfe R. P. ProlomæiPhilofophia, cumftantias annullantes exparte actus, à circum ſtantiis ſe tenentibus exparteobjecti affirmati, vel promiffi: quodaliisverbis diceretur : aliæ circum ftantiæſeu reſpectus funt effentialiter incompos fibiles cum exiftentia talis actus : aliæ non cum exiſtentia , fed cum fine, ad quem ordinaturille actusſuntincompoffibiles :primæ enimexcludun tur 1 Y 170 turſemperper ipfamtendentiam,exiftentiam,& DiffertatioTrigefimafecunda Logico- phyſica actualemproductionemactus, ut excluditurabilla propofitione mentali,&propterillam ifta expres fio:egofumfalfa, egononpromitto: idquetotum fundaturin dictis fect. 1. quiaintellectui,utpotèpo tentiæ quantumad hocneceffariæ , &naturalieſt impoffibilis hujusmodi expreſſio ,perinde acevi denterverum negare,autviciffin. IV. Propofitionesinhypothefiimpoffibilinon funt fimulveræ ,&fimul falſæ, v.g. si homo effet equus, effet rationalisnon eftverafimul, &falfa, quaſi ſit verumetiam,quod effetirrationalis,hoc eſt equus: fedeftfimpliciter falſa :quiaeſtdeſub jecto ex parte conditionisnon ſupponente&non conſtante,juxta ſect. 2. num. 3. Notabisautem, quòd ea cognitio (juxta principia differt. 29.)ut apprehendit actualemprædicationem illiusprædi catihypothetici(hoceft:fihomoeffetequus) tan tumpoteft conjungi inſuppoſitioneperſonalicum hocconditionato: effetnibil,seunoneffet (quod idem:) ratioeft,quiaficutuniverſaleinactualipræ dicatione excidituniverſalitate ſua : itaequus& homo in actuali prædicatione excidit actualienti tate ſuâ,&nihil evadit, ut nihil eſt illa identitas : loquorinſuppoſitione perſonali in quapropofitio illa,fihomo effet equus; effetnihileltvera,&ha bet pro objecto juxta differt. 30. concl. 9. hoc quodeft: homo&equus neceffario funt dſtincti interfe: cùmfit autem hujusmodi propofitione gativa ex ſect. 2. num. 7. interminisrepugnanti busnon petit conftantiam ſubjecti : in ſuppoſitio neverò fimplici juxtadiffertat. 30. concl. ultima, tantùm ita fieri poteſt propofitio. Sihomo effet equus, eſſet imposfibilis, effet chimera , effet & noneffet homo, hoe eſtphantaſma ſubſtitueretur adrepreſentandum objectum, quoduteſtinſenec poteft effe,necpoteſtcognofci. Nonpoteftautem ineâdeſimpliciſuppoſitionepropofitioconcipiper unampartemfeorfimconditionatie.g.fihomo effet equus effet homo, quiaphantaſmaſubſtitutumad repræfentandum fimulhominem,&equumfimul tate identitatis , noneſt ſubſtitutum adrepræſen tandumhominemfeorfim,vel equum feorfim,fi cuti,totumnon eſtpars, necſubſtitutumprototo eſt ſubſtitutum proparte. Pariter fidiceres :fiPe trusexifteret, &fimulejus negatio exifteret,Pe trusexifteret, falfum eſtexdictis: contra ficondi tionatamnegativamfacias:fiPetrusexifteret, ejus negatio, Petrus nonexifteret,eſtvera propo fitio , quia ad negativamnon requiriturconſtantia ſubjecti exſect.2. n.7. eodemq;jureeffetverapro pofitio,fihomo effetequus,non effethomo. Dicesexlib.3. Elem,valetillatioàcopulativa ad determinatampropofitionem:adeóq;valebitetiam iſta: exifteret, &nonexisteret : ergò exifteret. Refp. difting.propof. Valetillatio àcopulativa&c. interminispoffibilibus concedo,interminis repu gnantibus, &impoffibilibus ;fubdift. quandonon requiriturconftantia fubjecti , hoc eft innegativa propofitione concedo , ubi requiritur conftantia fubjecti, utiin omni affirmativa,nego. Memento copulativum terminumeffe genus ad collectivum, &diſtributivum,ut loco citatodixi: hìc agiturde copulativo collectivo, àquononvaletad diftribu tivum cum prædicatum non eftcapax utriusque fuppofitionis, exlib.3.Elem.th. 20. V. Unaeademq;propofitiononpoteftfimulca rere falfitate,&veritate formali,hocefteffe neque vera, neque falſa: tam eſt hoc evidens , quàm eſt impoſſibile neutrum ex duobus contradi&oriis in aliquocafu,vel hypothefiverificari,etiam înhy pothefiimpoflibili,&præfertiminfequenti:fineu trumcontradictorium effet verumquidfequere tur?infuppofitionefimplicineutrumcontradicto rium effetverum,&nonneutrumcontradictorium effetverum:hoceft,velunum eſſetverum,vela liudeffetverum,& fimulneutrumeffet verum: in fuppofitione vero perſonali ſi neutrum &c. non effetcontradictorium, quæ negativapropofitio eſt vera licèt deſubjecto nonfupponente. VI. Nulla eſt excogitabilis propofitio, cuinon poffintaffignari & formarifuacontradictoria.Nu gantur aliqui circa propofitionem copulativam ex duobus contradictoriis v. g. Petrus exiftit, &non exiftit, quafiifta nonpoffithabere contradictori am : præfige particulam non: deindè fic explica juxtatheſim 13.lib.2.Elem. Velfimulutrumqnon eftverum,velfimulutrung,non estfalfum, quæ eſt disjunctiva , & vera ratione utriusque extremi feorfim ſumpti: & itatricas omnes expedies. DISSERTATIO XXXII. Controverſa de commutatione propofitionis mentalis veræ infalfam,&falfæ inveram. Uas in quæſtionem vocamus veritatis formalis proprietates celebres,excuf fis antecedent diſſertatione jam reli quisminore apparatu: ad primam in præſenti refolvendam hypotheſis hac præmittitur. Situnanumerometalispropofitio,feu judicium v.g.Petruscurrit,inhocmomentotem porisproductaab intellectu, eaq; conferveturper pluraconſequetiamomenta,veletiam integramdi eminintellectu: litigatur utrum illaeadem numero propoſitio,quæinprimomomentoeratvera, e. g. quia Petrus currebat ; in fecundo momento , vela lioconſequenti evadere poffitfalſa, ex eo quodin his aliismomentisPetrusnon amplius currat. SE Decommutationepropoſitionis. necincludat actualem effe&um,fed confideretur 171 SECTIO PRIMA 1 Explicationes , &poftulata. 1. Ntans, feumomentumtemporiseft ſpatium : ut indifferens adutrumque: quemadmodum com muniter dicitur cauſa in actu primo. Cùm verò dicitur verificativum inactufecundo;eftidemac temporis indivifibile faltem naturaliter hoc dicere,itapotensut actufit quodpoteft: hoc eft eft, quo dari non poteſt ſpatium temporalebre verificans actu. Porroobjectumrepræfentatum eft vius;& explicari folet per cogitationes noftras, idem acobjectumpraciseverificativum,&præcisè velAngelicas: nilenimvelocius cogitatione: illud falfificativum. igitur ſpatium temporis,in quouna folapoteftpro duci,&exiftere cogitatio,itautinillo necAnge VI. Quiapropofitio contingens potefteffe a aufalfa , poteft ejus objectumeffe actu falfifi luspoffit bisſucceſſivè cogitare,dicitur inftans,vel cans:&quiapoteſt eſſevera ,poteſt ejus objectum momentumtemporis. II. Tempuspræfens noneftnifiunum inftans, velmomentum,volat enimirrevocabiletempus, &defuturo tranfit in præteritum ritu velociffimi Auminis, ita ut tempus præſens nonfit,nifi ejus demtemporisindivifibilisparticulafluensdefuturo in præteritum: indè lib.r. Elem.th. 28.dixi,quod præteritum, & futurum tempus fufcipit magis, & minus;nonverotempuspræſens....... III. Nulla cogitatio,adeóque nequepropofitio mentalis fecunduin illam partem,fecundumquam eſt imago (juxta dicta dittert.29. ſect. 1.à num. 2.)poteft mutareobjectum fuum repræfentatum, ficuti e.g. Imago depicta Cæfaris poteft quidem deftrui, non poteft tamen naturaliter loquendo effe imagoPompeji: poteftquidem contingere faltem per miraculum , quodimago materialis,& externa mutet objectum fuum , ſi nempè Cæfar fuamexternamfiguram &fpeciemomninodeper deret& inPompejum figura& ſpeciesCæfarisin duceretur; atin cogitationibus nè per miraculum idipfumcontingerepoteft, quiacogitatioeffentia liter repræfentat objectumfuum , cujus eſt imago, hoceft,identificat in ſua realitate relationem inra tione imaginis tranfcendentalem ad objectumfu um: velntiinipsâinfcriptumeffet: egofumcogita tiodeCafare. IV. Diftingueinter objecta propofitionis men eſſe illam actuverificans , in utroque caſu retinet idem objectum repræfentatum,&perconfequens exnum.4. tumobjectum verificativum,tumfalfi ficativum, cumdifcriminetamen,quodfi eſtvera, retinet,ita falfificativum , & ita verificativum , ut evadatverificativum înactu ſecundo : ècontra fi eft falla. VII. Dantur propofitiones, velvocales , vel mentales (dequonondifputo),quæhabent plura objecia ſufficienter verincativa : hoc efttam per unum, quamper aliud poflunt fufficienter verifi cari, quæ omnia collective fumpta,funt ejusdem propofitionis objectum repræfentatum,e.g. pro pofitionis disjunctive tacite,velexprefsè, qualis eſt iſta:aliquis homooratintemplo: velbomoorat in templo,quoeſtidem,hoc eſtvelPetrus,velPau lus &c. tumPetrusorans eſt verificativum,tum Paulus orans&c. fioratPetrus,propofitio eftvera perPetrumorantem;ſiPaulusoretnon orantePea tro eft item vera per Paulum orantem&c. num quidpropofitio illa mutavit objectum fuum verifi cativum,inquantumeft idemcum objecto repræ ſentato ? nullo modo. Sicutipropofitiocontin genter falla eadem ratione non perdit obiectum luumverificativumjuxta num. 5. &6. fed tantum variatur objectum utverificans actuillampropofi tionem , feuverificativum inactu fecundo ,quod uttalenon eft objectum propofitionis contingen talış objectum repræfentatum à propofitione ut imago eft,&objectum verificativum propofitio nis utnutus mentalis eft : & eodemjure diſtingue etiam objectum falfificativumpropofitionis ut nu tus mentalis eft. Verificativumeſt idemac obje tumpotens reddere veram propofitionem: hoc eft fimul cum propofitione facere collectionem, quæ eſt veritasforinalis. Falfificativum eftpotens reddere falfampropofitionem, hoc eft fimul cum cadempropofitione facere collectionem, quæeft falfitas formalis. Quælibet propofitiocontingens poteft effevera , adeóque habet objectum verifi cativum:poteſteſſefalſa, adeóque habetobjectum falfificativum , & utrumque eſt ipfiffimum obje &um repræfentatum ab eâdem propofitione ut imago eft : in quantum poteſt eſſetale in ſe ipſo, qualeenunciaturapropofitione eſt verificativum; inquantumpoteſtnon eſſetale,quale enunciatur, eſt falſificativum. V. Cùmdiciturpurè,feu merèverificativum eſt idem, ac cùmdiciturpurèpoffibile, hoc eft ita potensut defactonon fitid , quodpoteft effe: aliis verbis: potentia effectus fimul eſt cum nega tioneeffectus,& itapariter intellige,cùm dicitur purèfalfificativum. Cùmveròdiciturpreciseve rificativum, est idem acdicereverificativum in actuprimo: hoceſtita potens,ut necexcludat, .... tis utimagoeſt,alioquin connecteretur neceffarid exn.3. cumveritate ſua,adeóque effet neceffariò noncontingentervera. VIII. Propofitio nulla de objecto neceſſario velimpoffibili poteftalternatimeſſe vera, vel falſa, quiaejus objectumnonpoteſtaliter , & aliter fe habere. IX. Propofitio intuitiva etiamde objeto con tingentinonpoteſtmutari de verâin falfam , quia cognitio intuitivaquidditativèexdiffert.12. ſect.2 eſtſempervera,quiaellentialiter repræfentatobje tumuteſtinſe,& enunciatpariterobjectumuteft inſe,ſcilicetilludipſum,quodrepræfentatur : ficuti ſenſationes externæutpote intuitivæ quoad obje tumintuitivè quidditative cognituinnonpoffunt eſſeſalſæ exdiffert. 12. ſect. 2 1 X. Propofitiocontingens depræſenti , quære præſentat expreſsè , & individualiter determina tuminſtans,v.g.Petrusinhocdeterminatoinstan tiAcurrit, nonpoteft mutari devera infalſam:e tiamfiillaeadempropoſitiomentalisduretperplu ra ſequentiainſtantia: ratio eft , quiavel eſtintuiti va,velcertèevidenterexperimentalis quoad illud determinatum momentum,de quotantummodò judicat,&affirmat. XI. Propofitio contingens , quæ negat pro omni tempore prædicatum de ſubjecto, e.g. Pe X2 trus 1 : L 172 trusnunquamcurrit, etiamſiperpluramomenta DiffertatioTrigefimafecundaLogico-phyſica duret,nonpoteſtmutaridevera in falſam ,ſed ſi eſtveraſempereſtvera,ſieſtfalſaſempereſtfalſa: Ratioexlib.2. Elem. th. 18. ubide propofitione temporali : alioquin poſſenteffe fimul vera duo contradictoria. XII. Pariter propofitionis prædictæ contradi Goria,nempèaffirmativa proaliquo tempore, e. g. Petrus aliquando currit , eſt immutabilis devera infalſam,autvice versa,&th. citata,& exeadem ratione. XIII. Quoadpropoſitionesdepræterito,& fu turo affirmativas , vel negativasjuxta traditalib. r. Elem.th.28.&lib.3. th.20. fic ſtatuo; propofitio contingens de objectofuturonondeſignato&de terminatocertotemporefuturo,ſed indetermina tè&disjunctivè,c.g.Petrus leget, quæpropofitio ficexplicatur,Petrusin aliquoinſtant:futurole PO get,hoceftaliquadopoftleget:utfitvera hæcpro pofitioaffirmativa ſufficitut poſt inſtansprolatio nisvelin ifto , vel in illo inſtantitotius æternitatis futuræ Petrus legat:ut vero fit falſa ,requiritur, ut innullo inſtanti æternitatisfuturæPetruslegat,hoc eſtnunquampoſtinſtans prolationis illiuspropoſi tionisPetrus legat. Siverò propoſitiofitnegativa c.g. Petrus nonleget,explicaturPetrus nunquam postinftansprolationis leget,& ut fitvera requi ritur,quodin nullo inſtanti æternitatis futuræ le gat, ut fit falſa ſufficit, ut in aliquo futuro inſtanti legat. Quoadpropofitiones contingentesdepræ terito,ſieſt propofitio affirmativa,e.g. Petruspec cavit,explicatur:Antehocinstansprolationisin aliquo inſtanti isto ,velillopræterito, hoc eft ali quando,peccavit:&utfitvera,velfalfarequiritur idemacin fimilipropofitione defuturo. Sipropo fitio fitnegativa, e.g. Petrus nonpeccavit,expli caturantehocinstans&c.nunquampeccavit,& ut fit vera, vel falſaidemrequirit, utfimilispropo fitiodefuturo. Propofitiode certo,& determina to temporepræterito, vel futuro, e.g. Petrus cras peccabit,beripeccavit, utfit verarequirit,quod ineodeterminato inſtanti objectum fuerit ficutie nunciatur àpropoſitione. XIV.Utrumpropofitionesdefuturo,&depræ teritofaltem aliquæ (nempè quæ fignificant tem pus disjunctivè,vel univerfaliter negative) poffint tranfiredeveris infalfas dependetexdetermina tionehujus punti: videlicetutrùmillæpropofitio nes expreſsè , & determinate ſignificent inftans præſensprolationisfuæ,utinciufumincollectione, quæeſtfuturitio,velpræteritio,& hocipfumde pendetàquæſtione principali,utrumvidelicetpro poſitiocontingensdepræſenti,expreſsèrepræſen tetinſtans præſens determinaturn. XVI. Propofitio vocalisnonpertinet adhanc quæftionem,ſed ſolamentalis , tum quia eadem propofitio vocalis nonexprimit omnes inſenſibi. les mutationespropoſitionummentalium,unde ca dempropoſitiovocalisinferuitaddiverſas &mul tiplices mentales ſignificandas ; tum quiapropofi tiovocalisdepræſentipropteruſum linguæ vulga rem aliquando ficufurpatur, utamplieturadtein pus præteritum , ita ut idem fignificetPetrus cur rit,&Petruscucurrit. SECTIΟ ΙΙ. Conclufio. Eademnumeropropofitio mentalis contingensde prafenti,fivefit affirmativa ,fivenegativa: etiamfifupponaturdurarepostprimuminstans productiomsfua,non potestmutarı aevera in falfam, autdefalfa inveram. nocafum, e. g.quodininſtantiprimohora 13.alicujus certæ diei,quodappello inftansA. Petrus currat,& mentaliteràte hoc ipfum af firmetur ineodem momento,producendojudici ummentale,quodicas:Petruscurrit:hæcpropo fitioeftvera, ut conftat ex differt. antec.namre præfentathocobjectumPetruscurrens ininstanti primohora 13. perfeveretpropofitioin2.&3. in ftanti ejusdemhoræ , in quo Petrus non amplius curritfedquiefcit, quæro utrumfitfalfainhocſe cundo&tertio inftantiilla eadempropofitiomen talis,quæ in primo inftanti cum veritate judicavit : Petruscurrit, &nuncdenovonihil udicat,ſed perſeverateadem immutata ? Concludo,quodilla propofitio fi fuit vera in primo inſtanti , etiam fi confervareturiper totam æternitatem ſempereffet vera,&proportionaliter fi fuitfalſa,ſemperperfe veraret falla. Probatur concl. Propofitio non poteſt mutare obje&umfuumrepræfentatumexnum.3. fedmu taret, fi poffet mutaridevera in falſam, ergo &c. Probaturmi. illa propofitio habet pro objectoſuo repræfentato collectionem excurſuPetri , & ex inftanti primo horæ 13. & in hanc collectionem annuitmentaliter, itaut fit imago expreffa illius determinati inftantis , fed mutarethoc obje&um : namfi poffettranfire de vera in falſam, id effet, quia repræfentaret hanc aliam collectionem ex curſuPetri,& tertio inſtanti horæ 13. &inhand collectionem mentaliter annueret,&falso,ita ut evaderet imago expreſſa ejusdeminſtantis tertii: ergo&c. Probatur ma: in qua ſolapoteſt eſſedifficultas : videlicet quodexpreſsè repræſentetur abillapro pofitione ut imago eſt inſtans primum horæ 13. XV, Dantur plures denominationes extrinfe cè, vel intentionales relativæ, quas idem ſubjectum ſucceſſivè poteſt in oppofitas mutare , e.g. Effea matum, &non effeamatum: effecognitum, & non effecognitum:prohibitum &nonprohibitum: ſedlicètdenominationesiſtæ:propofitiovera,pro pofitiofalfa fint denominationes intentionalesre lativæ,nontamenexhocpræcisèlicetinferre,quod idemſubjectumhoc eft eadem propofitiopoffit ſucceſſive has denominationes in oppofitas muta re, nam danturetiam denominationes intentiona les immutabiles. probatur, inquam, ex num. 9. 10. Nihil enim expreffius & magis experimentaliter anima co gnoſcit quam tempus præſens : perinde , immo etiam multo magis quam locum præfentem, ſeu præfentiam localem , quam indubitatumeſt ex preſsè ,& intuitivecognofcere. Tempus&locus præſens vocantur accidentia ſenſibiliacommunia exdiſf.27. hocestaccidentia quædam , quæ ope pluriumſenſuumexternorum,&phantafiaintuiti vè&exprimentaliterimaginatur & intelle&tus co gnofcit,&clariffimedeſignatſecognofcere &ex preſſiſſimè tùmtempuspræfens,tum locumpræ ſentem, Decommunicationepropofitionis. ſentem,cumdemonſtrandodicit,nuncresest,hic resest:ergòanima quandodicit : Petruscurrit 173 nemconclufionis,&addonilmagis abſurdumvi (quodetiam peradverfarioseft idemacdicere: Petrusnunccurrit:velinhocinſtanti currit)in teralia objectaquæexpreſsè&determinatècogno ſcit,cognofcithoc inſtansprimumhoræ 13. Probatur2.a àparitate: cumdicohichomocurrit, velPetruscurrit,velegocurro,velPetrushiccur rit,&fimilia, indubitatum eft,quod perillas pro pofitiones ut funt imagines determinate , & ex preſsèrepræfentatur, quidquidfignificaturperilla: pronomina,velnominapropria : ergoetiamcum dico:Petrusnunccurrit,velbicbomonunccurrit, tamexpreſsè,&determinaterepræfentaturinftans iliud temporis quàm repræfentetur ſubjectum il lud fingulare, de quo curſus affirmatur: &ficuti abſurdiffimè diceretur quod in ea propofitione contingenti repræfentetur ex parte ſubjecti hic homoutfic,feu hichomoconfuse&abſtracte co gnitus , idque etiamfi cæteroquin concederetur individuumprimo intentionaliterpoſſe univerſa lizari: profectò enim idlocum haberenonpoffet in actuali ſubjecto propofitioniscontingentis. Ita que vanaeft fubtilitasde inſtanti præſenti ut fic, ſeu confusè,& abſtractè cognitoper illameandem propofitionem contingentem: perinde enimho minumauribusrepugnat,Petrusutfic , &nunc utfic. Ο : SECTIO III. Objectiones. .... Bjiciesprimo. IſtapropofitioPetruscurrit in inftanti A. currentePetroconfirmatur cumobjecto ſuo;fidureteadempropofitio ininſtantiB.eodemPetrononcurrentein inſtanti B. difformaturobjectoſuo;ergo ininſtantiA.erat vera,&inB.falfa : ergò mutatur deverain fal fam. Refp. nego antecedens quoad ſecundam partem(modode mentali propofitione loquaris, dequofubindeperdiftinctionem admonenduseſt Adverſarius)etiamin initantiB.illapropofitiona ta, ut itadicam, ininftantiA. eſt conformisobje &ofuo, nempè collectioni ex curſuPetri &in ſtantiA. Contra 1. Idquoddicit illa propofitio eft hoc objectumPetruscurrens: ſedPetrusnoneſt cur rens in inſtanti B. ergo in eo inſtanti difformatur objectofuo. Reſp. diftinguoma. id quoddicit eſt Petruscurrensquomodocunquevelinquocunque inſtanti,negoma.ininſtantiA.expreſſo,&deter minato abeadempropofitioneconcedoma &mi, &negoconfeq. Contra2.Etiamfiquælibetpropofitiointermi nis contingentibus confignificet tempus; hæcta menpropofitioPetrus currit (primo prolata in inſtantiA.) non fignificatexpreſsè , & intuitive hocinſtansA, fed illudrepræſentatſub conceptu genericoinſtantisfibipræſentis ut fic,fed hiccon ceptus realiter multiplicatur in inftanti A. B. &C.&c. copactoquodeconceptu homo reali ter multiplicato inmultis diximus diſſert. 15. de univerſalibus : ergò in inſtanti B. illa propoſitio quantum adtempus conſignificatumhabet totum fuumobje&um fufficiens :ergò fidifformaturre liquo objecto ſuo videlicet Petro currenti,eſt fal fa. Refp.negoma, contraquainrepetoprobatio ... deri , quam dicere me univerſalizare tempus præfensdumineoaffirmoPetrum currere,quaſi dicamPetrumcurrereininftantiut fic;feuinin ſtantiprafenteutfic(quod idemeſtcumomnein ſtans fit præſens cum eft : ficuti cum mentaliter dico: hichomocurrit nemo auderetſubſtinere, quoddehomineutfic&univerſalitercogitato af firmemcurſum: paritercumdicomentaliter tein hoclocoſedere ,quis dicat me cogitare de loco utfic ? Contra 3. Iſtudſubjectum inhacpropofitione homocurritinforoſignificatita indeterminatèho minem:utmodofignificetPetrum, fiPetus inforo currat,modoPaulum,fiiftecurrat: ergò etiamifta propofitio:Petrusnunccurritfignificat ita inde terminate tempus præfens,utmodo fignificet in ſtansA,fiin eoexiftatillapropofitio, modoinſtans B,fiiniſtoeadempropofitioexiftereperfeveret. 4 Refp.negoantec,exnum.7. Illapropofitiofem peridemfignificat,&repræfentat,& habet fem per eademverificativa, licèt modoverificaretur actuperunumexſuisverificativisobjetis,modo peraliud, quantumeft exviobjecti fui principa lis: nam rationetemporispræfentis confignificati etiamillapropofitio eftimmutabilis. Cæterùmex hacipſa propofitione contra objicientem fic ar guo:homocurritinforo,ſeualiquishomo,quodeft: idem: hæcpropofitioita fignificatdisjunctivè ho minem,ut fitabfolutèvera fiunus tantùm homo currat inforo&omnesaliiquiefcant: ergò ſicur rit paritas , etiamfi ab hac propofitione Petrus nunc currit fignificetur tempus præſens codem pactodisjunctive, ſateritutinuno tantuminſtanti præſenti,v.g.ininſtantiA. Petrus currat,& fem peretiam fiduretperomniaſæculapropofitio erit veraexnum. 12.: nontamenaffirmo,quodpro pofitionoftracontroverfaPetruscurrit,autfiqua alia fimilis fignificet tempus disjunctivè , tantum contendo,quodetiamfi fignificaretnilpoffetevin cereAdverfarius. Objicies 2. Iſtapropoſitio reflexa: inftansA exiftitnoneftomnino identica,necfignificat: in StansAexiftitininftantiA: ergofignificatexi ftit ininſtantiprafenti , quodcunque tandem il ludfit:adeoqueſignificatur inftans præſens inde terminate ſumptum. Refp. omitto anteced. & nego conſequentiam. Illa propofitio poteſt fieri: ininſtantiC.&eritfalfa,quiainſtansAnonexiſtit ininſtantiC. Siverò fiat,& producaturilla pro-, poſitioinipſo inſtantiA. erit identica, ſedvera: quodautem fitidenticainiſto caſu,adeóqueine pta,quidadme? fibiillamimputent,quieamcon fingunt , profecto nullus intellectus illam eliciet juxta dicta differt. 28. de propofitione identica mentali. Contra 1. Illa propoſitio inftans A exiftit ſi proferatur in inſtanti antecedenti ad inftansA, erit falfa,&fiduretinipſoinſtantiAerit vera: er gomutabiturdefalſainveram. Reſpond. corrige priùsilludproferatur:fi per illudintelligis propo ſitionem vocalemautore proferibilem : quæftio.. enimeſt depropoſitionementali:deinde negofe cundampartemantecedentis: fieadempropofitio producta ininſtanti antecedenti adinſtansA, du retetiam inipſo inſtantiA, durabit etiam falfa ex pro 1 1 174 probationeconclufionistnamillapropofitioreprę DiffertatioTrigefimatertiaLogico-physica ſentat femper,& quafiinſedepingit,quodinin ſtantiantecedentiadinstansA,exiftitipfumin nemquoadſecundampartem: conc. quod aliqua propoſitiode præteritovelde futuro nonfignifi cetexpreſsè , &determinate, ſedtantùmdisjun StansA. Contra2. Illapropofitiovelaliafacilior,nem pè: Petrus currit tantumrepræfentatexiſtere curfumPetriin inftantipræfenti adipfampropofi tionem: fedfiilladuret perplura inftantia,tamin ſtans A quàmD&C.&c. eruntpræfentia adeam dempropofitionem: ergò&c. Refp. negoma. re præfentatdeterminate,&expreſsèinftansA,in quo videlicetprimo nata eft illa propofitio: ficuti pro poſitio, quædicithichomocurrit,&loquiturex preſsèdePetro, fiPaulus fuccedat,& currat loco Petriceffantis à curfu , dePaulo non loquitur illa primapropofitio:fedloquipoteritaliaperaliudde monftrativumpronomen hicvocaliterdicens, hic homocurrit, cumdiſcrimine tamen mentali inter primum,&fecundumhic, quantum intereſt inter Petrum,&Paulum. Contra3.Ideòpropofitiodepræſentirepræſen tatinſtansA potius quam B, quia inftansAeſtilli præfens , potiùs quàm B: ergo fiB. erit illipræ fens, perinde illud prædictapropofitio repræſen tabit. Refp. nego caufalem antecedentis ; non ideò quiafunpliciter eſt præſensinſtansA,propo fitio illud repræfentat,& eſt ejus imago; fed ideo repræſentat inftansA, quia in illo primo nata eſt illa propofitio , & quælibetpropofitio repræfentat quafi intuititive,& expreſse& determinateinitans nativitatis fuæ. Aivè tempus præteritum, &futurum,ſecundum id quoddicit in rectotempus ipſum præteritum , & futurumjuxta dicenda differt, ſequenti;at, quod attendimaximèdebet, ipfa futuritio,& præteritio dicitcolle&ionem, in quaincluditur etiam tempus præfens, in quo primo nafciturpropofitio,& hoc tempus præfensexpreſsè, &determinatè repræ ſentatquælibet propofitio: undefit perindeimmu tabilis de vera in falſampropoſitio de præterito vel futuro, name.g.Petrusconvertetur, ficexplica tur: posthoc instansA expresse&determinate cognitum,inquoprimonaſliturpropofitioinaliquo confequentiinſtanti Petrus convertetur:hæcau tempropofitio fiſemeleſtvera; ſemperetiampoft plures annos eritvera, poftquam jamPetrus con verfus fuerit. Contra 1.pervariasparitates: denominatio hæc propofitioveraeſt denominatioextrinfeca: g.hæc denominatiopoteft mutarifalvapropofitione:pro batur conf. propofitio,quæ eftcontingenter vera potuiteffefalfa(namhoc eftpropofitionem efle contingenterveram)&hoc non exaliaratione, nifi quia eftdenominatioextrinfeca: g. etiampro ptereandem rationem propofitio inuno inftanti vera, naliopotefteffefalfa.Refp. ex fect.1.1.3. ne gando conf. &adprobationemnegando caufalem antec. Ratio difparitatis eft, quia non mutaretob • jectumfuumrepræfentatumpropofitio contingen Contra4. Ergò illa propoſitio non magis eſtde tervera, fiilla non efiet vera, fed ineoden inſtanti objecto præſenti, quàmdepræterito,&non folum dicit Petrus currit,fed etiam Petrus cucurrit : eflettalía: fed exn.7. fect. 1. intantumeffetfalfa, quia non haberet objectum actuverificans illam: probatur confeq. illapropoſitio repræfentat cur. fedfi pollet mutari de verá in falfam, hoc eftex famPetriininſtantiA. etiam cumdurat in inſtanti: ſuppoſitione quodin uno initanti effetvera,fipof B.C.fequenti:fedpropofitioquæ in inftantipoſte riori affirmat objectum ut exiſtens in inſtanti ante riori eft propofitio depræterito: ergo&c. Refp.1. Concedendototum,inquo fiquideftabſurdi(quod ſetinalto initanti eflefalla,mutaretobjectum fuum repræfentatuin,&repræfentationem fuamexpro bationeconclusionis.- Contra 2. Paries ,qui eft fimilis alteri parieti in maximè apparet invocali propofitione , de qua nonfit quæftio ; ) idprovenitex hypothefi,quæ fa tis falſa eſt , quodvidelicet cogitatio humanajudi cativa conſervari poffit perplura inſtantia , quod negodiffert. 28.&hictantummodo omitto,utde turlocus quæftioni. Refp. 2.negandoconf. Non eſſetproprièdepræterito illa propofitio conſerva taperplurainftantia ſequentia; fed effetdepræ ſenti diſtractive, ſeuampliativèadtempuspræteri tum, ficutimultæpropofitiiones vocales depræ ſenti,quæ legunturin ſacris Scripturis,e.g. egoau tem dicovobis,fuerunt& funtveriffimæ ,&quia funt de præfenti: &quianuncamplianturadtem puspræteritum. Propofitio propriède præterito eft, quæprimò incipit &quafi enafcitur,cùmob jectum anteceffite.g. quæ diceret: Petrus cucur rit, non veroilla, quæconfervareturpoſtprimum instans nativitatis fuæ. Objicies 3. Iftapropofitiode futuroPetruscon vertetur,poteftmutari deverâinfalſam :g.etiam iſtaPetrus currit: probatur antecedens:fiilla pro pofitiofit vera,quia crasPetrus convertetur,pro pofitio autem duret poft craftinam diem , poſt quam diem nunquam amplius Petrus fit conver tendus,jampropofitio evaditfalſa: g.&c.Refp. ex ſect. 1. num.13. negandoantec. &ejusprobatio inftanti A poteſt mutari in non fimilem in inftanti B.g.et ampropofitiovera in inſtanti A &c. Refp. nego conf. ratioeft quia paries fimilisdum evadit nonfimilisnonmutateffentiam fuam, fed admittit focium,feucoexiftentiam cum aliopariete : pro pofitio autemverafipoffet evadere falfa ; mutaret objectum fuum,adeóque effentiainſuam exfeca.r. num. 5. Maximè nota,quodnonper folam& fim plicemcoexiftentiam cumobjecto ſuo propofitio depræſentieſtvera;fedperhocestvera,quodil laſemel coëxiftat in taliexpreſsè,&determinate cognitoinſtanti cum objecto fuo , & objectuın fuumin eo determinatoinſtantitaliterfehabeat in ſe , qualiter enunciatur ab ipſa propofitione : fi hoceſtſemelverum,eſt ſemperverum, adeóque ſemperpropoſitio eſt vera:& pariterfihoc femel eſtfalfum. Contra 3. Actus voluntatis , feu volitiopoteſt debonoin malum , delibero in neceſſarium com mutari:g. etiamactus intellectus,hoceftpropofi tio mentalis poteft mutarideverain falfam. Refp. antec. eſſe falfum filoquamur deeodem indivifibi liactu voluntatis:e.g.dolorde peccatis, feu actus contritionis eſt effentialiter bonus fi enafcitur in inſtanti A & poftea in inftanti B accedat impe riume.g.ſiſuperiorisjubens tibi,ut ſtudeasſubpor na A Deveritatecontingenter c. Contra 5. Propofitio vocalis poteſt mutaride vera infalfam: g.etiam mentalis. Refp. ne. conf. 275 napeccati,illeactus contritionispræcedens idem nuncnonperfeverat,necevadit malus, ſed ſi tu nolis obedire fuperiori , & doleas adhucde pec diſparitas eft quia eadem propofitio vocalis infe catis fuccedet actus alius obftinationis &inobedi ruit adfignificandas plures diverſas propofitiones entiæfubſpeciedoloris,&ipſeerit eſſentialiterma mentales , namvocalis non tàm fubtiliter defignat lus: ficpariter fit actus liber,hoceſt àcaufa indif diverſa tempora &inſtantia, nifi per additionem ferenti,fiinſecundoinftantiaccedatcauſaneceffi plurium ſyncategorematum , ficuti repræfentat tans, ille primus actus voluntatisidem numero non propoſitiomentalis;iſtaenimincluditinſeipfaima evadit neceffarius , fedalius fuccedetlocoprimi, ginemobjectiſui,vocalis verò includit mera figna qui eſſentialiter fit actus neceſſarius. Cæterumhis objecti ſui,quæ imagines nonfunt: ficutiviceversa omiffis , dico ſieſt verum antecedens , ideò eſſe, prounaſolapropoſitione mentali plurimæ , &di quia nondeftruitur effentia illorum actuum vo luntatis per illam mutationem,deftruereturautem effentia actus intellectus per mutationem , de qua difputamus. verfiffinæ vocales tùm in eâdem,tùm indiverfis linguisproferripoffunt. Contra ultimo. Ergò in quocumque inſtanti Contra 4. Pictura Cæfaris poteſt evadere pi AuraPompeji : g.etiampropofitio vera evadere falfa. Refp. ex num. 3. ſect.1. diſparitas eft,quia exterior ſpecies , quæ eſt in Cæfarepoteſt ſaltem permiraculum eſſein Pompejo,& idcircò pictu ra, quæ repræfentat ſolamexteriorem apparen tiamCæfaris , poteſt mutari inſunilem Pompejo, nulla deſtructa rerum effentiâ, at fi cognitio re præfentaret inſtansB,quæ effentialiter repræſen tat folum inftans Aut inſtans nativitatis fuæ de ſtrueretpropriam effentiam. duraret iſtapropofitio,Petrus currit,fempereffet vera: ergo Petrusſemper curreret; fedfupponi tur poſt primum inftans non ampliùs currere: ergo curreret &non curreret. Refp. diftinguo primumconfequens: effetverailla propofitioex preſsè repræfentans ſoluminftans A, &pro illo ſolo affirmans curſumde Petro conc. conf. Re præſentans expreſsè etiam alia inftantia , inqui bus illa propofitio miraculosè duraret,nego pri mam&fecundamconfequentiam,utapertepatet, ſophiſticam. DISSERTATIO XXXIII. Controverſa de veritate contingenter futurâ vel præteritâpropofitionum. Uia terminos iſtos veritas , &falfi tas: propofitio vera,&falfa:prate ritum, &futurum, cenſentaliqui, explicandoseffe,utſequentestermi ni,elbedo, nigredo, fimilitudo, CA Haumvel frigidum &c. inde quæftio excitatur fuper hoc argumento : utrùm propofitio vel e nunciatio , quæ nuncfiat de eventu futurocon tingenti, (v. g. fiquis dicat,Petruscrasfaltabit,) in ſe ſitdeterminatè vera , vel falfa, ita ut licèt nunchomines nefciant , utrum proferens illam propofitionem verum dicat , aut falfum; re ta men ipsa , &de facto idquoddicitillamprofe rens , vel fit determinatè verum, vel determinate falfum? 1 : 1: 1. V SECTIO PRIMA. Explicationes , &poftulata. Eritas propofitionis exdiſſ.31. confiftitin collectione propofitionis&obje&i (idem dicodefalfitate:)indènoſtiveritatemfor malemnoneſſeformamphyſicam, autabfolutam permodumalbedinis,neque itemeſſerelationem phyſicam,&realem,quamexdiffert.derelatione cognoſces: itaque relatioeſtintentionalis: appella, fi placet,formamlogicam, non quòd non exiſtat veritas formalis propofitionum independenter à reflexionibusnoftris,fedquiadependetàreflexio nibus noftris utconfidereturpotiùs per modum formæ, quàmalio modo. 11. Obje&um propofitionis , quod ingreditur illam collectionem , quæ eſt veritas formalis , vel falfitas formalis,non illam ingreditur omnino ve ſtitum, nec omninò denudatum, hoc eftnec cum omnibus circumftantiis attinentibus ,& pertinen tibus ad ſubjectum illius objecti , nec fine aliqui bus: ingredituritaque cum illis circumftantiis , in quas expreſsè , &formaliter annuit , & quiefcit prædicatio propofitionis mentalis , & præfertim cum circumſtantia temporis ,quodfignificaturà verbo illius propofitionis. 111. Unde hæ propofitiones Petraspeccavit, Petruspeccat,Peruspeccabit , habet diverſam veritatem formalem , nimirum prima collectio neinexfeipfa,exPetro peccante &temporepræ terito: ſecunda collectionem ex ſe ipſa exPetro peccante,& tempore præfente : tertia collectio nemexfeipfa,exPetropeccante,&temporefu turo: fimiliadefalfitateformalipropofitionum fac intelligas. IV. Veritas formalis non ſemperexiftit reali ter