GRICE E PETRELLA

 BERNARDINI i / PETRELLAE EX VRBE BVRGO SANCTI j SEPVLCHRI LOGICAM IN PATAVINO CYMNASIO PRIMO LOCO PKOFITEN. TIS LOGICARVM DISPVTATION VM Libri Septem. lAd Pcrillujlrcrru , ac rcltgtoftsftmurru Eptfcopurru NICOLAVM T ' ornaboriurru Patrttiurru Florcrjttnttrru. Qwm duplici rerum notabdium indiccqus in tcto opcre cw.mcmur. CVM PRIVILEGIO. /A i P *A T *J V I /, ApudPaulumMcictum. eum^ Opt. M ax.precor ? ut te dtu m~ cotumenj/orentefy confer uet.Vale. Patautt.IIL Id.J^ouembr.fi J Itcidtefefio Di. zfllartini. 2). L XXXIII. 3 INDEX EORVM C APITVM , Q VAE INSINGVLIS libris continentur. Primi libri capica hxc func. ^ i UC *ron^t:y*, fiTIlJiJi wl L J X* Lr*n 1 1 t nriff^i - rl/i tr i>\! nr»i Q Ogica uniucrfalitcr fumpca an fit, eiufqj genus quodnam fic cap. i *—* Ex aliorum fenccncia obieaiones quardam dc gcncrc Logica: cap.r Supcnores obiectioncs loluuntur cap.j L>e iogicariubiecto cap.4. iNonnuliorum icncentia de iogica? iubieao . eap.^ tjpinio luperius notata impugnatur ', capu> Ue nnc iogicg DJlaplina^ciulug ac logici operantis ada-quato fubjeao, , cap.7 hx anorum lcncencia opinio /iuaonsiyvpugnacur de hnc cxccrno logw ~~ ca? aiicipiinar, adarquacoq? logici opcrantis iubiccto cap.g R tfp ondctur pra-djcta* lmpugnanoai cao.o ^ienuaiis iogicardehnitio j ; ; carvx v trum logna nt lcuntia ca p t , , cx mcncc aiiorum, bcotj, # Jacmorum tcrc omnium nocaca (enccncia . ^ , impugnacur ^cap.ra ' Ponca impugnano dertruitur ; C ap.r 3 L»c quaiuonc propccr quid tic iplius loeicx cap.r* uc lugicz iibrorum ordinc , cap, , e L x dijurumicnrcncia Auaons opinio impugnatur ', . cap.r£ Jutlauua: coiura dccerminacioncm Aucions reipondetur cap trir>rnm . . , r, aupcnus addutta: opinionis impugnatio ca | v .Jj Opioio AuUoris dc uijiiuiupiji cunliijo 10 lecuodo Foli: i«bro ~ cTp - " b± aliorum (cnccutiA uumiuu* uujcujonc* contra opimonem Auctori- cap.x 1 lauma iuuuin.3 JUIUUUIUT a (\ \ ci f . *. _ ap. J J iiii t ^^i. J uuctunt«LLJu iui.uiccundoPoitcriorumiibro opjaio Aucio — ris falfa oftenditur. ca P» ' * ^oluitur asfignata inftantia cx philofophi progreffu in toto fecundo Po ftcriorum libro ca P* ' 3 Auerroi quoquc opinioncm Audoris aduerfari alii oflenderc nituntur. ca.i 4 Rcfpondctur obieaioni fundatar fuper nonullis Aucrrois audoritatib js.ca. . 5 Soluuntur rationes,& auaoritatcs euertuntur,in quibus opinio Aufto* ris fundata fuit cap.i0 Exammatur Aduerfariorum rcfponfio ad Commentatoris auctoritatcm in fcptimo Diuinorum commcnto quadragefimo fccundo cap. 17 Dc librorum mfcriptionc Ioannis Grammatici opinio cap.ig Supra notatar opinionis explicatio cap. 1 9 Opinio Auaons czp.io ioru Ordinc rcfolutiuo,ex notione fcilicct ipfius fcire fimplicitcr principiorum potistimar demonftrationis conditioncs inueftigantur cap»i Ex aliorum fententia nonnullar obieaiones ponuntur contra ea,quar fcri pta funt in explicanda ipfius fcirc fimplicitcr dcfinitionc cap.t Propofuar obicaiones foluuntur cap.j 'Potisfimar demonftrationis conditionum unaquarq; probatur cap.4 Nccefiarii, ex quo potisfima dcmonflratio conltat,diaicp dc omni pofto rioriftici cxplicatio ca P*S" Ex aliorum fcntcntia nouadifTercntia intcr illa duo di&a dc omni, eiufqj impugnatio cap.£ Dc co, quod pcr fe cft cap.7 diuifionc cap.g Propofita modorum diccndi per Ie,cV cx accideti diuifio impu^natur. f ~ r 1 ' rT" ^ 7" — cap.i) De primo modo diccndt per le cap»ii -'Dc fccundo modo diccndi pcr fe cap. 1 2 Dc cau(a, luper qua rundatur tccundus modus dicendi per fc cap. 1 * tA prardictis obieaionibus. D. Thomas dctcnditur cap. 1 4 De rcrtio.cV quarto modis per lc cap.ic Dcclaratur contcxtus decimus primi libri Poltcriorum cap.i 6 fcx aliorum lcntcntia lmpugnatur communis interprctatio fuper dcci/ mo contextu pnmi ^ott: lub initium, cacfl defcnditur cap. 1 7 Dc tcrtia conoitionc aa neceiianum elicntialc requitita. uidcliccc . Ar V, niucriali /'oitcnonrtico cap.i g fcx anoi uin luiuuua pi Auicaiioucni generis de lpccic pnmam.cV uniucr " falcm eflc, probatur unica rationc,ad eamqj nonnullorum retpon* ltoponicur Addufla rcfpopfio confutatur, aliac| fortaflc accommodarior in me, ^ium anertur, cap.a^ 4 Capita quarti libri, anrrv; t)c ea dcmonftracionisfpccic.qua potisfima appcllant Auaoris inftitutu cap. i Ponuntur omncs tcrmini pocisfimam dcmonftracioncm ingrcdicntcs cap.a Oitcnditur omncs potisiimar dcmonitrationis propolitioncs babcrc prav dicatum uniucrfalc, fcu primum ca r»3 Nonnulla ponuntur notanda ,quibus facilius cognofci posfic in quo mo do dicendi per fe prardi&ar dcmonftrationis propoficiones exiftanc cap.4. In quo modo dicendi per fe rcpcriacur condufio,& minor propoficio pro poficar demonftrationis. In quo modo diccndi pcr fc reperiatur maior propofitio potisfimar dc* monltrationis cap.6 JMonnuliorum lcntencia,quar ctiam communis clt,circa maiorcm propofi cioncm, ui nc in iccundo.no n in quarco modo diccndi pcrlc cap.? Prardiaa opinio, quar communis etc, impugnacur cap.t fcx icnccntia nonnuiiorum Anltotchs artiucium dcclaratur circaquar* tum modum dicendi per le tmpugrnriur ca, qugin lupcriorc capiccdiaalunt cap x £x aiioruti. icnccnua acciocncium a duabus cautis cmanantiu nccesfitat dcclaratur per comparacione caufar cxtcrnar cum intcrna cap. 1 1 Impugnancur ca, qua; m lupenorc capicc nocaca tunc . C ap. 1 a, fcxaiiuiu"' fentcncia quumuao acmomtrationis taaar per caulam exter nam propoi.cioncs,cx conclulio lint pcr lc .. cap. , , Qusc iu lupenui 1 capne aiaa lunt magna cx partc confucantur ~ caftT^ xjjuuui uc uiuui Furteriunicicuto repenri in omuibus DroDofir innibus ~ liiius uuusiimx dcmonitrationis, qua concluditur, hnminrm rWlki icui tuc prupicr animai rationalc " ~~ — ^apica qumai libn. Explkatur primum corollarium c numcro corum, qux cx Gmplicitcr nc ceflario infcruntur Ejj accidcnti difpucacur dc fcienciis fubalccrnis "cap» Coromums opinio dc fcienciis fubaltcrnis a nonnullis impuenatur cap, '^Uiorum impugnatio refellitur C3 p Duo corollaria cxplicantur C3 p De modo pcognofccdi principia^aliacp fcictiar ratiocinatiuz prarcognita cap.J Dcconucrfioocpotisfimardemonftrationisindefmitioncm impueoacur corum opinio,quicxiftimanr,maius extrcmum prxdiO* dcmonara tionis fcmper eflc propriam pasfionem.nunquam eius genus cap, 7 Impugnatur coru opmio.qui arbitrantur,maius cxtrcmu pocufimar dem5 ttracionis fempcr dcberc ec pasfionis gcuus,nunquam cius nomcn cap,g Corroboraturnonnullorum opinio mcdia Mcdia opinio conwtatur^AuaorifQ) fcntcntia ponitur cap x Capicafexcilibri. V ' Difpuutionis dc fperiebus demonftracionis termini explicantur cap , Semcnua Auaoris dc fpccicbus dcmonftrationis ca p a cap. 1 5 Auicennac rationcs contra demouftrationem quia cap . Auiccnnjr rationes diiloluuntur r /'* Latinorum rationcs contra demonftrationem propter quid tantum cap.c Soiuumur latinorum rationcs dc demonftrationc propter quid tantum cap.tf A udoris fcntentia explicatur de difTcreutia incer deaionfrrationem potif fimam,cV proptcr quid tantum cap t 7 Ex aliorum fcntencia nullam dTc dirTcrentiam intcr potisfimam demon» ftrationem,cV proptcr quid tantum cx parcc medii abfq ; noftra co/ umi i «uiuucs luiuuntur _ ' _ La aiioiuni umcuLu iciicnitur ca diiterentia.quar lumitur a medio nobis 'pnmum, uei non pnmum noto R atfeiiHiuA mpuiui i canuc auaucns reipondctur cao» f i inu uiiiuuuu j quJiiiis accepru rcrciiicur uu.uiumu. u^ju* ui vapiic LJra-ccaenti contra /iuttork 1^^;,«, ) anara iu r.r. ■ toctuiaauaontatem iiuui pmioiopm m irnmdo Poft^o? Tur: hbrr: — t* 1 .cundum uctrrcm irvrmnrtr» fPl!i ' ■ "^" "•«■».i»'g>, *.i5L{j auuci un aeciaratur r-nn • Capica feptimi libri. iiuiii ii.i nillll t AL)l|C«iniUl I Qujc in.jnpenon capite aiiata ruerunt rcnciuntur ~ Cd p.j La uiivmu tniicmu quxja coy;niiu maxime di^na proDonnnrnr nn K„c mmimur lunnameniuoDieuionis m lupenon capicca noI^K alhrsr aauerm^ ibi^ommcmoracas demonllracioncs rar> d Confuiaraur nii umuu, qu«r ui lupcriun capicc dicta iunr. ran. Omnia lupenons capius impugnantur — — — " can.x Lx iiiciHenonruuiorum ueciaratur /iriltotclis lcntcntia in un^rrfm puefecundi Poitcriorum libn tr\ ri cap. cap. r "''-» m prrcedenti capiterefcllunt~~ ~~~~^ ^pnnu auuuns cnca lhuiuiuuui lencenciam in capitc dC caulis. buDia quaraam proponuncur,eorurnqj lolutiones ~ ' ~ C ap. i + r - . cao. i a %JE%V fe,ualet confequentta ad abfiracla.xt.a. sAtliua pbtlofophta perqutdmam fcfitus fignificctur.8. c. Acius qut demofiratur quotuplex fit. 17^ L Ad cognojcendu an uniuocu, uel &- quiuocufit qt defintendu J>pont ; tur qtttd agendum fit . jo. b. no demoftrattone,nec aitqua alta rattoctnattonts/pecie,fed fola de ftnttione rejpondetur.^o.b. aAd quam fctentiam fpeclet redde requbd. t22.b. Alta eft rattoform&, ut forma eft , altaeftratto form&,ut tnrna terta.76. c. Aho paclo fe re habere quando a- ptitudo,tf quando aclus de fub teclo demonftratur .112.C. Ammal fecundum q$ dtal uiuere quot modts tntelitgiposfit. p7.a Animal rattonalecur dicaturcau fa effictens,etfinaitsrtfibtlttatis. 10 f. a. ^ oAnmahs dtuifio immedtata.2.b. Applicatio tnfirumentt etus natu- ram non uirut ij.a. tArtfiotelts artifiaum tn modts dt cendt per /e.r>2.b. jirs a quo ente extra animam pen deat . fol. 2.pag.2.b. Artis res conftdcrataquid fit.j.b aArtts modus confidcrandi qutd fit. tbidem. Jirtificis operantis res confiderata qutdfit.^.b. dArt/ficis operantis modus confidt randtqutdftt. 3 .b. Artiumfints. n.a. jSucrroes qutd tntelltgat per fubie- clu, quando tn ulttmo captte ept ** tomcs libri categoriarum afie- rtt, decem categorias efefubte- tlam tnloitca.j.b. o C Caufii exislendt,& infercndi fimui qu&nam fit. 16 7.b. Caufa mferedtfolu qu&na fit.ibide. Caufa efficiens quando competat pdtisfim&dcmoftrationi. i^S.a. . Caufz proxima fujftctes quafpecie demofftrationis efftciat. 14.3.*, Caifa proxtma non fuffictcns qua fpccbcm demojlrationis ejftciat. widem . Caiif& ) cJ t caifata qttot modis pof fifttdifpom.ijLj.d. fauftuariantur, ut cffcclus uaria- ri contin^tt. 4.3. a. • ! 1 1 fatfirum altas cffcueras,alias exi jlfrfiatas. 6 2. c. Cauja cjfecirix per quam pr&pofi- tionem -denotetur. 6 j fe qu& nafit.SS.a faufa efftctcns pcr accidcns qu& na fit. fbidcm. Cauftta extern&,quam intern& u- de necesfitatem efentialem ha- bcant- no.b. Cognitto £f cum ratione,^ fme ra tionc acqutritur.26 '.a. Coznitio accidentium multum con fert ad cogncfcendu quid. 4.0. c. Comunis condttio dis defimttonis,et ois defcriptionis qu& na ftt. 131.6 Compofita exillis conflituunturjn qu& rcfoluuntur.j.b. Conclufio potisfim& demonftratio- nis cur fit perpetua. 127. b. (foclufio demoflrationis quomodo fit efsetialis dcfinttio pasjtots J3.6 Condtttoncs primi,(f fccundt mo- dt pcr fe quot ftnt . S2. a. Condittoncs uniucrfalis poflertori- fiici qu&nam fint.pj-.a. fonexio olurn contextuufecudi Po jlerwrum Itbrt.sfi.c. infra. Cofiderare inftrumetafctedt, ut m ftrumeta fut ad quejpcttct. v .!> Cur rcs ipf&, ncque logicx dtjciplt- n&, neque logict operantts fmt res confiderata. j. a. • Curuitas cutus na jit forma 134.6 D Daturfctcntia communis ad rca lem,& rationalem . Xt. a. Dc defimttone trattatur tn feptimo Diutnorum libro in ordtne ad tjuodquid eft. 33 : k ^ * H Defnitio dtiplex eft, utdelicct, no- minis,&rei. 1. q. «"^*^ Definitio reicx qutbus coftet. 1. d. Defimtio nominis comp/eM qud namfit. 20. *• Defimtw nomtnis pofita in princi- pto capitis de nomine nonefitn- tegra, completa. ibidem. b. *Definttto quomodo posfit fiert enun ctatio. tbtdemc. Definitto anfit inter infirumenta logtca collocanda. 24..C. Definttio cqfideratur a /ogico 2 c.d 'Defimtio ^lethodt proprie fum- pti, qtutnam fit 26.d. *Definitio pro ut efi prtncipiu demo- ftrationis gddicat.jo.c.e-/ 3 f.c Definitione quxnam qutftto nota fiat. 33. a. Defmitto non efi finis methodi de* monflrattua.^^.d. ^Dcfimtio,qu*ex demonfiraticne £ fe eltcttur,qu£nam fit.^S.a. ]J)efinittofubfiatid quomodo elicia turex demonflrattone. tbtdem. Defimbtle ut defintbi/e pcr quidha beatur. 40. b. 6S. a. ^Definitto tpfius fctre fimpltciter qudnamfit, eius explicatto. 6 ' 2.a. (cf b. Definttionem reinon effe aUamna turam ultra rem illam,quomo do debeat intelltgi. 17 6 .b. Definitio tndemonfirabt/ts qud na\ fit. tStf. b. Definttio tneft,non fubiicitur.S 2.b Definitio efientialts pasfioms cur non posfit effe mator cxtremi- tas in potisfima demonflratto- ne. too.c. Defimtto proprietatum cur dica- tur dtfinttto per additametum. 103. a, Definttio nonfecus, acdemonUra tio efi perpetuorum .127. c. Definitto quorum nam umuerfa- Itum fit. tbtdem. Defimttonem expltcantem nomi- nis figmficationem fumt alujaa do pro tpfamet nomtnis figmfica ttone. 13 j. a. Definitionem exprimentcmrci qui dttatemacctpipro tpfamet qut- dttate. ibtdem. Defimtio tota pasfionis qu&mo— .j do cx dcmonfirattont eliciatur. 136. b. Definitiones ab omni caufarumgc ^Hcre fumuntur. 16 3. c. De zsWedto pro ut eft caufa rei ^ttbi ^nflote/es uerba fecertt. Demonfiratio (juta cur altcjuando dicaturfyllogtfmus. t^..b. Demonftratto applicatafcietuquo modofiat fctentia tlUjCut appli- catur.i j. a. Demonftratio compofita efi ex ma wUria^forma.31. c. Demonfiratioms forma qud nam fit. ibidem. Demorjftrattonts materia qua na fit. tbtdem,tf 61 .c. ** 2 Demonfiratione quot qtufitaoffe dantur.jj.a. Demonfiratto cjuomodo coferat ad cognttionem definittonu. jtf.b. Demonslrabt/e 3 ut demonfirabi/c^ J> qutd habeatur . jlo . b . e 1 6 8 . k . Demonflratto a quo habeat } ut fit demonfiratio -^8.a. Demofiratio } de qua agitur ab A- rtfiotele in primo PoHertorum in quafnam definitiones refdiua tur.jjb. Demonfiratto acaufaproxima efi fimt/is copoftttorit NatHr*.j8.b Demonfiratio quomodo fit caufa fcienttA.6 i.d. Demcmflratio potisfima ex {juibt+f- prtoribt4f prtnctpus progredta- tur.68.b. • • t Demonfiratio quidofifdat.i7^.a Demonftrabilia ex qutbusnamde monfirart debeanf. ti} .b. ^ Demonfiratto quandodtcatur ejfe definitiopotefiate proxima, "f£ quando potefiate remota. i ?2.b Dcmovttratio quando fiat aclu de firittto. ifj.b. -v* l ' vr*d Demonfiratto ad quid dtrigatur. 136. b. Demonfimtiones, §l#ia } Propter qiud tantum } pottsfima quo modo progrediantur .1 37 .d.($ ijS.a. Demonfiratio debet habere propofi ttones neceffarias. 1 $ p.b. Demoffrationes pottsfima quomo dofe habeant tnter aliasdcmon flrattones.168 .b. Demonfirationem potisfimam a- pudaArifiote/em fignificarifub ncmine demonfirattonisfimplt- citer.i/i.c. De natura potisfima demofiratio- nis qutdfit.m.a. Deomni , quod fciripotefi , quot qu&rantur.i.b. De ratione infirumenti, ut infiru- -^ mentum efl,quid fit.tj-.a*: ' ^ De rdtioncf \Uogtfmi quidfit. 70 . b Deratione Dtcitde omnipofteno- fitci qutd fit.tbidem . c . Defiruilo ma*is umuerfMrJefirtn tur quoque mtnus ttmuerfale* %^t^9^^ ~* ' ' £ Dia/et1icam 3 qu£0$o librts ^Topi- 5 corum ttfhtirietur, hbrii iota L& gtcam cum ^RJjcftoncapht/o/o x ' phus comfarat.fb/. Kpdgr&fcQ Dialechcddocet ;n utram^fuepar tem dTfptftarc.ifadfa^™^^ "Dia/eaictSyUogtfmititilitas. 17J Diclto } propter, ut p/urimum qutd denotef.tif.c. Dtclum dc omni commnnms efi > gftrfe>$$ umucrfdtc. 6 p.c. Dtclum de ornm Poficriorifiicum qutd fit.tbtdem. ^Diclum deomni ^Pof/criorifiicum in quonttm fupcrct dttltim dc_s emnt priorifitcum.tbidcm.d. Diftum de omni,ac diclum de nul iofuntradtx , ctprtnctpium tn cj(t fyllogfmus refoluttur.^o.c. Dtdum deornnt inqutbusJyUogtf mis aclu, & tn ojutbus potefia- tcreperiatur.yt.c .V. .cjv\ Dtffercnttd tn logtcA defintttone a quo fumanturfol. i .pag. 2 . a Dtjferentta,qua methodw propric dtcla ab ordtne feparatur .2y.a Dijferenttae cfuado tnqualecjutd, & quando tn qu/d prxdtcan- i^/w** 4&rfa ^Vh\ttm\3L Dtffercntta tnter ejjenttalcm acct- dent/sfroprit, &jubjlanttae de fimt/onem, fi . a. Dtfferentta inter formas fubstan ttales~ l & acctdenta/es . /oj .a. D/fferenftaw efienttalem effetnter demqnsfrattonem pottsfimam , (ef propter qutd tantum ex par ^tfqu$torunj.ij.j.c. A 'Dtffcrcntta triter caufalemy etqui . dttattuam definttionem quoma do cognofcatur.id' 3 .a. Dfcrimen inter demonstratione ', de cjua phtlofophus loquttur tn prtmo Tostertorum,tf cam,de quaucrbafactt tnfecundoltbro contextu undccimo,undc Juma tur.tSd ' .b. Dtfcrtmen inter partem demon- stratiuamM^Topicam quodna fit./j.a. Difcrtmentnter primum,f$ fecu- dummodum perfe.Sj.a. Dtfcrtmen tntercjuartum, & pri mum modum dtcedt per je.nec nontnter quartum,et fecundu. /oS.a . i\\va - h . Difcrtmeninter fctenttas fubalter nantes,(c? fubaliernatas. i22.b Dtjcrtmen fctenttarum habitara- ttoe fubteclt cjuotuplex fit./2^..b Dtfcrtmen definittonum tn quo c% i^jijiat.tjt.b. fcwV. Dtuerfam effe rationem inter cla- uis tnaurationem , (ef mtnor/s propofittonis pQttsfimae demon- strattonis immedtatione. I7i-c. Dtuerfa fctentunequt eofdem ter mtnos, neque tafdem propoftiio nes fecundum unum , & eun- dem confiderandt modum con- tempUntur,ncquttntcgra t ade demonfiratione utuntur I20.d. Dtuerft, Mat-erte ad dtuerfarum formarum recepttonemdtrtgun tur.i2j..b. Diutfto LogtU a quo fumatur . Diuifo demonflratioritPnb Auer- Wrot fatla. tytifi v o\\vr,A\«\v\ Diuus Doclorqutd ftbi uelttjquan v do dtctt,ACCtdcns proprtumpth dere a Jubttclo.S \f.b. Dvmus utttitattr.i&.c. Dum unum tju&rimusMuo inutni re pofumui non ftmptrftd alt- quando. 160.C d. Eadem eft proportto inter tcrmi- nos fimpltces, et nomen, ac uer- bumrfu* efi tnter cnunctationc, {fpropofittoncm. /7. c. Ea , quA fepefiunt , quomodo fub demonftrattonem, ac fctenttam cadant. tw. b. Ea, quA exaccidtnttfunt, alienif- ftmaeffea demonftrationis na- . tura. 166. Ecltpfis quodnamfubicclum dcno tet. ij j.c. Effeclus quacmsainferat. 14.2.C Eftctcnsquotup/exfit. 16 2. c. Effictens uerum , non uerum quodnam ftt. tbtdem. Effictentts proprta natura quAna fit,/6 ^L. a. Elemcnta quare dtcantur fimpli- cia Itcct fint compofitacxmate ria,tfforma.j.c. Enttsdmfio.2.d. Enunciationis dupbcem traclatio mmfictt pht/ofbphtu.17. b, Enunciatio ex uerbo eft, uelex cafu ^trbi.2o.c. Enunciatio eftgenus ad affirmatio nem^negattonem. tbtdem. Eorum,quA nonfemper fiunt,quot fint genera.u 2. b. Efie in fubtetto fundamcntum eft tpfiw dta dc fubtetto .22.b. Eflfeammalnon efttdcm, quod ui- ucre. 97. b. Ejje utfuale cur lincA dtcatur dijfc rentta acctdenta/ts. i22.a. Effe prtnctpta nobis not* tmmcdia tc , & medtatc qutd dcnotet. tjo. d. Efsenttafpecierum quo inftrumen to cognofcatur. j?.d. Efsentta pasfionum proprie ditta quAnam fit./oj.b* Efsentiapasfionum /argo modoac cepta (jUA namfit. tbtdem. Efsentia/es proprupasfionis defini ttones cur non posfint efsc me- dtum tn demonftratione. 162. c. Explicatio opintonis loannu Gra- mattct de infcriptione fccundi b brtTottcrtorum. jS.c. Exp/tcatto dectmi contextusprimi Itbrt Foflcrtorum.SS.a. Facultas quotuplexfit. fol. i.pag. Facultatis nome quomodocunque fumatw tott logicA tton conue- mt. tbtdem.c. Finisinternus logicA quidfit.S.a. Ftnts cxtcrnus /ogicA qutd fit. tbt~ dem. b. Ftnis GrammattcA quidftt. 2 j.b Finisqutbusnam tnducat ncccsfi- tatem.6 j.b. Formatto apud ^ucrrccm qutd ftt.j2.a. Forma partis, quA eft a/tera pars * compofiti y a quanam materia contradtfttnguatur. So.c. Forma totius quid fit. tbtdem. Forma fubtcttt eft caufa efficicns proprtetatum ciufdcm fubteUi. Formt fcnfitiua fupponit uegetati uam,non econtra. 97. b. Eorm& fubftanttaics carent caufa inb&rcnti&, babcnt tamcn effi- ctens cxtrinfccum,aquo produ cunturin ipfumejfe.io j.a. Forma quomodo fit % caufaeffethrix accidcntium fui (ubttttt .iSo.c- Fruftra cft rat'to,ubt fuperabundat (cnfus.tyt.b. Ccneratto curab Ariftoteie dtca- tur Natura.f j.a i!j enera ca%fvrum quot ftnt. 62.C ij cnus conucnicnttA, non dtfcrepa tu canfa cfi earum (pecierum, qux fub fc contincntur .fol. 2. pag. 2.c. Cicnus quotupltx ftt . 4.9.I). Cenus tnnominatum quomodo dif ferat a dcfinitione.j-p .b. Ccnus innominatum qutd fif.ibide (f enus nominatum qutd fit.ibtdcm (jenus quare dicatur gcrere utcem rnatcru.St.a. Ccnus accidtntt* proprti aquo re ftringatur . tji.d. Cjenus fecundum fe quid fignifi- cet.tbtdem. Cjradus demonftrationis quot fint. 173-c.^f.d. C rauttas a quo nam in iapide fluat 1 1S4.. b. Grxcorum fcre omnium fententia, fundamentafydepbtlofopbi con ftlto tn fccundo "FofiertorUm it- bro. 31. a. *V"v^3» Habens quidttatemex quibusnam ^Sfonftct. $0* ' W\ fc» t Habttus communiter acccpti di- uifio.2.a. Habitus tllt quinque a f j Anftotele v& cnumeratt infexto libro de Mo rtbus cap. j.rcf 4.. a quo confti- tuantur. tbtdcm. Habitus inUrumentarii, ncmpe io .^gtca, Crttmmatica a quoco Jiituantur. tbtdcm. b. -Habttus raftondisdtuifto a quofu matur. tbtdeWid*- HabttuspTAciput , babitusin- Jirumentarii a quaparte entts *^entfc*n+$t: 2 . pag. 2.a. w. HSitus inftrumentartt quomo- do intcrfc diucrfi fiant. foi. 2. Habttus pr&cipui , et infirumcn- tarittn quo cjnucniant foi. 2. pag. 2.d. . Nabitus rationafis intctteclusdtui fio. 2j.a. Hacctria, uideticet,uniuerfaieffe •^* cundum quod tpfum } (f pri- muminunum,tf idemconcur rcre.pj.. c. Hdc dtclto , quatenus ,fecundurn unam tantum ftgntficationem > (tf tliam proprtam apud sAri- fiotelemfempcr legttur. p6 '. c. Homtnis conftderatto multtpiex efi.7.c. Homo quid addat animali ratto- nalt. 176 .b. Homo,e4 focrates cjuomodo sit tde, (*? quomodo differant. 76. c. \* Idem dtuerfa ratione in diuerfis e- iufdem DifcipltnApartibus con Jiderartpotefi. 17.lt> Idem fe tpfum uenart nonpotefi . 29. d. Idcm infe ipfum non refoluitur. Idem fc ipfum componere abfur- dum effe.yo.d. Idem tn fe tpfum agere non potefi. Impltcat contradtclionem dicereli brum categortarum efe logicu, gfrebus ibt conftderatts non ejfe tmpofitas fecundas intentiones. 21. k. -\ \VVV, ; r\\ In Aptlogo cjuid colltgere teneamur. 4.4.. b. Infertora tccidunt fuperioribus . 6 p.a. In Itbro categoriarum res aclu fc- cundu nottonibus fubttciuntur . tu c. In Itbro Prtdicamentorum quomo dopbtlofophus agat determinis Jimpltctbus in rebus fundatis. 17. a. In Itbro Terihermenias qucmodo phtlojophus agat de itfdem fim- pitctbus termints. i7.a. In prtnctpio prtmi Trtorum quo- modo phtlofophus agatdettfde fimplictbus ter mtnts .I7.b. In cjuo habttu rationait ftt uerum per fe.fol. 2 .par. 2. b. ln cjuibuspropoftttontbus ftt uerTi , & in cjutbusftt faifum, nomen pro Jubieclo, uerbum pro pra dtcatofumt.20. d. U 21. a. In cjualtbet qu&fitone quid qu&ra- tur. 3*. a. In quem fenfum phtlofophus reii- ciat,c4 tnqucm Jenfum admit- tat defintttonem. 43. b. Injtrumentt condttioncs a quo flu- ant. 6 1. d. Infirumentorum logicorum dtui- fto.28.c. Infirumentum fpiritaU quomodo appltcatum fctentu fiat fcientta tUa, cut appltcatur. ij b. Intelieclus a quo ente extra anim2 pendeat.fol.2. par. 2. b. Intelieclio qutdfit .tjb. Intelieclus quomodofiat res intelU cla.ij.b. Intentio philofopht in logica dtfcipU na naquAnanupt. 16 .b. Jntentionts prtnctpium eft jtnis exe cuttonts. 16 '. c. Jntenttot/ts finis efl principiurru executionts. tbtdem. Jntettophtiofopbi tn Itbro categoria rumquAnamfit. 21. c. Jntettopbtlofopbt tnltbris Pofterio- rumqu&nam[it.24..c.tf 66.b. Jntentto pbtlofopht in Itbrts Prto- rum.7o.a. Jnter bomtnem,(f atai cadtt altud fubieftummcdtum. pS.b. Jn tertio modo pcr fe quAna fubftan tia conttncatur.76 . c. Jn uno quoque prAdtcamento efi quodqutdefl.So.b. Joannis Cjrammattct opiniodein- fcripttonc fecundt Itbrt Pofierto rum.j7.c. Lapidis conditto naturalis qu&na fit. 181. c Latinorum fere otum fententia, (f fundamenta de pbtlofopbt confi- lio tnfccudo Tofiertorum.j2.b Ltbrt Pcficrtorum cjuare tnfcri- pttfintPojtericres.jp. b. Ltiri Prtorum quaretnfcrtpttfint Trtores. tbtdem. Ltbrt Tofiertorum Cjuare mfcripti ftnt refolutortt.6 0 a. Ltnea nonefiuerum fubietlum re- nec ucrum fubtctlum curui fetunclim acceptt. 8 p. c. Linca ut linea ad (juamfcientiam fpcclct. 122. b. Ltnea ut utfualts ad cjuam fcien- tiam pertineat. tbtdem. Ltnea (juomodo aGeometra defi- niatur. 126 ' . b. Ltnea wfualts cjuomodo a Perfpe- cltuo defintatur. tbtdem. Linea pbjficacjuomodo confidere- tur a Cjeometra. ibtdem. Linea matbemattca quomodo con- fideretura Perfpecltuo.ibtdem. Ltt t cr& cur ad altcjucm mittantur Locos argumentorum effeab argu mentis diuerfos. pp.c. Jj>ct dcmon/lratiuiyfialttjua fint , quAtn Toftcrwribus dtct mere antur. ioci demonfiratiui^mna cffeposfint.pp.dtf loo-a. LogtcAuttlttas* i6.b. LogtcA proportto ad totam pbtlofo pbtam. ibtdem Logtca artificiofa rcgit intelletlum ne crret tnfuts operationtbus,re clajfpbilofophandtratio efi. 1 c. Logicabomtmlusa r.atura infita cfi. tbtdcm. J.ogtCA ffutd nomtnis tbtdem. Lo'tica genus (juidfitfol t.par. 2 a Logtce proxtmum genu s cjuidfit, & quidfit proxtma differen- tta 2 b. Logtca per cjuid a Grammattca dtfttnguatur.2 b. *** LogicAdefinitio.2.cio.b.(y n. c. Logica in quo conuentat cum habt^ tibus prtnctpalibus.ct tn quo ab illis dtfferat . foL 2 .par. 2 . d. Logtcatnquo conuemat tnqua dtjferat aGrammattca, 3. a* Loztc* res confiderata quodnam ftt. i- c Logict operantis res: confidcrata quodnam ftt.j. d* Lcqu&demonftrattua nu cupaturin ufu pofita femper ex proprtts uniufcuiuf^ fcietiA^cui applicattir, prtnctptis porgrcdi* tur. ij. a. Logica ggquidfuit inucnta. if.a* M- Maior propofitto tlltus dcmonUra t;onis 3 (jua concludttur homine ■ rtfibikto cjfe J>£ animal rationa lc ytnqm moda dtcendtper /i repertatur.iof. a. o^Pfaior extremttas potisfimA de~ monslrattonis cju&nam fit. 100. c. Matorpropofttto potisftmA demon ftrattonts eftin quarto mododi~ cendi pcr fe.ioi.b.& ioj.a. MathematicA quomodo dtcantur habere matcriam.iS 2.c. Materia ex qua quomodo colloce tur tn fecundo modo dicendi pcr fe. 104.. c. Materia ex qua cur non collocctur in fccundo modo dtccndtperfc, ficuti matcria inqua. 104.. a. cPllateria in qua ad quod genus caufe reducatur. 6 j.a. ^llateria cx qua cft altera pars compofiti.So. b. Materia no epars quiditatis . ibi.c Materia quomodo posfit dtct pars quiditatis.S i.a. cZWateriadup/ex eft S2, c.  enti& proprtus .p.b. Modus confiderandt logici cfuina fit.26 ' .a. Modus confiderandi Metaphifici (fuinamfit.j7.a. Modus confiderandt a quofuma- tur.t26.a. Modtts definiendt a quo fumatur. ibidem. N- . Natura non cognofcit.6 8 .b . Natura pottsftm& demonflratio- nisin cfuibusnam condttionibus confifiat.uS .c. Natura demonftrationis cfl uana abfcfue cognitione nofira. ijt.a. J^Qaturam demonfirationts ab- fque nofira cognittone mtnime confiderart pofse. 1 jj.c. Necefsartum efuid ftt. 68. c . ^Qjcefsartum latttudtne habct. Nccefsarium accidetale undepro ueniat.6 p.a. Nectfsarium effentiale unde oria tur. ibidem* Necesfitas duplex eft. 181.C . Nthti conftderatur ab Artifice,/jf reccdat  per quam inefi fubieclo. l^jf.d. Pcr™*?™* idefi,per caufam ,pro>. pter quam res efi, qutnam cau fa ab i/trifiotelcintelligatur. fj.a. Per dcmonfirationes ceUbratas quid intclligat uiuerroes . 16 S. a. *Per magnam partem cclebrataru demonflrattonum qutd intclli- gat  b. Pr&dtcationaturalis,tf pr&ter na turam qu&nam fit.8o.a.( a. ^Prtmus modus dicendi per fe cur nonposfit fiert fecundus , & c conucrfo. 82.b. Trtncipta demonflratiorits quomo- do fctantur. 6 S.a. Princtpia dsmonfirationis quomo- do fint uera.6 p.b. Prtncipta quando pofunt transfer ri de gensrein genus. 126- a. Principta demonfirattonis debent efie nota ut fint ejfentialia  PoHertorum Itbro agat de De- fintttonepro ut ex demonfiratt9 ne eltcitur.j6.b. Quomodo philcjophus definitionis traclattonem tn Jecundo Pojie- rtorunu libro cum. demonftra ttonis traftattone^confundat. Quomodo demonfiratio, dcpnt- "7/0 fint tdem, & quomodo dtfft rant.jj-.a. Quomodo naturalis philofophus , fcieniu fubalternaU confi- derent formas m materia . 12 j. c. Qho ordine condttiones principio- rum pottsfim* demonslrattonis inuefitgentur.Si.c. Quod qutd efi rci quot modis fumi posfit.2p.d. Quot fint gcnera eoruifu , qmdc qualtbet fpectt fciri pojfunt . 6 i.b. Ratio (ssWcthodt in gencrc qutd fit. 28. c. Rattones toptCA quarc absAri- ftotele^j logtca nuncupcntur . ^Ratio generis a fuarum fpecic- rum rationc dtuerfa ejl . 28. c. Ratio 9 qua probat philofiphus in primo Pofteriorunu contextu trigefimo parietcm non rcfpira re, cur ab eo dicatur demonjlra tioquod. ij6. a. {Rccentiorum opinto, eorum% fun- ^amcntum de phibfophi confi- lio in fecundo libro Pofterio- rum.$4..a. Isjeilum eft tudex fui ipfius,(f obli qui.173. a. Rem altquam confidcratam , qux plurtbus modis confiderari pof- fit, adunum ex ilits coar&ari , reftringi qutd fit.p. b. ^B^rum alit alteram caufam ha- bent altauero mtnime. 4.2. b. 1{js per qutdcognofcantur . 4.: c. 1{js funt fundamentum fecun- darum intenttonum. j. b. confiderata pluribus cH com munis.p. b. I^js cognofcenda quot fint . 37- * Res a qua caufa habeat ut fit . 63. b. %js demonUrandae quot ftnt . 6 j. b. H^jsper fe cxificns quanam fit. 7S-I>. *Rfs a quo conftituatur S) tfnvmi- nctur. 123,4. %jfolutioquidftt.j8.b. c R^hetorica docet in utramquc^ partem dtfputarc.fol. 1. pag. 2. b. *-^wuWu\>V\v^ v:\j\4\ $t£fprtn cipta.xi.a. Scientu fubicBum quodnam cfic debet. 12. d. Scicntta in communi de quonam entcfit. 13. d. Scicntta a quo conUituatur , nominetur. 123. d. Scicntu fubaltcrnata quando fa- ctunt s ($> quando nonfactunt numerum. i2#.a. ScienttA Jubalternantes , ($* fub- alternata quando in rc confi- derata dijferant , in modo confiderandi concurrant . 126 . c. Scirc fimpliciter pro quo fcircfu- matur.6 2.c. Scircfophiftico modo pro quofcirt accipiatur, ibidcm. Scire caufamejfetlHS quando fit fctrcpropter qutd.ij.2.c. Sctreper pofterius in cornparatio- nem ipftus fcire per prtus habc tur pro tp/ofcirc fccundum ac- cidens.16 i.a. / Scopus deflnitionis fcparatur afco po dcmonUratioms.^.o.b. Secundarum tntcnttonum difttn- Bio.^.c. SccundA intentiones abfque primis ejfe non pofunt.^.a. Secunda nottoncs latius patent, ^ quam inftrumenta nottfican- Secundum (juodtpfum qutdfit. #S b.tf 174..C. Secundt modt dtcendi per fcex- plicatio.8 i.c. Secundi modtdiccndi perfepr/tdi cataqu&nam fint. ibtdem. Secundus modus prtdicandi per fe in qua caufa fundetur. 8 3.a. tfj+.d. Secundumquod tpjum quid ftgni fcet.py.a. Sigmficatto nominis alicuius rci quando tntelltgatur.i 31 .b. Simt/ttudo ncn cfi idcntttas. 14-b. Simtlitudo, disfimilttudo intcr phtlofophum , jophifiam in quo confiflant.6 2.b. Simttas cutufham fit pajfio. Simitas qnidfignificet,^ quidde notet tbidem. Sine ucrbonullaaffirmatio,uelne gatiocft.2o.c. Subaltcrnantes, fubalternatas fcientias conuemre in fubieflo materiali.i22.a. Subalternantcs , fubaltcrnat* fcientiA quare dtjfcrant. tbt- dcm . Subieclumadxquatum tam $s4r- tis , quam  fubicftunu pro~ prias pasfwnes , earumjj d lam eius partcm difputatricem , qux odo.libris Topicorum continetur , hanc enim philofophus comparat cum Rhetorica,cV ei fimilcm cflc dicit, non totam Logicam, quando in principio primi hbri dc Rhetorica inquit, Diale&icam , & Rhetoricam fimiles eflcipter fe, & urramque dynamin, idcft, Facultatem quau*j dam dTc, quoniam har folar Difciplinar doccnt in utramque partcm difputarc, & c nos aptos reddunt ad utramquc partem arquc tucndam, Patet itaque Facultatis: nomen fiue communiter, fiue proprie fumatur, toti Logic-e non conucnircPra: terea, per nos, qui Logicam dicimus cflc Facultatcm, diflicultas, quar alios ur^ gct, non foluitur, cum enim conftet, Logicam habitum efle intelligcndi, & cre/ dendum fit, plenam, & fufTicicntem cflie habituum enumcrationcm in fexto libro deMonbusabAnlTotele pofitam, ad quorum nullum Logicar habitum redigi pcfle facile demonftratur; ft Facultatem alium queudam habitum eiTe putamus prarter illos quinque , Ariftotelcm in babituum cnumeratione mancum , ac di/ minutum facimus; fi uero non alium ,fed corumaliquem , id a nobis decla* randum, & argumenta folucnda erant, qua: in oppofitum fieri folcnt; quanv obrcm fortaflc mclius dicendum crit , Logicar genus cfle Difciplinam, feu Ha bitum mftrumentarium» Superiores obie&ioncs foluuntur. Cap.I I L /\ Llatis obicdionibus ita rcfpondcmus, ut ad primam dicamus,nos accipcre Facultatcm primo modo fumpuro,& contra inftamiam, negamus Logicx liber Primus 2 genustunc^campIisfimumArcmotisfimu - cbremFacultas,feu Hab.tus rationalis Logic* gcnus rcmotum fit, cum eius quoq; prox.mum effc posfit, nam licct habitus ratic nalis gcnus fit plunbus com nrnnc , non tamcn eft a Logica rcmotisfimum, fed ci proximfr, fi Lo*ica accipia tur pro ut d.ftinguitur ab Intcllcdu, Scicntia, Sapientia, Prudentia, & Artc. Id autcm man. eftument, fi habitus communitcr acccpti diuifionem in mcdium allcramus. Habitus ergo communitcr acccptus ucl corporis, ucl Animi eft Ha bitus anim. ucl cft moralis,uclrationalis, habitus rational.s ucl eft principalis uel in(trumcntarius,principalis autcm ucl contcmplatiuus , ucl ad.uus, ucl cffel ct.uuseft. Hacpofita diuifione,dicimus, difTcrcntiam princ.palcm add.tam iiabi tui rationah conftituercquinqueillps habitus in fcxto hbro dc Monbus cap tcr tyo,& quarto enumeratos, uidelicet, Intcllcaum, Sc.ent.ar^Sap.cntiam, Prudcn ttam, & Artcm, qui hab.tus praxipui dicuntur; cidcm ucro habitui rationali al, ^eram inftrumentariam d.fferentiam adiundam  ahis diflmguatur, alioquin ab cis non difTerrct, cum gcnus conucnicntiar, non dt fcrcpantiar caufa ftt carum fpccicrum, qua: fub fc continentur  dum , quod operationis fubicdum appcllant , cfle res omncs , fiue carum primos conceptus,ucl primas intcntioncs,in ca occupantcs cundcm locum,que in Artc Itatuaria occupat ars , cV lapis, in fabrili fcrrum , ac lignum,& in Mcdi* cina humanum corpus ; nam qucmadmodum ftatuario proponitur acs tanqul- materia, in quaformam ftatuar efticiat, quareius artis fcopus , ac finis cft , ita Logico proponuntur rcs omncs,fiucearum conccptus tanquam fubic&um , itt quo fecundar intentioncs effingantur , uc fint inftrumenca nos iuuantia ad rcrfi notitiam adipifcendam . Quam fcntentiam cV omnium tcftimonio , & Auerrois auctoncate confirmant , omnes cnim dicunt,Logicum fccundas intcntioncs cra. clare primis applicatas,quod nihil aliud fignificat, qua m primas intentioncs clTc fubiccium, in quo Logicus crTicit fccundas, quac funt hnis Logicar,fccunda: cnirn c finc primis neque cfsc, ncque mente concipi pofsunt. Auerroes autcm in ultimo capite Epitomcs Iibri Catcgoriarum afserit,decem Cacegorias clTe fubicdum 6c in fcicntns & in Logica, duobus|tamen diuerfis modis , in Logica quidem quatcnus cis contingunt inccllccla iccunda , ideft , quatenus eis fecundae inteny tfones imponuntur, in fcientiisucroquatcnus funt conceptus rerum ,quae cx* tra animamfunt , quafi dicat , quatcnus funt cognofcibiles, rcs namqueca gnofcimus pcr ipfarum conceptus,quos mente apprchcndimus. Logicus itaquc rcs omncs confidcrat , nou fecus ac philofophus , diuerfa tamen ( ut dixia mus ) ratione. Opinio fupcrius notata impugnatur. C AT. VI. d TT AEC opinio ,quantum coniicerc poffum \ cum ueritatc non conucnit» Alncque cnim Logicac difciplinac > ncquc Logici opcrantis rcs iplactunc ■ M Liber Primiu y fubicaum feu res confidcrata , non Logics d.fciplin*, quia in ea,ficuti in ** i cnamcis Art.bus res confiderata funt inftrumcnta iam confctfa & abfoluta • nequc ctiam Log.ci operantis, nam fi res ipfarcflenc eius rcs confiderata feu' operac.onis fubic^um , non fecus ac ftatuarii *s, & lapis, profcdto res eficnt pars materialis Logicorum iuftrumentorum , ficutiars, & lapis fhtuar.qucm, admodum igiturflatuarius,gratiacxcmpli , cx are, & f.gura mercurii eff.cic c.us itacuam , ica Log.cus ex rcbus, & fccundis intcntion.bus dcbcrct fua iu, Itrumcnta conftrucre, quod tamcn falfum cft,uc clarcinfcrius apparebic Ad omn.um uero tcflimonium, qudd fcilicet fateantur omnes, Logicum fecundas Jntcnt.ones traflare primis applicatas , * in eis fundatas , d.cimus , ucrba illa juam .11, afTerunt n.fi m bonum fcnfum ca uerba redigantur , ut falicec rcs fuu fubKTctum , idcft, fundamcntum, in quo fundantur fecuudar intencioncs tam fim plices, quam compofitar a' Logico confidcrata:. a>a communi fentcntia non b reccd.t Aucrrocs loco ab eis citato, quia pcr dcccm Caccgorias intclli^.c fubic ttum pro fundamento, in quofundanturfecundarintentiones fimpl.ces caquam lubicdtum operationis Art.ficis, nempc Logici, ex quibus conrtruic fecundas .a tentiones compofitas. Manifcftum igicur eft ex jii , qus hucufq ; d.x.mus,res non efTe fub.eaum Logici opcrantis , fcd fundamentum fecundarum Inccncio, iium quod antc iiimorum oculos ponimus. Sit in l.br.s Priorum cx rceul.s ibi a philofopho trad.tis compofitus fyIlogifmus,quem in fua principia reloluemus, uc rede cognofcere posfimus ex qu.bus fuerit conkaus,cum compofita ex Z Jisconfcruantur,inq ua :rcfoIuuntur . Syliogifmus itaquc immcdiatc rcfolui, turm propofitiones , qua: qoq funt res , fed fecundarintcntioqes in rcbus fun. datar; propofitioucs dcindc in terminos fimplices , qui etiam non funt rcs , fcd fecunda- Intcncones repus applicat* Subiedum itaque operationis, feu materia, r mi qU fi m l ^ L ° g,CU / in S y ,Io S ifl * 0 ™™ conftrudione, non funt rcs,fed C termin. fimphces, & propofitiones, qu.a ficuti in rerum naturalium eencrat.o, peelcmenta , m quar corpora naturalia refoluuntur/unt lubicdum operationis uatursinmixco™ p ro duaione,& harc uidclicet mixta in animal.u gcnc.atione, Jta term.n, fimplices, quos rcbus appl.catos afTumit Logicus in l.bro caceeoria, rum, func c.us fub,e perationis, tundatur in rebus. Non funt itaquercs ^ - fubicdum operationis Logicorum inftrumen torum, fed fundamentum, cum Iccund* Jntentioncs abfq; primis, & rcbus. fubfiftcrc non posfinc, ( B > Logicarum Difpur. Defne Lojrictdi/cip/tnx, chtfq^ac Lofictope- rantts adaquato fuktctto* C i>. F//. T"\EcI.into Logicar difciplinar fubieao,reIiquum eft,utad cius finem indagan dum perucniamus. procuius notitia confideranclum ell, Logicar non fccus ac Mcchanicis Artibus dupliccm conucnirc fincm, internum unum, alterum cx ternum,quafi fmem gencrationis,& reigenicar. fincm intcrnum Logicar dicimus cfleablolutionem cxplicationis fubicfti cius, quem finem alTecutus fuit Arifto, tcles dv.m Logicsc libros abfoluit,cV Addifcentcs cundcm finem funt alTccuti du b pertinuiua aj partcs Logicar didjcerunt.per quar poffunt ad libitum formarein iTrumenta Loaica,- cxternum uero cx Ariftotelis fentcntia in primo Top, cap t nonodlc utrique philofophiar parti adminiculari, tradcndocis methodos, ac rc gulas dillmgucnch uerum a fallo. bomimq,- a malo,hinc eftquod philofophus in Morahb.:s rmem , ac fcopum actiuar philoiophiac nominare maluit aclionem , qua'm cogmtionem, uc agcndo chgamus bonum, cV malum fugiamus. Difcipli nar itaquc non fccus, ac Mechanicar artes, ita fe habcntcs ucrfantur in attinentia bus ad finem internum tanquam in re confiderata,modum ucro confiderandi rc cipiunt a rclatione ad fmem cxternum,cx quo duplici fine oritur earum adarqua tum fubicdtum, ut gratia excmpli, Artis naualis fubiedum adarquatum eftnauis quatcnus nautis inieruirc dcbec,Logjcar autcm ada*quatum fubiedum func inftrti menta quatoijs utrique philofophiar parti inferuirc dcbent ad fecerncndum ue^ rum a fallo,bonumq ; a malo; Logici ucro operantis adarquatum fubicdum funt c fecundar Intentiones fimpliccs,quatenus cx illis inftrumenta,quar funt fecunda: fn tentiones cornpohta-, conftruere intcndit. Ex quo mamfetTislime apparcc, fubic cTi a gica: dcfinitioncponcrcalium fmem,quam cum, uc d fccruat ucrum a falfo. Ec Kccc Ariftoteles in Morahbus fincm, ac fcopum actiuar piulolophiar adionem no minare malucrit, quam cognitioncm, id ab eo hac rationc factum eflc dicunt , quoniam adio ibi principalem Iocum ccnct, cum fit ultimus, ac prarcipuus finis, ad qucm omnis carum difciphnarum cognitio dirigitur , quare non poterat ali^ tcr loqui Ariftotelcs dc finc, & fcopo adiuar philolophix. De Logici opcrancis adxquato fubiedo, inquiunc , eos cfle dxridendos ,qui fccundas notioncs tat^ cjuam rero confidcratam , deindc , ut iuilrumcnta notificandi ponunt canquam modum confidcrandi. Qjjem crrorem uc dcccganc, notandum dTc uolunt, fubic &o modum confidcrandi apponi ad coar&andum non rcm confidcratam , ut multiputanc, fcd cius confidcrationem , quod cum maxime dignum cognitu fit, & a paucis animaducrfum , tali exemplo dcclarant; Si quis diccret eflc in ali» cjuo libro fubie&um animal quaccnus elt rationalc , Is non redc dicerct , quia fi harc locutio eflcc admicccnda', oporccrcc omnc animal cflc rationalc, qui cnim ita loquicur , uidctur fupponerc , omni animali rationalc inefle, uci faltem non * fimplicitcr animal fumic, fcd rcftritf um , & pro folo hommc, uc perinde fit, ac fi dicerct, Homo quatcnus rationalis , ficcnim reaediccretetiam fi eadcm rcm bis cxprimeret , fcmel quidem canquam rcm confidcracam , deinde icerum can* quam modum confiderandi , quoniam in conftituendo uero fcienciar concenv platiux fubic&o modus confidcrandi arqualis efle debec rei confidcracar , licec cnim dicerCjHomoquaccnushomo, fcd non rcdcdicirur, animal quaccnus homo , nifi animal pro hominc folo accipiatur , dum cnim dicit animal quacc* nus cft homo , non omnc animal ftatuit rcm conlideratam eflcjfed folum homi* ncm, quia bos non poceft confidcrari quatenus homo , cuius confideratio, cum fic multiplex, rcftringitur, poteft .n. homo confiderari ut fanabilis, ut fxlicitatis capax,& aliis fortafle modis,ideo dum dicimus.fubie&um effe hominem ut homo cft,uel ut efl rationalis, ad hanc unam confiderationem homine coar&anius , &  fngido,& duruni a x molh; ruunt(dico) huiufmodi inconuenientia, quia non ica per calidum, frigi d dum, durum , & mollc fignificatur attiua philofophia, ficuci perbonura,6t nulum . An ucro dcridcndi finc , qui ponunt lccundas nocioncs fimphccs tanquam rcm confidcratam ; dcindc , ut inftrumenta notificanii , lielt # ' Libcr Primus o quatenus ex illis inftrumenta notificandi, quarfunt fecuudar Tntcnfiones' compo fitar, conftruenda funt, ramquam confidcrandi modum Logici opcrantis , Aliis judicandum rclinquimus. Quod autcm ad rcliqua pertincc. Eos & fibi iplis , & plnlofopho aducrfari, fuamcp poficionem non fatis animaduertcrc exiftimamus, .Aflerendo cnim non rem confideratam, fcd eius ccnfiderationcm reftringi debc rc, iibi ipfis rcpugnant, cum alibi dicant, Crcs quidem confidcrata non cll cuiuf 3uc fcicntia* propria, fcd poccft ci cum aliis cfle communis, modus autcm confi crandi cuique proprius eft,ix* rem confideratam reftringit,qua-ipfa perfccom rnunis erac,] nec dicere polTunt,id uerum eflc dc rc confiderata , fcu dc fubie&o materiali in fcicntiis conccmplariuis, in opcratricibus autcm minimc,quia ftacirn fubiungunt, Cita in operatricibus folemus fubic&um a fine rcftriclum nominarc, tic cu dicimus fubie&um ln arcc Mcdica efTe corpus liumanu,uc fanandfu] dcindc, pucanccs inucro fubie&o fcienciar concemplaciuarconftituendo modu confidera ili arqualem clTe debere rci confideraca*,fimul cx* p!ulofopho,& fibi ipfis concradi cunt,na philofophus in fccundo phyficoru contextu decimo oc~tauo,cx" uigcfimo aic,m rc confidcraca potTc conuenircplures conceplaciuas fciencias, in modo ac confidcrandi nequaqua,& ipfi(ucpaulo ancc diximus)afTirmanr, re confiderata fion cfle cuiufque fciencrar propria,fcd polTe plunbjs communc elTc, mo iu aute cofidcrandi cuiquc proprium. Si icaquc rcs confiderata poccft eflc plunbus cora rnunis,& modus cofidcrandi cuique proprius eft,quomodo afleruncjn cofticuen do ucro {ubic&o fcieciar conceplaciuar modu cofidcrandi arquale" cflc dcbcrc rei cofideratar? dcmu, poncndo id, qct neghgunc,pofitione fuam paru animaduercc rc uidentur. dcclaro cos poncre qct negugunt,nam re aliquam confiderata,qnar pluribus modis confiderari posfit,ad uuu cx illis coardan,& reftnngi,nihil aliud cft,qua v m oe"s alios cius confidcrandi modos cxcluderc,& unum illoru feligcrc; ut gratia cxepli,cu posfic Homo confiderari,ucl uc fanabilis,ucl uc farlicicacis ca pax,fi Aliquiscxcludedo ut e farlidcacis capax , accipcrct ut cft fanabilis,dicc/ retur ad huc,no ad aliu cofidcradi modu homine rcftringerc,crgo ponunc , q$ cicgliguc Harc cu uera finc,cancu abeft,uc in duplici uerfcncur errorc, qui ponuc fecundas nociones fimpliccs prouc suc inftrumenca notilicadi,idcft,pro uc ex lllis coftruenda sut inftrumeca notificadi,elfc Logici opcranris adarquacu fubicctu,uc potius eorti fentccia fic penitus ad mcnce phuoloplu, accipiunt.n. fccuda» nono ncs fimplices late,pro ut ec a Gramacico confidcracur,cafq;admodu conliierau & Logici reftringunc,qct fecundu Ariftocehs pccpca loco fupcrius cicaco facicn du erat,& hoc prarftarc,uidchccc,re aliquam ad unu cx pluribus eius confideradi tnodis coardareaiihil aliud eft,quaVn eiufdem rci cofiderationcm rcftnn^erc EJfentialis Logtc* Ttefimtio. C A T. X. COnftituto (quantum pcr nos licuit ) Logiccs gcncrc , fubicclo, cV finc, confcqucns cft , uc cflcntialcm cius dchnicionem ponamus,qu* cum ci io LogicarumDifput. a gcnerc,& difFcrentiis proximis cfficiatur, rationi congruere uidcrctur, ut pro generefibi aflumeret habitum intclledus racionalcm , fub quo cum reliquis prl cipalibus habitibus proximc contincntur habitus inftrumencarii ; uerum ft rcs dili^enter con(idcrecur,in cius definitionc Logicus non dcbct habitum colloca* rc, quoniam Logicus,ut Logicus,cum conftdcrarcuon poceft, alioquin cogcrc tur etiam intellcctum copfiderarc,cum habitus dicat ad intcllectum relacionem, & a quo rclatiuorumJunum confidcratur , ab codcm confidcrctur & alccrum, fcd a Logico (ut clarc patctj incellc&us non confidcratur, crgo ncc habicus.mc lius icaque( nifi fallor) fuo muncrc fungccur Logicus , ft in Logiccs dcfinitionc pro cius proximo gcncrenon habitum intelle&us rationalem,hcet fub co (ut fu pra dilputatum fuit) Logica contincatur, fcd difcipiinam acceperit. Et cum iaro tletcrnunatum fttjLogicaefubiectum efle inftrumcnca pcrfcda,& completa, ii* ncm ucroucrique pmlofophia: partiadminiculariad fccernendum ucruma fal ^ fo,bonumcp a malo , a quibus ,nimirum fubie&o,& ftnc differentiac fumuntur, hunc in modum eius definicio(uC opinorjponi dcbetjLogica eft difciplina inftru mcntaria probansinflrumentautriquc philofophia-parti tnfcruientia ad feccr* nendtm uerum a falfo.bonumq? a malo. in generc contraclo pcr difTcrentiam a fubicclo dcfumptam Grammatica cum Logtca conuenic , habct enim eciam, Gramrratica pro fubiecco inftrumenta, fed hne ab ea diftmguitur Logica , ete* nim Grammatica non conftderat fua inflxumenta quateuus inferuirc debeanC utrique philofophiar parti ad feccrnendum ucrum i falfo, bonumcjj a malo , ul facit Logica» Vtrum Logica J!t fcicntU. C A P. XI. c EXaminatis duobus fimplicibus Logicar quarfttis, uidclicer,An fit , cV quid fic, rcliquum eft,ut alia duo compoiita declarcmus , quorum unum nempc propccr quid fic,alteru pra?fupponic,uidcliccc,qualcfic, ftcuci in iimphcibus quid fic prarlupponic an ftt; quarc confonum racioni eft , uc in compoficis a quacftco qualeftc incipiamus,dicimus icaq;, illud nihil aliud efse,nift ponerc in numerti, idcft,facerecnunciacioncs de cercio adiacencc, in quibus alcerum alceri inhaerct interie&a copula,uCgracia exempli,quando quaerimus,ucrum homo fic albus, rifibilis,c\ huiufmodt , harc quarftio appellacur Quale ftc qua pofica huius termi nicognitione, quarripoflec de Logica, utrum ci prardicatum aliquod iungacur uideliccc,An lic ftmplicitcr fciencia,&huiufmodi alia mulcajcuius quacftionis fub tilisDodor unacum tccafere Latinorumfcholaparcem affirmaciuam tuecur, quia iudicans, Logicam efle fcienciam racionalem,cogicur eciam aflerere,Logi* cam elTe ftmplicicer,& abfoluce fcienriam,nam quod elc fub fpecic alicuius genc ris,non potcft non efle fub gencreilliusfpccici, fed fcientia rationalis eft fpecics ^ fcicntiae communicer fumptae ad rcalem,& rationalcm , ergo Logica , cum fic kicticia racionalis,cric quoquc fcicncia fimplicitcr accepca,quae fuodatur in ente ctiam Liber Primu^ etiam communicer fumpco;nam ficuti datur cns commuoe ad eus cxtra animu, a tfcad cns in animo.ica dacur fcicncia communis ad fcicnciam dc rc excra animu, idcft,dcencc rcah,& ad kicociam dc rc in animo, ideft, dc cncc rationali . qua: communitcr acccpca fciencia , cumlic efFe&us dcmonftrationis communiter fumptarad realem,& rationalem dcmonftrationcm,babec fubicctum, pasfioncs , & principiatamquam mcdia ad cas pasfioncs dc fubie&o dcmonftrandas , qua: omnia ut communia ad rcalcm, & rationalcm dcmonftrationem accipiuncur. Efse autcm Logicamfcientiam fimplicitcr, & abfolutc fumptam,intelligrndo dc Logica doccntc,quam Grarci uocant fciun&am a rcbus, liac ratione Doctorfub tilis probat . Logicus e£l fcicns,crgo Logica eft fcicutja,quia a concrctjs,ubi cft prardicatio pcr fe, ualet confcqucntja ad abftra&a ; Antecedcns probatur hunc •nmodum,Logicus demonftrat, crgo Logicuscft iciens; dcducitur Antecc/ elcns hoc paclo,in Logicafunt ca omnia, quar ad dcmonftrationem facicndam requiruntur,ergo Logicus demonftrat . Sj uero intelligaturdc Logica,qua: cft in ufu,idctl,dc Logica (ut Crxci dicuntjrebus applicata,negat jllam cflc fcientia, tiuia hoc paclo coufidcrata non cft cx propriis , lcd ex communibus. ucrum nc ijuifpiam crcderct,dum putac Logicam eflcfcientiam,cum fentire,Logicam ciTc lcicntiam rcalcm,dubitat contra partcm affirmatiuam,quamtuctur,uc appareac  tur acerrimc impuenarc , probautcs contra Dodorcm fubtilcm Logi» cam non cflc icicntiam abfoluce , cx quo fcquitur, cam ncc cflc quidcm icien tiam rationalcm,cum tcncat femo, confcqucntia a fupcriori ad infenus ncgatiuc. QuotI,rclicla(ut dicunc ) argumencoru mulcjtudinc ,oftcndunt racionc ex ipfius ^ rci nacura dcducla,qua: huc m modu ab cis formatur. Tota traftatio Logica cft dc fccundis notionibus,hx autcm opus noftrum funt,& arbitratu noftro cfle.ac non cifc poilunc , non funt igitur rcs nccoTaria: , (cdcoucingouccs , ;ca ut fub 12 Logicarum Difputl * fcicntiam non cadarit ,' cum fcientia fit rcrum tantummodo ncccflariararn ; qui rc patct Logicam fimiliorem cflc Artibus,gua % ni fcicntiis in rcrum confideraca rum conditione.fcicntiacnamque in rebus fimplicicer ncccflariis ucrCintur, Lo» gica ucro,& Artcs omnes in rcbus contingentibus,quae a 1 nobis producuncur: habita etiam racionefcopi,& finis.Logica Artibus fimilis e(T, fcicntiis uero dik fimilis,nam fcicntiarum finis eft fola rerum confideratarum cognitio y Artium uc ro non cognitio, fed effcccio , fi quam enim cognitioncm habcnt , caiH ad c/Te Gionem dirigunt , Prarterea ualidisfimis Ariftocelis auftoricacibus, & in pri^ mo priorum fub initium fccunda: , ac cerci* fcdtionis , & in pnmo To/ picorum capite nono candcm rationcm confirmant; nam philofophus in prima Priorura Iocis citatis afleric fe conftrutTionem Syllogifmorum doccrc, ncm* pe quomodo efficicndi fint , & quomodo facile a s nobis ficri posfic ,ut nofl ad cos efTiciendos apti reddamur, at quisnon uidct talem clTc Artcm oma D nem docentem ? In nono autem capite primi hbri Topicorum air , pro* blematum aliaperfc rcfpiccre eIcdionem,6V fugam,qua! quidcm funt problema ta ad a&ionem pertincntia corum enim fcopus non eft cognitio, (cd cleelio,uel fuga, idcft, agcrc uel non agcrc ; alin pcr fe tendcrc ad uentatcm , 6V fcientiam , ut funt problemata fpeculaciua,quorumnullus alius eft fcopus , quaYn fcicntia ueritatis ; alia dcmum utriquc parti philofophiarauxiliari, qua* funt problcma* ta Logica, hax ctcnim funt inftrumcnca , quibus utltur tum acliua , tum con tcmplatiua philofophia ; itaquc fcntcntia Ariftotclis cft , rcrum Logicarum non cfie fcienciam , cum pcr hanc condicionem fcparet problcmata fpecula^ tiua abacTiuis,& Logicis, utfcilicer, fola fpeculaciua fcopum habeanc lcicrr tiam. Addamus nos m fauorem huius opinionis aliam philofophi audoria tatcm in fecundo Diuinorum contexcu dccimo quincto infine,ubi ait , ab^ furdum efle fimul fcientiam , & modum fcienti? qua-rere , ex qua philolo* t phi au&oritace clare pacct , Logicam , quar pcr modum fcicntia: cxprimi-» tur , non clTe fcientiam , alioqum non re&c ibi philofophus locutus fuiflet. Quod ucro fpe&at ad argumenta in oppofitum , corum uanitatem oltcna dcre facile cfle dicunc , primum cnim argumcncum , fi ualidum "cllec, non magis in Logica , quaYn in Artibus omnibus cfTcclricibus locum habcrct; Si namque Artem aliquam docentcm flatuamus , ut medicam , uel ardifu catoriam , illa quoque fubic&um proprium habcbit , de quo multa dc* nionflrabit pcr propria illius artis principia , omnis enim Doclrinafitex prxcognitis , cV per ratiocinationem a x noto ad ignotum ; QuiJ igicur ? Ars ardificatoria doccns erit fcientia fpeculatiua ? Ad primum icaquc Do etoris fubtilis argumencum refpondences , neganC anteccdcns, Logicrfscv nim ncque cft fciens , nequc demonflrat , nequc habet ea omnia , quacad ueram dcmonftrationem ucrar fcicntia: efTedricem requiruntur , non cnim d fubie&um tale habet, quale ad fcicntiam contcmplatiuam rcquiritur; fciencia quidcm fubieclum poftulat artcrnura , non continecns , quod arbitrio noftro cf fc,ac non clTcpoffit; at Syllogifmus , & omncs (addamus nosj fccundx notioncs Liber Primus x funt opus , c* figmentum noftrum,quarc idoncum fcientiar fubieflum non funt. Pro intclligentiarcfponfionisadalccrum fubtilis Dofloris argumentum quo probac Logicam in ufu pofitam non effefcientiam , aducrtcndum efle fcribunt Logicam duas mtcr cartcras habcrc partcs,demoftratiuam unam,quam in libris Pofleriorum Ar.ftotcles tradit , &altcram dialcc>icam , dc qua agit in libris Topicorum ; inter quas illud inquiunt cflc difcrimcn, quoM dcmonfrratiua dum praxepta, ac regulas docet,non fit fcientia,fcd inftrumcntum fcicntiarum,ut uc ro appl.catur rcbus , fit ucrc fcicntia,non quidcm fcicntia, quar dicatur Logica, (cd lc.entia naturalis,ucl gcometrica , uel alia,quia tunc procedit cx propriis il> lius fcicnciar pnncipns,cui applicatur. Faculcas autcm topica nonmodoutdo/ ccns non fit fcientia , fcd ncquc ut in ufu pofita,quia dum alicui fcientiar applica tur, non fumit propria cius fcientiar media,  ptercaqudd ibi confidcrat ea, quarfunt neccflaria, & artcrna* ueritatis , ut gracia txcmpli, demoniTratio eitfyllogifmus fcientialis, dcmoaiTratio coniTac cx ueris, prinus, immediatis, prioribus, uotioribus,& cauiis conclufionis,& infmita huiuf modi alia. Prarcerca, licet Logicus non habcat rcalcfubie£tum,quod realisfcien tia poftulat,& proptcrea reahtcr non dcmoniTret, non fcquitur idcirco cum no ciTc fcicntcm , cum abfolutc fcicntia non folum dc rcali , fed ctiam de rationali fcientia ducatur; fat igitur eiT, uc Logicus demoniTret dcmonftrationc racionali, atq; ideo rationali fcicntia fit fcicns,licet non dcmoniTrec reali dcmonfcrationc, quare primum argumentum manet adhuc 111 roborc luo.Quatenus ucro fpe&at ad altenus argumeoti diiTolutioncm , antequam in mcdium afleramus quid dc d illa fcntimus , aduerccndum c(Tc duximus , DocTorem fubcilem a ucritate non rcccdcrc , quando dicic , Logicam in ufu poiitam non ex propriis, fed cx communibus proccdcrc,fi pcr Logicam incdligit partcm Topicam;(i au-^ Liber Primus tem totam Logicam intelhgac , cum ucritatc ( quod pace tanti uiri dictum fit) a minimc eonuenire, quoniam ca pars, quar dcmonftratiua nuncupatur,in ufu po/ fttalempcr ex propriis uniufcuiufque fcientia-,cui applicatur, principiis progrc^ ditur.Hocanimaduerfo, rcfponfio ad alterum argumentum aliquiddifficultatis .patitur,quia dc ratione inftrumcnci,ut inftrumccum eft,quod amplectitur inftru mcntum rebus applicatum.A ab illis feiunttum.ncc non corporcum,& fpiritale, cft folum alteri inferuire.cV propterea cfle inftrumcntum,non autcm ut fiat rcs illa,cui applicatur.quoniam applicatio inftrumenti,quodcumquc illud fucrit, dJ fitquid accidcntale,eius naturam non uariat. Demonftratiuum itaquc inftrumc tum,quod fpiritalc eft,applicatum fcicntiar non poteft ficri ucre, & formaliter fci cntia illa,cui applicatur , fed utique caufalitcr.quatcnus fcilicct parit,& aggenc* rat fcicntiam,quemadmodum gencratio ab Ariftotclc dicicur natura,pro utcft uia in naturam : ficuci igitur gcncratio non cft ucrc natura, licct fit uia in natu* ram,ita inftrumcntum fpiritalc applicatum fcicntiar non fit ucrc ca fcicntia,cui ap plicatur,quamuis pariat,& aggcncrct fcicntiam illam.alioquin idemcflet facies» c* fa&um . Philofophi autem au&oritate in tcrtio libro dc Anima cxiftimamus «on faceread propofitum,quia philofophus ibi comparat potcntiam intclligea tcm rei intcllcdar , ipfi ucro comparant inftrumcntum fpintalefcientiar; Prartc rea,non uidetur cum ueritate conucnirc,ut Mcns noftra intelligcns fiat ucrc res lpfa,quar intelligitur, alioquin Intellc&us intdligcns lapidem.cV Iignum,ficrct uc rc lapis,n cis fecundas notiones im, 1 poncrct; quod clarius confirmant,(lum aiunt, ( uocibus cnim primjr notioms ip, fe alias fccundas uoccs imponit,quod facere incipit in illo primo capitc iibri de interprctationCjUbi fummo cum artificio librum illum cum libro Catcgoriara conneclit,accipicns uoces fignificatriccs rerum iam confidcratas in libro Cate^ gonarum, & in eis imponcrc incipicns fecundas notiones,a fimplicibus cxordi' cns ,qua?(unt nomina,c\ uerba,&c. ) fi itaq.-in principio libri dcintcrprecatione incrpit philofophus imponcre fecundas notiones uocibus res fignificantibus,de quibus agit in libro Categoriarum,rcs in libro Catcgonarumnon func fccun* dis notionibus opertar. " lnfimtu contra dcterrninationem sAuftorit refpondetur. C A P. X VII. b T-J AEc opinio fuper duobus di&is fundata, qua impugnatur fententia noftra, «*- -Lirjjutroque non paucas uidetur pati difhcultatcs , & primo circi pnmum diclu , ut fcilicet nomen, & uerbum nullum refpc&um de notcnt adenunciatio ncm,(cd abfolutam habeant fignificationcrri/ibi ipGs aduerfantur,& ab Anftote lc ( quantum coniiccrc polTum) rcccdcrc uidcntur. Sibi ipfis eos aducrfin patct, r>am uolunt nomina,& uerba dTc partes enunciationis,dum dicunc, C fcd dc fim plicibus tcrminis pnmsincellc&us operationi rdpondentibus , qui ucrcpartei cnunciationis funt,agitur ia pnincipio hbri de intcrprctationc , & fijnt nomma, fk ucrba,exjiis dicit Ariftotcles enunciationem conltitui,non ex fubttantia.qua to,& quali,ut patet legentibus totum Iibrum de intcrpretationc,in quo nulla un cjuam fit mentio fubftantia- , uel quaoti,tanquam partium enunciationis,fcd fcm pcrnominis,& ucrbi. ) Si nomina,& uerba confidcraotur in hbrodc intcrpreta. c tjonc ut funt partcs cnunciationis^umuntur in ordmc ad iUam, cum partcs ha* beant refpeclum ad tctum.Oppoficum po(teatuentur,dum inquiunt,( duplcx i* gitur eft tra&atio de fimpliciDus terminis,una abfoluta m principio hbn «ie in* tcrpretatione, quando agitur dc nominc,& ucrbo, altcra notans rtfpcclum ad? cnunciationem, quando m ipfa cnunciationis trattatiotie uocantur iubieclum, & pracdicatum,quo in loco nulla fit mcntio nominis,& uerbi, nifi qiutcnus in c^ nunciationc fuot fubieclum , & pra:dicatum,hac cnjm ratiopc rcfcruntur ,fcd non quatenus nomioa,& ucrbafunt. ) Eosdcmum ab Anftotclc rcce Jcre,omni bus manifeftum effc exifbmo,qui diligcntcr pr imam fc&iontm hbn Perilicrme* iiias,& ultimum capucfecundarlcclionis legcrint; attamcn eorum mcdiis id o^ flcndcrcpIacct,accipiendo, ut faciunr ipfyiominis,& ucrbi dcfinitione>,fcd pri^ tnum pondero pjiilofophi fententiam in capitc dc nomine, in quo cum nominis ^ dcfinitioncrn pluribus aliis communcm tradidcric , ciufqj nonnullas particulas dcclaraueritjCJicludit a nominis dcfinicionc nomen jufinisuoi,quufignificacio* D 20 Logicarum Difpat. a dcfmite, & quod cfl,& quod non efl; ex quo colligitur dcberc addi troCitx defi r ricni alteram difTcrentiam, uidchcct , flgnificans aliquod fmitum , ut defmirio jlla hunc in modum fit ; Nomcn cft uox fignificatiua fecundum placitum, (ine ttmpore, cuius nulla pars fignificatiua ciT fcparata, finite aliquid fjgnificans. ue/ i um quia fic intellccTa nominis dcfinitio comprehendic etiam eius cafu?;,cxc ludit lljof ab huiufmodi definitione, quoniam iuncTi cum ucrbo ncquc ucrum,nequc falfum chcunt, non.cn auccm fcmper,- ex quo Jtcrum colbgicur, tradira* nommis dcfinitK m clcbere appcni aliam difTercntiam, uidelicet,ut iuncTa ucrbo dicat uc rnm, aut talfum, atq; jdco faciat aut aiTirmatiuam,aut ncgatiuam rnunciationc.. Cum i^irur complcra nominis dcfinitio ex ArifTotcIc pcc ea,qu.T habetintoto illo captte,hunc in modum efTe dcbeat, uidclicct, Nomcn etT uox fignificatiua ad pljcirum, finita, (inc tcmpore, cuius nulla pars figniGcatiua cfl fcparata , & quar lunrTa cum ucrbo dicit uerum , ucl fjlfum,& proptcrca facit cnunciationem; lu l ce cbrius pattr, nomcn di fjiuri ab A niTocdc in ordme ad enunciationcm, cum m «a rc penatur uerum, ud folfum. Std in hoc fortaiTc hallucinati funt illi, quii ticjidciunt, dtlinincrcm nonunis ab AulTotelcpofif.irw in principio capitis cf U inicgram, d ccmplctam cius c.chnitiol.tm,qBed falfunveflc ex lubfcqueiui^ ru  « propterca lccundis notioni, • Btn IdKUr, Res uero adJu ,n hbro Carcgoriarum fecund.s notionibus fubii. c faclc comprehend, potcft ct tituIo,& .otentione, atq, ex iis qu« fa falfc ftS^f" P r ' d ' C — SSS t^antuV 9 * m qla ' '" P lunbus « «Bteotione fumitur, d,cimus .ntentionem philofopni eiTc ,uan,T ' n °, ^ ° mniUm D0 " 0DUm ***** rerum m orLe ad affirS £X n £Sr T***» in qua uerum - & filfum c ° ntincn - s, L fornaarc,ac formatas enunciationes ucras,& falfas coirnofcere noT Smus, q U x q ul dcm mtcntio ex iis,q U * ante Categorias ^3 "cn - J^tf nab T Ur ' CUm i taqUf i0 Lbr ° Catcg^ria r"m co „ ■ SaSu^fe d P r * d,Ca ;' on «. clar L e P"« « Ar.ftotrlis intenrione ■D, aau l U bnc,& f U bflerni fecndis notionibus; & clarius hoc ex titulo habo ^SS^T^^rT^'^^ Su^ecunTno o . ur S A ' P r * d , ,Ci,to ' Quod f"bieao,tamquam forma matcrir, faniti, d % «afla dcBominanBDe, l.brum illum PncaWntBrum hbrum placnit phflo *2 Logicarum Dijfcuf. fof lls> hunctvpirr. Fx iis quoque, qoat in fingulis pi^dicametific; # r praxipoctrt pra-dicamcnro fubfraotiar tra&antur, manifcfbifirrlc hoc irjem colltiprurjiri^qtio prgdkamcnro muJra rcpcriuntur,qua- ad rrm noftram attinoit.fednoncad oftc dcwdtjm qubd intfndimos fatiscflcpoffuntfubftanriJrdiuifto to*rimam,6V fecurj 3«3am, dtfcriptioncs , 6V rommunitates, qUac omnia manifeftisfime m-dicant rcs • ibtCOHfiderarijmordioc ad fccundasnotioncs; A licct ex communiratirnit alfa quir uickafitur clTcptifita* (ccundum naturam fubfranttar, 6V urfextra intcllcclurn tffywoW ramcri pojjunt ad modum prardicandi; Cc ad propofitidrH4 conftitutio i»cmn-*>fid.:i r.i.->m;. , .f:u! u:->) ( nr,.: /.mcJJi aoxi wi tnutl : De Lopc* difcifhmt ti^tiWf flfcifom >^4c de modo frogredknh Wprtc*yti , eam dcftimi po(Tc ab Ariflotclis fcopo.qucm diximus cflc pra*ccpta tradcrc t r 5 i^uCridifrirrrumeTita ignotum manifcftantia,in'ter qoa? pra-cipuc proprcf dcmr5- frrarioncm (yllogifmum philofophus fpcOat;qui, cum duplicitcr confidcrari posf»r,ueI quo ad conllirutiuas, ucl quo ad fubieftiuas partes', induxrVnos ad' crcdcndum^ur I ogicardifciplina* hbri in duas (cccntur parccs, inquafum prima.' contincntc libros Catcgoriarum,Pcrihcrmcnias, & Priorum r agic philofophus dc iis,qua: fpeclarit ad fyllogifini communiter accepti conftfuccrdricmjrivfcudS 1 * 1 daojcro comprHicndcnte rejiquos omnes libros deeiuldcm fyllogTfmipartibus; : Libcr Primus 2 fubie&iuis tra&ar» hinccft ( nififallor ) qudd Auerroes io prarfatione (upcr lu brospoftcriorum fcribit,Logicam in duas pnrcipuas fccari partcs,quarum un3L uniucrfalcm,fcu communem,altcram particularem.fiue propriam uocat; pcr par tcm communcm innuit libros Categoriarum,Pcrihermcnias ) & priorum, in qui frusfut dizimus) agitur dcfyllogifmo in communi quo ad cius conftructionem; pcr propriam ucro poftcriorcs analyticos, Cc cartcros omnes fubfcquen* tcs libros, in quibus agitur dc Syllogifmo contraclo,idcft,dc (yllogif mo quo ad cius partcs fubieciiuas.pofita librorum Logicar diui ConCjCirca modum progrcdicndi in huiufmodi prarcep* tis in ea difciplina tradendis pro inftrumentorum conftruclionc i^notum notificantium , dici* mus , Anftotelcm his omnibus uti, ncmpc , Diuifione,Rcfoh]tione, & Compofitionc» Deo , qui Trtnvj s unuf ejl , Laus , Honor , Gloria fit. F I N I S- :1 V ) BERNARDIM PETRELLAE LOGICARVM DISPVTATIONVM Dber Secundus DE PHILOSOPHI PROPOSITO IN POSTER IORIB VS AN ALITICIS. Ejfentialem Jpecierum defimtionem intcr Log/ca infirumcnta c/Te cottocandam. C *A P . /. VMadcius demonfcrationis, qua? potisllma nuncu» patur , cflentialifcp fpccierum dcfinitioms intclligcn^ tiam iuucnes introducere cogicaucrim , abfoluta de uniucrfa Logica difputarione, Poftcriorum analycia corum, in quibus barc inftrumencafcientiis omnibus appnme neccflaria tradantur,prolegomena prius xaminare non inutileforc mccum ipfc iudicaui, eoru cnim auxilio inflicutum noftrum ficilius cxequi potc rimus.ut autc in huiulmodi ncgorio ordmacim prri/ grediamur, ea induomcmbra iccarc dccrcuimus , in quorum pnmo dcphrto fophi inccntionc in Poft: libris, accipicndo intcntionem pro fubie&a materia, in fecundoucro dceorum infcriptionc ucrba facicmus; Quoniam uero dc philofo fhi intcntione in primo libro nulla cft apud eius explicatores controucrha,om ncs cnimunoore .atcntur,agcrc ibi ph.lofophum dc principiorum dcmonflra/ tionis c6dicionibus,fcu dc maccria dcmoftrationis.cu de cius forma in prionbus a&u fit,ab huiufmodi fpeculacionc fupcrfedebimus, foluq* circa philolophi intcn tioncl(ecudolibroucrfabimur,uarii.n»dccius propollto ibi uaria locuti sut.cuq; inter Ariflotclis intcrprctes mulci fint,qui fubftincrcconaucur in eo hbro agi ad tnentcm philofopln dc dcfinitione prout infcrumencum cfc concradiflinclu a dc monflrationejargies qct quid e comuncad fubftantia,oVaccides;facerc no poiTu tnus quin difpuccmus, an ld ueru fir^qct ab ilhs uidctur (upponi.ccfcilicet huiuf* tnodi difinitionem intcr inftrumenta Logica collocadam ,ahoquin tiana effee 2^ Logicarum Difput. * corum fpeculatio. Dicimusitaq; (fumpto altius principio) Jlabituum InteHes clus rationalium, alios effe primarios , alioi fecundanos , fcu inftrumcncarios^ primarii, qui pcrfc, non alccrius gracia confiderancur, ( in lis cnim pcr fe ucrum eft) quinquc func , uc rcftacum rcliquit pliilofophus in fcxto libro de Moribus cap.3» uidelicet, Incelle&us, Sciencia, Sapiencia, Prudencia, & Ars, ab enccqjor* tra animam riuunc, qua dc caufa dicuncur eciam rcrum habicus, nam fciencia,fa piencia,  ne ab ca difbnguitur; grammatica: cnim hnis,& fcopus eft regulas traderc re■• i:i>r.iii'yaiil SfioiiwU^^ tbomluiurl ds.irl :jCt cjp. u. ITJ 07J ' "P\l;fmitioncm, licct oon ratiocinctur, efTc Logicum inftrumentum probatur 'ratione, & aucloritatibus confirmatur. ratio hunc in modum fc habct, dcrl nicio conG d cratur a Logico, crgo dcfinitio cft Logicum inftrumcntum; Antc* cedcns Liber Secundus I 26 *z cedens clariffimum cft cx Ariftotele in feptimo diuinorum texxom: quadrage a fimofecundo,& ex Aucrroefupcr illo contcxtu; confcquentia probatur,modus confiderandi Logici cft ut inftrumentum notificandi ex Auerroe in prologo f>rimi Poft: & iti L ; pit: Logic: circa principium, fed nihil confidcratur ab Arti. fjce,quodrccedatabeius modo confiderandi,ergo defiuitio.cum a Logico co fideretur, non poteft ab eo confidcrari nifi ut inftrumcntum notificandi, cft igi tur dehnitio Logicum inftrumentum.Confirmatur hoc audoritacc philofophi m fexco Topic. cap.primo,& cercio,quibus in locis ait , definitionem facerc ut cognofcatur (ubft3ntia,fiueaccipiatur fubftantia pro ciTentia,fiuc pro fubftantia concradiftinda ab accidentibus. illud idem habetur in fecundo Poft j hbro ca* pite fecundo : ubi philofophus ait ( amplius,fi definitio fubftancia: quardam co, gnitio cft, &c.J dixit, quardam cognitio.uc denotaret, non folum ratione, fed etiam fine ratione acquiri cognitionem.Et in eodcm capitc uolens philofophus . inueftigarcquoinftrumentoqua-ftioQuidfitnota fiat, proponit primum non nulla examinanda, mter qua- ponit hoc, an idcm posfit fciri demonftratione , & dcfmitionc, cx quo manifcftifiime uidetur uellc philofophus,defmitionem facere ijc faatur,atq ; idco dTe Logicum inftrumentum,alioquin Quarftio abeopropo Ijta prarccr racionem adduda fuifTec.fi defmicio non faccret fcirejqua fcicncia per definitionem nulla ex cius fenccncia in fcpcimo Diuinorum concexcu quarco me lior , atcp prarftabilior eflc poteft . Demum in primo dc Anima,& in primo Di umorum utrobiquc tex: com. 4 g. uulc difciplinas omnes pro inftrumenco uti demonltratJone,& definitione,inquiens, ( atqui omnis difciplina per prarcognita aut omnia , aut al.qua cft, & aut per dcmonftrationem, aut per definitioncm. ) cjuam philofophi fencenciam fccuti func Thcophraftus,& Alcxandcr, refercnce fcuftratio m fccundo poftcriorum Commentario fuo quadragcfimo fcxro p 0 / fucrunc enim & ipfi duas fcicntias , dcfinitiuam fcilicct , & demonftratiuam c # proptcrca duo inftrumcnta,nimirum, definjcioncm , & dcmonftracioncm. ex qua philofoph. racione colligicur non dTc ad mcncem eius , uc omnc Logi, cum inltrumcncum fic cumillacionis necesficace. quareconfirmacum rcdd.cur quodtradita_habicuum racionalium diuifio nobis ance oculos pofuic, nempedc fmicioncm cUc Logicum inftrumcncum. Ex aliorurru fententia obiezlioncs qmdam contra ea, qu* dc defnitione proxime didafunt. C sA P. I I I. JS^JOnnulli contra ea ) quardida funt , inftare nituntur \ probando pluri, d bus medns, non elTc dcfinicionem inter inftrumcnta Logica connumc, randam , & primo definitionemethodi proprie fumptar, quar cft, intelleaua* le mltrumcntum facicns cx notis cognitioncm ignoti,fcu intelleauale infW E 27 Logicarum Dilfpiit. a mentum notificans quod prius ignorabatur. intelle&uale inftrumentum Metht. di gcnus cft, quod ordtncm quoque c.omplcditur; tecere autcm ex rjotis cogni tioncm ignoti,ucl notiftcare quod pniw ignorabatur, eft difterenti*, qua mctlio dus propric dicla ab ordinc feparatur; ba?c cnim mcthodus illationis ncccsfita* tcm habet, alioquin non diccrctuc notilicans, cum netincarercm jgnbtam non posfit cffe fine illationis necesfitacc; ordo autcm minime. Hac pofita metbodi proprie dictac definitione , inftant hunc in modum , deiinitio mcchodi propric diclar non compctit deiinitioni,crgodcfinitio non eft mcthodus proprie (umpta; Confcqucnt» eft clara per locum topicum a dcfinitionc ad dciimtum , Anto ccdens probatur , definitio non progreditur ex noto ad cognitioncm ignoti cum illationis necesfitatc, quod eft mcthodi proprie difise dtlinitio, crgo defmj tioni non competic dcfinitio mcthodi propric dicla:; Antccedan probatur, fi dcfinitio progredcrctur cx noto ad coguitionem ignoti cum illationis neccsfi/ b tatc, ipfacfiict terminus a quo notus,e\ quiditas, ad cuius cognitioncm pcr dca finitioncm ducimur, cflct termitius ad qucni ignotus; fcd lioc eft falfum, cum.n. defmitio, & quiditas non dilcrcpcnt nifi ut fignificans, 6c figniiieatum, nonpon teft dehnttio cffc nota, dum quiditas ignoratur, crgo ddmitio non proirrcdirur cx notoad cognitioncro ignoti cum.illatioms neccsfttatc. Sccundo, cadcm cft ratiodefinitionis adqutdicacem abcafigniticatam , &' nommisad rem , qux ab ipfo ftgnificatur , crgo fi dcfinitio cfl mcthodus, & inftrumentum Logicum no>? tificans quiditatcm, nomco etiam mccbbdus crit, & inftrumencum Logncuri» rcm ipfam notificans , fcd hoc cft faKum, crgodcfinicio non eft Logicum inftrd mcncum, fed inftrumcntum tantura fignificandi , ut patct cx cius dcfinitionc-ab Ariftotele pofita in primo T0p.cap.4v quarhuncin modum fe.habec, (cftautcmi tcrminus quidcm oratio quid eratcffcfignificans,) ubiterminus pro dcflnitio* 3 nc accipitur , & licct.Anftotclcs infcxto Top. cap. 3»nccnon in primo hbrox c de Amma, 6t in primo Diuinoruni ucrobiquctex: 4«. comparans defimuor nem cum dcmonftrationc dicat, qudd dchnitio cft cx notioribus , ficutido monftratio , non uulc philofophus eodcm modo definitioncm , ac demon> ftrationcm ex notionbus cflc, nimirum cum illationc ignoti cx notis,fedfiv lum in hoc communi uult carum fimilitudincm confiftcre, ututraquecx no* . tioribus conftet , alio tamcn , & alio modo , nam demonftratio cum illationis ncccsfitatc progreditur , defmicio ucro minimC ; quo fit, ut altcra quidem fic methodus , & inftrumcntum fciendi, nempc, demonftratio, alterauero, uidelia cet definitio, nequaquam» Tcrtio , Ariftotelcs in primodc Anima,4.cV.c. con tex: quarrit, An fit aliqua communis mcthodus inucftigandi quid cft in omni* bus fubftantiis , mcthodos ctiam aliquas nominat,fubiungit enim, an fit dcmori ftratio , an diuifio, an aliqua alia methodus ; At uero fi definitio , uel metho> dus dchnitiuaeflctproprium inftrumcntum , & propria mecho.lus , qua noci*' d fjcatur quid fit, uana ccrtecffcc quarftio Ariftotelis co ia lpco, non cnim opus crat dubitare, & ad alias mcthodos confugcre , cih» iu promptu cffcc comr- munis mcthodus inucftigandi omncs rcrum quiditatcs , nempe dibnitio #\ a Lihcr Secundus 28 feu mCthodus dcfinitiua; igitur uidic Arirtoteles definitionem non eflc mctho • dum.uclinftrumentumnotificandiquid fic/cd clTc illud, quod per mcthodum notificaturquando latet; nam quarrere quid res aliqua fit,eft dcfinicioncm eius cjuarrere,pro!nde definitio quando eftignota fmis efl methodorum , non mctlio dus; quandd autcm nota eft,notum cft etiam quid rcs fit , ncc methodo indiget, qua inuclbgctur; proptereaibi Ariftoteles non ipfam dcfinitionem,fcd alias me thodos nominat . Quarto, & ultimo,Ariftotelcs in fecundo priorum cap. 25. ucrba facicns de incIuctione,ait,omnia enim crcdimus aut pcr fyllogifmum,auC cx induftione . qua-lcntentia legituretiam in pnmo Poftjcontextu. 33. fecundu fcctioncm uctcrem,in primo Rheroricorum , & in fexto cthicorum utrobique cap.^.fi itaque omnia crcdimus aut per fyllogilmum,aut ex induc~tione,defmitio noncft ihftrumentum ex noto faciens fidcm ignoti,alioquinmale dixiflet pbilo fopluiSjOmnia credimus aut pcr fyllogifmum,auc cx indu£tione,cum ctiam per , delinitioncm credamus.Ad rationem in oppofitum refpondent,negando confc quentiam,licct enim Logicafic diicaplma inftrumcntaria,tamen non eftnecefsa r»um,ut quidquid in Logica traftetur,inftrumetum notificandi fit/ed uel inftruv mentum,uelfaltcm ad Logica inftrumenta refpcctum aliqucm habens; dcfini/ tio igitur in Logica trattatur non ut inftrumcntum ,fed uel tanquam principifi, ucl tanquam finis Logicorum inftrumcntorum . Ad Ariftotelem uero locis d tatis dicuntjdefmitioncm facerc ut cognofcatur,& fciatur fine illationis neccsfi tate,idcirco non efsc methodum,& inltrumcntum fcicndu Soluuntur tradit& obiediones. C *A T. I III. V "\7T facilius intelligi posfit quo tendant adduftjc obicftiones , repctenda eft c * diuifio Logicorum inftrumentorum,qua- hunc in modum fc habcbat, Lo* gicorum inffrumentum aliud inferuit ad fingulas fcientiarum, Artiumcp partes congrue difponendas,aliud adnotificandum quarprius ignorabantur; inftrume ti Logici inferuientis partium d«fpofitioni, quod etiam ordo uocatur ,aliud eft rdolutiuum,aliud compofitiuum.aliud diuifiuum;inftrumcnti autem Logici fci cntiis inferuicntis notificando,quod methodus quoquenuncupatur, aliud cum rationc, ahud finc ratione notificat; cum rationc notificat fylIogifmus,& omnes cius fpccies, fine ratione uero definitio, ut patet per ea,qua? lupra diximus in ca pitcprimo,& fecundo. Hac pofita Logicorum inftrumcntorum partitione, fu> mamus modo ex ea methodum cum fuis fpeciebus,cV uideamus quarnam fit ca- rum omnium ratio. dicimus itaq; , rationcm mcthodiin gencrc nullam aliam eflc , nifi notificarc ; eius uero fpecierum diuerfam elTe , alia enim cfc noti" ficarc cum iliationis ncccsfitatc , alia autem minime ; prima competit fyl/ d logifmo , ciusque fpecicbus , b fwn , m tluci) Jt> :u lv~i A imir.ii: .n Pr*M* ofinioms Im^iuo. liV ,«3i*J mu* >wk±, mum^wk aigfocl \uiQ « ?ujil non, hin \ i :p vU*55Uol cpnro jT irt fri \f. I .ioL.ify'jtir, r i imjxolnrrtooni ox : ■7 pbrf. '.'pils .. tjr! - r:- »if HAEGopinio ( pace tantorum uirorum fcripferim j non uidctur attingere mentcm philofophi; fi cnim elTct uera, fcqucrctur, Ariftocclcm in hac Difei phna diminucum ruilfc, quoniam inftrumentum, quoad ipfius quidu"t cognicio ncm ducimur, defiderarctur,& ab co prartcrmilfum fuilTcc, quod Logica* adueri- d farecur, cum ad cam fpeclet, ut perfccta dici posfic , nobis inftrumcnta tradcre , quibus ad omnium quarficorum cognitionem liccat perucnirc; harc autem duo Logicarum Difyue. a funt demonftratio fcilicct, ac definitio, nam demonftratione, An fiit , Qualefir,' & Propter quid fit oftenduntur,definitione uero notum tit Quid fit. fi itaque eorum fcntentiam admktamus, ut in Pofterionbus analy ticis fola demonftratio tra&etur.inftrumcntum' defmitiuum , quo quarftioni Quid fit fatisfacere polTe» mus, philofophus non tradidiliet,quare mancus, reprchenfioneqj dignus foret* ( ontutata huiufmodi opinionc, ad fundamcnta, quibus innitebatur, refpondem» dum cft, & primo ad Grarcorum fundamcntum dicimus, illud falfum cfle, quia de Mcdio,pro ut eft caufa rei, fatis fupercp uerba fccit Ariftoteles in primo libro Poftcriorum, agendo enim de conditionibus principiorum demonftrationis, a/ git ctiam de Mcdii conditionibus, non pro ut eft caufa illationis.quia dc illo hac ratione egit in primo Priorum,fed pro ut eft caufa fei. Ad conhrmationem re fpondemus, Anftotclcm neccsfitate coaclum,non ex profelTo facerc ibi mcntio nem de Qua-fitis,cV de Mcdio, ut infra explicabimus, ubi apparcbit ctiam quan t> ti momenti fit eorum refponfio ad obiec~tionem de definitione,de qua per fc (ut dicunt) ab Ariftotcle agi in leptimo Diuinorum, falfum cft,cum ibi deddmitio netra&ctur in ordine ad quod quid cft. Quo ucro ad Alberti ratjonem,dici* mus, eam ncgocium non facefccre, doccndo enim philofophus conditiones , dc omnia ad potisfimam demoftrationcm rcquifita in primo libro,docct etiam quo modo huiufmodi demonftrationis Medium, pro ut eft caufa rei, inuenirc posfi* mus, nam percepta do&rina, quam ibi philolophus tradidit, optimedemonftra» tiuum Medtum inuenire poterimus; Sed Medium non poteft efle demonftratiuu, nifi fit ctiam caufa rei, ergo agendo in primo hbro de conditionibus principio rum dcmonftrationis, agit quoqucdc Medio dcmonftratiuo,idcft,de Medio pro> ut rei caufa eft: At de fyllogilmo, non fat erat cum docuiflic omnia ad fyllogifa mi conftru&ionem requifita, uerum debcbat ctiam doccrc quomodo in rattoci nando abundarc, idcft, Mcdium fyllogifticum adinuenire posfimus ; dum enira agit dc fyllogifmi compofitione, deMcdii Syllogiftici inucntioneminimeagit, idcircodeiyllogifmo duo philofophus debebat raccrc; fcd dum agitdecon*- ftrucltone dcmonftrationis quo ad ekis materiam,idcft, dum in primo libro agic demateriac demonftrationis inucntione , agit ctiam de inucntione Medii deyf monftratiui , pro ut eft caufa rci , cum dcmonftrationis materia fit cius Me' dium; quare clarepatet, firoilitudincm, quam intcr fyllogifmum , & dcmon ftrationem Albertus ponit , non clTc admodum tutam , fcd difficultatis ali^ quidpati ,nonfecus ac Diui Do&oris fundamentum , uoluit enim tantus Vir a N complcxo incomplcxum principium, feu Medium diftinguerc contra fcnten* tiam philofophi, qui dcmonftrationis materiam aliquando principia, ahquando Medium uocauit: traftando itaque philofophus in primo libro Pofteriorum de principio complcxo, tradat ibi quoquc de mcomplcxo , & de Medio, quod cft complexi pars prarcipua; non eft igitur Ariftotelis intcntio in fccundo Poftcrio Ttrrnjintnrfpfi Quo/ d rum libro de Mcdio dcmonftrationis agere, pro ut rei caufa cft. Liber Secundus 34- Quorundam recentiorum opinio 9 eorum% fundamenturn de pbilofophi * confiuo in fecundo Ubro Poferiorum C A P. V 1 1 '. EX reccntioribus noftri tcmporisnonnulli huius uidetur clte opinionis ,ut ^ Ariftoteles in poftcrioribus analyticisduas tantu methodos tradiderir, dc moftratiua fcilicct,& refoluciua.demonftraciua quidem primo, relolutiua uero fccundo loco, & pro ut pcndet a x demonftratiua , cuius rci argumcntum ex eo «Iefumunt,quia in principio primi priorum,ubi philofophus cam in pofterioribus quam in prioribusanalycicis intentionem fuam proponir,& in Epilogo fub cal cc fccundi Pofteriorum,ubi colligit ea omnia,quar dixit ufquc ad locum illum, unicademonftratiuam methodum propofuit, eamq,- unam collegic, nullam dc mechodo rcfoluciua mencionem faciens, quamuis ab eo confiderccur in Pofte= rioribus analycicis.Huius ordinis racio eft,quia uoles philofophus nobis mccho b dfi,& inftrumentu traderc,quo ad reru cognicionc ducercmur,pfecta cognicioa ,nc primu rcfpicerc debcbac,qua: ab eo inftrumeco producitur,quod naturam in eius operacionibus imitacur,- hoc autem eft potisffma demonftratio,quailli mc thodum dcmonftratiua appellac;ficuci.n.natura du opcracur procedica caufa, ita dcmonftratio pocisfima,dum in nobis aliquara reru cognitione geticraulu/ rc igitm- optimo in hac fua pnncipali intentione folu quaruam fic mechodus g/ t ectam fcirntiam tradens confiderauit,non omnino fpcrnens noftrx infirmitatis confiderationem , immo ad humani ingenii imbecilhtatcm oculos conucrtens, «oluit ctiam doccre nos uiam,qua in corum notitiam ducamur,quarlicet fccun dum propriam naturamfintnota,nobis tamen ignotacfsc contingif; ha*caute funtcau(ar,& principia,ideo dcmethodo quoque refoluciua loqui uoluit, quar posad principiorum cognitioncm pcrducic . huius rcfoluciuar methodiduas ponunt fpccies , demonftrationcm fcilicct ab cr7c&u,& indudioncm,quar cftica c citatc intcr fc plurimum difcrepant,dcmonftratio cnim ab effcdtu ufurpacur ad jCorum,quar ualde obfcura,& abfcondica fuut,inuentionem,ioduclio uero ad co jrum tantumodo inucntionera,quar non pcnitus ignoca func,& lcui cgencdecla/ rationc. quoniam ucro uidebant obiectionem de dcfinitionc aducrfus latinos tnilitarc ctiam contra fcntcntiam fuam, rcfpondenc,dehnicionem non confidera ria Logico,nccin Logica craclari ut inftrumcntumfcicndi, cum methodus,feu l.ogicum inftrumentum non fit,fed uel pro u: ad prarcipuam mcthodum, ncm pc ad dcmonftratiuam tanquam cius pnncipium dirigicur,ucl pro ut cft mccho dorum finis; de ea primo modo coniideraca agicur in primo,alcero uero modo accepcain fecundo pofterioru libro.fundamcntum huius opinionis illud eft,q3 ad res omnes cognofcendas duarmethodi fufhciunt,dem6ftratiua, & refolutiua, riam omne,quod cognofcendum proponitur , aut eft fubftantia , aut accidens ; fubftantia quidcm tunc plcne cognofcitur quando pcrfecia ipfius habecur dc/ finitio , harc fi notafit , nulla cget raethodo ut inueftigctur ; fi ucro igno/ d ta , pcr aliquam mcthodum ucnanda cft , pcr dcmonftracioncm quidcm uc/ I Liber Secundus 1 36 rum ncuter quiditatiua rerum dcfinitio cft,non internus , ut patet per Iongum » progreflum apud Ariftotelem in fccudo pofceriorum a v principio fecundi cotcx tus ufque ad decimu.neq; ccia excernus,quonia dcfinitio contra fcntentia philo lophi in pruTopicoru Ca^eflet cognicio,&fcicncia inharreciaipasfionis in fubie cto,ergo quiditatiua reru dcfinicio mcthodi demonlTratiuse finis dTe non poteft, «ifi dicant, defmitionc effe fmc methodi demoftranuar, prout ex ea elicitur; fed hoc dicerc nihil cft,quia definitio,quar ex demonftratione p fe clicicur,e cantumo do cllcntialis definitio cu caufa pasfionis dcraonftrata:, non ac fubftanti* dcfini tio eft,nifi paecidcns, co quia racdiu.qct eft caufa pasfionis,ac dicit propterqd, stp eft in pocisfima demoftratione fubie&i dcrinino,ut declarauimus in propria difputationedemedio.Pra:tcrea,iiccc iu parcealiquafecudi Pofterioru libri Ari ftocelcs agat de defmicione, uc ex demonftracione clicitur, id came paccides, cj nf> pfcfacit;cu.n. in pri.lib. docucric , cria quarfica,nepc, An fic,Qualc fic,&Pro i pcerquid fic oflendi pdemoftracionc.m iearacLo cocextu fecundi poftcrioru in cipic inueftigare quomodo y gd cft haberi posfit,&in decimo cotcxtu decermi nac,dcfinitionc, & fi de defiuno p dem-oftratione minime probari potefl, cx dc moftrationc elici,quafi uellt innuerc.fi ahqua ex parte confert demonftratio ad cognicione defmicionis,id no aliunde cucnirc,nili quia ex ca clicitur. p accides itaq; , non p fc in fecundo poflcrioru libro agit philofophus de dcfinitione pro uc ex deraonftracioneelicicur.fed Arc/fex no curac ea^qo* func t> accides,ergo .falfunieft, Ariftoccleper fcibiagcre dc definitione prouc clicicur ex demoftraa tione,cum dc ea Jiocnominecgcnc in primo libro,nara cunc dcfinitio cx demo ilracioncopcimeelicicur, quando dcmonftracionis principia conftaut ex onu nibus fuis conditionibus, fi cnim potjs/imar demonftracionis principianon cjO 'fcnt immediata, ncq; caufx curcisec pasfio demonftranda , ex ca non pofset clici pcrleaa ciufdcm pasfionis dcfmitipjucrum de conditiombus principiorum «• potisfimar dcmonftratiouis pcr fcagic m primo\vbro,cifqi in fccundo nullas pra: ftantiores addit , crgo in primo libro pcr fc quoqxiefimul agic dc dcfraicione, qua: ex potisfima dcmonftracione clicicur»Cum iam explicacum fit.Recentionj opinioncm racione fui noneflecx menceplnlofophi , rcliquytn cft, ut illud ide dcclarcmus racione fundamcnti, & primo ex rerum coguofctodarum natura, qux duar funt,fpccierum fcilicet proprietates^earumqp fpecieru dfcntia; propric tates methodo dcmonftraciua optime pcrcipiuntur,fpecicru ucro dTcutia,&qui ditas mcthodo refoluciua nequaquam, fed fola dcfinitione cognofcitur, ut m fu pcrioribus didum fuit; methodo cnim rcfolutiua, qua: cft dcmonftracio quia,ad inucniuncur folum ea principia , qua: poftea in demonftratione a priori dicunt propcer quid, paffionifq? dcmonftranda: caufalem definitionem , quod illis cona ccdimus ; principia ucro , qua: rcfpe&u dcfiniti dicant quidicaciuam defmicione, .demonfcracione quia ab Ariflocelc non inucftigatur,ut infra dcclarabimus.prx tcrea,qua:flioni quidfit ignoca: nulla facisfacic mcchodus rcfoluciua,ncquc dcmo d Hraciua,^fed folum dcfinicio, qua omncs fubflancias cognofcimus, ergo prarcer mechodu demonilratiua, & rcfolutiuam, datur ctia inlbrumcntum dcfmiciuum, Logicarum Difput. 3 quo manifcftatur \ & nota fit quarftio quid fit. cum cx rerum cognofcendaruni natura dcclaratum fit,noti eflc cx fcntcntia philofophi Rccentiorum opinionem afferentium duas illas mcthodos ad tradcndam rcrum omnium cognitioncm fufficere, rcliquum cft,utilludidcm apcriamuscx ipfo methodi,feu Logici in* ftrumcnti communitcracccpti progrcflu ca,qusr prius ignorabantur,notifican* Cis » Dicimus itaq; dc rationc huiufmodi Logici inftrumcnti non efle, ut a N caufa od cfleaum,& e conucrfo progrcdiatur,(ed folum ut notificet,quod fieri potcft, & curo ratione,& finc ratione,fi cum rationc,fit ucrc (cicntificus progreflus,uel i caufa ad cfTcaum,ucl ab erTeau ad caufam,& inhuncfcnfum Recentiores op/ timc dicunt; fi uero finc ratione,ut patct dc definitionc,corum fententia non pro batur,cum in rei defmitionc nullo pa^o fiat huiufmodi progrcflus ratiocinatio b ni accommodatus, quare dccipiuntur (nifi rallor) Reccntiorcs, quia id gcneri at tribuunt, quod uni cius fpeciei competit, fufpeda itaquc nobis uidctur harc o> pinio tam cx partc fui, quam cx partefundamcnti. Opiniozdufiorisdc Pbdofopht conftlio infecundo Pofl: iitro. £ *A P, I X, QVoniam quar fciuntur,aliquo inftrumentofciri oporttt, idcirco quar de re aliqua qusrruntur,cu quarantur ut fciatur, aliquo inftrumento fciri opor • tet; At quac dc rc aliqua quarrutur,ut ( fi ficri posfit) fciitur,quatuor funt,uidcliV cet, An fit,quid fit,Quale fit,& proptcr quid fit.crgo harc quatuor aliquo inftru tnctofciri oportetrdemoftrationefciutrtur An fit ,qUale fit,&proptcr quid fir, defmitione uero quid fit,cum illis dcmbnftr*tio,huic autcm dcfinitio fatisfaciat. Vcrum cofiderare inftrumenta fcicndi,ut inftrumenta funt, ad Logicum fpeQac c in libris Pofteriorum,crgo in illis dcmonftratio a priori,& a poftcriori,nec non definitio confiderari dcbc«t,cura fcicndi inftrumcnta fint . Dixi demonftratio-; rem a x priori propter pcrfedam demonftrabilium cognitionem, qusr a dcmon- ftrationc pcr caufcm producitur.demonftrationem ucro a pofteriori propter iti genii noftri irrbecillitatcm,ad quam rcfpiciens philoibphus uoluit ctiam dcmo ftrationcm Quia confiderarc,ut eiusauxiho ad illorum cognitione ducamur, qusr fecundum propriam naturam funt nota,nobis tame ignota, ficuti funt cau far, & principia. At quoniam in primo libro cx communi omnium confenfu agi tur dc demonftratione,ut tflc posfit inftrumentu abfoluens ouxfita, An fit, Qua le fit,& Propter quid fit, fequitur ut in fecundo agi debcat dc dchnitionc , quac posfit eflc inftrumcntum fatisfaciens quarftioni Qtiidfit. Pra*tcrca,cx Ariftote* lis fentcntia duo dc qualibct fpecic confidcrarc dcbemus,fubftantiam fcihcct , & accidentia propria, quar omnia cx mcntc eiufdcm philofophi in fecundo Poftc*  rc,fi in fecundo Pofteriorum librodc definicione tracteret a demonftrationeco tradiftinda; debuiftet enimin primo librototum dedemonftratione fermonerri abfoluerc, dcinde m fecundo fcorfum de definitione loqui, fi ( ut nos alTerimus.) dub diftincTa inftrumcDta funt demonftratio,& definitio. Liber Secundus \ ^ Trddifl& rationesfoluuntur. a CAP. XI. ^\JT ordinatim ad propofitas rationesrefpondeamus, ad primam negamus falfitatem fecundi confcquentis,ad probationcm, qudd, pofita ueritatc no* ftra-opinionis, non fcpararcmus, ficuti ucllcuidcmur, lcopum definitionis a fco po demonftrationis, ratioqj noilra nihil roboris habcret, quando ex co qudd in fpcciebus duo funt cognofccnda, fubftantia fcilicct, & accidcns proprium, colli gimus, duobus inftrumentis rediftindis ad corum noticiam acquircndam opus  riatas,ut efTeSus uariari contingitjcum enim cfTe&ufi alii fempiterni, ncceflariiqj fint,alii ucro ut plurimum,eodcm modo ipforum caufas uariari nccefle cit,ut iU lar,quarum effeclus neccflarii funt,neccflaria: , illar autem,quarum effcctus funt ut b plurimum,ut plurimum ctiam fint,nam fi efsent neceflariar, efTcclus quoque cort tra fuppofitum neceflarii elfent. His pera&is, in contextu decimo feptimo,& in/ fraufquc ad mcdietatem uigefimi fecundi Ariftoteles ex profclTo agit de inuc tioneprardicatorum quiditatiuorum,atq? ideo deinucntione quiditatiuar defini tionis in ordine ad defmitum,ut clTc posfit inftrumetum, quo farisfaciamus qua: ftioni quid fit,idcp non fine ratione, cum cnim in primo Poftcriorum traftaue/ ritdcinuentione demonftrationis,cuius opctria quarfita oftenduntur,uidelicct, An fit,Qualc fit, & proptcr quid fit, cinecclTarium fuit in fecundo libro aggre/ di proprium tra&atum de inuentionc dcfmitionis, tamquam de akcro initru* mcnto, quod fatisfaccret quarftioni Quid fit, cui nulla demonftracio fatisfacerc potefL quo in negocio pertra&ando qua mcthodo progrcdiatur paulo infenui cxplicabimus . fed quifpiam & optime contra fcntentiam noftram hunc in mo/ dum inftarc pofsct,fi mtcr modos imaginabilcs ad habendum qtf quid eft, quos rciccit philofophus , rcponitur ctiam dcfinitio, quorfum dc cius inucntionc ita agit,utcfle posfit inftrumcntum, quo manifeftum redatur quid fit ? Adhu/ iufmodi inftantiam refpondemus,philofophum in huncfcntum reiiccre definitio ncm , ut fcilicct ex ca tamquam cx inflrumento ratiocinatiuo non concludaa c tur quid fit, in alium uero fenfum,ut fcilicct dcfinitio fit inftrumentum fimplici Quarfuoni Quid fit fatisfaciens,eam minimecxcludere,fed penitus admittere,dc finitio cnim uel quarhbet cius pars ad quarflionem Quid fit refpondctur . Cum itaquc a v decimo nono contcxtu ufquc ad uigefimum fccundum de methodi di uifiua? utilitatepro definitioncinucnicnda ex propria fentetia fatis , fupercp di fputauerit, na&us hic occafionc,de cadcm diuifionein altcra partc uigefimi fca cundi contextus, & in toto uigcfimo tcrtio ucrba facit pro ut cft utilis ctiam ad omnium problematum caufas inuenicndas . Hac fa&a problematum men/ tionc,cum eorum plurima,qua: cx partc terminorum diucrfa funt, ratione mc/ dii eadem efle posfint,cogebatur philofophus id aperire,quod detcrminat in co textu uigefimo quarto. Et licct fuperius uerba fccerit dc caufis, & caufatis, quar fimul funt,nec non de his,quar no sut fimul,&docuerIt quomodo in iis eX necef fitatc confequentia fiat, nunc in uigefimo quintto contextu de caufis , & cau^ d facis , qua: iunt fimul, idcm rcpctit, & cxquifice magis , quia huiufmodi Liber Secundus .1 ^ fpeculatio ad problcmatum caufas inueniendas multum confert; dubitat igitur t an exiftente caufato.ex nccesfitate fit caufa,ficuti cxiftcntccaufa , exneccsfitate fupponitur ttTe caufatum ♦ Si dicatur, caufato cxillente , non cfse cius cau* fam iIlam,quarpro caufa poncbatur.tunchuiufmodi caufati aliam caufam ponc re nccclTarium erit.quare ciufdem cfTcdus plures caufar dabuntur , quod tamen a propna demdnftratione alienum cft : fi autem dicatur,exiftcnte caufato , cau= famcfse,& cconuerfo,tunccaufa, & caufatum inuicera demonftrari poterunt, quare in demonftrationibus dabitur circulus; quar omnia (ut fui moris eft ) exe plis illuftra^difhcultatesqj propofitas diligentcr difsoluit.His omnibus cxplica tis,in contextu uigefimo fexto colligit quar propofuit m principio primi prio^ tum,ubi poncns intentionem fuam m illis,& in Pofterioribus,camcp in Hpilogo rcpctens,dc defmitione niliil dicit,non quia omnia,quar ufque ad locura illum docucrat.ad dcmonftrationcm pcrtincant, cum in fecundo Pofleriorum pcr fc de inuentione definitionis,ut efse posfit inftrumcntu fatisfaciens quarftioni quid fit,  mo feptimo,diccns,cam eflc principium indcmonftrabile; quarc,fi ignoretur, no poteft pcr dcraonftratiofrjcm indagari, fcd aliqua alia uia, quam ipfc ibi no cott t Liber Secuncfus 46 fidcrat, quia in ca partc Ioquitur folum dc illa definitione,quar pcr dcmonftratio » nem innotefcit, harc autcm efl definitio afTeaionis , ut in ca partc manifcftisfi, mum eft,& ut alTeric ctiam Auerroes in primo commentario fexci Metaphyfi* corum libri; fimiliter clarum eft, uiam ducentcm ad cognofccndum quid fit in accidencibus non cflc definitionem, fed dcmonftrationcm, in finccnim primi ca picis proponit Ariftotelcs declarandum quomodo pcr dcmonftrationemdecla, rctur quid fit , & in contcxtu quadragefimo feptimo colligit fc dcclaralTe quo, modo fit dcmonftratio ipfius quid fit,& quoraodo quod quid eft monftrctur ; fed totam illam partcm legentibus manifeftum eft, Ariftotclem nihii aliud docc re, quam quomodo demonftratio ducat ad cognitioncm ipfius quid fit , non eft jgitur dcfmitio inftrumentum duccns ad cognofccndum quid fit, fcd dcmonftra tio. dcinde Ariftoteles in contcxtu quadragefimo oftauo incipit traclationem dc genenbus caufarum,& docct eorum quodiibet pofle in demonftrationc mo , dium efle;& in ca caularum confidcrationc uerfatur ufque ad contcxtum fcxage fimum odauum , quar tota traftatio abfqueullo dubio de demonftratione eft , uia nihil dicitur ibi dc dcfinitione. poftca in contextu fexagefimo nono incipit cclararcuiam ucnandi prardicata eflentialia,quar prardicantur in eo quod quid cft, & confticuunt cam dcfinitionem , quarcft principium indemonftrabile; ncc tnagis cft definitio iubftautiar, quam accidcntis, prardicata enim , quar uocantur quiditatiua, non poffunt demonftrari dc illo, dc quo in co quod quid cft prardi, cantur, fiue fubftantias, fiuc accidcntia dcfinienda confidercmus , quemadmodfi cnim non poflumus pcr caufam demonftrarc homincm cfle rationalem , uel cllc animal, uel efle corpus; ita ncquc albedinem efle colorcm, ucl cflc qualitaccm,ne que eclypfim dTe priuationcm Iuminis,ncque tonitrum eflc fonum; polTumus qui dem per caufam demonftrare priuationcm luminis de Lunafubieda/ed non de eclypfi;& acccnfionem dc fanguine cordis, fcd non de ira,mfi idem de fc ipfo de, nionftremus. Cum igitur ca, quar prardicantur m quid tam in gcnere fublW c tiar, quamin generibusaccidcntium, demonftran non posfint,tameu ignota ef fc contingat, docct ibi Ariftotelcs qua uia dcbcant inucftigari , an uia diuifiua , ut ccnfuit Plato, an aliaua alia mcthodo; quarc tota llla traftatio eft de illa defi nicionc, quam Ariftoceles antea in contextu quadragefimo fecundo rciecerat, diccns, eam efle principium per fe notum in fcicntia, uel fi ignorari contingat , non pofle per demonftrationem innotefcere, fcd pcr aliquam aham mcthodum, quam in ca partc quarrit ; inftrumentum i^icur idoncum ad uenandum quid fic non eft ipfa definitio, quaudoquidem harc ignota proponitur, & quaricur inftru mcntum, quo inueftigetur; fed inftrumentum eft ipfa uia diuifiua,uel uia compo fitiua, per quam docct ibi Ariftotelcs quomodo ciufmodi prardicata uenari dc^ beamus,& horuminueftigatioeftinueftigacioipfius definitionis ignocar.quia ue nari ipfum quid fic,& ucnari dcfinitione idcm fignificac; quarc nihil inamus eft, , nihil ab Arifto*le alienius, qua v m diccre, definitionem efle methodum, & inftru mcntum, quo ipfcin ea partedocct uenari prardicata in quid , ut patct tum lc* gcntibus ucrba Ariftotelis co in loco^tum rcm ipfam pcr fe confidcracibus; crgo t 0^ , Logicarum Difput. t io ea quoque parte, quar a v contextu fcxagefimo nono ufqucad oauagefimum quartum protenditur, manireftum eft tum Ariftotclem non loqui de fola defi.ni tione fubftantiar, tum etiam non conliderarc detinitionem ut methodum ,  linquitur, cum cfle rationalcm, quar hominis differentia fi cflct ultima, non poflet amplius aggregatum cx animali, & rationali pcr alias diflerentias diuidi,qua* rc cx ea tamquam cx contrahente,& cx gcnerc tamquam cx contrahibih hcrec b quidiratiua hominis dcfinitio; ucrum -fi rationale non cflet ultima hominis diffc rcntia (latcnt enim ut plurimum ultimar rcrum dirTcrcntia*) tot cflent a nobis in tragenus accipicndayi quibus detinibilealicnum non fit,quot fimul iuncla: ulti/ mam cius difFcrcnttam circumlcnbcrcnt. cum itaque rationalcex mentePlato nis ultima hominis difTcrentia non fu, animali appofitum hominis definicionem ron cfTicit, fcd genus nominc carens, quod licet inquid prardicetur, ficuti defini tio, ab ea tamcn difTert, quia definitio cum definito conuertitur , gcnus uero no mine carcns ccmmunius cft. dixi genus nominc carcns,quia gcnus in duplici dif fcrentia cfl, nominatum um;m,alterum nominc carcns; nominatum gcnus illud cft, quod folo nominc profcrtur, nulla ci addita diffcrcntia, ut animal; gcnus ue ro nominc carcns cft aggrcgatum cx gencrc nominato,& una, ucl plunbus dif fcrcntiis, ut animal rationale, quod cum latius patcat, quam homo, rurfus diuu dcndum cft pcr mortalc, atcp immortale,& cum probatum fucrit, hominem no c (flc m mortalem,manikftisfimc apparct, cum mortalitati fubiacerc; applicetur dcinde mortalc animali rationah,fi aggrcgatum, quod oritur cx animali rationa li,cx mortali, cum homine conuertctur, ut uerc conucrtitur, eius dcfinitio crit , fin minus, cnt genus nomine carcns, quod cft deinceps diuidcndum , quoufquc aggregatum cx gencre, & difTercntiis cum definito conuertatur. Et in huncfen lum ucra cft pinlofophi fententia aflercntis, ca, qua: ponuntur in dcfinitionc,pcr fe communiora cfle , qua x m dcfinitum, ac dc eo in quid prardicari, quando fcili^ cetultima differentia latet,ciufq$ loco fumitur aggrcgatum cx pluribus diffca rcntiis ultimararquiualentibus. Nec conturbent nos aUquar definitionis partcs, uidelicet, diffcrcutisr, cum diclum fic, ca, auar in definitionc collocantur , in co quod quid cft dcdefinito prardicari ; nctortc confiteri cogamur cas in qualc quid non prardicari, proptcreaqudd differencia: a gencrc fcparaca: optime in qua Ic quid prardicantur, at generi coniun&ar, cum ucl gcnus nomine carcns, uel de d fimtionem faciant, non poflunt prardicari nifi in quid. Eccc quomodo pcr diuia fionem habctur ordo in partibus defmitionis, ita utuna, uidcliccc, minus com/ munisalteri communiori fucccdat, ncculla practcrmittitur. harc methodus iu> | fcruic Liber Secundus I j Q - fcruit ad inueftigandam defmitionem non folum fpeciei fpccialisfima-, fed ctiam a febalternar,ad cuius iterum definitionem indagandam,aliam ci propriim,non au rem fpccici fpecialisfimar ponit methodum , quarcft aggrcgatum ex methodo diuifiua , cV compofitiua liunc in modum fe habens. primum debet fpc, cies illa fubalterna diuidi in alias fpecies infra fe poficas, fi non in omnes , faltem in aliquas; deindc accipienla» funt earum fpecierum dehniciones acauifi tx per priorcm mctliodum , # dibgenter confidcranda* funr,an habear i n l£ a!i quid commune; cum cognitum fit,cas in aliouo communi conuenirt,(S:Ii6c no aliunde,mfi metliodo compofitiua a fingularibus progredicndo, fumcndum eft poftmodum gcnus gcncralisfimum illius pnrdicamenti.in quo definibile,&eiu* ipecies collocantur.cui fi appofitum fucrit illud commune pcr mechodum com poficiuam inuentum,efTicictur cx huiufmodi aggregato quiditatiua fpccici fub altcrnx dcfinitio.Vc gracia excmpli, fi quifpiam inueftigarc uellct dcfinitioncm atumahs, quod cft fpecics fubalterna, deberct primoan.mal in fuas fpccies diui a dcrc ncmpe,in hominem,cquum,& leonem; prarcerea,efsent ab co cxprima mc thodo accipienda- illarum fpecicrum definitiones,ut fcilicct Iiomo fit corpus a, b nimatum fcnfitiuum rationaIc,cquus ucro corpus animatum fenfitiuum irratio lialc hinnhibile,& leo corpus animatum fenfitiuum irrationale rugiens; quibus detinitionibus ita acccptis/deberet ulterius uti mcthodo compofinua a fineula ribus lutdiximus)uniufcuiufque fpeciei pregrodiendo.ex qua quidcmethodo manifeflisfimc apparet illud comuuc cfTe animatu> fenfitiuum, cum in anima, to,&fenlitiuoconueniant indiuidua otnnium animalis fpecierum; demum cum cogn.tum fueric ,carum fpecicrum genus gcneralisfimum efTccorpus gcnerabi le,# corruptibile, ci communc illud,quod inuentum erat in illis dcfmition.bus mcthodo cotf.pofitiua,addere deberet,&ita inuenta eflet animalis dcfinitio uide !icet,corpus animatu fcnficiuum. Ad cognofcendu poftea an uniuocum,uel arqui iiocumntquod dcflniendum proponitur, uidendum crt quomodo fe habcac communc iIIud,quod fpeciei fubalcernar definibilis ratio eft, ti .n. unu & ide* fue Tit m omnibus fuis fpeciebus,carumcp indiuiduis,non potert dcflnibile illud non c  in fccundo Poftcrioru libro ex mentc commetatoris tractatur cfsentialis utri^ ufq; dcfinitio.fubiccti (cjlicct,& cius pasfionis demonftrandar . Ex qua ratioci* C natione clare patet, cum ueritate non conucnirc minorcm propofitionem Aducriarjorum rationisjoptimccp afferuiflic Aucrrocm, ut ca, qua: di&a funt in primo, fint di&a propter fecundum. Altera Commentatoris au&oritas opinio' ni noftra: mirtf^equadrat,quia nulk dcfmitio cft rc diftin&a a demonftratioa ne,dc tota propriLr Um ftcade«ii»»,«kfmitione,cl;mim eft,cam a deraonftratia ne re non diftingui,uim m utraq; iidcra tcrmini rcpcriantur uariati folum fccu dum fitum; manifcftunietiamcftdc fubicQi dcfinicionc,qux licct a dcmonftrar tionc diffcrat ratione fort*ar,ac finis,rationc matcrix ab ca non differt,cum mc dium,quod materia deraoruVation is cft,in potisfima demonftratione fit femper fubiccli dcfinitio,cui Dicto fcnt?tia. Auerrois non repugnat,quando ait,raro mc diuindcmoftrationeefsc fubiecu ^etinitionem, quia cx eius fcntentia rararetia funt potisfimar demonftrationcs ; qaafi innucrc ucbt non fcmper,fcd raro in dcmonftrationc cffc mcdium fubie&i d>fmitioncm, Quia non in omnibusdc d monftrationibus mcdium cft fubicfii defmitio , fcd folumin illis , qux raro inueniuntur proptcr cxquifitam carum pcrfcctioncm , ut funt potiflimx demonftrationcs ; rc&e igicur loco citato dixit Aucrroes non cffc fcilicct inter Liber Secundus 5-4. demonflrationem, de qua agitur in primo,& definitionem,de qua tra&atur in fe a cundo, magnum difcrimen. Et quando diximus alias, detinitionem, de qua agi* tur in fecundo Poftcriorum libro, cifc inftrumentum a' demonftraticne, de qua agitur in pnmo,redirtindum, intelleximus,eam efleinftrumenrum a demonltra tione ucre diltmftum , quia licct materialiter fint idcm , formalirer tamen diffe* runt, quare duo, non unum, inflrumcnta funt diucrfis quarfitis fatisfacientia. VI tima ctiam Commcnratoris audoritas non fecus,ac fecunda, nobis uidetur faue re ; quando ucro Aducrfarii pctunt, cuiufnam in fecundo Pofteriorum libro dc monftrationis principia fignificent quid fit, uel fubiedi, uel pasfionis; refpondc mus, ca fignificare quidfitlubiccli , quoniam m potisfima dcmonftrationc mc/ dium fcmper eft quiditatiua fubicdi dcfinitio,Iicct confideretur ut propter quid pasfionis, cuius fignificant ctiam quid fit principia illa non proprie,cum eius nc que gcnus, neque proxima diffcrentia fint, fcd quia funt caula eius quiditatis.un dcmotus Aucrroes dixit,medium efle quiditatem extra quiditatem. Ad obie* fiioncm uero rcfpondentes, ncgamus, Aucrroi opinionem noftram aduerfari,li cct cnim in primo Poftcnorum commentario undecimo,& in propria qua*ftio b rc dc mcdio dcmonftrationis corum fcntcntiam confutet, qui dicebant,medium cfle fubietf i dcfinitioncm, id facit Aucrrocs, quia illi uolebant, medium in potif fima dcmonftratione cfle per fe fubicdi definitioncm,& pcr fe caufara utriufip cx trcmi, at nos cum eo aflerimus,medium in potisfima demonftratione cfle per ac cidcns quiditatiuam fubiecli dcfinitionem,quia non confideratur ut cius quidi tatiua dcfiuitio, fcd folum utcaufalis dcfinitio pasfionis demonftranda-; optimc igitur dixit Auerroes, cafdem propofitiones, quar in primo Iibro dcfignant pro pter quid,in fecundo dcfignarequid fit communead fubftantiam , & accidens proprie quidcm rationc fubftantia: , ratione ucro pasfionis demonftranda: non adeo propne, fcd quatcnus (ut diximus) funt caufa cius quiditatis. allata iam rc, fponfione ad omnes Auerrois auclorirates, rcliquum cflet, ut oftendercmus cas ad totam pasfionis dcfinitioncm non tcndcrc, cum in fecundo Pofteriorum no agat ex profcflb Ariftotelcs de illa defmitionc, qua: cx dcmonftratione clicitur, c ut eft tota pasfionis definitio, uerum quia de hoc fupra contra Rccentiorum opinionem difputauimus , ab huiufinodi ncgocio fupcrfedentes , ad locum jl/ lumLettorem dimittimus. Soiuuntur ratwnes 3 audoritates euertuntur y tnquibus optnio cAuttoris fundata fuit. C A T. XV I. /^ 1 VM in plerifqj fuperioribus capitibus& Ariftoteli,& Auerroi opinionem ^•^noftram rcpugnare probaucrint Aduerfarij, nuuc, utcius fallitas lucc cla^ rior appareat, rationibus,& au&oritatibus , quibus crat innixa, hunc in mo> d dum rclpondcnt , & primo prima: rationi , concedcndo , dcfinitioncm , ut di* 57 Logicarum Difput. a citquid, a^Logico confiderari, non tamen ut inftrumentum.fed ut finem inftru mentorum,d: methodorum,demonftratiua? fcilicet,& refolutiua\ Sccundaruero rationi, concedendo id,quod nos alTcruimus,duo fcihcct clTe in fpecicbus cogno fcenda, fubftantiam,& accidcns proprium;(ed quando poftea inferimus, ergo de dcfinitione in Logica agcndum clTc,ut de inftrumento fubftantisr cognofccndar, hanc confequentiam neganfjnam debet quidcm Logicus ageredeinftrumento, quo fubftantia ignota notificarur, fed illud non cft definitio,at methodus rcfolu tiua. Ad Ariftrtelis audoritatem in fcptimo Diuinorum tex: com: ^z. codcm modo rcfpondent, quo refpondcntad primam rationem ; Vcrbis autcm Auera rois in pnncipio commenti fupcr eo contextu duos fenfus tribuunt , primum quidcm, Auerroem nominarc definitionem in numero plurali , cum dicat , ( de definitionibus, ) deinde inftrumetum in numero fingulari, quare non uidetur ap pellarc definitioncm inflrumcntum, fcd folum dicere , dchnitiones confidcrari a b Logico quatcnus datur inflrumentum ahquod Logicum, quod ducit intcilcLttJ ad cognofcendas quidfrates rerum, ideft, carum definitiones, quafi dicat, def.ni 1 tioncm a Logico confiderari quatcnus pcr inflrumcntum Logicum innotefcic , inftrumcntu autcm cft dcmonflratio.. Sccundu ucro (enfum ucrbis illis tnbuunt, concedcndo, Auerroem uocare definitionem inflrumcntum Logicum, non ra* men ut fit rc diftin&um a demonflrationc, fed quatenus eft idem, quod dcmort ftratio,nam demonflratiocftdcfmitio, & definitio eft demonftratio, ideo detini tioqua rationepoteft uocari demonftratio,cadem ratione potcftdici inftrumen tum, quo ducimur ad cognofcendum ipfum quid fit, demonftratio cnim ducit ad cognofcendum ipfum quid fit. hanc cflc Auerrois mentem patet confideran/ tibus alia cius uerba in eodem loco, non poteft enim diceredchnitionem extra demonftrationem fumptam, & ab eadiftin&am, inftrumentum cfTe, quod dccla rct rci quiditatem,quia ftatim cofiderationem hanc primo philofopho attribuic, c diccns, (philofophus aute quatenus fignificat quiditates rerum, ) dcfinitio enim rcfpeSu naturar,cV quiditatis rerum non eft nifi eius fignificatris, fed ad ipfius re rum quiditatis ignota? cognitionem nos ducere non poteft ; hac igitur ratione afTerit Auerrocs eam a primo philolopho confiderari, no a* Logico,quareut ia ftrumentum fignificandi quiditateeft confidcrationis mctaphyficac; quo fitut cadem ratione a Logico confiderari non posfit , fcd aliqua alia. Examinatur aAduerfariorum refponfio ad (ommentatoris auttoritatem infeptimo Dminorum Commento quadrageftmo fecundo, CAP. XVI L d f~\ Vantum utriquc noftra? rationi Aduerfariorum folutiones fatisfaciant,qua" ^-v.tiq;fit ponderis corundem rcfponfio ad prardi&am Ariftotelis au&orita tem hoc in ioco necclTarium eflet examinarc; quoniam ucro harc omoia tamqua I Liber Secundus j6 falfa in capitc o£huo a nobis rcie&a fucrunt , ad illucl caput Le&orem rcmicti/ a tnus. Quod uero attinet ad Commentatoris au&oritatem, ncc prima, nec fecuti da refponfio arridet, non prima, quia licct Aucrroes nommct dehnitiones in nu mero plurali,& inftrumentum in numcro fingulari, propterca non colliturquin ex cius (entcntia definitio fic inftrumentum , (icuti non fcquitur quin dcHnitto h> gnificct rcrum naturas, quamuis dcfinitioncs nominct in oumcro plurali , &. Cu gmficat,innumcro fingulari, quando ak; Philofoplius autem de definiciouibus tra&at pro ut figniftc.it naturas rerum» uult igitur diccrc Commeatator, Logi/ cum confiderarc dc dclinitionibus, pro ut definitio iuftrumentum eft.quod indu tic intellectum ad intclligcndum quiditates rcrum, philofophum autem confidc rarc dc dcfmitionibus, pro ut dcfiuitio fignificat naturas rcrum Infuper,fi dcfint tio a Logico confideraretur quatcnus pcr inftrumentum Logicum,idcft,per dc nionftraiioncm nota ftt, quar Logicum inftrumentum cft, fruftra philofophus ageret iufccundo hbro de inucntionc dcfinitionis . Prarterea, dato hoc,utdcrl= nitio per dcmonftrationcm nota ruc, quomodo per illam noca ficr Ccrte ucl tjuia pcr demonftracionem concluditur,ucl quia ex ea ehcitur, no.i primo,ut pi b tcc per ea, quar dicit Ariftotclcs in fccundo Pofteriorum a fccundo contextu ufquc ad dccimum, crgo (ecundo modo, fed hoc paclo de dttinitionc tra&atur iin primo bbro dum agitur dc inucntionc demonftrationis, quia eatcnus detini/ ut,quemadmodum demonftratio a Logico confidcrata quatenus eft inftru' t mcntum.quod conftat cx principiis immcdiatis,cV fccundum ouod ipfum , lar> giens inharrentiam propria: pasfionis in fubie&o, potcft ctiam a philofopho con fiderari; ut cius ope aliquid aliud addifcat, uidclicet,exiftcntc demonftrationc in ftrumento ex principiis immediatis,& fccundum quod iplum,non liccrc tranfccn derc de ^cnere in genus demonftratiuc; ita definitio a Logico confiderata pro ut eft inftrumentum quiditatis rcrumfignificatrix, a x Metaphyfico quoquefic confiderata ufurpetur , ut eius auxilio rerum quiditatis,& naturar, quam pcr(e confidcrat Mctapbyficus, conditiones,& proprietates nonnullas inucftigarc pof fit, quare Logica cum Mctaphy fica confideratiooc non confundicur» Deltbrorum infcriptione Ioannisgrammstici opinio. ■ k CAP. XVllL Bfoluta prima huius fecundi libri partc, reliquum eft ut breuiter declarc/ mus cur fecundus liber refolutorius appelletur, quia dc primo non tam uc hementcr Ariftotelis cxpofitores altercantur. loanncs grammaticus duas cau/ fas uidecur afTerre, quarum altera cft, qudd cum dcmonftratio dicatur refolu/ tio, pars autcm demonftrationis fit prarfcns tra&atus ueluti docens de medio dc monftrationis, hinc fit,ut etiam fecundus Poftcriorum liber appelletur refoluto rius, ficuti & primus,qui dicitur refolutorius, quoniam dcmonftratiua mecho' dus, de qua in eo agitur,rcfolutionis cft fpecies, ex refolutione enim nobis prin cipia demonftrationis inueniuntur a x prionbus nobis afcendentibus ad priora na tura, uiddicct, ad caufas; primo enim coguoicimus fenfu Lunam deficcre, Intel leclus autcm poftca ratiocinando caufam jnuenit, proptereaqudd dicit , Luna d deficit, fed quod deficit obftruitur, ergo Luna obftruitur. Harc cft rcfolutio cx caufatis fioa man b Liber Secundus cg, caufjiisincaufas progredicns , dcinde demonftratio ex caufis in caufata de a fcendit huncinmodum, Luna obftruitur , fed quod obftruitur deficit , ero-o v • ^ « ^ « . i * . . . ... . • vygE- - * *-4 * r w • w * i «ilJ IsJOffJtfif llTL 1 sA l3l > 1 1 / I T 1^*1 ^ • • f 4 4 ^ • TTarc Philoponi fentcntia quodam modo uera eft, quoda autem modo falfa , » A cx ca partc uera eft,du inquit,dcmonftrationem efsc rcfolutione, fedaliqua indiget explicatione,na clameft demoftrationeQuia efsc refolutionc",at mcdiu, de quo ex eius fententia Ariftoteles agit in fecundo libro,non eft mediu dem6 ftrationis quia^, fcd eius, qua m primo libro philofophus principaliter tratfat |j«eautc ex comuni omniu opinione no eft dcmonftratio Quia,fed propter qd, >  quod habct proportioncm cum materia, nempc ex principiis neccfsariis , &. ex co , quoa cum forma proportioncm habet, nimirum ex (yllogifmo , qui demonftrationccommunior eft, ut teftatur philoiophus in principio quarci ca pitis primi libri priorum,ualct enim diccrc.eit demonftratio, ergo fyllogifmus, non autem e conuerfo ; cuius rci ratio tft, quia demonftratio iolum circa ma# teriam nccefsariam uerfatur , fyllogifmus uero ad unamquamquc materia ap/ plicari poteft. 6Vquamuis in hbrispriorum communiccr accipiacur, confidera/ turtamen principali intcntione in ordinead dcmonftrationem,ut uelleuidetur philobphus in principio primi hbri,& in pnncipio quarti capitis eiufdcm hbrij nec non in ccntextu uigtfimo (cxrofccundihbn poftcriorum ,quibus inlocis dc fyllogifmo,ac dcmot ftratione folum facla fuit mcntio ab Anftotelejcuius rci fatis prcbabile argumentum fumi etiam pofsct cx modo procedendi, quo phij C lofophus utifolet,nam in oibusaliis ferchbns Logicar dilciphnac fyllogifmidc finitioncm rcpctit,in poncrionbus uero minimc,quall ueht innucre,fc ibi, uideli cetin prioribus,fyllogifmum confiderarcin ordinead demonfrrationem. prarte reaaduertcndum cft,m hbris ptftcriorum dtrroftracioncm ab Ariftotcle pri> roo loco confiderari,fccundo aute dtttmtionc.quia demoftratio emcaciusali/ quidnotu facit,quam dcfinitio,licet dcfiniuo circa nobihus obie&um ucrtetur; hinc faclum cft,ut ncque in proccmio priorum , ncquc in cpilogo pofteriorum dc dcfinitione mentionem feceric,quamuis de ea,ut dc inftrumento fatisfacien/ te quarftioni ipfius quid fit,trac>et philofophus in fecundo poftcriorum . His po litis,dicimus,illos iure optimo priores,hos uero pofteriorcs infcriptos fui(Te,cu in hbris priorum agatur de partc demonftrationis communiorc , in poftcriori* d fcus autem de partc minus communi ♦ Declarata prima infcriptionis parte,acl fecundar explicationem acccdimus , diccntcs ,nullam deprimo libro inter A» riftotdis intcrprctcs controucrfura cfsc , omncs cnim arbitrantur , cum Liber Secundus rcfolutoriuminfcribi.quiaibiphilofophusordinc rcfolutiuo potisfimar demon/ a ftratioms principia pcrfcrutatur; dcfecundo autcm maximc dubium cft, qucrn non fecus, ac primum, rciolutorium infcribendum eflc opinamur, ud quia methodus compofitiua , qua quidcm methodo in co libro prardica* ta quiditatiua , & proptcrea quiditatiua defmitio in ordinc ad dcfinitum ab Anftotcle quarritur, quadam rationc cft rc(olutio,quatcnus fcilicct in ca a N magis compofito ad minus compofitu,ut a fpccic ad genus pro» gredimurjuel quia in eo agitur dc dcfini tione,quar rcfolutio dicitur,omnis .n. definitio rcfoluit dehnibile in fua principia,ut ex quincto con= ! O W .1 G a i 3 3 (3 textu pnmi hbri Phyfico rumaxime notu,ac manifeftum ,c(t , . f -: : 1 Laus iterunu, Honor,tf Gloria T>eo Optima MdxiMOiQui T rmus, vnus efl. F I N I S . I / J> ;n wjiarj ( inut upsii zotnnup oon^&tc$ -. K pbuM up sb . zuckaoiMbo? sisrc V"> ?n o it BERNARDINl PETRELLAE LOGICARVM DISPVTATIONVM Liber Tcrcius DE EA DEMONSTRATIONIS SPECIE , O.VAM PO, tisfimam nuncupant, 7 5? JE F %4 T l O, Vperiorc librofatis ( nifi fallor ) de iis rcbus difputauU mus , de quibus in pofteriora analytica nos prarfari cporTebat; nunc infhrutum noftrum aggrcdientes, di camus,corum,quar dc quahbet fpccie fciri po(Tunt,duo geneta C&/ubftantiam fcilicet, feu cflentiam , & cius proprictates. qua: omnia ex fententia philofoplii in fc cundo Poftenorum fub initium non uno,fed duobus inftrt mentis cognofcuntur , nam dcfinitionc fubflan* tia, demonftratione uero nota: fiunt proprietatcs,qua: (luunt a"forma,non autcm accidentia communia,qua: Ortum ducunt acomplexionc ut igitur Iuuenes,in quorum gratiam,& utilita tcm fcnbimus, maxima cum facilitatc duo tlla genera corum, qua* de qualibet fpccic fciuntur, pcrcipcrc posfint,de demonftratione primum, poftea de defini/ | tionc ecmpendjofam eis traditionem facerc decrcuimus,nc latum quidcm(ut a* iunt ) unguem a philofophi fencentia in poftcrionbus analyticis rccedentcs,- Quatenus itaquc ad dcmonftrationem pcrtinct^dicimus, cum ca prardicetur dc potisfima , proptcr quid tantum, cV quia,intentionem noftram in prarfenti di> fputationc non cflc,de dcmonftratione quia,6V proptcr quidtantum agere, fed foludc potisfima.quo ad cius matcria,qua? nthil aliud eft.nifi principia illis coar Ctata coditionibus , dc quibus primo pofterioru libro philofophus uerba facit» Ordinere/olutiuo,ex nottone fctlicet ipftus fcirc ftmpltciterprincipto- rum potisfim* demonfirattmis condtttones inuefiigantur. C. //. i CED Nonnulli hacin partc obiiciunt, nos Ariftotclis methodum pcrucrterc, *^maximaqj reprarhcnfioncdi^nos ciTc, dura quacrere,ac decUrarc uolumus , Liber Tertius 6\ qiodnam caufa? gcnus in pofita defmitione philofophus fignificaucrit ; proptc* » rA f *i 1 ■ • l • • ■ ST ' 1 - . r . . ■ * . v »»v*J>. • ^v-» « n i « i . . t Tropo/tU obieftionesfoluuntur. ™;.XXL . c *a ?. ii l D - ' ^jfF&tZ £1 * i - " - J r *■ S i i f f r IU 1 1 iJ ^ ■ } O til *• j * i C i * \ " ' P7 JT TT/?T*^H ^ ^ ^ A Ntcquam propofitas obicdioncs diflbluamus, notandum eft, pasfioncs prac ■^^ter propriam clTentiam, quar conftatcx gencrc,& dirTerentia,habere caufam rxtra cflentiam,a N qua ipfar,& carum elTentia producitur; quar caufa ncquc f6rma, & ccque matcria in qua rci dcmonftrandae cflc potcfl,quia ambxfunt dc eius pro> 6) Logicarum DiTput. t pria f flcntia, extra quam (ut diximus) eft caufa illa, liinc fadum eft, ut in &?in\) tionc ipfius fcire ftmplicitcr philoiophus dixent,(pcr cauiam, proptcr quam r:s cft, ) hoc cnim modo loquendi Hjiat, eiqj per diametrum opponi posftt, cum agens debcat agere in palTum rcdc difpofttum, Luna cnim cum fit materia in qua ipftus defedus, rcducitur ad gc* mis caufar matcriahs. Prarterea, haec caufa pasfionis efTedrix cfle potcft uelin eq  ientiam fubiedi, a qua habet ut ftt, per cflentiam fubiedi dc codem fubicdo de* monftrabitur, crgo mcdium,& caufa, proptcr quam cft res demonftranda, in po tisftma dcmonftrationc fubicdi ratio erit» Infupcr , philofophus in primo Poftc riorum contextu trigeftmo nono fecundum uetcrem fedioncm uult, ut demon ftratio faciens maximefcireprogrcdiacur pcr caufam non caufatam , fed caufa non caufata nulla alia eft nift ratio iubiedi, quia quando demonftratur unum ao eidcns dc fubicdo per aliud accidens, dcmonftratur pcr caufam caufatam , cr/ go dcmonftratio illa maximcfcirc oon facit,& propterea non cft pocisfima ; in> tcntio igitur philofophi loco citato eft, utmedium in dcmonftratione faciente maxime kire, quar potisfima cft, fubicdi ratio ftc , cOnftdcrata tamcn tamquam S propter quid pasfionis dcmonftranda?. Eccc auomodo philofophus fe ipfuntdev tt rmmacdc qua caufa incelligat in illa ipfius icirc fimpliciter definitionc,nam fi in toto primo libro philofophus accipcrct nomcn caufa: gencraliter , uidchcet , pro Liber Tertius pro rei caufa proxima , quarcumq; illa fucrit , non dixiflet in primo poftcrio/ rfi loco citato,dem6ftratione facientcm maxime fcire progredi per caufam non caufatam ; prarterea , fpharrica figura in demonftranda luminis in Luna accrc/ A tione efset ciuidcm Lunarforma , cVcaufa non caufata , quod tamen , & op/ timc , Aduerfarii negant ; confequentia probatur , & primo,fpha:ricam n> guram efse Lunar formam , nam per cos demonftratio illa eft potisfima, er* go cius conclufio per Ariftotelcm habec fecundum quod ipfum , atq; ideo prardicatum ineft fubieclo per efTentiam fubiedi , crgo per fubiecli efTcntiam demonftrari debct ; fpharrica igitur figura , pcr quam luminis in Luna ac/ cretio potisfima demonftrationc demonftratur , clfet ratio , uel forma Lunx. Secundo , & ultimo , fpharricam figuram efse caufam non caufatam , pro/ ptcrea quo N d pcr Aduerfarios huiufmodi demonftratio , cum fit potifiima, ra cit maximc fcirc , fcd per Ariftotelem loco cicato demonftratio, quar facit ma aimefcirc , per caufam non caufatam progreditur, crgo fpharrica figura , per quam luminis in Luna accrctio demonftratur , illius accretionis cffet caufa B non caufata . hac pofita ( ut cgo opinor ) ucritatc , philofophum , fcilicct, non loqui generaliter cic caufa in primo Pofh metiiodum Ariftotelis non perucr/ timus , dum dcfinitionem illam interprctantcs , quarrimus quodnam caufae genusinca philofophus fignificarc uoluerit, quia non cft Ariftotclis intentio in libns poftcriorum tra&acum facere dc caufis , ita ut in co, progrcdiendo or/ ciinar doctnna? , prius agat dc caufis uniuerfaliter , deindc particulariter de fm gulis caufarum generibus, icd cius intcntio cfl , in primo hbro inuenirc condi/ tiones principiorum illius dcmonftrationis , quar atiis perfedior cfl , in fecun/ do ueroinuenircquiditatiua definitionisprardicata,ut ex illis conflatadefinitio cfse posfit communc inftrumcntum ad quid fubftantia: , & ad quid acciden/ tium , ut abunde in prarfationibus eoruni librorum declarauimus . & licct in fc cundo farpcphilofophus decaufis uerbafaciat , id quafi coaclus facic , ut ui/ dcrecft in iliis prarfacionibus . intcntioncm autcm fuam in primo libroafse/ quicur philofophus ordinc rcfolutiuo cx notionc finis,qui necesfitatem inducit C iis , quar funtad finem , non ex notionc finis cuiuslibct dcmonftrationis , fcd folum eius , dc qua intendit, quia finis cum agentis inccntionc proportioncrrr baberc dcbct. Cum itaq; philofophus (utdiximus) ordihc refolutiuo inuenire intcndat conditiones principiorum demonftrationis propter quid ftmplidcer, qua: potisfima d»ci folcc , ab alio fcirc incipere non poteft, quam a x fcirelimplicr tcr , quod ab omni genere caufar non producitur , fcd fcrlum a formali, non (uc paulo fupra diximus ) pasfionis demonilrandar , quia rorma rci dcmonflran/ darcft dccius cfscncia , & potius in conclufione, quam in principiopotifiima: dcmonftrationis continctur ; fcd fubiecti , a qua (ubiecti caufa formali cmaunc res potisfuna.dcmonftrationc demonftranda* ne igicur Addilcentes crederent, omnia caufarum gcncracfsc caufam illam , propccr .qtum res demonftFan/ D da eft , optimc ( nifi fallimur ) definitioncm illam interpretantes quarri» mus, quodnacn caufac gcnus Ariflotelcs jn ca Ugnirjcarc uolucnc , quan/ 67 Logicarum Difput. 1 do dicit , ( propter quam rcs cft) , licct cnim fcicntibus id notumfit , Addi^ fccntibus fortafle ambiguum efle polTet . Tancum igicur abeft , ut maxima reprarhcnfione digni fimus, ut pocius laudandi uideamur , cum ex Addifcea tium mentibus ambiguicatem remoucre concmur » Ad aliam aduerfariorurr» rationcm ncgamus confequentis falficatem , ad probationcm fundatamfu* pcr Auerrois au&oritatibus in trigefimo nono , & quadragefimo fecund» commcntariis fccundi libri Poftcriorum , dicimus , Aucrrocm , quando locis cicacis ait , potisfima? dcmonftrationis medium nunquam eflc formani, incclligerc pafsionis , non iubie&i formam , cum aflerac , & optimc , for> mam in conclufionc potius , quam in mcdio demonftrationis contincri, nam forma fubic&i nunquam in conclufionc , fcd fcmpcr in medio potifiima: de» monftrationis concinecur , cum abillapasfio demonftracionc pocisfima de* monftranda habeat ut fit , & confeructur. & licet Auerrocs dicat, raro,cVper accidens medium in dcmonftratione efle dcfinitionem fubiecii , non aducr* fatur ci pofitio noftra ,raro cnim fubiedli definicioin demonftratione me» b dium eft,quia rarar funt, & raro fiunt potisfima: demonftrationes , inqui^ bus per Ariftotelis , & Auerrois fundamcnta non poteft efle mcdium nifi fubiedi dcfinicio , ut a nobis copiofe didum fuit in propria difputatione dc medio potisfima: demonftrationis. djxit, pcr aocidens medium cfsc fubicai, dc finitionem , non quia fit uerc pcr accidcns , fed quia ut formalis definitio fu> bicdi non confideratur; ucrum ut caufalis defmicio pasfionis dcmonftrandx» Eartim conditionum unaqm^ probatur. C *A P. ////. /"^ ONFIRmata ex obieaionum Tolutionc tradit* dcfmitionis explica; t ^ tionc , ad fingulas propofitionum pocisfima: demonftracionis condi^ tioncs probandas reucrtendum eft-, quarum prima de fc mantfeftisfima eft quia fi falfa conclufio , nimirum, diamctcr eft commenfurabilis cofta: qua* draci , uel homo cft non rifibilis , fciri non potcft , lcquitur , ut fciacur tantum ucra, fcd uerum demonftratiue non coliigitur nift cx ucris, idcrt, ucrumnon fcitur cx ; falfis, alioquin falfitas efset caufa fcientia: , qua? pcr dcmonftrationem habctur , atcp • idco cfset caufa ueritacis , quod eft abv 1 furdum , crgo demonftratio eft cx propofitionibus ucris . dixi ucrum do monftratiuc , idcft, rationc materiar nccefsariar , circa quam uerfacur dc monftratio , non colligi nifi cx ucris , quia fyllogiftice , hoc eft, rationc formarex falfis quoquc colligi potcft , ficuti ncccfsarium cx non ncccfsa^ d no. Efie ctiam dcmonftrationcm cx primis, & immediatis , feu cx indc monftrabilibus, ( idcmcnim (unt, £ fc inuiccm cxplicant ifta: du* con, ditioncs ) cx co patet , quia k potisfima: dcmonftrationis principia cflcnt Libcr Tertius 68 incdiata,& demonftrabilia,abfq; dcmonftrationc fciri mini ne poHcnt, quoniam a demonftrabilia,ut eiufmodi, per dcmonftrationcm liabcntur,ficuti per dchnitio ncm babcntur definibilia,ut definibilia,fed hoc eft talfum , alioquin daretur pro/ grcfsus in infinitum,qui ab omni dcmonftratione rcmouctur,crgo potiflimar de monftrationis principia funt immediata,&'indemonftrabiIia,lumiuetameninteU lcclus iciuntur.Principia illa cfsc caufas conclufionis, cx hoc patct, quia tunc ali cuid fcimus, quado cius caufam cognoicimus , fi icaque tunc conclufionem fci/ cnus,quando cius caufam cognofcimus , potisfima; demonftrationis principia fliint caufr conclufionis,cum dcmonftratio in uirtutcprincipiorum cam fciri fa/ ciat.cx quo probatur, illa cfsc quoque priora concluilone hunc in modum, cau (x funt natura priorcs caufato,fed potisfima* dcmonftrationis principia funt cau (ar conclufionis , ut probatum eft , crgo potiifimae dcraonftrationis prin* cipia lunt priora coclufione . Vltimo ,efscconclufione notiora,hac ratio/ nc manifeftum cft ; proptcr quod cft unumquodq; , illud magis cft , fcd per b -principia nobis rcdduntur hotar conclufioncs , crgo principia iunt nobis no xiora conclufione,ideft, illud cuius caufa cognofcimus aliquid certa, & infallibi h cognitione,eft infallibiliter,&magis notum,fed principia potisfimar dcmonftra tionis funt illa,quorum caufa cognofcimus conclufioncm cognitione certa , & «nfalhbili,ergo principia potisfima* dcmonftrationis iunt infalhbilitcr , & magis •nota,quam conclufio.Scd quia priora,& notiora dupliciter funt,naturafcilicct,  diflify de omni pofleriortfttct cxpltcatio. C *A P. V. CVM ncceflarium latitudincm habcat, aliud cnim cft, quod uocatur accidc talc,fcu tccundum quid,aliud ucro , quod appcllatur clTcntiale, uel fimplicu tcr ; potisfima demonftratio non conftat cx nccdTario accidentali,quodfunda* tum in tcrminis no conucrtibilibus cfficitur cx partc unius tantum tcrmini pro pofttionis,cx partc fcilicet prardicati, quando gcnus dc fpccie prardicacur, uc ani mal de hominc,nam licct prardicatum fubicao neceflanum fit.eo quia fuperiora ncceflario funt in inferioribus , non tamen prardicato fubic&um cx ncccsfitate compctic,cum infcriora accidant fuperionbus ; fed conftat ex neceflario fimpli citer,qudd fundatum in tcrminis paribus, & conucrtibilibus prouenit ex partc b utriufcp termini propoficionis,namficuti prxdicacum eft iubiecco necelTarium, itafubicctum eft nccelTarium prardicaco,uC patecquando prardicatur toca defini tiodedefmitojuel ultima difTerentia, auc propna paslto de fubietfo; cx quoco fequenter habcmus potisfimx dcmonftrationis prmcipia elTe uera non concin» gentcr,fed fimpliciter. neceflarium itaqj fimpliciccr tres condiciones requirie, uidelicet,d»clum de omni,pcrfe,cV uniucrfale; debent lgitur potisfimar demon* ftrationis prinCipia trcs illas conditiones habcre,quarum defeclu fimpliciter nc cclTaria non eflent. Et quoniam uniuerfaliora fcmper prarmitti debent,cum in^ tcr pofitas conditioncs una fit aliis uniucrfalior , ab uniuerfaliori cxordium fli^ mcmus,fed uniuerfalior conditio eft didum dc omni,nam quando dicimus, cy gnus cft albus,harc propofitio eft dc omni,cum omnibus cygnis, & in quolibet tcmpore albedo compctat,attamcn non cft pcr fe, ncquc in primo, ncquc in foj cundo modo,cum prardicatum nonfit dc quiditatc fubiedi, ncc fubic&um dc c conceptu prardicati ; non habccctiam uniucrlale prardicatum , quod fignificat adarquationcm fui cum (ubicdo,cum albedo folum cygnis non compctat; a db cto igicur dc omni poftcnoriftico,tamquam a conditione magis comuni,qua tn per fc,ct uniucrfale,incipicmus,dicentcs , dictum dc omni pofteriorifticum efse, quod utiquc non in aliquo quidem fic , in aliquo autem non, ncquc aliquando quidcm,ahquando autcm non,ideft, dictum dc omni poftcrionfticum cfle,quod habet non folum fubiedi uniucrfitatcm,cum dc fubiedo , & de omnibus fub cq contcntisprsedicatumucredicatur,fcd Ctiam tcmporis perpetuitatcm , cum fcmpcr cuilibct fubieao idcm prardicacum infic , uc homo cft animal, harc propo ficio habct chaum dc omni pofterionfticum,quia ammal,dchominc, & de om mbus particulanbus homioibus prardicacur, prarterea,fub quahbet tcmporis dit d fercntia homini,& omnibusfubco contcntis animal incft. Ex quo patct,dictum / * de omni pofterionfticum fupcrarc dictum de omni priorifticum,eo quia habct tcmporis pcrpctuitatem , qua carct dictum dc omni prionfticum cuius rci ra* Liber Tertius 70 *'o eft, quia in pofterioribus confideratur materia neceflaria,a qua tcmporis * Petuitas cmanat, in prioribus ucro ncquaquam,cum in eis non de materia, fcd r atum agatur dc forma (yllogiftica,a qua folu fubiecti uniucrfalitas ortu duciCr Exaliorum fententianoua dijferentiainterilla duo dilladc omni 3 eiufy impugnatio. C A P. V I. A Uo difcriminc prardicationcm dc omni pofteriorifticam a prioriftica difcrc •^**pare,& co quidcm a N paucis animaduerfo Nonnulli opinantur ,qudd fcilia cet poftenoriftica folam propofitioncm fignificec , prionftica uero non folam propofitioncm , fed totum dcnotet fyllogifmum . hanc opinionem ipfi confir* b tnant Auerrois teftimonio fupcr primo priorum pluribus m locis, & prarcipuc in capitc quin£to,& uigefimo quarto, nam in quincto ait, dictum de omni duas ncceiTario poftulare conditioncs,unam, ut maior propoficio femper fic uniuerfa, lis, alccram,uc minor fic fcmper affirmatiua . in uigcfimo aucem quarto inquic, dictum de omni efie in prima rigura a&u, in aliis ucro non actu , fed poteftatc, hinc optimc Ariftotcles in capite dc prima figura non ufus cft alia rationcad modos utiles primar figurar confirmandos, quam dictis de omni,ac de nullo,per. di&um enim de omni duorum affirmantium modorum efficaciam oftendit, g diccum autcm dcnullo duorum negantium.uulc igitur Auerrocs , dictum dc Omni integrum figniticarcfyliogifmun^non fimpliccm propofitionem.Hrc opi fiio( nifi fallor) pcccat in utroq,- dicto , primum cnim cum uericatc conuenirc Don uidctur,ut fcilicct prioriftica prxdicatio dc omni totum denotct fyllogif* tnum,alioquin per locum topicum adcfmkoad dcfmitionem dicto dc omni prioriftico compctercc fyllogifmi dcfinitio,qdod fallum cft,nam de racione fyl/ logismi eft,ut in uirtute principiorum cx ncccsfitatc conclufioncm mferat , lcu c ut cum illationis neccsfitatc aliquid norum faciat; dcratione uero dicti dc om *ii prioriftici cft,ut nihil fumi posfit fub fubie£to,de quo non dicatur prardicatu, aut, ficuci prardicatum, de fubic&o uerum cft,ita de omni concenco fub fubie&o ucrum cfscpoceft,quod illacionis neccsficaccm non indicat , nequc uc mcdiurn de minori cxtrcmo prardicerur , qct una cu prardrcationc maions cxtrcmitatis demedio necesficas fyllogiftica? lllacionis poftulac. prarterea, dictum de omni, non fecus ac diftum dc nullo eft radix , & principium, in quod fyllogifmus rc foluitur ,quoniam fyllogismus in propoutiones, propofuiones, in tcrminos, termini ucro in dictum dc omni,& di&um denullo rcfoluuntur,ergo dc primo ad ultimum fylldgifmus refoluicur in dictu de omni ,6V diccum dc nullojdi&u igicur de omni inceger fyllogifmus cffc no poctft, alroqyiiuidcm in fc ipfum re* ioluerctur , atq; idco feipfum componcrct , cum compofitum in ca refoluatur, 4 cxquibus componitur ,quod cft abfurduro,ucfcilicet,idcni icipfum componac y\ Logicarum Difput. g Nifi uelint , di&um de omni prionfticum efle totum fyllogifmum naturalcm , qui radix efl: omnium artificiabum fyllogifmorum affirmaciuc concludcntium, quos in libris priorum Anftottles tractat,(ed hoc dicert(quantum connccrc pof fum) nihil cft, cum omnium tam naturalium,qua x m artificialium fyllogifmorum cademfit ratio, omois cnim (yllogifmus, quicumquc ille fucrit, uel naturalis , ucl artif;cialis,eft ratio,in qua quibufdam pofitis neccfle cftaliud eucnireper ea, quar pofita funt, quod diclo de omni prioriflico minimc competit; in fe ipfumqj non rcfoluitur neq ; naturalis, ncqj artificialis fyllogifmus, non cft igitur didum deomni priorifticumncquc integer naturalis, ncque intcgcr artihcialis (ylloa gifmus. Cum ueritatc etiam non conucnit quo ad altcrum diclum , ut fcilicct prardicatio dc omni pofterionftica folam propofitionem fignificet, totumqj fyL logifmum non dcnotet, ficuti facit^prioriftica, conceflo nunc tamquam ucro, lia cet falfum fit , ut prardicatio de omni prionftica totum denotet fyllogifmum. " dcclaro , iaclo prius hoc fuodamento,ut fcilicet agcrc dc demonflratione,& agc redefyllo^ifmo ad matcriam nccelTariam contrafto, (eu agerc dcmateria ne» b ccflana forma* (yllogifticsc fiibieda idcm fit,namhorum utrumquc, uidelicet materia neccflaria, & forma (yllogiftica, demonflratione communius eft, cuili/ betcnim materia: (yllogifmus appbcari potcft , circacp neceflariam materiam non folum dcmonflratiuum ,fcd etiam definitiuum inflrumcntum ucrfatur,at dcmonftratio, & fyllogifmus ad matcriam necclTanam contra&us conuertun^ tur. hoc pofito fundamento , dicimus,cum demonflratio aggregatum fit cx fyl Jogifmo> & materia neceflaria, rationi confonum non uidcri , ut pofterioriftica prardicatio dc omni folam propofitionem fignificet, nam ft a fubie&i uniuerfita^ te priorifrica prardicatio de omni habct,ut totum denotet fyllogifmum,fequitur ut etiam pofterjorifhca, cum ipfa quoque prartcr temporis perpetuitatemjfubie &i uniuerfitatem habcat; non folam igitur propofitioncm fignificat , fed totuna quoque fyllogifmum denotat pofterioriflica prardicatio dc omni , fi prioriflica prardicacio dc omni denotct ipfa quoquc totum lyllogifmum. Quod ucro atti* c nct ad Auerrois au&oritates, dicimus, cas opinioni noflrar potius fauere,quata obcflc, naro in capitc quin&o per ca uerba non uulc, ut maior prppofitio femper uniuerfalis,& minoriemper arfirmatiua, fint ipftus di&i dc omni propofitiones , fed ut illorum fyllogifmorum , in quibus aclu rcpetitur diOum dc omni , ficuci funt fyllogifmi primsr figurar, maior propofitio iit feniper uoiuerfalis, & minor fcmper affirmatiua. cx quo capitc, qucmadmodum ex uigefimo quarto,ncc non cx capitc dc prima figura ipfiufmct philofophi, non chcitur , di&um dc omni intcgrum fyllogifmum cffe,feu totum fyllogifmum deno tarc,fcd aclu rcpcnri in fyllogifmis prima: figurar.affirma tiuc cocludetibus,potcftate uero m fyllogifmis alia rum figurarum,quod nemo fanse mentis ncga cJ rc potcft,cum oium fyllogifmorum affir matiuc concludcntium lit rajix, dfuoddmcatum* Liber Tertius 72 De eo , quod per fe ejl. t CsAP. VII. ^NRationc iam abfoluta difti de omni pofterioriftici,fequitur id,quod cft pcr ^Mc ipfo uniucrfali communius, ualcc cnim diccrc, eft uniuerfale, ergo pcr fe, fcd non c contra, eft pcr fe, crgo uniucrfalc, quia harc propofitio , homo eftani/ mal, eft pcr fe in primo modo,& tamen uniuerfalc prardicaturn non habct, quoa fiiam animal cum homincnon conuertitur, quam cerminorum conuertibihta/ tcm uniuerfale poftcrionfticu rcquiric, uc fuo loco cxplicabitur; eft itaque huiuf modi uniucrfali communius ipfum per fe, quod nunc diuiditar in quatuor moi dos, quorum primus, fccundus,& quartus funt modi prardicandi, cercius ucro , ut ita dicam, clTcndi modus cft;& hcct finc mulco plures modi pcr fe, uc paccc in quindo Diuinorum libro cap. dc per fe,his camcn Ariftocelcs fuic coritcntus,ut E> cx tali diuifionc apparcrct multiplex e(Tc ipfum pcrfe, nequc omncs cius modos pocisfimar dcmonftrationi accommodari pofle . fcd Aliqui hanc, quar commu/ nis cft, opinioncm quo ad utrumquc dier fe, quia licet modus eflendi pcr fc non fic modus per fe prardicandi,eft tame pcr fe, fabcr ucro (ucdiximus) non eft philofophus. Ad id ucro, quod in fecuna da rcprehenfionc quamtur quoad altcrum di&um, cxiftimo hunc in modum rc fponderi poflc, cum philofophus pofucrit aliquos modos diccndi per fc, conuc* niens erat , ut ctiam modos diccndi pcr accidens illis per fc cx oppofito refpoa dcntes adduceret, qui quidem non crant hac dc caufa fpernendi,quia habent mo dos diccndi pcr fc oppofitos; fpreuit autcm alios modos per fe,quia non eft nc cedarium in aliaiius a-quiuoci diftin&ione omnia eius fignificata enumerarc,fcd utiquencceflarium crat poncre modos pra;dicandi,& modos clTcndi pcr fe, uc ofteudcret ipfum per fc multiplex,& arquiuocum efle. B, • Ex aliorum fententta de noua modorum dicendi per Je , ex accidenti dtuijione . CAT. VIII. i SFri7F.i1 A****n*!r **^i7**^' • a * • . 1 t * > 1 wf\ ~ t —\ t ~ ' 1 mi% c«i Ji « - ** » ' «-.' «' *-* , ;uiu...i k.iiiuu, iji j 1 ^ ) J) 1 nfAlJ H Dluifione ha&enus a nemine cognitaNonnalli manifeftare conantur,modos per fe ab Ariftotcle confideratos clTc omncs modos enunciandi, dctcrmio5 do prius, id, quod diuidendum proponicur,non cflc modos clTendi,ncque modbi cnunciandi, quia modos docerc, quibus fimpliciccr rcs funt, non eft officium Lo gici, & modos cnunciandi confiderare, atq$ diftingucre ad librum dc Intcrprea tatione, non ad hbros Pofteriorum fpectat; fcd efie modos enunciandi in fcien» tiis ufitatos pro ut a N modis ciTcndi deriuantur,& cum eis conueniunt,feu modos dTcndi pro ut indeuarii modi enunciandi dcducuntur , quos omnes,nullo prac C termilTo , Anftotclcm ibi recenferc hac diuifionc a ncminc f ut diximus) ha&cnus co^nitamanffeftarc conantur,In omni (inquiunt) propofitione uel prxdicacum & iubiectum re ipfa non diftinguuntur, ucl funt duar rcs diucrfae , quarum alccraw&> , rnuIwDOfll m:Liup rnsup^mulsD 5; u!; ».■»& ;ns> sAucrrois tcfiimonio modorum dicendi pcrfi diuifio confirmat* impugnatur. C *A T. X. C KTOua illa modorum dicendi per fc diuifio ab illis confirmatur pluribus A« 1 >*uerrois aucloritatibus , nam in commcntariis fuis.30» 32.» 33. &. 34. pri mi pofteriorum cxpreffc uult Aucrrocs,nullum cnunciationis gcnus dari,quod fit in (cientiis ufitatum,practcr ea,quar Au&orcs prardi&a: diuifionis commemo rarunt , quandoquidem aut alicuius rei exiftcnciaenunciatur,aut res dc rc prac dicatur,caq* ucl ci coniun&a,uel difiun&a eft. fi autem aliquis alius afFcratur ab intcrprctibus modus dicendi pcr fc,illc facilc pofset ad aliquod illius diuifionis mcmDrum redigi, ficuti & ipfi rcdigunt quinctum modum pcr fc a Thcmiftio cxcogitatum in primo PoftcriorumCap.x» quando fcilicct accidens deaccidc te prardicatur, ncmpc, fuperficies cft colorata,- quia fi ucra cft diuifio prardicati inharrentis fa&a ab Ariftotelc.nccefsc cft, uel colorem efsc dc defmitione fuper D ricici,& ita primum cflc moduro.ud colorcm in fua dcfinitionc accipcre fuper/ ficicm > & ita cfsc proprictatcm fuperficiei,proinde cfsc fccundum modum , non Liber Tertius 1 c|uinctum ; uel tandem neutrum efsc de altcrius definitione, & ita non cfse tno/ dum diccndi per fe, fed potius eiTc modum diccndi per accidcns, cuius mcmia nit Ariftocelcs. hx func Aucrrois autloritates,quibus illi fuammodorum diccn A di pcr fe nouam diuifionem corroboranc.Quidquid fic dc opinionc Commenca toriscirca hanc diuifioncm ,fupponocum fuiflc huius fcntentiar, ut quacuor finc modi cnunciandi pcr fcjoullumcp aliud enunciationis gcnus dari prarccr ca, quar attulerunt prardidar diuifiouis Au&orcs, fcd quomodo ex mcntc Aucrrois alTercre pofsunt in tcrtio modo per fe cfse propofitiones iu ufu in fcicntiis,cum dicat Aucrroes,quar in tcrtio modo per fe funt.non efsc io fubie&o,ncc dc fubic clo prardicari? harc aute cx Ariftotelis fcntecia in antc prardicametis capitc fccun do no pofsunt cfse nifi fubftanciar indiuidux , quar in (cicntiis nullo pa&o ufurpa tur, quo ucro ad Thcmifcium dc illo quinclo modo diccndi pcr fc, cxiftimamus iure eum optimo impugnatum fuifse,quia illa propofitio, de qua ctiam philofo/ phus mcntjonem fecit in quincto Diuinorum contextu uigenmo tertio fub ini tium,rcduci potcftad iecundum mochim diccndi pcr fc, cum fit color affc&io B fuperflciei. Scd quid rcfponderi poterit ad Ariftotelem in eodcm contcxtu circa fincm,quando dicit, fupcrficics eft pcr fe alba? harc propoficio ufurpatur in fcicntiis, & camcn non eft pcr fc eo modo, quo dccerminatum cfc pcr fc ab Ari ilocclc in prarfenci parcc, quod indu&iuc probari poccfl , nam in prirao modo non cft, quia prardicacum non eft de conceptu fubiccti ; non eft etiam in fccun do, quoniam fccundus rcquiric terminos conucrtibilcs, cuiufmodi non funt,fu pcrficics , & album, nam licct omnc album fic in fuperflcic , non tamcn omnis fuperficies eft alba,- non cfse eciam in tcrtio modo patct fccundum corum diui- fionem,prardicatum cnim cfl a fubie&o re ipfa ditcinctum , quod repugnat ili tcrtio modo ; manifeftum eft ctiam noncfsc in quarto,quoniam eius prjc^ica tum eftiunctum fubiecto,& ipfi inharrens, quod ex corum fententia quar'0 mo do non competit, ergo prartcr modos per fc iam defcriptos in pximo •ofterio rum dantur ctiam aln,quibus in fcientiis utimur,& ad illos reduci nor pofsunt* nifi uclint, propofitioncm illam clse per accidens in primo,& in fecn»do modo, C fed hoc nihil cft, quia pcr Ariftotelem quar pcr accidcns funt in ill* duobus mo dis oon funt pcr fc, fcd propofitio illa,uidelicet, fuperficics elt alKab Ariflotelc dicitur pcr fe. fortafsc diccrc pofsent,pro uno,& codcm intcll£i>cfsc propoficio ncs in ufu in fcicnciis, & cfTc utilcs dcmonftracioni,qualis nr*i cli propofioio illa; fcd tunc contra fc habcnt, tcrtium modum non efhccrrpropoficiones,& fi illas cfficcret,non forc utiles dcraonftrationi,cum fint firujulares,# binariar ; Prarcca rea, quarcus modus fecundumfuumtocumambirum non cft ucilis dembnftra tioni,dcqua principalitcr ucrbafacit philofopbus in primo poftcriorura, crgo in adduda diuifionc non omnia mcmhra huiufraodi demonft racioni utilia func; quamobrcm nou efse in hoc reccdendum a v communi opinionc , dc qua facta cft mcntio D fub initium octaui capitis, tutius cxiflimamus» 75» Logicarum Difput. A De primo modo dicendi per fe. COnftituta ipfius pcr fc diuifione in quatuor modos , adfingulos explican dos acccdimus,& primo ad primum,diccntcs, pnmum modum ciTe illum , in quo prardicatum c(l dc quiditatiua rationc fubiedi,cui ineft,& hoc erit cx fen tentia Commentatoris uel tota dcfinitio, ut homo eft animal rationale, uel par tes eius, nempe, gcnus, & diffcreutia, ut homo eft animal, nec non homo eft ra/ tionalis , aut pars gencris, aut pars differentiae. Nonnulli dcclarantcs quid pcr partem generis, & diffcrcntiar intcllcxcrit Aucrroes, dicunt, cum intellexiiTe ge/ nus remotum,& rcmotam difTercntiam, per fimpliciter autem genus,& differen tiam, proximum genus, ac differcntiam proximam, genus enim remotum pars cft effentialis proximi gencris, ut corpus refpe&u animalis, cum in animalis defi nitionefumatur; Differentia ucro rcmota non ita dicitur pars differenria- proxi mar, led alia rationc, quandoquidem omnis differcntia tam proxima,qua x m rcmo B ta fimplex forma cft, qua- partibus caret; uerum quia per differcntiam proxima rcs diffcrt ab omnibus alns rcbus, per remotam uero non ab omnibus,fed ab a* liquibus, idco diffcrcntia remota dicitur pars differcntia? , proxima ucro dicitur fimpliciter differentia, & alias omnes compleditur, ucl faltcmfupponit,quiafine illis nullo patfoeffc, aut cxcogitari poteft. quod quidem remotum genus,& re mota diffcrcntia eatenus dc fpccie prardicantur per ie primo modo, licct in cius «Icflnitionc non exprimantur,quatcnus in proximo gcnere, quodcxprimitur, tu contincntur,ut patct de corpore,& deanimato, quae cxplicite non ponun* tun n hominis definitionc, fcd implicite pro ut in animali, quod in illa dchnitio nc ncnunatur , aclu inclu(a,& comprehenfa funt, idcmcnimeft dicere animal; acdicciccorpusanimatum fcnfitiuum,f»definitio idcm eft, ac dcfinicum. Poha ta uerbomm Auerrois dcclaratio ex eo fupcr hoc primo modo diccndi per (e ' minitne (b8 falKmur) colligi poteft, cum ibi aliam dc partibus differcntia? fentcn C tiami*ibcre iideatur,inquit cnim,(cnm uero dicimus.quod prardicatum eft per fe, cft>t praeetcatum fit in dcfinitionc fubicdi.aut lccundum qudd eft dcrinitio perfe&ayauc parsl cn nitionis,qucmadmodum acccptio hnc* in dcfinitione tna guli, nam tnanguli 4 c hnitio eft,qui comprchenditur a tnbus lincis: igitur linca in dcfinitione trianguh ?roceditpcr modum partis fcgrcgantis, ideff, diffcrciv * tia% Et quemadmodum ptiM&um, quod accipitur in dcfinitionc linex,& hoc,quo niam iinea definitur, euius ex«rema funt punclum , aut punda i igicuj* punctum rcfpctlu lmear fe habet per modum partis fegrcgancis,quoniam diffcrentia ipfins pcrficitur ex numero,& pundo: hoc cft, quia func duo puncla. ) harc Auerrocs, cuius uerba hunc habcnt fcnfum, uideliccc, in alicuius rei dcfinitionc fumi poile integram differentiam pluribus di&iombus exprciLm,ucin tnanguli dcfinitionc D tres lincas,& in linea: detinitionc duo pun&a, nam trungulus eft figura plana tri bus Lincis comprehenfa, ncc non Linca eft Longitudo finc latitudinc, cuius ex> Libcr Tertivs jffo trcma ifunt duri puncta.at fi in defmitionc trianguli ponatur linca fine numero; & in defimtione linearfine numero ponatur puncrum,uidelicet, triangulus cft fjgura plana a lincis comprchenfa, & linea ett longitudofine latitudine,cuius A excrema funt punfta; linea , & punctum in definitione trianguli , & linex pro cedunt per modum partis differentia:,cV funt in primo modo dicendi per fe,ficu ti tota differcntia . per partes igitur differentiarnon intclligit Aucrroes differe tias rcmotas ,ideft, fuperiores in codem prardicamento difTcrcntias,quas fup, ponit proxima d>ffercntia,ficuti pcr partcs gcneris intelligit gencra rcmota uf= quead gcneralislimum, fed mtelbgit uercpartes,ex quibus integra diffcrentia conftituitur, eafcp non fccus,ac complctam diffcrctuiam, uult efse in primo mo do dicendi per fe, ex quo duo cliciuntur,unum, ut prardicatio fit naturalis,quse cft, quando dcfubicaopradicatum enunciamus , ficuti cxtra animum re uera in eo ineft ,quando fcilicct prardicamus accidcns de iubftantia,& caufam dc cau fato fubflantiali,ut homo cft albus , & homo eft rationalis, rc enim ucra,& aL B bedo, c\ rationabtas in hominc funt.Prardicatio ucro prartcr naturam oppofito modofc habct, quando fcilicct de fubiedo enunciamus aliquod prardicatum, quod extra animum re uera in co non ineft.ficuti album cft homo,ucl rationale cft homo , ncquc enim albedini , nequc rationalitati incft homo , fed e contra, Alterum, quod elicitur ex primo modo dicendi per fe , cft , omnia prardicata primi modi efseformalia, & quiditatiua prardicata , quar in fingulis prardicamc tis reperiuotur , cum in uno quoq; prardicamento ex philofophi fcntcntia in pri rno Topicorum Cap. fcptimofit quod quid cft\ hinc patet primum modum fundari in caufa formali principalitcr , confccutiue autcm in caufa matcriali cx ::: • - Vi - ,hrj> De fecundo modo diccndi per fe. C *A T. XII. CEeundus modus dicendi per fe eft, in quo fubie&um eftde conceptu pnedf* ^cati in eodem fubic&o cxiftentis, utgratia exempli, quando dicimus , nomo eft nfibilis , linea eftrccla, uel curua, 6V numerus eft par, aut impar, nam in deft nitione rifibrhratis ponitur homo, cui incft, in definitione rc&i, ucl curui colloca tur linca , in qua infunt , & in definitione paris , aut imparis ingrediturj nume/ rus, cui inexiflunt; hincfaclum eft, ut philofphus dixcrit, pcr fcefsc inlecundo modo, quibufcumque inexiftcntium ipfis, ipfa funt in oratione quid cft declaran C te,ideft,per fe in fecundo modo lunt, quando ipfa, hoc cft, quando fubiecta func in orationeipfum quid eft declarante,idcft, quando fubiecta funt dequiditatiua definitione quibufcumque inexiftentium ipfis, ideft, omnibus prardicatis , quac in illis fubiectis inexifrunt.undepatet in fectindomodo dicendi per fc non efsc prar dicata nifi accidentia propria,cum in corum prardicatorum definitione ponatur (ubieclum ut difTcrentia. quarquidem propria accidcntia,cum fuorum fubie&o rum efsentiam iequantur,ciTentialia acciclcntia nuncupari folcnt,dupliciaq? funt, alia enim unica diclionc proferutur,ut rifibilc rcfpe&u hominis,alia ucro di&io nibus oppofitis,ut par,& impar refpc&u numeri. manifcftiffimum ctiam cft, in hoc modo non fecus, ac in primo, cfsc naturalcs prardicationcs , cum in utroq; modo pra-dicatum fubiecto incxiftat . cuarc iniuria fanc quidcm omnibus Ari D ftotelis expofitonbus attribuunt nonnalli,ut cx corum fentcntia philofopus una duntaxat primi modi dicendi pcr fc conditioncm ftatuat, u )dclicct,prardicatum cfsc .m Liber Tertivs j 82 cfse de tubiecti definitione,unamq$ fecundi,fubicctum,fcilicet,efse dc conccptu prardicaci; quia fi omncs fentiunt, prardicationes per fe potisfimam demonftra/ A tjonem ingrediences cfscex mentc philofophi naturalcs, ex eius quoquc fcnten tia aftirmare coa&i funt,utriulq; modipcaidicatum fubiecto inefse dcbcrc, quod tamquam. prarccptum in hoccontexcu ab Ariftotele traditum fupponentes,alio quin afsercre non potuifscnt,pra;dicatione$ per le else naturales,qua:runt duta xac modum, quo prardicaca in pnmojcV in fecundo modo dcbeant inefsc, in pri mo,uc fiut dequiditacc fubiecci, in feoundo ucro, utfubiecta fintde corum defif nicione, Ecce,ipfos etiam cxmcnce pluiolopbi.duas ucriufquc modi codiciones ftacuere,unam explicite,alteram implic!ite \ Qua coguica ab omnibus fcre Ari- ftotelis explicatonbus uentate, non pivtueruut uerba ilk (oaa vv*p%«.-n or t&T-jt &qua-fequuntur,)ftc exponere, uc cis attribuitur,uidelicct,qua*cumqucpra: dicata infunt in dcfmicione,ita ut ucrba illa («» ™ 71 idefl, in dctiiiicione, fi/ B gnihcent id, in quo pr^dicatum inefsp dicitur, quoniani fupponitur ab illis (ut 3 «jiximus) prsedicata m utroqoe modo inefsefubie&oinon m definitione, cum na turalker definitioncm incffe.non fubiici ab omnibus cx fcntentia philofophi co ccdatur; fed exponunt,omnia pra:dicata,qua- naturaliter defubiecto prardican* tur in eo quod quid eft, ita ut in eius ckhnitione fumantur,efsc in primo modo -dicendi pcr fe,& aua* de fubiecto naturaliter prardicantur,ita ut in eorum defini tione ponatur {ubiectum, cfsc in feoundb modo.Cum itaquc in utroquc modo fint prardicationcs naturalcs,clare patet,primum modum nunquam fccundum, necfecundmn unquam pofsefieri primum, alioquin in illis darctur prardicatio •pra-cer naturam,fi enim harc propoucio in primo modo^uidelicet, homo eftani mal rationale,qua* habet naturalem pra*dicationcm,per cerminorum conuerfio »cm ficrct in fecundo,nt animal rationalc eft homo,abfquc ullo dubio in ea fie *ret prardicatio prarcer naturam, C 2)* /«/>«- qua fundatur fecundus modn-dkendi fer yo. C *A P. XIII. t-ft s • I* ' #Tt t • >** • *? * £.1*1 f *i , ir nr* * ** ••»»*•* •**? 4 •% ******* • . r» * • f^! • 1 1 * **f* V7*T. r* f " 1 * • n T T^S hac rationc explicatis.uidendum nunc t\ in quo gcncre caufa: fundc/ ***• -^tur hic fccundus modus,in caufa cnim m?«criali cx qua,& formali minime, quia folum ad pnmum modum pertinent-^-rincipalitcr (ut diximusj una, altc/ ra uero cx confccutione; nec ctiam in c-^fa etficicncr,& hnali, quoniam folum •quartum modum conftituunt,crgo i** nulla,fccuncjus igitur modus cfsentialem ccrminorum connexum non habcbit,qaamobrem eius propofitiones non cruc perfe.SoIuit D» Thomas hancdub.itationem pro cuius folutionis intelligcntia aducrtcndum cfl,materiam duphccm ctse,unaminternam , quar eftalcera pars compofiti,nucupaturcp matcria cx qua,altera ucro externam,quxdicicur matea ria in qua,(eu fubiectum adu exifles ex matcria,c\forma compofitum, ut homo, qui compofitus cfl cx fubftantia animata fenfitiua , 6V rationalis qualicace ,quac D refpcclu hominis forma , rcfpectu uero hominis propnetatum efl caufa erTc/ M 1 frj Logicarum Difput. arix; quare accidens proprium a fubicdo cx duplici gcncrc caufar flucrc uide» Atur, primum quidem ut a x matcria in qua, deinde ut ab eflicicnce. hoc pofico, in quic D» Dodor,omnem propofirionem , in qua de fubic&o accidens propnutn prardicatur , efle per fc duobus fimul modis, fecundo, & quarto , propcer illam duplicem deriuationcm accidcntis proprii a fubie&o , nam quatcnus oritur ab co ut 3 caufa efTicientc, catenus cfl per fe quarto modo, quatcnus autem ab eo» dem fubieao nafcitur ut a materia cxcerna, catenus pcr fe cft fccundo modo,qui hoc difcriminc a primo difcrepat, quia ad primum pertinct materia incerna co modo, quo diximus, ad fecundum autcm pcrtinct matcria excema. aflfirmac ita cjueD. Thomas, fccundum modum fuhdari in matcria extcrna, qua: reducitur ad genuscaufarmaterialis,&cum fett proprietatlbus nexum facic efleutialem «. Nonnulli contra tantumuirum infurgunt, ac dicunt, cum abfq r ullo dubio hac in rc falfum cflc,quiafi fola pendentia accidentis propri/ a fabiedo ut a matc^ B riacxternafaciteflentialem conncxum.d fecundum modum diceiiJi perlecon ftituit, fequitur, omncaccidens, eciam commune, de fubiccio prardicaci fccundo rnodo dicendi pcr fc, quoniam non minus accidens commune,qua v n proprium a fubiefto pendet tamquam a materia extcrna, neq ; apparec cur fubixium ma gis dicatur materia accidentis proprij, qtaa\n communis ; itaquc fi duas has in* ter fc conferamus propofitiones,homo cft nfibihsoV homo elt albus, co tantum difcriminc difTerent , quia illa crit pcr fe duobus modis fimul , fccundo, & quar^ to; ha?c ucro fccundo foium , non quarto ,^uod ett manifcfte falfum ,  quarc etiam accidens communc inerit in fubiedo per fe, quod quidcm nemo «^crcrct; fi effcarix,crgo ha?c facit utfubic aum fumatur in dcfinitioneacddent.s, ?r oinde fccundum modum conflituit , non quartum, alia namque pcndentia a fubyjao prarter cas duas non rcmanct , ut ctiam D. Thomas fatctur, crgo pendentia a fubiefto ut a caufa efMricc ad fecundum modum pertinet, quia finehacnon feruatur propria illius modi condino>t,fcilitct,fubicaum fumaturin deflnitionc prardicati. Confutata D. Thoma: opinionc , dicunt , cum in hoc recle fcnfiflc , quia putauic duobus Dtantummodis accidcns proprium a fubicdo pcndcrc , fcd in co deceptum ef, fc, quoniam dixic , akcram pcndcntiam conflitucrc fecajndum modum , aU" tcram ucro quartum , ca m utraraq; ad fccundum modum pcrtincre • ■■f - Liber TertivoJ neutramad quartum conftanter afTcucrant ;idq^ Ariftotelcm ipfumfignificafle A afbrmant pcr duas illas fccundi modi conditiones,qua*'antea dcclaratar fuerutyl ch/oniam enim fubicctum eft matcria excerna accidcntis,idco dixic, prardicatG itrfubiecto propofitionis extra animum inexifccre, hax tamcn condicio non cft propriafecundi modi dicendi per fe, cum compecac cciam prardicacioni ex ac/ tfdenti; quoniam ueroidem fubicctum efc etiam caufiitfTecfrix eiufdcm accidc fW prsedicati, ideo dixit r fubicctum fumi in definicionc prxdicati r quar cftpro* pna fecundi modi conditio,quam fi ab co auferamus-,. & quarco modo tribuaa iV>us,nulla fecundo modo remaoebic propriacondicio,qua i reliquis modis dia flmguatur» • rrel i\ wq v ■ (tA prkdiftis obieftiomhus DSThomas dcftnditur. 12* C *A T. B SI uerba D. Thomar reOe intclligantur, tantum abcft ut liac in re dcceptus fit,ut potius ueritatem fil maxrme a(Tccutus,dum enim dicic , accidens pro/ prid fluerca'fubiccto,non excludit caufam cfficientcm quoniam per fbtMe&Udl intclligic materiam in qua, ideft, fubiectum cx matcria j^Sfrrna compofiruni,  bicctum fumatur in accidcntis proprii definitione.non fequitur,ut proindc fc* cundum modum conflituat,nifi quando eftannexa materia*, cum cx duabus fu biccti partibus fola forma in caufa fit,ut totum fubie&um fumatur in definitio nc propriorum accidcntium; ut ucro cfFiciens in materia , fi accipiatur homo pro toto fubie&o, ex hoc tamen non fcquitur quod illi infcrunt,ergo ctiam aU bumfumctin fua dcfinitionchominem,quia noneodcm modocadem uigetra cio ,ut fupra dictum cft; non fuit igitur deccptus. D. Thomas quando dixit» alteram pcndentiam accidentis proprii a fubiecto conftituerc fccundum mo' du,altcram ucro quami.Quod deroum ad Ariftotelis confirmationcm fpc&ar, B ab co nihil aliud loco citato habemus, nifi efficiens in materia conftituere fccun dum modum dicendi pcr fe,ideft,fubie£tum a&u exiftens , quod nihil aliud eft, quam efticies in matcria, fumi in definitionc prardicati,quam conditioncm fatc mur cfsc propriam fccundi modi ,ncc ab eo illam auferimus,&quarto tribuimus cadcm ratione, alioquin nulla propria conditio fccundo modo rcmancrct, qua arcliquis diftingueretur, fed cam utriquc modo diucrfa tamcn rationcadapta mus,in fccundo enim cx mcnte philofophi dicimus fubiectum propoficionis, & rci, quod eft cfficicns in matcria.leu fubicctum cx materia , & forma compofuu fumi in definitiooe accidentis proprii ut difTercntiam,6Y propterca ut eius par» tem efscntialcm,in quarto uero fubiectum propoficionis folum , quod eft altera pars compofuifuidelicct,forma(ubiccti, fumiin definitione ciufdem accidcntis proprii ut proptcr quid, & caufam extra ueram cius cfscntiam, unde patet,hos duos modos non confundi, ut infra declarabitur.Ex iis igitur,qua: hucufquedi C £t* funt, colligitur, qusccumque non funt prardicata ucl primi, uel fccundi mo/ di dicendi pcr fe,accidcntia efse in hunc fenfum 5 quatenus fcilicet a primo,6V a x fe cundo modo diftinguuntur, ut gratia excmpli , animal cfl muficum,fcu, animal cfl album; nam muficum,& album,qua:funt pracdicata,non ponuntur in dctini' tione animalis, quod eft fubicctum.hinc pacec, propofitioncs illas non efsein pri mo modo diccndi per fe, ncque etiam esfe in fecundo,quia fubiectum non ponia tur in dcfinit ionc prardicati, idcfl,animal non ponitur ncq; in mulicyieque m aL> bi dcfinitionc, De terttQ,& quarto modis fer fc. C *A T. XV. EXphcatis"duobus modis per fe,primo fcilicet,& (ccundo, reliquos aggredl mur , & primo tertium;qucm dicimus non efficere prardicationem , in co cmm cx fententia philofophi id collocatur,quod dc fubiecto non dicitur, utfub D ftantia prima,qux de fubicdo non prardicatur ; quarc nec fuhftantiac fecunda?, 87 Logicarum Difpat. A rrqur ulla accidcntia funtin hoctertio modo,nam detubftantiisfecundi;nirione,quir adtertium modum fpcclant,ad quartum & ultima explicandum acccdimus, afTcrentes, eum ellc, in quo ponuntur caufar excrinfec* ranonc clknnx corum effccTuum, quos producunr, uc patec de animah raciona» !i,& tcrrar interpofutonr,quar dfcuotur cfTe extra dlcntiam rifibilitatis.cV eclipfis; ba- autem exrrinfcca- cauiar funr efltcivm.cA' hnalis,qua: caufa efTicicns duplex elT; B una ucra, alrera non i.era cauia efficicn^ uera ca cft, qua? non fempcr ctl cfTecxui annexa, ut uiderc c(\ cfc ftatuario ra«) dum dicit,JE* rffr*, ^u^huJ^ iJ^Lr &quar tcquuorurJideft,item alio modo,quod quidcm propcrr ipfiim in cft unicuique^pcr fe, &cartcra,oam diflio illa(proptcr) ut plurimum denotac cau fcm c Ficieo£em,cx- finalcm, ut propjccr tcrrar intcrpoficioncm xjc priuacio lumi* nis (olis id luna, proptcr aniraal rationalccft aptitudo hommis ad ride'dum,pro ptcr filmm patcr aroat pra:ccptorcm,d iauiufmodi. Sw^gicur m principio huius decinn contcxtus debcc axxipi pra-pofitio illa^ fau ^urnpta fuic m calcc no ovA »bi (ut omoibus cJarum cfrjfumpca fiijc.uc significatcaulam cm"cienccm,dc fmalcm fcquitur ctiam hic cam aqcipi.uc sigoifjcac hu»u4»odi caufas , quando D igitur plulofophus ait^QHarfunc pcrfcsiciujt m illa *mt i Q 5? 3 Logicarum DiTpuc. fubieclis, propter ipfacp funt, & ex nece.sfit.itc, ) fcnfus illorum uerborum efscr, i primum,& fecundum moduro.non fccus ac qtiarrum,haberc nexum caufa* cfFi/ ' cicntis,ac finalis,cx: caufati,quod non mdttur cum ucrkatc conucnire.quarc for taiTc mehus dici pofsct, Anftotelem in principio huius dccimi contcxtus ac= cipere ( e/)a) pro ( xaiu ) , ut ( Jiaum ) pro ( xa^atym )ideft, proptcr ipfa, pro, pcripfa,feu pro pcr fc, ut fere omncs commuuiter intcrpretantur, cuius jntcrprctationis auxilio,& corum ucrborum scfus,& fcopus optime colligitur contra illorum fcntentiam, qui ailerunc , coru uerborum nequc fenfum,nequc fcopum ab aliquo ha&enus plenc intclle&um fuilTe. ( dta- ) uero non folum cum cafu gcncrandi accipi pro(jta-ja) j ideft, fignificare ( per) ,fcd ctiam cum cafu ac cufandi,patct apudcofdem,qui conuertetes in latinum fcrmoncm ucrba illa plii lofophi in calce decimi noni contcxtus, uidclicet , ( A/Vto apa e/j« *a} tc /u% J ' > j ; '"*>!3i") QVH%V Ti jDo tertia conditiont^ ad necejjariunu efsentiale requijita, uideli cet , de umticrfalt pofleriortfttco. p^oisu qr.Bv C *A P. X V III. tb 03 rfhot-j X7 Xplicata fccunda conditione ad necefsarium cfscntialc requifita , reliquum 'eft,uc tcrtiam,& ultimam declaremus,uidclicec , prardicatum uniuerfale, in quo pofita cft tota cfscntia potisfima? demonftrationis ; quarc pro cius intcllige tia aduercetidum efT,uniucrfalc in duplici difterencia clTe,unum pro primainccn tione , alrerum pro fecunda. relicco uniuerfali pro prima incencione , qua* ad Logicum non fpcclac nifi pro uc in ca fundatur fecunda , accipimus uniucrfalc pro fccunda inccncione , quffdicitur eciam ens racionis , & a Lo= gico pnncipalicer confideracur.Scd hoc uniuerfale,cum fic mulciplcx , non av que in cmnibus Logicsc parcibus accipicur; ut igicur cognoici posfic quav uii fn illa uniuerfahs fignificacio aVpofterioriftico confiderata , non cric ab re iu mcdiuoi arTerre qua* fiot huius uniucrfalis figmficata in communi. dici/ Liber Tertius J 94 mus itaq; uniuerfale hoc Logicum fumi aliquando pro natura quadam com muni rata apta dc plunbus pra*dicari , dc quo uniucrfali e^ic Porphirius in prardicabilibus } & Anftoceles in libro penhcrmenias; uel accipi inccrdum pro A figno diftnbutiuo uniucrfalitaris, quod folct appcllari nota quantitatis , ficuti cir, omne,cV nullum, dc quo cgit philofophus in codcm libro pcrihermenias; dc mum fumi pro prardicato primo, ideft, pro eo, quod dicit conuerrionem prardia cati cum fubiecTo,^ hoc appellatur uniucrfale poftenorifticum, de quo ucrba fe cit philofophus in primo Poftcriorum contcxtu undccimo, attribucns ei tres co d"itioncs,uidclicet, di&um dc omni, pcr fc, & fccundum quod ipfum , ut carum opcillud fcpararet a quohbec alio Logici uniuerfahs fignificato , ne incellcttus addilcctium redderctur confufus, fi ance eius diuifioncm,cum mulciplcx fit,illud dcfiniuilTcc; unde apud me aliquid difTicultatis patitur communis interprctatio, ut, fcilicct , duas prardicaci uniucrfalis dcfinitiones in undccimo illo contcxtu plulofophus pofuerit abfque eius diftinftione abaliis uniucrfalis Logici fili,nfibjlecompecic bomini fecundum quod ipfum, ergo uniuerlalicer, ac pri mo.cx cconucrfo,nfibilecompecic homini primo,ergo uniuerfalitcr,& lccundu quodipfum. Factamencioncde prardicaco primo,non cft frlentio prjtcreuns e, quod tamen falfum efh Nonnulli huic rationi rcfpondentcs, dicunc, duplic^ ifle fignihcatione huius uocis (quatenus,) poteft.n. fumi lacc,& facis impropric, potcftec fumi ftricle, quar cft propria cius fignificacio; lacc quide,& araplefumi' tur,quando nil aliud fignificac, quam intcrnum principiu/eu interna ratione,pro D indc cxclufione principii cxccrni,& externar racionis.in qua accepcionc propofia tio harc eft ucra,homo quacenus homo cil animal,uc .n. nihil aliud fignihcarc uo Liber Tertius s>s lumus,quam hominc ex interna ratibnc eflc animal,no cx aliquo cxterno princi pio quod quide ucrisfimu eft,quoni5 homo £ iotcrna ratione cft fcnciens, & anU mal ; in hoc igitur fenfu Aduerfarioru ratione conccdenda eflc fetcntur. altcra cius uocis fignificatio maximc propria , ut ipfius uocabuli cofideratio poteft o/ itcdere, eft,ut dicat,eande cflc utriufq; tcrmini rationc.ut fi dicamus,homo quatc nus homo cft rifibilis,ucra cft harc propofitio ct in fecunda acceptione, qa figni, ficat.eandc cflc racione.qua homo eft homo,& qua cft rifibihs,t> propna.n. rbrx m2 habct homo ut fit homo,'& p. eande" habet ut fic rifibilis , uerc igicur homo quatenus homo eft rifibilis,quia ex codc principio pedct nfibilitas,cx quo pedcc humanitas; fcd hxc no eft ucra,homo quatcnus homo cft animal , quia non cx code principio homo habct ut fic animal,cx quo habct ut fic homo, fiquide pcr fcnsu eft animal,homo uero no £ fcnsu,fcd pcr racione; non igitur qua rationc c homo.cade eft animal,fed aha,& alia rationc, itaq; homo non quatcnus homo c animal,quarc fecundu hancpropria fignificatione Aducrfarioruargumcncun5 cocludic concra philofophu,& comcncacorc" , qui in hac fignificacione accepc/ runt ca conditione (quaccnus ipfum. ) hac diftin&ionc ipfi, quado Logic5 publi ceraterprctabatur,inucnerut,eacp illis plcnisfimc (atisfccit,quaqua.n.apud nullu aliu ca ance ld tepus legcrac,came uidcbac,ipsa cum rci, tum cc uocabuli fignifi' cationi minficc confcntancam cflc ; poftca ucro cis contigic, ut candcm lege* rcnt apud loanncm gandaucnfem in quarftione dccima fecundi Metaphyfico. rum , quod cos ( ut aiunt ) fumraa hrtitia afTecic , cum uidcrcnt cruditum jllucn uirum fua au&oritatc ipforum fcntcntiam comprobaflc, sAddufla reftonfioconfHtatur,aliafyfortafseaccommodatiorm medium afertur . C sA P. X X. T^Iftinaioncs,quar non fint defumptar ab aliqua ucl philofophi , uel grauisfi/ moru peripateticorum audoritate,uoluncariar merico nuncupari poflunc , cum in quouis hominc quodhbet imaginari poficum fic ; iotcr quas locum habc rc uidctur pofita diftinclio de duplici huius uocis (quatenus ) fignificatione,Iatc fcilicet,& fatis impropric, ucl ftndc, & proprie; quouiam apud plnlofophum fni fallor ) fecundum unam tantum,& illam propnam fcmpcr lcgitur, & prarcipue cum rcs ipfa, & uocabuli fignificatio idminficcpoftulcnc, noca enim rcduplica tionis in ahquo , ncmpr, in hominc , dum dicitur, homo quaccuus homo,& huiuf modi , non poteft in eo dcnotarc nifi illud principium , rationc cuius homo efl Jiomo, quod cius forma cft. a qua fentencia non uidecur reccderc loanncs gaii/ dauenfis loco cicaco; nam cxiftimanccs cius Aducrfarii non eflc in auimali plurcs formas fubftancialcs diftindas,fcd unam , & eandem darc cflc ucgecaciuum , & animal, id probabant aucloricatc philofophi fub initium hbri de iuucncuce, & fcncaute, dicentis,(fiericnimnequit,utanimal, qua animal,cft,non umac.) fi cnim in ammali una, & cadcm forma non darct cfle uegccaciuum,& animal , ex | ncccsfitacc animali, quatenus animal cft, contra fcotcncum philofophi, non inck Logicarum Difpuc. fct uiuere, quod pro uegerari accipitur. refpondens Gandauenfis ad hanc dirTi' cultatcm,au£toritarrm illam philotophi declarando, ait, animal fccundum quod animal uiucrc, duphciter intclligi polTe, uno modo, ut animal llt primum fubie tlum uitx , & fic non intclligic Ariltotelcs, quia fi hoc efTet ucrum , tunc quid quid uiucret, uiucret per animal , quia hoc dicit ( fecundum quod , ) omnibus, fcilicct,ine(Te per naturam eius , ut pacet primo Poftcriorum. alio modo intclx ligipofle , animalfecundum quodanimal uiucre , ideft , cx nccesfitatc uiue/ re , ita ut includat necclTario principium, per quod uiuit animal , & fic cft ucrum , nam licct uegctatiua anima fit alia a fenficiua , tamen cx ncccsfitatc includitur in animali . Eccc , do&isfimum Gandaucnfem accipcre ( fecuna dum quod ipfumj fcmper eadem fignificacionc , pro ut, fcilicct, fignificat for/ mam cius ,cui applicatur, & hac dc caufa aic , dupliccm haberc fcnfum pro/ pofitioncm illam , quxcft, animal fccundum quodeft animal uiuit, unum , ut forma fcnfitiua , pcr quam animal eft animal , fupponat uegeratiuam , a N qua prouenit uita , non autcm e 1 conucrfo ! alterum , ut eadcm forma fenfitiua , qua animal cft animal , faciat animal fubie£rum * primum uitar ; quarc primo , non fecundo fcofu atTjrmat audoritatcm illam philofophi intelligi dcbcre . hanc Gandaucnfis lcntcntiam eandcm clTc cum fcntentia philofophi loco citato , indicant ciufdcm philofophi ucrba , dum inquit > ( In hifcc quidem , quibus utraque ifta , cfle animal ( inquam ) ac uiue/ rc compctunt , unam , & candcm clTe partem ncccfTc cft , qua uiuunt , fi> mul & animalis nuncupationcm fortiuucur , fieri cnim ncquic , ut animai, qua animal cft , non uiuat : at qua uiuit , hac cfTe animal , haud qua== quam nccdTc cft : nequc cnim idem eft clTc animal quod uiuerc . ) quo/ rum ucrborum fcnfus ( quantum coniiccre polTum ) huiufmodi cft , illa, in quibus rcpcritur anima fcnficiua , & ucgctaciua , habcnt hoc , ut fcnfiti/ ua fupponat ucgctatiuam , non autem e conucrfo , hinc eft, quo v d animal ca partc , qua eft aoimal , uiuit , ideft , torma fcnfitiua , pcr quam ania mal eft animal , fupponit ucgetatiuam , a qua prouenit uica ; e contra autem , uegctatiua non fupponit fenfitiuam , cum planta: uiuant quidem, fcnfu uero carcant . hunc Ariftotclis locum fi illi dihgcnter ponderafsent, optimc animaducrtiiTcnt , ei dupliccm illam fignificationcm huias uocisfqua tcnus ) accommodari non poffe, nec ita facilc dixilTent , fuam fententiam loannis gandauenfis fummar eruditionis uiri auclorirace c6mprobatam fuifTe , cum alicer ipfe fencirc uidcacur. fcd nunc concedamus huius uocis( quacenus ) duplicem pofTe dari fignificacionem, late, fcilicet,&ftride,prima fignificatio non nullas pacicur difTiculcatcs, quoniam cxplicandum erac, cuiusnam,pra:dicati,fci licet , anfubiedi , incernum illud principium, feu incerna illa ratio fignifica* ta ab hac uocc (quatcnus) eftct principium, ucl ratio ; fi cnim prardicati , ut gratia cxcmpli, quando dicimus, homo quatenus homo cft animal , idcft , ho/ n,o cx inccrna racione animalis cft animal , fcqucrecur ccncra fuppoficum, uc homo non quaccnus homo , fed quatenus (enfitiuus eOcc animal ; fi ucro fubie&i. Liber Tertius o S {iib:cai,ut,fciIicet,homo quatcnus homo ficanimal,ideft,uc homo cx intcrua ra tioneliominis fit ammal.tunc prima accepcio crac declaranda, quomodo, fcili cec,homo quaccnus liomo poffit ef;c animal.cum cx coclcm princioio non ha* A bcac uc fic animal.ex quo habcc uc fic homo.hcuci dcclaratur a Gandauenfe quo modo animal quaccnusanimal uiuar,cum a diuerfis principiis oriancur cfsc ani mal ,& uiuere.non crat igitur ponenda duplex illa lignificatro huius uocis fqua reous) uc cius ui Aduerfariorum rationi contra Arittotelis, # Auer-roi? pofi' tionem fatisfacere poiTent-,quoniam co modo diffoiui potcft;quo difsduitur illa i celcbcrrimo Gandauenfe,ut, fcilicet,homo quatenus homoftt animal , poteft dupliccm haberc fenium ; unum,ut homo cx peccsllcatc fic animal,quia forma ho minis, nempe,racionalitas,qua homercfc homo,fupponic formam fcnfitiuam,qua animal eft animal,non autem e conuerfo,quoniam forma fcnfitiua norvfupponit rationalitatem,cum bruta animalia fenfum habeant, ratione uero careant . altc rum autem,ut homo fit primum fubiectum,cui copecac animal. pofito cius pro/ pofitionis hoc duplici fcnfu,ad argumcntum in oppofitum refponderi potcft, iU B Jud concludcrc in primo fenfu, iecundum qucm Ariftotcles, & Auerrocs illam propofitioncm in prarfcnti partc non intclligunt, in fccundo uero fcnfu nequa» quam,eo quiaex icntentia Aucrrois intcr hominem,& animal caditaliud iubie fium medium,cui primo compctitanimal,uidclicct,aIiquodanimal , cuhisope (ut diximus in calcc dccimi noni capitis) difponitur homo ad recipicncUm pro priam, ac fibi detcrminatam formam; & cx mentc philofophi in hac tcrtia con> ditionc requifita ncceflario clTentiali prardicatum conucrtitur cumprimo fubicclo,ut patet dc hac pasfionc trianguii,uidclicct, habcrc trcs anga los arqualcs duobus re&is, quar quidem pasfio nec cum figura, ncc cum arquicrurc conucrtitur , at folum cum triangu lo , quia cius primum efl fubicctum , fed hoc non repcritur in gcnerc quando dc fpecic prardicatur» ^nornoi ai/niHijqui^q zl tnift vnohLiilacr Laus iterum,Honor 3 tf GloriaTteo optimo Maximo, Qui Trmus^Vnus ejt % . i»L svlp 3i«oq aoo »n» iguj jmin.iknvwsh i t bo/r t ( fj jb i { » i m rr F I N l S- mJ-nj.nujfl tibbiri ,ujmu O 51 lii lt4J TUJU7-1J boI fiiupoiiJ sbiii non L il'j~> 25 »p a (ntn muAu \}Ql *UJ0B3"I?m BERNARDINI PETRELLAE LOGICARVM DISPVTATIONVM Liber Qiiartus. De ea dcmonUrationisfyccic, quampotisftmam afppcllant ^Autloris mfjtutumj. C cus cfset de cfsentia argumenti, & aurifodina dc cfsentia auri» quod noo uide turmultum cum ueritate conuenirc , acfialiqua fint, quar in pofterioribus dici mereancur loci dcmonftrat\ui , a quibasj argumcnca demonftratiua Liber Qjjartus: 100 fumi posfint exiftimamus illa efse , uidelicet, dignicaces, poftulata, definitiones, caufam,& effcctum, cx hoc tamen non fequitur, locos haud e(Tc ab argumencis diucrfos,cum argumcnta altcrius probationi adhibcantur,loci ucro nequaqua, nam dignicas, dehnicio,cV alia.qua* diximus cfselecos dcmonftraciuos ,fi loco* rum nomcn mcrcantur,alccrius probacioni non adhibentur,fed harc dignicas,feu hax dehnitio,& fic de reliquis. quarc forcade mclius dici polTet,uc,fciliccc, dida de omni pofteriorifticum,perle,&uniucrfalefintconditiones ncccfsario cfscntia li requificx per qucd efsenciale neceflarium principia , fcu media p>risfima: dc* monftrationis func demonftraciua. Dcclaratis itaquc fuperiore hbro omnibus illis conditionibus , rcliquum cft accommodarc cas demonftrationispotisfimx pnncipiis,atqj conclufioni, ut indc manifeftum reddacur.huiufmodi demonftra tioncm conftarc cx nccclTario cfscnciali,quod erac probandum . Et quamuis in ulcima eondicione infmt alixdux, undc ii probaretur, propoficiones pocisfimx demonftracionis cfsc uniuerfales.efsct ctiam probatum, cas cfse per fe,& dc om tii,quia fcmper condicio minus communis contrahit ad fc (ut diximus ) condi^ tioncm magis communcm; dccreuimus tamen in iuniorum gratiam aperire, dcmonftrationcm potisfimam habcre didum dc omni,pcrfc, & uniuerfalc. Tonuntur omnes terminipotisfimam dcmonjlrationem ingrcdicntes. C sA P. II. \7Taddifcentes finem,qucfummopcrc optant,facilius confcquantur, aduer» y tcre debent,demonftrationem potisfimam ex partc formx,qux fyllogifmus cft, habere trcs terjninos,maiorem,fcilicet, cxtrcmitatcm,minorcm , & medium tcrminum. ucrum quia demonftratio cft inftrumentum, quod parit fcicnciam proprietatum,qux fpcciebus infunt,fcientiam ucro cfscntix carum propriecatu minime , nifi quacenus huiufmodi efscncia cx dcmonftracione ipfa clicicur. hinc cft, utmaior cxtrcmitas debeat efsc propria pasfio , non pasfionis dcfmiti.) rfscntialis , cuius rei ratio cft , quia mcdium in potislima demonftrationecic caufalis definitio primi cxtrcmi , quarcfi cfscntialis dcfinicio pasfionis per aliam eiufdem pasfionis caufalem dcfinitionem demonftrarctur , necef;e ef* fcr, utin maion propoficionc prxdicarecur cfscntialis dcfinitio dc caufali,fcd propoficio , in qua prxdicatur definitio dc defmitione, non eft per fc ncc in primo, nccin lecundo modo , nec in quarco reducibili uel ad primum , uel ad fccundum , circa quos modos ucrfacur pocisfima demonftracio. er» go demonftracio illa , in qua concludicur clscncialis definicio pasfionis dc pafa ?ione pcr aliam ciufdem pasfionis caufalem dcfmitioncni , non poccft cfsc potisfima , ut, gratia cxempli , propccr animal racionale eft apcicudo homu nis ad ndcndum , fcd ntibilitas eft proprer animal rationale, crgo rifibi/ Iicas cft apcicudo hominis ad ndendum » huius dcmonftrauonis maiorcm 9 * ioi Logicarum DiTpur. A propofttionemjn qua prardicatur dTcntialis dcfmitio dc caufali, non efse in pri/ mo modo, patet,quia in primo modo dicendi per tc collocancur ea,qua: funt de rationc dicente , hoc eft hoc , quod non rcpentur iu maiorc tlla propofttione, quia animal rationale no eft propne,uerecp aptttudo hominis ad ridendum/ed eius caufa,& propter quid, quare fcnfus ilhus propofitionis eft,ut animal ratio nale fit caufa,a qua fluit aptitudo hominis ad ndcndum. pra:tcrea,in primo mo do prardicatum eftde quiditatefubie&i,quod non repcntur in illa propofttio/ nc, ct.i5 ft termini conuertantur,quia una defraitio non eftde quiditate alterius dcfinitionis, non eflc etiam in fccundo modo manifeftum eft,quia animal ratio* nale,quod eft in cafubiectum,tantum abcft , ut ponatur in cfsentiah dehnicione prardicati tanquam differentia.quod poftulat fecundus modus,ut potius dctini/ tioncm illam non iogrcdiatur, quia cfsentiarfut dictum eft) non poteftcfscaha B cfsentia,(ed utique proptcr quid,& caufa,a qua efscntia tlla cmanat, ficuti cft ani mal rationale refpectu aptitudtnis hominis ad ridendum. demum non else in quarto modo rcducibili uclad primum,uel ad fecundum,paret,quia nccpra? lu catum eft de quiditate fubiccti,ex quo no reducitur ad pnmum, ncc iubicctuiu eft de quiditate pra:dicati,quapropter non reducitur ad fccundum. Ent itaq; in quarto modo ut quartus contra nonnullorum (entcntiam alTcrentium , qu ucu modum nonconftderari in unicapropoficione; potisfima igiturefscnon potcft demonftracio illa, in cuius maiori propofttione prardicatur efsentialis derimtto de caufali, fcd tantum propter quid; quare maior extremitas in potisftma de monftratione crit propria pasfio , minor uero erit illius pasftonis dcterminata fpecies, non pasfto ipfa, dc qua concludatur cius efsentialis definitio pcr aliam ciufdem pasfionis caufalcm dcfioitionem,quia ( ut diximus } demonftratio illa noti eft potisfima;medius autcm terminus non poteftefse nifi quiditatiua defini C tio minoris cxtrcmitatis, ideft,fubiecti,licct non fumatur ut quiditatiua fubiccti definitio,fed ut caula efiicicns non ucra pasfionis,nam ft propria pafsio habet ut ftt a x quiditatiua fubiedi dcftnitione, fcircqp fimphcitcr ex Ariftotele eft rem £ caufam cognofcere,a qua res illa habet ut hc, mcdius terminus non poteft fe nift quidtcatiua fubiccti dcfinitio, fumpta tamen ut caufa efflciens non uera pasfionts, cui femper eft anncxa, ad dtfTerentiam caufa: cfTicicntis ucrar,qua: no fcmpcr comitatur cfTcclum,ex quo patct, non cfsc ex mcntc philofophi corum fentcntiam.qui dicunt, unam pasfioncm pcr aliam potisftma dcmouftratione o* ftendi potfc. cum una non fit caufa ut altcra ftc, 0[ienditur } omnespotisjimxdtmonftrationis propofitiones hatere prfidicatumuniucrfalc } fcu pnmum. C*AP. III. ^/^Onftitutis potisftmac demonftrationis terminis , accipiamus loco cxcmpli ^illara uulgatisfimam, in qua concluditur , hominem rifibilem clTc proptcr • ■ Liber Quartus 102 animal rationale, hoc pacto, animal rationalc cft rifibiIe,homo cftanimal ratio, A nale, ergohomo eft riiibilis. Omnes propofitiones huius dcmonftracioms has benc prardicatum primum, & uniuerfale; dixi pra-dicatum primum, qma ha?c di" dio fprimumj non folum fubiedo, ficuti (fecundum quod jpfum ) fed eciam prar dicaco (quidquid dicanc aln) accommodari poteft,r U m dcnotet prardicatum im mediatum, uel lubiecti, ucl caufar immediatione. Conclufionem illius dcmonftra tionishabcreprardicatum primum primicate fubicdi, non indigct probacionc cum incer hominem,& nfibile non cadac aliud fubicctum mcdium, cui rifibilicas primo infic, ficuci manitVftisfimura eft, eam non Jiabere pra:dicacum primum pri micacc caula-, cum inccr hominem, & rjfibilc cadac caufa mcdia,uidelicct,animal rationalc, pcr quod rifibihcas incft homini; eft icaque conclufio illa mediata & immediaca,mcdiaca mediacione caufa*,ahoquin non polTct dcroonuTari,immcdia taueroimmcdiacionefubieai.aliccrnon habcret prardicatum uuiucrfalc, quod B prarter nexum dehuiciuum rcquiric fui cum fubiedo conucrfioncm. minore quo que, uideliccc. homo eft animal rationale, haberc prardicatum pnmum omni pri mitace clarum cft, cum incer dcfinicionem quiditaciuam , & defiuicum mhil ca^ dat medii, ldcirco haberc prardicacum uniuerfale. ultimo, maiorcm propofitioa ccm habere & ipfam prardicacum primum primitatc caufx compertisfimum eft cum intcr animal rationale, & nfibile non cadat alia caufa media , a qua rifibi! litas habcatut fit, & conferuccur. Cum itaquc prardicatu.n primum.uel uniucr falc prarccr ncxum defmitiuum dicat femper adarquacioaem fui cum fubiefto col ligicur, pra?dicaca prima, fiue uniuerfalia non ciTc nifi cria, uidclicec, tocam defi, mcionem, ulcima difTerencia,& propriam fpecici pasuone,quonian hxc folu cria funttermini pares,# conucrtibilcs; colhgitur ctiam , potisfimam demonftracio nem non reperiri nifi in tcrminis conuercibihbus, \l v r '"' : "'  tur in fecundo modo dicendi per fc , quia in huiufmodi materia non infunt pro/ prictates fpccificar, ucrum fi in aliquo modo dcbet collocari, uon poteft colloa cari nifi in primo, non principalitcr, quia in co prardicata funt formalia,(ed con fequcnter, ueluti caufa fihe qua non potcfl forma fubfifterc, idcft , ueluti uehicu lum defcrens formam, licet Latini aliter fentiant, uolunt cnim matcriam cx qua non fecus,ac formam,efle in primo modo dicendi per fe, cum cx corum fenten/ tiatota rciquiditas conftetex tali materia, & forma. quam opinioncm philolb/ phi fententia: repugnarc fupcriore libro capitc duodecimo a nobis difputatum fuit. cum cxplicatum fit in quo modo diccndi pcr fc fit conclufio, uidendum cft in quo modo fit minor propoficio,uidclicct,homo eft animal racionalejdicimus, cam eflc in primo modo, quia pracdicatum non folum eft de quidftatc fubicdi , fcd eft cius ipfamct quiditas,fcu definitio quiditatiua; nec poteft in alio modo rc peririminor propoiitio potisfima: demonftrationis, quia non demonftracur pro pria pasfiodc fubic&o in huiufmodi demonftratione nifi per eiufdem fubiecli dc iinitionem, quarin primo modo primar figurar fubiicitur in maiori propofitionc pasfioni dcmonftranda?,& in minori dc fubie&o prardicatur; nec obftat minorem aliquando rcpcririin fecundo modo , quando , fcilicct, demonftratur pasfio dc lubic&o pcr aliam ciufdem fubic&i pasnonem, quia dcmonftratio illa non cft po tisfima, ut fuo loco declarabitur. ln quo modo dicendi per Je reperiatur maior prcpojitio iffius potisfimt demonjirationis . C *A P. VI •.**ft:W*gi->**l-» wwrmjri 2u$Lcwc rrumsk ^i^^itss^HB/fUfum V M dixcrimus in auo modo diccndi pcr fe rcpcriatur conclufio,& minor propofitio illius uulgatisfimardcmonftrationis^quam loco exempli accepi mus, rcliquum cft, ut uidcamus in quo modo fit maior propoficio , ncmpe, ani» mal rationalceft rifibile. non eft in primo, tum quia prardicatum non cft dequi ditatc fubie&i, tum quia ctiam in illa propofitione non ponitur uera caufa fors malis rifibilitatis. noncft infccundo, quiafubic&um non cft decflentia prardica ti, nam animal rationalc non cft ncq; gcnus, ncq; diflcrcntia rifibilitatis, non cft icf Logicarum Difput. ctiam in tertio, quia in eo collocantur folum fubftantiar primar , quarfignificanc A Jioc aliquid, cVde fubieclo non prardicantur. Bric igitur propofitio illa in quar/ to modo, in quo collocantur caula? excerna:, uidclicet, dTiciens,& finalis, nam animal rationale quatenus cft extra rifibihtatcm, & illam cflicir, dicitur cius caufa cfFiciens, dicitur etiam caufa finalis, quia rifibilitas rcducitur ad animal ra tionale, tanquam perfe&ibilc ad fuum pcrrcciiuum. cum itacp animal rationa^ Jc refpc&u rifibilitatis fit tfTicicns , 6V finalis caufa , fequitur , propoficio// riem illam cflc pcr fe in quarto modo , qui rcduci poteft ad pnmum , & fccundum ♦ voiq jDt^t^iioa tn~ • i HtomMictl r*\ ijvp t bl -i m n wnz Ah otfcrft Qhnvmm tuj NonnuHorum fententia , ejuA etiam commmis efi 3 circa rnai orem frofoftttonem , ut ftt in fecnndo 3 non in qUartomodo dtcendi per fe . \.A. CAF. VII. EX altcraparte nonnulli communem opinioncm fequentes, aflerunt, maio/ rcm prcpofitionem c(Tc per fe fempcr fccundo modo,nec minus , quam con clufionem» ut autem hoctacilius declarcnt , inquiunt , elfc in memoriam ea o* Jtnnia reuocaoda, quar dixerunc dc duplici cmanatione accidentis proprii a x fubic cTo,ncmpc, tanquam £ materia'cxtcrna, in qua recipicur, ''"'•' «b'*m> pnk:itA anh n ;*J|d;in uitjifcrTiq majf^uicv;^ SorqiW';! . Uxcopinio tCfUA communig eft , impugnatur. C *A P. VIII. zijiiDQtfi^vpv.' 1 ' /5 Wjfflu) 'HJj«ni4£$u >^,oii v )h i "jH>yjb')i xnulir muborn hs TT AE C opiniojicct fit communis,non uidetur mihi undequaq? tuta, quare, 4 cum philofophandi uia nemini fit intcrclufa , ueritatis amore ductus non uereboream,quantum in me ent, huncinmodum impugnarc; ncmo fanarraeu B tis cft,qui non intclligat, rationale fignificare formam hominis, & denotare ma teriam,uidelicet, carncs,& olTa, fcd quarritur pro quo intelligatur rationale in illa propofitione, uidelicec , racionalecft rifibilc,uel folum pro cfficiencc abfq; maceria,idcft, pro forma hominis, quar nfibilitatis eft caufa ffhciens.ucl pro crti cicnte in maccria,ideft,pro homine compofito ex matcria, & formajfi refpondea rcnt,illudintclligi pro compolico ex materia, & forma , multafequcrentur abfurda,& primo,minorem potisfimat dcmonftrationis ncn efsc pcr fe,nam fi ra tionaleinfubiecto maioris intelligerctur pro hominc com|>ofito ex maceria, & forma, intelligereturetiam procodemin prardicato minoris,alioquin medium non efsct idem in utraq; propoficionc.acqj idco ratio efsct in qiutuort?rminis; fi itaque m ambabus propofitionibus intelligerctur pro eodem , crgo dicere in minon,homocft rationalis,efscc pcrinde,ac diccre.homo cft homo, qua- propo* fitio,licet fic uerisfima,non cft per fc eo modo , quo decermihatum cft pcr fe ex mencc philofophi in primo pofterioru contexcu nono. pra*terca,concctsa huiuf modi fenccncia,medium non cfsec excra efscntiam pasfionis dcmonftrandar con C tra Aucrrocm in fecundo poftcrioru com. trigcfimo octauo,6V contra feipfos, afserunt cnim alibi, omnem caufam efficientc,quarcunquc illa fuerit,ucl interna, uel cxtcrna,cfsc cxtra efsenciam erTeccus; deducicur confcquentia , fi rationale, quod pro mcdio fumitur, idem efset,quod homo,& homo eft pars efscntia? rifi fibilicatis demoftrandar,quia in eius definicioneponiturutdirTcrcntia, rationale quoque efset pars efsentia? eiufdcm rifibilitatis,ergo medium non cfscc cxtra cf (entiam pasfionis demonftranda*. Vltimo fcquerctur, quando defmimus rifibilia tatcm pcr homincm , dum dicimus, rifibilitas cft aptitudo hominis ad riden-» dum,ut pcrindc etTet,ac fi dicerctur , rifibilitas cft apcitudoracionalis .id l ridcn dum,crgo fruftra cfscntiali nfibilitatis dcfinicioni adderctufr cius cau( >,ihoquin uercc nugacio in tota rifibilitacis definicionc , quonfam idcm bis rcpctcre rj tur, diccrccuim cogcrctnur, risibilitas cft aptitudo racionalis ad ridendum P 107 Logicarum Difput. proptcr rationale, fcu , rifibilitas cft aptitudo hominis ad ridendum proptcr jiomincm.Si ucro rcfpondercnt,ibi rationalc intclligi folum pro efFiciente abfs quematcria, contra corum determinationem maior propofitio noo efsct.ficuti conclufio,in fccundo modo dicencji pcr fe,quoniam in fccundo modo, no fecus ac in primo,pra?dicatum dcbet incfsc fubiccco , quar conditio non rcpericur in ca propoficione, rationale eft rifibile,quia ex eorum fententia neutrum alteri iu» t ft.cum itaq; rationalc, fcu animal racionalc, licec dc nocct maccnam, incelligaa tur in maiori propoficione folum pro caufa etTicicntc , quoniam de eo fecunda buiufmodi fignificatum prardicatur rifibile; melius fortafse cric diccrc,maiorerm illam propofitionem ciJc in quarto modo diccndi pcr fe, qui huiufmodi caufam, & hnalcm poftulat,pro ut tamen rcducibilis eft ad fecundum. quomodo autem ad modum illum rcducatur,declaro,& dcclaratio fumitur cx iis , qua? fupcrius in quarco capicc noCauimus,fi cnim rifibilicacis racio fumacur propricideft.fine caufa,propofitio illa maior,quar eft,animal rationalc cft rifibilc, feu, rationale eft rifibile,non eft pcr fc in fccundo modo, quia rationalc non eft ncq; gcnus , neq; ditferentia rifibilitatis , & propterea non cft de cius propria ratione ; uerum fi ciufdem rifibilitatis ratio accipiarur largo modo, pro aggregato, fcilicct, ex uc ra cfscntia,& eius caufa,tunc illa propoucio eft in fccundo modo diccndi per fe, quiaeius fubiectum eft dc rationc prardicaci,non camen ica proprie , ficuci con/ dufio,propccrcaquo x d fubiecCum conclufionis cft compofitum ex matcria,&for ma,atq; idco cft fubjcctum propofitionis,& rei,feu inharrentia*,&pars cfscntialis rationis prardicati,cum fit cius dirTercntia,cui quidcm fubiecco ucrc pasfio dici* tur incfse; fubiectum autcm illius maioris eft folum fubic&um propofitionis,cti fit forma rationciiominis,& caufa cfriciens non uera,quar fapic naturam formx, ratione rifibiliratis, in cuius integra definitione ponitur ut pars, pro ut,fcilicet, eft propter quid, & caufa cfficiens,a qua rifibilitas,efsencialifqj eius ratio rluit,& cali fubicctonon ineftproprie prardicatum,quar condicio,uidelicec, prardicatum ineflc fubiecto, rcquiricur ad ucrum fccundum modum dicendi per fe; fcd dicu tur ci inefsc, quacenus ab co emanat,& hac de caufa maior propolitio non cft propric in fecundo modo,fed ad illum reducibilis, nam ad cum reducicur quar cus modus,quando demonftratur propria paslio dc fubiecto, ad primum uero modum,quando dcmonftratur cfsentialis pasfionis definitio de ipfa pasfione, rti mirum.aptitudo hominis ad ridcndum dc rifibilitatc pcranimal racionale hunc in modum , propter animal rationale cft aptitudo hominis ad ridendum, fed ri fibilitas eftpropteranimairationale,ergo rifibilitas cftaptitudo hominis ad ri* dcndum. in hac dcmonflratione,licct potisfima non fic,ucin fupcrioribus demo ftratum fuic , minor propofitio eft in primo modo,ficuti & conclufio , cum animal rationalc , quod cft prardicacum illius propofitionis , fit dc ratione ri> Gbilitatis,quar fubiectum eft,fi accipiatur tota ratio,ideft,racio cum caufa,aoimal enim rationale eft caufa efTeutiar rifibilitatis . cum itaq; in quarto modo , ficuti in primo,&in fecudo.fiSc propofitiones,neccfTe cft,ut caufa cxterna fit uel prardi catu,uel (ubiectu;fi rucric prardicatu, tunc quartus modus concurrit cu primo, Liber Quartu! 108 ficuti cnim in primo modo prardicatum ponitur in dcfmitione fubiccti , ita etia A in quarto, qui tamen ab co diftinguitur,quoniam prardicatum in primo modo L ucleftquiditasfubiccti,ut, homo eft animal rationalc,uel pars quiditatis,ut,ho/ mo cft animal,&,homo eft rationahsjin quarto ucro prxdicatum eft fcmpcr cx tra efsentialcm fubiccti rationcm proprie acceptam.ut patet in illa propofitio/ nc; uidclicct,rifibihtas eft animal rationalc,fcu, rifibilitas eft proptcr animal ra* tionale, ncquc cnim animal rationale eft efsentialis ratio rifibilitatis , neq? pars eius, fed caufa,a qua rifibilitas,& cius efscntia ortum ducunt; fi autcm caufa illa cxternafueritfubicctum,utuidereeftin illa propofitione,ammal rationale cft ri fibilc.conuenit tunc quartus modus cum fccundo,quiaficuti in fccurido modo ponitur fubicctum in definitionc prxdicati, ut, homo in dcfmitionc rifibilitatis, ita in quarto animal rationalc ponitur in eiufdem rifibilitatis dcfinitionc ; differt tamcn quartus a fccundo , quoniam in fccundo modo fubiectum fu* mitur pro compofito cx materia , & forma , idcft , pro matcria in qua , & -cftpars cficntiar prardicati, in quarto autcm fumitur iolum pro cfficientc B i abfquc matcria , & cft extra efscntialem prardicati definitionem . de fenfu 'tiero carum propofitionum , rationalc eft rifibile, & e conuerfo , rrfibile cft rationalc,ut,fcihcct, in quo fubiccto incft rationalitas, in codcm infit riftbilitas, cV in quo fubiecto incft rifibilitas,in codem initt rationalitas , quia neutrum rc uera altcri incft,fcd utrunquc alicui tertio,dubia res eft,nam pofita ucritatc hu/ ius dicti, fcqucrctur primo,rifibilitatcm non inefsc fubiccto a Logicarum Difput, Exfcntcntia nonnuUorum Ariftotclts artificium dcdaratur circa quartum modum diccndi pcr (c. CzAP. IX. Li C E T quartus modus potisfiroa: demonftrationi fit utilis.quia tamcti cft hoc ex accidenti, ideft,raro,nam raro cucnit, ut caufa efTiciens,qua: col> locatur in quarto modo,cum cffc&u rcciprocctur, & pofita ponat , atqj ablata aufcrat,ficuti fc habct tcrrar obiedio cum lunar dcfc&u,hinc nt, ut nonnulli affir rocnt, quarturo modum ab Ariftotelc omifsum fuifsc in modorum utilium e* numcrationc,quam fccit in dccimo contcxtu fccundum fc&ionem uctcrcm,quo niam in Difciplinis nulla ratio habcnda eft eorum,qua:cx accidcnti funt, & ra» ro cucniunt,aiserunt tamcn,Ariftotelis artificium expeodentes, non omnino ab B coneglc&um fuifsc; fiquidem in quarto capitc primi libri Poftcriorum poft quam modos omncs diccndi pcr fe,& per accidens cnurocraucrat, docct,duos priorcs habcrc nccefsarium tcrminorum connexum , dc quarto nihil dicit ; in fcxto ctiam capitc probans.principia dcmonftrationis cfsc pcr fe, ac ncccfsaria, cos tantum duos modos confidcrat , ut in ca partc legere pofsumus, qua: inci/ piensa'contcxtu quadragcfimo quarto dcfinitin quinquagcfimumfcxtum fc CUndum frftionem Aucrrois, in quo conclufionem facicns omnium,qux dixc* rat,inquit(pcr fc igitur oportct & mcdium tertio,& primum mcdio incGc. ) qui bus ucrbis fignificatfc loqui dc illis tantum prsedicatis,qua: infunt in fubiectis, non dc difiundis, proiade dc duobus tantum prioribus modis, non dc quarto. itaquciAriftotcles pro illa tantum demonftratione rcgulas ibi tradit,qua: fitpcr intcrnas caufas^ion deilla,qua: fit pcr cxtcrnas,quoniam raro contingit,utcaa (a cxterna ad demonftrationem utilis fit ; uoluit tamcn demonftrationcm pcr C caufas cxtcrnas reducendam cfsc fub rcgulas,& prjeccpta cius , qua: fit per cau fas intcrnas,idq? ab Arillotclc notatum.atqj prarceptum fuifsc pnmi illi animad ucrterunt , # eft (inquiunt) magnum philofophi artificium nemini cognitum; locus,in quoid tcftatum rcliquit Ariftotclcs, eft particula fexagcfima quincta fccundum Aucrrois partitioncm primi libri pofteriorum,ubi loquitur dc (cien* tia.ac demonftrationc eorum/quarfarpc fiunt.cum cnim in prarccdcnrc cius lie bri partc potisfima: dcmonftrationis conditioncs docuiflet,&eas tantum dcmo flrationcs,quar ex internis caufis fiunt,refpcxifsct,in his cnim locum habcnt duo foli priores modi diccndi pcr fe; poftea uidcns facile cucnturum cfsc,ut cas, quae pcr cxtcrnas caufas fiunt,a v gcnerc dcmonftrationis rcpcllcrcmus,admonc/ rc nos uoluit , eas quoq; cfsc ucras dcmonftrationes,carumcp principia , fi re&e confiderentur , cfsc ncccsfaria non minus, quamilla , quar. inaliis dcmonftra n tionibus afsumuntur» Liber Quarcus no Impugnantur ea 3 qu& infuperiore cap. difta funt. A C A i ,ft ( . ■ _ j __ _ _ r , , - . -_ , , , - _ k *_• n . . _ - mmjm t . #v*> i , * ** ' iii *4 t ■ i f h 1 1 > W I «V ARbitrantes nonnulli accidentibus , tum a fubicfto , in quo inhacrcnt, tum a caufa, a x qua producuntur, cmanantibus , ut uidcrc eft dc Lunar defe&u, & huiufmodi aliis, caufam effearicem, uon fubicaum , cxiftcndi nccesfitatcm indu/ ccrc,ut id, quod dicunt, facilius intclligatur , confcrunt accidcntia harc cumi]^ li$, qust ab intcrna caufa fluunt , fic cnim manifcftior fict corum ncccsfitas. di^ aum ab illis cifyccidens proprium pcndcrc a (ubicao tanquam a duplici cau^ fa, uidclicct, ut a matcria cxtcrna, & ut ab efficicntc pcr cmanationcm, ucluti n fibilc ab hominc, quia latct in hominc cauia cffcarix rifibilitatis , quar cfl ipfa ho minis forma; igitur fi ficri poffct, ut har duar caufar rifibilitatis a fe inuiccm fepara rcntur,cV cffctin homine rifibilitas , in quo ratiooahtas non ineffct^neccffariurri non effct,hominem rifibjlcm cffc, fcd poffct non cffc nfibilis , quia refpcaus, quc habet homo ad rifibilitatem,cft refpeaus fubicai recipientis.cV potentiar pasfiu*, quar dicitur cffe potentia arquc rcfpicicns utrunque oppoficum; homo lcaq; qua tcnus cft materia,cVfubicaum rifibilitatis, nullam illi accidcnti infcrt cxiftendi nccesfitatcm, fcd tam habcre,qua x m non habcre illam potcll quoniam igicur fc> iunaa caufa effearice non eft neceffanum homincm cffc rifibilcm.fi abfquc illa ri fibilis effc poffet, ca fola cft, quar illi accidcnti ut in hominc infit neccsfitatem im ponit ; idco rifibilitas neccffanacft homini non propter pendetiam abco ut a ma tcna rccipicntc, fcd proptcr pcndcntiam a v caufa fua effearice, qua: cidcm (ubie Go infita cfl. fimili ratione in accidentibus, quorutn caufa cflfearix externa cft,U cam mcnte cum fubicao .accidcntis coniungamus , accidcns fcmpcr incft non tT.inus.quam illud, quod caufam intcrnam habct , & hac rationc ciusinharreiv tia fit ncceffarja propter uim caufar efflcicntis; pcndent cnim harcquoque accide" tia & afubicao tanquam matcria,* a caufa produccnte; at it* co djfferunt, quia Liber Quartus 112 fubicaum,& caufa produccns non funt coniunda, ut in illis, fcd difiunaa; itaquc A 1, fubicaum non accp,amus folum, ac nudum , fcd unitum uirtutc caufa- eflcien t,s, accdcnua ,lla funt ci ncceflaria; ut Lunam f, confidcrcmus cum ob.cdionc tcrrar , nccdTc eft ,n ca ficri cclipfim , fed non cft neceflarium dum folam Lunam refp,cmus ergo accdentia harc,quar rationc fubiefli non fcmpcr funt.femper ta men funt habita ratmne caufar , quia ccrtam caufam nccelTario confequuntur, Ex h,s autem fum,tur facilisintcrprctatio quorundam ucrborum ArifLehs in pnmocap,tc fccund, libri Pofteriorum, quar licct iGrarcis optimc dcclarcntur mult,s tameft negocum facclTunt; loqucns ,bi Ariftotcles dc quarftione ,Ila co I plexa qua» uocatur proptcr quid, dicit, pcr cam quarri caufam corum , quar per fc, ucl pcr accdcns ,nfunt alicui; uidctur itaq ; illa, quar per accidcns pr*d,can. tur, ad demonftranonem admitterc, quod quidcm nulla rationc uidccur cflc co ccdendum; Grarc, fic mtcrprartantur; pcr fc infunt , ut in hominc r,fib,Iitas pcr accdcns ucro, ut ccl.pfisin Luna ; cft cnim cx accdcnti dum folius Lunar ratio habetur, attamen cft pcr fe adhibita caufar cxtcrnar confidcrationc,pcr fc finqua) 1 lecundo modo, qu,a m dcfinitionc edipfis ponitur Luna,atnon poncretur (Tnul la elTet cxtra Lunam caufa, quar Lunam cogcrct obfcurari, caufa namque extcr na factcchpfim neceflario, & perfcin Luna inefle. Eft autem aducrtendum nc propter amb.gu.tatcm in d.fT.cultatcs labamur, duo efle genera eorum.qu* no femper f.unt, .dcocp cx accidcnti flcri dicuntur; illa cnim, quar cafu cuen,unt,cx accdcnt, funt, & fub fcentiam, ac demonftrationem non cadunt,quoniam raro fiunt non folum hab,ta ratione fubicdi, fcd ctiam habita ratione caufar , nullam en,m certam caufam neceflario cofcquuntur.quia flunt prarter intcntionem cau fe efficcntis, quar pcr fc aliud quidpiam efficerc uolcbat; eclipfis aurem raro f,t & (ubfccnuam cad,t, quia rat.onc tantum fubied, raro fit , fcd fcmper rationc caufar: corum igitur, quar raro, & ex accidenti fiunt , al,a fub fcicntiam cadunt aua non cadunt . ' Impugnantur ea y qu* modo notata funt. CAP. XII. , C J7 X imposfibili illa fuppofitione ut per comparationem caufc externar cum mterna declarare po(Tcnt necesfitatcm eorum accidcncium,qu* excra fubie, o2t ' , n 7 tUm ' Ut P ro P° fit r„ alTcquantUr ' Ut P° tius °P° rr «'  la oon eft caufa fufTiciens ad oftendendum eclipfim inellc Lunx, quia prarccr tcr rgc intcrpofitioncm requiritur ctiam Lunam efte modo prardido difpofitam ad cclipfis receptionem, fi crrim Luna non a x folc , fcd dc fe lumen habcrct , a cerra interpofita minime prohiberecur lumcn illud , nequcctiam prohiberccur , con cefto eam a" folc lumen recipere , fi ci diamctralitcr non potfet opponi. Ex quo clarepatet, dcmonftracionem deeclipfi Lunarper folamtcrrar interpofitionem oon clTe potisfimam , cum fic conftruda per caufam non fufficientem. Quodat/ tinet ad uerba philofophi in iecundo Pofteriorum capitc primo,ca non uidctur fufciperc cxpofitionem,quam ponunt, per illa .n. , qux infunc p (e intclligit A/ riflotclcs ea,quar infunt scper,uc nfibile m homiue.per illa uero , quarinfunt per accidens, intelligit ea,quar mfunt raro , ut cchpfis in Luna; fed dato,philofophum B accipcrc( per fe)ut lonac uox , & (per accidcns ) pro ut contradiftinguitur a per fe , conccdimus, habita folum matcriar Lunar confidcratione abfq; eius na/ cura , eclipfim ineflc ci pcr accidens, non pcr fe m fccundo modo , quia fecun/ dus modus fundatur in materia in qua , quar eft fubicftum actu exiftcns, compo fitum cx maccria , & forma ; negamus camcn eclipfim ctTc in Luna pcr fe in fc/ cundo modo adhibita caufar cxternar confideracionc , quiaper eam Luna non cfta&u Luna, &. propcerea non eft materia m qua ad fecundum modum rc* Cjuifita , fcd utiquc adhibita Lunarnatura, per quam Luna eft aclu Luna , & lubicctum requificum ( utdiximus) ad fccundum modum djccndi per fc abfq; «errar interpofitionis confidcrationc . dcmum circa llla duo genera eorum,quar -non fempcr hunt , quando dicunt , cclipfim raro fieri, & fub fcicnciam cadcrc , t quia raciOnctaritum fubieai raro fic,fcd fcmpcr rationc caufar; dict jm hoc quo ad utranquc partem patitur diflicultatem, cV pnmo quo ad primam , quia non C raro , fed nunquam fit cclipfis habita folum rationc fubie£ti , fiue illud fit materia abfquc forma, fiuccompofitum exmatena,& forma , cum eclipfis , eo quia actus eft , non (olum a natura fubic/ cti, fed etiam a v terrar intcrpofiriooc rluat tanquam ab obieclo extra . Secundo , cV ultimo quoad fc/ cundam , quia pcr caufam intelligunt tcr/ rar intcrpofitioncm abfque Lunarnaa tura , quod non admodum cum ucntatc conucnu rc difputatum f: ' . -winoq t : "■■ qsnu «ij. , n - cfc. icii* : 0 f cofi3oirm & , f:: niicnfOOD mtjpilc cnxlucj isq aoa t iyjiyiii&Mw . ■ Logicarum Difput. Ex aliorum fentcntia quomodo demonftrationis faBdpercau fam externampropofitiones 3 (f conclufio fint pcrfc* r A Sferentcs,dcmonftrationcm , qiw tam pcr extcrnam , quam pcr intcrnarri caufam fit, potisfimam ciTe,dcclaratis iis, quar ad dcmonftrationcm pcrcau famintcrnam fpc&arc uidcbantur, cxplicarc nituntur quomodo in dcmonflra^ tionc pcr caufam cxtcrnam , nimirum , quando demonftratur cclipfis dc Luna per terrar interpofitioncro, propofitioncs, cV conclufio fint per fe» uerum ut id fa. cilius perficcrcnt, duobus modis demonftrationcm illam formandam cfTcexifti mant,primo fic,Quod prohibetur radiis folaribus a N tcrra obicda,id oblcuratur, atqui Luna prohjbctur radiis folaribus a s terra obie&a , Luna igitur obfcuratur; B Secundo autcm modo hac rationc, iilud,inccr quod,& folem terra interponitur, obfcuratur, at intcr Lunam,6V folem tcrra intcrponitur, ergo Luna obfcuratur» fed utcuque formetur dcmoftratio, non facit fide, nifi tanqu5 notum fuppona-» mus,Luna? lumen a N radiis folaribus efTici» dc maiori propofitionc, ac prardi&aru demonftrationu coclufione claru eft in quo modo perfe fint ; conclufio .n. fccU du Ariftotclis prarcepta cftin fccundo modo diccndi per fe,cum fubic£tu,cui prac dicatum incft, in eiufde prardicati definitioneponatur; maioruero eft in quarto modo,cuni ibi fic pofica caufa cxterna,quar idonea eftad dcmonftrationem, quo niam adepta cft fecundi modi conditioncm, habct cnim fubieclum, quod in prar dicati dcfinitione accipitur. de minori autcm propofitionc quomodo fit pCr fe non eft facile demonftrare, nam in ea prardicatur dc Luna intcrpofitio terrar,fcu impcdimcntum fciclum a terra interpofita , quorum tcrminoru neuter altcriufc caufa cft. mulci ad lioc mulca dicunt,fed rcli&is alioru rc.ponfionibus,e5 omniu C tutisfima c(Tc cefcnr,ut aileucrcnt, minore illa propofitione nullo modo efle pcr ic; quod dicunt non eflcita abfurdum,ut uidccur , fi naturam dcmonftrationis , finemcp fpe&emus, c\ uerba philofophi rc&e, ac profundc perpendamus; finis ,na cogni tio fubicrii jj demonftrationc non quarritur,fimilicer neq; cognitio medii,fed,& fubicdlum, cV mcdiurn antcdemonftrationem cognita fupponuntur; cota igitur uis demonftracionis ad affe&ionetn quarfita dirigitur; promdc ca fola in dcmon^ ftrando attcndcda fiint , quar ad ipfius affe&ionis plcna fcientiam requiruntur t ha*c cum multa finc, duobus tamen prarcrptis omnia perftringi poflunt,cum .n», affe&io pendeat tum a N fubicclo, tum a N caufa,quod ad fubie&um attinct, uult de^ monftrari de proprio fubie&o, cuiprimo ineft, non dc aliquoalio , uc rifibile dc homine, non de animali, & trcs anguli arquales duobus re&is dc triangulo, non dc arquilatero , ncque dc figura;.quod ucro attinct ad caufam , uulc dcmon* D ftrari pcr caufam proximam , & fibi acquatam , qua una pofita, ponitur , & qua ablata, aufcrtur , non per caufam aiiquam communem , & rcmotam» harc A •3U Liber Quartus u * duofiadfint, non cft dubitandum, potisfimam, ac prarftantisfimam eam demon ^ ftrationem elTe, cum de re propofita nulla potior cxtrui queat; hoc autem dum dicimus, aflcrimus in demonftratione fumme eflentialem connexum cffe dcberc affeclionis tum cu medio.gquod demonftratur, tum cu fubicclo.de quodemon ftraturj mcdii ucro cum fubie&o non eft ncceflarius talis cflentialis connexus nc quc rcquiritur ut alteru altcrius caufa fit, cti ncq ; fubie&um proptcr mediu , nc que mcdiu proptcr fubicdu in demonftratione fumatur , fcd utrunquc propter affe&ione. Ha:c omnia ita ucra sut,ut ex ipftus rci infpcftione omnibus nota efle dcberent, fi tcmponbus noftris philofophos haberemus, qui rcrum naruras per^ Ccrutado philofopharctur,nec folu uerbis Anftotelis addi&i.eao^ farpius perpcra" intclligetcs,ad ea rcs ipfas accommodarc foliti eflent,nil aliud quarrcntes, quam quiddicat Ariftotcles, nequealiunde,quam ex ipfius uerbis argumeta ad oium cognitione,& eoprobatione fumetes. hacfua rationc cofirmant Ariftotelis au/ cloritate in fecudo Poftcrioru, ubi fa-pe dicit,potisfima ce ea demoftratione,qua cclipfis de Luna dcmonftratur £ obie&ione tcrra-Jicctpropofitio minor in ca ^ demoftratione no posflt ullomodo ee £ fe» nec obftant uerba Anftotelis in par ticula illa quinquagefima fexta primi ljbri Pofterioru dicetis, >>«>(>* (' tCwi j •.•orn*o u0fl;3u0ia.iuu(jiu aijii^ib /. j iiviu/inoj i»rntx QuAin/uperiori capite diBafunt magna exparte confutantur. C zA P. X l I I I . -* • f t /■* 9 * rft ffi • • f T* ' ' ' ' * * f*f* '\ I M * ttftifif 1 #*• f • « k f } f 'i i f i r • ^ tt *C '1 l** * f f* * t ( ( f #**f i I ""h '\ m r • *"•' ' " ' Ju " ■ NVllapotcft dari potisfima dcmonft'ratio(fiuc fiat illa per externam.fiue per ioternam caufam)quar nou habeat omocs propofitioncs perfe; quod fipro C batu fucrit, non folum aliis, fcd ctiam ipfifmct abfurda fortafle uidebitur refpo Tio illa,quam tutisfima efle arbitratur, ut, fcilicet, minor propofitio dcmoftratio nis dc Lunar dcfcdu per terra: interpofitione,qua dicunt eflc potisfima.nullo mo do fit p fe. & primo ad id probandu acdpio pro fundameto ea,qua: ipfi ahbi co codunt,ut,fcihcct, fpcr fc ipsu, & quatcnus ipfum, nihil aliud fignificarc uidean^ tur,quam percflentiam propriam ,quando cnim fubicdum per fuam eflentiam babet aliquod prardicatum,dicitur per fc ipfum,& aaatenus ipfum illud haberc, quafi dicatur, ex eius fubiecli elTcntia, non cx aliarationc illud prardicatum fubicclo compctere. ) pofita huius fundamcnti,quod cft ctiam philofophi, uc/ ritatc , argumentor hunc in modum; Conclufio formata: demonftrationis quar eft , crgo Luna cclipfatur, habct quatcnus ipfum , feu fecundum quod D ipfum , idcm cnim fignificam ,alioquin non ciTct qua-fitum potisfima dcmon» ii7 Logicarum Difput. ftratione demonftratiuum,ergo pcr iactum fundamentum eclipfis dcbet compe A tcrc lunar cx ipfius lunac cfscntia , non cx alia rationc; fed per Anftocclcm affe/ fiio alicuius fubiecti non poteft dc co demonftrari nifi per caufam, propter qua talifubicaocompctit.quarquidcm caufain uirtutc ipfius fccunduro quod ipfii oon potcftcfsc nifi ciuldcm fubiccticfsentia,mcdium igitur ad demonftrandam cdipfim dcluna crit lunar cfscntia, non autem alia ratio, crgo minor propofuio» non poteft cfsc nifi per fc, cum in ea mcdium de fubiecto,cuius cft efsentia, prav dicetu^fedpcrcosillanoncftpcrfcjcrgodemonftratiodc lunar dcfectu non cft potisfima contra propriam corum dcterminationcm.ncc confugcrc pofsunc adillud nouumdogma dcduplici (ipfius quatcnus ipfum) fignificacione,dc qua duplici figniucationc fupcrius difputatum fuit,quia ratio illa interna.quac rcqui ritur ad quatcnus ipfum,pro ut idcm eft cum prardicato uniucrfali , non potcft e(sc nifi ratio fubiccti, merito cuius ftatim fequitur.minorcm propofitionem de bcreeffc perfcin omm potiffima demonftratione. nifi dicant, aliud cfsc ( quate/ B nuripfum} in demonftrationc potisfima, quac fit per caufam intcrnam, aliud in dcmonftratione potisfima,quac fit per caufam cxtcrnam; quod quam fit cx men te philofophi ipns iudicandum rclinquimus.Sccundo, & ultimo , ad illud idcm probandum accipio altcrum phnofophi.cV corum fundamcntum,ut,fcilicct,pro pofitionon posfitdici dcmonftratiua,nifi fit necelTaria necesfitatc omncm con/ tingcntiam cxcludente,quac nuncopari lolct nccesfitas cfscntialis,feu,fimplicitcr t hoc iacto fundamcnto,arguracmorfic,mmor illa propofitio ,at intcr lunam,& folcm tcrra interponiturjteu^lunainter fe,& folem pacitur terrac interpofitionej ucl eft dcmonftratiua, uel non cft; fi non eft demonftratiuajdcmonftratio potif (ima conftabit cx aliqua propofitionc non dcmonftratiua, quod cft inconueni/ ensj fi ucro cft dcmonftratiua,pcr fundamcntum crit ncccftarianeccsfitatc om« nem contingcntiam cxcludcnte,fcd huiufmodi non potcft clTc, nifi habcat prav dicatum uniucrfale ; uerum non potcft propofitio dici uniuerfalis , quin fit pcr C fe,cum minus comune,quod eft ipfum uniucrfale, contrahat ad fc communius , quodcft modus diccndi per fc , crgo dc primo ad ultimum ; fiilla propofitio cft dcmonftratiua,dc ncccsfitatc fequitur,ut fit per fe; formetur itaquc ratio ca tcgorica hunc in modum, omnes propositiones ncceflariac ncccfsitatc cfscntialS funt pcr fe,fcd omncs propositiones cuiushbctdemonstrationis potifsimar,uel Ct illa a caufa intcrna, ucl a x caufa cxterna, funt nccefsariar neccfsitatc efscntiali, crgo omncs propositiones cuiuslibct demonstrationis potifsimar, siue sit illa a caufa interna,siuc a x caufa cxtcrna,funt g fe, minor igitur illius demonftrationis dc lunar dcfectu propter terrar intcrpositionem contra corum fententiam erit pcr (e,alioquin no cfTct ncccfTaria simplicitcr,atq; idco non elTet demonftratiua» maior huius rationis non indigct probatione , cum cx fundamcnto etiam ab illis concefso ucritatem fortiatur;& minor cft philofophi rationeprin» cipiorum in primo pofteriorum contextu feptimo , decimo quindto , deV pcimofcxto , dccimo fcptimo , & dcciroo o&auo , rationcucro concluho^ nis in fcptiroo, dccimo quincto , dccimo fcxto , & dccimo nono. nisi dicanc, Liber Quartus 118 per principia Ariftotelcm intclligcrc mcdium , ita ut fenfus sit ] princi/ A jjia dcmonftrationis funt ncceflaria , idcft , mcdium potisfim* demonftrationis debct ellc : neceffanum , non contingcns , ubi non determinat , minorcm debere eflc neceffanam ; horc rcfponfio cflct potius fug* , quam ucra refponfio L qu.a mcdmm femper idcm cffcdebet in utraq; propofitione, crgo minor non fecus ac ma.or . crit ncceffaria , a* afcaio, nis caufa cft cflcdrii; ficuti ctiam non re^c fcquitur, dum inquiunt,nulla prarft* tior demonftratio pro Lunar defe^us fcientia conftrui poceft, quam per mediam tcrrar loterpofitioncm, crgo demonftratio de Lunar defcau pcr mediam terrx in tcrpofitioncm eft potisfima, quja ad hoc ut aliqua demonftratio fic potisfima.de bet habere cond.ciones demonftucioni potisfim* requifitas , quibus uidetur ca rcrc illa dcmonftracio de Lunar defeftu pcr folam terrx incerpoficionem; non cft cmm in materia neceflaria ncccsfitacc effentiali, qu«r omnem contingmtiam ex cludit, ncqucpro mcd.o habet caufam non caufatam,in quibas duabuscondi- C tionibus tota potisfimar dcmonftrationis natura confift.c. demonftratrcmem il lam non cffc in materia ncceffaria fimpliciter, cx corum feutentia clare patet cu uel.nt , mmorcm illius dcmonftrationis non effe per fe , nam fi per fc non cft hcceftquidem uniucrfalis, in qua conditione com.necur necesficas effentialis' dcftruaocnim communiori, deftruitur quoqucminus commune. pro medio ticronon haberc caufamnon caufatam , qur per Ariftotelem in pnmo Pofte, riorurn contextu trigcfimo nono fccundum ucccrem feaionem fac.c mixime cire,ratisman.fcftumeft,cumpernaturam Lunx, cx co , fcilicet ,,qudd a N f 0 * Ic lumen rcc.pit, & cum fole ita fe habct, ut ci diametralitcr opponi posfic dc monftrcmusaliquando, Lunam terra obieaa deficere'. demum potisfima noncf Ic dcmonftrationem de Lun* defe^u pcr folam tcrrar intcrpoficioncm , oftcudi D potclt cx corum ucrbis, uolunt cnim , ( ut duimus fub imtium prjeccdcntis ca. us> Logicarum Difput. ] pitis ) demonflrationem dc luna: defe&u pcr mediam tcrrar obiectionem,quo' dA modocunquc formctur,non facere fidcm^nifi tanquam notum fupponamus, lu rxlumcn a radiis folanbus cffia;ft jtaquc jn uirtutc altcnus medij fidcmfacit, pcr folum tcrrar obiect,um non potcft tiTe potisfima.Harc omnia(nifi fallor) ita ucra funt, ut cx ipfius rci infpeclione illis quoquc nota cfsc deberent, nifi, durn xcrum naturasperfcrutantur , nimium ab Ariflottle recedercnt, ut faciuntin Iiac matcria, cum philofophus nunquam in fccundo Poflcriorum potisfimasdi cat tfsedcmonftrationcs dclunar dtfc&u,detonitruo,c\defoliorum cafu,illi uc ro affirmatiuc oppofitum exiftimeot,quafi ex natura rcrum Ariftotcles non fit philofophatus; licct cnim ibi carum, in quibus mcdium cft tantu caufa efTcdrix pasfionis, mcmincrit,id folum(quantum coniicerc pofsumusjhac dc caufa fccit, ut innucrcr,potisfima? dcmonflrationis medium , quamuis non posfit efse oili cfscntialis (ubiccti dcfiuitio,non debcre confidcran nifi ut proptcr qnid aflfc&io nis demonftranda*. B Dtftum de omni pofteriorifticurn repertri in omnibus propnjttionibus tlltus pottsftm&demonftrattoms tfua concludttur Joomtncm rt- ftbtlem ejjepropter antmal rationaic. C A P XV. monflrationis, qua oftcnfumfuit, homincm rifibilem cfsc proptcr animal rationalc,cfsc pcr fc,& in quo modo/upereft ut oftendamus, cas habcrc ctiam diclum dc omni pofterionfticum ; io quo negocio non mulcum laborabimus, cum dc fe patcat , cas baberc uniucrfalitatem iubiecti, & tcmporis perpetuitate, quar duar conditiones rcquiruntur ad dictum Jc omni poftcriorifticum; nam ri C fibilc prardicatur in maiori propofitionc fub quahbct tcmporis difTercntia dc a^ nimali rationali,& dc omni contcnto fub illo.codcmq; modo animal rationalc dc hominc in minori,ncc non rifibile dc code homine m conclufionc , crgo pro pofitioncs illsr habcnt didum de omni pofterionfticum.cum itaquc ha&cnus dc rnonftratum fit,omncs conditioncs nccclTarii effentialis conuenirc omnibus pro pofitionibus potisfima? dcmonflrationis, concludcudum cft,no folum principia iedctiam eius conclufioncm cfsc ncccfsariam ncccsficatc ctTcntiali omncm con tingentia excludente, ex qua ncccsfitacc cfsenciali coca pocisfimac dcmonftratio nis natura cmanat,cum pcr cam demonflraciuus fyllogifmus a quolibct alio syl Jogifmo diftinguatur. Laus tterum } Honor 3 tf (Jloria T>eo Optimo maximo, F I N I  ofi o iber Qjjinctus DEEA DEMONSTATIONIS SPECIE , QJVAM VO, CANT POTISSIMAM. JZxplicatur primunu corollariunu e numero corurru , qu& ex fimplicitcr neceftario inferuntur. 3* B C *A P. I. | V M dcclaratum fit prarcedcnre libro , neccflarium, circa quod ucrfatur dcmoftratio potisfima, eflc illud fimplicitcr neceflarium , quod omncm contingentia excludit,reliquum eft, ut cxplicemus nonnulla corol laria,quai ex eodem fimplicitcr necciTario inferuntur, quorum primum eft, non liccre demonftratiue tran fcendere de gcnerc ingcnus, ideft, defubie&o unius in fubiectum altcrius fcientiar» nam fi licerct , mcdia , C & extrcma contra philofophum non cfsent cx eode genere,qtiamobrem principia,& conclufio non haberet prardicatum uniucrfalc, cum termini diuerfarum fcientiarum non fint pares, & conuertibiles. pcr diucr fas fcicntias debentintelligi illa?,quar habent difbn_ta(ubiccta,ut Geomctria,A' rithmetica.o- naturalis philofophia. in quibus non datur huiufmodi tranfitus, quia fcientiar,qua? habetit diftin&a fubiecta , ex neccsfitatc habcnt ctia diftin_hs pasfiones, ucl accidentia per fc,nec non diftinfta mcdia , cum unumquodquc fu biectum proprias pasfioncs , carumqj detcrminatas habcat caufas ; quarc fi in eis darctur tranfitus dcmonftratiuus, propofitiones,6V conclufio ( ut diclum eftj noh haberent fecundum quodipfum, & uniuerfalcpra:dicatum,&proptcrcano efsent demonftratiuar. cum itaque omncs tcrmini demonftrationis uni t&ntum dctcrminata; fcientiaraccommodari debeant , propofttionesq? cx tcrminis con ftituantur, fequitur,ut,ficuti cofdcm terminos fecundum unum,& eundem confi D dcrandimodum diucrfor fcientia: non contcmplantur, ita ncquc eafdcm propo -J_ -U i i izi ; Logicarum Difput. fitiones codem modo confiderarcposfint; pra:terea,cum cx propofitionibus de ar\ monftrationes formentur,diuerfa*cp fcientia* lifdem propofitionibus eodcm mo do confideratis non utantur, rationi confonum eft , ut etiam intcgra uti non posfinc eadcm demonftracionc; Tranfitus igitur de una in aliam fcientiam dari non poccft riec rationc fimplicium terminorum , nec cx parte propofitionum , ncc dcmum ratione totius demonftrationis , nifi quando unus fcicntificus altea rius habitum induit ad euitandos errores, qui contingere pofscnt circa ca, qusc detcrminanda funt in propria fcientia,uc facit philofophus in primo Phyficoru a textu fexto ufque ad quadragefimum primum , ncc non in primo dc Anima, & alibi,inducns habitum Metaphyfici,eiufcp rationibus utensjfeu quando demo flratio per fe facia in una fcicntia infcruire potefc confiderationi , quar in aliqua slia fcitntfa fieri dcbear,ut uidcre cftdeeadem demonlrracione, qua uucur Ari ftoteles in primo Phyficorum conrextu quinquagefimo primo, -fubie&um alcerum in icicntiis fubalternis dcbcat intcllmif ut nonnulli uidentur f uellc) fubic&um aliqua altcratione afTctium , huiufccmodi alterano applicara v facit earum fcitntiarum fubie&a adeb inter fe dift m&a , ut unum non posfit rnriTe utnufque adarquatum fubie&um. pro lntelhgcntia huius intcr eas difcri/ minis , notandum cft , corum , quar fcicnuficus raferior, uidclicct , pcrfpc/ f diuus dc radiofa linca dcmopftrat , alia cflc , quar radiofar lmea* infunc , D quatcnus linca cft , ncmpc , ut fit re&a , ud curua , nec non ut fupcr ca R 12} Logicarum Difput. fieri posfit triangulusa*quilaterus,& his fimilia, quar omnia radiofarlinearconr  . rum ,gcomctriar; alia ucro cfsc, qua: radiofa: lincar infunt cx partc qua tft radio fa,ut,fcilicet, radiofa linca fupcr rc tcrfa,& polita relie&atur , quod non gcome* triar,fed folum pcrfpe&iuar pasfio eft. hoc pofito,uulc philofophus, ut fubalterna^ tar fcicntia* (it rcddcrc duntaxat qudd quantum ad pasfiones,qua: de eius fubie clo demonftrantur,licct fint pasfiones fcicntiar fubalternantis, & huius rei ratio cft,quia ad cam fcientiam fpe&at rcdderc quod, a qua confidcratur fubie&um , reddere uero proptcr quid fupcrioris eft fcicntia*,quoniam cius funt proprieta» tes,quac de fubicdo inferioris fcicntiar dcmonl trantur, cum hoc tame congruic, ut inferior,idcft, fubaltcrnata fcicntia posfic quandoquc reddcre,& qudd,6c pro ptcr quid,quoderit quando de fubie&ofuo demonftrabit quac in co infunt mc ritofuijut gratia exempli, fi perfpe&iuus dcmonftraret dc linea radiofa,ut cflet rccla,aut curua,uel uc fupcr ca ficrct triangulus arquilacerus, tuncpcrfpe&iuus, B non geomctra, darct qudd , quia perfpectiuus,non geometra, ^ontcmplatur li/ neam radiofam; proptcr quid autcm non pcrfpe&iuus, fcd folus geometra rcd dcret, huiufq; rci ratio cft , quia dTe redtum,uel curuum, nec non fieri triangu/ lum arquiiatcrum accommodantur radiola: linea:, non quatcnus eft radiofa , fcd cx partc qua lincacft; ucrum fi pcrfpcdiuus demonftraret, r uus magnitudo eft,contemplatur.aliar in re confiderata non differunt, fed in mo dotantum confiderandi,ut diuina fcicntia ens confidcrar, quatenus eft ens, na* turalis uero cns,quatenus cftmobilejproptcrea ha* fcientiar diuerfar funt, quia uar a x formis diucrfis eonftituuntur.etia fi materia cadchabeat.res diuerfar dicc ar sur, Aliaruero eade rc cofiderant,fcd una cu additione.altera cii defeclu ; qcf tertifi mcbru propter fubalternas ab Aucrroe ponitur, ut ocs confitentur, fupc rior .n.traclat eade rc cu defectu fcnfilis qualitatis » qua inferior cu talis qualita tis additionejfcd quia pingui mincrua alu diclu hoc Auerrois accipiut,nos pro fundius ipsu coteplari oportet;cu n. fubieOu utnufqucfcientiar habcat &rc co C (iderata,&modu c6fideradi,uidedu eft in utra haru duaru partiu Auerroes fub alternaru fcietiaru ducrimen coftituat,na fi in ambabus diflfcrant, ccrtum eft,tcr tium,& primu diuifionis mcbruin cundc fcnfum cadere , proindc non tria elTc mcbra,fed duo; fi ucro in folo modo confidcrandi,non in re confiderata, fimili/ tcr tertiu mcbru idc eft,ac fccundu,quarc duo tatu mcbra funt,non tria,crgo rc manct ut dicamus, Aucrroem intelligere difcrimen cfle in fola re confidcrata, non in modo cofidcrandi.quar cft rc uera fcictiaru fubalternaru c6ditio,fic.n.fa cilc cft tueri,eas no facerc numcru , & eadc fcictia eiTe, no duas diuerfas . dici/ mus igitur , has fcientias in rc confidcrata non penitus diffcrre , fed accidentali tantum difTcrentia ; in modo autem confiderandi nullo pafto difTerre , fcd cun/ dcm fcruari in fubaltcrnata, ac in fubalternante coniiderandi modum ; additio D namquc fenfibs qualitatis ( quod ncmo ha&enus intcllexit ) fit foli rci confi/ R 12) Logicarum Difput. dcrata:,non ipfi modo confidcrandi ; ut in mufica rcs confiderata eft numerus 'A fonorus, modus autem confiderandi eft ut numerus, non ut fonus ; in perfpe&i/ ua rcs confidcrata eft liuca in uifu accepta,modus autem confidcrandi eft ut li riea,non ut in uifu; quod ab Ariftotele clara uocc prolatum legimus in tertio cap tc libri dccimi tcrtii mctaphyfica: , quarc hanc ipfius fcntcntiam extitiflc ha« udquaquam dubitarc debcmus ; bcct cnim in particula uigcfima fecundi libri Phyftcorum contrarium dicerc uidcatur,dum inquit, pcrfpe&iuum confidcrarc lincam non quatcnus cft mathematica,fed quatenus eft naturalis;tamcn non eft diccndum Ariftotelemfibi contradiccrc , fcd pingui mineruaibi fumerchanc diclioncm,quatcnus, qua* ibi non fignificat modum confidcrandi,(ed difcrimen folum perfpecliuar, ac geometriar qualecumquc illud fit; cum cnim hanc llli con traponat,idco ad cam dirTcrcntiam efficacius denotandam utiturca uocc, qua> tcnus , qua fignificarct perfpecliuam uergerc quodammodo ad naturalem, ob illam, quam diximus , accidentalem difterentiam adie&am ; at fi putallet , B perfpectiuam clTe uere naturalem.ccrtc in principio ciufdem contextus non ca uocaflet mathcmaticam. fignificauit etiam hanc fententiam Ariftoteles in con tcxtufcxagcfimo nono primi hbri pofteriorum fecundum Auerrois diuifionc, quando de fubic&o inferioris fcientiar loquens,dixit ipfum etfe alterum t ideft,al' teratum , fubieclum enim fcientia* fuperioris nulla qualicatc altcratum dicitur, fed fubiectum infcrioris,promde non aliud eflc dicitur,fcd alteratum, Ex his igi tur ratio facile colfigi potcft , cur pcrfpe&iua aliquando uocatur geometria , & mufica appellatur arithmctica , & omni fubalternatar nomcn fubaltcrnanti* attribui poteft; nam ubi idem penitus cft modus confiderandi.ibi cadcm cft for ma conftitucns,a qua cuiufquc rci nominatio fumi folet. Tradtta impugnatto rcfcllitur. C C A P. I II I. ovSbr ! Ty Efpondentcs ordinatim ad obicctioncs,& primo ad primam,ncgamus,fccu v turum,fcictiam infcriorcm efse partcm fcientiar naturalis , modus cnim co fiderandi mufica: non cft fonus.fed fonorum, & pcrfpecliua: non cft uifus,fed ui fualc cfle ; & licct huiufmodi fubaltcrnata: fcientia: confidercnt formas in matc ria,quemadmodum naturalis philofophia,proindc non fcquitur, cas efle partcra fcientia: naturalis,quia philofophus naturalis confiderat formas iUas cx carum principiis fubftantialibus,ipfar ucro cx carum accidcntibus; uidcntur itaquc pcr fpediua,& mufica,quamuis inter mathcmaticas connumcrcntur , acccdcrc pc tius ad naturam philofophiar naturalis, quam ad naturam mathcmaticac difci» plinac , ut tcftatum rcliquit philofophus in fccundo Phyficorum contcxtu D uigcfimo ; idcirco non tollitur quin aliquar pcrfpectiuar,& mufica: demonftra^ tioncs fiant cx principiis fumpris c fupcrioribus fcicntiis fubaltcrnantibus , Liber QvindusoJ j 2 6 quando, fcilicet, de fubieclis fcientiarum inferiorum demonftrantur pasfio' ncs pcr fc fcientia: fuperioris , ncc tunc inconucnicns cft cx fententia Anftotelis in primo Pofteriorum contcxtu uigefimo transferrc priacipia de gencrc in ge/ nus, quamobrem dcmonftrationes aliquar faclar in perfpe&iua optime appellan- * tur geomctricar , & aliqua? in mufica ercclar uocantur arithmeticar , cum in illis principia, & media geometrica, inhis autcm arithmctica fint. quemadmodum itaquc geomctria , & arithmetica funt mathematicar, ita mathcmaticx funt pcr fpc&iua, & muftca, quar quidcm fubalcema: fcientiar fecundum communem coo, fidcrandi modum, quem poflunc habcrc, non taciunt numerum, illum tamcn fa* ciunt fccundum proprium confidcrandi modum , quarc uera omnia remanent quar dc fubaltcrnis afferic Ariftotelcs. Quod uero fpeclac ad illoru opinione,cxi/ ftimamus,eam cu ucritatcnon conuenirc,tu quia rationi, tum quia philofopho aduerfah uidetur; rationi quidc repugnac,quonia fi idcm eflcc modus cofideran di gcomecrar, & pcr(pecliui,idem et cflct utriufquc modus definicndi.cu modus confidcrandi fumatur a modo dcfmiendi,& e contra , crgo perfpcctiuus deberct dcfinirc linca uifualcm eo modo, quo geometra definit linca; fcd confcquens cft falsU,crgo & illud, cx quo fequitur. falfitas confcqucntis patct , quia geometra 8 definicndo lincam , aic , linca eft longitudo finc latitudinc , cuius cxtrema funt duo pun&a, perfpectiuus autem definicndo lineam uifualcm, inquit , linea wifualis cft longicudo habcns latitudinem,& profunditacem, nam Iinearuifuali : cum fit corpus, fupra longitudinem, quam accipit geomctra in dcfinitione \i, ricar, addit perfpcdiuus latitudinem,cV profunditatem , quas a linca rcmouet geo rnetra. contradicit quoque philofopho in fecundo Phyficorum contextu uigc limo , ubialTerit, modum confiderandi pcrfpcdiua; diucrfum dTc a x modo confi dcrandi geometriar , cum uclit lineam phyficam, quar cft tcrminus corporis na curalis, confiderari a x geomctra mathematicc, idcft , fimplicitcr quatcnus linca cft,non quatenus eft phyfica, mathcmatica uero lincam a x perfpectiuo confidera ri quatcnus phyfica eft. non fumitur igitur di&io lllafquarcnusjab Ariftotelc(ue dicunt ipfi) pingui minerua, pro ur, fcilicct , fignificat folum difcrimcn pcrfpe* &iux , & gcometriar, qualecunquc illud fit; fed accipicur fcmper pro ut modum C confiderandi , formalemq* rationem fignificat, nec indc fcquicur ( uc dcclaraui/ mus) perfpe&iuam cflc partem nacuralis philofophiar» Ad Ariftotelem uero in dccimotcrtio libro Diuinorum contcxtu Cercio ( admiccendo nunc Ariftocelis ciTelibrum illum, ac decimum quarcum) refpondemus, hac dc caufa id ab co di ftum cfTe, quia aliquando perfpectiua demonftrac dc linca uifuali propriecaces ci compeccnces, quaccnus cft linca , & mufica dcmonftrac inccrdum dc numcro io* noro pasfioncs ci compccenccs pro uc numcrus cft,& tunc non cft inconuenicns, ut fubaltcrnantes, ac fubalternatar fcientix dirTerant in rc confidcrata , in modo autcm confiderandi concurrant, at inconuenicnseft diccrc , fcmpcr gcomctriar, ac perfpedtiuar , ncc non arithmeticar, & muficar effe cundcm confiderandi mos dum, non contradicit igitur Ariftotclcsfibi ipfi. harc cadcm refponfio (nifi fal/ D lor) confirmationi cx Auerroe dcfumptar in primo Poftcnorum commcntario 127 Logicarum Difpuc. fcxagefimo nono optime fatisfacerc uidetur, nam quando fcientia fubaltcrnata, nimirum, perfpc&iua , dcmonftrat de fuo adarquato fubie&o, nempc, dc linca uia fuali, ut fit refia, uel curua, quar pasfio per fc compecit fubiedo georaetrix , uidc hcet,linca: quatcnus cft linca, tunc necelTe cft, ut fcientiar fubalternantcs, cV fubal tcrnata? differant in rc confiderata,in modo uero confiderandi conueniat,& hoc pa£to continentur in tcrtio Auerrois diuifionis membro; frucro confidcrentur fcientia: iubalternantcs , & fubalternaca: pro ut dcmonftrant de fuo adarquato fubk&o pasfioncs ci pcr fccompctentes,tunc abfquc ullo iuconucnicnti in iccua do ciufdcm diuifionis mcmbro collocantur» *Alia duo corollaria explicantur . C *A P. V. DEclaratoprimocorollario,quodcx neccflario fimpliciter infcrtur, ad re« liqua duo cxplicaoda accedimus, quorum alterum eft, necelTarium efle , ut concluuo potisfimardcmonftracionis ucranquc propofitioncm uniucrfalcm ha* bentis perpetua fit. cuius rci racio cft, quoniam principia, fi tunt uniuerfalia,{unt ctiam neceflaria, fempitcrna, atcp pcrpetua, cum uniuerfalc femper fcruetur ucl in aliquo cx fuis (ingularibus, ut patct dc uniucriali politiuo, dc hominc, icilicct, equo, & fimilibus; ucl in fua caufa cum tcmporis determinationc , ut uidcrc cft de Lunar defedu , qui femper eft, quia fcmpcr in determmatis temporibus intcn folem , & Lunam fit tcrrar intcrpoiitio , qua: cft caufa cfficiens non ucra didi Lu nar defedus;fed ex arr.babus propoficionibus neccllariis , fcmpicernis , & pcrpc^ tuis non poteftfcqui nifi necciTaria, fcmpiterna,atcp perpctua conclufio, crgo xiftcntibus pnncipiis potisfimar demonftracicnis uniuerlalibus , conclufio nott poceft cfle nifi pcrpctua . Quoniam ucro definicio cft auc pnncipium demon* ftrationis , aut demonftratio pofitionc diffcrens, aut conclufio quardam demon ftrationis, idcm cfledebet iudicium de definitionc , & dcmonftrationc , ut, fcili' cet,nonfccus,acdemonftratio,fit perpctuorum ; ncc obftat Commcntatons au&oritas in primo dc Anima commcntario oftauo , ubi aic , dcfinitioncs efle rerum particularium cxtra intclleclum , quar corrupcibiles funt , quia nonat' firmat Commentator ciTe corruptibilium definitiones , fcd dixit hoc , ut dcno» taret , dcfinitiones non efle uniuerfalium cxtra animum a&u exiftentium , ut uidcbaturuelle Plato, fed corum uniucrialium , quar realitera fuis fingulari/ bus non fcpararitur. Explicato fecundo corollario, tertium aggrcdimur, quod eft , ut conclufio demonftranda non posfitfciri pcr principia communia com^ munitcr accepta , fed lolum per fibi appropriata ; nam fi pnncipia non eiTcnt appropnata demonftranda: conclufioni , fed communitcr acccpta , non ciTcnt iccundum quod ipfum, & proptcrea non eiTcnt uniuerfalia ; fed principia poa tisfima: demonftrationis eflc uniucrfalia difputatum cft fupcnus , crgo cxiftenti* Liber Qvinftus 128 bus priocipiispotisfima: dcmooftratioois uoiuerfalibus, fcquitur dc oecesfitatc, illa dcbcre cffe appropriata conclufioni ciufdcm potisfima; dcmooftratioojs. A De modo pruogrufiendi principia , alta% fcieritia ratioci- natim prtcognita . C*AP. VI. T_J AEC appropriata principia in qualibet fcicntia ratiocinatiua diucrfo mo» x a do a duobus ahis prarcogojtis,a x fubicdo, fcilicct, & a pasfione, prarcogno fcuntur , nam de principiis ultra quid nominis oportet prarcognofcere qudd, ideft, ca cflc ucra, dc pasfione quid eius nomcn fignificet, de fubicclo uero utru que, quod, fcilicet,& quid nominis. fcd nc quifpiam crcderct, unam, cV candem cfle prareognitionem qudd principiorum,c\ fubiecli, aduertcndum dTc duximus, prarcognitionem qudd, feu quia eft, duplicem cfle, fimplicem unam, altcram co B pofitam. prarcognicio quia eft fimplex, quar competit fubieSo , idcm fignificat , ac prarcognofccrc an conceptui uniucrlali, dcquo aliqua pasfio quarritur,cxtra animum aliquid refpondcat, quia fat eft in omni doctrina , & difciplina ratioci' natiua dcfubie&o, ideft, dc conceptu illo uniucrfali prarcognofcere uc fic in re* »um natura, hoc eft, ot cxiftat cxtra animum rcs aliqua particularis ci correfpo .3L»inu o!Jt v noeo^b ,ftabi  jidul^b uuijca HIS explicatis, quar ad potisfimar demonftrationis confticucionem concur/ rcre,eamcp confcqui uidcbantur,reliquum eft, ut aliquanculum digrediamur circamodum, quo definitiopasfionis ex dcmonftracione elicicur,& rurfusin dfc monftracionem redtgitur, cum dittum fuerit fub initium tertii libri , nos de pofe tisfima folum demonitraticne clTc derba fiduros, quar potentia eft toca pasfiofc nis Hefinitio per eam demonftrata;. dicimus itaque interomnes defmitionis fpe/ C cies alicuius pasfiotiisab Anftotele pofitas in pnmo Poftenorum contcxtu ufcs gcfimo fecundo, & iu fecundo libro concextu decimo , cam omnium perfedrisfi/ mam dTe, quar cOnftat cx caufali. & elTcntiali defmitione illius pasfionis, nanvafc cidentia propria, prarter efTennalem definitioncm conftantcmex genere, cV ,, (cxco Top,corum hbro capice ccrtio , confcqucncia uero hunc in mWP.P&W' to« 1 4cmooftratio, cum fit potentia definitio, i a eotamdefi, • fl.c.pncmmutatur.ergoqmdqu.d dcmonftracionis pacs cft , ,dcm dcfinicionis B quoquc uc pars fic uein qua loco maions cxcrcmi ponitur afTccTioms genus, eT drfi$ nitio potelTate proxima,cum in ca nulla pars perfccTar definicionis illius ancdTio nis dcfidcrccur ; & dcmonlTratio pro maiori excremo a/Txtiouis nomei habes, eft definitio poteftate remota,cum in ea non fic cxprelTum eiufdc arrcctionis gc 0 nus,crgo demoniTracio,in qualoco maioris cxtrcmi ponicur arTcclionis genus, mclior,aco^ exquiftcior elT ea demonftratione,in^ua pro maiori extremo collo C catur ciufdem afTedTionis nomen.altcra ratio elT,quoniam melius eft notioribus uocibus uti,quam ignotioribus,fed nobis notrus clT genus, quamfpcdes,notior cnim nobis elT fonus , quam tonitrus, & nocior pnuacio luminis , quam cclip^ fis.cuicunqucenim nocusclT conicrus,eidem fonum quoque cognitum elTc ne^ cefTc clT,non tamen r conuerfo.prWs *u. inuenics,quibus nocus elT fonus in mul tis rebn^ narnraIit>o3,quJ nullaconitrus notitiam habent,ita plurimiiunt,qui da ri luminis priuacione cognofcut , fecLca", qua: in Luna tit,ig ;orant, crgo demon ftratio, qux pro maiori cxtrcmo habet afTeciionis genus, mchor clT ca dcmon^ {tratione,quar habet eiufdc arTecTionis nomcmcorroborata propria fentenmjol uunt argumcnta , quaraducrfus extremas opjniones adducta fucrunt; ad pria mum argumentum concraeos, qui pucanr,maius extrcmum femper dcberc cf/ (\ fe arTecTionis nomcn , dicunt, non cile necelTarium,uc in dcmonftracionc expri* D tnacur arTccTionis gcuus , licec cmm non cxpnmatur , fuppomcur tamen cx S z i r$3 l Logicarum Difput. r - necesfitatc cognitum antc dcmonftrationcm,proinde illa deraohftratio eft defl nitio,fi non poteftate proxima,at faltem remotiorc,quia fa&a dctnonftratione, additurnullo ncgocio gcnus ipfum praxognitum in extra&ione definitionis. ad fccundum argumcntum ncgant confcquentiam,ad probationem rcfpondet, quando demonftratio in dcfinitioncm conucrtitur, non rcmanercnome pasfio nis ut cft pars definitionis , fed ut dcfmitum, cuius c* dcfinitio effe dicitur , gc/ rus uero additur ut definitionis pars non exprcffa in demonftratione, fcd antc dcmonftrationcm cognita.ad Ariftotelis audoritatcm dicunt, cum nomcn af/ fedionis,& cius genusaccipiantur a philofopho ut unum,& idcm , nonutdi/ ticrfa, ibf fumcrc Anftotelcm gcnus affe&ionis pro eiusnomine.Ad argumcn tum contra cos, qui exiftimant , maius extremum fempcr dcberc effe affe&io/ nis gcnus , nunquam cius nomcn, rcfpondcnt,non fumi gcnus affcdionis,ut gc nus cft, & ut latius patcns,fcd ut arquale.immo ut idcm, quarc conclufio cft per ic , & uniuerfalis , non cnim Omnis priuatio luminis in Luna incffc demonftra/ B tur,fcd illa folum,quar dicitur ccliplis ; pcr fc quoque, & uniucrfaliscftmaior » propofitio,nam maius cxtrcmum non cft latius termino medio , dum fumitur coardatum,& reftridum ad hanc fpccicm,cuius gratia cxtruitur dcmonftratio, crgo medium eff arquata caufa maioris extrcmi , & cum co rcciprocatur , & propterca maior propofitio eft uniucrfalis. ad Ariftotclis au&oricatem locis ci tatis rcfpondcnt, philofophutn, licct intertcrminos dcmonftrationcm ingredi/ cntes explicitc non pofucrit gcnus affcclionis,fcd cius nomcn,pofuiffc illud ims plicitc, quia idcm funt , idcm cnim gratia cxempli (unt cclipfis,& priuatio lumi nis,ncc non tonitrus,& fonus, quart abfquc ullo difcriminc utitur nominc, dc gcnerc affe&ionis. sZMcdiaopinio confutatur 3 propria% /cntcntia ponitur. C A P. X. CV M mcdia opinio non omnino ucra cflc uidcatur, adcrcdcndum indu/ cor,cxtrcmarum altcram ueram , alccram falfam cffe ; quac autcm ucra , & quac falfafit,oftcndi minimc poteft,nifi ultimum corum fundamcntum pcrpenda tur,uidclicct , gcnus effeutialis definitionts acridcntis proprii ucl a fubieciore/ ftringi,uel a dincrcntia quadam potcntiali cogitata,ac fubmtellrft;»,quam ab co fubicdo dcducimus. gcnus cilentialis dcfinicionis accidcntis proprii, cum co la tius pateat,coardari dcbere,& ad ipmm rctlringi pcr fubic&um,cui inhacret, ta quam pcr diffcrcntiam,fatis,fupcrcp id tcftatum rcliquit philofophus in feptimo Diuinorum plunbus in locis,nam hoc pa&o contradum genus fit ciufdc acci/ D dctis proprii nominalis,fcu cfsentialis dcfinnio,quac cumdefinito conuertitur, & cu eo facitpropoficione uniuerfale; fcd ditticulcas cft dc gcnerc,quado pracdi catur dc fubic&oflct ponitur loco differctiar,cu accidctia propria ab aliis diffc/ Liber Qvindus j 134. rat pcr illud,cui inharet, ut pcrmanea in eorii excmpIo,'cum gcnus ad cclipfim> tumirum, priuatio luminis, (eu defeaus, prardicetur dc Luna , quarricur , an dc ca prardicccur in fui communicacc , uel contradc ad eclipfim ; non concrade , A quia cunc genus cflet contraaum uel a diflerentia illa pocenciali cogicaca,ac fub incellcda, quam i fubicdo deducimus, uel ab ipfo fubicdo; fi a diffcrcncia.quam a fubiedo deducimus, fruftra luminis priuacioni, feu dcfcftui adderetur Lunain cxcrahcnda cclipfis definicioae ex dempn{tracione,cum dtfeaus fic reftridus ad cclipfim pcr diffcrenciam pocentialcm cogicacam, ac fubinteilcaam, quam a Lu na dcriuamus; fi ucro a fubieao, nugacoria cffcc pra-Jicacio , quan Jo m conclu/ fionc dicitur, ergo Luna priuacur iuminc, quia idcm cflet, ac fi dicerecur , ergo Luna priuatur luminc Lunar, fieri cnim non pocefl , uc elTcncialis , fcu nominalis dcfinicio alicuius accidcntis proprii dc fubjeao, quod eft cius diffcrentia, prardi cccur abfque nugacionc , fi genus illius accidencis dcbcac ad illud concrahi pcr fubieaum, cui inharrct; (equicur icaquc uc de Luna in fui communicacc prardicc* lurud priuari lumine,uel dcficcre, crgo illius dcmonflracionis, in qua pro maio ri extremo ponitur Ioco pasfionis genus cius , ncc maior, nec conclufio cflct B Dniucrfalis, & proptcrca dcmonftracio illa non cffet potisfima. hac pofita prardia ai fundamcnti confideratione, corum rcfponfio non difloluic obieaionemfaaa contra putantes,maius cxtrcmum in dcmonftrationc dcbcrcfempcr clTc pasfio^ ris gcnus, nunquam cius nomcn; quamobrcm credimus magis cfle cx fcntentia phiiofophi primam, quam fccundam opinioncm, proptcrcaprimam clTe ueram , t& fccundam talfam. fed quoniam primar opinionis uericaccm nonnullar in cona trarium morar dubicaciones infirmare uidcbancur, cis refpondcrc conabimur , UM prius his duobus fundamencis , quorum primum fic , ut, fcilicec , propria pasfio unum fignificct, & alccrum denotct,fignificat quidem fuam formam.quar fumitur aliquando pro co, cuius cfc forma, & denotac fubicaum,cui mharrcc, ut gratia cxcmpli,fimicas, quarefl: nafi;pasfio,fignificac curuitatcm, quar forma fimi tacis clt, & denocacnalum fibi fubieaum, fi ei nafus non addacur,quoniam Cunc intcllcaus in firoitatis intclleaioncm ratiocinatur , & tcndic ad nafum canquam C ad ccrminum cmanacionis fimitatis, cum pasfio a fubicao fiuaC; at quando fimi, tati additur nafus, non amplius eum fimitas denotat, quare intellcaus quicfcit, & ampliusad nafum tanquam ad fimicacis cerminum non raciocinacur , nafus icaquc addicus fimicati nou ciTicic uugacionem; & illud, quod di^um eft de fimi tacc, & nafo , ucrum cciam eft dc rifibilicatc, & hominc , dc cclipfi , ac Luna, & dcfimihbus, ut, fcilicct, homo additus.rifibilicaci, & Luna adiica cchpfi aoncd ficianc nugationcm, ficuti nugationem cfliciunt quando homo additur cflcncia li rifibilitatis dcfjnicioni, quarcft, aptitudo hominis ad ridendum, & quandoL u, naadditur cflcnciali eclipfis dcfimtioni, quarcft, priuatio Iumiais Lunar, feu pri. uatio luminis in Luna, in illis cnim dcfinitionibus, quar de fuis definicis prardica tur, cxprimuntur homo,& Luna, quare bis in propoficionibus ponuntur homo, & Luna, in fubicao,fcilicct, & prardicaco, quando dicimus , homo habet aptitu D oiactti hominis ad ridcndum, & Luna pnuatur luminc Lunar, ucl priuatur lumi Logicarum DiTput. ne in Luna. fecundum fundamenrum fit , alicjuando fumi defjnitionem expticl A rem nommis figniticationcm pro ipfamec nominis-fignificarionc , ftcuti accipi folcc dcfmitio cxprimens rci quidiratcm pro ipfamcc rci quidirace. his poficis ru darotnris,formaliterad obiccliones rcfpondemus, & primo ad primam, licecde rnonftratio, ac definicio idem re clTe debeant, non eft nccelTarium , uc cx cifdem terminis omnino conftituantur> nam gcnus in definitione concralucur per difTc rentiam, & ita contraclum prardicacur dcdchnicoin primo modo diccndi pct ic, cum fic cflentialis cius dcfinitio, in dcmonftratione uero non pocefl contra&e prardicari de minori cxcrcmo, cjuod eft dcfinicionis difTcrencia , fine nugatione v ut pacct pcr ca, quar diximus in primo fundamcnto ; quamuis icaque pasfio , & cius gcnus non finc iidcm termmi uoce, fcu di&ione, func camen iidem fignifica tionc, & cflentialiterjCjuod fat cft ad hoc, ut demonftracio,ac dcfinicio finc idcm rc, hinc fic, uc facilc pasfto,qua: in dcmonfcracionc etl maius excrcmum , mutcj tur in fuum genus,quando demonfrracio conuercicur in derinicioncm. Ad fccun J3 dam bbie&ioncm, ncgamus confequenciam,ad probationem rcfpondcmus,quI uis totademonltratio in tocam detinitionem mucccur, non fequicur propccrea> ut quidquid dcmonftracionis pars clT,idem quoque dcfinitionis pars dTe dcbcac, quiadcmonftratio non eft acfu, fcd potentia definitio; fi dcmonftratio dTct aelu definicio> abfquc ullo dubio rauo elTec alicuius momcnci , ucrum ( uc di&uro cfc ) cum fic potentia definicio, non concludic ; quando cnim demonfcratio i ic atlu dcfinicio , pasfio, qua- demonflrationis crat maius cxcrcmum , rcdditur dcfmitum , & pasfionis clientia collocacur in cius definicionc ut genus , & pros ptcrca uc pars; cum icaque defmicio quid nominis fic oracio cxplicans quid fi> gnificac nomen , non porelf nomen ipfum ihgredi detinicionem ut pars, fcd cius lignificario , quar in ca locum gcneris occupac» ad Ariftotelem in conccxtu odauo fccundi Pofferiorum hbri rcfpondcmus, eum accipcrc ibi nominis, feu. C pasfionis fignificacionem pro nominc fignificancc, uel pro ipfamet pasfionc, ctTen tialitcr enim idem funt eclipfis , & dcfedus , nec non conicrus , & fonus , difTc* runc fclum in hoc , quia cclipfis , & tonicrus denocanc fubie&um dctcrmina^ tum, nam cclipfis denocac Lunam , & tonicrus nubem , defe&us uero, & fonus dcnotanc fubiccium indccerminacum , cum plura, & diucrfa fubic&a rcfpicianc. ilemum ad Auerrois auctoricaccm in fccundo Pofceriorum commcntariis qua dragcfimo primo , & quadragcfimo fcpcimo , quam pcrpcndcrunc mcdiam o/ pinionem fequentcs aduerfus primam opinionem , rcfpondcmus pcr fecundura fundamcntum , ibi commentatorem acciperc dcfinicioncm dcclarancem nomi D tium , feu aflccfionum , ncmpe, echpfis , & conitrus fignificacioncm , pro ipGu mcc torum nominum ,feu earum afTcdionum fignificacionc,idcfl, pro dcfe&u, cjucm fotuni fignihcat cclipfis , & pro fono , quem figmficat tonicrus , alioquin tion poflec aurugere nugacione,quando prardicacur defcclus.ut dcfiuitio cclipfis, de Luna,& fonus, ut dcfinicio couicrus, dc nube, fcd illac demonftrationes non fubc pocisfimar, uc probatum fuic , quando,fciliccc,genus afTc&ionum commu Dicci acccpcum prardicacur de carundcm afTc&onum fubiccto,quod geric uiccrn Liber Qvin&us 136 \- d)fTcrentia:,quarefecunda ratio,quam illi adducunt ad oftendcndum pro Auer roc roeiius cflegenus afFcclionum , quam afTe&iones inter dcmcnftrationis ter rninos collocarc,non ualct nifi in hoc , ut tuncfacilius cx illa dcmonftrationc A chciatvr dcfinitio.Quo ad primam ratioaem dicimu*, Aucrrocm, quando uulc melius ciTe in dcmonftratiaoe dcclaratiotrcm nomibisj ku norolnis definitione accipere, cnja^ra ipfum nomcn, non intelligcre ut nominis,fcu pasfionis dcfinitio dc differentia prardicctur , proptcr caufam fuperius-adduClam, iddT, propter nugationem, quar in illa prscdicationc ficret,fed dc nominc, aut dc pasfionc, tuc cnim fccundum ipfum dcmpqftratiqeft defi^kio potentia proxima: ucrum hu iufmodi demonftrationcs,in quibus cfTcntialis,fcu nominalis afTcdionis dcfinitio de ca CQn^u4itur pcraliam ciufdcm ajTc$ioniscau&rro dciinitioneoi, mihife/ pcrfuerunt fufpe&ar,quamuis Aucrrocs uelit,cas c(Te prarcipuas inter ortincs po tisfimas deraonftrationcs;& fundamenta,quibus inducor ad id crcdcndum,func ciufdemmet Auerrois,nam irUecundo poftcrioruni commcntariotrigefimooa tiauo ait,quod prardicatio dcfinitionis dc dcfinitione cft. ueluti prardicatio pro= prii deproprio,at prardicatio proprii depropno (inquit ipfe) non cft pcr fe,non g cft igitur per fe prardicatio dcfinitionis dedefinitionc , quarquidcm prardrcatio dctinitionis dc dcfinicione fcmper in maiori dicTarum demonftrationum propo fitionc rcperitur. Prarterea, plurityus in locis afserit Aucrrocs, dcmonfirationc dingi ad illud,quod eft ignotum, fed nohiinalis afTe&ionis definitio femper eft nota, cum ante dcmonftrationem de afTe&ionc prarcognofcatur quU fignificet tiomcn,crgo fecundum Auerrois principia huiufmodi dcmonflrationcs mihifu fpecTar uifarfunt melius itaque fortaftc dicendum eflfe exiiTimamus,fumi debcrc in potiffima dcmonftrationc pro maiori extrcmo potius nome afTc&ioniSjquarn cius gcnusjfcu nominalcm dcffnitionem, ex qua demonftratione fscillime pau« cis mutatis clicitur afTc&ionis dcfinitio cum caufa , propcercaquod facilc muta# tur affedio in fuum gehtls^cum ante demonftrationcm ficprarcognita alTe&ionis dcfinitio nominaIis,quar eius gcnus cft; pofito itaque loco afTrctionis ciusgenc rc, tota afTecTionis defmitio ehcitur,ut gratia excmpli,demon/tratur dc hominc C ' rifibilc elTc , idcft, homini rifibilitatem meOe per animal rationale,(i modo loco rifibilitatis ponatur cius gcnus,uidelicct, aptitudo ad ridcndum , cjuod quidem rifibilitatis gcnus de ca antc demonftrationem prarcognofcitur,harc elicitur dc^- finitio,uidclicet,aptitudo ad ridendum hominis proptcr animal rationale , qua; de nfibilitatc tanquam dc (uo definito uere enunciatur * £t harc fatis di&afinc dciis,quar adpociffimac demonftrationis principia pertincnt» Lam 3 Honor 3 et GlorU  cidcnulis, nam intcr demonftracioncm quia , & alias fpccies efscntialem diftin* ftjonem eiTc,apud grauisfimos Anftotchs intcrprctes nulla controuerfia eft, Dijputationu termini cxplicantur. .)t jnijnq t.C* .^qJRcoi /• :iv.r.zb xmilh3oej|)$ xup^ti^b QV O D attinct ad primum difputationis mcmbrum, placet.cius tcrminof aperirc,ne ulla inter difputandum oriatur confufio.dicimus itaqj , demon» ftrationem quia pregredi ueia cauia rcmota.ut gratia cxempli,quando demon ip ftratur , parictem non refpirare, quia nop cft animal,uel abcfTcdu ad caufam, ut fi aliquis per non fcintillare probaretplanetas propc cfle , feu pcr rifibilc efsc concludcrct homincm dTc rationalcm, huiufmodi progrclTus, qui fit ab eflcclu ad ,5U Liber Sextus 138' ad caufom, dicitur demonftratio quia, fcu a poftcriori, ab efte&u, demonftratio figni, & ut fit folum, quia folum nobis eiTe caufar oftendic, quod prius crac igno tum. demonftrario uero propter quid tantum progreditur a y priori ad pofte= A rius, uel a caufa proxima ad caufatum.quar alio nominc appdlatur demonftra* tio fecudi ordinis, fecudar mcfurar,& caufar tantum.proptercaquod oftendicno bis tatu propter quid efTe&us.cum in ca ratione fiac progreflus ab clTe cauf* no to p dcmoftratione quia ad proptcr quid cfTe&us ignotu.ut fi retrocedamus ab efle prope planetaru nobis noto f> no fcintillaread propter quid ipfius no fcin tiIIarcplanetarum,necnon a rationahtace hominis nota nobis p nhbile elTc ad propcerquid rifibilitatis in eodcm homine, huiufmoh progrelTus uocatur dc> moftratio propter quid tatu. demu potisfima demonftracio dla eft, quar progrc ditur etia a caufa ad caufatu nota tamc nacura quatcnus caufa,&nobis non mc diate,idcft,non mcdiante demoftracionc quia, fcd immediatc,uidehcet,bencficio fcnfusjquacenus/cilicct^huiulccmodi caufa cft nobis scfaca,ur, crit illud medium inucntum , idcft ,nobis cognitum pcr dcmonftracioucm quia abfolucnccm ( ut didum cft ) folum ciTc caula? , exoricur dcmonftratio cau T jj9 Logicarum Difput, ■,. , A (z tantum,notiflcans duntaxat proptcr quid effcaus. quara Aucrrois opinionc ^ Ariftotcli maxime confentancam cflc arbitramur. %dtiicenni rationes contra demonflrationcm quia. CsAP, Ul HA N C partitioncm, quam ucrisfimam eflc opinamur, impugnarunt gra# uisfimi philofophi,nam fubtilisfimus,ac do&isumus Auiccnna dcftruit dc> inonftrationem quia.latini ucro noftri pcnitus inficiantur demonftrationera pro ptcr quid tantum,quorum omnium rationcs cxaminabimus,illifcp fatisfacicraus, Auiccnna dcftruens primo demonftratione quia,quar fit pcr caufa rcmota hac utitur dcmonftratione, in rationc quia g caufam remota" maior propofitio no cft neccflaria,crgo non cft ucrc dcmonftratiua; confcqucntia notisfima eft, quia B deroonftratio dtbct habcrc propofitioncs ncccflarias , ut patctcx Ariftotdc in primo Pofteriorum pluribus in locis; antcccdcns etia clarisfimu eft,cu caufa 16 ginqua non infit neccflario caufatis,placet tamcn illud illuftrarc Ariftotelis cxe plo in primo Pofteriorum contextu trigefimo,dc quo fa&a fuit mcntio in ca« pite fecundo,uidelicct, omnc refpirans eft animal, nullus paries eft animal, ergo nullus paries refpirat. hic fyllogifmus, cum medium habeat caufam rcmotam, fit folum in fecunda figura , quia caufa remota eft uniucrfalior caufato,ex quo pon poteft nifi prscdicaridc caufato, cfficitur crgo fecudafigura,in cuius maio ri prardicatur caufa dc caufato. illius maioris propofuionis , omne refpirans efl animal,nulli dubium cfledebct,animal, cum fit caufa longinqua rcfpirationis, non incflc ncccflario refpiranti, quare roanifcftisfimeapparcc, antcccdcns illius rationis ucrisfimum eflc. ultimo dcftruic Auicenna demonftrationcm quia per immediatos efTeclus huuc in modum. in raciouc quia ab cfTc&u proccdentc fit C petitio in principio,crgo ratio quia non poceft eflc demonftratio. confequentia notisfimaeft, probaturantcccdcns,principia dcmonftrationis quia debent cflc cflentialia,quoniam dcmonftratio fic cx iis , qua: funt per fe , & debent cfle nota ut fint eflentialia .alioquin ignorarcmus an eflent propria, ucl communia; fi dc bnit efle nota ut fint cflentiaua,hoc crit aut pcr induclioncm,aut per caufam;fed pcr induclionem id fieri non poteft,ut habetur dc Cygno,&dc Coruo,iu quibus an cflentialia.ucl accidcntalia fint albedo,& nigrcdo , per indu&ionem non co* gnofcitur,ergo per caufam,fi pcr caulam,crgo in demonftrationcquia fit pcti/ tio in principio,cum in eius propofitionibus fupponatur quod debet probari.ut, gratia cxempli,omne rifibiic eft rationale, omnis homo eft rifibilis, crgo omnis homo cft rationalis.miuor huius rationis debet efse nota utfit efsetialis,& hoc, ut dicTu eft, per caufam, crgo quia homo cft rationalis, in roinorc igicur propo Dfitioncnotum crit,homincm cflc rationalem ,quodtamcn in conclufionc collir gitur, fi itaquc ratio quia ab cffe&u efset demonftratio, in dcmonftrationcfio rct pctitio in principio, quod falfum cft, Prartcrea, ratio quia ab cfledu non eft •iu Liber Sextus 140 CX uniuerfalibus,ergo ratio quia ab efFr&u non eft demonftratio. confeauentia dariifima eft cx Ariftotcle in primo Poftenorum farpc affcrcnte demonftratio» nem dcbcre conftare cx uniucrfahbus • probatur anteccdens , nam ratio a po» \ ftcnon alTumit in principiis cfTec"turo,fcd effe&us c numero eorum cft.qua: fingu lariaiunc , crgo ratio ab effc&u non cftcx uniuerfahbus. confirmantur omnes iftar racioncs duabus nunc Anftotclre au&oritacibus, quarum prima eft in prin cipio quinrJh contcxtus primi Poftcriorum,ubi philofophus, poftquamdmc,de monftratiuam fcientiam eflc cx ueris,primis, xujau^ vrtorj*iftnormo ab tgiibint rtutm >i Aukenm rationes dtffbluuntur . CtAT. IIII. 0 "P R ATprima Auicennar ratio , qua deftrucbat dcmonftrationem quia a*C -L / caufa rcmota hunc in modum. in ratione quiaper caufam rcmotam ma* ior propofitio non eft ncccfTaria,crgo non cft uere dcmonftraciua ♦ ad hanc nc* gatur antecedcns,ad exemplum, quo illuftratur, dicimus, falfum efTc , maiorcm illam propofitionem , uidclicct,omne refpirans cft animal, non cfle neceflarian, nam liCetc(Teanimal fit remota caufa refpirandi,idcirco non fcquitur,ut animal collocari non debeat in dcfinitione refpirationis ,ergo neceflario ineft anircul rcfpiranti. crant aliar duar rationcs cuertcntes demoftrationem quia ab efTe&u, cjuarum prima huiufmodierat , in ratione quia proccdenteab effedu fic peti tio in principio , crgo ratio quia non potcft cfTc dcmonftratio. ad hanc ne* gatur antcccdcns , ad probationem dicimus , illam peccare per infufticiens tcm cnumerationcm , nam quando ait, propoficiones demonftrationis quia dcbcrcclTe notas ut fint cflentiales,idqj uel pcr indudioncm,uel pcr caufam.dici mus,cam pcccarc,quoma propofitioncs illar pofsunt cfTc notar ut fmc ciTencialcs " ' T x #-- " V.' • I. . ;J L 141 Logicarum Difput. ctiam pcr fecundum modum dicendi per fe,ut patet prardicto exemplo pro ma r A jori cettitudinc illius probationis,nam minor illa propofttio, ncmpe,omnis ho* / 4bo eft nfibilis, cognofcitur ctle eiTentialis , quia iubiextum cius cft dc conceptii pra-dicati, ponitur enim bomo in defjhicjone rifibilitatis ; cum itaquc ftt in fe> cundo modo diccndi per fe, redditur eciam nota ut fit elTentialis abfque indu> clione,& caufa.Sccunda ratio crat huiufmodi, dcmonlTratio quia ab cfTc&u no cft ex uniucrfalibuSjCTgp non cft dcmonftratio.ad haqcoegatur amtecedens,ad probationcm dicimus,efTccTum, ratione qua eftfingularis, non ingrcdi demom ftrationcm,fed quatcnus cx pluribus fingularibus etfccTibus fit cffecTus uniucrfa lis, ut colligitur cx Ariftotelein primo Poftcrioruiu capitc uigcfimo quarto circa finero,feu contexcuquadragefimo tertio circan1edium,nec non in fccuor do Poflcriorum in calcc primi textus,& in conrextu ultimo,cum enimcxema pli gratia,pcr Lunar dcfectum ofTcndimus tcrram interponi inter Lunam, & So Icrn, non accipinius fingularcm defecTum,fed dcfecTum uniucrialcm,qui ex plu> J3 nbus fingulanbuc detccTibus ctTicitur» Ad primam philofophi aucTontatcm dc (| ifumptam cx quincTo contextu primi PoiTcriorum in confirmationem omnium rationumdicimus,ex illa aucToritateelici , dcmonftrationcm quia ciTc fyllogiC- mum in comparationcm dcmonftrationis potisfimar,fcd non fimpliciter,dc abfo Jlntc. acl kcundam in contcxtu ocTauo fccundi hbri PoiTeriorum refpondemu?, -pbilofophum pcr demonftrationcm quia intelligerc eam , in qua fumitur aecia 'des remotum,non illam,in qua accipituraccidens eiTcncialc,nimirum, propria ;pasfio,quando inquit,demoniTrationcm quia non parere fcichtiam,cVproptcrea non cflc dcmonftrationcni. & fi quifpiam inftarct, di&um illud philofophi debc re etiam intelligi de demonftrationc quia,in qua fumitur accidcns ciTentiale; rca fpondcmus,id ucrum efle dc fcientia perfecTiflima, ut, fcilicet,demonftratio quia non pariat icientiam perfecTisfimam , ficuti dcmonflratio potisfima , non aucein ut fimplicitcr,& abfolute non J>ariat fcicufiam. Latworum rationes contra demonftrationem propterquid tahtUtn o.. cnL^^ p t jr . Hon r'.'n ifirrttnr . ^ifM ji orini'.' 1 . Ij.^iu. mvncnttoqoic/ rofiiit AViccnnac fcntentia fic cxplicata circa dcmonflrationc quia,ciusq ; rationi# bus diflolutis,nunc uidcndum cft, quid fcnferint latini circa dcmonftratio/ ncm praptcr quid tantum. Rcfpondcnc fere omnes,eam fuiflc figmentum.d ibr mniu commentatoris, quoniam in docTrina philofophi non poteiTdari liuiufmo di dcmonnratio,quod probant,& primofic, dcmofiratio quia prartcr id, qct ad jpsa pcrtinct, prarflat et jllud ide , qd 5 Auerroc oftendit demoftratio jjf» quid D tantu,crgo malc ab co diftinguitur demoiTratio jog quid tantu a dcmoftrationc quia. confequcntia nota e,probatur antcccdcns,in demoflrationc quia a poftcrio rj ciitaus dcclarat causa clTc^at po poccft dcdararc caufam eiTe,Qifi fciatur,causi * Liber Sextus A 142 illam cffe caufam eiufdem cffcclus, fed hoc cft fcirc propter quid , ergo dcmon* fn-atioquiapraM:erid,quodadipfampertincc, prarftac cciam illud iJem , quoi ti per Auerroem oftendic dcmonftracio propccr quid tantunl. probatur allumpcu, A jlla caufa, qux per cffcdum monftratur, uel fcicur ellc- .propria dliuscffeclus, ucl non, fi fcicur, habecur intcntum, tl uero non, per lllum erTeduna noo magis una, quam alia caufa poceric iofcrri, quis cnimprohibcbk, ignoraco ignecu cUe cau fcm fumi, quin infcratur, fi fumus cft, cciam lapis ? & jta pcr effeaum nunquam dcueniemus in cognitionem caufa: decerminatar. fi igittir progredicndo aUclIc &u ad caufam, fcimus caufam illius effe&us,& fcire caulam ctfedus citlcire cius propccrquid, demonfcratio quia dabicelTc caufar, & propter quidcffecTus, qua* re dcmonftratio quia oltcndiccV quooViuumeOj&quQd IpccTAcad dcmonilfatio nem propter quid tantum, fecundo, & ulcimo, diuifio Aucrrois repugnac Ari ftotelis diuifioni, crgo falfa, confcqucntf^cxiftcncc maniftlla, probatur antecc' dcns, nam philotophus in primo Foftenorum. 30. diuidcns ipfum fcire in fcirc quod, & fcirc propcer quid, innuit duasfolum dan fpccics demonl"lracionis,aIcc wim quia^alccrampropccr quid, qua: eadcm cft cum pocisfima commcncacoris, B & hoc cx natura rei, quilibec cnim progreffus uel cft aj>'tffcc'tu,ucl acau(a,undc manifcftisfimc apparct,Aucrrois partitionc recedcrcab Anftocele,& a uericacc. Solutintur Latinorum rationes de demonjirationcpropter ' \ quid tantum \ . 3 , 53 r *•  frm ff"!*?! iWQ^fii^vcfr )" r m >">ril oTt'i •Ttwxai ftiui} no quo fumitur uera diftin&io intcr fpecies demonftratioms, non posfit oriri nifi demonftratio proptcr quid tantum, licet cx parte quarfitorum uidcatur poflc ctiam erTici dc« monftratio potisfima, ad,ercdcndum inducor, ucrba commcnti nonagefimifex B ti, & illius traclatus, qui eft dc demonftratione , cfle dcprauata , deberecp in eo t ommento dclcri di&ioncm illam, (nifi, ) ut legatur, fpecies aotem fecunda conv iequcntiar cft, ut fequatur poftcrius ex priori, hoc cft, caufatum ex caufa, & non conucrtatur res, in hac fpecic non adducitur demonftratio fimpliciter tantum>, & quar fcquuntur; ni uelimus dicere,Commecatorcm pcr demonftratiouem* fim plicitcr tantum intellcxifle dcmonftrationcm proprerquid tantum , cum folcat aliquando demonftrationcm proptcr quid tantum appeliare dcmonftrationem fmplicitcr,ut patet de illa dcmonftrationc, qua oftendicur eclipfis dc Luna pro ptcr terrarinrcrpofitioncm ; cx eius cnim doccndi mcthodonon poteftdTc de* monftratiO illa nifi dcmonftratio propter quid tantum,cum habeat principia no tanatura, nobiscp mcdiatc, & tamcnin fecundo Pofteriorum commento qua> dragefimo uocatur ab co demonftratio fimplicitcr , dc cuius rationc eft fecun/ dum Commentatorcm,ut cius pnncipia fint nota natura , & nobis immediate , C quarc pcr dcmonftrationcm fimplicitcr non potcft ibi intelligerc nifi demonftra ticncm propter quidtantum. in traclatu uerodc demonftrationc non longea fmedcbct addi(non) uerbo illi (fir, )ut legatur, tcrtia pars eft,ut fequatur poftc rius ad efle prius, & non fcquatur prius ad cffc poftenus , in hac non fit demon^ ftratio caufar, & eflcndi folum, idcft, non fic dcmonftratio potisfima, decuius ra tionc eft, ut det caufam, 6V cfle, & ita uniformis fcmper eflcc Auerroes. manifc^ ftum igitur cft ex mente Commentatoris,diftingui inter fe demonftrationcm fira pliciter, feu potisfimam , c\ demonftrationem propter quid tantum ex natura niedii, atcp-ideo ex natura rci, non autcm cx noftra cognitionc. hanc realem di fiinelioncm rcfpe&u pnncipiorum eflectiam ad mcntcm philofophi,probatur ex cms fundamcntis hunc in modumjfi dcmonftratio potisfima, 6V proptcr quid tS — tum non difTcrrent eflentialiter,fed folum accidcutaliter,ut uoluot Latini, omnia D illa gmera caufarum , quar ingrediuntur proptcr quid tantum , ingrederentur etiam potisfimam ; confequens cft talium, ergo & illud, cx quofcquitur : confc qucntia cft clansfima, nam fi aliquod caufargenus uni; & pon altcn demouftra^ tioni •V LibenrScxttigoJ ^14^ tioni accommadaretur, non folum accidenraliter,fVJ ctiam cflentialicer demon /f" ftrariones illar difhngoerentur, quod eflct contra latinorum fcntcnciam. proba* tur falfkas confequentis cx ipfomec phi!ofopho,ait cnim Arirtoteles in fccundo Pofteriorum contextu undecimo, & in fccundo Phyficorum contcxtu fcptua gefimo fccundo in demonftratione propter quid ingredi quatuor caufarum ge nera,& propcerca quartum modum dicendi pcr fe, ut quartiim,idclT, caufam ef ficientem ucram,quar a x potisfima demonftratione excluditur , ut pcr Ariftote* lem mprimo Pofteriorum contextu dccimo manilcfti greditur ex principiis natura, nobiscp primum, feu immediatc cognitis,oftendic duo quarfitajefTcjfcilicct, & propter quid cfTcclus, at dcmonftratio proptcr cjuid tantum conftans ex principiis natura.nobifqj non primum , & immcdiatc , fcd mcdiatc cognitis , oftendic folum unam quarftionem,ncmpe, propter quid efTe&us. confirmatur hocfutfupra diximus ) Anftotelis au&oritatc in fccundo Pofteriorum contcxtu odauo , ubi aHcrit , proptcr quid quarri , cognito qudd , nonnunquam ucro , & ' j I) fimul manifcfb 147 Logicarum Difput. 1 £ x dwrurru fententia nullanu ejf^j dtffercniumu inter pottsftmanu demonRrationerru , (f propter qutd tan~ tHrrucxpartai noa ftrsr, quia demonftracio proptcr qutd(uc difputacum tuic m fupenonb^s) fe Iia* '. bcc ueluci gcnus ad potisfimam , & ad eam.quar cum gcnerc aequiuoce dicicur B proptcr quid tantum,omnis emm potisftraa cft propter quid,fcd non econCra, cum dcmonftracio proptcr quid fit uniuerfalior demonftraciooe ponsftraa.dra monftratio igitur propcer quid , quando in regrdfu abquoties fit per caufam jtormalem non fecus,ac potisfima ,cuncab ea non difTcct ratione medii abfoluce fumpti,fed concurrentcnoftra cognicione, quoniamin pocisfima dcmouftracio occaufa illaformalis eftnota natura^uobifcR primum, feu immediatc , proinde oftendit huiufmodi dcmonftratio duo quaratajcfle, fciliccc,& proprer quid cfle/ £tus; in dcmonftrationc uero propter quid tantum fic di&aad diiT.vcntiam po tisfimar, quar eft ecia proptcr quid,cum omnis pocisfimaCuc diximus.) fic propcer  crTecTus; quarc non folum rationc mcdii primum,& non primum nocixiifTcrc po C  u.niant demonftratio potisfima,& propterquid.diflcrunc tamcn in alns condicionibus, quia huiufmodi cau(a proxima poteft ciTc ucl fufficiens,uel non,prarterea,primum,uel non primum nobis nora,fi.fuerit fufficiens,nobifcp prjmum nota, cx ca fit potisfima demonftrario,fi uero no (uf ficies,nobisqj no primu nota,cx ea oritur dcmoftratio proptcr qd tatu,ut patct per ca,quac diximus,& in fepcirao, _ D & in prarfcnti capitc paulo 145* Logicarum Difput. ^ Ex aliorum fentcntia refcUttur ca dtjferentia 3 qm fumitwr k 5>UU0 mcdio nobisfriwum , uel non frimum wto, C A P. X. ti .L-iur! : vjyiui iuh**p Wiirororrc^Tr i p otyisb rr ! jiloqq > ni om ER A T altcra ditTcrentia inter potisfirtiam dcmonftrationem ,* cV proptcr quid tantum, pot»sfimam,fci|icet,mcdium habcrc nobis primo nocum,noa «x cffcclu jnucntum, proptcr Cjuid ucro tantum habcrc mcdium non primo no bis noram,fed ex effe&u notiorc declaratum , ut autcm buiufmodi diiTcrcntiam ii demonftrationjs natura alicnam c(Tc olTendant,hunc in modum aducrfus cam argumentantur . Harc diffcrentia non eft fumpta cx conditionibus principioru) .demoftrationis ab Ariftotclc adductis,crgo a natura dcmonflrationis non deri uatur^proindc fpccics uariarc no poccfl; confcquentia cft clara,affumptum pro* B patur, principia dcroonlTrationis uocataeab Auerroiftis proptcr quidtantum ablquc dubio uera funt,funt ctiam prima,fcu immcdiata, quia nil aliud cft, pria cipia cflc immcdiata,quam nullum dari mcdium intcr maiorcm cxtremitatem, cV tcrminum mcdium dc fcntentia philofophi in capitc dccimo primi libri Po (tcriorunvhabct huiufmodi dcmoniTratio principia priora, & caufas condufio pis,cum in ca progreffus fiat a x caufa ad effecTum; habct ctiam illa notiora natus ra,& nobis,natura quidem , quoniam omnis caufa cft notior erTecTu fccundum riaturam; nobis ucro,quoniam omnis demonlTratio fitpropter noftram cogni tioncm, quarca notionbus nobis progrcditur ; fin minus, cfl prorfus inucilis ; quod dc ca non cfl diccnduro,crgo eiu$ principia & patura,ctC nobis notiora co clufione clTc oportcc» dcmum, principia demonflrationis proptcr quid funt dc omni, funt per fe,& funt quatenus ipfum, omncs igitur conditiones habct, & in nulla difcrcpat a potisfima,ergo difTcrcntia harc cx natura demonftrationis non C accipitur,proindc ipfi dcmonltrationi accidentaria elT. rc ucra ca diffcrcntia in nobis tantum cft,non ipfademonftrationis natura , quandoquidem nobis con/ tingit,ut caufam primum notam habeamus,cVut non primum notam cx cffe&a notiorc inucniamus.fcd ad ipfam demonftrationis naturam id minimc pertinct, bincfactum clT,ut Ariftotclcs idnunquam confideraueric,dumodo.n.principia fint nota natura, & nobis,quse conditio communis clT omnibus demonftrationi bus a priori,& a caufa proxima,nil refert an nobis primum nota fuerint,an inue ta per aliud;propterca illud eileciale dcmoftrationi cfle dicicur,hoc ucro accidc tanu,qct naturS demoftrationis uariarc no poteft» Prartcrca.fi ca fececia admicta tur,feq:ur,huic homini eandc demonftratione cfle potisfima, altcri autc homini c(Tc proptcr quid tantum,quod abfurdum cft. confequcntia probatur,nam con ccdit Auerroes in commentariis. 1 8z.& 183. primi libri Poftcriorum , aliquas P cffe rerum caufas fenfiles, cx quibus apud cum fic potisfima demonftratio, quo* piam primo notar occurrunt, nec inueniuntur per aliud ; quoniam igicur ctiam C ffc&us aliquis a tali caufa producTus fcofibilis cfTc potcft , idco fi contingat ab Liber Sextus lyo aliquo prius caufam fcntiri, qua m effeaum, & ex ca illum cfleaum dcmonftrari, demonftracio rcfpc^u illius potisfima crit, nocificabie cnim, cV qudd cffcaus fiej & cur fit; ut fi quis nullam habcns folaris eclipfis cognicionem, uideae Lunam in A tcrpofitam inccr folcm, # nos, ftacim pcr caufam cognofccc cclipfim ficri, qua ancea nunquam cognoucrat; fi uero alius,qui prius cam cclipfim noueric fme cognitionc caufar, ucniat poftca in cius caufar cognitioncm , pcr cam cognofcct propcer quid fiat cclipfis, fed non qudd fic; cadem igicur dcmonftracio huic erit propccr quid,quar alcch pocisfima fuic; nullamcjj in f? ipfa mutationc paffa fiec di ucrfarum fpccicrum refpeau diucrforum homjnum; quod fi abfurdum eir,uc ccr cc cft abfurdisfimum , dubicaodum minimc cft , hanc diffcrcnnam e nacura dc fnonftrationis fumpcam non cffc, fcd accidcns cffe ipfi demonftracioni , cV accv denf quidcm feparabile,cum uni,cV cidcm mcdio concingac, ut fic primo nocum alicui,& alccn non primo notum refpcau ciufdcm cffecius» Rationibusfufcriori capitc adduilis rc/pondctur. B 1 1 c A P. XI. . • «1 IAMad probacioncm aucem dicimus, falfum cffc demonftrationcm proptcr quid tan tum fcmper haberc principia immcdiaca, cum progrcdiatur aliquaudo pcr cau fam caufacam, uc uiderc cft de cclipfi Lunar , dc cius luminis accrccione,& hu* iufmodi,qux funt demonftraciones propccr quid , & camen progrediuncur pcr caufam caufacam,ideft,pcr mcdium caufatum,& propccrea pcr pnncipia cau faca , idcm cnim cft principium demonftracioms , & dtmonftrationis medium» demonftratio uero potisfima fempcr debct haberc mcdium non caulacum , feu principium immcdiatum, quarc principia effc immcdiata, non euVuc dicunc ipfi) oullum dari medium incer maiorcm excrcmitacem , & cerminum medium , fed C Ctiam nullum dari mcdium inccr minorem,cxcremicatcm,& mcdium cerminum, alioquin pro mcdio cffec fumpca caufa caufaca concra naturam potisfimar demo ftrationis. Practcrca, falfum eft, dcmonftrationcm propter quid cantum habcre principia noca nobis co modo, quo habec demonftratio potisfima,quar eft ctiam proptcrquid, fcd proptcr quid pcrfeaa,nam dcmonftracio potisfinn habet prin cipianotanobis immediacc, idcft, ablquc ulla demonftracione, (olocp fcnfus bc fieficio, demonflracio ucro propccr qoid cancum fdico proptcr quid tantum ad differenti3 demoftraeionis ppquid perfcaar,& potisfimar^habet prjcipia nota no pis mediaec, ideft, medianccdemonftracionc quia, cVa pofteriori. quar quidem differcncia, licec in nobis cautum effe uideacur, multum tamcn facic ad dcmon^ ftracionis naturam, nam cffc principia nobis nota immediacc denotac principia D demonftrationis effc indemonftrabilia , quarconditio percinct ad pocisfimar de* fnonftrationis nacuram; cffc ucro principia nobis noca mcdwcc indicac principia i ry r Logicarum Difput. cjemonftracionis efle demonftrabiha , qua? conditio recedit abi eiufdem potisfi/ ^ mardcmonftrationis natura, fcd non recedit a natura demonftrationis propter quid tantum. Clareitaquc patct,hanc difTerentiam non efie quid dcmonftratio ni accidentarium, cum cius naturam uariarc posfic,fatiscp ab Ariftocele fuiilc ca fideracam, cum in Logucsc difciplinar, & philofophiae libr.s farpc dicac ipie, prinx cipia fcnfu, & uia innata nobis fieri mamfefta; uana igitur eiTec demonitrationift natura ablque cognicionc noltra. Demum falfum eft, principia onrojcuiusquc ^enrionftrationis propter quid eilc quatcnus ipfum, quando cnimfciufa, & cauia tutn hcc pa&o funt difpofita , ut caufam fequatur caufatum, non auceme con* tra r ficuti,exempli gracia, ignem fequirur illuminatio, & calor, fed non e con» *urrfo,in bis non polTe fieri demoQftrarionem poti^fmram , quamuis cilc cauiae: fuenc notum, non autcm eflc erTedus, manifclt im eft,cum potisfima demoaftra tio poftulettcrminos parcs,& tamen imliisfic demonftcado a caufi. proxima, & propterca propter quid, quar non hibec quacenus ipfum , ergo dacur aliq '1! monftrationi requificas. quo ad alceram racionem, qua dicunc, fi ea fencentia ad mittatur, fequetur huic hominj eandemdempnftra^ionem elTe pocisfinnm, altc ri autem efle propter quid tantom ncgatbr corrfcquentia,ad probationem dici' mus, falfum efle in caufis & caufatis fenfibilibus ut aliquis prius fentiat caufam , 'quim cfTeclum, & hunc cognofcat fine caufa? cognition^quomodo enim potcft quifpiam(fi fequamurcorum excmplum) fentirefolis eclipfim,& non fentirc Lu nam , quarillius eclipfis.caufa cft,- mccrponi jncerfolem, & nos ? fimul abfqucut )o dubioutrunqucfcntit, ac cognofcic. hinc optimephilofophus in fecundo Po fteriorum contextu primo fecus fmcm dixit, (fi uero cflemusfupcr Lunam, noa utique quxrcrcmus, ncquc fi iit, uidcliccc, eclipfis Lunar, ncquc propter quid fic, fed fimul manifcftum eftct utrunquc. ) quia tunc utrunquc eflec.iailile; fruftra ita quc cft racio, ubi fuperabundac fcufus; quar enim ienfus comprcheufionc cognita C iunc ommdcmonftracioneeuidentiorcm habcnc perfuafionem. O Lil . mu.L^ui /ijuoirrmj & . m^isiitrmixi rnnoism r>5:.i frimtafninL rn"ds(T tvui mtut fr> cnqyjdttUtr,?. : tr • i.i \: aorrob mcri.t :• : oiup r»:noiri tn\ JLfDp ii3qoi quicur dc dcmonftratione a caufa rcmota , hanc cnim tali cxcmplo dcdarac, Ci quarratur propcer quid paries no rcfpirat,&rcfp6dcatur,quia no eft animal,tali$, coftruetur dcmoftratio,omne rcfpirans eft animal,paries n6 c aimal.ergo parics no rcfpirat,quar quide no demoftrat proptcr quid,cu proxima caufa addu&a no fit,fcd(olu qudd; in hocexeplo Anftotchs ccrcu cft,cxiftentia rci quarficar nocS efse ante illam demonftrationem,&antequam quarratur proptcr quid parics no rcfpirct,quis.n.cft,qui ignorct parictem non rcfpirare ? imo Ariftotclcs talc pro blema addacit tanquam notum quo ad quarftionem an fit,iaquit enim ( fi quavD ratur propter quid oon rcfpirat pariesj, at ccrtum cft non quarri proptcr quid cft oifi qutado notum cft quddfic , ut ait Ariftotclcs in fecundo libro poftcno ij) Logicarum Difput. £ rum contextu primo, cV trigcfimo nono fccundum Aucrrcis partitiiincm,nuny quam emm qurrimus proptcr quid ahqua res fic,nifi prius conlbcuamus notum eflc qudd fit; attamcn facTa dcmonftratione, dicit Arifroteles-per eam notificari qudd cft, non propter quid clt, auafi dicat : quarficum eft propter quid non rea fpirat parics, hrc autem demonfrratio qurfboni non fatisfecit, fed folumdecla rauic qudd fic, parictcm, fciliccr, non rcfpirarc. fi itaquefcntcntia Aucrrois ad» mittcrctur, lalfum diccret Anftorelcs.quoniam cnim ante demonfcrationem no tum crac paneccm non refpirare, demonftratio illa non declarar quod, quareni )nl notificat; ccrte rcs hrc nimis clara cfl,ncc alia rationc Arifcoceles dcfcndi po tcft, nifi diccndo,ipfam dcmonftrationis uim, & nacuram fpc&andam eflc, quan* do quid per eam oftcndatur infpicerc uolumus; fiquidem illa demondrationc cx propria cius natura oftcnditur, parietcm non rcfpirare, quamuis cnim nocum id tuerit omnibus hommibus, pcr hoc tamcn ipfa uis dcmonftrationis minime tol h |itur,fcd frmpcr talis feruatur, ut notificet rcm eflc, fed non cur fic. crcerum ad j lcnicrcm huius dogmacis confucacioncm oftcndunt cx Ariftotelc in crigefima rona parcicula fccundi libri Poftcriorum non modo nacuram demonftracionis fpcdando, uerum ctiam nosipfos deraonftrantes inlpiciendo, omnem demon^ Orationcm notificantem propter quid eft, nofincarceciam quod cfr, nobifqj tra dcrcnouam utriufquc cognitionem, quam antedemonftrationem non habebap fnus; nam philofophus loco citato reddens rationem cur illc,qui rcm clfccogno fcicfinc cognitionc caufr, non cognofcat quid rafit,hanc racionem adducit, quianequc rcm illamefle cognofcic, mfilcuiter, & ex accidcnci: cum enim res ita cognofci dcbcat, uti eft, uc aucem fit habeac a fua caufa, fequitur tunc uere cognofci eam ctTe, quando pcr caufam, propccr quam cft , cognofcicur ; non eft autcm rcpugnantu m ucrbis ArilTotelis,ut forcasfis clTc uiderur.cum dicat prius rem cognoia qudd fit, pofcca hoc idcmneget; nam fignificac duphcicer cogno fci rcm cflc, uno quidcm modo lcuicer, & confufe, & abfque cognitionc caufr , altcro modo pcrfccTc, rics; quarc fi ad hoc quarfitum rcfpondens dixent, quia non cfl animal, hoc pa» cto m tccunda figura fyllogifmum conticicndo,omnc rcfpirans cflanimal^paries oon cftanimal, crgo parics non rcfpirat, dctnontTratio non ciT:c propccr quic^ Liber Sextus fedquod; noo cfletpropter quid,etcnim (ut inquit Ariftotcles ) non dicitur ^ caula,non ut in tali iyllcgifmo non fit acccpta caufa j quia rc ucra cft (yllo gifmus a priori , & a caufa, fcd quoniam caufa remota , qux cius lyllogiU mi mcdium eft.comparata proximar habctur pro non caufa.ElTet cx alccra par tc qudd,non co modo,quo dicunt ipfi, quia, fcilicct,notificac qudd,nempe,parie tcm non refpirare.quomam hoc,cum omnibus raanifeftum fit, non poceft ab ca ootum ficri,licct rationc formarfyllogiflicx infcratur; fcd uccx hoc denotetur eius impcrfc&io.ficuti enim ratio a poftcriori coparata rationi a priori dicitur im pfe&a , ica demonftratio a x caufa remota comparata demonftracioni a caufa proxima eft imperfecla,& hac dc caufa (ut diximus ) nuncupatur demonftratio cjudd, fcu quia. adidautcm, quoddicunt, fi fetctia Aucrrois admitteretur, fal/ fum diccret Ariftotcles,quoniam demonftratio illa non declarando qudd,quia notum crat,nihil notificarer, negatur hoc,nocum .n. redditquod priusa s quat rentibus ignorabatur, uidehcct , non efle animal eflficcre ut parics non refpirct , qunmuis nOn fit uera caufa,& uerum propter quid; fatiffecit itaquc illa demon ftratio propofita* quarftioni quantum licuit, quia oftcndit caufam ad quarfitum, quarcunque tlla fuerit.Nec obftac huic noftrar rcfponfionidi&um phtlofophi,ut dclicet,m his non propter quid,fed ipfius quia dcmonftrationcm eiTc, quoniam philofophus non uult dicere, demoftrationem illam non elTcpropter quid, quia nullam caufam notificac, uerum quia non habet caufam proximam, fed remoa cam, quamobrcm mcrctur potius ( ut fupra diximus ) nomen demonftrationis 3uia, quam ipfius propter quid; proinde,mco quidcm iudicio , non infpiciendo emonftrationisnaturam,Ariftoteles dcfcdi potcft.Harc oia.qua? hucufquea no bis diclafut,poflut inferuirc etia refpofioni ad ca,quarfubfcquucur, nepe,( carteru ad plcniore huius dogmatis c6rutationc,&c. ) cu itaquc dctur demoftracio pro pter cjd tatu ut aha demoftrationis fpccies a potisfitm cfletialiter diftincla/irma remanet ca dcmoftrationis diuifio, qua Aucrroes ex mctc philofophi in pnmo Poftcrioru capitc dccimo facit, qux huc \ modu fc habet,ois demoltratio aligd notu facies, eflentiale progrcilu habct ucl a caufa ad efTcc"hj,uel ab effc&u ad cau fam,fi a x caufa,aut proxima.aut rcmota,a x caufa proxima ht demoftratio propter cjuid comunis ad potisGma,& proptcr quid cancum.fi.n. fut clTcntiahs progrek fus a caufa proxima nobis immcdiate cognita, efficitur una fpccics demonitra* tionis, quar dicitur potisfima, fi uero fiat a caufa proxima nobis mediatc cogni ta,uidchcct, mcdiantc demonftrationequia, orituralcera fpecics, quar ab Auer* roe appcllatur proptcr quid.fcu caufar tatu ; ac fi eflcntialis progrcflus fiat ucl i caufa rcmota,ucl ab effe£tu,tcrtla efTicitur fpccies,quar ab omnibus uocatur dc moftratio uelqudd.uel quia.no folu igitur ex partc medii,fcd etia rationc quar fitoru daturCut declarauimus)crcs dcmonftrationis fpccies, quare firma nbn rc manct ca demonftrationis diuifio, qua ipfi feccrunt.ncc argumetu ex Auerroe fumptu (nifi fallimur ) ab eis difloluitur , ciim probauerimus dari difcrimen in» Ccr dcmonftrationem potisfimam , & propter quid tantum in principiorum conditionibus , ac pofle dcmonftrari propccr quid finc dcmonftratione ipfiui X t iy7 Logicarum Difput, quod . fed aliquis de hac diuifionc forfiean nobis obiicerct, ut in ca pofuerimui quodaduerfarii facilcnegarc pofscnt, dari, fcdicec, demonilracionem propcer quid communem ad pocisfimam,& proptcrquid tantum , qua propccr id pro# barc ipfiusmet pbilofophi auftoritatc dccreuimus. Nam in primo Pofi contex tu decimo Ariftotclcs fele&ionem facicns corum modorum diccndi pcr fe, qui eam dcmonflrationem ingrediuutur,quam ipfc fimplicitcr uocat,alh ucro po» tisfimam,dcterminat,eos duntaxat huiufmodi demonftrationem ingredi.qui nc Xum caufa*,& caufati ncceflarium habent; hi funt primus, # fecundus, quarcus vcro ut quartus minime, quamuis cnim ipfc quoquc prardiclar dcmonftrationi adhibeatur,non (ecundum fuum totum ambitum, idcfi,non ut quartus ci adhi* betur,fcd quatenus concurrit cum primo,& fccundo,quod cucnit quando cau» fa efficicns cft cffeflui anncxa, in ciufcp dcilnitionc ponitur, at quando cft ab eflc du difiun«5ta,in ciusq; dcfinitioncminimccollocatur,non potcft huius caufar ge nus prjrdiftar dcmonflrationi accommodarj. in fccundo autcm Pofteriorum c«5 tcxtu undecimo.cV in fccundo Fhyficorum contcxtu fcptuagcfimo fccundo a£ ferit,quatuor gcncra caufarum mcdium cfsc in dcmonftrationc a priori, feu pro ptcr quid,cV propterea quartum modum fccundum fuum totum ambitum in ea fibilocum ucndicarc. quamobrcm uidcturphilofophus locis citatis innuc/ re,difTcrentiam e(Tc rationc mcdii, atcp idco «flentialcm intcr cas dcmonftratio» ncs propter quid,quaru una fimplickcr.fcu potisfima , altcra ucro propter quij tancum appcllatur.cum itaque huiufmodi dcmooftrationes ita intcr fe ditifcriic, vt una,uidclicct,propter quid tantum,altcra,nimirum.potisfimadTe non posfic, ad crcdendum inducor.ut etiamcx mcotc philofophi dctur demonftracio co« munisad potisfiroam,cV proptcr quid tantum Dixi,ctiam cx mcnte philofophi, quia cx ca caufarum,&caufatorum difpofitionc.de qua in capitc feptimo ad mc tem commentatoris copiofc locuti iumus , & prarcipuc cx ultimo mcmbro id manifcflisfimum apparet» Ex aliorunu fintentia aufloritatenu illanu pbillofophi in ■ Jecundo ^PoRcriorunu iibro contextu oclauo fecundunu ueterem Jeclionem ai Juerroiflu non in telltgi,cife[\ aduerfartde claratur* C tA P* XI li /. -• . Erv A T pro Aucrroiftis locus illc pulchcrrimm philofophi in trigcfiau nona particula fccundi libri Poflcriarum , cuius harc funt uerba, ( ficuci cnim propter quid qua-rimus , habentes quia eft , aliquando autem  monftrationis autcm natura non in quarftionc prarccdentc, (ed in iis, quar nocifi caotur, conftituta eft , & abhis appellationcm fumcrc debct, non a prarcedenti* bus quarftionibus, quar a fola animi noftri accidentaria afTeftionc pcndcnt , quo* niam aliquando Icuicer, & ex accidenti cognofcimus qudd eft , aliquando id pc nitus ignoramus, ob id alio, & alio modo quarftioncm proponimus; attamcn uc D cumquenos quarramus, cadcmfempcr fcruaturuis notificatiua demonftratio» nis.Patct igitur locum illum Ariftotclis in fecundo Poftcriorum libro ab Aucr roifris non intclligi, & cis caufam crroris fuifle, Ariftotclcm in illis tribus di&is confidcrare cas quarfciones etiatu ut dcmonfcracionem prarcedences, non folu u t I Liber Sextus $60 pcr Jcmonftrationem notificatas; carum cnim ut prarcedcntium difTcrcntia nul a lumdifcrimen facic in qua-fitis , qua: funt dcmonftrationis finis , ncquc diucrfas dcnonftrationis fpecies conflituit; fcd quando Arifloteles flatim in fcqucntibus ueibis qua-fita illa non amplius ut prarccdcntia, fcd folum ut pcr demonftratio/ ncn notificaca confidcrat , duas tantum demonftrationisfpccies ponic rationc qcarfitorum notificacorum diflin&as, dicit cnim duobus modis cognofci rcm cf Tc auc per accidens, aucpcr caufam ,duas dcmonftrationis fpccics fignificans , cjm coim omnis demonftratio aliquid cflc oftcndat, alia id facic per caufam, alia fiiccraditionccaufa:, Addunc aliud argumentum aduerfus Auerroem f uc ipfi dicunc) efTicacisfimum, nam Ariftotcles ibi doccc , per cam demonftrationcm , quar rcm efTc oftendic non pcr fuam caufam, minime cognofci quid cfl , fcd pcr cam cancummodo, quar rem efTe demonftrac per fuam caufara; boc pofico,argu *> mentantur hunc in modum , fola dcmonftratio oftcndcns rcm elTe pcr caufam Yuam eft illa,quar declarat quid cft, quo fic uc omnis dcmoftratio declarans quid cft oftendat rcm cfleper fuam caufam, hoc cnim aflenc eo in loco mamfefte Ari ftotcles; acqui demonftratio,quam uocanc propccr quid tancum,fcu caufa: caiufi, dcclarac quid eft,ut Auerrocs fatecurin crigefimo nono, & quadragefimo com mcncariis fccundi libfi Pofteriorum , harc igitur dcclarat rcm clTcpcr caufam fuam, declarat igitur rcm cfle, quod Aucrroifbc ncganc, Impugnantur ea,qu*in fuperiori capite dtttafunt. C *A T . XV. A DmifTa uerborum Ariftocclis in crigefima nona particula fccundi Iibri Po p -^^fteriorum intcrprctatione, quam eis dat inftantia,non potcft autioncas illa philofophi aduerfariorum fcntentia: non ofTicere,quoniam fi ea, qua: quarruntur, luc ratione qujcruntur.ut (fi fieri posfitj fciantur , interdumqj per Ariftocdrm cognofccntibus qudd licct qua:rcrc proptcrquid, deneccsfitace fcquicur, dari ahquam demonftrationem , per quam folum proptcr quid manifcrtum fiar,nan\ fi tam m qua:ftionc proptcr quid, quam in quarftionc an fic , poft fatiam demona ftrationem notum redderetur utrunquc quarfitum > qudd ,fciliccc, & proptcr cjuid, non rcdV dixilTcc philofophus in particula illa tngcfima nona fccuud; Po* 'neriorum, aliquando auccm , 6V fimul mamfefta fiunt, quia fcmpcr, non aliquaci do id cueniret , fi, dum quxnmus folum propter quid habcrites quod,mox,facla dcmonftratione,redderccur nocuni & propter quid , & qudd;fed caufa huius cr roris fuit , cxiftimare, nos femper, dum unum quarrimus , duo inucnirc, nam li^ cct hoc didum locum habeac in quarftione an fic quando illam cognofcimus a x priori per fuam caufam proximam » quia tunc ,dum quarrimus an fit, ignora^ mus utranquc quacftionem , locum camen non babec nec in eadcm qua:ltionc O ^uandoillam cognofcimus apofteriori » &fccundum accidcns » tunc cnim X }6i Logicarum Difput. A per Ariftotelem in illo o&auo contextu fcimus rem eflc, & quod , ignonntes quid, & propter quid; rcc locum habec in quarftione proptcr quid , quoniam id in ca inuenire non poiTumus, quod non quarrebamus, uidclicec, ipfum quoJeft, quia illud ante qua-flionem ipfius propter quid fcicbamus,immo ignoraco qjdd non poteft quarri propter quid. Ncc obftat, Ariftotelem dicere, ipfum quod ef fefcuum fccundum accidens, quia loquicur comparatiue, id cnim ucrum eftin comparationem ipfius propter quid, nam fcire pcr pofterius in comparationrm jpfius icirepcr prius babcturpro ipfo fcirc fecundum accidcns; ueritati autcm non conucnit, fi fcirc qudd fc cundum fc confideretur,etcnim fcire non fuiflet ab Anftotclc rcfte diuilum in primo Pofteriorura libro contcxtu trigefimo, fi fcU re qucd finc caufa* cognitionc ut patet de animali rationah,quod dicimus cfle nfibilicatis caufa «fficiecc nu ucra, oa (ub qualibei teporis dirteretia, poftta aoiraali ronali,ponitur rifibilitas,*} ab ajW caufa produ, D ci no potc(t;&h,oc cfficics 06 mru illud e,quod Coincidit cu forma. quando igi tur dicimus, mediu non potTe collocari tuti in gcnccc cau(a?ctfteie3tW}'A finaliSi pcr caufam cfficicntem intclligimus emcicnte non ucr.l cjuacenus, fcihcet^cauta?, cfficicnu accidit, utfit fcmpcr WtfcftuianacjBa, tuoxpctoim i«^»t ^p 130 ?"* * bbrnAr- Liber Septimus I 16*4 tiatura,qux eft non fcmpcr efTc&um fuum comitari. cum itaquc determinatum A fit a v nobis, pet rationem primi extrcmi non polTe ab Ariftotele intclligi nifi caufalem dcfmitionem,qua: exphcat propterquid eiufdem primi extrcmi,iiv conucnicnsqj non fit,ut idcmelTc posfit propter quid pasfionis demonftrandar, & quid fubiecli , iure optimo m hacdifputationc quarcndum exiftimauimus, utrummedium, quodeft ex mcntepbilofophi ratio,idcft, caulalis defimtio pafo fionis dcmonftranda», fit fcmperin demonftratione potisfima definitio quidita tiua fubiccli. per demonftrationem potisfimam quid intclligi dcbeat , fatis, fu^ perc£ oxplicatum fuit a nobis in prarcedcntc libro» per mcdium intclllgi debct medium rci,qudd eftcaufa.a qua pasfio dcmonftranda habet ut fir, & confcruc tur; ex quo fit,ut ab huiufmodi mcdio rei,quod cmanarc dicitur £ matcria nc/ cciTaria necesfitatc Gmplicitcr,circa quam uerfatur dcmonftratio potisfima.ne/ ccftaria colligatur conclufto,nam dc medio confcquentiar, leu lllationis.quod di B cimus clTc,quando cx concesfis quibufdam conclufio dc nccefitatefequitur, in prarfcntia neucrbum quidcro,cum illud proucniatex parte formar ipfius dc» monftrationis , qua? fyllogifmus eft , de quo pnmo in ordine ad dcmonftrario= nero ucrba facit plulofophus in hbris priorum.lccundo autem loco ut commu/ niscftad oranem matenam. dcclaratis tcrminis propositx difputationis , quid dc ca alufcntiant prius cxarainarc decreuimus» sAliornm Opinio. PLcriquc ncgatiuam partcm fuftinentes huncin modum argumentantur,cauC &, ptopter quam unumquodque accidcns eft,debet clTe medium , quo illud dcmonftratione potisfima demonftretur, at multa accidentia funt,quorum cau fa- non funt corum fubiecTorum forma?,fcd alia accidentia, crgo multa acciden/ tia funt, qua* per alia accidentia , non autem per eorum fubiedorum dcfmitio/ ncs demonftrantur potisfima demonftrationejabfurdum igitur eft dicere,in om nideraonftrationepotisfimaprimi cxtremi rationem fempcretfequidiratiuam fubiccTi dcfinitionem. maior propofitio clara cft ex definitione ipfius fcire fim/ pliciter, minor fatis,furjercp declarari potcft & Ariftotehs, & Auerrois teftimo nio,na philofophus in primo Pofteriorum contextu tngefimo dcmonftrat au* gmcntum luminis in Luna per cius fphacrjcam figuram , in fccando ucro libro contextu o&auo , cV uigefimo quin&o oftcndit Echpfim de Luna per terrse interpofitionem, tonitrum dc nubcper ignis extin&ionem, foliorumcp tiuxum dearboribus perhumoris congelationeni,in quibus demonftrationibus mediu eft ratio primi extrcmi ,fubiecli autem quiditatiua definitio minime . Verura re ullus amplius cauilladi locus relinquatur , eas dcmonftrarioncs efle potiln> D tnashac ratione probarc nituntur , illa demonftratio eft appellanda potisfima , V Y 2 it j Logicarum Difput. A c\ux pcrfc&am rci fcicnciam nobis tra fueuifle uocare demonftrationem propter quid non potisfimam, ficuci eft illa de Luna: dcfcclu propter terra? intcrpofitionem, fub nomine demonftrationis fim= plicitcr, ut facit in citato commento quadragcfimo fecundi Poftcriorum , non autem fub nominc dcmonftrationis potisfimar, licct apud Ariftotelem fimplici ter, & potisfimc idcm fignificent, nec re uera aflcrere poceft Auerroes, demom- ftrationem illam de Lunar defe&u proptcr tcrrar interpofttionem efle potisfima , proptercaqudd fuis aduerfaretur principiis, nam pro comperco habet, pnnci/ pia potisfimar dcmonflrationis dcberc efie nota natura, & nobis; natura , quate^ rus caifa- funt,nobis ucro non mediate, uidclicet,per dcmonflrationem quia,fed B immcdiarc,auxilio ipfius fenfus. cum igiturterra? interpofuio nobis infra Luna exiftcnnbus bcncfic io fcnfus nota cfle non posfit,quia oculis noftris penitus 00 culta cft, clare patct, demonftrationem illam de Lunar d. fcdto propter terra? in* terpofitioncm non pofleex Auerrois fententia dici potisfmam fed propcer quiJ tantum. pro inttllii»entia rcfponfionis ad fccundam ciufdem Auerrois auctori/ tatcm in quarto Phylicorum commcnto trigcfimo primo, aducrtendum cft, ali quid poflc cfle caufam propriorum accidentium duobus modis, ucl exiftendi, & infercndi fmul,uel folum infercndi.caufa exiftendi,& inferendi fimul non poteft cfle ex eius principiis nifi forma fubiedi, cum per eundem Aucrroem id , quod dat cfle fpcciei, det etiam confequentia ad ipfam cfle, quar funt illms fpeciei pro-* prictates; caufa ucro infcrendi folutn eflc potcft aliud accidens propnum ; nam fi de cius fentetia unum accidcns proprium alicuius fubiedi daret elTe alceri pro prio accidenti ciufdcm fubiccli, efletmedium ad illud alcerum accidens propnu l potisfima dcmonftratione oftendendum, ergo in maiori propofitione accidcas de accidente prardicarctur prardicatione fubftantiali.cum maior per eos in omni potisfima demonftratione uel per caulas externas,ucl per caufas internas dcbeat clTe per fc; fed ex mcnte Commcntatoris in fecundo Pcftcriorum commento tri gcfimo oOauo fub initium confequcns eft falfum, cumibtdicat Auerrocs fquo jiiam prardicatio dehnitionis de definitionc non cft fubftantial»s,qucmadrnodum jncxiftcntia propnorum fibi inuicem non eft prardicacio fubftanciali >, ) ergo fal fum cft antccedens , ut, fcilicet, unum accidcns proprium fit caula exiftcn Ji ali/ cuius alterius proprii accidentis ciufdem fubiecu» hac pofita animaduerlione,di cimus , Auerroem, quando ait in lllo trigefimo primo commento quarri Phyfi corum, (fcdnon omnc id, pcr quod redditur caufa aecidentium fubiecli, eft defi nitio ipfius, ) per caufam mtclligcre caufam infercndi folum, & ita optime loqui tur, quia non id omne, pcr quod redditur caufa illationis accidcntium proprio rum alicuius fi.biccti,cft eiufdemfubie&i definkio,at ex eius fcntentia utiquefubie cli dttmitio cft id omne, per quod rcddicur accidentium propriorum caufa exi flendi , & infcrcndi fimul. quarc parum cum ucritate uideptur conucnire quar Liber Septimus 168 afleruot de Commenfatorc, efle , fcilicet , ex cius fenteutia aliqoorum acciden* A tium caufas in potisfima demonftrationealia accidentia, cum fccundo Pofterio rum Jibro commcntario illo trigcfimo oaauoafWr, prardicationem proprii dc propr.o non efle fubrtantialem, finc qua fubfhnciali prard.cacione non poceft tfc pocasl.ma dcmonrtratio Demum ad al.as duas eiufdcm Commentatons au flor.tates, & pra-cipuead illam in quinquagefimo fexto commentario pr.mi Po Jtcxiorum rcfpondemus, Auerroem per demonrtrationes celebracas non incelli, gere tancummodo potisfimas, led omncs demonfrrationes d priori in compara, nooem dcmonarationum i porteriori, quar potius fyllog.im., quam demonftra lioncs Duncupan folcbant ; intcr quas demonitratioues i pnori ut in (uperiorc Iibro oiknfum fuit , contincntur demonflrat.ones propccr qui J potisfimx & proptcr quid non pocisfima- quamobrem optime d.xit, magnam partcm demo rat.onum celebratarura, ideft, a priori eifc per accidentia eUcntialia, incellizen B dopcrmagnampartcm cclcbratarum dcmonftrationum omnes illas , quxfunt proptcr qu.d non pot.sfimz, racionc uero pocisfimarum, quar funt inter al.as dc loonltrat.oncs tanquam aurum purum incer mincralia,& adamas inter gcmmas loedium cx fentent.a Commcntacoris,atcp ctiam ipfius ph.lofophi non potcft ul Jo paflo clTeaccidcns,aIioc,uindicendume(Tet,grauisfimum Commcntatorem tu.fle inconitant.sfimum in huiufmodi fpeculatione, & ab Ariftotelc loneisfime dccliDare. Quod fpedat ad propriam eorum opinionem , fi animaduemlfenc illa duo Anftotelis tundamenta,fuper quibus collocata ert huius difputationis parj aH.rmatiua non tam facile pronunciaiTent, fentcntia Commcntatoris eflc ex me te pnilofophi , ut raro medium iu potisfima demonftrationc fic etiam caufa & ^uiditatiuaminoriscxtremitatis dcf.nitio, cum cx illis fundamcntis oppoficum colligatur, quod luce clarius apparebit, quando inferius dc opinione noftra ucr ba faciemus ubi alTcrimus et.am nos, medium cfle pasfionis demonftranda: cau C fam pcr fc, fub.caiuero per accidcos,oon tamcn eo modo.quodicunt ipfi uc fcilicct,ci raroadueniat,cuminpotisfimadcmonltrac.onecaufa, & propter quidpasfionis fitfcmper^ ucibiprobabimus) quiditatiua fubicdi defuntio -fed quia non confideratur ut caufa, & quiditatiua (ubicdi dchuitio. Ex diorum fenfentia tjuxdam cognitu maxime dtgna pro- fonmtur , qutbut deflrmtur fundamehtum obtecl/o- rits tnfupertori capite a nobis aliau tduerfus tbi commemoratas demonftrattones. lu^foU *V C *A 7.1 /// tf^f^ ' ,\; Vndaimcntum, quodoosfupcriori capiiemouebati ut crederemus, demon, itracioncsabi comraemoracasnon efle potisfimasi fuit (quemadmodum co ^ lulocodijunuw^contcwutquwaas priifflibbhpo^ utautem huiuf. \ \6oronis cnim dcmonftratio proptcr quid cft dcmonftratio primi gradus. Confutantur firc ornnia, qu* injuperioric^itc dicla (unt* MNES unanimitcr conccdunt, unamquamque potisfimam demonftra* ^-^tioncm cflc dcmonftrationcm proptcr quid, e contra ucro non ita apud B omncs conftaf,ut cis uidetur cffe manifcftum,nam fupcrius (quantum pcr nos U cuit) oftendimus,demonftrationes de accrctionc luminis in Luna,dceius defe» clu,dc tonitruo in nube,dc foliorum cafu,& his fimilibus,non elTc potisfimas, dfc tamen uocantur propter quid,ergodancur dcmonftrationes propcer quid,qua: ex do&rina philofophi non pofTunt efle potisfimayion cnim quarlibct dcmonftra tio proptcr quid perfcclisfimam rei fcicntiam tradit , fcd folum illa,qua! racit uu iciatur pcr caufam non caufatam; ncc admodum cx ea partecucum uidctur cflc quod dicunt,omnero,fcilicet,demonftrationem proptcr quid cfle potisfimam, co quia in dcfinitioncm conuertatur,propterea qudd dcmonftr atio dc lunac dfc fcclu per folam terra; intcrpofitione non cft potisfima, ut probatum fuit in quac to libro,& tamen in definitioncm conucrtitur. Adillud uero,quo x d harc appella tio 1 uidelicct,potisfimademon(tratio,& fi rcprehcndenda non eft, apud Ariftocc lem non repcriatur,dicimus,cam fignificari fub nominefimpliciccr demonftra» C tionis,nam ficuti apud Ariftotelem in libris Pofteriorum datur fcicntia, & fcirc fimplicitcr,ita datur fimpliciter dcmonftratio,q eft eciam quid , fcd(ut dixi* mus)non ois demonftratio quid cft potisfima , Quod aut exeplo dc duabus fcrreis clauibus,inaurata una,& altera non,oftendercnituntur,non cfle, feilicet , conditione necclTariam demonftrationi adcfhcienda prarftantiorcm fcicntiam, ut minor cius propofitio,ficuti maior,immediata eflc dcbcat,fcd ut in dcmoftra tionc huiufmodi coditio fc habeac non fecus,ac in altera clauc inauracioad apc rienduro,cV claudcndum,non poflum nonmirari eorum ingenii fubcilitacCm m cxcmplificando,& pcipuc io addu&o exeplo,quod prima frontc uidctur pfcfer/ re aliquid probabilitatis,at fi diligentcr confideretur, eius opc propofitum noa aftequuntur,diucrfa cnim cft ratio intcr clauis inaurationcm, & minoris propo* fitionis potisfima? demonftrationis immediationcm,cum illa claucm , cuiadue^ D nit,aptiorcm non reddat adproprium munus excrccndum claucnort aurata, quamuis ci aliquid nobilicatis largiacur j hax ucro fic conditio ncceuaria,' M Libcr Septimui 172 & confcrcns ad prarftantiorem rcientiam cfhciendam , proptereaquoJ ex Ari- A ftotelc in primo Pofteriorum contextu trigefimo nono fccundum fcdionc ucte A- tem inter demonftratjiones a pricri illa prarftanciore' fcicncia cmcic,qua* fic g cau fam non caufatam, fcd catifa non caufata eft definicio fubie&i,quar cum in mino/ ti propoficione potisfimar demonftrationis defubietto prardicetur , cft in caufa, ut illa propofitio non fecus, acrruior, immediata ficcrgo immcdiatio minoris neceflario requiricur ad prrftantiorcm (cienciam ctticienda m ,- quam quidem ionditionem contincri intcr condiciones potisfimar r (cu fimpliciccr dcmonftra* tionis pofttas ab Anftocele in primo Ppftenorum liac rationc probatur; coclu flo fimplicitcr dcmonftrationis.quafcumque illa fueric.uel pcr excernas ] ucl per Htteruas caufas ,dcbcchabcre fccundum quod ipfum, alioquin non dTet demo (tratiua, crgo minor cft immediaca.ar#eT»iens cft philolophi in primo Poftc> riorum concextu decimo nono, confcquemia probatur ,fccundum quod ipfum B excorum fentcntiaeft , quando prardicacum compctic fjbictto pff ciuflcm fubie&i eflentiam , cV non ex alia racione , erg ) in concljfi ine prarJica* tura inerit fubie&o pcr rationem fubie&i, ergo perrationen fubiecti demom ftrabifU^cum pasfio dcbeat per eamxsrukm dimonftrari, pcr quam iucft fubie/ &0;fi itaquc ratio fubie&i eritmcdium,quod m mimri propoficione pocisfimar. demonftracionis de iubie&oprardicatur,uon poceft eile it!a minor pronofitio ni fi immediata, quia inter dcfinitioncm quidiuriuam , 6V J.hnicum fublbntialc nihil cadic medii ; cx quo clarc pacet.demonftraciones dc accreciooe luminis in Luna,dc eius defcdu,dctonitruo in nubj,& defoliorum cafu in arbonbus , cii tninonem mcdiatam habeanc,non faccre maxime fdre, idcirco non efle potisfu mas dcmonftrationcs; continetur naquc minoris imm:diatio inrcr conditioncs potisfimardcmonftrationis ab Ariftotcle poficas m primo Poftcnorum hbro. tjuod ucro fpe&at ad eorum rcfponfipnem Anftocclis au&oritaci in fccundo ca C pite primi libn Pofteriormn dicimus,argumentu fuper ca rundatfi non cilc folu tu, quia dcmonftrationes illa? fingula; , quibus aific aptan pofle conditioncs co rum principiorum,qua? prima lunt,uel potiffimae funt, ucl non ; fi potisfimar non funt,non raaunt contranoftram dctcrmiuationem , quia conccdimus etiam nos cx mente philofophi in dcmonftracione , quar pocisfima non fic , polTe dari minorem mcdiatam; fi uero func pocisfimar.dc neccsficace, propteradduc^a fundamcnta minorem habere dcbcncaclu immcdiacam contra eorum opinio^ nem.Duo autcm illa philofophi loca in principio primi hbn Topicorum , & irt primo Pofteriorumcapitcdccimo pro eorum opinionis confirmationc , tan/ tum abeft , ut fententiam noftram infirment, uc pocius eam miximc corrobjr rent, quiaphilofophus in primo Topicorum non definic dcmanftracionem po tiffimam , fed dcmonftracioncm communicer accepcam , cuius minorem rhe> diatam cflenullumeft inconueniens ; in primo autcm Pofteriorum loco cica/ to philofophus ucique exemplificac dc dcmonftracionibiis proptcr quid , ut funt illar de accrctionc luminisin Luna , dc dc eius defcctu fcd huiufmodi D demonftrationcs ( ut probatum fuit ) non iunc pouffimar , dc quibus Z a. 173 Logicarum Difput. , folis ucrum eft, ut omniacarum principia c(Tc dcbcant immediata. cui ucritati A non repuenat Aucrroes in iam citato commento ccntcfimo fexagefimo nono primi Pofteriorum,licct utatur codcm Joqucndi modo , quia non loquitur ibi dc demonftratione potisfima.fed cum Ariftoteie probat , demonftrationcm u/ niuerfalem meliorcm,& perfecliorem efle particulari , co quia progreditur pcr caufam proximam,& immediatam rei deraonftrandar , quod non facit demon» ftratio particularis. dcmum pro diflblutione illius ualidisfimi argumenti , quo> utuntur ad comprobandum, eam,quam dixerunt,AnftotcIis mcQtcm fuiflc, acl uertcndum cft cx philofophi fcntcntia in primo libro dc Anima contcxtu o&ua gcfimo quindo, quo x d Rc&um cft iudex lui ipfius , & obliqui, cogaita cnim rci ueritatc , omnes cius obliquitatcs notar redduntur. hoc pofito,dicimm,«x con» ditionibus illius dcmonftrationis,quam priiicipalitcr philofophus intedic m prja mo Pofteriorum libro, factlc apparcrc poffc,quot modisabcadcmonftraciones alia? dcclincnt, & deflciant; nam ex quo illa facit uc fciacur per caufam.ab ca de* B clinat dcmonftratio quar facit ut fciatur per cffeoftd?m9ffb "nttoisi viiQ.iTj* uiuuiri^ > uhi)? ffoQ t>iP^ .oijift: 1M> uVmjj j? cuncjiD Problematis refolutio cxplicatnr. •b btiMM^rDon. ^IMiir "frtiil , rr, *noi3£1 H" ■!* '^"tTTtJ iU lh.il JJl n.jJ!f?wflP5nOi J-JliJ i.l^J- )'J >nT>b smiV;! REiecla huius difputationis partc negatiua, amrmatiuam ample&imjr,quam ueriorcm, magifq? clTccx mente philofopbi probabimus, allata pnus m me #um fuppoficione, quar huiufmodi eft, ea, fcilicet, q uar per demonftrationem o* ftenduntur, non folum eiTeproprietatcs,f Logicarum Difpuc. ^ rum trigefimo nono contextu inter dcmonflraticnes""a priori llla prjrflantiorc A fcientiam cflficit, quar fir per caufam non caufatam, tHel caufa non caufata eft qui- ditatiua fubicfti dcfinitio, crgo in potisfimademonftrationcfemper quiditatiua fubiccli dcfinitio cft ratioilla pasfiauis dcmonftranda: , quam mcdium efle dicit ©hilofophus in fecundo Pofteriorum o&auo, & uigefimo quin&o contextibus , hinc optimc dixit Aucrrocs, illudj quod dat clTcfpccici, darcconfcqucntia ad cf fc, qua: (unt illius fpecici proprietatcs, ut ipfcquoque innuerct , mcdium in po^ tisfima dcmonftrationcfcmpcr eiTc formam fubie&i, ut tamen dicit rationem, efTe homini rifibilicarem, cum homo,& animal rationalc fint idcm . Secunda ra tio,fi medium in potisfima dcmonftrationc efiet quiditatiua fubie&t defmitio,fe querctur, potisfima demonftrationem non clTe ex principiis propriis, confequcs cft falfum, crgo & antccedcns, falfitas confequentis patct per ea, qua dixit phi/ lofophus in primo Pofteriorum contextu uigefimo tertio contra Brifoncm, Sc contextu uigefimo quarto in principio, confcquentia dcducitur, nam fi animal rationalc, cxcmpli gratia, cft mcdium ad concludendum rifibile de homine,eric ctiam medium ad concludeudum de codcm homine difciplmabile , & reliquas OQmes cius proprictatcs, quoniam non cft maior ratio ut una potius, qua m alia: hominis proprietates de eo dcmonftrcntur per animal rationale, quod eft quidi tatiua hominis definitio.quiditatiua igitur fubie&i definitio non eric principium D uni tanium accommodatum, fed potius omnibus eius proprietatibus commu/ ne , & propterca dcmonftratio pocisfima pcr huiufmodi mcdium non eflet ex proprns pnncipiis. Tcrtia, & ultima racio , fi mcdium in potisfima demonftra= Liber Septimus 176 tione cflct quiditatiua fubie&i definitio, maior propofitio illius demonftrationis i concra fcncenciam philofophi m primo Pofteriorum eflct demonftrabilis, proba tur confequcntia,quoniam incer fubic&i defmitionem,& pasfioncm demonftran dam interie&a efteiufdem pasfionis definitio,per quam poterit pasfio illa demo ftrari dc fubiecti definitionc. His rationibus fatisfacicntcs, ad primam ncgamus confequcntiam, ficri.fcihcet, in potisfiraa demonftracjonc pecitioncm principii, fi roedium in ea fit quidicatiua fubie&i defmitio; ad probacioncm , ncgatur antc ccdcns,nimirum, fupponi jn illa dcmonltrationc id, quod debcret probari; ad cius declarationem, negamus,in maiori propoficionc illius dcmonftracionis.aua concludimus rifibilicacem incflc homini proptcr artlmal racionalc, fupponi ho^ mini rifibilitatem lnefle, quia,fajfum cft , ut ibi anirrial rationalc, & homo idcra fint non cnim pro codcm accrj)iuntur aftimal rationale,& homo in illa dcmon ftracione, nam animal rationalc fumitur folum pro forma.homo ucro pro com ^ofico ex materia, cV forma, uc facis, (upercp difputauimus in quarto libro capir : tfc ot"tauo,ad qucm locum Lc&orcm remictimus. ncc obftac Commentacoris au *-&6r1cas aiTcrcntis, rci dcfinitioocm non ciTcalum naturam ultra rem iilam,quo 'fciam uerba eius ucra funt de primo definito, qua: forma cft, fcd quando deiini* f f um accipitur pro compofito ex matcr» , & forraa, # dehnitio pro torma tan^ tUrn, utclarcpatct in prardi&a demonftratione dc hominis rifibilitatc propter animal rationalc, tunc Auerrois fententia non habct locum, nam homoanima «fr rationali addit carnes, fintentia de ordine ab aArfilotcle feruato inde clarando mediunu demonfirationis ejfecmfam , fefdc conncxionc capitu undecimi fecundi Potterio- rum cum prdcedentiius. C *A g f bri, luce clarius patet,medium in potisfima demonftratiooe a N nullo alio cau  JLogicarum Difput. fcd caufar externr duat funt ) cmcicns,& fmis , fequitur igitur ut tria (W ad fum> A mum gcncra caufarum.quarmcdia dcmonftrationum clTe poiruntjefticiens/inis} & caufa interoajixc autcm duplex cft,nam accidentium ab interna caufa pcn dentium alia per defmitionem fubic&i , alia per alia accidcntia ciufdem fubie&i demonftrantur,tamen idem cft cau/ar modus,quo accidcns ab alio accidcntc, & quo a forma,fcu natura fubie&i producitur , utraque cnim poteft uocari caufa cfTctfrix per cmanatione,efficiens naquc duplex cft, aliud cum uera actione cffi cit,& eftproprie di&um cfffcicns/empctcp cxternum eft , quoniam idem in fc ipfum agere non potcft ; al/ud ucro , quod minus propric dicitur efficiens, per c manationem potius t tticit.quam per ucram aclioncm, cum femper abfquc ulia patientis rcfiftentia efticiat ; ita forma eft caufa efTcfirix accidentium omnium iui fubiccli , emanant enim omnia ab ca; ita etiam accidens caufa cft cfTe&rix al tcrius accidentis in eodem fubic&o» hac pofita ucntatc, manifcftum eft, per cau fam formalem accidentis propric fumptam,& ab his tribus modo nominatis di B ftin£tam,dcmonftrationem ficri non poflc, fed pcr caufam formalem pro dcfini* tionc acccptam , ut apparebit in cxplicationc undecimi capitis fccundi Poftc/ riorum libri. Omnia fuperioris capitis impugnantur . C e/f P. JT. A Flrmiffima dup illa philofophi fundamcnta fuperius commcmorata manifc^ ftiflimc indicant, cthcicns cxtrinfecum tantum, ut cft fola tcrrar interpofitio ad dcmonftrandam Eclipfim de Luna,& internum, quod fubiecli accidcns fit ad aliud accidcns de eodcm fubie&o demonftrandum, ut fpharricum cffe ad often C dendam luminis accrctionem de luna, medium cffc in demonftratione propter quidtantum,in potiffima uero minime, in ca cnim id folum efhciens pasfionis dcmonftrandz locum habet,quod eft quiditatiua fubicdi dcfinitio,nam harc pro mcdio fumitur ucl fola,quando, fcilicct,fpcciei aptitudincs demonftrantur, quae ab cius forma tantum producuntur, ut rifibilc cfle de hominc , uel cum aliquo alio concurrens, nempc,cum obie&o cxtra,quando aclus dcmonftratur, ut ccli pfari dc Luna.quare non uidetur admodum tuta eorum fentetia, quando dicue, aliqua accidentia fubdemonftrationem cadentia (intelligendo de potisfima de monftrationc ) 2 fola caufa cxterna produci , & per lllara folam demonftra^ ri ; ficuti mihi fufpeda cft quoquc alia corum fententia , quando innu» unt , eundcm cfsc caufar roodum , quo accidcns ab aho accidente , & quo 2 lorma , leu natura fubie&i producitur ; nam fi omnia accidcntia propria, D quar fub potisfimam dcmonftrationem cadunt , cmanaot a s forma fubiecti, quomodo poteft unum ab altcro cmanarc , ita ut una proprietas alteram producat r datur utiquc ordo intcr plurcs aiicuius fpccici propnctatcs , ' Liber Septimus 1S0 iot , fcilicct, una prius altera emanec a forma, non tamen ut unaabaltera A producatur , cum omnes ( quod ipfi quoque concedunt) d forma fubic&i habeant ut fint. qua pofita ueritate , luce clarius patct, demonftrationcpro* ptcr quid potisfima fpecierum affc&iones non pofle dcmonftrari nifi pcr fola fubiccli caufam formalem,ut tamcu dicit earum afTc&ionum ratione, & propter quid,a&us autem ipfos fimul per obic&um extrinfecum,J( J tl v • r. r f i> j l (|  emanatione Huir^infira efc,quar quide uel e ipfa forma , fcu natura fubiccti,ut ratioralitas in homine rrfpectu nlibilicacis,ucl cftaliquod ac 1 8 r Logicarum Difput. uult,totum accidentis fubie&um efie mcdium,hoc enim eft minu? extremum in dcmonftratione; fed uult, medium eflfe aliquid illi fubie&o infitum>& ab eo in* ^ feparabile.a quo per necefTariam emanationem accidcns demonltrandum dcri uatur.Anflotcle autcm in illo capitedc caufis nullam aliam matenam intcllige re,mfi eam,quar dicla fuit, magna confirmatio ex ipfius uerbis fumitur in coa> textu duodecimo,poftquam enim dcclarauerat in undecimo quomodo per fin gulum caufargcnus fiat demonftratio proptcr quid, docec in duodecimo con* textu contingerc interdum ,ut idem effe&us fimul ex duabus caufis pendeac, nempe,cx fine,& ex necesfitate materiar, quod cxemplo lucerose dcclarat,fi quis enim quarrac proptcr quid per lucernam lumen eggrediatur, poceft refpondcri caufa macerialis.poccft eciam rcfponderi caufa finalis; materialis quidem, fi dica mus, uitrum haberc paruos,& infcnfibiles poros,'partes autcm luminis Cenuiflt mas efsc,& illis poris minores,propcera ex nccesficace id, quod fubcilius cft, cra fire per foramina ampliora; finalis uero,fi dicamus, ne homo offcndat,tur ab Anftotele.in codcm contcxtuj potcfteadem fentcntiami C rihce comprcbari; inquit ibi Ari(totcles,effeclus naturalcs alios clTe propter fia ncm, alios clTeex neccflTitatc,ied dtrpliccm tiTe ncccsfitatcm, altcram quidcmfe cundum naturam,&cum intcrna fubie&i propcnfionc,altcram uero prartcr natu ram,& uiolcntam^ utramquc cxemplo motus lapidis dcclarat, dicens, lapide ex ncccsfitate tum fudum, tum dcorfum ferri,non tamcn fecundum eandcm no ccsfitatcm ,deorfum cnim fertur naturali nccdfitatc :y quar cft raacerix ncccffu tas,naturalis .n. conditio lapidis cft gtat»itas,a qua deoriu ferturcx nccesficace, quam uocac Ariftotelcs materiat neceffitace; ide lapis proie&us afcendic exnca ceffitatc,cu rcfiftcre ncqueat uioIecianproiictetis,ha*c tame no cfLmateria: neccf fitas,fed impofita eft a motoreextcrop cocra illius macenar nacura; (upca igitur nccdlitatc naturali.fi dcmonftrcmus cur lapis deorfum feratur, cric lapis minus excremum , dcorfum ferri cric maius cxtremum , cV grauicas medius termi' D nus; quam dcmonftrationem dicit Anftotcles clTc cx caula matcriali,feu cx roa icna* neccsfitate, ncc tamcn lapidcm ftatuere poflumus mcdium tcrminum,ied Liber Septimus grauitatcrrvqua: ucl forma Iapidis cft, uel accidens a forma fluens j & eft illius A motus caufa efTe&rix per emanationem, non caufa materialis proprie difra ; fed ca dcmonftratio eatcnus dicitur facla pcr caufam matcrialem , quatenus mediu tftcaula interna, & illi fubie&o infita, cum fubiecTum maceria accidcntis eOe di catur; etTe&us uero ab extcrno agentc produ&i polfunt quidcm dici cx neccsfi> tatc ptoducli, non tamcn cx nccesfitate fubie&a: matcria: , fed potius ex agentis cxtcrm nccesficace, Dcmum cxemplo mathematico, quo in capiceillo undeci/ mo utitur philofophus, ad hanc ucritatcm facile dirigimur , de caufa cnim ma* teriali exemplificans, aic, (Propter quid eft rcclus in femicirculo? auc quo exifte tc^re&us? fit uciquc rcdus in quo,A, dimidium duorum re&orum in quo,B,qui cft in femicirculo.in quo, C, uc igicur, A, rcctus infic ipfi, C, ei, qui eft in fcmicir Culo, caufa eft ipfum, B, boc enim ipfi, A, irqujle cft,!ioc auccm, C, ipfi, B, duo fum namquc rccTorum dimidium: cum igitur, B, fic dimiJium duorum re&o^ B rum, A, ipfi, C, meft, hoc autem crat, in femicirculo reclum eiTe.hoc uero idem tft ipfi quid erac eiTc, co qudd hoc fignificac oratio. ) harc geomecrica Ariftotc |is dcmonflraciocx caufa nutcriali propriedicla clTcnon poceft,cum quia Ma/ themauci in fuis demonftrationibus hac caufa non utuntur,fcd fola formali tutn ctiam quia mathcmaticam materiam fumendo , quam intcllcclualem materiam wocant, non apparet quomodo mcdium iliius demonftrationis fic caufa maceria fiuc cum maiorc extrcmo , fiuc cum minorc ipfum conferamus , dimidium cuimduorum reaorum non eft materia anguli in femicirculo exiftentis , fcd cft ipfemct angulus in femicirculo exrftens; non cftctiam matcria anguli rcdi.quia & fi dimidmm fignificat partcm, & pars locum obtinet mareriar, tamcn non eft matcria nifi cius,cuius eft pars, & cuius cft dimidium,ciTcc igitur matcria cfuo/ rum rcclorum , fcd non unius recli, quemadmodum unius redi materia dTec di midium uniusrecli; at dimidium duorum re&orum refpe&u unius redi matec C ria nulio.pado cft,fed eft ipfemct unus redus; quomodo igicur mcdium illud cft materia? cerce non potcft aliuddici, nifi quia anguli in femicirculo natura cft, a qua ex neccffitate emanat, ut angulus illc fit recrus , quemadmodum a nacura Jiominis emanat rifibilitas abfque pendcntia ab ulla cxterna caufa ; fubic&um c* nim refpe&u accidentis dicitur matcna,& quodcumque naturam fubie&i neccf fario confcquitur, id cx fubie&t matcria: nccesfitatc cmanarc dicitur, quod non folum in rcbus naturalibus,Ted etiam in mathcmaticis locum habet,ha: narfcque & fi materiam propric fumptam non confiderant, habent ramen aliquo modo materiam per fimilitudincm iCucmadmodum enim itmis fumrmv ral^ri inh,*.- 183 Logicarum Difput. formalcm uero, cV materialem impropricnonnulli (ut diximus)a(Tcuerant,quo ^ modo autcm improprieformalis,3c maceriahs caufa pro mcdio accipiatur, fub tilisfimc (ut fcmpcr folcnt) dcclarant,& primo dc formali, hac ratione id cucni' rc,ut impropric fumatur pro mcdio, quia quarlibctex tnbus aliis caufis , dum in rei dcfinitione ponitur, forma appellari poteft; fed huiufmodi ratio (quod co/ rum pacc didum fit) non uidctur elTc ad propofitum,quoniam formar.ut fiat mtf diuro, nihil confcrt, qudd quarhbet cx tribus aliis caufis, dum in rei defmitione? fumitur, forma appellari posfit, nifi addatur, ut pcr fingulam harum fiat demo flratio, nam fi quarlibet ex eis pro medio accipiatur,& cx rci dcfinitionc fumpta fortiatur nomcn formar, omnes enim defmitionis partes formar funt , commu/ tiis una (ut alias diximus) & altera propria,utique hac rationc impropric forraa medium cfie polTet; fed Iicet dc caufa efTiciente,& finali, quar re uera medium eC» fc poflunt, id uerum fit, de materiali omnino falfum e(t,ctenim arTcdionis dcm3 ftrandar fubie&um, quod eius materia eft, minoris extremitatis, non meJii teri B mini locum fibi uendicat in demonftratione, quare caufa iila, quam ponuntdd formx filentio in capitc de caufis, non uidctur efle cx mcntc phirofophi , nifi di* cant (ut uere dicunt) improprie materiam cfle medium, quaccnus, fcilicct, cail fam, quam inficam habet, nempe, formam fubflantialcm, uel aliquod aliud acci* dens ab ea infeparabile, nobis ad demonftrandum prarbet , fed hoc fecum afTert contra cos maiorcm difTicultatem, quia fi afTeclionis fubic&um hac ratione im> proprie dicitur medium, fequetur, eius formam, ficut & accidens ab eo infepa* rabilc, eflc mcdium propric, quod tamcn ipfi negant , non cnim rationi confo* num uidctur etTe,ut fubie£tum,& ea,quar in fubie&o fuot,improprie fiht mediurrij fed utiquc, fi unum improprie, ut altcrum propriefit,& e contra; nam fi demoti ftrarc pcr fingulam trium illarum caufarum, materiar,fcilicct, efficientis, & flhir, eft (ut dicuntjpcr formam dcmonftrare, quando mcdium crit cfTiciens,ucl hnisj erit etiam forma, diucrfo tamcn modo, nam efTicicns, & finis proprie>forma uc C ro impropric; a pari dc caufa matcriali, & formali, fi cnim materia fuerit mediii impropric, forma eius , & accidcns ab ca infeparabilecrunt medium proprie ; eorum itaque expofitio, quomodo, fcilicct, matcria impropricfitmedium,non uidetur cum ucritatc conuenire; fed concdTa hac cxpofitionis ueritate, non u'u ■df o quomodo alceri lcntentia: fuar refpondcre posfint,exiftimant cnim ipfi, illas -quaeuor caufas, pasfionis, non fubiedi, formam, matcriam, cfTiciens,& fincm ctf fe, ergo matcna, quando nobis caufam prarbct ad demonftrandum, non potcft* darc ncc prpprie, nec improprie pasfionis formam, cum ipia nequepropric, n dcratatamcn utproptcrquid pasfionis, quar ibi demonfcratur , licec abftrahat a matcria fcnfibili; & quamuis mcdictas cfuorum re&orum non fic maceria nc^ cjtie pasfionis , ncqucfubiecli, dicitur tamen ea dcmonftratio eiTc factapcr cau fam matcrialcm, quia mcdietas duorum rc&orum alicuius alterius maccria eft , iKmpc,duorum reclorum,nullumcp inconuenicns cft, cum fubicctum,& pasfio in ca conucniant; ncc dcbet in cxemplis undequaque uentas dcfidcrari, fat cnim cft, ut pars geratuicem matcria-, cuiufcumquefit pars,dummodo ( ut diximus) in ca fubiedum,& pasfio dcmonftranda conucniant. Opinto propria circa pbilofopbi fententtam ineo ctpitedc caufis. D C t j^v r :*> tiiLiu* ru n irj>X5 oiiJ^wt taiij lumil uuo jnui&i u r : > > />r«nu iun givj j^Eiccla aliorum expotltionc ad caput illud dc caufis, cxiftimarnus cfTc fortak fc Liber Septimus 186 fe-melius, fidicamus, Ariftotelem in eocapite prodemonftratioirrerrredio acci> A perc proprie omnia caufarum genera, nam per formam lubiecTi demonftratur de eodcm fubic&oaliqua cius propriai pasfio, ut nfibile de Irortrine propcer ani* tnal rationale;& perfubie&i matcria,a qua producitur ahquo 1 accidens,dcmon ftratur accidens illud de eodc fubic&o,ut corruptibile de homine,quia eft copo fitus ex carnibus,& osfibus; lllud ide ucru eft ec dc fola caufa r pasftonis erTxtrice, quarnofitquichtatiua fubiedi definitio,.rrec non dc caufa finali eiufde pasllonis dcmonftt anda*, ea\ fcilicec,pasfione dc fubiecto fuo pcr illas demonftrari; cr qur bus quatuor caufis r forma,& matcria fubie&r in huc fensu abfquc ullo incoucnie- ti dici poflct mediu improprie,cY p accides.qa non cofiderantur ut forma,& rrr* ccria (ubiccliifcd ut cautar pasftonu crTednces,quando ab eis eman5t pasfiones de «oftrandsr. qua pouta ucritatc, no rcpugnat pmlofophus in lllo undecimocav pitc recundi Pofterioru iis,quardemedio demonftracionis fuperius m fcxco capr tc detcrminaurmus, quandoui. dicirmis, causapasftonis erTectrice, quar pro me= B dio ab Ariftotcle accipitur in fccudo Poftcrioru o£tauo,cV uigcftmo qum&o c5 tcxtibus,fempcr eiTc quiditatwa lubiecti defioitionc,tntelligimus m demoftratio nc op quid potisfima,philofophus ucro,quado loco cirato alTeric,omnia caufaru gcnera (umi pro mcdio in dcmouftracione,intelligit. m denvonllratione po quid comuni ad potisfimam,cV non potisfima,dirigens causa formalead pocisfima.re liquas uero ad no potisfima; de qua quide caufa rormali non cxepliricat in illo undccimocontcxtu fecundi PoftcTroru,qliia in prarcedcnti contextu decimo fa/ tis copiofc dc ca ucrba fecie, du dcclarauit mediu in demoftracionc cffe defmicjo cc mdetuonftramTc, qu* nulla alia e nififorma, & qurdicatiua fubie&i dchnitio. Diuersa uero eflc dcmonftracione,dc qua loqurtur in primo Pofterioru ab ea,de «ma uerba facic m fccudo libro loco cicaco, indicat diuerfa confbtutio defmitio »0 ipfius rcirc , pmlofophus .n. in nrimo Pofterioru contexcu quin&o dcfinicns co omnc icirc pcr causa,fcd fcirenmplicrter,& pcrfccllfi.dixit, (fcrrc aute arbitrax C tnor onuqtrodquc (impliciter,i€d non fophiftico modo,qoi cft fecundu accidens, cu caus3 exiftimamus cognofccrc;pp qua rc$ cft,qudd rllius caufa eft, & no co* tingcre hoc alitcr fc habcrc,)m qua definitioa propofttione tu ratrone fubiefti, tu ct rationeprfrdicati detcrminate pbrlofophus locutus cft,rationcfubiccti,fcu dc 6oiti,quaDdo dixit/fcirefimphcitcr>ut innucret,fc nolleagere de omni fcire/ed dc co,quod potisfirrrar demoftratioms cfTcctus etfyationc uero prxdicati, aut dc finitionis, quando dixit, (cu caufem exrftimamus cognofcerc,propter quam rcs cft qudd illius caufa cft,& oon contmgcrc hoc alrter fc habcrc) ur rndicarct, fci 187 Logicarum Difput. . principia io primo Pofteriorum ordine refolutiuo Ariftoteles inueftigat.non eP A fc candcm cum ea, de qua loquitur in fecundo hbro capite illo undccimo , fcd textu primi Pofteriorum libri,oportcrc utiquc ucfciamus quot func omncs cau far,& uc illas quarramus dc una,cadcmqj re,ft hoc fieri posfic,auc de uno quoquc cncium quacramus eas caufarum fpccies , quar illius func quare ex co Auerroi* loco nullo pacTo habecur, nec haberi poieft cx mcnte cius, ut definitio ipfius fcl B re a philofopho tradita in capite de caufis eadcm fit cum ca,quam tradidic in pr» nio Poftcriorum contcxtu quin&o, cum diucrfo modo utrobiquc fucrit pofica, Dubta qu&damproponuntur, eorumjjblutioncs. C*AP. XIIII. ^c^i, J A Riftoteles in fccudo Poftcriorum libro docet, unam unius rei caufam efley -*-**non plurcs, qua? tradat cognitionem ipfius proptcr quid, eamqj uulc cum fuo efFedu reciprocari,ut pofita ponat,& ablata aufcrac efTe&ura,quare ficri non potcft,ut idcm eflecTus per caufam formalcm potisfima dcmonftrationc, pcra> lias ucro demonftracionepropter quidcancum dcmonftrccur,alioquin eucniret, unius rci plurcs forc caufas quarftioni propcer quid eftfatisfacientes,quod & A* nftoceli, & rationi aducrfatur,quandoquidem qui plures caufas alTcric fepara- tim acceptasfatisfacerequarftioni propcer quid decadem rcfa&ar, is pugoancia dicit, & proprium ipfc dogma eucrtic, quiafi plurcs ciufdem efTc&us calcs cau* far ponantur, fequitur , nuflam dlc caufam, propter quara rts fic , a quauis enim earum cffc&us cx nccesfitate habet ut fit, fequitur, ab altcra cum efTcntialitcr nr> pcndcre» Aducrfatur ctiam Aucrroi opinio noftra, nam in trigcfimo nono , & quadragcfimo fecundo commcncariis fecundilibn Poftcriorum dcclarSs Auer rocs ca ,quar ab Ariftotcle dicuntur dc potisfima dcmonftratione, inquit, cius tticdium fcmpcr cfTc caufam erTcdriccm, ucl finalcm, nunquam formam^fed for> mam in conclufionc potius dcmonftrationis , quam in medio contineri. Satif* facientcs allatis obiccbonibus , dicimus ad illam Ariftotclis audoricatcm Ioc» ; citato , philofophum intclligcre ibi dc caula formah , quar fola dat elTe rci D laqj ( ut probatum cft in fuperionbus) tradit cognitionem ipfius propter quid' fmiplicitcr; quarc clarum cft , ficn pollc , ut idcm cffc&us pcr cauiam formalcni' Liber Septimus /(]uodfidct (atho/tcsad uerfetur, uelfit contrabonos mores , uei contra Trmcipes. Frater M aximianus Xnqutfttor uifa fiprafcipta fide Lictntii tmprimtndi dtdit. Vifaprardiaa attefhtione ego>Petfus Macth*us Coruinus Vicariui probaui di&am Licentiam» n A N N O M D L X X X I I I I-