0 s
HACTENVS ab EIVS *
PRIMO AVTORE, HVIVSCE
iecundo qmde m mcognitd , ita obfcu-
. reliudio tradita, vtiegerehedum
ffi^
per
M. FRANCISCVM MA&.
TINVM RAVELilN.lN INCLYTA
AcadcmiaHcidelbergenfiltaKcs &GaJ-
lic* liflguaeinforniatorcm.
TRANCOFViri
TypisNicolai Hoffmanni, fum titfc
busIoann^TheodoncidcBry,
i»»#>f.DC. XKl/o
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, Londo
5348/A
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
r
AMPLISSJMIS VI-
risquecIari(fimis,Dominis
Profcflbribus, ac Heidel-
bergenfis Aeademia: Mc-
i coenatibus&Patronis
fuisobferuaa-
di/fimis,
Vrn admeperuene-
rit arsmemoru ar-
. ttficialisperltalum
Mthi tradita ^uitantum ei
tnbuk, *vt quodmagnt mu-
neris loco mthiofferret , hac
ipfaarte mhilpotius aut an-
Uquius haberet( cmufrcifi*
dem mihi alti cmoque Ittera^
2 rum
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
^ Epistola.
rum ftudtofifecerunt,quili-
belli huius c&pia fibi fatta , ed
maximee refitafore iudica-
runt.) conicfluraaffqutpo-
tuifitentiani baric fitn publi-
cum prodirei , iuueniuti , iri
cuius tnjlituiione iotius rei-
publics. cardineverfaripru-
dentes (emper fenfirunt >fin-
gulart <vfui & ernolumento
futuram* ldque iam facerc
induxi, quo Academiarum
profeffores tener& Atati ( ceu
nutrtces f$ educatores pr&-
pofiti ) infignem banc artem
cum tpfo f&tentiarum lafte
exhtbentes , omncs alios du-
cfores , qut inftrumento boc
com~
DEDIC ATORl A j
fommodtftmo deftitutiin ex.
colenda memoria multu dtu-
que defudarunt , longefiipe-
rent, dtfcentesque mtnortne-
gotto ad optatam ftudiorum
metam perducant.
V obis autem incljtA dca-
demu Meccenattbus meum
hoc,nec abfolutetamen meu>
munufeulu offerre <uolui y non
qttod merit.s ueftris in me
coUatis referendofim >fed vt
aliqua expartegratterganjos
antmi ftgnumextaretycjua fi-
ducia fretns vos idipjumfe*
rena fronte accepturosnuU
Ihs debito:Deum rogans, vt
vos omncs & ftngulos diu
4 3 (ojjn*
I
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
£ Ep I S T* DeDIC«.
fofbites^ tncolumescanfer-
uet> quo @f meafotiHSfy hu-
tus Academufalus ac pra-
Jperitas humeru<veftristan<-
quamfirmtftmo Atlanttfe^
Itcitertnnitatur-
©bteruantiffimus
Id.Vrancifcus Martinu*
Raudltth
7
AD LECTOREM.
Vodvnanimi confenfii,
le&or beneuole fapieces
iudicarunc , non mino-
rcm quam quauere vir-
tucem eiie parca cuerij idem deani-
miquoq;docibusdicerelicec: Nec
enim minori induftria in id incum-
bendum,vc percepcasfirmicerani
mo inhasreanc , quam qua racione
ea^demprimoappiehendancur, &
addifcancur. Hinc videmusarcem
memoriannfummo femperprecio
faabitam>nec iniuria macremfapi-
entiaea philofophis appellatajquo
nomineetiamThemiftocles,muI-
ciquealiiobinfigne memorias acu-
men commcndati leguntur. Ecfi
aucemnacuravnicuiqueiat virium
A 4 ad
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
§ Pr^fatio.
adhocconceflerit, tamcnnonoh-
ftat,quominusartequadam nature^
iaftin&us augeri, & ad rnaiore per-
fe&ionem reduci poffit , ad quam
artemcum proximc viam fternere
prejens libellus videatur,vifum f uit
eum publici iuris facere tuoque iu-
dicio ac ccnfurae , candide lc&or,
fubiicere-, in quo fi nve operaepre-
cium fcciiTe iudicaueris,er i t de quo
mihi gratulcr,ac ad eius generis alia
aliorum commodo,fi res ita tuleritj
inlucem emittendamedc-
uin&um agnofcam,
Valc.
ARS
4RS MEMOIUAE,
IECTIO PRIMA.
Vicunqs artem aliquam
cupit addiicere,debcc
adferre amorem & de-
fiderium,finequibusin
nullo ftudio proficitur,Ncmo quo-
quedebetoffendi exilitate funda-
mentorum huius artis.NamTheo-
logia, lurisprudentia,Medicina&:
feptem artes liberales, aliarqj /cien-
t;$ omncs,viginti fex literis confcr-
uantur & ad pofteritate tranfmit-
tuntur , nihil aurem fimplicius illij
yiginti fex figurarum aJphabetica-
rumnotisXonfiderandum quoq;,
Japides in terra inueniri , arbores cx
ipfaexfnrpere, fed tamenexiisni-
hilpoiTe effici, nifi arte accedente
certiffimumeft, cx quibufdaenim
fitcalx, mftrumentis alijcoaptan-
A 5 tur
ro Ars Me m o r i je.
tur ad ftcuauram, hx fedione pr«-
parantur ad ftruendu focunx idem
dc Mufic* fundamentis eft, m qui-
bus trcs fignantur claues, fitfex no-
%x > in his fundamentum confiftit
acus tam excelientis.Idemquoque
4e alus fentiendunh Si igicut o-
ipniufcicnciarum, & rerum etiam
'naruraimm parua cognofcarareffe
fundamenta , nemo mirari debet
fauius actiseciam talia effcqua? funt
quacuor, locus,imago,ordo,loco-
yumacimaginumpraxis,fiueipfum
exercitium. Eftautemiocusimagi-
pum fedes, feu receptaculum , in
quo imago vna vel plures poffunt
^ollocari.
Vtimurauteminhac arcedomi-
bus in quibus oblecuanturcubicu*
la &in nsparietes hocordine: ln-
* ttantes apponimus tecgumoftio&
qui a finiitra manu eft , eric primus,
quemalij ordine fequuntur, men-
fam feu pauimentum ponimus pro
ouiato paricce , & in vnoquoque
* parie-
Ars Memorm, |i
pariete vna licera M vtinfra, NB.
prxcedendum figurarum ordoin-
uertipoteft&debet,vbi quiseisv-
titur inconcionibus , &argumen-
tationibus applicandis , vel aliis
themahabentibus. Quodquidem
thema inmedio collocatur &tum
procedendumeft hoc ordine, De
reliquis figuris idem efto : qua: figu-
rx ita funt diuerfificata: vt quis gra-
datim poflit proficere , & Mis vti
pro variis occurrentiis, Imago eft
figura cuiufcunqu%rei. Imagines
rerum fub afpe^um cadentium
valde faciles funf, earum vero, qu^
noa
n Ars Memom^
non cadunc fub afpeftiim, vidcntur
quidem difficiiiores , induftriata-
men humana modum inuenit, quo
omn umrerumimagines inprom-
tuhabeantur. Qu >\xm mulcasfo-
lcnt dareregulas ad imagines inuc-
niendas,fed nos generalcm vnicam
tantum dabimus , qua modis aliis
nonindigentes,paratasfineftudio,
&labprefempcrhabeamus: vcfuo
locodicctur»
Hqc au tem diuiditur in propria,
quae refcrt illam vnicam tancum
rem,cuius eft imago, vcfiponatur
imagoChr.fti vt reprcjencet ipfum
metChnftum,fed fi vtar jmaginc
Chrifti , vt legam vir vel homo , eft
impropria&c. Diale&icus hoc ita
cxprimic paucis: Quando imago
indiuidui ponitur pro ipfo indiui-
duocftpropria, fi vero pro fpeciei
vcl gencris repra?fentationc,aut fu-
pcrioris ponacur , crit impropria.
Adducitur hxc diuifio vt declare-
turliccrc intcrdum vti imaginibus
impro-
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memortje. I|
impropriis,quiaA ffit iutitadcxci-
tandam memoria vt exemplis de-
clarabitur, Altcrad.u (ioneimago
tftpcrfeaa,vtrcrum<rxicl!cntium
& rararum, puta Danieiis mrcr lco-
ncs,Iona?inorcBalen^, hailvdu
tha:, Efthcra?,Iofephi,lcbu,&c
alia imperfe&a^ vt funtrerumvul-
garium & quotidlanaf um , vtcxor*
tum fohs 8C occafum ncmo mira-
tur , quonia quotidie Videtui jpluir,
nonplujt,vcntus ipirat,profertur
ha?c in medium diuifio, v t dicamus
vtcndum imaginibus tantum pcr-
feftis: fed hic obiicict a! quis , qub-
modo fieri potcri t ! , v t tam ccfefitcr
atq; aliquis ioquitur , (cquamur di-
centcm fi vtendum fit imaginibus
pcrfe&is* quomodo talestamcito
|)otcroinuenirc?rcfpddeocx tem-
porctaies fieri realiqua norabdi ac-
tributa.cg.venrus/pirat impctle.
&a; fed ita vehemcnttr vtarbores
ciicrtatur,a?dcscadant, lam efl pcr*
fcfta:pluit>impcifcaajcdua den-
fevc
14 Aks lAtU6*tM*
fevt omnesviciinundent, necfic-
cis pedibus tranfire liceat, iam per-
fe&aeft:foloritur, imperfe&a, (ed
inaximafiguracolore rubrovel vi-
ridi,nunc perfe&a eft , atq-, ita nun^-
quam haerebimus, quin hoc!quod
petimus confequamur*
Tertiaparseftordo, dcquople-
raquc di&a funt , fed duo tantum
rcftant adiicienda , vidclicet de-
corum in eo obferuandum* Si
quis enim velit Chriftum in cru-
cependentemita repraefentare, vt
mater fupradcxtrampedibuscon-
fiftat, San&us Ioannes lupra fini-
ftram, Maria vero Magdalena fu-
pra caput, valde a decoro deflexeri •
mus: fed oportet fic facerevtvfus
& decorum poftulant* ltem , fit
fupplicatio > non erit epifcopus*
qui crucem fequatur, fcd pueri
fymphoniaci , iuniores facerdo-
tcs, deinde feniores, canohici, t£ri-
dem fequitur Epifcopus. Itemda
Rege
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memcri^
Rege intrantc ciuitatem cogican-
dum. b
Quarta eft praxis fiue exerci-
tium, de quo poftquintam pr*le-
tfionem abfolutam , qu*dam ne-
cdiaria dicemus : oclaua vero lc-
jftione Jatum mare praxi s nauiea-
bimus,declarantesquomodo Gra-
matic*, Rhetoric*, Dialcftic^re-
Iiquifque artibusliberalibus appli-
J«ur,Thcologi*,Iurisprudciiti* f
Medicinx,quomodoaduocati,c6-.
uiianj, pr*fides,Legariad prtncn
pes, & cuiufque fun&ionis homi-
nes, eadem vti poffinr* Nunc vc-
ro manum operi admouentes in-
cipiamus aliquid ad praxin reduce-
re, a minimis paulatim ad maiora
progredientes.
Regula vocabulorum intelle&o*
rum harc eft, (nam non intelle&a in
quartam reiicimuslecl:ionem,tunc
exprofeffo de iis aduri) dequibus
ii iam traftare vcllcmus , nihil
pr*ter ieiunam tna&acionem au-
dire-
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars
ditetis.idcoconf«lti U sv,dctut..$
ernims.vobismonfttatemodume-
dendifpcciminis, quod nemof.nc
Siniculoattispotcft,ct.amf.v..
er.concinuisannis ia utplunbu S
memotiamcxetcUiflct.
^Vocabulaita^intcUcaamcmo-
,ia tctinentut , imagimbus eotum
inlocispof.tis,atctibutamfign.ah.
quaaamnc.quscxvctcnautno-
Sofumctutteftamcnto: Ex hifto.
Sfactisvclptofanis^cxtabuhs
«oetatum, velcx v.cacommum.h
Uton.h.lcxiftisd.cuttat.l.ccc
fingcte ad vohincacem noftram.
tfullum auccm pocctit dic. voca-
bulum.cuinon ftatim poffimus et-
fineerca&ioncm.
Platoquodam tempote docens
dcldcis/intstahosauditotcsha-
buit Atiftotclcm adolefccntcm ad-
ioc nori ca opinionc doftnns,
quapoftcafuit.&DiogcncmCy-
^cumicumqucfubtilitctdcmcn-
Scc U cyWc loq«ct«ur,
S
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memori^. jf
heutermentemaflecutus cft, Ari-
ftotelesclamfecumridebat: Dio-
genes exclamauit diccns : Men-
iamquide &c cyathum vidco,men-
fcitatem & cyathitatem non videoS
Refpondit Plato, nonmiror;ocu-
los enim quibus menfam & cya-
thum vidt as habes; mcntem qua
menfeitatem & cyathitatem vi-
dias,nonhabes; haxmolocoEra-
fmus in apophthegmatibus:ex qui-
bus conftatPlatonernaliquarrico-
gnitiottem artis habuifle , multo 1
tamcn clarius id patet ex diaiogo*
in quo introducit Hyppiam tan-
quam de magno bono gloriantem,
quod 50. vocabula fcmel audita,
quolibet ordine repctere poflet.
Hocautcm nerao mortalium (au-
da&erdico) fine fubfidio artis po-
teft; colligitur ergo aliqua fuiflc
illum adiutum arte* Idipfum au-
ditores noftri aflequuhtur ex pri-
ma le&ione, eodem, quo incepe-
runt audire, die; &fivna,duabus*
B ttih
iS Ars MeMori^
tribus, aut quatuor feptimanis , pcf
lernihoram bis quotidie quis velic
ex hac fe exercere regula , ioo. 200.
^oo*aut plura repetere poterit*
Contiderandumpr$tereahiceft,
artem tam cfle natura? congruen-
tem , vtnuUusfithominum,quin
illa rudi modo , licet nihil vnquam .
audierit , vtatur. Si quis enim velic
cogitare , vbi natus fum l in qua vr-
be,vico,domo,cubiculo:nonnefta-
tim ad locum confugiec ? Si vero
quo patre,macre,qui fratres, foro-
res,(erui , ancilla? ? nonne ad imagi-
nes confngiet? &c. fieri enimnon
poteft, vt alicuius reirecordemur,
ne minimae quidem , nifi auxilio lo-
ci aut imaginis. Quemadmodurft
enim D t vs principia omniii fcien-
tiarum & artium infudit homini-
bus, quibusfivtivelimus, & inali-
quo nos debito modo excrcercex-
cellemusjfic&inhacfitarte. Ali-
quandoaliquis indocTus ,agric#la,
enthymenaa vel lyllogiimum con-
£cit
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
m
ojiiii
Ars Memom^
ficit, folonaturzdu&u, fiillearti
DialedicaEropcradcdinct noneex-
celluiiTetihca^ideiudiciudec^te»
risartibus liberalibus & mechani-
cis Patet igitur hancartem memo •
na*conuehifrecuipfanatura,quarri
perficit, ideoqj mirtime ncgligen-
dam.Sed longms a propofito denV
ximus, ad fpecimen redcamus.
Quamuis enim regula fit clareex-
pofita, tamen nifi exemplisdecla-
i ctur,arbitror non fatis eam a vobis
poflecomprchendi. Exemplavero
hic poncnda non putarcm,mfi ani -
rnusmihiefTetartisamatores iuua-
duDiximus fupra vtcndum efle cu -
biculisCinprinGipio)&applicanda
vocabulaintelle&a, vt eo facilius,&
maiori affcftione , tyrones appre*
hendere artcmqueguftarepoffint.
fcmngat igitur fibi aliquis cubicu-
lumcuiusparietes quinq; habeant
Jocainpnmafigura (licet etiam v-
naquaq; aliarurh vti poffet,fcd hci-
Iitatis gratia hac cohtenci crirhus)
B 2, qu#
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
io Ars memom^.
quz funt quinque ,| & in fingulo pa-
rietetotapponendo 25«erunt,qui-
buspoteruntapplicarii^. vocabu-
la diuerfa non voce , fed mente,
vtlinteum, culter, calceus,hber,
templum|pileus,fapientia, mere-
trix,panis,tecl:um |campana,virgo,
bos,futor,diligens| fluuius, cuftos,
caro,bombarda,ftabulum| cande-
la,feneftra,fponda,auis, inimicus|
En habetis excmplum , iam exer-
ceatis vosin hac prima lectione vt
poftmodum ad alia pergamus*
SECVliDA LECTlO.
SEntentia fiue textus continuus
memori^commendaturacrcti-
netur,principalium vocabulorum
imaginibus in locispofitis, minus
principalibus ita eft accommodan-
da memoria naturalis , vt adiuta
imaginibusprincipalium, etia mi-
nus principalia repetat.ad quod re-
«ftius faciendum oportet quatuof
diligenter confiderare. u prxci-
puam
R s Memori^e,
XI
licfl
I
puam imaginem tocius fencenciar,
nec refert an ilJa reuera prsecipua
iic,annon> modo quiseamprotali
iudicec. 2. diligencer aduertendum
adprimam cuiufq; fenceci*di6cio-
nem, nam fi redeun tes ad locum a-
ciementis velprecipuaimaginem
videamus, vel primamcuiuiqjfen-
tenti* diclionem, facile memoria
naturaHs reliqua fuggerit,perinde
atqi in fcholis pueri, fi noexafte re-
neac penfum leftionis.quod tamen
aliquotieslegerunt; fi cuiufqjvcr-
fus primum vocabulum,reliquis te-
&is,liceret videre , facile ornnia re-
citarent, ita quoquehicfierifoJec
iCauendumeftne fynonvmu pro
fynonymo fubfticuacur,nam hic fa-
cilis folece/Te lapfus: fi dico mulier,
enfis.complccUon cibi dicendum,
roemina,gladius,repleci,&c. 4 .Cu-
randum prascerea vc fingul* didio-
neseodemrepccancurordme, quo
vel leclra- vel didaca?fuerunc.
Sedcurnos vrges (aliquisinrer-
B 3 roga-
-mSt
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
rogabiOnciynonymUjp fynonymo
fubfticuacur, vel ne ahquando ordo
nonnihil inuercacutf quorum alce-
ruvel vcrunq; fi mihipermiccacur,
ordo cric melior & elegancior: illi
enim qui primum fencencias pro-
tulerunc no cam de propriecace vo •
cum&collocatione, qua de fcnfu
expeditofueruntfoliciti. Refpon-
deoduabus decaufis idvrgeri, pri-
ma , vt declaretur per artem id fieri
poffe:fecunda, magnam affert di-
centi autoritatem , fi auditores do-
mum reuerfi (ententias iifdem o-
mnino verbis eodemque ordincin
citatis au&orum bbris inuenianc: fi
enimter, quatcr, autfaepiusidde-
prchenderint,eolliget orpnesfem-
pcr fentencias ica ab illo in medium
produci.
Sed aliquis rogabic forfan mo-
dum, quo duq (uperiora conlequi
quispoffic. Refpondeo,forcimen-
tis applicacione ad fingula vocabu-
la,&adcollQcacione:&exercicatio-
nci
Aks Memori^, 2S
ne, quibus folis illud aftequemur,
ita vt nos ipfos admiremur*
Pranereaab orficio quodinora-
tionehabet,(i enim videamnsima-
ginem nominis fubftannui m ac-
cufatiuo vel ablatiuo politam , nec-
efleeft alicundeclependerc* ficon-
iun£tio,iam fuofimgiturofficio:in-
terie6):io facile obfcruatur. In ad-
uerbiis opus eft maiorementisap-
plicatione: &ha?comniafunr,qn^
deregulaomnium difficillima di-
cerefolemusiquadicctficenuclea-
tafit; exiftimo tamen ptax;m vobis
videridifficilcm, nili exempiisva-
riisilluftretur.
Sit itaq; prima fententia ha?c.
Princeps fi n e 1 i t cr is , q u a fi n a u is
cftfineremigc,&volucnvfinepcn-
nis:qua? fic eft applicanda: ponitur
nauis in qua ftat princeps , cum vi-
rocuiustunica talaris plenaeftau-
reislitcris, in vefte veroprincipis
nulla eft, & fi c ex oppofito legarn
primam partem : deinde confide-
B 4 randa
14 Ans Memorijs.
jranda nauis.in iifq> locis in quibus;
remiges federe foient , nemo appa-
ret.ac fertur tardo ac obliquocur-
fu, quod confidero non fine caufa
fieri , cum alioqui re&o & celeriore
procedere deberet, &: fic legam fe -
cundampartem: ex clauoin malo
pendebit grus vel anfer depluma-
tus: ac indevltimam partemcolli-
go,& fic fcntentiam» 61. literis ocu-
lis exterioribus cxhibitam fextan-
tum imaginum adminiculo , acic
mentis iegam : atque hoc exemplo
fufficiat , cu quilibet ad placitu fex-
centa fibi exemplainuenirepomr,
TERTIA LECTIO.
QVemadmodum ambu4antium
in fole vmbra corpus feqUitu r,
fic in hac regula imagines comi-
tanturres ipfas. Deinde nonopus
eft,vos obligare adipfamet verba,
qusE duo magnam afFerunt facilita-
te:regula vero hxc eft:res memorie.
jommendantur , cum fummatim
ipfq«f
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
ARS Me MORIit, i$
jpforu negotoriuordoin lociscoj-
locatur, In hac tria nobis infinuan-
tur; primum , omniaquaxunq; vo-
lumus applicarc,redigcndacfre in
epitomen , non enim cam longela-
teque ficuci a concion -itoribus , vel
declamacoribus ornandi; captan-
da?quebeneuolenti£gracia,propo*
nuncur,nobis excipienda func ; fed
faciseric, fiipfas cancumres necef-
farias , feu nudas appliccmus ; ac
cum poftea opus eric , ex nobis ipfis
ornabimusapplicando, Secundu.
epicome llla eric cam magna,vc vno
loco comprehendi non potfic, nam
fingamus biblia incpicomenreda-
6ta,camen erunc libri Genefis, Ex-
odus,Leuicicus,Numeri,Deucero
nomiom&c.&infinguliseruncca-
pica, fed vnumquodq; capuc , quod
quinquaginca auc centum lineas
feu verfus concinebic, nunc can-
tumfex, o&o vcl decem contine-
bir; & tamen tam paucis verbis, o-
mnia erunc comprehenfa,qua? toro
B s biblio-
$t* A H S MEMORIi,
bibliorum corpore.tdemindiciurn
deciteris* Neeeflarioitaq;diuifio
inpartesmaiores & minores fein-
gerit,& qui ex praecedentib. ftudiis
affert promptitudine redigendi ali-
quid in cpitomen & diierte diuide-
di in partes maiores 6c minores, ille
valdeidoneus eftad hancregulam
in praxim reducendatrnqui vero id
nondum funt adepti , vt icholaftici
primae & fecundx claffis &c. de-
bentfeexercere vt promptitudine
VtriusqjConfequantur.Diicretaaut
diuifio in eo confiftit, vt quae coniu-
genda funt non feparencur:qu* ve-
yofeparanda funcnoconiugancur.
Tertium accipiende, funt imagines
minorumpartiu&: mlocis ponen-
dar. Quartumadiungimus,videli-
cet repetici one,de qua fupra locuti
fumus & poftea bis terve eiufdem
faciemus mencionem.
Pofluntautcmin comprobatio-
nem rcgute fumi exempla 4. ex ve»
terijtotidemcxaouo Tefta* exhi-
ftehis
Ars Memohi^ zj
ftoriis,itemfacris&cx fabulispoc-
tarum,& ex vita communi ; dcindc
proponercexempladuodecim,ni-
hil mter fc coha?rentia & ignota, vc
oftendatur reg ula a?que cpm mod<;
pofleapplicarireb.antea nunquam
le&is, autvifisatquealiis. Sufficiet
autem fi in his n. veritatem reguhe
declarcmus.uAntiochusSoter&c.
2.,Velpafianusimperator &C.3. A<-
lexander Magnus&c.muliennfa?-
tido lacu balneans &c* 4. Vrraca
Regina Arragonix &c. 6. Gerar-
dus a Marca Cardinalis &Epifco-
pusLeodienfis&c. 7. Annaitalica
&c.S. Fures tres &c. 9. Erchembal-
dus Barbuienfis&c. /o. Rexhono-
ras obuios monachos &c. 11. Agnes
refurgens &c.i i.Procus cu Amafia
confabulatur &c. aut alias 11. hi.
ftorias fibi quis proponat, nam bre-
uitatis gratia hicnon integra? nar-
rantur.^quefacileeftperhancrc-
gulam ^.30.40, autplura retinerc
exempla memorabilia,veIhiftorias
acqut
2% Afcs Memori^.
atquetotidem vocabula* Vidcbitis
crgo vcritatcm regule. , fi eius expe-
jientiafeceritis,
LECTIO gVARTA.
IN hanc le&ionem diftulimus tra-
ftationem latiorem vocabuloru
Bonintelle&oru, propterea q, dif-
ficiliorvideaturjieiunib&pr^catc-
ris fterilior. V eruntamen (iquis vnu
cxtota ie&ionepraeceptu ad vfum
poterit reducere ; erit h?c vna inftar
aliarum omnium, Ad id autem vi-
demus pofle peruenire exercitatio-
nc.paucorumdierum. Sienim 6.8*
10. aut i*« vcl plures menfes infum-
fimusvtpromtelegercdilccremus,
curnontot diebus, velfeptimanis
vacabimushuic parti,multonobi-
liori&compendiofiori? Vocabula
igiturnon intelle&a quinq^ modis
memoria retinentur* Primus mo-
dusperdiuifionem. Sienimvoca-
bulum integrum imaginem non ok-
ferat,
Ars Memori^,
ferat, dividendum crit in duas,tres
autplures partes,& videndum eric
annc ex aliqua parte imago elici
poflk, q, fere femper aliquo modo
fuccedet,fitamenon pofTitinueni-
ri li tera vel fylJaba eri t addenda, vel
auferendain medio velinfineivcl
tranfponcnda*
Sed hic aliquis forte dixerit, o-
portct me id quafi in aere facere,
vidctur tam fubito fieri non poffc'
Sed fi mihi Iiceret vnamquamq- di-
ftionem non intellcdam fcribere
&infcripto diuifioncmexperiri fa-
cilius fuccederet. Quod quidem
verum fatcor tamen excrcitatio
maiorcm crcdibili adfert promti-
tudinem. Si vero placet /ecundo
vti modo,is talis eft , vt habeamus i-
magines litcrarum iisque in locis v-
tamurproIiteris;cxcmpIigratia,A.
Antonius, Andreas, B.Bernhardus,*
vel Bartholomeus, C. Cvprianus,
veICyriacus,&ficdereIiquis. Qui
ftiodus adeo gcne/aliseft, vtnulTul
36 Ars MemorU.
fic vocabulum, quod hoc cxprimi
nonpoffit,fimodovtliteris fcriba-
tur,aptumn*t.
Tertius modus compcndiofior
quidem, fed multo difficilior eft , i-
maginesfyllabaruminuenire.cum
maxirrio fint numero,in quo ficcrit
procedendum.-inueniendx (untin
primis omnes fyllaba*,quod fit quin
quemodis.
/ 4 Ponunturvocalcs,&vnicuique
carum ordine confonantes oppo-
rab,ac,ad,afVa_ . n n
gule, confonantes & vnicuiquc vo-
{babe,bi-j
ca, ce,ci >&:c*
da,de,di J
Interponitur vocalis duab. con-
{bab, bac, bad*j
beb, bec,bed >&c*
cob, coc, cod
4. Vocalis poftponitur duab.con-
fonantibus,vtbra,bre&c.5. Dua-
bus vei tribus confonantibus fub-
iun«
Ars MeMORIjS. J|
iungitur vocalis , aut diphtongus.
alysduabus\eltribus confonanti-
bus fequennbus; vtplcbs, ftirps,
ftre.dts.deftprirlij.inlingua Gcr _
manica fupcriorc & inferiore. Sed
hu.ufmodimonftrofefuntfyllaba'
& m rarovm. Exomn.bus itaque
lyllab.sre l icienda;funtinufitat a 1 ) &
remanebunt,ooo. a ut je oo. ttun
ex D.ft.onario quzrcnda nomina
fubftant.ua, ab iis iyllabis incipicn-
t.a , & tam familiar.a reddenda.atq.
nunc funt liter*alphabeti , accum
v/uspoftulabit(fiplacethicmodus)
vtemur.proutdemonftratum eft.
Quartus eft vtimago pti mx U terx
ponatur m loco ; & pro duabus aut
tr.busreftantibus,attribuatura£rio
tah .nftrumento , quod in initio fui
.llasexh.bcantivtfiexprimendum
efict vocabulum oma imago prima:
tund.tvelfran gI t ; ca pi turprima^
matula.coniungiti.rimagin.primc
hterc & cfficit oma:Si vero ponatur
|i Ab.s Memori*
Antonhis quimolam vcrtit, capi-
tut mo a mola&coiungitur imag.m
prim* hteta: Antonii,& fic habe-
m us,amo,quodvetbumhcetfit.n-
telleaum, tamendeelarationiser-
«jopofitumeft , hicmodus tantutrt
fetuit diai,unculis,duaruro> tt.utn
autquatuo.t htetatum.Quintus ve-
to roodus, meo iudicio , aliis omhi-
bus prxferendus, vtmagmshtenS
infieni colore fcribantur in loc.s
vocabulanonintelleaa.&ment.s
acie f edeuntcs pet fingulos locoS
videamusaclegamus, quod non
tantumnonintellcais.ledomn.b,
non figut atis:vt funt voces quatuot
pattiumindcclinabilium figut* A-
rithmetics acc * potcft appl.can,ac
inteidumetiam intelleais.vtcum
nominaptoptia.viforum.fem.na-
rum.cm.tatum &c. f et.nenda funt.
Poffunt pre,teteahiomnes mod.ad
libitnro mUceti.vt vna pars per pn-
mum. alia per fecundum.tett.a. aue
quatta.velalia pet qu.ntum , ptout
* CUlUS-
m
Ars Memori^
cuiufqueiudicio commodiffimum
videbitur,efFerantur.
Huic ledtioni adiungi folet, dc
perfonarum collocatione &nume-
risarithmeticis,quarfubferuientfc-
quentibuslc&ionibus.Perfona: tri-
bus modisexprimuntur, i. per pro-
prium, hoccft, quando perfona a
hobis vifa collocatur ex imagine
nobis ex afpedu imprefla. ^fper
imagine & hic Iatiflime patet.Nam
fic Patriarch ? ,Propherar,Chriftus,
Apoftoli , omne/q; fanfti repra?fen-
tantur, &omnesquinoftro(ecuIo
viuunt,feiundianobis. Sicpluri-
mos fanftos, Pontifices, Imperato-
res , Reges, illuftriores homines
poflumus cognofcere , infpe&is i-
pforum imaginibus 3 &ex figno ipfis
attributo. Sic Petrusclauem,Pau-
lusgladium, lohannescaiicemha-
bet,&c. 3. modovtimur, vtroque
praxedenti dcftituti , videlicet per
fimile : vtpote perfonam nunquam
vidi,imagoeiusnonextat, confu-
C gien-
wsam
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
^ Ars Memori^.
giendum igitur ad fimile,vt fi vetim
exprimereClementem Papam,po-
nam hominem mihi notum, cui
nomen eft Clemens , quod ex facic
nota eolligo , cum ipfum indu&um
concipio veftibuspontificiis atque
itafaciesnomen,habitus dignita-
temrepraefentat, ldem de caeteris
eft ludiciutmMalim ego hxc ctiam
per quintum modu vocabulorum
nonintelte&orumcxprimere. Nu-
menarithmeticipereundem quo-
quepoiTuntexpnmi: fedfi quisha-
bere malit non ipfasmet figuras a-
rithmeticas,fed quod cas reprefen-
tare poffit, ita eft accipiendum vt
pro i. candelam, vel vlnam pona-
mus: pro z. anferem, cygnum fe-
dentem: pro 3. anguillam tortam
vel (erpentem , aut triangularem:
pro 4. figuram quadrangulare vel
pileum facerdotakm: pro * . ma-
num: pro^. ftellam: 7. normam
murarij,feulignarij: pro 8.calicem,
horologium arenarium, perfpicil-
lum:
rffl
2
Aks Me
Jum: pro^.cornuvenatoriumrpro
io mctamiaculantium,annuJu mj
vcl fcrpentcm mordehte catidam,
efteremus. Exhisdecem fimplici-
busomnescomponuntunperinde
ac ih notis arithmeticis fieri viJe
mus.
LECT/O gVWTA.
QVando nobis ipfis habendae-
ntconcio.vei oratio : duo iici-
musefle: Pnmo pra-fupponimus,
pnmamillam cfie fcripcam vcl im-
preflam, aut faltcm animoconcc-
ptam. Secundo nos haberc locos
paratosadillam collocandam, his
auobus przfuppofitis , prima crit
tegula, vt ipfarii a principio ad fi-
hem tarde & attente legamus: v C
rereconfideremus qnid fit materic
intotaconcione : lecundaerit, v C
dtuidaturin partes maiores. Thc-
rna,primamath6matcpartem, fL
cundam & (quod raro fit) tertiam.
I hema m medio ptimi parietis;
* P r *"
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
3* Ars Memorije.
prima pars in mcdio fecudi, fecutv»
dainmedio tertij , terti* in medio
tertij cfollocabitur. Subdiuidentur
maiores partes in minores , prout
materia le patitur fecari. Tertia
imaginespartium minorum , quae
femper adfunt , erunt collocanda;
in circumftantibus quatuor locis,
quifin6fufficiant,interpofitisqua-
tuor aliis , fecundam locorum figu-
ram habebimus , eaque variabitur
tribus modis. Tertia pars continet
per diuifionem vigintiquinquelo-
cos in vno parietc, qui fufficiunt
long flimx concioni collocandae: I
In medio collocabitur ipfum the-
ma&quzcunq; de thematehabe- '
bimus in viginti circumftantibus
locis ponemus: item iniecundofc
tertio , ac (fi fuerit) quarto pariete
fiucetiam quinto , qusecunquede
vnaquaque parte erunt difponen-
da,probeneplacito euiufqj.quem-
admodum exemplo latius ad ocu-
lumdemonftrabitur.
Et
Ars Memoru, j 7
EteftvaIdefacilisIabor,cumno-
frshabendaeft: nam fi nonfufficic
femellegifle,biscervc, percempo-
ns inccrualla legam, manc,meridie
& vefperi. fi collocacio imaginum
non tam celericer procedir, diucius
immorabor,non opus eft feftinaco.
Sed plus difficulcacis fubefle vide-
tur, cum alcerius concionem cupi -
musexcipere, nefcimuscnimquid
didurus fic, tum vnum cancum efle
fingimusvidelicec, nos habere lo-
cosvaldebeneformacos, vtdeiis
cumnon debeamus efle folicici, fi
poft inuocacam S.Spiricus graciam
dicic chema,fuo loco ponecur,fi fta-
tim, antequam ad explicationem
eiusprogrediatur, diuidat induas
vel tres partcs , ill* fuis quoq, locis
difponentur,fi non diuidit,fed the-
ma profequitur , omnia compen-
diofeperimaginesexcipiemus.per
regulam rorum. Abfoluto thematc
diuidit>prima pars fuo loco ponen -
da, &itemfecunda, rcditadexpli-
C $ catio-
1$ A*s~MEMo?ti4»
Sationem primae parcis ia viginti
v jecis excipientur,prout di&um eft>
Excmpli gratia. Tempus eft nos
jamdefomnofurgere, Kom.Jj. fta-
timcoliocabitur homo tenens de/
xtra manu horologium arenarium,
finiftra falcem . & alaria habet vel
ad pedcs, veladhumerps, iamha-
bcs4imidiumthema, in vnaparte.
cft leftica & altera ex oppofito , ex
quibus morc quotidiano profiliunt
c}uo (efe vcftientes , in altera parte
duo homines qui ha£t,enus male vi-
xerunt, emendantvitam, virtutes
excrccnt, & femper intemplore-
t>us diuinis in terefle videntut » iarri
altera pars expreiTa. eft* Si dicat tri-
plex in facris literis innuittir fqm-
pus,corporis,pcccati &mortis,hoc
autem thema de fecundo genere
iptelligitur : pona in vna parte dor-
mjentes , in alia peccantes , in alia
Joculos.quibus csidauera imponun-
^un&fic vlterius progrediar,donec
primam pattem> fecundarn, £ foi-
fan
Ars Mb MOKIJE. 39
fan tertiam eciam abfoluerim, in
quibus cota eoncio vel oracio ver-
fatur. Scd qu#ret hic quifpiam,
quomodo fieri poceft.vc canra cele-
ricace excipiamus acqueillc Joqui-
tur,etiamfi dedita opera velit verba
celerrimeproferre,
Quacuor id adminiculis futuru
eft* Primum,oportetconfiderare
hanc artem excipiendi per imagi-
nesefle compendiofifiimam,itavc
quodconcionator/oo.<?ooauc*oo.
vocabulisefferecidz^. aucpaucii-
fimisexcipiacur imaginjbu$,nemo
aucemmorcaliumpoteftduo fimul
verba pronunciare, necefiario icaqj
plus cemporis relinquicur, quam o-
pus eft ad paucas imagines collo-
candas , quod folum obferuacum
accedente exerciciofufficerec, fed
tamen alcerum eft, quoddodi con-
cionacores infinefummacimrepe-
tanc prsecipuas concionis parres,vc
abicuris audicoribus veluci aculeum
relinquanc, vc fi non cocam , falcem
G 4- hoc
40 Ars Memoru.
hoc compendium, idque fit iuxta
prsecepta Rhetorica&^Dialedica^
alii vero qui ftudiis philofophicis
no exculti ( nam aliis nunquam de-
erit loquedi materia) vel qui pronv
ptitudinem concionandi experie-
tianondum fufficientem fibicom-
pararunt,illis poftquamfemihorar
fpatio locuti funt, deficit materia,
non tamen tacere iicet, vclconcio-
necn, abrumpere , ideoque fit vt ex
ante dictis aliquid repetantiidque
bis terveinvnaeuenirepoteft con-
cione, nos yeronon tenemur illas
repetitiones imaginibus exprime-
re , fed fufficit femel fuo loco efle
collocatas,
Tertmm nulla eft concio,nulla
oratio in qua non multa audiantur,
quq antea tenemus ac fcimus,quod
quoties eueniet praxurrere potero
concionatorem>ita vtmulto ccle-
rius excipiam,quamille loquatur,
etiamficoneturmaximeverba mi-
ra celeritate profundere. Nam ii
ex-
arsMemorije.
| pxemplum memorabile, vel hifto-
riam mihi cognitam incipit propo-
nere,antequamioij.aut ^o.proru-
lit di&iones , ego paucis imaginib*
exprimo , & expedo quando ali-
qmd iubiunget, mihi non notum,
aut illud etiam efFeram : quod ali-
quoties in vna concione, vel ora-
tione, fieripoflet: cxempli gratia,
Incipit dicere inter alia , vt autem
luculento monftrernus exemplo,
hominibus ecclefiafticis magnum
deferendum honorem eciarn a viris
lummis, Rcx quidafuo nosdocuic
exemplo.qui obuiamhabensduos
monachos 5 ha?c tantum protulit, e-
gopono Regemhonorantemmo-
nachos, fratremr«prehendentem,
tubicinem antea?des fratrisexcur-
rere ad regem & cum illo loqui pal-
lidovultw, membrisque trementi-
bus,deindeabire, abfolui, ille vix
20. cxpreflit di&iones & ego totum
exemplumnotaui&c.
Sed quid faciendum , illo mihi
C $ nota
4* Ars Memomj.
nota diccntc > inftituenda ne erit a-
liqua repetitio di6torum,id aliqui
xnihi fuadere voluerunt , icd mahm
attente & patienter audirc, licct fat
jnihicognita. Namfi inftitueretur
repetitio , forte atitequam illaeflet
abfoluta.cocionator aliuddiccret,
atque ita illam abrumpere cogerer:
quodconrufioniscaufaeffe poflet*
Quartum eft ipla cxcrcitatio , vt
poftqua hxc itapercepta,incipia-
rous concionem fimplicem . ac non
nimis copiofamapplicare, omiflis
in principio citationibus , doncc
confequuti fimus concionem fatis
fceliciter exprimere , fine citationi-
bus:deinde ide tentabimus & quin-
que tantum eitaxiones excellentio-
res locabimus, quo comparato 8.
retincbimus : quod fatis eft. Nam fi
ex vnaquaque concione quinq; aut
o&o ietincrenturcitationes , anno
abfoluto vnoduoUaut tribus pr«-
cipua vtriusque Teftamcnti mc-
m<oria& Do&orum tencbitaus Sed
quid
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ar s Memori je*
quidfi concionator neque propo-
nat, nequediuidat, fed Epiftolam
autEuangelium ordinerecitet.de-
indeinterpretetur,quidtuncagen-
dum ? tum oporteta principioad fi-
nem fequi excipiendo a prim o ad 2.
j*4^6. &c*locum.Sedquid fi valde
celeritcr fua efferat, & aliquis non-
dum fufficiente acquifierit prom-
ptitudinem? Oportetduosauttres
locos relinquere vacuos, prarmin*
ele&ione mentis, quod hoc & illud
iniftovelilloloco tuerit ponendu,
actumrepetentcs, acie mentis va-
cuos tranfibimus, hoc ipfo, quod
vacant, & eledio prarcedens , effi-
cientvt nonminus occurrant atq ;
illa, qua? perimagines fuerunc de-
fcripta,
Anneeft aliusmodusretinenda?
concionisfacilior?eftequidem fcd
nontam vehemensquam fupradi-
ftus;VideIicet,vtauditurusconciq-
nem hapeat locos bene fibi impref-
los , ac fecum ita cogitet } cupio 2$.
parti-
Ars Memori^.
particulas,eafque praecipuas cx hafc
concione rerinere,quarurnvnam-
quamqueponam in vno loco nulla
addita imagine, vcllitera, tantum
iuuabodiuifione,locis6rdineacce-
ptis, per tertiam figuram & certum
eft,quodfiaccedatexercitatio,de-
cuplofacilius,quam his nonadiu-
tus, retinebo, & hic modus feruit,
fceminis & idiotis* Sedlongealia
ratio videtur oratioriis* Nam in hac
S,io. aut ii. interdum funt partes
maiores, in concione tres, aut ad
fummumquatuor: veleftenimex-
ordium, propofitio , narratio vei
partitioab iis qux natiuitatem an-
tecefferunt.a natiuitate,pueritia, a-
dolefcentia , viriii *tate , ienedute
& morte, & ab iis quae mortem funt
confequuta, conclufio , in perfonis
laudandis feu vituperandis. In re-
bus. Exordium,propofitio,parti-
tio vel narratio , prima confirmatio
abhonefto. Secundaabvtili.Ter-
tiaa iucundo.Quattaa neceflario.
Quinta
Ar s Me m O Ri^.
Quin ta a facili,conclufio. E ft igitur
alio modo procedendumiqui enim
poneturthemain medioprimi pa-
rietis, prima pars in medio fecundi
&c. finonioquaturdehiVSuade-
remlin^reaiisprocederejperfor.
mamquartam, &aprimamanu in-
cipere,& aliquid collocare : deindc
adfccundam&c. E, G. Exordium
debet efle de verbo,igicur in prima:
fiveroidccmmode fieri nopoflet,
fiat fubdiuiiio in vna propofitioni
vel partitioni fufficitvna manus (fln
narratio fuerit) iterum fiat fubdiui-
fio, in quarto , qux natiuitate ante-
cefferuntiquintoanatiuitatejfexto
apueritiaifi vnus no fufficit,fiatfub-
diuifio&vna fufficien t &c. vel fi per
fecundam figuram, Exordiu in pri-
mojpropofitiovelpartitio in fecu-
dojprima confirmatio abhonefto
in tertio, quarto , quin to, fexto, fc-
ptimo,ocl;auo , fac efle fine j reftanc
duo loci vacui primi parietis in pri-
mo (equentis abvtili, in fecundo,
4% Ars Mfex4dR!A.
tertio, quarto , quinto, (exto , fd-
ptimo o&auo,nono . decimo, non-
du finis; inprimo fequentis, fecun-
do,tertio, quarco,fingamusefle fi-
nem; reftanc fex vacui ; in primo fe-
queniiisafccundo.&tcrironquartOi
qUinto,fexto, feptimo finiseft,re-
linquancur tres &c.
Videtur enim confultius manerd
aliquos locos vacuos & nouam par-
tem maiore ab alio pariete (equen-
tiincipere, quamin eodem conti-
fiuarc^quia memoria valde iuuari
videtur Ula diuifionc,& quid refert,
fimulti vacent,cumbreuicempore
infinitum numerum locorum pof-
fimus habere, etiam fine iabore&
ftudio;tnodo praeparatio requifita
prajcefleric ? Huic cra&atui fole-
rnus adiungere modum collocart-
dorum argumentorum , non pro-
pter fimilitudinem materise , fed
difpofitionis ; argumentationum
propriae funt fpecies quatuor, Syl-
logiimus, Enthymema , lndu&io*
& exemplum,inter quasperfe£tiffij
maeft fylIogifmus ; hic trib.oonftat
enuntiationibus, maiore , minoro
&conclufione:maiorin mediopa-
rietisprimiponetur,& inquatuor
vel nouem locis circumftantibus
(pro vtfueris vfusprima veliccun-
da figura.prima enim tantum quin-
quelocoshabet,fecunda vero w.)
quicquid de ea erit retentu dignfi:
fic minor infecundo; conclufio in
tertio, Quod fi tres eflent ptxmif-
fx, tertia poneturin tertioloco: fi
vero contingatfieriproiyllogifmfi,
tumillaenunciatio in tertio collo-
cabitur,&conclufioin quarto. Si
vero Enthymema fuerit &c maior
defuerit, vacabit locus > item fi mi-
nordonec inter argumentumpro-
feratur ac tum ilJa fuis quoquelocis
difponetur ; vt modo di&um efi
Quod fi fit indu£tio,tum tres enun-
tia tiones ponentur , & tertiae adde-
tur fignum, quod fignificat, & fi c
de casterisj& in quarto ponetur co-
clufio
48 Ars MemorijE*
clufio: namcumpomntpluraeiTe
membraininduftionc, longumef-
fet omnia collocare» vtdmnis ho*
mo cft mottalis , omnis bcftia eft "
mortalis&c.ergo omncanimaleft
mortale, Ex his facilc colligituri
quomodoSorite», Dilcmroa,vcl a r
li$ argumcntandi formae fint dif po-
nendje. .
Reftat, vt rormam nunc aliquam
praxis , iuxta promiftum , oftenda^
mus,nihil n. obftat quin iam nos in
haftenus diftis cxerccrc incipia-
inusin fequenti le&ione*
LECTIO SEXTJi
Romifunus leftione prima, la-
~ tius fextadehis traftaturos, fic
jgiturnuncaccipite: quinquc for-
mis fupra didis fextam addipolle,
vt duftis /i. lineis reftis totidemque
transuerfis in vnopariete fmtccn-
tum loca & in toto cubicuio 500.
hocmodo
qux
p
Ar s Memor/js
49
I
1
3
4
5
6
7
8
\r
10
T T
A 1
T 1
*t
ii
J 5
16
'7
18
19
20
1 I
zz
2 5
26"
*7
28
19
30
1 T
3 2
u
E
35
3<*
37
38
39
40
1
42.
4°
4?
48
5
5o
5*
5*
54
ss
5*
S7
58
59
£0
6i
6i
fl
£1
6*6"
67
68
6"9 70
7i
7*
7\
74
75
7*
77
78
79 80
8i
82
83
85
86-
«7
88
89 90
9i
91
93
94
95
96
97I98I
99'
100
<}ua* loca fi magna eflent, fingufc
primam formam, fecundam, tcr-
tiam , quartam vel.quintam pof-
fent admi ttere , & valde 4ugeri nu-
mere, fed qui meum fequetur cori-
filium numerum 100. nuriquam ex-
cedct, ratio monet & in prompttf
cft,alioqui quatuor miliones iri vno
dcmonftrarem cubiculd , qiiod ad
cognitioncm potius , quam ad a-
cl:ioncmfpe6tat.itfonnulli capiunc
in frontibus domqrum elegan-
tiurd
Ars Memoriae.
tium, aliiin magnis libris , vnicui-
que fua permittitur elc&io fed a
noftro confiliononfacilcrcceden-
dum* Magis ad rem facit, exvno
cubiculo facere tria,fufpenfis nem-
pe quatuor tapetis refpondenti-
busvfuparieti: vtfupra di£tumeft-,
& hi feruiunt magnis operibus &
reb*applicandis,dumpro textuv-
num pro interpretatione duosha-
bentlocos. Videturnobisnopoffe
tradi meliores,quam prima fac"tum
eftle&ione & quinta: cogitent illi
quantumvelint, vnatantum relin-
quitur quasftio, an vtendum reaii-
bus an vcro imaginariis , & omnes
putant illos mehores , quod fimpli-
citcr verum effe fateor , f ed condi-
tione nego. Si enim in formatio-
nehorum tantumoperac ftudiiquc
pofucrimus , quantum ratiodi&ac
& res exigit, intra duas tresue fe-
ptimanas , vel ad fummum vno
mente totam hanc partem perfice-
rc non erit moleftum; fi bis , tcr,
quatct
quater,indiefcmihoratantumhuia
incumbamus ae poftea fine ftu~
dio & labore infinitos habebi-
mus fufficientesque omnibus gra-
uioribus difciplmis, artibus hbc~
rahbus , hiftonis &c. cxcipicndis?
&hoc cft vnum expracipuis qu*
aru acceflerunt , & fi quid veU
icm m ca le&ores celare , in hbc fie-
n poflet fine fufpicione doli , eft au~
tem conditio ( quam fi quis nulio
niodo poffet attingercnon eflet eis
Vtendum) hzc, vtquis exade for-
met, & tam fortiter mentem appli-
cet,actotiesanimoreuoluat,vtiam
ipfidefinanteireimaginarii. Vtve-
tofdeliciusidfuccedat,oportetpri-
rhum eligere cubiculum reale atq-
proportionatum,idqueoculis no'
tarcmanibuspalpare, in hocfen-
ius rton falluntur , vides lapideos
parictes ,trabes ligneas & afferes,
per medium iftius tranfire te oftio
fingas apertoibiq; aliud e/Te omni
tfcparte fimile al terMd conftare ea-
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
■f, 1 Ars MemorU.
dem materiaac figuris in^.j^.&c,
vfque ad zo ,ac habebis iam domum
compofitam. Tum eodem modo
duas,tres,quatuor vfqueadviginti
velplurcs domos effinges, veiqua-
drata vel circulari figura ordinatas,
infronte cuiusquc oftii imago po*
naturprimoChnfti, deindePetri,
Lim,Cleti,Clemetis, Anacleti&c*
peromnes pontifices imperatores,
Rcges Gallias , A ngliae , Scotie, , Hi-
fpaniae aliosque Europae progrc-
diendum. Siquismalitvnumino-
ftio, &: alios quatuor irt quatuor cu-
biculi angulis ftare > plus illc qui-
dem proficiet, fed rriaior rcquiritur
ctiamlabor&diligentia,& deiftis
diftindiuis haftenus nihil dixera-
mus. qux (uam fecum fueruntvti-
litatem. Nam aliudagentes,vtilia
memoriff retinenda commenda-<
snus. Videlicetpontifices, Impera-
tores, Reges &c.vt eos quouis ordi-
ne femper f epetcrc tam promturrt
fit,atqs vocabula. Habentcs vnum
Ars Memori^, f .
ftrum perfraiffi mc memori* im.
preflum.inftarliterarum alphabe-
ricarum.opuscftaiiquotordine ha
bere colorcs valde diftinftos , quib.
duabusrebus pf*fuppofiti s ,iam in-
tra fpatium oration.s Dominior,
quot voluerimus,habebimus.Nam
um.lecaftrumprimo,aIio jnloco
concip 10 .variatotantumcoloredi-
ft.ncWum, qui j„ primocaftro
eft ruber: in fecundo albus,in tertio
n.ger,.n quarto viridis , in quinto
«auus. in fexto ea<ruleus,in fepti-
mo cneritius , i n oftauo caftaneus,
mnono car neus , in decimo motti-
tolius.ro vndecimo marinus, in duo
decimo cittius: ac totidem habco
locos in vno quoque caftro.quotin
pnmo. S. vero quis malitfbrmare
domum ioo. cubiculorum & i n
vnoquoque eorum.oo. locosper
tcrt.afigura habebit locos 2? oooo,
quod tam celeritet ac facile fitat-
quc al.ud.fed maiore ad hocopus
ettprsparatione. Vnaquxquc an-
D / tem
$4 Ars MemoriA, I
tem domus habebit in pyramide,
iuo loco poutas imagines volucru
maioru.quifunt Aquila,Gryphus,
ftruthio, Pauo, Grus , Ciconia, Fal-
C o,Vuitur,Gallus Indicus, Anfet,
P(ittacus,Galiusgallinaceus, Gai-
lina, Ardea, Cycnus , Phafianus.
Perdix,Pica,Graculus,Turtur,Ca-
Umba,Coruus,Cornix, Paffer, Hi-
rundo , vt fic vna ab alia difcerni
poilir. Poftquam autem vnumca,-
ftrumeumomnibuscircumftantus
critmemorix nxum, tumceflatla
bor formandorum quotidie vno
horz quadrante locorum , qui ante
hanc inuentione pertotamvitam
cratcontinuandus. Habensitaque
aliquis n.caftra vnicuique fuam at-
tnbuet materiam vc vnum i>tera-
rum humaniorum,aiterumTheo-
logiz.tertium lurifprudenti^ qua*-
tumMedicin$,quintumI^iuil hp-
me fextum hiftoriarura facrarum,
ftptimum hiftoriarum piraphana-
rum,oaauurn EKcni^a, fiempra-
bihurn
Ars Memori^, h
bilium facrorum, nonum propha-
norum, dccimum comicorum, vn-
decimum controuerfiarum , duo-
dccimumcafuum coQfcicpqx &cc.
acper fubdiuifionem per domos,
cubicula, parietes de qxia odaua le-
clioneinfpecielatius. |
LECTIO SEPTIMA.
JT\E collocationclibrorum & ci-
-■-^tatione au&orum dediclatio-
ne& celeri fcnptione nunc agen-
dum eft nobis. Quod ad primum
attinet,cumcoliocandinobis func
libri, neccflceftimagineseoruha-
bereparatas, vt autem rediushoc
fucccdat,qu^dam(untobferuada,
/♦ kribendiomnes libri quos iudi-
camusnobisexprimendos, 2.qu<E-
rendaimagoidoneavna vcl plurcs
*ad cum reprsefentandum, qu* (u-
metur cx materia totius libri , vcl
partis, feucapitis, vclextitulo, vcl
cx vna duabus , aut tribus primis ti-
D 4 tuli
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
5* Ars Memoma,
tuli vocibus. exam pli gratia , cupio
cxprimerc Genefin: in fuperhcie
libri ftabit Devs creans ccelum,
terram & omnia quae in eis (unt t
Exodum , Moy fes tenebit librum
tranfuerfum, vbi filij Ifraeltranfie-
runt ficcis pedibus mare rubrum,
fharao cumhiis fubmergitur: Le«
uiticum, Moyfes tenet librum m
cuius fronte ipfius eft imago cum
leuita: Numerorum , Moy fes tenet
librumincuius fronte funt decem
notaBnumcriarithmetici: Dcute-
ronomij,Moy fes tenebi* in fuperh-
cie libri tabulas,in quibus defcn pta
lexDei,quarnpopuloexplicat. Li-
t>er primus Regum , Saul primus
rcx ifraelitaru tenet manulibrum.
fecundum Dauid tcnet , tertium
manu tenet Salomon y quartum lc-
hu, LibcrprimusEfdrx,tenethic
librum, in cuius rrontenotaprimt
numeriarithmetici. Secundus,ide
tenetlibrum cum nota numen,
idcm iudicium dc 3, & * Tofeias
cun^
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
cufti angclo, luditha cum Holofc&-
no , Heftera cum Afluero, Ionas in
ore Balena?, Ezechias cum ferra,lc-
remiasinlacu, Danielinfpelunca
leonu, &c t Matthscus cum angelo»
Lucas cum boue, Marcus cum Ico-
nciohannescumaquila exprimi-
tur, & fi idem diuerios fcripfit li-
bros.diftinguendiiunt aliquomo-
dp. Marcus fcripfit Euangelium,
poniturcumChrifto:ScripfitA6ra
Apoftolorum, pro quibuscum A-
poftolis collocabttur. loannes fcri-
pfit Euangclium, proquo expri-
mendo, poneturin iuggeftovncie
denuntiari folet: Idem icnpfit Epi-
ftolas,hoccxprimcturfimcnf^affi-
dcns fcribat: Apocalypiim,pro qua
cxprimenda ftabit oculis in ccelum
defixis,tanquam res nouas&admi-
rabiles videns. idem, vel ilmile iul-
dicium eft de reliquis*
Iuftinianus* pro primolibro in-
ftitutionum , ftabit luftinianus te-
nensparuulibellum manu, in quo
D $ «dc
Ars Memoriae»
crit nota arithmetica primum ex-
primensnumerum,profecundo
protertio i. proquarto 4. ldemfi
roagnum teneat librum , in quo ut
figuraprimum, fccundum, &e.ad
50. v(queexprimens,legam libro
Digeft. /♦ 2. 3. &c. Si Cod. addita n-
gura.legam luftinianusCodicislib.
j^.i.&c. Sic Nouel. & Virgilius
libroi£neidis,ur^ &c. ftabitVir-
giU cum^neatenenslibrum, in-
fcripto numero arithmetico, Vir-
gil.lib.Buc«licorum,ftabit Virg.te-
nensmanulibrum,incuiusfuperfi-
«icmultapecora.Virg.libro Geor-
gicorumin fuperficic erunt imagi-
nes multorum laborantium ter-
ram,&c.
Ouidiuslibrotriftium,Ouidius
librum habet m manu vultu admo-
dum trifti: De ponto,cum iibro fta-
bit in ponte, metamorphofis, in fu-
perficie libri. Daphne mutabitur in
laurum Adeon in ceruuro, & fic de
cacteris. Nemovnquam fuit audi-
torum
A R S MeMORIJE.
torum,quihicaliquaminuenitdif-
ficultatem,qu#maiorvideturinci-
tationc , quam vulgo quotationem
voce barbaraappellant,qu£varia-
tur pro diuerntate profeflionurru
Theologus dicit:Qua:ft.Rcip.arti-
Culo,membro,parte,&c\ iuriscon-
fuitus, inft. Dig.Cod. NoueL tit. le-
ges paragrapho,&c. Medicus,Fen.
trad.cap.aphor. fe£t &c. Philofo-
phus,Tex.comment.reducituraM-
tem omnis citatio ad tria capita, vi-
delicetadIibrum,adnomelibri, &
adiun&alibri,&nominilibri\Deli-
bris exprimendis modo didum eft,
cni illud adiungi pofle videtur,
ipfos pofle cxprimi per imaginesli-
brorum, quos poflidemusjquofquc
inbibliothecahabcmus, ex adfpe-
ftu vnum ab aliis /ecernentes: vtfi
velimexprimere, luftus Lipfius li-
bro?. polit.ponamimaginem Iufti
Lipfij,^ dabo illj in manum meum
librum,queinteraliosnoui, inqijo
f olitica eius funt: Vult aliquis «ita-
rchoc
0o Ars Memori^
rchoc modo: AuguftJib. i.de ciuie,
Dei, cap. $+ ponitur Auguft. tenet
manu librum,digiti duo cre&i indi •
cant fecundo . retro cum in parietc
eftciuitas, incuiusfupremitateeft
turris> eftftatua Dei,alteramma-
liumiuxtacaputhabet extenfis di-
gitis,qu* reprefentat quinto,fi ma-
ior fucrit quinario>vt libri,vel capi-
tis numerus non poffit digitis quin-
qucoftcndi, tum oportet vel ipfis
notis arithmeticis maioribus, in fu-
perficie libri pofitis,vel figuris ipfas
repcaefcntantibus indicare : altcra
manu tcnentes inftrumenta iuxta
caput, fimplicia vel compofita, te-
prxfcntantia quem volumus nu-
merum* Si autem idem audor Ix-
pius citetur, vcl diucrforum libri &
capita, vt a lurisconlultis fit , qui (c-
mifaciem vel totam continuis di-
ucrforum au&orum citationibus
rcplcnt.tumvaldedifficiliscavidc-
tur tra&atio : ncq; vllus dc artc mc-
morix fcribens , mihi hacinparte
fatisfacit. Et
y
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Mimojli*. g t
Et licct multos modos tradidc
tintalijdehacartcagcntcs. tamca
cgo poft longam reidifcuffioncm,
exiftimo illas citationes maiufculis
literis,aut%nisiuxtalocum cuiad-
hibcnturfcribendas, acfortimen-
tisapphcatione, frequcntiq; repe-
titione, oculis extcrioribus ficim-
primendas , vt dcinde a cfaarta ad
fuum locum translata-, acicmcntis
videanturacrepetatur. Quodmi-
hivaldeprobatur,acad praxim re-
duci non ita difficultcr vidctur,
Quod fi id non placet via commu-
Jii memoria: mandcntur, frcqucnti
Jcaioncforti mcntis applicationc,
&rcpetitionc. Nihil enim eft tam
difhcilc , quin paulatim obtineri
poffit. Nuncaddidrationcmadmi-
rabilem, omniumque nefcienrium
captumcxccdcntcm, tranfeamus.
Qua-cunq; altcri cupimusdi£rare,
UU pnrnum ipfi exafte memoria
fenercdebcmus, noncomunimo-
do,fcdger rcgulas artjs, atqueitaa-
pad
6t Ans MfcMofciA* ,]
pud nos conftituamus > vt primd
fcribe^rimum, fecudofecundum,
tertiotertium,quarto quartumpa-
tietem.quinto menfam aflignemus
velpauimentum.ac deinde ex fuis
cuique locis acie mentis legentes
di&emusvocabula, fententiasaut
resfme epiftolas, quemadmodum
exemplis racilime demonftrare li-
ccbit. tn vocabulis tam certo pede
firmiterque proceditur, vtfiquisi
principio, medio, fine, re&o vel re-
trogr ado iubeat ordine procedere,
finehsfitationc&errorefuccedat.
Intententiis & textu continuo eft
maiordifficultas, fedquaedemort-
ftratione vnius hor* ita fuperetur*
vt ante illam pret eritam duodeeint
repetantur verbotenus eodcm or-
dine. In epiftolis & textu continuoi
codemnoshoc modo dirigere de-
bemus : diuidenda erit epiftola vel
profa in partes maiores vnius lineqj
fefqui,duarumveltrium: Deinde"
fingula; partes iuxta regulam ien*
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memoru,
tentiarumdirigend*, provnaqua-
qucepiftola opu$ cftcubiculo-dif-
pofitis igiturofto, dcccm. viginti,
trigmta, quinquaginta, centum,
(nam co artificium pcttingit) ex
luiscuiq; locis & cubiculit diftabi-
mus. Si vnaepiftola quindecim,
aliaoftodecim, aliavigintihabeac
patticuias.icdeuntespretcribimus
Ulosfcribas, quiabfolucrunttin o-
&o, dccem, vel duodccimnonita
dimcilecft, fed quinquaginta, o.
auaginta, vel centum diftafcma-
gnamtequifitptxparatione.-vidc-
Jicet quatuor , quinq;, ve I fex men-
Iium. ln qua.quod nos maxime mo-
leltat.eft- meminifle quidcuiqj vl-
timodixctimus.- ptocuiusleuami-
nemultafuerunta nobis excogita-
ta,& ab aliis fuggefta , quariam reii-
cimus, vtpotc melioribus inuentis:
icihcet , opot tet vbi tettia forma &
invnoquoquenec plus nec mmus
co locare, quam in fingulis vicibus
volumusdi&arc. nunquamautcm
dubi-
Early European Books, Copyright <D 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
fA. Ars MsMomi.
dubitaboe quo vltimo diaauerimi
atq- fic certiflime procedemus , m-
hil hjsfitantes , fi »pfi exadte lccun-
dumartis regulas tenemus. Sed ro-
cabithic aliquis , quam vtihtatem
habet illa didatio , de verbo ad vcr-
bum, inquinquaginta,oauaginta,
vclcentum epiftolis l Refpondeo
nihil efle tam ieiunum ac fterile,
quodnon habeatfuam vtilitatem,
filoco & tcmpore dcbitoadhibea-
tur: prima vtilitas eft.ipfa cogmtio*
in qua nos id alTequimut ,quod per •
fpicaciffimi quiq; neutiquatrt pol-
funtanimocomptehedere: fecun-
da, fiquisitafefcinhacparteexer-
cuit vt feliciter poflit id priftare,
iHe fi coram hominib. in digmtatc
conftitutis,velitoftendere,immor-
talem nominis gloriamconfeque-
tur.vnufquifque in alias, ad amicos
rem tam admirabilem tranfcribc-
retprouineias, hiftoricus infuam
infererethiftotiam.tanquam rem
fumma dignam admiratione,& an<
tc$
Ars Memori^.
tea nunquam vifam % ahj ex co jri
fuas transferrent hiftorias,quocun^
queibit, inea, velaliisciuitatibus,
digi to monftrabitur, critquc omni-
busadmirationi; rcrtiaqui 4 fecre-
tiseftimperatbri,auttegi,mbrtuus
cft,multiinlocurricius cupiutfuc-
ccderc, interalios vnus eftperitus
edendi fpecimiriis fupradiftii ot
fert hbellum & fpecimcn ao fc o-
mnibusaliis prseferenduait, fifuis
rcbus Imperator vel Rex illebenS
confultum velit: rieq ; folum difta-
turutri 100. epiftolas>fed etiarri /ooV
epiftolarummateriam femel audi-
tam ficartiapplicaturum, vtreuer-
fus in Mu^um cas in ordinem ac
debitam redigat formam , ex quo
patctomniaafcretineripoflc,qu«
coram irriperatore aut rege dicc-
rentur: qUorumaliquaparsrionra-
ro effluit,ndn fine iricommodo Im-
peratoris, Regis,aut Reipub, qu*
confideratamoucrcpoflunt, vta-
liis omriibus prarferatun Vcl eft,qui
6,6 Ars^Memori*' 1
ftudiis diligcnfcct incumbit , peta< 1
fto cutfu philofophico a fupenofi 1
facultate.morte patris impeditur.a j
ouopotuit fuftcntativiuo, fedcel-
? a nteiamtacto,vidu* delunt e* ia> >
cultates , ofFcrc libellum fuppltcem
principi Ecclefiaftico vel ciuib.dc •
«detiumacmcntemindicat, pctit
tecipi in mifnetum atamnorum. ne
tepuliam patiatur.offett fpccimen,
admittitut.admiratione & fpe con-
reptade oblcquio & fetuit.o Rei-
pob Chriftianxabillo pra:ftando,
Tccipitutintet alumnos.continuat
iudium, cutfum abfolu.t, acam
cenatimaddiuctfaoffieia foticita-
tur , faftus-neti 6bi tantum, ied ia-
ihiIisbacutas,&ofnamet.tum. A-
Tius iniecit mentionem, fe ^o. aot
t? diftatut um: al-j fupra fidem efte
iudicant,ceftantdepofitop.gnote,
illeexanim.fententiafegefta,p.-
gnus ioo.aut eotum aufett. Poftte-
mo cupit quis admitationi eflc a-
; Uis,ac ^«ramnltonwn **«JJ2
Aks Mfi MOKlit, 6j
coetu i idoneo proponit animi gra
na.fiftciat. Devs bonequantatnc
adrmratio, qualis deeb opinib, q U3 }
tama! Sedh* cn imisoperofa, & *
communi praxi remota.cupitis fcP
re modum in vfu quotidianopofi-
tum, vcfcilicec, accepto Jiterarunl
™«culo, leftifq. ordine cpiftolis,
ftatimd.6temus, 4 . y . <; .7.8 namvt
plunbus rariffime datur occafio,
quamuis per artem facilius fit duo-
decim , quam finearte tnbus dicta-
reaut quatuor.quoda nonnullis fa-
ctumlegitunfiethocfacile, &turh
ptoio epiftolis, vnotantumbpus
elt cubiculo formi tertia?. Lecla
Vnaquaq ; , cbnfidero quidre/pon-
dendum.eaquediuilk perregulam
rerdm fuisponolocis,ad vnam tres
articuli.adalteramquinqucadtef-
ham dub, ad quartam qtiatuor, ad
qumtamvnus.adfextam quatuor,
ad (epfimam duo, ad odfauam trcs
• Iuntre 'ctibendi, fubiro acpaucifli -
mis eollocoimaginibus : deinde iu-
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memom^ I
bcoexciperelcribas , dirigomefc
cundumartem, ac feliciter iuecc-
ditnegocium*
Tribus modis tam celenter lcri-
berepoffumus,atquealiquisloqui-
tur.Primusnullamrequint exerci-
tationem prxcedcntem , quiaex
tcmpore ad praxim rcdigi potelt
abiisquifuntita vetfati in matena
dequaagttur,vteiustcrminosre-
aepcrctpiant, atque tum fcrtbitur
tantumprimalitcra longiorumd*-
ttionum, fpatio reliftoaliispoftea
fupplcndis, quodnonent difncilc
propter rccentem mcmotiam, 11
ftatim fiat repetitio*
Secundus fit pcr abbreuiationes,
qui non omnino ab vfu communi
eft remotus , fed perficiendus cft,
colligedaduo mtllia vocabulorum
v fitatiorum , cius profeflionis , cui
q uis dat oporam coquc otdinc fcn -
benda, &: abbreuiationes quascx
antiquis libris eruimus alaterc ad*
demus , fi bcnc faftx, quod fi pluri-
bus
i
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, Londo
5348/A
Ars Memorije. £ 9
busliteris conftent^fuperflusrcii.
ciedx.vel fi corrigi poflunt , iima c-
ntadmouenda:quorum noinueni-
turabbreuiatio, nobiscrit excogi-
tanda,fitauteomnisvelper vnaJi-
tera,velpcrduas,autpertres, raro
debct ex quatuor coftare, vt, n .g, g,
enim,ergo,igitur,cxduabusprima
& v ltima,tn,qm,tamen quoma,vr,
vidctur:vclextribqs,vtqdm,oio,
opt^vbr^quemadmodum.omnino,
oportet,videbitur:cxprimavltima,
&vnaexmediis,maximcidoncaad
repr*fentandum. Multum enim
mtcreft quxnam ex mediis fuma-
tur.Siex opt,aliamquam pexme-
du$ fumas,& d, exqdm.no erit tam
clegansvocabulum. Habensitaqj
rmpletum numerum.labor fubeun-
dus quotidie mcmorix mandandi
quinque vel decem , aut viginti , vt
otius progrediatur : mane qua-
drante hor^decem,& vefpcri toti-
dem , donec omnes tam exa&e te-
ncat, atq ; nunc inpromptuhabet
£ * notas
notasalphabeticas, Tura^auddu*
fcie loquent?ra ealamo fapilc?
quetur. Tertiusfitperfigna^eft
nobiliiTimus ac cpmp^ouftimu*.
Seligut^r yocabulataha , & eo roo,
dq quo di$ura eft in fec^o^ordir
ne dercribvmwrvTni^uique fuum
ppporu^ur fignum:deir\de memcv
xxx comm,euaWur, vt xhftum
fupra: Sufficiuntautemcentumu;-
gna , quoru^ro vnum quodque vige^
fiesyarietur, Mtiauterohocfitin
centum , ita in c*teri$ omnibus*
Exempligratia: T. teftamenturo,,
x, teftari: h, teftator
ipen,taliter t o,obedientia: ^/obe-
dire; ^ ,pbediens: o-,obedienter>
fic. lntelhgenti pauca. Facile efl:
autern eum numeruro excogitare
velab aliis accipcre : vocabula fcri-
bentur ordine , deinde fcindentu.r
forficulafipgula,, mifcebunturagi-
tationeinpileo ycloUa, nc quxab
qadem litera incipiunt coniungatv
tur.deinde prout vnumquodque
in
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
=9H
ARS MtMORII, 71
inmanum veneritafcribeturfigno,
Quod hoc modo fcripcum eft,a ne-
minemortalium, imo nc qui. eab
ommbus fimul huic rci operam n&-
uantibus,naturaliterpoteftdctegi,
etiamfi totam vitam infumerenc. Si
veroquis velit conuenirc in inter-
pretationefignoru cum aliis, tum
vnus altcrius legeret fcripturam, fi
vero hodie cum nouiiullis conue-
nero, cras velim alio ordinecom-
ponerefigna, iteru erunt tam igna-
ri le&ura?,atque alij , variatio poteft
multisfierimodis*
Hos tres modos licet mifcere,vt
vnumvelduoperprimum, deinde
per (ccundum vel cercium ,cum rur-
(us per quemlibct trium ad Jubi-
tumcuiufque.
£ft autem obferuandum in fcri-
ptioneceleri, nonomniavocabu-
la effe ponenda, fed tantum necef-
faria, ad rem nobis fuggerendam;
ornatus gratia m publico loquen-
tes, & capcanda? bencuolentia»,
E 4 plu-
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
y Z Ars Memoru.
pluribus quam opus eft , vtuntur,
OCTAFA LECTIO.
QVomodo fcptcm artibus libe-
ralibus,grauionb. dilciplinis,
Theologiae, lurifprudentiae, Medt-
cinae applicctur;quomodoProcu-
ratores, Aduocati,C6filiani,Prxfi-
des,Lcgatiad Principcs,& alii ea rn
fuoquiiqueofficio vtipoflit, nunc
eft dcclarandutru Grantmaticar,
Rhetoric*, & Diale&icae.omnium
difficilimeaccommodaripoteft.A-
rithmcticaCiMuficaj.Geomecria:,^
Aftronomi^, facilius , quod h$ ido-
neas habeantimagincs,quasinillis
inucnire difficilimumeft. Capicn-
daeftitaqueGrammatica dilcrece
compofna, in quonihilrcrum ne-
ceflariarft defic,6c cui nihil etiam fit
fuperflui, bono ordine & prarcepti-
pnum vcritate infignis , diuidedo in
quatuor partes, Rudimenta, Syn-
taxim,profodiam,& annotationcs,
Rudimenta ponentur inprimo la-
tcrc:
Ars Memori^ 7j
tereprima? domus caftri iiteraruru
humaniorum,fyntaxis in fecundo.
Profodia in tertjo, Annotationes in
quartolaterc. Inprimocubiculoa-
liaque nonnulla, litera? earumquc
diuifio,quidexipfisfiat,&o6to o-
rationis partes vfque ad Nomen.In
o&o fequcntibus cubicuhs omnia
que. denomine habentur, In deci-
mo cubiculo Pronomen,in oclo (e-
qucntibus omniade verbp, Jn dcci-
mononocubiculodeparticipiojn
vigefimode Aduerbiojn vigefimo
primodeconiunaione,Invigefimo
fecundode Pra-pofitione & Inter-
iedione: Vacant tria cubicula. Ia
fecundi lateris primo cubiculo De-
finitio, piuifio,Propo(itum leufi-
nis,& in quar to pariete quinque re-
guI*concordantice,in fequentib.
duobus cubiculis, Regimen Nomi-
natiui, inalijs duobusgenitiui, Sic
Ablatiui,Accufatiui&Datiui.ltem
lnfinitiui.Participii, Aduerbii, Cd-
lundionis, Prspofitionis, lnterie-
E 5 clio
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
^ Ar s Memo r iJi*
aionis.lnaliisdaobosde6guris.Ia
rcrrioUtetcProfodia.qu^valde
paacscubUuHscomprehendtpo-
feft:fednonrefertfivacental.quot
ln quarto latere A nnotationes ; fc.ta
nwcflariss. Eodcmmodo Rheto
rica, Dialcaica& ceter* in quatuor
cqualcs dmidantut partes, & appl*-
l^turvtdiaumcft.ingcnercqu..
dem . fed in fpecie mahtis fcire.
Quinqimodis cxprimiomn.a pol-
&,quorum aliqucm ehgemus no-
ftr 0 ca P tui,&ingenioconuen.en-
pore- Pnmus cft omniumdimcm-
mus.vt videlicct per imagmes qua-
lcfcunq ; figarc«ar. Sccundusrni-
hi pr* cstetis placet; qui magn.s h-
teris repraifentat inf.gn.colore: K
fic in vnoquoquc loco , dehn.t.o-
nem,diuifionem,autaliudpono, q>
lineam vnam, duas vel tres conu-
net, & hoclocum habet inomm-
puS non habcntibus in promptu i-
• maeines.Tertiustransfe«fexo£to.
vel deccm lineas impreffas a l.bro
84
hfl
& difponi t m fuo loco parietis, & fie
multain vno cubieulo collocantur,
Quartus librum fcindit in partes 6f
eas materiali ter affigit,ita v t in cen-
tumlocis totam videat Grammati-
cam ,in totidem Rhetoricam,Dia-
Jeaicam,^Biblia,Diuu Thomam,
Inftitutipnes Juris, Dig. Cod. No-
uel, inft. Med.Hippo, Galenum,&
alios,Hiftorias , & quicquid pme-
rea voluent,etiamfi omnes fcien-
nas cupiatvnoconcluderecubiciv
lo , cum placet oculis leget cor-
poralibus. Quintuscftvtdnndatur
Grammatica a velqualibet ahafci-
entia in partes minores & in vnor-
quoqjloco,fineimaginibusautlit<?-
ris,col]oceturaliquid. E 4 G. inpri-
fno Definitio, in fecundo nomeri
habet a literis, quas Grxci appel-
lant grammata , in tercio diuifio
hterarum.inquartoquod fiatexli-
teris,fyllabis, didionibus ; in quinto
odo partes orationis , & fic vlterius
progrediendpadfinem vfque libri.
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
7 6 Aks memorije.
luuatur hictantummcmorialoco-
ruordinc&diuifione.quibus fi ac-
cedat exercitatio, miruro quantum
producat effeftum.
AdTheologiam tranfeamus,qu<j
pro materia habet Biblia , in pri-
mis igitur ha?c collocanda: Quod
vt|feeliciter fuccedat » valde iu-
uabitur variis bibliorum per imagi-
nes editionibus , quas fi velimus co-
ferre , tota biblia exprefla videbi-
mus* Sed quoniam illi impcriti tue-
runtartismemoriae, forteaddedo,
detrahendo >tranfponendo poteri-
mus cor rigere,& arti perfe&ius ap-
plicare. N mautemfufficit habere
Bibliacxpreffapcr iroagines , fed o-
portet habere intcrpretationetex-
tus,vtcmur ergo cubiculis triplica-
tis , & in primo loco ponetur: In
principio creauit De v s ccelum &
tcrram,in oppofito explicatio,qux
quoniam folct effeiongior,interio-
rem habebo locum, ita vt textu duo
loci icfpoadeant t Thcologus cupit
Ars MbmorijE. 77
preterea rctinere eonciones.qua*
applicatasin caftro Theologia! di-
fponet fecundum regulas, dcrcti*
nenda concione oftenfas,accedcn-
tc repctitioncomnes in fpecie reti-
ncbit&cum illicxtcmporedcrea-
liqualoqucndum.tantum dequali-
bctrepropofita affcretfc materi*,
vt futurum fitdifficilius exitum,
quam introitum inuenire.
Dcinde quatuor Dodorcs Ec-
cleba: vei alios quofcunquc contro-
ucrfiam quamlibctcum vcra inter-
pretationc ac fi bonuseft Philoio-
phus , quod rcquiritur in illo qui
controuerfias vult attingere. ado-
mnesobieaiones ab aduerfariisal-
latas.racile refpondebit.deteget vi-
tium argumcntationis . videbitue
etiamquomodo cafibus Confcien-
ttxhscarsappiicetur.atqucex his
Tneologuro, vcl Theologi* ftudio-
lum.coiligerepoiTeexiftimo, auo-
modo cuicunqueparti Theologiaf
applicari poffit, qj, od ad ftud %^
iuin
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
78 AfcS Me MoRiiE.
fum Iurifprudentiae , confuluerim
quafi per przludium omncs titulos
per artem difponere.regulas iuris&
paragraphos , vt refto , & retrogra-
du,& intercalari ordine promte re-
petat : deinde in eodem lutilpru-
denti^ caftro,in vna domo ad quatn
peruentumerit, quatuor libriinfti-
tutionurn, in vno latcre primuflUri
altero fecundum, in tertio tertium,
in quarto quartum.ln fequenti qua-
tuor libri digeftorum: totidem irl
fequenti,donec orhnes coliocati.
Deinde ad CodiC. tranfitur,ac mo-
dodi&oix* libri difponuntur : po^
ftremo ad Nouel. vcniendum,& co-
metationesinC.orpusiurisMynfin-
geri , Gailii , Wefembccii , Cuiatii,
& aliorum fed quomodo id fiat iri
fpecie debetis intelligere , dilobufc
jmodisid fiet,primo,vtprimustitu-
lus ponatur in medio primi parietis
primi cubiculi, &: in lociscirctfrri-
ftantibus,quicquid de eo notatu di-
gnumcft,de eotitulo. Infecundo
prima
Ars Memoria,
primalexprimitituli Sc in circum-
ftantibus ofto vel viginti locis. Iri
medio tertij primus paragraphus,
inmedio quarti fecundus paragra^
phus: in fequenti cubiculo quatuor
paragraphi fequentes & fi c de ca%
teris.donec omnes paragraphi f uc .
rint colJocati , tum /ecunda lex &
paragraphi , deindetertia & para-
graphi.donec omnes tituli, Icges &
paragraphifintdifpofiti,cum iis in
circumftantibuslocis , quznotatu
maxime digna vibebuntur ; Alter
moduseft, vttotfumanturdomus
quotfunttituIi,&invnaquaqueti'
tuluscum legibus, & paragraphis,
itavt non opus fitvnaquaq; domo
egrcdi,nifiomnibusIegibus, &pa-
ragraphisinueniatur, quicquid de
eis (citu dignum eft & necefle,
Sed lurifconfultus fit Aduoca-
tus,Confiliariusvelpra?fes. Aduo-
catus quod fibi dicendum difpo-
net,fcehterproferet,quicquidviH»
voce ab aduerfa parte dicitur, exci-
picntur,
pientur,&quicquidad vnuquem-
quearticulu pofteaafeeritrefpon-
dcndum-Habebitcubiculaoppoii-
ta } in primo ponet ca quann caula
egerit ; in oppofito collocabitur
quicquidab aduerfarijscotrafuurrt
clientem aftumeft-. atque ita per-
multaactcmentistranfiens.videbic
quid a fe in caufa f uerit aftum , & m
oppofico quid abaduerfarijs : oc-
currentibus itaque in via publica
clientibus , & de caufis f uis confulo
ordine interrogantibus, confidera-
bit in quoto harc vcl illa cubiculo &
acic roentis percurreris, vnicuique
rcfpondebit,quafi omniainmani-
bushaberctdefcripta. Simodobc-
nc fuum fecerit officium , & repcti-
tiononfuitnegleda, Siveroconfi-
liarius,caufas de quib. ad corifilium
referendu.difponet,accertius fuo
fungeturofficiojnfuffragijsitapro
ccdet,vthabeat locos paratos ,fin-
gulaabalijsproiatadiiponet,perre-
gulamverum.ex quibus fuum faciec
ARS UEMdRlj,
ruffragium.deindealioruttipoft fe
etiarn locabit, & oihnibiis latis, fi
quidfuo adiungendum putabit,vc
perfedtius fit proferct. Si auterrt
X nefes fuetit,tot a m caufam vtrinq;
agitatam.fubitoexcipiet.difponet
deindefufrragiafingulorum exqtif.
busperFeaiore.npronuhtiabitleri-
tcnol, qua: quidem iam fiunt hatii-
rahs memoria: bohirate , & I 0 n<r a
I exercitationc, arte vero fuccurrere
jnulto felicius perfeaiusq; omnia
k : e t ereaniinad «errcmus.
txhislurifconmltum.autluns
r d ! ofum P^>cere a rbicror,quo.
^"^'"'"«ommodetftu-
dns, & funa 1 oni. Trahfeamus ad
Medicmam , ftudiofus Medicin*
per prsludium difpohat ih caflro
omn,afuafimpIic,a& a ph„ ri f m ^
H.pprocatis, Deindeinfritufone-
IenfK ,P ° fteaCOni P endlfi G4.
lenr , H.pp OC tatis& aliorO : Cauf as
* dt? '"'"^ morbi *'*
«ed. 1 s,Prefcn pt i 0nct p tovnotlll . i .
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
%2 AR S MEMORliE.
que morbo, quas deinde pro intcn-
f:one,vel rcmiffione , qualitate per-
fonx,£tatis, (exus,temporis,& loci,
angere , vcl minuere potcrit , vt illa
omnia femper habeat,mediante re-
petitioneinpromptu.Confiftitau-
tem Mcdicinainduob. potiffimum
i 4 Inconferuanda valetudine 2. ln
moibis depellendis, Conferuantur
fobrietate,non folu in vi£tu & potu,
ied in omni pr^terea a£tione,&mo-
derata corporis exercitatione, faU
tus, dcambulationis &c. Omniu
difficilimumvidetur rede poflc co-
gnofccremorbum, quod fit infpe-
«ftione oculorum , linguej , vrin* cx
pulfu,&:maxime ex relponlione pa-
tientis,quemtamdiurogabit , do-
nec aliquid eliciat,ex quo tanquam
vates colligens omnia.dicet caufas,
dolores,tempora,intefioncs,inter-
ualla & fi morbus aliquis eft fim-
plcx , facile adhibentur remedia,
& nunquam fere ex fimplici morbo
homo moritur, fed fi plures intrica-
tifint,
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
m
Dflinii-
i i
0'
Ars Memom^
ti fint,tumdifficilior eftcura, &hi
tales folent nos e medio tolIere,qui-
bus curandis nobiliore opus efle
puto medicina: Chemica fcilicet
(quamquidam Paracelfifticamvo-
cat)qua?extraaisoIeis&aquispra?.
ftantiflimis , aliifcjue fingulari mo-
do prarparatis, effeftus eduntadmi-
rabilcs: ac vbi communis abftinet
Medicus , de falute argri defperans
(pace veftra qua?fo hoc didum fit
Galenici&Hippocratici) illi pra %
itantiorib. medicinisa-grofaluterh
quaficertam,Deofauente,promit-
tent, acreftituent, nuliaftipulata
mercede,nififanitatereftituta No
qUodhis verbisaliquid derogatum
velimGalenicsarti, fedquod par-
tem vtramq; coniungendam , narri
Chemica , direfta ratiohibus dc ex-
crcitiis quar paflim fieri iri fcholis
iolent, aliquid fingulare, neclaudo
illos.quifine ftudio & exercitatio-
ne, folo vfu , riobiliorem partem il-
lotisquafi pedib. voiunt accedereV
F * f ct j
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
$4 Ars MeMoru.
fed hicverum quod de Poefi ait Ho-
ratius : Altenus fic altera pofcic
opem res : & coniurat amicc.
Lcgatosad Principes velimcfle
in Khetonca&Dialeaicaverfatos,
ac pnterea multarum rerum ha-
bere expenentiam: quibus nifior-
natus ruerit, non fatis idoneum pu-
to tanto muneri. Habebit cubicula
triphcata, in primo loco primum
difponet per regula rerum , articu*
lum&quodtuilli occurrit refpon-
dendum, in loco oppofito , ita in
cx tens progredietur , vlquc ad io*
30,40.50. abloluta nomine Regis
vclPnncipis narratione conuertet
fe ad primum locum , & ex duabus
autpauciflimisimaginibuslegetac
repetet articulum:ex oppofito rc-
fponfum,nuilo prauermiflo,q> qur
de quotidie ficri videmus a multis
indece.viginti, viginti quinq; aut
ttitfinta.exercitatione&longovfu,
fcd arns adminiculo, & certius id
ipium, & in plurib. fiet.Procurato-
re«
I
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memori^e, Ss
rcsquemadmodum fe dirigere de-
beancexiis,quaede Aduocaus dicla
iunt,pocerunc3nimaduercerc,ideo
ne longiores fimus, vel fepius ea-
dcmdicamus, inde petenda relin-
qiiio.
Mercatorum a&iones omnes
funt figurata?,&imagines habent in
prompcuideoq ; ficuciiibrisfingula
infcribere folenc, ica facianc in iocis
pcrimagines, velper liceras maio-
res inflgni colore,&: breui exercuio
confequencurpromptitudinemle-
gendiaciemencis,
Nuncii &ahi , ex fupradi&is ec-
iam fua? poterunc fticcurrere me
morie^ quamuis mihi ars nobilior
videatur.quamvcalijsquf.mftudjjs
exculcis demonllrecur: non enim
exquouislignoficMerainus.ideo-
quecwmiudicioarces funuhisaa
denda%
Ex ijs qua fexca,fepcima, & ofta-
ua, ledionibusdi&a funcanimad-
uerti poteft bibl<ochcca omnium U-
F ? brorum
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
£f Ars Memoriae. \
brorum arci applicatorurru Nam
cum fingula luis caftris , domibus
cubiculis , parietibus , locis per a-
pcamdiuifioneminparces maiores
& minores , applicaca & exprefla
finc,vc ad ea acie mencis confugierv
tes, legere vel falcem repecere va-
leamus.non obftat loci diftantia, vt
experientiacuiqueconftare poteft,
quofcunquc ergo Hbros per artis re-
gulas difpofuenrnus ( poteft autem
id in pluribus fieri)ad hos confuge-
relicebit.tanquabibliothecamate-
riale,& inde quaccunq; libet, iegerc,
fcribereac depromere.quzmagno
iudicio certo aliquolocococipien-
da, &firmarelinquenda, nammo-
mentotemporisineam nos mente
fiftere Jicec,& ea vti. Si quis penitius
rem introfpiciet , verum nos dicere
inficias non ibit. Si quis vero obiter
tantum audiat, & legat , nec exa-
ftius examinet.fortenonfatisafle-
quetur: ied nos initio ftipulati /u-
mus amorem & defidenum adfe-
renda,
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
ifft
?
Ars Memori^ g 7
renda: nihil alioqui magni aflecu-
turos auditores vel leftores.
TipNA ET VLTIMA
LECT/.Q,
T> Eftantvc z8. rcguias in me-
xv dium adducamus, quibus ob-
/eruatis,maiore cum gracia.memo-
iix ars exercecur, qu* tam faciles
func, vcle&asexfuperioribusincel-
ligantur.-ideoque aliquas tantum
exemplisilluftrabimus, vceaocca-
fione dicamus de arte memoriar,
nequclocisnequeimagloibuscon.
fhnce, i J ropnmarcguiaigiturharc
erunc obferuanda, quod oporteat
lmaginibtis dare adiones ipfarum
aftioni conqeniences : non enirn
re&eaftiofabri lignanjconciona-
tori,auccontraattnbuatui:Secun-
da. QuandoaliquisconcionemjO-
rationem,autcaufa:acl:ionem,artis
regulis applicuit , in dicendo cauc-
redebetagcftibusindccorisabarte
pronunciandi,vtiiimmobihs,dcfi-
F 4 xis
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
/8 AfS MEMOMA t
xis in parietem vel in cecram o c ul is
ftarct , feu relpicere t \n huqc vpl il-
lumlocum,&c. Nam ex prascipuis
eft poflfe celare artem, dcxtcritatc
U libertategeftuu obfcruata* Tcr •
tia,fi forteoccutrat io.vel iu voca-
bula, quae quis videtur retenturus
iineapplicatione>turonon opus cft
fubire labore irnaginum collocan?
darum x fed fufficit notare praeci*
puum , quod nobis alia reducat in,
rocmoria. Ex his dubito an ex rn.en-
te illius , qui di£ram icgulam poftc-.
ris rchquit^ alius quis ehcuerit arr
J temilbm,quxneclocis,neq;ima*
ginibus vtitur. quxque prima fron-
tcparuividetur momonti fi tamen,
debito modoappliceturincredibi-
lesproducitefFedus^eaficfehabct,
Excogitantur vocabula qusedam
artis, inquihus vnaquaeqihcerare-
Lij prajfentatprimam fencecia; di&io-
nem , feu primariam cxemplimc?
morabilis vel hiftoria? : qua habita,
tacilc excicatur mcinoria ad tepc-
tcn-
1' -
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
Ars Memor U e, t 9
tendum quod iam a.ntea imp re {.
lumhabcbat.-c.g.Putonim:P.l>ri n -
ceps, V.vtin marc-.T.tyrannorum,
0. obedientia, N.nulla. S. fctuire,
1. m t ebus, N. nobilis ; initia lunt o-
fto ientcnttarum. Sic fequens:aua-
magalerap: refcrt duodec.m excm-
plorumvocabulaprimaria, quibus
lolet rcgula rcrum illuftrari.Sed vi-
detui mciior cir e modus,fi vocabu -
la lmt ex fyllabis compofita: vt.ant-
uefpal,Antiochus,Vefp a fianus,AI-
exandet: plus cnim memoriajfuc-
current. Non poteft ca cxcrccri ex
tcmporc, fedoporrctpefotiuharc
vocabula excogitare , dcmde ex
mu it istacereah>ot catmina. vel
nexamctra, vel elegiaca, vel faphi ,
ca.&adminiculovnius elegiaci ic
aut plunum lencentiarum , ex-
emplorum memorabiiium , velhi-
ftor.arummeminiflcpoftumusrfcd
aiiashic fubiungamusrcgulas.
4- Oportct imaginibus tribucre
rootum, fi vcro rcs fueritimmobi-
F 5 lis.
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London,
5348/A
£0 Ar* Memoria»
lis, ponenda cft perfona, qux de*
cenci a&ione n? oueac .
Nonconuen;cimaginesefleo-
ciofas, alioqui non fatis excitarec
mcmoriam.E,G. ficquusponacur,
dcbec pcde terra puliare: fi lupus o-
ues deuorare,& he. dux reguls facis
pacenc ex regula vocabulorum in-
tellefcorum , vbi diftum eft , atcri-
buendascxcellcnccs a&ioncs,
6. Sireseftanimaca,fedparua,vc
acarus, culex auc fimilis, cribuenda;
erunc lmagines maiores,feruaca ca •
menipfamecfigura: vcficulexma-
gicudine columbx ponacur, acarus
oui,&c t
7. lmagines habeant proporcio-
nemadlocum, &nonexcedanc.vt
a pi&oribus fieri confueuic, qui ia
exiguacabellaexercitum.velregio-
nem magna ad oculum monftrant.
8. Requiricur prauerea vc perfo-
• nxinlocis coliocaca: fincgrandes,
viuse , & efficaces, quoad fieri pocc-
rit:quoniam plus excitanc memo-
riam
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
m
m
m
m
Ars Memori^,' p X
riam, qua? cciam fatis cftexplicata
in regula vooum intellectarunu
9. Nefintfolita?efleinloco, in
quo collocand* erunt, non enim
fatis efficaciter cxcitarent memo-
riam; vt,fl iedes confueuit efle in lo.
co,&tameibi proimagineponen-
da,inucrfa vel pendens conftitua-
tur ; quoiignoconftabit, nonrem
ordmariam, led formatam efle pcr
imaginem.
10. tx improurfo collocantibus
fufficit vnam in loco ponere ima-
ginem/edperotium&Icnte fifiat,
noneft mconurltum plurcs vnoin
Joco conftj cuere , bcnc diftinctas SC
comrnode ic oculis mencis offe-
rentes*
//♦ Imagines habeant a&iones
deformes.fufdasvehidicuias, ^uia
plusmouebunt, fiactamen imein-
honefta , & indecora repracfenta-
tione.
12. Do&eCiceromonetdcvigo-
re fcu vitaimaginum, quoniam rcs,
quas
J
Early European Books, Copyright © 20 1 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, Londo
5348/A
Ars Memoma.
quas experientia cognofcimus in-
tenfe facere ad fuicognitionem &
contemplationem , idone* (unt ad
efficaciter excitadam memoriam,
quales iunt res noua? > rarar, admira-
biles,deteftabiles, ridicute, defor-
mes,horribiles, monftrofk,velex-
ceilentes pulchritudine* Item res
cxcellentes in dignitate.velin con-
trario, vt Papa, Imperator, Rex,
pauperlacerisveftibus, fcabie ple-
JIUS, &c.
/3. Repetitione quadam vten-
dum in collocatione imaginum,
pofitis quinque vocabulis, quatuor
vel quinquc fententiis,vel pcriodo,
repetendapriufquamvlterius pro-
grediamur: illa & diligens coniide-
ratio valdc ftabiliuntmemoriam.
i 4t Sihocdie res aliqua pofitafit
pro imagine.eadcm proalia re non
eft ponenda fequenti die , vt fi ho-
die imagincm agni proagnopofu-
erimus, eras eadem nonentvten-
dum pro innocctia; quoniairrcon-
Aks Mimoilu, 9f
fufioncmpofletinducerc, pnefer-
timfiprioris non fimus oblici, auc
non benefueritperfigna variata,
autbenefirmatadiftinaionc men-
tis,&repetitione*
15. Cum oratio vel Periodus mc«
mons commendanda cft ad ver-
bum,prim M m bis tervelegenda eft
tarde&attente,deinde diuidenda
inpartesmaiores,&minores, qua-
rum imagmcs collocantur in locis 9
vtlupradi£tumeft.
incollocationc voeabulorum
h^cgcnus per lexum indicant, vt G
diuiti* exprimendar , fceminam di-
uitem ponam, fi hber virum exer-
centema&ioncmlibro.
17- Figura? & imagines habeanc
propartionatam altitudinem , nc
oculus fe nirnium debeat elcuare,
vt videatj aut nimium fe dimittere*
deindecauendumneimagovnaal"
tcnfuperponatur.-namprior dele-
retur.
8. Informationeimaginumnon
opor*
Ars Memori^.
oportct nimium feftinare, nifi vr •
g£at ncccffitas , nam occurrentc
poflcaimagincmagisidonca,ditti.
cilc crit eam collocare, aha pnus
fublata , & moleftum omitterc me-
Horcmiconfiderandaigituromnia
diligentcr,antequam imagines col-
loccntur.
, 9 Antcomniavidctidu,vtima-.
eines fint rerum notiffimarum , 82
abftincndumififtis&incognicisi
cumhabcripoffunt verx &c cogni-
ta>, &aminuscognitiscauendum,
occurrcntibusplusmanifeftis. ^
2 o Quemadmodum fimilituao
locorum multum obeft in iis for-
mandis. itaetiam imaginuminca-
rumformatione: ideoq; danda cit
opera, vt fint diuer fe, ne a! loqui er-
rorfuboriatur: qux diuerfitas faci-
le habctur, vcl per figna,resattn-
butas, adioncs , vel alia accidentia:
Vt tres Papai.vnus claiem, alius an-
chora,tertius cornumanutcneat:
tres viri, vnus faltacaliuspugnat,
tertiusluditalca,&c. *«H*-
Ars Memorj^. 9 a
iu Habenda quoque rario efta:-
quiuocorum,&f y nonymorum,ne
procanecceleftidicatur terreftris;
pro petra faxum ; pro enfe gladius*
profeminamulicr.&cnecumres
diuerfis exprimantur nominibus,
vnum pro altero ponatur , qux me-
tisattentione diftingui poflunt , in
collocando & repetendo, vel alio
figno.
*2. Sipluresimagines exprimen-
°* C ! at vn ° in l°co,perfone varian-
djen 1 nt ) vtvnavelduemagna:,cum
puribus paruis,netammultiim-
ipiafintefficaciores.
Jh Cumverba&conceptusca-
piunturcharta,&inlococollocan-
tut.noneftapplicandamemom
chatta.vellocis,fedhisfolum,q uia
diftraaioparitconfufionem.&va*
cillationem.
«mn ^ C non eft vtcnn " n » i a
omn.buspaffimrebus.fedtantum
•nretcntudifficilioribus.vtincau!
farum
$6 AltS MEMORlA.
farum a&ionibus, difputationibus
concionibus,&c. Potefttamenali-
quis, fucceflu temporis rebusqui-
buslibetgrauioribus, magifquefe-
riisappUcare: vtlatiflime patet ex
o&aua Le&ione.
Requirituradhanc artcm be-
neexercendam vacatio mcntis, nt
peroccupationemexteriorem vir-
tus naturalbdiftrahatur,minufque
idonea fit ad oftickim difcrete fa-
cicndum: iuxtatritum vulgari (er-
moneproucrbium: Pluribusinten-
tus minor eft ad fingula fenfus.
16. Vt foelicius fuccedat in hac
artc cxercitatio, requiritur in ope-
ratore maniuetudo , ne ira, amore
inordinato,odio,impatientiavcla-
lioturbeturaffectu,
ty. Sobriusquoquefit, ne pere-
brietatem velcrapulamvirtutes na~
turales fuffocentur , alioqui fenfu*
interiores fuperfluis humorib. im-
pedirentur,vt rette fuoncquirent
fungimunere*
iS.Tcra*
m
Ars Memori^. $f
i8.Tempusmagisidoncum,cuiri
inftud..s )C ftmatutinum;quiapoft
qu.etem.&dumlibereftahimusab
aliis occupationieus, aptior eft ad
iufc.piendum ; iuxta ptouerbium*
Auroramufisamicacft^Non quod
Vcfperihora 7. S.p.nonliceatqua-
dtante vel femihorahuic exercitid
vacarcvelutctiam 8. 9 .,o.ahteme-
nd.em, & 3 . aut^. poft meridiem fi
cu. per ncgoca iiceat fnam ita fa-
c.£dum a rtisamatoribu S) prc C ipue
ftud,ofisKedquodvt.liuscomm 0 -
dmfque fittempus magisidoneuni
el.gcre, reb grauibus cxpcdiendis.
5ed trahfeamus ad mcthodum
ftudcnd.artibusl.bcraiibus,&g«-
r" b «dif C ipli„is,minbrelabore
& frudu maiore , connexam arti
mcmor^quaquis comilitohes fu-
petet hoc dcftitutos. quamuis ih^
fcen.o & induftria pr*ftantiores;
Qua qu.de perfpicaciore ingenio
LecWp fe colligercqueanrcxo-
G mnibus
*
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
mtiibus fupradiSis , tameninalio-
rum gratia cam hic nude propone-
mus C ofiftit ea in vndccim articu-
hs i:Vt cius difciplin». cui volumus
darcoperam,auaorcs pr*ftantio-
resnofcamus.ac vnumexomnibus
Principemeligamus, inquoomnc
ftudium.&induftriamcolloccmus,
rcliquos tamen femelpercurramus.
Diftnbuendi erunt mtresordincs,
in primo erit primarius ille , vt in
Theologia , Biblia , in iurifpruden-
tia,lnftitutiones,&: Corpus luns,in
Mcdicina,Hippocrates&Galenus;
in Phiioiophicis , Ariftotcles; mtcr
oratores Cicero,inter Poetas Virgi-
lius,&c.Habendi tamcn & lcgcndi
fccundi & tertii ordinis auftorcs,vt
fi quid vtilefc notatu dignum,quod
noncft in primaricaut non tam bc-
ncindetransferatur in fuumlocum
apud Principcm. Nemo cnim m
omnibus^que excellit, & vilis ah-
quis lcriptor, interdum partem a-
hquam meiius tradat, quam excel-
^ lens,
fl
iens,quicum plurima egregiefcri-
picnc quedatamenab cohon tam
cxcellenter tratfata, atq ; apud alios
raedijaut infimiordinis inucniuii-
tur.quimuItavuJgaritcr, vnumvel
duo cximie tra^aruht. Pr*terea
qux plurcs cadem habent , abfo-
lutc & perfpicue fatis in vno feruan-
danotatisinmargineJdcis,inquib 6
apud alios inueniantur, vel faltem
ihindiccreferantur.
2. Libri dcindc eorum in com-
r pcndium rcdigcndi, tranfportatis
coomnib.fcituncceflariis, vtquafi
I vnumex omnibusfiatcorpus.
h Tumaptediuidahturinlibtosi
eapi ta , materias , idque per partcs
maiores&minoires.
4* Vnaquzque imago,qusadeft
femper, ac fc offert exprimenda, &
fujsqu«quelocis,vtfupradiau eft„
J dilponenda.
y. Rcpctitio quotidiahapartisa-
licuiusmaioris ccrta horaeft infti-
tucnda, vt parta conferuetur, & iu-
G i ffo
I0 o Ars Memoria.
ftaindiesfiat acceffio, quod caput
eftinomniftudio.
6 Vulgo nota funt de lectione
pr xuidcnda . diligcnti mcntis inter
docendumattentione.&retraaan-
da, quar pauci obieruant: qui vero
idfaciunt,hocfolo,rcliquos idnc-
gligcntes. longe {uperabunt
lndifputatioriibus,pauca:,ied
vtiles quxftiories eas fi ignoremus
memoriae commendantes, aut li-
bris,vt ex ipfis rruftus iequatur; ne-
glefta illa puerili difputatioric , qua
certant liberare fe , ne ad pulfum fi-
niende; difputationis inCatalogurri
reteraturaca Przceptore dieSab-
bathi i fi (xpius ( quod cafu ficn po-
teft ; notati fuerint, negligentiz ac-
cuienturtnullaferealiaindifputaii
dovtilitate.
8 Iri dubiis frequenter dottiores
commiluones, vel ipfi profeffores
funtconfulendi,quodquidam nc-
glignnt.timentesproderefuamin-
capacitatemfcddepellenda eftifta
timi-
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
»
ARS Me MORIil. lo/
fimiditas , ftudijsjpcrniciofa, quid
enimtuarefcrc.fifinitocurfu, tuo-
mniumfis docT:iflimus, quamPro-
feffor de te habuerit opinionem?
quamuis frequens dedubiis conful-
tatio,infalhbiIe fignu fit diligentiar.
Nota eft Ariftotclis fententia,'
Dubitarede fingulis non eft inutilc.'
9- Omniafernperftudiaflantper
interualla temporis,vbi hora in ftu-
diis pofita,tatilperrefpirandu,opti-
me n. ita fuccedu t : ac plus proficiet
fex velofto quotidie horas lmpen-
densintcrmiffioncquaterinterpo-
fita,quam qui a quinta ad vndeci-
mam , & aprimaadfeptimam vcl
o&auam continuis fcnccat Iabori-
bus , ingenium obtundcns potius
quamexacuens.
io. Temporeferiarum,poftquam
anirnushoneftis rccreationib. fue-
nt rclaxatus . & corpus modcrato
refcdumexercitio, faltusmodera-
ti vel artificiofi^deambulationis pi-
hcAc.aptiorafuntmultoadftudia,
G 3 va-
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
yalctque tum acies mentis, vt cultri
poft iuftam acuitione. Si igitur dua-
bus, auttribus horis lufui honefto
tribu;is, vna ftibtrahatur ftudiis tri-
buenda.deindepcr vnaautduas ad
lufum redeatar, illa plus proficitur,
a aliis duabus, & ingeniu tum pene-
trarc&quafi in clara luce videre ex.
periemur, adq alioqui caxutimus.
iu Adhancmethodumeciamfa-
C\t plurimum index vocabulorum,
(ententiarum. rerum,locutionum,
artificii Khetorici,6< Dialea:ici,&:c.
& omnium qua? in authoribus le-
guntur, aliqua de caufa , notatu
dignorum , qux ad indiccm refe-
renda, faftamper locos comunes,
Deus,angelus,anima,corpus, Pon-
|ifex,Cardinalis,Epilfcopus &c.
lmperator, Rex,dux&rc.perdigni-
^tes Reip. Chnftian*,£cclefiafti-
$x & ciuiiis , per nomina virtutum
vitiorum, officiorum, & exerci-
tiorum , prout ab aliis loci illi com-
munes digefti lunt. no quod om nia
finc
II
1 1
■
Ars Memori^, i 07
fintdefcribenda, quod maximi cf-
fctnegocii, fed vno velaltero tan-
tumverbo, vclfaliequampaucifli-
mis fieri poterit,annotandus locus,
in quo h.rcaut illa inueniantur : ad
eum fere modu ( q, quidem attinet
admaterias)quoindexbiblicuscoL
le&useft: fienimidprudenrer fiat
(magnum ftudiorfi compendium
mdico) vnufquifqjLberfemel tan-
tum crit magno cum fru&u lcgen-
dus, & tamen qua>cunq ; notatu di-
gna, indicis auxilio, femper in prd-
ptuhabebimus.alioquilegendisre-
legendifquelibris, vitahominum
breim confumitur, atq; indefeffo
ftudio, bonar merhodi deftdhj Syfi-
phi faxum perpetuo volutamus,
omnibus itaque authoribus femel
le&is.fi quid mihi viuavoce, ant
fcriptis tradandum, indicc diri-
garpcromnesaudores^quosinpul-
pitocollocato, fuoquemqucordi-
*ie & materiam feligam meo iudi-
Cioconucnientem, rcdigam inor-
G 4 dinem
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
jo4 Ars Memori^.
dinem,addam elocutionem, & fic
confecero librum vno menfe vel
duobus, quealioquitnb, quatuor-
veannis non abfoluerem . de qua-
cunque re loquendum, femper eric
perindiccmprgfto.
Videtut hic ali quis rogaje: Cice
ro, Virgdius, Ouidiu* (emel tan-
tumin v.ulegendi? etiarn vtquic-
quid notatu dignum iubito portis
habere: Sed vt geniusoratoriusfe
infinuet,legedum aliquid ft equen *
ter ex Ciceroncvt Poeticus ex Vir-
gilio, Ouidio, veialio, que (ibi quis
imitandumpropoluit: atq,haecfa-
ciunt ad methodum ftudendi in
genere: Sed daturus operam Phi-
lofophias, comparabit dt&ata iub,
eodeprxceptorecurfu prxcedenti
ab. aiiquo„qui c^teris perfectius ex-
ceperit, eaque precibus velprecio
impetranda,ex hjs pra>uidebit,que,
Profeflor dotturus eft , diligenter
audiet, retra&abit poftea , fi quid
addat vel mutet, notabit : Ac ple-
nifli-
8i$fj
m
W)
ARS MEMORliE, , 0 tf
fliflimedocentem aflequetur.Non
contentus tameniishabebit cqm£
mentarios eius vniuerfitatis, in qua
ftudiis dat operam,&yidebi t an ali -
quidnotatudignuminiisfit, quod
nonhabeatur in diftatis, velcom-
rnentariis Cux Acadcmi*: fi fueric
(vt non eft dubium, quinmultae-
runt) ad fua diclata traqfportabit,
Vtexomnibus vnum flat corpus,
quod diuifum.pcrcaftrum/domos
cubicula,&:c.applicabitur,vtexfu.
pradidispacet.Hisaccedatrepeti-
cio quotidiana eorum qua? dofta
funt,vfque ad eum locum,ad quem
1 roreflor peruenerit docendo , de-
lndeabinicio, adlocum, ad quem
cumpcruenit,idque vfq ; adfinem.
^inita logica vna femihora matuti -
na&alia vefpcrtina repetet aliqua
partem logics diuif* in triginta rc
pctitiones,vt fingulismenfibusto-
camrepetat. Velfivelitduasfemi-
noras coniungere, vtcontinuam
niane impendac horam , cuiufque
Q $ relin-
Early European Books, Copyright© 2012 ProQuest LLC
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
%c6 Ars Memorije.
cam diuifam in 30. repetitiones : &
ita fuo cempore dc Metaphyfica.
Hoc modofiec, vcomniaquxcun-
die fiat acceffio, quod caput ftudio-
yumefleante di&um eft. Eueniet
ctiam vt cun&is fimul memorix in-
hxrentib. &collatione omniu in-
cer (c , videlicet principij cu medio
£ne,huiuscumprincipi0 &medio
& huius cum vtroque melius longc
Jntelligantur & multa ex iis dubia
«ccurrentia» vel quae ab aliis obii-
ciuntur.ad quae alioqui cascutimus,
loluantur : tantaquc hinc nafcitur
akcritas , vt vix diqi poflit , dum in
cxamine publico vcl priuato , item
in di(putatipnibus ad propofita cx-
pediterefpondetur, fcadquaeftio-
nes aliis propofitas animus refpoa-
dcrcgcfti^t. Valdc precerea con-
fultum
Ars Me M OKIJE, 710
fultum eft, a parentibus,magiftris
& filiis proponi aliquod prxmium
<?erra fub conditione, yidelicet, fi
effeceris vt filius euadat omnium
do&iflimus, dabo tibi 50« aureos ,
exduodeeim primis fit^o. fiexvi^
ginti quatuor 20. filio proponat n.
coronatos: lllinrajroio iile&i nihil
omittent.quod fui fit officij Cqpc ad
fevocabitpraceptor, examinabic,
quaftiones do&ioribus proponi (o-
litasexhibebit, ad dubiapropofita
promtusrefpondebit: Adole/cens
rrenopotius quamcalcaribusindi-
gebit: Quidmuita?ErTe&us(eque-
tur praunio dignus* Si quis dicat,
nota llla efle & vulgaria, non qui-
demplanedifficeonn genere nota
& vnum h^c ex didis,alium alia fci-
reveletiam obferuare: Sedomnia
coiun&im & quafi m fafciculu col-
le&a fimul ad praxin funt rcducen-
da:Eteffechishaud dubiefequctur
admirabilis, & inexpertis o-
mninoincredibilis,
1NDEX
1 N D n x
MATERIARVM
BT RERVM MEMORABl-
lium , qusc hocopuiculo
continentur.
Index prima&Le&ionis*
OMnium artium liberalinm m*
guum fundamentum f*g*9
Nihilfieri mfiarte accedente. ibtd,
\jMuftc& artufundamentum. *'
^rtis memoris fundamenta. tbtd.
^uidfitiocus. JJJ
Ordo domorum & cubtculorum. W<*.
tMenfa velpauimentum pro quintopa-
riete. ****
Figuraquinque.
Jtuidfitimago*
£>uomodo diuidatur imago.
Deordine.
Regula vocabulorum.
Platonisauditores*
Vlato caliuit artem mem&ri*.
u
ibid.
12
J$
*<$
17
Jbid.
Hjppia glortatur de artmmm ^^ m
I N D E X.
Uuttum in mundo ejje, qu% non vtatur
artememorU. t g
txemptumvocabulorum. 20
Index fccundae Le&ionis.
Sententu quomodo memoria manden-
Exemplumjententti applicanda. 23
In dex tertias Le&ionis.
Regnlarerummemoru mandandarum.
* *+
Exemplarerummemorabilium. 26
Index quarta? Leftionis.
Vocabula non intclletta quomodo memd-
rumandentur. 2 g
£>uomodoperfin<» exprimantur. 32
UModtts reprafentadifiguras Arithme-
ticas* i4
Indcx quinta: Le&ionis.
^tfidagendumhabituroconcionem. ;i
£>uid agendum audituri concionem. ; 7
Adodus excipiendi celeriter qu* dicun-
tur.
I N D E X.
*>uiddgendumconcionatoriinfine con-
cionis. 4°
<%uid agendum dudiendo conciondntem
fineordine. *3
ArsmemdrUprdidioiit. ibid.
^rgumentationum fpecies^ 4/
IndexiextaeLe&ionis»
Sextd figurd* <**
^Jliorum arsmemorU. 49
Cdftrum quomodofiat. 5 L
Colores cd/frd diftinguentes. 5 *
Di/linfiiodomorum.
^fpplicatio caftrorum.
Index Septimae Leftionis;
CoHocdtiO librorum 5<
Modus pluribus dittdndi 5*
ytilita* pturibus ditfdndi. 6+
Modus fcrtbendi tam celeriter vt quis U-
quitur. fj*
Ahusmodm adidemi
Itemtcrtiusmodus. *9
Index
Early European Books, Copyright © 201 2 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of The Wellcome Trust, London.
5348/A
1
4
i
i
I N D E X.
Ind(
exOfouxLc&ioni*.
Applicatio Artis mcmori* omnibus
cultattbus
Orammatic^ejr Rhetoricd
Theo/ogid.
Iurijprudcntid.
UMedicind.
ln quo mcdicina confijlat.
yndecegnofcaturmorbus.
Caufamortu.
Chemica ars.
Chemicimcdiciprdjlmtiores.
Sentcntia Horatii de Poefi.
£>ualu debct ejfe legatus.
Precuratorcs.
Mercatores.
Huncii.
Bibiiothcca.
^ntodoquiUbetcogaturfatcrivcrlti
temartis. ^
Index nonx Leftion is.
teguUneceJfari*. g
Cauendum ageftibus indecoris ibid
Ars memort* foclocisvelimaginib. /i
isiri*
7*
ibid.
77*7»
I*
ibid.
ibid.
ibid.
ibid^
*4
*$
ibia\
ibid.
ibid.
Posts
No comments:
Post a Comment