non vogliono. Il
tempo verrà testimone non lontano delle mie conclusioni. Questa è la sola
conseguenza possibile a cui poteva condurmi la teorica della proprietà. Ora
entriamo a ragionare dell'individuo umano considerate come autonomo. Anatomici.
Cripturus ego de Capite, composito hominis principali,cui merito reliqua
corporis membra universa obtemperant, & subduntur, friteor luf scientia
mihi vela non elle, adlulcandum immenlumhoc pelagus doctrinarum, quas de
cognitione interiorum tot Authores copiofelparferunt, & effuderunt. Nimium
elevatus mons eft, ad quem pertingere pes debilitatus nequit: nec volucrium in
paluftribus locis immorandum alar volatum aquilarum audacium & generofarum
exuperare poliunt: luffecerit mihi fi procul Carlum hoc contemplates fuero, li
radices montis hujus circumire, fi fragili fcapha maris hujus immenii
rivos aliquos mihi findere licuerit: ut ne videlicet in hoc volatu cum Je aro
fubmergi, in hac viiione cum Philippo excarcari & de Ipeciolis hujus montis
ruinis cum Polidamente opprimi mihi contingat. De olle nil referam, licut
&c pauca de ollibus in sequenti Anatomia tradaturus fum,
tanquam iis, qua: nec dodrinas hieroglyphicas, nec
lymbolicas, Emblemadcas, Proverbiales, nec hiftorias,
nec ritus, obfervationes, confuetudines, nec alia admittunt
(II inde Anatomicas, & myfticas detraxeris) de quibus non
folum, fed & de univerhtate partium humanarum
ratiocinari conftitui. Difcurrant prolibitu luo
Audiores de olle cranii, & commilluris ejus, cur
compofido ejus & cralla & rara fit: &
ut totius fit corporis quali caminus aliquis, de
duplici tubulato Cranii, ulum praefatarum commillurarum,
Lambdoides, reda; fagittalis, & coronalis exponant: discooperiant
frontilpicium cum Occipite, denudent Calvariam totam, ut
vilui reprxfentent quae Com- milliira:
verte lint, qua: impropria : cur ha in
modum fquammarum lint : recenfeant & explicent ufum
primum, & fecundum: numerent in ordine unumquodque olTium
cranii, delcribendo ad punctum ulque, figuram
illorum, & fubftantiam, &foflas, &
foramina, & Imus; examinent cujusque horum feparatim,
& formas, & litus, & ellentias, &
difpolitiones ollium, Occipitis <k Sincipitis, &
temporum: horiun dilparitatem, inaqualitatem, limilitudinem,
proportiones, & qualitates: examinent porro horum eminentias
&procel!us, notent inter calvariam & maxillas diftantiam:
ubi os Iphenoides litum fit, & cum occipite connedatur, & pofthac
prolixa ftrudura fua ollibus temporum conjungatur, quod habitu &:
conliftentia sua totum inaqualeeft. Dicant quod eorum quadam poros fuos
habeant, a Galeno Scarlattmi Hominis Synbolki Hm. I. oblervatos,
per quos propagines nervorum & arteriarum ferantur; Del Cendant hinc
ad os Ethmoides, idque exponant perforatum, non fecus ac cribrum,
ejusdemque rationem adducant; cur proinde ex parte una lit tanquam
chrifta galli gallinacei, ex altent rarum, laxatum, fungofum,
fpongiofum, in modum pumicis, quod cavitatem liarium
adimplet, undeattrahantur odores, quod loco fuo
memorabitur: Denique perfcrutentur ii Cranium figuTam det cerebro aut
cerebrum Cranio; hasaliasqueqUxftiones, non mediocres, has
indagines, has facultates, in quibus tam pratenti quam prxfentis
Esculi celeberrima ingenia deiudarunt, interim pretereo, tanquam partes
inanimas privatas rationali anima, & ad conlide- randa
pretiola earum contenta accingor. Fadurus
niliilominus idiplum cum omi brevitate
pollibili, imitando viam & methodum Andrex
Laurentii Inclyti Viri, qui nomen liiumper
Illuftriores Mundi fcholas iniignivit, qui
ampliari , & dilatari Lauros suas in quadam prima Regiarum totius
Univerlitatis fecit, Francix nimirum, ubi inter lilia copiosius
viridefcere edodus est, & famam suam, dc xftimationem, & authoritatem
adaugens , utpote qui eoufque clarus lit, brevis, fuccofus,
exadus, ut nulla fit nec minutiflima partium, nullus ibi
mufculus, fibra nulla, quantumvis abditillima, &
remotiflima, quam non in lucem produxerit. Hic metam, normam, &
lumen lcriptioni mea: fugge Iturus erit. Hic ergo cum tanto authore
Os Cranii apertum intueor, ubi dux le mihi membrana offerunt ab Arabibus
antiquitus pia: Matres appellata: qua: videlicet non lecus ac
fideles genitrices tenerrimum cerebrum, aliaque his contigua tanquam
filios cum cautela & fedulitate magna compleduntur &
tuentur. De his refert Hippocrates, eas temporis fuccellii converti in tunicas,
earumque difcrepantiam, in tenuiori et craifiori elle materia: continent
ha: & fubtus & supra, cerebrum: quarum
exterior dura eft, cralla, & cuticularis, correlpondens
figura fua, & magnitudine proportioni Ollis Calvaria::
dum cranium nec linum, nec cavitatem habet, qux hac
ipla non repleantur; Infuprema regione
dura: Meningis nomen habet, qua; durities
correfpondet pleura:, & peritoneo: in regionibus
vitalibus, & naturalibus, ex omni parte
Duplex eft, unde & Moderni unam earum
internam ftabiliunt, candidam, & humore aqueo alperfam,
qua; tunicam tenuem relpicit, alteram externam Olli
Calvaria: contiguam. Verfatillimus Laurentius non nili
unam solam agnofdt, & ait, duram hanc Meningem firmiter
adhxrere bali Calvarix, de superiori nihilominus parte Cranii eatenus
latam, quate-A nus dilatando, vel conftringendo cerebro necelle
est, colligatur autem Cranio, mediantibus villis, qui per
commilluras creicendo, ipsum propemodum pericranium conftituunt:
conneclitiir membrana: tenui mediantibus venis, quarum opera
cerebrum firmum redditur. Hac membrana multis foraminibus per via
eft, per qua fe nervi, arteria & vena: tanquam per
infundibulum fuum in medullam dorlalem effundunt:
In lummitate capitis reduplicatur,& dextram a fmiftra cerebri parte difcriminat
nec tamen ad bafin pertingit, fed ad cerebi
medium usque, ubi duplicatione liia falcem
mellorum reprefentat, unde &c a peritis Anatomicis
tali nomine appellari confuevit, In pofteriori
vero parte quadruplex eft,& illic cerebrum
a cerebello, non totum fed ex parte
diftinguit. Inter has plicaturas & duplicitates
quatuor (inus confpicui reperiuntur qui
tanquam abundantes rivi, & valoram majorum vicarii
undequaque per fubftantiam cerebri lan- guinem
diffundunt. Intrant in hos iinus vente
interna: jugulares: cumque cerebrum amplidimum fit, nec
trunci venarum ad illud usque pertingere
poflint, hos Rivos natura fabricavi r, tanquam
aquadudtus, in quos vente copioflflimum fanguinemeffundant, ad
nutrimentum cerebri, dc generationem spirituum animalium. Horum finuum
primi duo laterales funt, & eorum exitus primus grande
foramen, vicinum occipiti, format; per quod
jugulares vente ingrediuntur , qua: ad principium Sutura: Lambdoidis
terminantur, ubi utrteque uniuntur. Nafcitur de his frnus tertius,
qui per longitudinem commillura fagittalis difcurrens, ad
olfa narium conducitur: de his vero vagando
multa: venula: ex omni parte per membranam
tenuem dilperla procedunt: extenditur fmus
hic ad extremitatem frontis,unde no
immerito docet Hippocrates, percullafronte, caput
univerlum inflammari. Quartus finus cteteris brevior inter cerebrum,
& cerebellum vadens, in extremitatibus convexis cerebri terminatur, nates
cerebri ab Anatomicis appellata: harum ufus admirabilis eft, ficut &
venarum ab eo linu,t anquam a perenni fonte,divaricatio. In aliis
corporis partibus vena in tantum arteriis
vicina funt,ut le invicem tangant, &
vena arterias libi fociasfemper habent: in cerebro
autem, varia & diilimilis hac diftributio est, dum
orificia venarum deorfum verfa funt, arteriarum
vero furfum fp edant. Irrigant laudabili
fucco cerebrum vena, arteria vero Ipiritum
continent,qui per levitatem luam facile
afcendit: Cum ergo vena orificia fua deorlum
Ipedantia habeant, primo illis afcendendum
erat, quod nec per cutem externam poterant,
nec per ofla, nec per medullam
interiorem cerebri, itaque id fit per
duplicaturam dura meningis. Multiplex ufus est Membrana
dura: primus eft cooperire cerebrum, dc medullam
Ipinalem, atque eandem contra injurias quasvis
tueri: fecundus eft, difterminare cerebrum
in latus dextrum, & finiftrum, in anticum
d: pollicum: Tertius ad recipiendum venas omnes,
qua calvariam nutriunt, fitque tanquam caldarium
cerebro, &c membrana tenui, qua continet: de
qua etiam partes fanguinem fuum pro
necessitate recipiunt. Detrada nihilominus &
rupta membrana crafla, confpicuam fe & vilibilem reddit Pia mater, propter
tenuitatem & mollitiem luam fic nominata: qua talem feu
compofitionem habet, ut in omnem cerebri linum fe iniinuare facile polTit, ita
ut per gravitatem fuam onerofa cerebro
non ht,iimul ut per totum corpus
illius portare vafa poflit, ideo &
Secundina nomenclaturam adepta eft. Hac
proprium velum, &c operimentum eft cerebri, quippe
qua non folum fuperficiem externam operit, led
ultra tendit, inque occulta penetralia 8c recellus ingreditur: extendit
fe, dc prolongat in ventriculos usque, nona parte luperiori, ut vulgus
opinatur, led inferiori: in his partibus afcendit, ubi velut catinum quoddam
eft, per quam portantur arteria quadam exigua de iis venis qua carotides,
& cervicales nominantur per latera fphenoidis.
Admirabilis hic providentia natura eft in
harum membranarum fitu,iicut cnimCreator,focum
tenuif- limum, leviflimum & ratiflimum feparavit
a terra, craila,denfa, gravillima, & opaca, idqueper aeris
Ipatia, & aquarum divortium: ita &c Natura imitatrix &
amula divinorum operum, duriflimam calvariam a mollilHmo cerebro per
interpolitionem gemina membrana diftinxit: quam triftis, quam injucunda
hiturafuilletvita noftra, fi tenera d: durafe invicem lemperline medio ollo
colliderent, & concuterent? Hac porro meninge pia
remota. Cerebrum iplum prodit. Hoc illud
eft, quod jundum cordi ellentiam homini
miniftrat, de quo videhcet formatur ratio,
in-telligentia & ratiocinatio, unde formantur nutrimenta &
ipirituum univerlorum generatio: animalium prafertim: a
quo, & per quod formatum caput eft, contentum
continente luo multo nobilius, quamvis & hoc
quaquaverlum Ipedabile fit, cum caput in omni
natione terrarum tanquam lacrum aliquid
fem- per lit in veneratione fua
habitum,&obfervatum, per quod y£gyptii Sacerdotes
jurabant : quodlecum radios majeftatis portat, in
quo etiam Iplendores divi- ni perlucent,
tanquam opus, de lublime artificium altimmi
Del Hac pars excelfior cateris, de
vicinior ccelo eft: hac fidilhma petra
fenfiium eft : altiffimum mentis culmen: hac
Regimen de gubernaculum totius ob- tinet :
cerebrum non tantum fedes eft lenluum de motuum: fed Artifex
vaftiflimam molem membrorum dirigens, licut de
pratumida corpora nervorum, id que per flbras,
non fecus ac per mulculos, ad eorum, qui
conftrudionem iftam diligentius, defolertius
perveftigaverint,ftuporem de miraculum: Hoc
domicilium fapientia eft, de memoria, de
ju- dicii: audacis natura prodigium. Hoc in
formam orbicularem compohtum eft, tum ut
capacitas ei major ellet, tum ut fecurius adverlitad
omni, quacunq-, eventura fit,obliftere valeat, nec
quovis modo ab eadem oflenfionem ullam patiatur.
Accedat ad hac, quod huic parti propemodum
divina, figura quoque omnium perfedtillima,
nonpromilcua conveniebat: cujus praterea
magnitudo, quod vis animalium caterorum cerebrum
facile vincit: ita quidem ut hominis unius cerebrum
duorum boum cerebro aquivaleat, de mole, de
quantitate. Hoc ita per ingeniofam natura
providentiam dilpofitum fuit ad varietatem
fundtionum animalium exercendam, imo perfedtio-
nandam. Sentiunt quidem de bruta, fed
eorum len- ius totus in gratiam eft
appetitus animalis : qua etiam naturali quadam
intelligentia condudla , a noxiis ab- horrefeunt, de
per inlitam inclinationem ad libi profutura
feruntur Subftantia cerebri mollis eft, candida,
de medullaris, de purillima leminis de
Ipirituum portione fabricata, ita libimetiph
propria, ut in compolito alio nunquam
eadem ipfa inveniatur : nec enim medulla qua
in cateris ollium cavernis eft , 'huic par
eft, illa enim non colliquatur, nec vero inedia,
aut febrili calore diminuitur: continetur autem calvaria
fua, ut cranium nutriat: cranium nutritur, ut
continere medullam hanc poflit. Ait Galenus
fluidam efle me- dullam oflium, fimilemque
pinguedini, nec tunica coopertam, nec interfecatam
arteriis, aut venis, nec participationem ullam habere
cum mufculis, aut nervis, prout facit medulla
cerebri, qua glutinofa magis quam pinguis eft:
quam Hippocrates idcirco partem glandulofam appellavit,
cum iit candida, & friabilis. Hac capiti has commoditates
lubminiftrat. Sedet in fimilitudinem ventofa, atque ideo
inferiorum partium refpirationes omnes abiorbet, quarum exhalationibus li
calvaria ofcitationefua, ut ita dixerim, meatum non daret, &
niii tantisper hiatu Quare fubfe quod;un
aperiret, nimio fe calore cerebrum
reple-ftantia cere- ret. Subftantiacerebri mollis
eft, tum ut tanto facibri mollis lius
imaginationes rerum vifarum fe imprimant, tum
fit. ut nervi tanto tractabiliores iint,tum
denique ut ponderosa duritie fua non
gravet. Candida eft, quia {permatica: idque
ratione finis, ut videlicet animales
fpirituslimpidiflimifint, &: non obfcuri, veltenebrofl: quales
melancholicorum funt. De hac etiam
medullari fubftantia, temperamen- tum frigidum
& humidum colligitur: his qualitati- bus
excedit, ne forte cogitationum continuatione fuccendatur,
cum fit pars hominis liifce fundionibus
deftinata j tum vero etiam quod fpiritus animales
facillime diflipari & evanefeere pollent. In
cerebro calido, motus furibundi eflent,&:
temerarii, & delirantes ienfationes, ficut phreneticorum
funt. Jungantur his fomnia inquieta, qua:
li modum fuum teneant, facultatibus animalibus
quietem indulgent: & qiue-fi calidum cerebrum
ellet, de limpiditate fua defcifcerent, cum
Ut proprium caloris, fuble vare &
perturbare rerum comequentia. Cerebro re- Cognovit
Peripateticus officium principale in ceffigeratur
rebro,nempe ut inde cor refrigeretur: Galenus
nihil- cor. ominus ad hunc folum
uliim confti tutum elle intelligi 8.
de u fu par- nonvult, quin potius ut
facultatibus fenfuum &ho- tium. rum
principiorum exitum pradoeat: tum ut generationi
Spirituum animalium inferviat. Motus ce- Habet
motum fuum non animalem , autvolunta- rebri.
rium , nec violentum, fed naturalem, & hic
proprius & peculiaris eft generationi Ipirituum
animalium, temperamento, & purgamento aliarum
praeterea rerum,non fecus ac arteriarum. A
femetipfo fe dila- tat & contrahit: in diaftole
fua cum admirabili plica- tura fpiritum
& aerem narium trahit: in fyftole, interiores finus
contrahit, & profundit fpiritum animalemin ventriculos fuperiores,in
tertium, & quartum, ficut & fenfum in organa.
Sentit cerebrum, cum fit fenfuum author, iplum tamen fine lenfli
eft, cdm communis fensus fedes fit, omnium enim horum Ju- dex eft: ficut
ergo nec audit,nec videt, fic nec tadum ad fenfibilia
fentienda poflidet. Strudura Quemadmodum praecipuum membrum hoc dicerebri.
verfarum facultatum matricium fenfificarum faber
eft, ita & mirabiliter cum di verfarum
partium ftru- 8.C.9. de ufu (ftura
fabricatum eft. Preefatas partes copiofiflime
Anatom defcripferuntjprimum Galenus, tum &
Velalius exana om. 7. obfervator : didas partes
cum claritate limpidiflima exponit audior
meus: qua: lingula a me (qui brevitati,
quantu poflibile eft, confulo) an exade
reprefentan polfint, nescio. Dicam inprimisomnem eam
partem , qua a nobis calvaria nominatur , cere-
brum appellari folitum efle : duo ejus extrema funt, anterius
nimirum, & pofterius: quorum illud primum retinet totius nomenclaturam,
pars pofterior cerebellum appellatur: ha autem partes invicem di-
viduntur de medulla quadam crafla, per duplicatu-
ram quandam, non ex omni parte tamen, fed
ex fupe- ScarUttini Hominis Symboliii Tom.
I demotu mufe. libello de glandtdii. riori
folum, namqj in media & inferiori unum
alteri vicinum & contiguum eft. Rurfum
anterius cerebrum mediante proprio diaphragmate
in dextram & liniftram partem deferibitur,
intercedit autem portio quadam dura meningis,
qua a figura fua,prout memoratum eft, falx
nominatur : idque ob faciliorem motum, & levitatem,
& nutritionem medulla interioris.Hujus fuperficies
exterior fubcinericia potius,quam candida apparet,
multos habens anfradus 6c circumvolutiones,
quarum non pauca fubftantia ipfam cerebri
introgrediuntur &pe- netrant,unde & fubftantia
talis varicofa nominata eft. Ridendi funt,
qui cumEraliftrato hos linus formatos idcirco
credunt, ut per eos intelligenda formetur,
quia tali modo 8c ipfi afini (ait
Laurentius) intelligerent utique. V ult hic cum
Galeno, tali ratione cum tot meandris , &
intorfionibus cerebrum formatum elle, ut habere
nutrimentum fuum, & fuftinere tot varia
ad fe fpedantia poflit : cum enim illic
moles ejus vaftiflimafit, qu'i heri poteft, ut
vena & arteria , qua per fuperficiem lolam
difcurrunt,fufticientes fint , ad nativum calorem
illi fubminiftrandum ? Quidam arbitrantur hos
gyros fabricatos efle , propter le vitantem, ut nimirum
tanto promptius moveri poflit : alii rurfum ut
medulla ejus tanto tortior & robuftior
fit, ita ut molle humidumque, ab hac
& illa parte difeurrerec: dixerunt nonnulli
idcirco fadum,ut fpiritus & fanguis
levamentum fuum habere, 8c recreari pofllnt,
ne videlicet didam cerebrum in diaftole
fiia, tempore plenilunii exceflivo calore
fuftbcetur. Concludunt alii propterea factum, ne
continuo motu fuo vafa disrumpantur aut
relaxentur. Qui, prout debet,extemam hanc
fuperficiem con- templatus fuerit, fiquidem duobus
tribusve digitis hecc medulla cerebri in
profundum fecata fuerit,con- tinuopars altera
candida, & durior, cum venulis qui- busdam,
&: arteriis parvis, qua: aciem oculorum
prope fubterfugiunt, apparent: connexam habet membranam
quandam tenuem, qua: corpus callofum appellatur, hujus
interventu ea: partes, quee prius difere-
tee fuerant, in dextra, & finiftra
continuantur. Eft corpus callofum
hocinipfopropemodum cerebri medio (hocque inter
fupremum &c imum intel- ligendumeft)
apparet autem duobus ventriculis cavatum, dextr
o, inquam, & finiftro. Hi primi finus
cerebri funt, qui a Galeno anteriores nominantur
j melius a nobis fiiperiores dicantur, figura ampliilimi,
fi- cut & litu , & magnitudine & ufu,
reliquis omnino fimiles, portant figuram
lemicirculi, aut falcis, aut Lu- nee
falcata: : in medio cerebri lituantur , eodem
enim intervallo a ffonte,quanto ab occipitio
diftant, tanto a bafe, quanto a fummitate: propter
quod non rede anteriores dicuntur: fed potius
primi vel fiiperiores dicendi funt.
Magnitudinem ^qui valentem habent, cum
fecundum proportionem aliarum partium am-
phslimi 1 int : nam tales efle oportet, ut
fpiritum cras- liorem continere valeant.
Duo funt, ut impedito altero, hce fundiones
intercepta: non lint,alterque alterius vicem
fiippleat. Multiplex horum vaforum, vel
ventriculorum ufus eft: inprimis ad
preeparationem Ipirituum animaliuin, unde 8c
inchoatio fpiritus appellantur: deinceps ad
infpirationem & relpirationem cerebri: tertio
ad recipiendum, 8c attrahendum odorem. Sunt
illic qual 1 labyrinthi quidam exigui, qui
per particulam unam membranee tenuis , quee
afeendit, difeurrunt: in quorum medio fpiritus
animalis coquitur, attenuatur, & preeparatur: duo
illic procefliis , vel tubercula protenduntur
fimillima papillis mamillarum, parti inferiori
horum A 2 finuum Inii teli».
limium, aut vero oflibus nari um propinqua,
in modum cribri perforata, cooperta membrai ia
tenui, qux tamen inter nervos non
numerantur, cum de cranio non cadant.
Per hic ad cerebrum aer portatur, &
ad idipfiimfpecies odorum conducuntur: unde
8c organa odoratus nominantur: id quod
Hippocrates di- xit : Olfacit cerebrum h umidum
exiftens aridorum odorem, u?ia cum aei e
per corpufcula ipfum trahens. Diftinguit hos
fuperiores ventriculos, certa qui- dam cerebri
particula, quileptum lucidum, aut petra
(pecularis nominatur. Sub hoc illud eft, quod Arandus a
figura vermiculari, & bombicina nominavit. Tertio
loco (e corpus calloium offert, compofitum per
modum cameror vel fornicis, idcirco &
camerale didtum, quali tribus quibusdam columnis
fiiftenta- tum &c eredhim : reprarfentat
autem compofitione fua figuram triangularem,
conftantem lateribus inaequa- libus, a parte poft
eriori quali duplici arcu, ab anteriori uno
(olo. Ulus corporis hujus, idem qui in
fabricis fornicum vel archi trabium eft, quod
&teftudo nominatur, qui licut alter
Atlas ampliliimam mo- lem cerebri totius
luftentat , ne ventriculum tertium comprimat.
Apparet lub camerato hoc, finus tertius, qui
aliud non eft, quam cavitas communis ( &c
concurliis duo, qui le in cavitate pridida explicant)
qui cum humillima fedefiia quodammodo
cedit. Hiclinus a Galeno ventriculus medius
appellatur, vel quod intra duos fuperiores,
& quartum inferiorem litus eft, vel quod quali
centrum cerebri occupet , dum tantundcm diftat ab
occipite, quantum ab olle frontis. In eo
obfervantur meatus vel canales duo, quorum unus
ad balem cerebri delcendit, alter in quartum linum dirigitur: unus
eorum &c ftatu, & politione humiliori ultra
tendit, in cujus extremitate oftium quoddam parvum eft
membrani tenuis, primum quidem dilatatum, &:
apertum, pofthic anguftius in fimilitudinem
infundibuli, unde &: nomen illius, licut
& catini mutuatur; perhoc tanquam per manicam
Hippocratis, percolatur pituita cerebri. Sub hoc
catino extenditur glandula pituitaria di-
<fta , qui tanquam lpongia, aut caro vaporo!
a, & bibula, attrahit, imbibit excrementa (uperffua
cerebri, Sc ea lenlim per cunei foramen diftillat. Apparent hic a
lateribus plexus duo, qui a Galeno rete
nominantur: T res hi particuli, nempe Infimdibulum,
glans pituitaria, & rete monftran non
poliunt, nili detradfa, nudata, Sc levata
medulla cerebri uni veri a. Meatus
alter aut canalis ventriculi tertii,
amplior primo ad quartum linum dirigitur,
de hocq; ad illum via eft, in qua particuli
quidam exigui le offerunt, & primum
quidem gl andul a turbinati figun, non dill
imilisnuci pineali; dicunt eam pro fundamento,
& firmamento venis dle, & arteriis in cerebro fparlis,
licut & aliis glandulis puris, ut libera
via pateat omni ani- mali Ipiritui, ad
tertium & quartum ventriculum. A tergo
canarii corpulcula quidam rotunda funt,
& duriora, qui quali nates formant, fub
quibus tu- bercula quidam apparent,per modum
teftiiun: quorum ulus eft, ut canalem forment,
qui de tertio ad quartum ventriculum
defeendat, & (ut dici folet) (alvum condudtiim
Ipiritui animali pribeat. Denique (mus quartus
occurrit, communis cerebello, & medulli ipinali: minimus
omnium parvitate fua, led folidior citeris; Hic a
principio luo dilatatus, fenfimreftringitur, donec in
acumen terminetur, in modum pennilcriptorii, unde
&c hoc nomine a verfatiflimis Anatomicis
appellatur, inter quos Hierophylus eft. Errant autem qui opinantur,
membranam elle tenuem & plenam rugis :
necellanum autem erat hunc in dilatatione
cerebri diftendi,& in ejusdem contractione
complicari. Brevis & fuccida eft hic
deferiptio cerebri anterioris, <k partium
ejus. Succedit huic cerebrum pofterius,
appellatum Cerebellum, quod a natura ad
beneficium, & levamentum prioris formatum videtur: idque
ut fpiritus animalis de finubus cerebri
tranlinillus, hujus opeconlervetur, aptetur , & ad
medullam fpinalem ablegetur. Figura ftu largius
eft, quam longum fit aut pro- fundum,
exprimens formam fphiri, vel globi com-
prelli, 8c dilatati : quod iplum quoque
membrana tenui & dura opertum eft, non
ex omni parte nihil- ominus: ab inferiori
parte enim viciniori cerebro contiguum eft
, & color ejusftibcinericius, fubftantii craflioris &
durioris anfraCtiis ejus exteriores lunt, 8c
ad ulteriorem ufque medullam pertingunt: decuplo minus eft
cerebro. In illa parte calvarii litum eft, qui duabus foflis occipitis
circumi cribitur: totum ex quatuor partibus formatur, quarum dui laterales
funt, & quali binos globos libi invicem oppolitos conftituunt; dui reliqui
in medio confiftunt, & quali procellus quidam lunt,
qui vermium figuram relerunt, undeSc
processus vermiformes vocantur: quarum unus
anterior, meatum apertum tenet de tertio
ad quartum linum: alter ad partem
poileriorem medulli Ipinali incumbit, & ad
quartum linum refledtitur, qucn> apertum ad motus
necessarios tenet. Interim de substantia unius alteriufque cerebri
tanquam de radicibus luis propriis egredinir ramus,
lpmahs, inquam, medulla, a quibuldam cerebrum longum
appellata. Spiritus Sanctus in Eccleliafte, cum
eleganti, quamvis oblcura allegoria hanc medullam
funem argenteum nominat , lic & receptaculum ejus fiftula
lacra dicitur: appendix autem & vicaria
cerebri reputatur: nec enim hujus dignitas
& officium inferiora funt dignitati
cerebri, lic nimirum hujus & illius
natura fe providam confervatricem pribet: &
quemadmodum cerebrum ollibus calvarii munitum, &
circumvallatum, duabufq; tunicis opertumeft. lic
altera, circumdata eft & munita vertebris
luis, tanquam lepimento fuo, tecta etiam dura & c tenui
meninge, diuturnam opprelflonem non fhflert. Sed
veteres opinati funt integra defludtione quadam, aut
vero etiam luxatione lola vertebrarum liibitaneam
evenire polle mortem. Necellaria fuit
creatio hujus: line concurfii etenim ejus per univerfum corpus derivari
nervi non poterant: priierrim qui lexti conjugationis eft, tam minutus,
ut ad plantas ulque prolongari non potuillet:nec vero etiam prididti nervi
vaftillimam membrorum molem commovere. Idcirco altiilimus Deus medullam
creavit, cui fecunditatem generandi nervos contribuit. Nafcitur hic de
utroque cerebro, non de inferiore aut cerebello lolo (prout minus experti
judicant) cum mediante illo, tanquam de communi officina &
aquidudtu fpiritus animales diffundere le in nervos debeant, tanquam in rivos,
atque inde in totum corpus defeendere: qui fpiritus perfectionem
fuam in limibus cerebri nacifcuntur. Conveniens
itaque erat locare 8c ftabilire principium
illius prope illorum Ipi- rituum officinam
: qui etiam in tertio & quarto ventriculo
continentur: &: hi punllimi lunt, omnimodo ab
omni impuritate delicati, 6c mundi.
Spinalis medulla ergo de quatuor quali magnis formatur
radicibus, quarum dui majores de una
alteraque cerebri parte nalcuntur: alteri dui
minores de cerebello. De his quatuor limul jundtis
medulli (pinalis corpus compingitur. De hoc
autem deinceps quali infiniti quidam
iurculi oriuntur, &in plures ramos
fru&ificant, qui in partes corporis uni-
verfas propagantur: de qui a veteribus Anatomicis
olim in varias conjugationes diftindd
fuerunt. De Modernis noitris lic medulla
hxc dividitur : pars ejus, inquiunt,
calvaris includitur, & illic obfe- ratur,
altera foris eft. De illa qus ab
intro eft, le- ptem nervorum paria
nafcuntur : hinc proceilus ma- millares lunt,
& principalia odoratus organa. Altera medulla:
pars, inunita de circumvallata vertebris, motum
lyftolcs, autdiaftoles non habet , ut nimirum
fiibftanda fe cerebri includeret olfibus,
qus motum habent : unde hic apparebit, qualiter
nervi per brachia , per femora , perque
alias principales partes , & inferiores
divaricentur. Hic caudex, aut ramus cerebri
coopertus membrana tenui , aliquantum diftat a dura:
per teneram autem venuls qusdam diicurrunt , de
arteris minuta:, diveriimode implicats, qus
medullam nutriunt, de per eandem vitales fpiricus
diffundunt. Egreditur medulla hsc per
foramen amplum , de rotundum e calvaria: primum
amplillima , de cral- fiiTima, qus paulatiin
attenuatur, dum de substantia ejus deperit
aliquid, nil tamen de corporea mole, quam
ubique eandem retinet : pertingens denique ad
dorli finem in varios ramos coni umitur,
qui omnino caudam equi figurant: atque hic
terminum tuum confequitur. Quaii- infinitus
nervorum numerus eft, qui ab eadem
derivantur: hi vero, dum illi, qui quali
infiniti lunt, egrediuntur, le uniendo
tanquam corpus unum formant; volueruntque
Anatomici tot nervorum elle paria, quot
lunt vertebrarum foramina. Omnis interim
nervus a principio ortus lui multas habet
fibras conflatas, dc produdtas de lubftantia
medullari, de membrana tenui: dc hs fibrs
defeendendo paulatiin de medulla leparantur, dc
dum foraminibus vertebrarum appropiant, cralla
quadam membrana, tanquam tunica mduuntur,dc in
unum le reducendo nervum conftituunt, qui dum
per foramen fuum egrefliiseft, in iisdem
foribus rurfiim divellitur. Interim quanto
longius 1'pinalis medulla defeen- dit,
tanto altius nervorum fibrs nalcuntur, dc
longinqua habent principia: licut nervi dorfales,
delumbares, fi attentius obiervati fiierint , de cervicali
medulla delcendunt. Ab initio lumborum ufique ad extremum Ollis
Sacri multi funiculi cralliores inveni- untur, qui tamen
invicem uniuntur, ea ratione, qua pori vertebrarum, ut
dum in anteriora, dc pofteriora {pinalis medulla
incurvatur, non nimium violenter agitata, aut
premeretur, aut rumperetur, necellarium itaque
erat eam in inftrumenta capillaria
terminari. De his autem haefenus
rationatumlit : quandoquidem definire fingula cum
circumftantiis dc conditio- nibus fuis , idem
eilet, ac munerare velle arenas maris , dc
ftellas firmamenti. Cum autem calamus mihi
fit in prsdi&is dc brevis, dc imperfectus
( prsfertim quod hsc profeilionismes nonllnt,
qua mihi cura animarum non cor- porum
incumbit ) multo potius talem illum elle
conconfiteor, in difeutiendis qusftionibus illis
arduis Galeniftarum , contra Peripateticos, Hippocratis ,
Avicenns, Ralis, dc intra modernos Velalii
: videli- cet an cerebrum principium lit facultatum
: quomodo facultas fenfitiva duplex fit, interna, dc externa:
qua ratione fiant imaginatio , dc
intelligentia: de quali temperie cerebri, fedes
memoris fiat: de loco majori, dc litu
principali anims rationalis : cum Hie- rophylus
eam in vale cerebri collocet , Xenocratres
in vertice capitis, Eraliftratus in membranis
cerebri, Empedocles, Epicurei, dc Aigyptii in
thorace pedfoScarlattim Homini Sjmbohci Eom. I.
ris, Morchius in univerfo corpore,
Heraclitus in agi- tatione extrinleca , Herodotus
inauditu , Blemor Arabicus , dc Sinenfis Medicus
Cyprius in oculis, Strato Phylicus in fuperciliis
, Peripatetici dc Stoici facultatem hanc omnem
in corde collocent. Con- cludam ego cum
Vetulo famofo Coi: Cerebro , ait, intclhgimns ,
deliramu, in f animus , cum aut calidius fuerit ,
aut fjcc.us , aut frigidius, idipfinn dc Galenus
ientit. Hifce auream Philonis lentendam adjungo,
Je f fi qui ait: ubicunque fate/litium regium
eft , & Rex a fe£Hs. jute ihtio (liparas
fidem habet • fed totum anima fiatellitium
, finf/mm quippe organa in capite fit a funt,
bi ergo fedes an ima praepua. Nec
vero etiam mentis oculum ulque adeo p
er- ipi cacem elle reor, ut adimam omnes
ledes, dc relidendas facultatum dignolcere valeat: id
folum referam quod Galenus Ientit , qui
arbitratur, earum Ut Placitis, omnium originem
in cerebro elle, non in csteris organis,
prout facultas motus eft, dc (enfiis.
Arabum univerla Schola harum diverfas
manfiones partita eft in cerebro , dc
cuique facultatum fuam propriam fe- dem
dejlinavit: idipfiim etiam Avicenna dc Averroes
voluerunt. Ha: opiniones validioribus argumentis
ftabiliri pollent: fed iis ea remitto, qui hxc tufius aut tractare,
aut indagare ftudendo latagunt. Porro nec modica
nec brevis quxftio eft, fi nimirum facul-
Fen-1 tates praecipua: a temperie cerebri dependeant,
aut de conformatione ejus: hoceft,utrutn actiones
fimiticfi ltfi de lares lint , aut organica-.
Obfcurillima quaftio, in memoria. qua fe
plura etiam illuminata ingenia intricarunt.
Ad hanc nihilominus obfcuritatem magnam
attulit elu- cidadonem Plato, tum cum
nos monet : Non retlc inTheeteto: f habet anima,
in denfo , aut lutulento , molh nimis , aut
duro cerebro : molle enim celeres quidem ad
perci- piendum efficit , fed eosdem oblivio fos-^
durum dau me- mores, fed ineptos ad
percipiendum efficit : denfium fi- mulacraobficur a continet.
Et Galenus: Melius foret 8 • Ue ufh
par- exifiimare Imellettum fiequi non varietatem
compof- “Hm tioni , fed corporis , quod cogitat ,
laudabilem tempe- riem j neque enim perfeEHo
intellcchts quantitati (pi- r it ustam
artribuendaeft, quam qualitati. Unde ad fuperiora
qux aprxfads allata funt , concludit Lau-
7fi- rentius. Ex hi* fiatis parere
arbitrantur quid.am fiacultates Anima non a
conformatione , fed k temperie cerebri exerceri.
De ufii cerebri Ariftoteles fentit, idipfiim
folhm ad refrigerandum cor formatum elle,
itaque compo- fitionem ejus humidam elle dc
frigidam: quam len- tendam Galenus refutat.
Cum cerebrum, inquit, Ue h[h paraffu,
quovis ambiente aere, etiam aftivo calidum
fi;} u“m- quomodo refrigerabit cor ? an
non ab aeri* infpiratu hauritur? temperabitur
potu ?f dicam Peripatetici non fufficere aerem
externum refrigerando cordi , fed requiri aliquod
vifcu* internum : hoc eis obtrudam,
cerebrum longi (fimo intervallo a corde diffitum
efie, CE ofiibus calvaria undique obvallatum
: debuiffet, msher- cule, aut in thorace locari
cerebrum , aut faltem inter - jeEia, cervice
oblongiore non diftingui. Hxc Quxftio non
de limplici penna: tradbu eft, dum per
has undas experriffima edam navigia
naufragarunt: cumque fe in portum evadere
polle delperarent, prout non ra- ro accidit
iis, qui margaritas pileantur, cellare ab
indagando coacfti fiint: unde dc ego,
dum tales video illuc non potuille piertingere
, iter tam laboriolum, de prxdicftasfyrtes evito:
videlicet qualis fit fpintuum natura, modus , dc
locus generationis: erronea de hoc opinio
Argenterii , admirabiliter a ailigcn- tilTimo
Authore meo confutata : utrum prarte- rea
fe cerebrum moveat violenter, dc vigore
connaturali, aut vero per motum arteriarum :
A 3 ardua, longa, & difficilis omnino quxftio , fi
ulla alia, an nimirum (entiat cerebrum ,
& quomodo: in quo loco rurfiim diverlx fimt
Galeni, Hippocratis, tk Peripatetici lentenda'. Prxtereo
hatce do&rinas, tum quod obfcura fiint
& difficiles, tum quod non tam ad
Anatomicum ha fpedent, quantum illa qua
fuperius jam relata, & adhuc referenda fiint,
podus ad philosophiam naturalem pertinent.
Quapropter in ulrimo loco fe mihi offert
dequalitadbus licut & de cerebri temperamenco
ratiocinatio: ubi denuo nonpauca’ fimt a multis
partibus introdudfre opiniones, quas egotame
qua polium brevitate perftringam.Conlentiuntinterimhic
& Peripatetici, & Medici, cerebrum in
qualitatibus luis activis frigidum elle, in
pafiivis humidum: dillentiunt nihilo- Departibiu
minus Medici ab eo, quod Peripateticus
retulit, dum Animal. c. 7. cerebrum
frigidum idcirco ftatuit, ut refrigerando J.
cordi ferviret:Medici non minus calidum volunudum
illud Galenus quovis atitivo acre calidius
elle docuit. Sunt nonnulli, qui Galenum, &
Ariftotelem conciliant, duplex temperamentum cerebri
admittendo, infitum imum, alterum influens.
Frigidilfima eft compolitio medullaris
fubftantia: illius, led de influente lubftantia
calefitjdum circumdatum & perfufum eft a Ipiritibus
multis, multisquc Arteriolis interceptum. Si
innatam temperiem ejus intuemur eadem eft,
qua: fpinalis medulla? dum filbftantiam cum
eadem communem habet: li ad temperiem influentem
refledimusjunum altero calidius dicitur,idque ob
arteria- rum copiam,qua: fe vaporofis filis
& fumidis exhalationibus lublevant. Quidam
fiiftinent cerebrum ablolute, (impliciter calidum
elle , led iola comparatione frigidum : <$c C.
y.lib.ix. Galenus: Cerebrum quamvis calidum, frigi dijfimo
de Tetnper. corde e/l frigidius: propter quod
Hippocrates fedem fertincntibtu. j]jucj frigoris
appellat : hanc tamen Laurentius non approbat,
dicendo: liquidem illud frigidius eft cute, qua:
videlicet extremitatum medietatem tenet, potius
frigidum quam calidum elle debebit: illud
vero cute i'Je tempera frigidius elle
Galenus docet. Contra quidam argument.c.y.
mentantur, qui dicunt, nudato cerebro , continuo
ab aere refrigerari, quod ab ambiente non
evenit. Rc- fpondetur alterari cerebrum , dum
aeris alluetum non eft, prout cutis:
fic Sedentes, non allueti aeris conti- nuo
ab ipfo lividi fiunt, ipfinn etiam cerebrum
calidius cute, dum calvaria cooperitur, de
arteria etiam & membrana multos plexus
habet. Concluditur ex his: Cerebrum de temperie
1'ua innata frigidius elle, & de temperie
influente, calidius : atque ejusmodi illud elle
oportuit, ne portio dedicata continuis
medirationibus accenderetur, ne evanefcerent fpiritus
animales, qui tenuifrimi funt , ne motus temerarii
essent, & fentationes delira;, quales
phreneticorum funt. Adverfarii hic novis argumentis
inlurgunt, dum ajunt: fi temperamenti frigidi eft
cerebrum , qua ratione fpiritus animales progignit,
&c vitales attenuat, qui effectus vehementimmi
caloris fimt? Relpondetur attenuari (piritumin plexibus
parvarum arteria- rum, in illis viarum anguftiis: non
minus etiam fpiritum animalem fieri, non
tam per manifeftam qualitatem, quam per infitam
quandam & abditam proprietatem: cum enim
fpiritus cordis, quamvis calidiflimi, crafiiores
fiant, quam illi cerebri, qui frigidiflimi
fimt, evenit hoc imbecillitate caloris
agentis , fed de dilpoljtione materis
patientis generat cor fpiritus vitales de (anguine
per venam cavam porrato. Fabricat animales
lpiritus cerebrum de spiritu vitali tenuillimo, ita
&: calor modicus alimentum debile concoquit, validus
id quoderaffius eft. Sit itaque in
adtiva quantitate fua frigidiflimum
cerebrum, in pafiivis non eft qui ambigat
illud humi- dum elle, non minus &
inlitafua, influenteque temperatura. Cum hac videlicet
temperie creatum a Natura eft, propter
perfectionem qualitatis fenfibilis, fenfatio
autem ha’C a paflione fit , & id quod
humi- dum eft, facilius lpe&ra & imagines
recipit: pari ratione ad ortum &
propagationem nervorum, qui fi de duriori fiubftantia
eflent, xgrius utique dederentur, tum proinde
ne duritie fua & pondere aggravarent:
denique ne membrum illud ad perpetuum
motum, fenfationes, & cogitationes deftinatum in
flammaretur: Sic enimvero qualitate qualitati unita cerebrum
humidum potius quam frigidum eft, & inter partes humidas
tertium ordinem, & inter frigidas quali poftremum
obtinet. Occurrit hic alia infuper non modica, & necellaria admodum
quceftio, quanta lmt &£ qualia cerebri
excrementa, per quos etiam canales & condudus expurgetur.
Cerebrum ergo cum temperamenti medullaris, frigidi fit , & humidi,
nutritum fanguine pituitofo, per virtutem libi innatam, & natura:
fua: propriam de superfluitatibus alimentorum copiam
grandem excrementorum generat: fed cum (it
totius corporis caminus, in limilitudinem
cucurbita: parvae, autcujusdam ventofie, cujus
figura ab amplitudine in anguftum aut
acutum terminatur, iniidet trunco corporis,
&d partibus infer ioribus,omnium generum refpirationes
attrahit &: abforbet j tefte Hippocrate.
Inde dubitandum non eft, quin vaporibus
his im- Libella de pletum, &fine
intermifiione imbutum, & quali in- gUndulu.
ebriatum , in (emet multa fiiperflua &
(iiperabun- dantia contineat, ita quidem, ut
cum humidum fit, &J frigidum, ratione
mamfeftifiimi fitus , excrementis multis , &.
materia crafliori abundet. Ha:c autem , fi
Hippocrati & Galeno fides habetur, duorum
gene- rum eft: altera enim tenuis,altera
crallaeft: quarum illa vapori , aut fuligini
non dispar, per condudus infenlibiles transpirat:
altera autem per meatus con- fpicuos, &
ex inferiori parte apertos purgatur.llcut il-
lafiiperior per partem fuperiorem. Excremento
tenui & vaporofo redundat cerebrum ratione
(ituationisjhalitus enim adfpartem lupcriorem
alcendunt, & vafa in capite terminantur.in
partes vero inferiores quod craflum eft
propter frigidam & humidam temperiem facilius
delcendit, unde plus reliquis vifceribus omnibus
hoc humore abundat. Hujus excrementi eradi
pars pituitofa, aquea, de ferofaeft, pars
biliofa , pars melancholica: quorum illud quod
aqueum eft,de reliquiis fanguims pituicoli
& crudio- ris producitur : biliofiim vero de
portione melancholica, terrena, allata, &c
torrida, propter caloris excesum, portio videUcet
alimenti illius, propter quod& facile
amarefeit. Arbitratur Argenterius aqueum illum
& muco- fum humorem qui per nares
& palatum (eparatur & emungitur, proprium
cerebri excrementum non e(- fe : cum
multi nec fpuant,nec emungant hanc pituitam:
led humorem quendam elle generatum in
hepate, miftum (anguine in venis detento, qui
generatio- nem luam in cerebronon habeat, led
illuc portari, quando per imbecillitatem
facultatis concodr icis,aut vero per
intemperiem frigidam aflimilari cerebro ne-
queat , ita vero tanquam luperfluum per
nares & palatum emitti. Hoc li verum
eft, ad quem ufiim in (ede (phenoidis
extenditur glandula carnis poro(ae,&
bibulx,prout didtum eft? hxc ergo ad hoc
deftinata non eft, ut hanc eluviem
recipiat, & expurget ? fi humor hic
pituitolus in cerebro male temperato ge-
neratur , quis glandula: ufus erit, qux in
cerebro quamvis temperato repetitur ? Natura
fagax Sc Libello de llandulu. C.
i;. Anis parva. C. 2- lib. 2.
de locis ctffe- clis Aphor. 2 Seft.i.
c. prudens nil fruftra operatur : quod fi
vero dodbrina Argentarii valida eft,
fupervacaneum erit infundi- bulum, & glandula
pituitaria: praeter harc prafatus author
inquit, bene temperatos nunquam pituitam hanc
iputo ejicere, contrarium tenet Galenus, ita- que
excrementa pituitofa & mucola propria fimt
cerebri, & proprios canales fuos habent, ad
hoc fabricatos, ut inde expurgentur. His
ftabilitis Sc in ordinem redadtis,
fupereft, qui- bus itineribus hac expurgatio
fiat , difcutere. Excrementum quod tenue eft,
&fuliginofum, cum ex fui levitate fupcriora
petat, per Meningem evaporatur, per cranium
deinceps, & per cutem, idque infenlibili
tranlpiratione, dum corpus humanum per modum
(pongix, foramina multa in fe continet.
Inde eft , quod cum per olla penetrare
hac fuligo nequeat, provida natura commifluras
in cranio, plurelque cavitates ejus
diftinxit, & collocavit. Excrementa vero
crafliora , cum ex fui dilpofitione naturali
ad partes inferiores ferantur, canales ha-
bent confpicuos, nondum a Medicis ftabilitos.
Hippocrates leptem condudhis agnofcit, per quos de cerebro
humor hic defiuat, per aures nimirum, per
nares, per oculos, per palatum, per partes
guttura- les, per gulam , per venas , &
medullam lpinalem in languine. Galenus eorum
quatuor aflignat, hoc eft: palatum, nares, aures,
& oculos: idiplum etiam alibi fentit, <Sc confirmat:
quamvis in Commentariis non nili nares, &c palatum
enumeret, dum ait: declives cerebri meauts tum
per palatum in os, tv,m per corpus narium , conjpicuis ac
magnis orificiis craffa cruciam excrementa. In primo lymptomatum
lolum ad id vult idonem elle palatum, dum opportune
concoquitur, &: nares pro odoribus folis
compofita fint, &: pro refpiratione lic
in variis locis diverfimode hic Medicorum
Antelignanus dilcurrit. Hinc eft, quod
do&iflimus Audior meus, adeoncilanda loca
tam diverla , primo fui intuitu libi
admodum diilentientia , per varios condudtus
varia cerebri exprementa, pkuitofi nimirum,
biliofa , & me- lancholica expurgari credit: Horum
condudtuum alios natura: ordinarios elle,
multiim familiares , & confuetos : alios
extraordinarios, nec ulque adeo congruos.
Ordinarii ad expurgandam pituitam dedicati lunt,
ut palatum, & nares plus tamen illud,
quam ha: , cum potiflimum pro odoratu
fabrefabta lint. Ipfa adeo Anatomia docet, condu&um
vifibilem , & conlpicuum de tertio cerebri
iinu formari , qui ad an- teriorem ejusdem
balem extendatur , in cujus extremitate tenuis
quadam membrana: particula, primum larga,
& patula, deinceps anguftior, & ftndior
appareat, per modum infundibuli , quodienfim in
pa- latum, & in os deftillat: & hic eft, ubitanquam
per Hippocratis manicam (prout alibi relatum
eft) hu- mor percolatur, & a glandula
pituitaria pofthac re- cipitur. Quod fi
fuperiores cerebri ventriculi quandoque abundent,
& eluviem mucofam diftillent,hanc per
tubercula fim illima papillis & per os
Ethmoides vel cribriforme emittunt: ex hinc
fubtus materis bi- liofs continuo per
nares expurgantur. Quidam fic philofophantur
materias hafce bilio- fas ad aures
rejici , ut earum olla calore &c ficcitate
fiia defendant : pituitofas vero per os
&r nares evacuari , ut videlicet hi
meams aperti humiditate pradidta a ficcitate
prohibeantur. Hi canales ordinarii lunt,
per quos confiieto natura: ordine cerebrum
purga- tur. Illic rurftim alii lunt,
extraordinarii, per quos cerebrum, humorum copia
pragravatum fe nonnun- quam exonerat. Sunt
autem oculi , Medulla fpinalis, & Nervi , unde
paralylis oritur : quandoque & per 1
venas, &per arterias id contingit , dum
humorum decubitus in parotides contrahitur.
Hac autem excrementa particularia cerebri non
fimt, hoc eft, me- dullaris fubftantia, aut
de ventriculis ejusdem, fed potius de his
vafis, de venis & arteriis videlicet, ex quibus
tumores glandularum, opthalmiae, 3c aurium
inflammationes lequuntur. Hac excrementa interim
cerebri temperati , iii fubftantia lua
nihilominus, & quantitate qualitate intemperata
fimt. Tempora quo excernuntur fluida
funtlubftantiafua, qua: non nimium cralla eft,
nec humida : taliter in quantitate lua
funt, nec enim copia abundanti luxuriant: in
qualitate vero nec acrk lunt, necfidla:
prafertim fi fuccefiu temporis a facultate lua
concoquantur, Sc feparentur. Reftat breviter videre
per quos condtidus excrementa quarti imus ,
& de cerebello purgentur. Non abs re
erit nolle , hac excrementa pauca admodum
elle, tam propter cerebelli duritiem , quam quod
hu- jus iinus tenuilfimi fpiritus lint, &c
finceri, jam omni- modo expurgati, ita ut id
quod illic facile colligitur, facile etiam
dilTipetur: id quod in cerebro non eve-
nit, cumlithumidum, continens fuperfluitates nori
modicas, atque ideo copiofa expurgatione necelle
habet. Grandis, laboriofa, 8c non minus
fuperioribus dif- ficilis indagatio eft, nolle
numerum, ufiim, 8c praftantiam ventriculorum cerebri.
Ego vero intuens meoccurfum difcuilionishujus
declinare hon polle: ut inde aliquid
etiam adducam, cum Authore meo, dicendum
qualiter ventriculos quatuor Galenus fta-
biliat, fuperiores duos , quos anteriores vocat,
unum in medio, quem communem nominat,
ultimum deinceps, qui cavitas eft. Avicenna
non nili tres aflignat : iupremum, medium ,
depoftremum. Verum qui- dem eft fub titulo unius
priores duos ab eo mtelligi, cum
unius adeo figura: lint, 8c fitus, &
magnitudinis, & ftrudtura. Verlatiflimus alioqui
Velalius repre- hendit in hoc loco Galenum
de ufu ventriculorum fuperiorum, idcirco
quod hosfinus organa odoratus elle voluit ,
&c eofdem etiam pituitam in os
cribriforme percolare. Author meus in defenfam
Galeni ait , Imus anteriores in tantum
organa odoratus ap- pellari, quod ad eos
odores ferantur, de quibus eli- gunt, rejiciunt, vel
judicant, nec tamen propterea obftare quicquam, quin fi
cerebrum eluvie mucofa refertum fit, in eos
finusle fundat: cum pituita non raro quoquo
verfum in cerebri corpus fe difpergat,
prout fape in Apoplexia contingit, le
diffundendo in nervos, &c in lpinalem
medullam : unde paralylis. Argumentantur in contrarium
alii, dicendo: extingui utique odoratus
lenium, fi per hunc pituitola tranfcolatur
materia, prout experientia docet. Re- Ipondetur
ad hac, hoc de fluxione continua
& magna humorum abundantia provenire, qui tum
obftrudti- onum in proceflibus caufafunt:
non fecus ac in perpetua occlufione pororum
qui in offibus fimt. Quidam Modernorum fuftinent
anteriores ventriculos non ad praparandos
fpiritus fadtos elle, cum fint
excrementorum receptacula, ipiritumvero animalem cavitate
fenfibili non indigere. His Galenus refpondet,
ventriculos fuperiores ad purgationem Ipiritu-
umminifterium fuum exhibere, & ad expurgatio-
nem materia: fuperflua. Ita per Ethmoidem
odores afeendunt, & non minus fuperflua evacuantur.
Sic emmvero de excrementis cerebri dicendum , qua
per palatum & nares Ime intermiflione
excernuntur, quod nullum omnino nocumentum nec
odoratui, nec guftui adierant, fiquidem ciun moderamine
defluxerint. Quod priftantiam & dignitatem horum
ventricu- lorum, quifuperiores funt, attinet,
ambigendum non eft; quin citeris ex omni ratione
poftponendi lint, non quod citeri principalis facultatum ledes lint,
fedquodin iis generatio (pirimum animalium fiat. C.3./.7. Totum hoc
Galenus doce. Cum interim quatuor ventriculi
fint, quiritar quis eorum potior Iit, &
nobilior: vult Galenus Imus luperiores citeris elle
ignobiliores, idque exemplo adolelcentis cujusdam
demonftrat, qui Joniiin Civitate Smymenfi recepto
vulnere in his linubus fiiperioribus, vita?
&: ianitati reftitutus eft. Non cum
tanta elevatione loquitur de his citatus
Galenus dum de tertio & quarto trade
ufu par- &ac. inquintoenim capite ad
tertium de locis ajfefUs Uum primatum
pofteriori donat : hic verba ejus funt: Spiaep
aatu. rptlts animalis in cerebri
ventriculis, maxime in pofteriori continetur:
quamvis non contemnendus fit medius. Ipfe
etiam Hippocrates: poftremi quidem ventriculi
vulneratio maxime omnium animal Lcdit,
fecundo loco medii , minima ex anterioribus
utrisque noxa contrahitur. Hoc id.em quod
feStiones, collifones quoque faciunt. His omnibus
ratio (iiffragatur, dum ventriculi ignobiliores
apparent, qui majorem habent amplitudinem,
Quartus Imus omniii anguflillimus eft,&
mi- nimus, Ipiritumque animalem lmcerum, delicatum, Sc
omnimodo expurgatum continet. Reliqui duo
pra?parando folum Ipiritui ferviunt: itaque
omnium nobilillimus eft quem dixi. Videtur
Galenus his contrarium lentire, illic ubi 5
.delocuaffe ait: Si aliquando tota anterior
cerebri pars afficiatur, Ftu C 2. cM'
ca qua funt circa fupremum ventrem
(liipremum au- ue locis C. 1, tem eo Joco
medium intelligit, nelcio ob quam ratio-
nem) ei conflit ire neceffie efl
difeurfivas omnes ailio- nes vitiari. Si
difcurlus in medio finu, ergo nobilior.
Hic ergo prirogativam linui tertio allignare
videtur. Sic in capite ultimo fabulam
Vulcani exponens, cmn caput Jovis bipenni
conquallallet, eum inde Minervam Deam Sapientia?
traxille ait: per quod videtur non minus ventriculo tertio prirogativam hanc
donare. Hanc dignitatem ftni&ura memorati ventriculi admirabilis
indicat, dum vulnera occipitis minus periculola funt, quam qui in
fyncipite hunt: ita (enti tHippocrates: Pluresex
his, qui pofteriori capitis parte funt
vulnerati, mortem effugiunt, quam qui
anteriore. Conciliabitur itaque Galenus, li
dixerimus: quod dum linum quartum
priftantiorem elle inquit , Sc digniorem , hoc
eum luo arbitratu dicere, dum autem de
tertio ratiocinatur , eum lentendas aliorum
fequi, & in particulari Nicrophyli, prifertimqued
facultatibus pricipuis fuas fedes proprias
non ad- Icriplit liciit alibi memoratum
eft. In vulneribus occipitii raro admodum
ventriculus quartus offenditur, dum carojiicut Sc
cralfities , Sc durities ollis ve hementer refiftunt
: fed in lyncipite, hoc eft in ven-
triculo tertio olla tenuiora lunt: Hinc Author
meus ait: non erralle Galenum in hiftoria
prifente cerebri totius, nili in mirabilibus
ejusdem plexibus. Hoc os in homine
usque adeo breve & parvum eft, ut pene
oculorum aciem effugiat. Hunc plexum
coronalemqui in ventriculis Cerebri luperior
eft, cum Mo- dernis quampluribus Rete
mirabile nominat; dum ineo Spiritus vitalis
attenuatur, & animalis certum quoddam
rudimentum Sc praeceptum coiifequitur. Ex
tot igitur operationibus, qui de interioribus
Capitis proveniunt, nobile, lingulare, Sc
elevatum hoc Compofitum , plus adeo quam
quodvis aliud in humano corpore dicendum
eft: Altillima rupes, in qua pricipua vicini
civitatis conftrudba lunt propugnacula : nili
malumus cum majori proprietate illud
nominare, Metropolim famofam fubje&arum libi
Regionum : vel Primum Mobile, fub quo
reliqui fphiri inferiores moveantur, vel
luminofum Solem, qui partes omnes, tam
vicinas, quam longe diflitas, illuminet Sc
perluftret vel Officinam ubi pungenriflima
tela, aaitiflimarum cogitationum fa- bricentur:
vel Ditifiimum Aerarium , de quo tot po-
tentiarum Sc effedtuum thefauri depromantur, vel
Compendium, in quo Univerfitatis totius negotia
reftringannir, & epilogentur. Vel fontem peren-
nem de quo copiofimmi rivi profluant, ad
inundanda Sc fcecundanda prata membrorum tam
qui pro- piora , quam qui longius collocata
funt j Vel Principem abiolutum,qui de partibus
libi fubditis homagi- um fidelitatis
exigat, Caput, inquam, quod jure merito
Principium,Dominatorem, Patronum, Ante-
fignanum,Ducem,& Magiftram dixeris omnium
eorum,qui humano corpore continentur: Mundus eft,
propter quem Mundus creatus eft. Sc
quidquid in his lphiris mortalibus Sc
immortalibus concluditur: vivum fimulacrum, Sc
Imago Altisfimi, qui in hac prodigium
admirabile Omnipotentiae fui manifefta- re
voluit. Sed li tot,tamque inexplicabiles
dotes in hoc con- tento includuntur: fi
divina manus in interioribus tot mirabilia
Sc ftupenda operata eft, unde ad dignitatem
tantam profecit, nondisfimili gloria fcintilla- re.
Video Continens, hoc eft Faciem, illam
dico, in quam Creator Deus , fpiravit
fpiraculum vita, & fattus efl Homo in
animam vi ventem. Facies qui tali
nomine infignita eft, quod univerfa
operetur Sc faciat, prout j arn fupra
determinatum eft Facies fine qua
imperfefta,in anima line vitalitate, fine fpiritu
reliqua membra poftrata jacerent: line qua tanqua
truncus monftruofiis, inutilis, & abominabilLS, reliquu
corpus omne decumberet; Facies qui imprimit, & ex-
primit objecta tam interna, quam externa, per quam
Homo ab Irrationalibus diftingiiitur : qui
fola radium circumfert Majeftatis, typum Sc
copiam Originalis illius fupremi,quod beatitudinis
noftn obje- dum in coelis eft:
perquam folam cogitata interna producuntur:
lola pulchritudo, Sc complementum corpons,per
quam folam, & non per aliud, liti,
triftes, fupplices, eredi, aut fubmiffi
fumus: Hic prima eft quiplacet,qui
attrahit, qui commovet,qui am- pleditur,qui
repudiat. Indicat hic fexum, itatem, decorem, Sc
ftirpem: in qua manifeftiflima mortis Sc
vici indicia defignantur. Jam vero quod
partes ejus Anatomicas concernit, dehisintradatu
de maxillis abunde ratiocinabimur. Supereft hic
videre paucis,ad Encomium potius, quam Anatomicam
ejusdem expolitionem, cur in eadem Facie omnes
adeo lenius collocati, cur eorum quinque lint, Sc
non plures: de quibus illud inpvimis
dicendum eft, quod cum anima Hominis for-
marum 01 nnium prima fit , quotquot earum
fub concavo Luni reperiuntur, eaquenobiliifima, quantumvis
individa, polita in hoc Corporis Ergaftulo, eam
nihilominus fine fenfuum adjumento inteliigere
non polle. Cum his ratiocinatur, difeurrit,
Sc lpeculatur: inter phantafmata Sc opiniones
verfatur: unde non immerito Philosophus
dixit; Nihil eft m IntelleSiu, quin prius fuerit
in sensu. Cum igitur Caput fedes iit
facultatum animalium, tum vero etiam
domiciliumRationis, congruum erat ut lenfus omnes
velut fatellitium libi fubditum, Sc tanquam
aulifui miniftros principales imperio fuo
obtemperantes, & in Regia cerebri libi
allidentes haberet. Senilium vera numerus
quinarius eft, qui numero Facies
comparata ftellis. 3. de Anima.
Td&llS & guftus iimpliciter necellarii
ad Vitam. humero aliorum tot fimplicium
inmiindo corporum correfpondet, carli, videlicet,
&: quatuor Elementorum. Potentia villis juxta
Platonicos elemento ftellari correlpondet, qute
ftellte non minus oculi calorum nominantur:
hx inquam facula: quarum objectum corpus
Iplendidun) &c flammigerumeft, quamvis non
urens. Odoratus objedaim igneum eft, omnia
Equidem aromata calida funt: Auditus quidquid
aereum eft, Guftus compolita aquea, Tadhis
terrena. In univerfitate aurem quidquid continetur,
in quinque objedadiftingui poterit, in colores, in
fonos, odores, sapores. & qualitates omnes
tradabiles tam primarias, quam le-
cundarias. Arrogant autem libi quod
Peripateticus dixit: Media quibus fent imus
quinque tantum modis alterari possunt. Inde
profequitur : Medium cfle fenlum vel internum, vel
externum: Externum aerem, vel aquam ; Internum
membranam & carnem: quorum illa pruna
alterentur rebus externis, vcluti iis qua:
luminofa funt, tunc enimvero objeda funt
visus ; aut vero iis qua: rara funt, Sc
mobilia, & tunc auditui ferviunt: aut
vero iis qua: humiditatem cum decitate
permifccnt, 6c ad odoratum pertinent ,
fubjiciendo libi carnem, & membranam ; aut vero
temperiem qualitatum primariarum fequuntur.autmixtionem
licci,& humidi: & tali modo illa quidem
objeda tadus dicuntur, ha:c objeda guftus.
Denique quinque folx fenfationes funt: tot
enim earum neceflariaPerant , non plures: alise
quidem fimpliciter & abfolute, alia: ad
jucunditatem Se dulcedinem vita: abfolute
neceflarii funt tadus, 5c guftus: Tudus fundamentum
animalitatis eft (ita fentit philosophus ) guftus
viciffim fundamentum eft nutritionis. linequa abfolute
vivere nemo mortalium poteft: Vifus, Odoratus, Sc
Auditus idcirco data ftint, ut vitam
beatiorem, & magis tranquillam degeremus. Hi
ergo quinque, ut ita dixerim, Favoriti
funt magna: illius Reginas, anima nimirum; inter
quos vifus/apicntium omnium judiao, propter
eximias ejusdem utilitates & commoda,
priorem fibi locum & prorogativam vendicat.
Proflantiam illius &dignitatem quatuor res potilumumindicant.Primum
varietas rerum, qua: repraftentantur: tum deinde
modus aftionis inter omnes alias
nobihftlmus: pon o convenientia Sc proprietas
cujusq; objecti particularis, quo quafi lux
divina adionum omnium eft: denique horum
omnium certitudo. Omnium rerum vifibilium
differentias vifus dcmonftrat, cum omne
propemodum objedum coloratum fit , & visibile: hinc
oculus, prseteripfum objedum multa fibi
infuperad- Dicnicas & fcifcit, hoc eft,
figuram, magnitudinem, numerum, motum, nnb,unri,
ftaium, fitum, Se diftantiam: unde apnffimus
dicitur ad inventionem difciplinarum. Intelledus
ideas recipit , ab omni imperfedione materia: omnino
liberas j oculos itidem species incorporeas, qua: per
barbarifmum Intentionales vocan- tur- Intelledus
uno eodemque tempore binas res invicem
contrarias comprehendit, tum potiftimum, cuma
falfo verum difeernit. sic potentia visus inter nigrum Sc
album diju- dicat. Intel. edus liberum mentis
luae vigorem Se fortitudi- nem confervat, ita
ut nulla ei vis hanc libertatem
adimat: eandem quoque oculus praefefertin
videndo, qui hbertns nihilominus exteris fenfibus
negata eft: nares enim, & aures nunquam
non aperra: funt, nec aliter poflunt; non
fic oculi qui ad libitum clauduntur,
Scaperiuntur (ficut in eorum anatomiadicendum
eft) in nollro fiquidem beneplacito eft,
videre, vel non videre.Nobiliffimum denique
objedum ocu-lorum eft, lux nimirum,
prxftantiflJma, communiffima, & notiflima
qualitatum omnium ; Hac ratione motus
Theopbraftus formam hominis ex vifu
definiri ajebat: Anaxagotas ad hoc dixit natum
hominem, ut videat. Multo plura his in
Anatomia particulari oculorum dicentur. Debilem
nihilominus in his & imperfedam perfpicacita» tem
meam recognofco, unde ne a tanta luce cxcaccari mihi
contingat, ab ulteriori Capitis indagme me
retraho, qui opti menovi cum aquilis nec noduas
nec talpas proportionem ullam habere. Tu qui
magis oculatus es, conjice vifium tuum in Anatomicorum
lucem, qui tibi ledionibus difertioribus, &
clarioribus in hilce fibras profundius abllrufas,
Sercpofi- tas uuein, ego interim accingor
ad contemplanda )^!d^m“UtmJicMet ^“tumrupra
torehdum nobis promptilTimani) cumabomni tuIt)
symbol nos divina tutela vigilet (tumpnefertim ad
fucSenrlmim Hominis Sjmboltoi Tom, I.
' ; T - '-uiiidu U1I1IUI1U- mano auxilio
deftituti fumus, lupra id quod antiquitus
Marco Valerio Corvino accidit, cum in lingulari
certamine cum hofte confligeret: caput armatum callide depinxit,
cui corvus infidebat, adjungendo Epigraphen: Infperatum auxilium.
Generofus miles, fk intrepidus dimicabat viriliter, fed fortafte fuperams
ellet, nili corvus inopino adventu , & rostro, & unguibus
adverlarium laedendo perterruillet, ut tandem
luccubuerit. Hoc divinum liiblidium a S.
Auguftino firnra id quod in nuptiis
Cana: Galilaee hb.i.adverf, facftum eft,
inhnuatur, dum redemptor nofter divi-
H&res. mfTimce matris lua: precibus
qua? commenfalium curam agebat ( vinum, inquit ,
non habent) annuit, vocans eam mulierem: &
quia in hydriis reliduum aliquid remanferat,
evacuantur vafa, &c rurfum aqua adimplentur,
exhinc admirabilis illa & prodigiofa Argumen-
cranfmutatio apparuit. Ha:c autem ejus
propria funt verba: Propter hoc properante
Maria ad admirabile tum oppor- vini
signum, ante tempus nolente participare comtunum.
pe.ndii poculum, repellit dicens: Nondum venit
hora mea: expeSlans eam, qua a patre fuit
in opportunum auxilium pracognita. Fortificabat
his le fuosque Philo Hebraus: bono , inquit,
animo eflote fratres, ubi enim humanum
cejfat auxilium, divina non deflituemur ope:
neminem dereliquit Deus. Elevatif-
fimaMusafuaJoannesCiampolusin amaritudine liniftne
fortuna; folabatur animam suam,in paraphrafi super
pfalmum: Jf)ui habitat: de verfu illo : quoniam
in me fperavit liberabo eumfic feriptum
relinquens: Fiduccia confolata fo pur fon
certo, Se la Reggia m e chiufa, Che
fla tra facre mura il Cielo aperto E
che far fordo a i voti il Ciel non
s’ufa. it pede pauperum tabernas, regumque
turres : alius i eodem fenfu fcripfit: zJMors
nullo varcit honori: sntentia qua:
limiliter a philolopho Pnoclide consirabatur dum
ajebat: Communis omnes locus mait ,tum pauperes tum
Reges. Si quis le fortuna: totum dedicaflet, Iperans ab eaem
Ubi bonum omne eventurum , lic ab authore
uodam reprelentabatur: Juvenem figurabat, refcilim
caput fuum fortuna: immolantem: hxc vero
Fortuna in - iolefeentis collo Leonis
caput inferebat, tum etiam conftans.
iputferpentis, Sc monftruoli praeterea animalis
cu isdain i mentem fuam his
verbis,exponens: Bellua t,ccec 'e Jiat uit, qui credit
fe forti. Heec quatuor Ca- ita in
quatuor cyathis a Plutarcho exprella funt:
'ortuna, inquit, nobis cyathos exjiccantibus
prabet : De tranquilf unum bonum infundat, tria
mala minijlrat. Hi s ta(e amm&. iblcripfit
Quintilianus cum ait: Cum fortuna ruere
Decia. 4. ementia eft. Et Seneca :
Suis contenta viribus in enit pericula fine
Authore Nullum tempus ei ccrtm ef: in
ipfs voluptatibus caufe doloris oriuntur.
nevitabilis Idem Paradinus , manum armatam fica
reprefen- ra Dei. tat, quajamjam caput quoddam perculliira
eft: inferipiit autem hanc fententiam : Fcl in
ara. volens indicare, vinditftam divinam ubivis
locorum paratam ad caftigandos protervos
efie, ubivis etiam locorum, quantumvis
privilegiatalint, crimina fontium punienda. Id
quod inter alios filio Francifci Sforza:,
nomine Galeazzo contigit, qui etiam ante ipfam
aram facram ab Andrea Lampuniano
interfe&us eft. Hanc inamilTibilem vindittam
verebatur propheta Regius, duminquiebat: 6)uo
ibo djpiritu tuo,& quod facie tua fugiam
? Si ajcendero in c&lum tu illic
es, & ea qua: fequuntur. Magifter ille
morum Gabriel Si- meon volens inferre
fublimitates Regales, & eminentias per mortem
adaquari vilitati plebejorum (unde & purpura
Agefilai cum cineribus Ergafti Paftoris in
^/Iors o- una eadem lociatur) Calvariam hominis
figuravit nnia ada:- inter fceptrum , &
Ligonem politam cum hac declaratione : Mors fceptra ligonibus
aquat: quod omne iorat,i.Car- ab Horatio mutuatus eft,
qui ait: Mors aquo pul- Sinceritas
cordis. Apud Diogen U-7- Inion, depetit. Confu-
tat. Satira 17. Concordia quam Iit
utilis. Mors& memoria ejusdem. 12.
Mor. De vita Re- fur. Lib. 4.
Hexa- emeron. Redtitudo & Sinceritas. Sinceritas
&c redbitudo animi potiffimum ex tran-
quilitate, & hilaritate vultus cbgnofcitur. Qua
de caulajoannes Ferrus faciem repra? lentavit
ridentem & venuftam,absqiie omni ruga, ligni ficarionem
. apponens eum hac Epigraphe: Raro fallit.
Hoc ipium Cleantes indicare voluit, dum
ait: Ex Jpccie comprehenduntur mores. Et
Euripides : Ad yultum boni viri ajpicere
dulce est. Et Tullius : Inultus, ac frons
animi efl anna , qua fignificant vo-
luptatem abditam, & occultam. Quamvis Juve-
halis nos aliter doceat : Fronti nulla pdes
, inquit. Utique enim verificatur non raro
: in vultu rolas apparere, tegi fpinas in
corde. Arma gentilia & antiqua
excellentiUima? Domus Trivultii, quae e tribus
vultibus compotita lunt, indicando quantum ad
felicitatem vitae, &c ad omnem inimicam
poteftatem profligandam valeat concor- dia,anfam dederunt
Antonio Trivultio , qui Atavus fuit Magni
illius Joannis Jacobi , ut in vexillis
militaribus tres lacies has repraefentarct : adjundbo
lem- mate : Mens unica. Et ha?ceft laurea
illa tantopere celebratae lentendae Saluftianae:
Concord a res parva crefcunt, difcordia ruunt.
Zelantiflinms Calliodorus inter liios vel
minimum indignationis fu- furnun ferre non
poterat, unde &: cuique iuorumajebat ; Summopere
jurgia fuge, nam contra parem contendere anceps
eft , cum Juperiore fur tofum > cum
inferiore fordidum, maxime autem contra fatuum
contentionem inire. Sancbus Gregorius Papa
omne tanquam fordidum explodebat, quodcunque manu
datur, vel recipitur, ubi cor maculatum
efl: rixis 8c dillenlionibus : Munus, inquit,
non recipiatur, nifi prius difcordia repellatur
ab animo. Vere illud Davidicum experimento
certiflimum efl: Ecce quam bonum, & ejuam
jucundum habitare fratres in unum. Hoc
ipfumS. Auguftinus innuit, qui tam
fratribus Religiolis regulas, quam & univer-
fo Mundo praefcripl it , dum ait: Lites nullas
habea-tis , aut quam celerrime finiatis , ne
ira crefcat in odium , & trabem faciat
de f e flue a. POtentillimum ffjrnum ad
retinendum hominem a fofla praecipitii , & peccati ruina,
memoria efl folia? lepulchralis. Veritas non
folum quotidie in roflris iacris declamata
, fed a Reufnero quoque intelletfla , qui depingi
puerum fecit, incumbentem cranio humano: adjungendo
1'ignificationem cum hac Epigraphe : rive
memor Lethi. In eundem lenium verba
S. Gregorii incidunt , ubi inquit :
Jfifuiconfiderat cjualis erit in morte,
femper pavidus erit in operatione. atejueinde
in oculis fui Conditoris vivit. Magnus
ille Mediolanenfis Ecclelia? Archi-Epifcopus S.
Ambrolius iic illud exprellit: Mors pro
remedio nobis data efl. Si primi
noftri parentes divinum illud vetitum
obfervaiient : quacunque ho- ra comedentis, morte
moriemini, lucceilores luosin tantum mileriarum
barathrum non praecipicalfent : fed
tentatorlpirituscumluo: nequaquam moriemini, promittens
ejus vitam, ad excidium conduxit, ex
quo proinde origo decidii fubfecuta efl
: iic Balili- ' us Seleucienlis meditatur :
^fljuarcns Sathan Protoplaflorum perniciem , conatur ab
eis memoriam mor- tis eripere, nequaquam,
inquit, moriemini. JUxta commune Axioma
: Cum caput dolet, c at er a membra languent,
quod quidam fapienter dixit : Et ego
convenienter dico Iic mentem huma- nam elle
oportere : defaecatam nimirum, & ab omni tenebrofo
vapore partialitatis, Sc proprii commodi
1'eparatam, utfane & prudenter a&iones
inferiores gubernare & dirigere pollic : liciit
caput cfrm fanum efl, & purgatum, vitalitatem
aqualiter in reliqua membra partitur ; hoc
ipium Plutarchus intendit, cum ait : Mens
cernit , mens audit , reliqua fur da , De Alexand
cacaque fiunt, & rationis indigo, Pulcherrimum,
fortitudine. arbitratu meo , quamvis compendiofum
id , quod Euripides affert , dum Helenam
formbflUimam de- feriberet : Mens optima vates
efl, ac bonum confi- In Helenk lium: Hoc
idem encomio lingulari Seneca depraedi-
cavit , dum ait : Cogita in te pr ater
animum nihil effi mirabile, cui magno nihil
efi magnum. Caput jure merito Caminus
totius corporis appellandiun eft,ad quod
exhalationes omnes , & flumina commeftibiliumalcendunt: dumque
his prater mo- dum gravatur, recidunt cum
damno, & totius corporis incommodo. Quis non
ex hoc dignitatem Per- RedbaPrin- fona?
Principis figuratam videat, qui per modum
cacipis operapicis tanquam verus caminus,
quidquid exhalatiotionis de fuorum fubdicorum
motu extollitur , in le re- cipit ? Jam vero
li Princeps male ordinatus eft , nimi-
isque fumis & caliginibus repletus, non nili
popularis perturbatio in membris ejus , in
flatu, & corpore po- litico expedfcanda eft.
Inculcat Socrates hoc Principi luo, ut
mentem ab omni fecum illuVie puram
teneat, dum ait : jrcrifjimos ejfe honores Princeps
exide Principe, firmet, non qui in
propatulo cum timore fiunt, fed quando fubditi
apsid fe fioli mentern principis potius ,
quam fortunam admirantur. Et magnus Pythagoras
pra?- ex Lzertto. videns nocumenta, quae ex
hac vaporum attradbione lecutura ellent,
hcfcriplit : Princeps non ideo crea- tus efl, ut
Iader ct , fed ut juvaret. Ut ha?c flumina
reprimeret, Claudianus Honorium luumlic horta-
batur : t Tunc omnia ‘fur a tenebis, Cum poter
is Rex effc tui proclivior ufus -7
In pejora datur, fundet q3 licentia luxum,
Sed comprime motus. Polb Cordis
generationem , prout univerfa Medicorum lchola docet,
in capite cerebrum generatur, quod ex
lui natura frigidum &: humidum
excellivo cordis calori opponitur. Proferam ego
id, quod jam Protedbio ante me alius,
intelligens nimirum in hoc loco Mariam Virginem
gloriolimmam, qua? in myftico Eccleiia? ginis.
Corpore, poftChriftum, quem in corde
figuramus, primum libi locum vendicat : ha?c
enim ardores cordis in juftiriaa?ftuantes
contemperat. Conflagrare magnitudine criminum
luorum jam Mundum opor- tuerat : hoc exprellit
S, Anteimus : Dudum calum Sehm. de N*-
Cf terra rui flent, nifi Maria precibus
fuflvntaffer. tlv- Quod S. Bernardus mellifluus
Iic expofuit : ut fiole Serm. dt Af-
fiblato nihil luce fc it, fic fublata
Maria, nihil d mfijfima tenebra relinquuntur: S.
Auguftinus cum dulciloquio luo hunc lenium
ita dedit : Autlnx peccati Eva , Auttrix meriti
Maria Eva occidendo obfuit, Maria vivificando pro
fuit, illa percufiit, ifia fianaviti De humiditate
cerebri canities nafeitur: hxcvero Pietas
elee- Sapientum judicio prudentiam indicat,
juxta oracumofyna, tilum divinum: Cani fiunt
fenfus hominis : de calore mor. calvities
oritur : Symbolum illud eft , prout fuo
loco demonftrabitur, Eleemolynar: unde optimum
eri:, ut homo ad hanc partem
refledbendo, in frigiditate ‘Timorem Domini
contempletur, in humidirate Pie- tatem. His
virtutibus armatur homo rationalis, canquam telo
pungenti flimo, cum quo & tempus, &
oblivionem, tk. peccatum ferit. Hoc omne
de ra- 8 1 rioiie. In Hermath. Imperium.
Cuftodia. C.7. Divina myiteria.
Tfal. i$o. Chriftus. adColojf, i. Serm.
de Elia, E/>. f 8. in Mxtth.
c . 40. Super Mare. 6 r- Pf- 59-
Fervor devotionis. Cap. II. Defomn.
Nabuih. de pro fagu. 1 3 y cif- 4S 7. Errores.
-JK Triftitia.t: r • ii SuperFf. 18. A
Suggeftio- rione provenic 5 qua: ecerebro
elicitur, <*c in eodem fundatur, unde
<Sc Ingenium derivatur. T otun 1 il- lud
Phoclides Philofophus explicuit. Ratio, inquit, hominis
telam eft acutius ferro. Diligens
obfervator Goropius feriptum reliquit, in
primitiva lingua pronuntiationem, &c
denominationem Capitis Ionum cdidille fimilem hui
c: Heet, quod imperium , 8c dominationem
indicat: idque non immerito, dum caput
exteras corporis partes gubernat, & ditioni
fuce iubjicit,prout opportunitas, & necdfitas
exigit in unoquoque fuorum fenfuum (e exercens. Prxtcrea
caput quoque cum hoc Nomi- ne Huet
exprellum fuit, quod Tutela, & Cuftodia
interpretatur, non abs re, dum fine illius fablidio, extera
membra non fecus ac militaris phalanx interrup-
to ordine hac illacque palantes habens
milites , line Duce, rnani feftum incurrit
periculum. Cum tot ergo tantisque
praerogativis decoramm fit, mirandum noneft,
iihoc Nomen Altillimo Deo adferibitur,
prout legitur in Daniele, qui fub
figura capitum divinam texit ellentiam , nec
ea videre dete- da diledus Apoftolus
potuit, per hoc significans quantum inacceffibilis lit
vel minima cognitio my- fteriorum ejus, qua
tantopere elevatafunt. Hoc inferre propheta Regius voluit,
dum ait: Obumbrafti caput ejus in die belli: alludens myfterium paffionis, quod
omnem intelledum humanum transfeendit. Infcripturis lacris per nomen Caput
Chriftus Redemptor nofter lapius fignificatur. Paulus hoc inquit:Primum
noftrum Caput eft Chriftus, nos que membra de membro: Sic Eucherius
Se Ambrofius, prout S. Bernardus
fentit,divinam ellentiam indicant. Vult S.
Auguftinus, cum Maria Magdalena caput
Chrifti lnimgere, idem elle, ac eum cum
frudu bona operationis laudare. Origines
conliderando Joannem Baptiftam decapitatum , vult
in metaphora Chriftum intelligi a Judaifino
derelidum, & a lege Judaeorum fublatum.
Hieronymus Sc Hilarius id- ipfum referunt
ad Judaeos gloriantes & praetendentes
Chriftum a Prophetis feparatum : fuperhxc, gloriam
Legis ab iisdem levatam elle. Caput
aureum in Sa- cro Cantico memoratum , juxta
Richardum de S. Victore , perfedum flatum
charitatis, intentionem devotam, &: fervidum Cadi
defiderium indicat. Supra id, quod in Levitico
ordinatum eft. Caput Sa- cerdotis non
radendum, Philo Hebraeus in lxcu la- res illos
invehimr, qui le negotiis ingerere ecclelia-
ftricis non erubefcunL Id quod in
Geneli de capite Jacob feriptum reperitur,
quod lapidibus capite luo dormituras
incubuerit,lubjungit Beda, intelligi polle hic
principatum Chriltianilmi hmdatum & ftabili-
tumfupra Petram Chriftum, cum & ipfe
Apoftolus dicat: Petra autem erat Chriftus.
De Capitibus decalvatis filiarum Sion,
quorum mentio fit in Ifaia, Jeremia
& Ezechiele, Sancti Hilarius & Ambrofius
errores Oratorum Sc Rabularum intelligunt,
quorum infidelis dicacitas decalvatur , 6c
denudatur , nihil habens de ornamentis Chriftianx
veritatis & eloquentia?. Per caput opertum,
licut in locis pluribus Regum, Efther
&:Job legitur, Lirantis fraudulentiam intelligit, &
dolum larvatum, quandoque velo pietatis religionis
involutum. Magnus Mediolanenfis Eccleliae Archi
- Epilcopus Ambrofius, de intrepiditate animi,
qua mulier illa Apocalyptica continuit caput
ferpentis , hanc mora- litatem eruit, dum
ait: lic omnino caput nafcentis
fuggeftionis conterendum elle, ne in cor
noftrum ulterius ferpendo irrepat. Applauferunt
Auguftinus & Gregorius adioni Davidis , dum
jadandam illam Goliathgigands truncato capite
repreilit, ubi dicunt: intelligi polle per
Goliath Luciferum, cui caput abi a- S.
Pfal. 1 r, j. tum eft, ut Chriftus effet
caput gentium. Sed ne ultra de
i.Reg.). ariditate rivorum meorum guttas
quasdam diftillem, fufticit in materiis
hisce me de plurimis, qua? dici pof-
lent,dixille pauca:Liberum relinquens Ledon fedul
reftinguere fitim luam, h lic placuerit,in
amoeniffimis verfionum facrarum, &c Glollatorum
fontibus, de quibus fine intermillione dodrinae
perennes icatu- riunt. PRoverbia originem fuam vel
ab experientia, vel ab ufu, vel etiam
abufii, aut de partibus aut de proprietatibus humanis, vel de
didis lapientibus aut vulgaribus traxerunt.
Caput fcabere, ab inferiori- Cogitabunbus multis
ad eos refertur, qui fixam mentem,
muldus. tumquein cogitationibus filis abforpeam
tenent: per quod tanquam per clari flimum
radium oculus mentis illuftratur, ut homo
videre bonum fuum poffit , & malum
evitare. Inter alios id Quintilianus
innuit: Cogitatio , inquit , paucis admodum horis
c au fas etiam magnas complectitur. Et
Marcus T ullius : In omni- bus negotiis, priusquam
aggrediar c , adhibenda eft p re- paratio
diligens. Et Euripides : Et qua longe abfunt, £r
qua prope funt,confderari debent. Optimum
documentum ad monendum, & corridendum Amicum
cum trito illo adagio infinuatum fuit:
Capite admoto: hoc eft, 111 ablentia
Arbitram, Judicum,&extrapublicum,iinbcum iuavitace
verborum, fine omni afperitate. Juxta divinum
ma- gifterium: St peccaverit in te frater
tuus, corripe eum inter te, & ipfum folum. Quae
veritas & gentili- bus non ignota fuit, inter
alios Euripides ait: Amor simpliciter objurgans
magis premit. Propter quod Diogenes canis
appellatus eft, qui cum nimia libertate
edam in publico importuna reprehenfione
mordebat. Pro verborum dulci moderamine
falu- berrima dodrina Chryfoftomi eft : Circa
vitam tu- am eft 0, aufterus, circa alienam
benignus : audiant te homines parva mandantem ,
& gravia facientem. Venufta ficies,& alpedus
comis , cui nihilominus didamen rationis delit ,
& qui judicio privatus fit, hoc dicio
figurabatur: Caput vacuum cerebro. Et hxc
eft Alfopicae vulpis fignificatio, qux
ftatuarii of- ficinam ingrefla, atque illic
formatum caput inveniens, fed vacuum videns , a
fe projecit, dicendo: O quale caput: fed
cerebrum nen habet. His obje- dis,
eorumque blandimentis fallacibus fidem non habere
admonet Lucilium fuum Seneca : Erras , Inquit ,
fi i florum, qui tibi occurrunt vultibus credis:
hominis effigies habent, mores autem ferarum.
Quafi diceret; Attende tibi, ferpens enim
in viridi prato abfeonditur, illic podllimum, ubi
te amoenitas flo- rum arridebit. Quis
credidillet unquam Alcibiadem fub cxlefti
vultus decore, nutriville mores inferni? Amarus
pavonum cibus eft, cum cantus nihilominus
viventium fit faftus,& decor. Per Nutrices,
qua? quandoque cunas in caput le- vant ,
ubi infantulus quiefeit, tk. de loco in locum
transferunt, inferre Plato voluit, cum quanto affectu
amicus amici fui commodis, <3c utilitatibus
fervire debeat: unde & vulgare illud axioma
ortum eft: Capite ge flare, hoc eft: omnem
ad id cogitatum fuum applicare. Exadiflimum
prxeeptum divinus Ariftoteles nos docet:
didamque legem cum omni perfectione obfervare
vult: Amicus fc debet habere ad
amicum tanquam ad feipfum, quia amicus
efialter ipfe. Et S. Auguftinus, amicum dimidium
amms> O' medicamentum vita appellabat.
Gerion olim, live propter compofitionem infoli- lib. 10. /»Hippol.
Corredio remoca, privata. apud? latorum de Amic. Adulator.
Facies ab opere diver- la. Ep.
2®3- Cap. 10 de Republ. Vera ami-
citia. 4. Et hic. 3Confejf. Lib.
6. de Cht. Dei. Diftradfcio in
negotiis. In Pfal. 8. Sur. in
Vit. 23. April. Difficultas negotio-
rum. 3. Metamorph, Cognitio matura.
Ethicorum. Vt ira lib. u, Sententia
pedaria. tam membrorum, infpecie trium corporum
figura- batur, five id fadhim alia decaufa,
ut videlicet hominem pluribus negotiis diitradhim
repraTentarent , occafionem autem proverbio dedit: Ertium
caput. Similitudine infper a bajulis fumpta, qui
fiepius onera fua ab humeris ad caput
transferunt. Vitium hoc evagationis
tantundempemiciofumeft , quantum e it utilis
recolledtio, &. tot curarum depolitio. S.
Au- guifinus commentando lupra verfum
pfalmi: niam tu Domine fu avts ac
mitis , ita eum dilucidat : Nil (lultius , quam fi
feipfum quisquam [educat: attendat ergo, & videat quanta
, & qualia aguntur. Conlimilis huic aphonlmus
est: Age quod agis. Inimicus nofter
communis , ut nos a redo virtutis tramite
aberrare faciat, non aliis potentioribus
armis contra nos militat, quam diftradione
mentis. Dixit hoc B. Aigydius in vita
S. Francifci: Ditem oranti intendit cUmon , tanquam
animatus prado. Ad indicandum hominem fic
negociis fuis implicitum , & immerfum , ut non
nili argre le inde eripere & extricare
poiTit, ita ut in Labyrintho D.edaleo, vel
in Ergallulo , vel in compedibus cC
manicis fe elle credat, fuerunt qui
adagium illud effinxerunt : nec caput, nec pedes.
Innuentes usque adeo negocium hoc
intricatum elle, ut principio & fine
careat. Non eft vermis tantopere mordax ad
confumenda &c rodenda corpora, quantum
animabus alfligendis, &c mortificandis ejusmodi
iunt intricata negocia: Ita fentit Ovidius :
Attenuant vigiles corpus m' fer ab ile
cura. Ad hos laqueos dillolvendos , &
tales occupatio- nes allumendas , quibus fuccefius
non difficilis fit, hoc confilium
Ariftoteles fuggerit : ln negotiis oportet unum
negociari ad unum opus , quia melior eft
cura intenta in unum , quam circa plura.
Perfedfa rei cujusdam notitia fic
exprimebatur olim : a capite usque ad calcem:
quod his quoque ver- bis dici poterit: d capite
ad pedes, ab ingreftu ad coronidem, a vertice
ad talos. Quemadmodum autem, prout lupra
relatum eft, negotiorum incompolita turba', in
ns, qui veram eorum praxin ignorant,
per- turbationem animi adducit, ita & matura
prcemedi- tatio tantundem expeditum iter
habet ad eadem feliciter terminanda,
&infecuritatem collocanda, ex quibus optimum
judicium, & rerum quantumvis involutarum
diferiminatio oritur. Magnus Peripa- teticus
nofter fic ait: unusquisque bene judicat,
quod cognofcit. In eundem fenfum Seneca,
iracundum hominem vult prius de re quaque
diligenter inquirere, qum in iram erumpat :
totum infpice mentis tua ady- tum : etiamfi
nihil mali falli poffit face fe. Et
Quintilianus: Nofcat fe quisque non tam ex
communibus praceptis, quam ex natura fua
capiat confilium for- manda aIHoms. Stupiditas
qmedam, aut mentis infenfata durities, de
ignorantia cralla exordium fuumfumens, in iis,
qui pro cujusque ratiocinantis arbitrio
& voluntate, vituperium & laudem fine diferimine
cuique rei attribuunt, hoc adagio figurabatur
: Caput fine lingua. Hoc idem Sententia
Pedana infinuatur, qua olim Senatores determinationes
fuas, pedelignificabant, Sc concludebant : unde Sc
Senatores pedarii appellati funt,qui lapiendorum
fe judicio conformabant. Talis erat Marci
Tullii filius, qui nunquam os fuurn
aperi- re ad fententiam dandam, vel mutire
noverat, procul degenerando ab intelligentia
patris fui. Horum calamitatem deplorabat
Demofthenes, illic nimirum in Olyntho, ubi
in ejusmodi plures invehens, declamabat : Homines
focor des prafentia negligunt, futura bene
fuccejfura putant. His adjungatur illud J
uvenalis. Inguinis capitis, qua Jint
difcrimina nefeit. Quod idem eft, ac
fi dixerim: nefeire eum inter turpe & honeftum,
inter nigrum & album diferimen. Similium
converfationem hominum ne in fomnio quidem,
ne dixerim in scholis suis Plato perferre po-de
Scienti/ii terat, quos tanquam infideles
rejiciebat: Nfaenti quid laudet, aut quid
vituperet, non eft adbibenda fides. De
merda Adienad,qu:e lapientia & fobrietate inftiu-
dta erat, contra eos qui his finibus
non tenebantur, fed de vitio nefando
ebrietatis facrificabant, mufto domiti, Proverbium
illud vibratum fuit: Capita qua- tuor
habens: utpote quibus unicum objedtum , in varia
multiplicatum apparet. Nec mirum eos canta
videre, qui tot vitis oculos epotarunt: Hi
fumo vini vaporolo tantopere lui compotes
non funt, ut nil eis fubfiftere, fed eunda
vacillare videantur. Enormitatem vitii hujus
aureum Chryfoftomios fic super Gtn. deteftabatur:
Ebrietas exc&cat fenfus voluntarius hom 29.
efl damon: Ebriofo Afinus melior : Ebrietas
qua- SuPer Mntth„ dam Ira, Mater eft
Scortationis j tene pe flas tam in
^om' <‘9' animo, quam in corpore. Natus
eft inter fulmina Xom 1°™' Bacchus (
fic fabula; tradunt) hac prudenti mydiologia
docendo, de abundantia vini fulgura procedere,
qua; facile eidem deditos in cineres
redigant. T Am a Primordio Mundi Hieroglyphica
nata funt, in j ea videlicet hominum
tetate, qus adhuc balluciens 'dici poterat,
nondum habens characteres alios, qui- bus
mentem fuam, aut fenilium animi exprimeret : itaque
neceflarium eis erat, communibus inltrumen- tis,
& rebus ad ufum, & utilitatem hominum
fadis cogitata fua exponere. Inter alias
autem harum inventionum maxime ferax, populatiflima
./Egyptio- rum Regio fuit, ubi in
parietibus interiora animi prodebant. Ha
vero obiervationes d viris fapienti- bus, tanquam
myfterio plens colleds funt, quas ego
quoque prout rerum materies aut occafio
exegerit , in medium adducam, ut figuratus homo
meus ex omni adeo parte obfervata
utilitate, curioforum oculis le- gendus
proponatur. Igitur per Caput judicioli
progenitores noftri tx Valeriano principium
cujusque rei fignificabant, prout Caput de
Capite. verum hominis principium eft. Sic
Varro docet: Bonum Caput corporis eft
initium, eo quod ab ipfo capiant princi-
principium fenjiis , & nervi. Sic adagium
fonat : pium. pifcem d capite primum putere.
Caput itaque bene collocatum, bonam membrorum
conftitutionem, & complexionem denotat j fic
prout qusque res bo- num habet principium,
ita finem quoque ilium feli- cius confequitur
: Dimidium finis, qui bene ccepit habet.
Sic Mula poeta; Venulini fonat. Quam
id ftudiosc obfervandum , & ledulo huic
invigilandum fit, Peripateticus innuit: Principium
quantitate eft Eltnch. 2. minimum, pote
flate maximum , D hoc invento facile eft
augere. Volebat Tullius initia a fuperis
fumenda Uh, 2. de legib . elle: A Diis
inquit immortalibus funt nobis capienda initia.
Per Caput itidem res principalis
figurabatur : Res princi- unde Marcus Tullius
ad Appium icribendo, fic ajc- palis,
bat: An tibi obviam non prodirem f Primum
Appio Claudio , demde Imperatori, deinde more
majorum j deinde {quod Caput eft)
amico ? Omne fibri principium Caput vocatur,
fic nomen illud Berelith in feri-
pturis idem eft, quod vulgariter Caput, aut
vero in principio. Quidam facrorum interpretum per no- Divina
men Capitis filium Dei intellexerunt, quandoqui- principia
dem per verbum ejus diviniffimiam mundus produ-
incompteduseft. Et Adamantius, per Seraphim, qui binis heniibil ia,
alis Caput Dei velabant, incompreheniibilia
eilc m- B 3 quit, Divina ientia. Religio. hb. 1 Parvus
mundus. Itb. 4. Caput fup altare. ef_ inquit, nec detegi polle divina
principia. £t cum Iit ellentiadivina omnium rerum tam carieftinm, quam
terreftrium perfedillima, iic ab Eucherio nomine capitis appellatur. Quod
tantopere interTgyptios v?nerationem tk
reverentiam auxit (juxta id quod Hieronymus
refert) ut injuriam Divinitati crederent
fieri, liquidem qualecunque caput aut male
cibatum, aut male tra&atumfuillet, mortuum
uque ac vivum. Usque adeo Religio ab
iis, qui non nili in oblcuro eam
noverant, oblervata fuit: fecundum quod Plinius lenior fcriplit :
Religione vita confiat: & in eundem fenfum
Livius : Omnia projpera fequentibus Deos eveniunt, adverfa
(pernentibus. Schola Platonica nobis feripto reliquit. Caput
noftrum ad fimilitudinem Mundi compolitum elle,
atq, idcirco Microcofmum appellatum. Quis
vero eft, qui hoc non fateatur ? dum
illic ik imprelliones, &c Planetae, &tot
negotia exercentur, & generantur? Illic anima?
noftru, tanquam Ipiritiu informanti,duos dederunt
circuitus : atque ideo membrum hoc partem
divmillimam,& principium reliquarum partium appellarunt, utpote
qua? huic in iervitium data? lunt. Et
quemadmodum Deus iple per potentiam fuam,
& prulentiam mundum replet univerlum, ita
& deli- ciae illius Tunc converlari in
orbe terrarum, prout liber fapientix teftificatur.
Quantumvis autem huc probatione non indigeant,
atidiatur nihilominus inter tantos Manlius: An
dubiam cjl habifare Deum fub pectore
noflro? In ccelumcjuc redire animam . c.-doque
venire? ia Adhanccapitis lublimemdignitatfem
magnam authoritatem tribuit Helichius
Hierofolymitanus: ob- Dignitas terrena.
Principi reverentia debetur. I/Mi fervans
ritum facrum, in lege veteri celebrem, per
quem caput vidtimu lupra altare collocabatur,
nobilius corde uftimatum, cor enimirafeibilis,
&con- cupifcibilis fons eft , itaque non
immerito fe caput a corde feparavit:
pofthuc iubjungit: Non decet au- tem mentem
folum dtvidi, Jcd efl e velati vinculum,
quod ajfeSlus nojlros ad fanam rat
ionem adjungat, at fe devinciat. Dum
de culefli ad principatum terreftrem
defeenditur, hunc Aigyptii adumbrare volendo,
caput proponebant vel fiilcia regia vel
diademate, vel camauro cindtum: Porro Artemidori
fequaces, 8c fodales, quamvis vana luperltirione,
liquidem ejusmodi caput in lomno cuidam
appareret, futurum Dominium 8c Principatum
portendere crediderunt. Cum quanta igitur
reverentia caput noftrum conli- derandum
& honorandum eft, cum tanta quoque revereri,
metuere, &: honorare Principes oportet,
tanquameosqui luminaria lunt mundi: lucerna?
politu lupra candelabrum, civitates fandu fupra
montes collocata?. Imo & ipla omnipotentia
divina Principibus prophetas fuos viros
lapientillimos able- gavit, iisdemqueiplis, per
figuras & unigmata locuta eft. Curtius
etiam, qui tanta de principatu fcriplit ,
hoc pruceptum dedit : 0 '0 [equio mitigantur
imperia. Longe quidem a proportione
Architebtonica, vicinam nihilominus in contemplatione,
a cceleftibus rebus dependentiam rerum terrenarum elle,
ut an- tiqui ob oculos ponerent. Imaginem
Serapidis Dei repra?fentarunt, per quam moles
mundi intelligeba- tur, led qua? loco
capitis ingentem ca?lo vaftitatem portabat.
In gratiam quoque Nicocreontis, Regis Cypri
fequentes verius addiderunt: Sum Deus, ut
difeas , talis , qualem ipfe docebo. Colefiis Mundus
Caput efl, Mare venter opacum, Terra pedes, aures
ver famur m athere fummo, Lux oculi, quam Solis
habet jplendentis Imago, Hinc Palladem de Capite Jovis prodeuntem de Contemculo
defcendille fibulati lunt: prudenter nos inftrupiatio Para- 'ehdo,
cogitationes noftras ad culum lemper dire-
d]ji. ttas elle oportere, ficut diredum eft
caput noftrum. Ad hoc S. Ignarius
Loyola refpiciens exclamabat : G)uhm
fordei mihi tellus, dum c silum afl>icio
! & S. Zenon Epifcopus Veronenlis: Jjhiamdiu ,
inquit, Ser. de Manytethrum umbra profumunt , quamdiu
fumofarum fib. urbium nos carcer includit?
Et S. Cyprianus ? fefiinemus ingredi in
illam beatam requiem. Aliaque iniuper
centum millia fidelium. Propter quod &
infideles, illi fiimptuofiflimis delubris prufati
Serapidis imaginem decorarunt: Et in
Alexandriavi- lum fuit ejusdem limulacrum
tam procera? magnitu- dinis, ut ambabus
manibus duos ponderofos luftine- ret
parietes de ligno & metallo conftrudos : 'Ut
ni- hil non complecteretur-, lubj unxit
Valerianus, quod terra vel proferat, vel
intra vifcera abditum occultavit. Adus
naturalis, quo quisque mortalium, dum ei
Salus vita?, periculum ludionis imminet, objeda
manu caput tuetur, a celebrioribus, tSc
notioribus terra? Natio- nibus pro Hieroglyphico
receptus fuit: unde & Aigiptiis lolemne
erat in quocunque ludu vel inopino cafule
capiti devovere, per illud jurare,eidemq-, fe
commendare. Hinc Tiberius Gracchus olim fa-
lutem populo devovere volens, hoc fidiilimo
figno in Capitolio comparuit. Sic
Ariftophanes ab Anacarnanis poftulabat: Etfi
jufla non profatus fuero, manu fupra
caput impofita, quaque univerfus approbet populus.
Ipfa adeo portenta ca?li his fuffragari
videntut ; quandoquidem Ca?faris ftatua? in
templo omnes fulmine de culo milio in
caput percullu, pru- fagium deftrudionis Sc
ruina? principatus hujus fue- runt qua?
etiam poft Neronis mortem evenit. Usque
adeo Romani olim prudentillimum Ale- xandri
Severi & Antonini pii filii ejus regimen
acceptum & gratum habuerunt, utfimulacra tk
piduras cum bino capite, fimul invicem
jundorepru- fentaverint. Huc in annulis, tk
monilibus porta- Profperita' bantur, huc auro
<Sc argento imprimebantur : pro- Imperii.
utGruci & Macedones in figura Alexandri
fecerunt: ita ut matronu illuftres pro
ornamento, & mundo muliebri his figuris, tk
monilibus uterentur. Huc fuperftitio a Chryloftomo
Magno reprobatur , inve- hente in illam cum
prophetico dicSto: Mendaces filii hominum in
flateris. Huc bina capita dixerim ego
elle oportere, providentiam in bono, 8c
prucautio- neminmalo, cum axiomate philofophiu
naturalis: Bonum ex integra caufa, malum
ex quocunque de- fieflu. Diodorus volens
Mufarum lignificare impullum, quu videlicet cum
fuavi quadam violentia.ad fe pQ^t2.>
Genium attrahunt, Caput Fuminu reprufentavit ,
quu capillos in fronte contortos , vel
involutos, aut quali per humeros expanfos
monftrabat. De his Sulmoneniisajebat : Efl
Deus m nobis, agitante calefcimus illo: Sedibus
othereis (pintus ille venit. Et
elevarilllma pcnnaCommendatorisT efti fic
exprimebat : A me di quei lumi IA
Infiuen ce cor te fi Genii inflillaro
a Cafle mufeamico: Si lungo i duo gr an
fiumi Aufido , & Imeno apprefi Urattar con
‘Tofe a man plettro pudico , Tungi da rei
co (lumi Folfi il pie vergognofo,
&dove fiorfi Reqnar virtude , m amor. sto
jo cor fi, Inulrimis, vel primis
Corinthi viciniis inveniebatur olim
Liba.de Con- scierat. ad Eugentum Obftinatio in
peccato, absque pavore peccati. Occultare [e ad ailalcum
inimici. In Ef. \n hifloria S axonum. Sui
ipfius cuftodia. In quodam Serm. De
arte amandi. olim caput mulieris
usque adeo deforme , & horridum, utipfe
terror, fi ad fui expreffionem, fimula-
chrum ei vel imago eligenda fuillet,
invenire aliud monftruofius illo non potuillet.
Paufanias vir literatus, & Legislator ibidem
nominatifllmus legem pro- mulgavit, per figuram
hanc, intelligi oportere ima- ginem, terroris.
Quidam illud imaginem eile Ca- pitis Medufe
voluerunt, Domitianus ex hinc volens
quandoque iis, qui fe non alio oculo,
quam exterioris apparentia: intuebantur, terrorem incutere,
&fe formidabilem reddere , caput hoc in
pedore porta- bat. Hoc eorum obverfandum
ellet oculis, qui dum male operantur,
divinam juftitiam poli tergum fil- um collocant.
Sed nimium, pro dolor ! verificatur illud,
quodS.Bemardus ait : Cor durum eft, quod
nec compunctione Jcinditur, nec ' pietate mollitur ,
nec movetur precibus, nec minis cedit, exemplis
non inducitur, beneficiis induratur, flagellis non
eruditur, & ut in brevi cunCti
horribilis mali mala compleCtar, ipfumefl quod
nec Deum timet, nec homines reveretur.
Obfervarunt Aftronomi intra decem gradus Scor-
pionis afcendentis fupra Horizontem Caput quoddam
omnino deforme, & cum prominendis fiuis
tortuosum, fiipcr hac cavitates usque adeo male
compositas &inamvenas, ut, fi fieri
pollet, hac portentosa deformitas ipfi adeo cceIo
terrorem incuteret. Confiderando peffimam figni
hujus qualitatem, & afpedum ejus horrificum,
dixerunt profati Astronomi, ab hoc inftrudionem moralem nos deducere polle,
ut nimirum noverimus ab allaltu inimicorum pra:cavere, qui non fecus ac lignum
illud in medio blanditiarum, & amplexuum, eludunt, decipiunt,
& opprimunt. Pra:ceptum politicum eft
Principi contra hujusmodi occultos hoftes,
non minus, quam contra inimicos exercitus
praemunitum elle oportere, fi vel minimum
prudentis fenfum pofiideat. Chrytostomus etiam
minimos horum adverlariorum obfervare moms,
eloquentia fiua docet: ubi tam in campo
verfare gladium, quam in templo pastorali
pedum polle videtur. Nihil, inquit,
perniciofius est, quam hoftem , quamvis
imbecillum con- temnere. Et Vegetius nos
inftruit: quod adverfaruts reconciliatus etiam
vehementer cavendus fit. Universum hoc
etiam de invifibili inimico intelligi
poterit, qui, juxta Apoftolum, tanquam Leo vorax,
circuit quarens , quem devoret. Cum per
natura: legem, ad lui tutelam quisque
fe pradervare, & defendere poflit, idipfiun
Aigyptii indicarunt, cum bina aut
depi&a aut fculpta capita expofuerunt, virile
alterum, quod introrfiun lpedlabat, alterum
muliebre, quod circa exteriora objefta
pupillam oculorum circumgyrabat. Horus Appollo figuras
& significationes confimiles, usque adeo perfpicuas
elle dixit, ut ulteriori expofitione, aut
externa inferiptione non indigeant. His
imagi- nibus, cum fuperftitiofa, dixerim.
Religione, prophani idolorum cultores Diis
infernalibus defun- ctorum animas commendabant,
adjundtis literis duabus D. & M. Si cum
hac cautela incederent hi , qui paffionibus
filis in tranfverfum rapiuntur , & fe-
ducuntur , non tam incaute fspius aperto
pedore in telahoftium, in globos lediales,
in gladios & in- fidias incurrerent. Per
commune proverbium S. Bernardus nos, quantum
dodtrina hsc cuique ho- minum proficua lit,
inftruit dum ait: Solet dici, bonum cafiellum
cuftodit, qui feipfum fervat, & ob-
fervat. Dumque nos amare docet Ponti
Incola, fic ait: Non minus eft
JAirtus, quam quarere, parta tueri: Cafus
ineft illic: hic erit Artis opus. Corroborat
qua: di&a funt Hieroglyphicum pru-
dentis , quod a fapientibus Romanis in fimulacro
Jani bicipitis figuratum fuit : cujus finis
erat ut re- Janus, prsfentaretur memoriam
fidelem confer vandam prsteritorum , & futurorum
eventum cum fagacitate prsvidendum. Unde
juftiflima eft, & nonabs Prudentia» re , de
eodem fubjeCto Perfii exclamatio : O Janae d
tergo quem nulla ciconia pinxit. Inde
templum quod Antevorta, & Poftevorta appel-
latum, 8c a Romanis cum fingulari judicio
apertum fuit. Sed de his figuris
maturius in fecunda parte in- tegri hominis
ratiocinabimur : quod prsfens attinet adhuc
illud referendum eft, quod Demofthenes in
Apudstobt* Olyntho ait : Non tam videndum
quid in pr&fentia umblandiatur , quam quid
deinceps fit e re futurum. Et Plutarchus:
Prudentia non corporum fed rerum eft
injpeElio. Sed hic le&orem meum
primitus ad vivum fontem Ediics Ariftotelics
tranftmitto: imo vero advenas perennes
gloriolillimi DoCtoris Ange- lici Divi Thoms
de Aquino denique ad id quodcun- que
pofteritati imprellum, 8c latiori deferiptione dif-
fufiim reliquit Comes Emanuel Thefaurus in
Plfilo- fophia lua morali. Porro ut
antiquitus, in uno fimul omne tempus
TemporsU colligatum reprslentarent, prsteritum,
prsfens, & futurum, inunobufto terna
capita figurarunt. Sic Hefiodi interpres
ratiocinatur. Inventio hsc, prout refert
Paufanias, Alcamenis eft: Et de Luna
Virgilius: Luna, Tergeminamque Hecatera, &
l^irginis ora Diana. Uthsc tempora fedulo
dilpiciamus, &prsvidea- mus. Sapiens nos
exhortamr dicendo : Omnia tem- pus habent:
Et hinc: Tempus plantandi, & tempus evellendi
quod plantatum eft. Hic Cardo major
eft, ut in Mundo vivere bene
noverimus: Tempori par- cere, id eft, opportunitatis
locum expeClare, optimi, & prudentis eft,
fic Marcus Tullius inquit. Et Ovid. Dum
licet , & flant venti navis eat. Sic
vulgo dicitur: Dum ferrum candet, cudendum eft.
Sed nimium vera funt qus S. Bernardus
inquit : N ihil pretio fi us tempore, fed heu! nihil
vilius hodie invenitur QUamvis jam & vulgo notiffimuin
fit , nihil- ominus ego , ne ab ordine mihi
pnelcripto, in Principio Oftentuum & Prodigiorum
difcedam, non polium quin illud tantopere
decantatum commemo- rem , de quo inprimis
mencionem Plinius habet: vi- lib. 28. c.
2, delicet tum cum prima Romane Urbis
fundamenta Fundamen- jacerentur, in ruinis
hifce profundis inventum fuille taRomat.
caput, recenti fanguine tindhim, conlperfum
, & quali diftillans, itauta bullo
noviter avulfmn credi potuerit : quod futura:
felicitatis huic urbi omen fuerit, pra-iagiens
eam non tantum Romani Imperii, sed totius iniuper
orbis Caput futuram. Sic enimvero pluries,
qiue nobis contigille fortuito cafii videri
pollimc, divina pratordinatione diriguntur, ut Mundus
his moneatur, & in futurum fibiprofpiciat
Variis adeo Altillimus uti mediis
confuevit, quibus hominem adfevocet. Non
cafu quodam, fed ad inftrudlio- Vocativo
nem & difciplinam converfionis olim in
afigypto divina, plaga; Pharaonis contigerunt:
in Rubo flamma. Columna nubis, &
ignis. Virga prodigiofa, manus repente leprofe. Mons
fumigans, & horum fimilia. Sed cum
ejusmodi portentis non corrigerentur, ecce
illud Salomonis experientia comprobatum elt:
Uiro Proverb.c.19, qui corripientem dura
cervice contemnit, repentinus ei fuperveniet
interitus, & eum fan itas non sequetur. Propter
quo fagacitate opus eft, ut hac prasfa-
giapoffint intelligi: ficut nec illud
Amalecits fortuitum fuit, cum fceptrum , Sc
Regalem Saulis paludem Regi Prafagia.
lib. x. Hift, Caput in
tempeftate delapfum. Mutatio Regiminis.
E[>. ad Bovil- lum. Unde monstra.
1 6 Regi David, tum quidem adhuc Duci turma:
militaris, ad pedes projecit, iedhic rurium Lectorem meum, li de hac
materia eivifimi fuerit ampliora nolle, ad Davidem meum mu ficum armatum
ablego. Bugattus fcripto reliquit: ante mortem
Barnaba Viicontis, qua: paucis pcfthac
fubfecutaeft: in palatio ejusdem incendium
occepille, atque in- ter atra flammarum volumina
comoaruilie Caput. quod ipiiun quoque ardere
vilum lit , idque multo temporis (patio non
dilparuille. Sic Anno Domini noltri
millelimo quingentefimo qua- dragelimo quinto,
tum cum Henricus Dux Brun- Ivicenlis cum
Duce Saxonico belligeraret , in civitate Argelia
exotica* magnitudinis grando delap- Li eit
, inter hos autem glaciales globos, caput quoddam
reterens imaginem Saxonici Ducis inven- tum
eft , a quo poftea Brunluicum m'bs & Regio
debellata fuit. Seducftor lpiritus, ut animos
ad cultum lui quamtumvis prophanum alliceret
, de- cidentibus calo laxis , jumentis humana
voce loquentibus , cumque aliis diverlorum
generum monltris, porro in victimis luis, quas
quan- doque omnino inter manus Sacrificantium
disparentes reprafentabat, non lolum militares viros ,
fed ipfas adeo matronas ad lacrificia, ad
Lupercalia, ad Ledlifternia, ad Saturnalia, 8c ad
innumeros ejusmodi ritus gentiles currere ,
Sc properare fecit. Unde & in pluribus locis
Livius refert, quod majoribus hoftiis
placata ftnt Numina . De tonitru autem 8c
fulminibus , qua quali quotidiano even- tu
decidebant Poeta inquit : Difc it cjuftitiam moniti,
& non temnere divos. lpia quoque omnipotentia
Divina, quamvis inter candelabra aurea,
lacerdotali indumento vel podere veftita, in
labiis Iliis nihilominus gladium utraque parte
acutum portat : & hic ille ei! de quo
propheta meminit : Si acuero ut fulgur gluti, um
meum, oS arripuerit judicium manus mea.
Utque hunc gladium metuamus Regius Propheta
inquit : Nift converf fueritis gladium fuum
vibra- vit , arcum tetendit , & paravit. Felix
qui ex ejusmodi magifterio novit
emolumentum fuum capere. Dum Galba
Provinciam Tarraconenfem introi- ret , & in
vicinia publici fani caput infantis immo-
laret, idipfum continuo Sc ex improvifo in
leni- lem canitiem transmutatum fuit , cum
infolito circumdantium ftupore , unde dc
Harufpices de hoc lplo prafagierunt, futuram
propediem ftatus & regiminis mutationem; id
quod etiam fuble- cutum efl. Non
minus prodigiofiim fuit Caput ihud, quod
pontificia tiara redimitum compamit non
modico tempore in acre , circa annum Chri-
(fi quingentelimum odavum. Relationes Craco-
v lenies recenfent. in Sarmatia Anno Domini
mil- lelimo fexcentelimo vicelimo tertio e
flumine Villu- la c aquile pilcatores pileem
humano capite lpedta- bilem. Sagaciflima
inventio, qua: de manu ingeniofif- lima
Creatoris procedit ! verum enim eft, quod
poeta inquit : l^uait m humanis divina
potentia rebus. Sic deledatur Deus
operibus fuis nobiliflimis, &: pulcherrimis, contraria
omnino producere. Eve- niunt monftra vel
excellii, vel defeclu natura: : dum vel
nimium eft quod operatur , vel dum in toto,
aut parte quadam totius deficit j hinc eadem
pulchritudo, juxta fententiam ejus, qui
Amator Lama: fuit, eo quod videatur
terminos concinnitatis excedere , intuendo
& membrorum proportionem monftruola appellata
fuit. Oh delle Donne altero, e raro moftro
! Hinc cum in domum Xandii introduceretur
> atque in ingrellu luo dElopus,
hic Carbo animatus, e Phrygia usque adeo
difformis , <Sc tam prodigio- (z
turpitudinis appareret, univerfa familia conturbata
obftupuit , da materfamilias ingenti vocife-
ratione virum liium inclamat: Unde hoc mihi
monftrum attulifii? Monftruolum appellari con-
fueverat ingeniiun D. Thoma: Aquinatis , tanquam
quod communes intelligentia humana limites
tranli- ret , & omnino etiam optimis
praftaret: vera aquila , qua fixis oculorum pupillis
intendere poterat in lolem illum , quem tam
condigne porta- bat in peclore. Nero monftrum
crudelitatis nominatus fuit. Hoc etiam nomine
transmutationes vel Metamorphoies nominantur :
unde Ovidius de fororibus Phaetontis in populos
arbores transmutatis inquit : Affuit huic
monftro proles fthenclcta Cygnus . Sic Gygantes
, & Pygmati , fic qua pracocia &
pramatura linit in homine, vel mixtis, vel
animalibus, vel plantis, vel petris, vel in
lignis, quidquid aut excedit, aut deficit
in communi natura curfii , monftrum , aut monftruofum
dicitur: Lac praterea nomina fortiens :
Oftentum, Portentum, Prodigium, Miraculum. Inde iis inharendo,
&c concludendo qua lupra jam relata funt,
pro coronide hujus capitis vel capituli
referam id quod Ilidorus fcripfit : Monftrum
ita nuncupatur, Lj^ 2> or^ quia aliquid
futurum monftrando homines moneat \
quapropter nonnulli hac ratione dubii
monftrum qua- Ji moneflrum appellarunt, vel
quia monendo aliquod myfterium diviru
ultionis pr.tmonftret , vel quia ali- quid
ftngulare a ftngulis obfervetur, & propter ad- mirationem
digito monftretur. Ipfa adeo Iris in
pulchritudine fua prodigiofa nos exhortatur
ut Factori fuo debitas referre gratias de
tot benefadtis erga nos non definamus: quod
fi minus fa&um fuerit, intuendo eam
ut arcum incurvatam, utique de irafeente
Deo habemus , quod vereamur, cui nunquam
deerunt fagitta, ad feriendos impios, qui
vitam luam male degunt. A. PAgani
olim barbaro omnino , fuperftitiofb,\ imo
<k nefando ritu Larunda Dea , vel
Ma- nia , qua Deos Lares genuit, humanum
Caput litarunt , opinati hoc lacrificio nefando
penates fuos ab omni invaiione hoftili
fecuros fore : qua impietas e medio fublata
, dc penitus a Junio Bru- to Conlule
abolita fuit , qui ftatuit ut in
vicem Capitum humanorum capita papaverum immola-
rentur & dedicarentur. Hoc cruentum nihilominus
idololatraram facrificium mftru&ionem prafefert
maxime utilem & moralem patribus familias
&: qui- buscunque aliis, quibus domus cura
concredita eft, ut videlicet fe laribus
fuis dedicent, mentem fuam dc cogitata
fua ad domefticorum & domus totius
adifi- cationem & gubernaculum dirigant-fui
&: fuorum in- defeflam follicitudinem
gerant,expenlas cum receptibus fuis ponderando :
tantopere morigerati, & disciplinatifint, ut nemo
habeat, quod de prapofte- ro agendi modo
conqueratur. Ad hunc fcopum collimant Doftrina
Peripatetici noftri , in Ethica: ubi ceconomica
, herilis , familiaris, & monaatica vita &: regimen
defcnbuntur. Imo & Apoftolus Pau-
Regimen domus. Epift. ad Tim. c.j.
jipud.Phaar. Memoria mortis in Conviviis.
24. 12. Moral Fortitudo contra ad-
verlitates, & passiones. 6. JEneid.
De irae. 3. Paulus definiens
Epilcopi boni munera , inter alias virtutes
eidem necellarias requirit : ut fu a domui
bene prapofitus Jit, jufta illatione inferendo, fi
quis autem domui fu a praejfe nefeit, quomodo
Ecclefut Dei diligentiam habebit? Sic Prienenfis
Bias inquit: Optima illa domus efi,
in qua talem fe proflat Dominiis, qualem
foris leges cogunt. Et Cleobolus apud
Diogenem: Priusquam domo quis exeat, quid
altu- rus jit apud fe perrrafiet : rurfus cum
redierit, quid egerit recogitet. Et Pythocles:
Oprime conjiituta domus , in qua fuperfuum
nihil abundet, & necessarium nihil defit. In
more politum Celti' antiquitus barbara gens
habuit, de hoftium occiforum corporibus amputare capita,
atque eadem evacuata, Sc exiccata, tum deinde
auro tedla in conviviis Sc folennitatibus
proponere, iisdenique pro poculis, dc patinis
uti. Si tantundem, quantum cum luorum
hoftium calvariis agebant hi barbari, Chriitiani
quoque inuni- verlum mortuorum fuorum
capita in conviviis exponerent, fi, inquam
in his lautis epularum lolem- nitatibus
defiindtorum memoria Eepius revivifeeret, & tanquam
Ipeculum convivantium oculis proponeretur, fortallis
eorum menfie frugalius plandtu , quam ebrietate
aliisque iniuper indecentiis, rixis , dilcordiis
, &: perturbationibus inordinatis, qui ex
ebrietatis vitio derivant replerentur. Sic
Moraliita eos, qui talibus menfis absque
omni metu allident , cum lient in ipfo
limine lepulchri, vellicat ? Jfuia incertum
e[t, quo loco te mors ex- pellet , tu
omni loco illam expctla. Et Gregorius :
confiderat quali s erit in morte , femper
pavidus erit in operatione. Arieti , utpote
primo Zodiaci figno, Sc quod ejusdem caput
lit , &: omnem in eo potentiam , for-
titudinem, &: vigorem pollideat , antiquiores Astronomi
Caput amgnarunt , dicendo: Eos qui lub hac
conftiturione in trino, aut lextili nati
fuerint, optime lituatum caput , bene fanum, fine
doloribus, line fluxionibus habituros. Sed ego
potius hoc Caput optime flabilitum dixerim,
quod plenum generofitate, & virili fortitudine ,
finiltris tortum calibus, vel palfionum violentiis
contrallare nove- rit. Obdurandum adverfus
urgentia, in luis Emblematibus exclamat moraliflimus
Alciatus. Dicebat Diogenes ad magiftrum Ilium
fe percutientem: Non tantum tibi virium
erit ad me ferien- dum, quantum roboris
ell dorfo me6 ad fuftinen- dum. Et
hoc ell illud unde Aineam fuum animabat
Sibylla apud Mantuanum. Du ne cede
malis , fed contra audent ior ito. Quod
vero attinet palfionum vidtoriam , & clavi
Herculis , & fcuta Atlantis , & igides
Palladis, Ancilia Numi , ipecula Ubaldi , annuli
Melilfi , convenientes ad hoc allegorii funt. De
his etiam Bernardus ait : Major ejt viEloria
hominum, quam Angelorum : Angeli fine carne
vivunt homines in carne triumphant. Portentolum
erat videre Senecam ( prout ipfe de
feiplo refert, dum de viifroria fenfus,
& de hominis irafeibili loquitur) fufpenfa in
acre manu, qui flagellum tenebat,
cailigaturumfervum immorigerum, dumque in hoc
a£tu deprehenliis, interrogaretur, quid hoc rei?
relpondit : Exigo poenas ab Iracundo. Ut intentiones, &
affedus, & palfiones humani exprimerentur, a fapientibus
llatuarum, 8c Scarlattini Hominis Symbolici
'Tom. I. fimulacrorum ullis, una cum
variis corporis & membrorum dilpolitionibus
inventus fuit , quibus vel ftuporem, Vel
confidentiam , vel amorem , vel odium,
aliasque in homine pndominantes qualitates
figurabant. Statuariorum , & fymbolici artis
peritorum hic gloria eil , e pidlis telis
fuis, & lapidibus Iculptis etiam line voce
humana loqui potu- ille. Cum ergo
affedlus, & commotiones animi ad hominem
fpe&ent, non fine lingulari defedtu, 8c
imperfectione propoliti operis hujus foret, de
his nil meminiile, fed cum filentio priteriille.
Ut cum facilitate & delectatione duarum nobis
Dolor li- humanarum qualitatum notitia
daretur , quarum ncia ima non nego, media
ell , odiofa, 8c noxia, duo Capita Joannes Baptilla
Porta, nobis videnda demlibr.de dit, quorum
alterum fixis oculis , & melancholico Fort.
lit. notis. intuitu terram Ipedlabat, alterum
hilare & jucundum cilos intuebatur : in horum
uno dejectionem animi notabat, tum cum curarum
ahxietate deprimitur , & languentibus oculis in
terram fixus, fe in hafce tenebras
praecipitare velle, alterum ad tranquillitatem illam gloriae
alpirare de approximare videtur, quae ell finis & meta
humanae vita: iloltra? In altero horum
Synterefis culpae recognofcitur, qua: Synterefis tanq
lam gladius fupra caput Demadis Rei
fufpenfa in Innocen» rr. initatur: alterum per
modum Apodis ultra nubes tia. le
volam fuo levans , inferiptionem illam judiciosam
confecumm ell: Defpicir ima. Alterum non fine
ratione dici poterit Cain aliquis
fratricida , im- pius, perfri&ae frontis ,
& inhumanus, alter econ- tra manfuetus Abel ,
plenus tranquilitate , & amoe- nitate vultus. Hic
velut Democritus femper ridens, prout eum
Poeta loquentem introducit: E vanita, 0 Mortali
Brufin, Delie miferie voflre, Dalle
affhte pupille Con infimo dolor gron dare
il pianto » Alter velut Heraclitus femper
plorans, in antro Trophonii fepultus, quem nec
menfa: Luculli, nec Panchaia: amoenitas , nec
Tempe confolari potient. De uno eorum
ajebat Marcus Tullius: Ego femper hac
opinione trattus fui , ut eum , qui nihil
commfi- Jn rit , fibi nullam poenam timere
exiflimdrim : de Al- tero fapiens ait : fugit
impius nemine perfequente : Quibus S.
Bernardus adjungit : Infernus quidam , prov lg
& carcer an ima efi, rea confici entia. Serm. di Porro ad
eorum frangendam &: terrendam impieaijjumpt. tatem, qui non verentur
detecto sarcophago, & lapide lepulchrali amoto, defunCtorum famam sub terra
dilacerare, inlculpi talibus faxis MeduEe caput iacobon in
antiqui voluerunt, cujus capilli degenerabant
in co- Apo/og de lubros. Prudens enim
vero inventum, ex eo quod Z’"* i*”*
infamis carnificina eil fevire in corpora
mortuo- ^on mur' rum, quorum anima:
quotidianum implorare fubti- murandum dium non
ceilant. Cum Larvis non luttandum, m°rtuiSi»
ait Moralilla Alciatus. Viliffimum pecus
leporum ell, qui pedes Leoni mortuo
vellicant , fic recenlet Homerus: Non fianttum efl
viris interfettis infui- tare. Ad hujus
vitii deformitatem luculentius de- monftrandam
, ejusmodi homines Plato canibus aquiparat,
quijatfrum in fe lapidem mordent, cujus hxc
verba funt : JJ)uid putas eos, qui ita fe
gerunt, tib. $. de differre a canibus , in
jacio s lapides fivienribus , eo Repub. qui
jecerit pratermiffo ? Intellexit ManaflesRex ,
cur fibi videntium no- men propheta* adlcifcant :
Hic enim Ifaiam prophetam c medio fuflulit ,
confcindens vivi corpus ferra, C & CAPUT.
18 & pofthac fe in forma
quinque capitum depingi , & fculpi fecit :
ftulte ratus, /e totum Mentem eile , non pravifo
pracipitio fuo , & infelici/lima morte, &
condemnatione fua. Solet hoc evenire
temerarie pra/umentibus , qui cum fe omnia
nolle arbitran- tur , nil omnino norunt. Id
palam exprellerunt My- thoiogi in fabulis
Icari, & Phaetontis. Etiam infima fortis
hominum hac fententia e 11 : eos qui alta
con- templantur, cadere. Inaqualitatem tam
Archite&onicam, quam moralem 6c numericam
inter ho- mines fuftulit S. Auguftinus his
verbis pulcherrimis : De Civit . Dei Jatlantiam
tolLu, CA erimus pares. Hugo Cardina- eap.
a. jis ejusmodi progeniem hominum
fequentibus ver- Lib. de Ani. gls
explodit : lnfipcns , quid tibi prodejl
vana gloria memoria, fi ubi es, torqueris ,
ubi non es, latu daris ? In gratiam
vulgi (quamvis id a multo tempore jam
periti viri , 6c fapientes noverint) id
quod fe- Caput Adit- quitur apponam: nempe
Calvaria montem ( lic tm m monte Nauclerus
opinatur) idcirco appellatum eile, quod
Calvar i a. in ea folia, m quam crux
Chrifti collocata, & in qua cruce Redemptor
mundi affixus fuit , calvaria vel caput
hominis inventum fuerit , idque volunt protoparentis
noftri Adam fuille. Voluit per hoc
lapientia divina & infallibilis indicare,
quod illic ubi caput hoc condemnationis
noftra origo fuit, ibi per merita tam
excelli sacrificii pofteritati falus exoriretur; &
ubi per lignum mors vidtorio/a in- travit,
per lignum delfrueretur. De primo S. Pau-
Vita $C Sa- lus inquit: Aicut m Adam
omnes moriuntur, ita his per & inChriflo
vivificabuntur: De lecundo ficEccle- Chriftura.
/ia canit : qui in ligno vincebat, in ligno
quoque vin- 1« Cor. 15. ceretur: quod
myfterium prafatus Apostolus Paulus optime concludit:
fattus cjl primus hamo Adam in animam
viventem , noviffimus Adam m fpiritum
vivificantem. Et paulo infra: Primus homo de
terra terrenus, fecundus homo de calo
caleflis. Supra quod Super hunc j]lc{oms
ClarusUt cum audimus Adam illum prio-
rem factum m animam viventem, id eft , ut ft
cor- pus animale, quod nunc circumferimus ,
confdere- muspoferiorem Adam pr&flantiora allaturum
, qua fprritus appellatione vocanda fint.
TTEroicus non minus, quam utilis & decorofus
JL Jl lemper a: Hamatus fuit ullis
humanas partesdno- netis imprimendi , ut per
orbem univerfum magna- nima gefta, heroica-
adtiohes tran/currerent, & aternitatem quondam
confequerentur: ftimulus proinde generoiis pedtoribus
daretur ejuscemodi illuftribus fadtis, unde fama
nominis nunquam intermoritura nalcatur, devovere animum. Pracipue tamen
hac gloriola memoria Principibus refervata eft.
Sic videlicet excellentia figurati magnificatur,
in hujusmodi fymbolis virms fimul &
adtio con- nectuntur, ejus, qui in uuoque
horum vel tanquam literatus, vel tanquam
Heros de/udavit. In mone- Clementia C;1
quadam area Caput Julii Calaris corona
civica Principis, decoratum cernitur, quod
clementiam ejus figurat: Principibus enim
quam maxime convenit tales erga cives
fiios fe exhibere. Hanc clementiam , tan-
quam praclari/Iimam Principum dotem iisdem
Vopifcus allignavit : Prima, inquit. Dos Impera-
torum Clementia. Et Diogenes lcriptum reliquit:
Contubernales juflitia fient pietas , cP
clementia. His potilfima olim /acrificia
Athenis , in altari eisdem deftinato, mactabantur. In
quibusdam praterea nummis humanum ca- put
monftrabatur lauro redimitum , quod pharetram, aut
telum in occipitio luo portabat, fronte
ftellam contingens. Per hac intelligi conferva-
Pier, lib.z 3. toris Apollinis beneficium
influxum volebant, Hieroglyph. (prout Valerianus
fentit) ftella autem virtutem radiorum ejus
denotabat. Porro 6c caput aliud spedabatur pelle
caprina coopertum , habens in faucibus luis fulmen
, & in occipite arcum: ex altera Vigilantia,
moneta facie imago Pega/i apparebat , &
fagitta alata : qua fimulacra mentibus hominum
repra- fentabant , non folum Principis , fed
omnium eti- am eorum, qui regimini populorum
praftituti funt, in rebus agendis , & ad
fublevandos fubditos inde- feflam celeritatem
,& promptitudinem. Septem petra quas
Alti/fimus Zacharia Pj;opheta monftravit , feptem
principams figurabant: ha infuper /eptem oculis
dotata erant, licut & virga quajeremia
propheta monftrata ftiit. Non usque adeo
in exercitiis navigationis fua intentus
eile potuit Palinurus, tum cum infortunia
calamitofa temporis imminerent, ut non in unico
oculi nidhi in naufra- gium inopinum incurreret
, qui tamen juxta Vir- gilium : ....
Clavumque adfxus, &hstrus Nunquam amittebat,
oculosque fub aflra tenebat. Docti/Iimus
Erizzus oblervav it in monetis Antonini
Pii caput matrona plenum majeflatis idque
coronatum, qua corona c multis turribus compofita
erat , in limilitudinem Dea Opis, quam fibula
docent. Laodicea, Hac figura fortitudo , &:
propugnacula Laodicea civi&tis reprafentabanmr, qua
tot annis impavide hoftibus fuis reftitit.
Ex altera parte caput hominis erat , quod
in occipite caduceum Mercurii monftra- bat,
per qua promptitudinem obedientia fua, tum
& pacem, & erga principem fuum fubmilfionem
denotabat. Talem eile oportet Vafallum ,
juxta mentem Pythagora: Subditi non tantum morigeri
Principes, fnr, fed amahtes etiam fuorum
magiflratuum. Hac &c fubditi. in fe
invicem correlativa fiunt patris ad filium
, imo capitis ad membra: atque idcirco (
prout Ca/Iio- dojrus meminit) Membrum fcqui debet
caput. Caput arietinis cornibus inligne , per
supra memoratum observatorem Jovis lignum erat apud Amonitas Gentem ferocem:
cum aries apud veteres inflrumenmm bellicum ,
&c fortitudinis lymbolum Cornua infuerit. Imo vero
cornu infigne honoris erat : non /igne ho-
uno id loco Propheta Regius inquit:
Exaltabuntur noris. cornua fttfii. Exaltetur Deus
cornu falutis mea. Sic cum fabula
referunt Jovem Nutricis Amalthaa Abundan-
Comucopia, omnigenis bonis adimplefle,
Mytho-tiadeUr- logis campus apertus eft
dicendi : abundantiam pro- bium forti- venire
, liquidem civitates , & regionum limites
ficatione cum fumma vigilantia muniantur, &:
cuftodiantur. provenit. Hoc ipfum per
Numina tutelaria intelligitur. Natui. Co-
Caput hominis venuftum , & juvenile, mediam Mytkol, inter
virihtatem & adolelcentiam praieferens atatem,
lnnumifinate exprelliim, idque corona cin- 6him, unde ramus lauri
egrediebatur, Solem denotabat, qui folus inter planetas
coronam portat,cui etiam Laurus dedicata
eft,quod in amoribus Daphnes, qua in
Laurum converiaefl:,veteres indicare voluerunt.
Idem ipfe Sol per caput radiatum in
medio templi quadrati exprimebatur, quali
lucidillimum fimulacrum hoc, per mundi ambitum
idcirco volvatur, ut in gratiarum adtionem fibi debitam,
facrificia ab homi- nibus, per hoc mundi
templum ornati/limum exigat. Eadem imago
Solis per faciem juvenilem, cui nulla
in mento barba erat, figurabatur, tum vero
etiam De Sole Hiercglyph. Gratiarum
actio. Philip, i. Victoria pbtenta. Hie-
rogi- Roma Caput Mundi. Lib.
Hieroglyp. Saturnus Agricultura; Inventor. Lib.
1. num. cap. Bonum Sc malum. Lex
contra Adulteros. fparfos habens capillos,
duos ab auribus fiiis ferpen- tes
pendulos reprafentans, prout jam memoratus Audior
annotavit: exponens nil elle in terrarum
orbe tam remotum, quo radii folis, (quos
difperfi cri- nes referunt ) non pertingant: Sc
quia Sol artatis de- trimentum &: caducitatem
nullam novit, Adole-fceiltulum eum, & imberbem
elle voluerunt. Refert itidem Valerianus
vidifle fe in numilmate, veteri fculptam
faciem, coronatam radiis, balatam infuper manum, qua;
in acrem levabatur , in- dicans prima orientis
folis itinera. Tanta erat huic Datori
luminum Sc obfervacio , Sc miniftratio , Sc
adoratio. Interim gratiarum adtio, fpeciofiflfma
Sc acceptiflima eft monetarum omnium ,
qua donari poilimt ; atque ideo Marcus Tullius
ajebat: Cui gratia referri non potefl,
quanta debetur, habenda tamen efl quantam maximam
animi nojlri capere pofjint. Quandoque Capita
monetis imprefia, cafus militares cum felici
fuccellu terminatos figurabant. Sic in numismate
quodam Imago Claudii Calaris, juxta mentem
prafati Erizzi , vidloriam illam quam Romani
adverfus Barbaros impetrarunt, ligni ficavit. Ad victoriam
hanc exprimendam, Valerianus vir do&ffifiiuus,
caput mulieris alatum, cum capillitio
retorto demonftrabat, allerens fe id- ipfum
in quam plurimis monetarum infculptmn
obfervafle. In his ipiis idem Caput
muliebre, fed coopertum callide apparebat: de
quo non pauci dixerunt, eiie illud effigiem
vel imaginem Urbis Roma, qua; virtute
armorum Iliorum Caput Orbis effecta elt: ex
altera parte vultum ilium infculplit Julius
Cadar, fed in figura Martis: alludere
volens, debere originem luam Romanos huic
numini belligero. Quidam etiam non irrita
cogitatione prafagierimt , Romam Caput fidei
Chriftiana futuram, ubi Caput Apoffolorum
Petrus primariam pontificiam ledem luam
collocavit, ubi hac eadem fides gigantea ,
Sc gloriola membra fua extendit, Sc non
lecus ac Davidica illa vitis , potius quam
illa fabu- lofa Aftyagis a mari usque
ad mare extendit propagines fitas : atque adeo
Petrus Petra nominatus., eft, immobile Capitolii
faxum relpiciente Redemptore noftro. Inventa
lunt moneta; quadam, qua; ex una parte
duplicem faciem in cervice una inonft
rabant : dum ex altera figura navis cerneretut.
lineas Vicus di- ligens horum infignium
obfervator , per binam faciem hanc, honores,
& facrificia dedicata Saturno vult intelligi,
qui videlicet mortalibus ufum tam agricultura,
quam plantandi, putandi, Sc. conlervandi vices edocuit.
Rurluin alii per hoc intelligi volunt lapientem
Legislatorem, ante cujus confpedfcum ftare, inquiunt,
oportet faciem boni Sc mali, ad reprimenda
damna unius, Sc. ad commoda alterius procuranda. Commentati
funt alii per hoc utriusque fortuna; , tam
profpera , quam adver- fantis tanquam fluminis
decurfum figurari , ut quisque noverit , tam per
citatos vortices, quam per placatas undas
felici navigatione ad portum fu- nm
appellere. De Tenedo Nummus comparuit, qui
ex uno latere duo capita monftravit, ex altero
lecurim, cum hac circulari inlcriptione: fccuns
Tenedia: explicatio lemmatis hujus, vel proverbii
inde derivavit. Rex Provincia; illius ieveriffimis
legibus, Sc poena capitis mul&abat
adulteros, fadum eft: autem ut genuinus
ejusdem filius hujus criminis reus
deprehenderetur: quidquid pro eo plebs intercede-ret,
ut in Yiiceiubusiuis propriis poenam hanc
moderari dignaretur, inflexibilis ad hac pater,
coram omnium oculis palam eum pledti
capite imperavit : Sc ut hac adtio
leveritatis retinaculum ellet e ftr cena- ta;
liventia: in populo, prafatas monetas elaborari juflit
, cum pramemorata inferiptione: Verum enim est, quod
literatiflimus Vir Camerarius ait: Lib. j. amor
urit adulte f Relliquias Domina, relliquiasque
domus. Et juxta lententi am Ambrolii: Adulterium natura Lib. r.
de injuria efl : Hoc enim etiam feris
, ac barbaris dete Abram, flabile. Huic legi
fimilis illa fuit, quam Seleucus promulgavit: ut
adulteris excavarentur oculi: deprehenditur filius ejus,
ne utrumque oculum amitteret, Pater pro
filio unum perdere maluit. C^Uin quanta
devotione proftratum humi non j oporteret
efle hominem, ad referendas Creatori luo grates,
qui non folum ei divinum Ipiritum fuum
inlpiravit, dum animam dedit, non folum
eum de peccati iervitute, fundendo
fanguinem luum, redemit: propter quem folum
cadi fabricati funt, qui in hunc
mundum tot bonorum feracem locatus , di-
vitiis elementorum gaudet , equorum qualitatibus Oompolitus
eft : in hunc mundum, inquam, in tot mixtis
ftecundilm: prater hac nihilominus etiam in
herbis, in arboribus, in frudribus , in
foliis , Sc in Eloquentia floribus, quali in tot
voluminibus conftitutionem Arboriinu humanam ,
conditionem fuam , Sc llatiim , Sc asiones, demotus,
Sc imaginem fuam cognoffiit. Propter quod Sc fagacillimi
indagatores, medicinas, ad reprimenda mala fua, congrua invenerunt.
Ditiffi- ma Natura, Sc provida omnino, qua signatufis etiam externis eos, qui
horum scientiam habent admonet, ut in tempore luo
Alexipharmaca Sc Reper- culliva remedia
adhibere malis fuis non negligant, quibus
utique propter Protoplafti peccamm lat
abimdanter lubjicimur. Quot folia, tot
lingua filfit, qua cum eloquentia non
verborum fed fidiorum, nobis utile
noftruminfinuant, imo bonum noftrum, felicitatem , Sc
commoda noftra, Sc experientia nos docent, le oratores elle non
verbis, fed fadlis fce- cundos. Benefica
Creatoris nollri manus, cuique plantarum, Sc
herbarum virtutem luam indidit : Sc in ipfo
cortice lignatura fua nobis. exprellit ea, qua
fub eodem continentur. Dixerim ergo ftudium
hoc non minus cateris inperfedlo. .Botanico
utiiitafcc plenum elle, ut videlicet in
cognitione lignaturarum, de quibus didtumeft, virtutes
herbarum nolle elaboret, Sc ab externis adinterna
penetrare fatagat. Hic ergo, ubi de
Capite n-y hi fermo eft, de harum virtutum
nonnullis mccindtam mentionem fadluriis fum:
ut videlicet nec Ledlori meo, nec libro copia
rerum earum defit, quasliic deducere prafiunpfi.
Primum libi locum vendicat Nux juxta
eorum, qui maxime fenfati funt , opinionem.
Nux arbor fortuna eft, qua quandoque
inveteratum illiud axioma falfiim reddit: Nux
cjuafi nex, & nux a riotendo: utpote qua cortice
fiio utilitatem fuam adfert. Hac integram
humani capitis figuram hareditavit. In
exteriori Sc herbofo nucis cortice, tota
pericranii jqux f]crha forma apparet; in
cortice duro, parte videlicet ejuscura dem
folidiore cranium figuramr. In pellicula
irtte- qs riore qua nucleum ambit,
quis non meningem, aut piam matrem ut cum
vulgo loquar, circumdantem cerebrum, quod in nucleo repraffentatur,
cognofcat? Non igitur mirum, fi decodlio corticis, aut
externi involucri aptiffima tingendis capillis
eft. Et quod his potius eft, lal inde
extra&us potentiffimum remedium eft, pro pericranii
vulneribus. C 2r Prouti etiam Phylici docent,
fiquideni nucleus contulus fuerit, Sc pulfui applicitus,
Alexipharmacum elle adverlum venena, & cephalalgiis
mederi. Nux Indica etiam cum magnitudine
fua limilitudi- nem capitis refert, atque
ipiiim pene caput adaquat, unde edam
fi oleum ex eadem extraxeris , corrigendis
capiris vitiis Sc defedibus , potens medicina
eft. Flos pceonia: colledhis, Sc intra
folia ejusdem admo- dum grandia reftrichis,
non folum prolatam jfimili- tudinem gerit,
fed etiam in hilaris luis , nili melius
dixerim juncturis , qua; eundem reftringunt ,
vera quxdam effigies Commiilurarum Lambdoidum, Sc
redarum, velfagittalium reprxfentatur: Hinc etiam
pro infirmitatibus cerebri, & radices e jus,
& femina, & flores, 8c folia cum
utilitate adhibentur. Serpit Sc in altum
levatur Betonica, Sc Stoechades, quali cum
rotunditate foliorum, & floris: diceres per
Iulum quendam imitari velle figuram fupra
memoratam : unde nec a medicamentis
excluduntur , qua caput concernunt. Capitatum
papaver, tum & poma Cydonea, ficut Sc
cucurbita Sc melopepones eandem portare
videntur capitis imaginem : unde Sc a Medicorum
Schola, inter prxfervativa, Sc lenientia adhibentur,
ad capitis dolores mitigandos. Inter alias
Anrirrhinonfylveftre, <Sc quod flore fuo,
Sc femine calvariam humanam prxfefert, prxftantiffimum
propulfandis capitis doloribus medicamen elle
com- pertum eft. Sic verum illud , quod cenfet
Ofvaldus Crollius, Magnam illam Matrem Naturam,
lemper ad fer virium noftrum applicatam,
lemper beneficam ignaturii elle. Omne , quod
occultum ejl , inquit, & intnnfe - u. cum ,
fert illius extrinficam figuram, tam in finfibi- libus
quam infenfibihbus creaturis : tacentibus nobis
loquitur vel uti quibusdam natura , ac
ingenium cuj us- que & mores revelat.
Quas igitur gratiarum adiones, quam gratimdinem
referet homo huic dextera: Dei altiflimx,
qua terram dedit filiis hominum, prout Regius pfalmifta
canit? SUblimillimus, utililTimus, Sc generofiffimus fcopus,
ad quem mortalium genus in omni
tempore £c in omni acate potiflimiim colliniavit
Religio Religio in est. Sapienter enim de
calo eunda nobis provenire quanta apud
le ftatuerunt, propter quod Sc voca diis
fuis vo- arftimatio-verunt, vidimas immolarunt, Sc
facrificia obtulene fit habiriint. In iplis
adeo primordiis feculi hoc Reges Phari
ta. demonftrarunt, qui pyramidibus eredis, in
quibus Hieroglyphica fculpta erant, numinibus fuis
memoriam beneficiorum acceptorum infcriplerunt : Sc quamvis
illis fupremi Entis, hoc eft DEI, notitia
nul- la eilet , in immolandis nihilominus vidimis
fuis veraci pietate quadam non caruerunt ,
Sc compoli- tione precum fuarum uli funt.
Elevatillima hxc virtus eft, fienim a fine fuo
fpecificantur adiones no- ftrx, hxc pro
fcopofuo cultum habet alti/limi Dei :
Etich. 4 Magnifica fiunt , ficut & honorabiles
, qua deorum caufia fiunt dedicationes, feribebat Philosophus. De honore
illis debito, ipfam pene elevatiflimam sapientiam xmulando, dodilnmc
scripferunt, non inter ultimos, sed primos numerandi philofophi,
Linus, Orpheus, Tales , Mufxus , quos Zoroafter
ftella- rum omnium indagator inter Deos
adorabiles annumeravit. Ve lfid e & Sic
Aigyptii, prout Plutarchus Sc Diodorus voojuule.
lLlnt , res eximias, Sc negocia ponderis
magni, monumenta templorum , icripturarum
interpretatio- nes, prxmia, Sc muldas, adferibi
facerdotibus, per eosdem gubernari , tradari,
dividi, & concludi voluerunt: Denique, prout
M. Tullius inquit , omnes 6. Aci . in
religione moventur , & deos patrios, quos a
majori- Verrem, bus acceperunt, colendos fibi
diligenter, & retinendos arbitrantur. Unde Sc ego
in horum confidera- tione, opus hoc meum,
Sc obtufum, Sc lumine fuo deftitutum arbitrarer,
nifi de facriflciis quoque, Sc dedicationibus, (quamvis eorum milii pauca
admodum occurrant) nonnihil etiam afferam, de iis videlicet, qua: pro cultu
numinum de partibus humani corporis fada funt. Jovi itaque, tanquam Cadorum
Capiti, quidam Caput de- antiquitus Caput
obtulerunt: arbitrantes, quod ficut dicatum
fub illo (de quo Lucretius inquit :
fupner efi quod- Jovi. cumque vides, quocunque
moveris) extera Deorum turba verfatur , fica Capite extera
quoque membra dependere: opinio , quam ita fixam
elle oportet in iis, qui Deum
adorant, ficut ei lubftantialeeft, rationalem elle.
Jjfua Dii vocant, eundem, lic vociferantur non
Chriftianorum, fed paganorum lcholx. Ita vero
Sc verba Senecx in hunc lenium
mordacia Sc pungentia funt, qux prxterire
nequeo, dum de penna gentili volatum
Chriftiani adverto. Prope Deus efi: tecum
efi, intus efi : Ita dico Lucili : fiacer
inter nos Seneca ad fur itus fidet, bonorum
, malorumque nofborum ob- Lucilium, fervat or ,
& cufios : hic prout a nobis tr ablatus efi,
ita nos ipfie trabi at. Bonus vero vir
fine Deo nemo efi. Quidam intuendo
in circulum folis, dum nubibus fuis
cindtus, fele hominum afpedui videndum prx-
bet, Sc in eodem fimilitudinem capiris
figurantes (a quo etiam , tanquam a capite, fonte, Sc
origine Caput dequadam omne bonum noftrum
derivare non cellet) dicatum habere eum
itidem in generatione hominum partem Soli,
principalem, juxta illud: Sol & homo
generant homi- nem: illi vota fua folverunt
, Sc prxfatam majorem partem caput nimirum fub
dominio ipfius colloca- runt. Quanto potius
igitur, Sc quanto utilius Anima Chriftiana
fe Redemptori fuo devovet: qui Solem
Chriftus fiuum oriri facit fuper bonos
& malos: prout inquit Sol. Apoftolus? Hic
verus foleft, de quo propheta Ma-
Malachias. lachias inquit: Orietur vobis
timentibus nomen meum Sol juJhtia: Atque idcirco
huic fupremo foli noftro plus quam
Achxi, plus quam habitatores Heliopo- leos, plus
quam Arcades (de quibus Pomponius, Sc
Melas, Sc Suidas, Lactantius , & Macrobius
Sc alii meminerunt) oportet ut Chriftiani
laetificemus, dedicemus non tantum caput, fed Sc
corda noftra. In hunc modum Gloriofiflimus
inter Sandos Antonius S. Antonius
Patavienfis feripto reliquit : Sol eft Chriftus,
qui In- Patavienfis. cem inhabitat inacccjfibilem:
cujus claritas omnium Sanbtorum radiolos, fi
ei comparentur , obfufiat, & In Apocal. denigrat,
fifihua non eft Sanblus, ut efi Dominus.
Confiderando virtutem Sc potentiam Arietis,
quippe qux in ejusdem capite lita eft
; (Etenim fi hanc partem exceperis, non habet
unde le defendat, vel offendere pollit) Cum
prxterea lignorum Zodiaci Caput caput lit : ubi
fol , pro communi Mathematicorum arietis. Sc
Aftronomorum lententia, curfum anni novi orditur:
fapienter ftatuerunt hunc parti illi hominum ,
capiti nimirum patrocinari. Propter quod
fub fe- lici hujus conftel latione natos ,
immunes a fluxionibus, abfceflibus, catharris, epilepfiis,
& horum limilibus futuros ominantur: ficut contrarium
evenire iis, qui eam male pofitam Sc
fituatam, fub orientis porta invenerint. Hic ego
dixerim imitandum Refiften- nobis hoc
animal elle, ut videlicet opprefllonibus,
Sc dum Infor- infortuniis fortiter
refiftamus. Melius enim Nau- mnils cleri
peritia patet, ubi fludus, Sc ferocitas tempestatis
defxviunt. Spetlaculum fove dignum, in Seneca, quit
Seneca, videre hominem in affiibhonibus pofi-
tum. Reftitit magnanimi ter his fortunx
liniftrx cafibus Propheta Regius, dum
inquiebat: Impulfus, everfus fum ut
caderem: Dominus autem fufcepit me. Memoriam immortalem
nominis lui pofteritatitransmii erunt, ambuftamanu,
Scavola , Cocles fupra pontem , Curtius in
voragine, Gracchi, Meffalla, 8c Corvini ciun
hoftibus conflictati : & Ana- xarcus, contufus
& contritus ab Anacreonte Tyranno , tum cum
ajebat: tundite Anaxarcum Ji- dera celfa petit.
Bonum e it limilem eile Lima, de qua
fcriptum : Oppojita Clarior : aut vero flumini,
de quo illud refertur : Quanto pia fi
rattien, vie pias smgroffa. Ita lilium inter
Ipinas: magis redolet : & rofa odorem fuum
fpargir: Oppojitis fra- grant ior. Non minus
quoque Palma de leipfa loquens
introducitur: adverfum pondera furgo. Sub lus
oppreflionibus vegetiores & firmiores in
perlecutione Algyptiaca apparebant Hebrai : unde
in fcripturis divinis relatum eit : Quanto
opprimebat eos, tanto magis multiplicabantur ,
& crefcebant. Ita Seneca in Hercule luo furente ait:
Seneca. HuSjepuam flygias fertur ad undas
Inclita virtus. yiv ite fortes. Hac JLethaos
fitva per amnes Hos Fata trahent. Sed cum fummas Exiget auras confumpta
dies, Iter ad superos gloria pandet. confcendendum decorofum gloria
clivum , & vidorem fele demonftrandum, & ad jubilandum in
excellis honorum faftigiis, in quibus (olis aeternitatem jfiuna
adipilcitur homo, feverifSmi Hiftoria. Duces fuerunt
femper viri illuftres heroicis adionibus
fuis inclyti, qui virtutiun, & meritorum fiuorum
alis innixi, illuc nobis iter ftraverunt, &
callasapplanarunt: Qui plus quam Atlantis fcutum,de nebulosis
ignorantias tenebris nos expediendo, iicut Dii Terminii in triviis
difficillimarum ambagum redtum nobis tramitem demonftrarant. Fuerunt hi veraces
Ariadnae, qui Theleis in labyrintho dubiofo difficultatum
intricatis felicem exitum edocuerunt. Hoc ipfiim Imperator Leo, tanquam
feveriflimum praJlpud BeiercePami dedit filio fuo. Eu per
hiflorias veteres ire ne linch. Iit, h. recufa ibi reperies [me labore, qua
alii cum labore Utftor. collegerunt. Magna utilitas, magna securitas, nolle
viam ingredi, cujus terminus gloriofus iit, qua nullis
fit prasdonibus infefta, nullis occupata monftris, non
anceps, non periculofa, fed direda, amoenitate,
& fecuritate plena. Inter Heroes
fiapientiffimi, dum non ignorarent, non
minus Mundo proflituras eilhiftorias, quam ipfa
armorum gefta, e Belliducibus fadi Hiftoriographi,
depolito gladio, pennam arripuerunt , &
chartas atramento tinxerunt : atque illic certo
quo- dam modo torrentibus fanguinis inundare
campos fecerunt. Sic vidorias Luas
defcripferunt Moyies, Jofue, Gedeon, Neemias,
David, Salomon, Job. Ipfa adeo divina
omnipotentia in habitu feriba appa- ruiile
videtur, tum, cum eum Ezechiel propheta libi Deus
in ha- vifumeileteftatuseft: Ve[ itum lineis ,
& atramen- bitu feriba. tanum ad renes
ejus. T entet quantum volet nos in
pulverem redigere edax rerum tempus ,
coniumat ipia marmora, &c celiiffimas rupes
cum profundiili- mis vallibus adasquet,
& in nihilum deducat: Hifto- ria nihilominus
has moles renovatura eft, 8c rurfum
humi ftrata fublimabit : redintegrabit in
memoriis geftorum hominem,quamvis jam corruptum,
quamvis corrofiim, abolitum. Idcirco Sc ego
nonpof- fum quin hic reiterem verba Tullii,
jam alibi memo- Ve Orat. rata : nimirum
quod : Hiflona ej} tejlis temporum,
lux veritatis, vita memoria , magiflra vita. Hoc
ipfiim ego mecum ponderans, ubicunque ratio
po- ftulaverit , tam in partium hominis , quam
in to- tius delcriptione capitulum fadurus fiuin
proprium: non tamen eousque in longum
evagabor, ut qua: po- tiorafimt lilentio
pratereantun Fuit inter Scythas olim gens,
qua’ ficut a communi Caput lon- hominum
genere & climate fuo , & vivendi medio
gum. do, «Sc moribus diftabat,ita & fingulare
deledamen- tum habebat , ipfa quoque membrorum
conftituti- one & figura corporis dilcrepare.
C)b quod etiam ciun inter eos infans
natus eiiet, prehendebat utraq-, manu
nutrix tenelli caput , idque fortiter premen-
do in longitudinem ludum figurabat; ik ne in
pristinum ftatum luiun feniim dehiberetur ,
ik rurium fe contraheret , linteaminibus , & falcibus
111 eadem forma conftridum confervabat. Hic
ufus Hipp.de Aert pofthac, &hoc artificium,
beneficio temporum, &c Au.toc. statum
in naturam degeneravit: ex hinc proverbium
quoddam exortum eft, ut liquando in
ejusmodi formato oblongo capite compareret
homo, continuo reperiebantur qui dicerent: oportet hunc
Ma- crocephalum Scytham efle. Sic enim
vero apud hanc gentem, qui produceret,
prolongaretque frontem luam, & majoris animi
, &|generoiioris, tum etiam majoris virtutis
credebatur. Subjungit igitur Au- thor ille: Hunc
non tam Longis amplius capitibus najcuntur ,
quemadmodum prius, lege per incuriam hominum non
amplius durante. Pericles grandis ille
Orator, &. Miles, qui virtute armorum
fiiorum , 8c literarum, tam vicinas quam longe dillitas
iibi lubjugavit provincias: qui vibrante gladio
luo ejaculari fulmina videbatur, fed non
minus etiam perorando, fulgur jaciebat ex
oculis. De hoc memoria eft , eum usqueadeo
oblongum habuilie caput, ut intuitu reliquarum
corporis par- tium lymmetriam omnes excederet,
8c deformita- tatem incurreret : unde etiam
fadhim , ut ubicunque ftatua ejus eredfca ellent
, aut pileo quodam, aut callida: tedta viderentur
, ne vitium illud capitis ( lic ajunt )
fpedtantium oculis patefeeret. Hac igitur corporis
torma , otiolis Sc malevolis garrien- di caulam
luggellit: unde 6c Poeta’ Athenienfes, &
reliqui contra eum liniftre aftedti,
propter eandem Plutarch, in capitis amplitudinem
per detradbionem latyricam Pertch eum
Schinocephalmn appellabant. T eleclides item faceta
quadam ironia illudendo ei (in quo
nihilomi- nus a vero non aberrabat) eum
capite gravatum le- dere dixit, cum
tot negotiis pra’gravatum lupporta- re v ix
pollet. Detradbor ille interim hoc alio
reberei is, eum 111 opem confilii,& parcum
lagacitate intelligi voluit. Sic enimvero
in omni atate critica vafrities fagit-
tas fuas vibravit: in hoc loco autem
pro fcopo fuo fi. Detradtio. bi
elegit virum inter heroes , non tantum
fui , led & fecuiorum praueritoruin , aque ac
venturorum pralbantillimum. Videant igitur, qui
regimini Reipublica praiunt cum quanta libi
cautela agen- dum lit , ii ik vitia
corporis ik natura iri cenfuram cadunt ,
ubi nullum nec meritum nec demeri- tum eft:
quid cum iis luturum erit , qui aut fpon-
Cautela tanea mente , aut incuria quadam , in
damnum ple- pro mini- bis peccaverint?
Lucerna, qua: ad illuftrandum ex- ftris pubi
polita lunt , ventorum datu agitantur: iple
adeo cis. loiincurfu oblervatores habet j
Phenomena, qua vitia natura lunt, curiolius
examinantur. Quin &c arundines Midam
habere aures afininas loquuntur. Progreditur
hac cenluracnuca adcolum usque, & ad
iputa decrepitarum vetularum, dum fila lua de
fuio trahunt. Sonat fchola Magni Stagyrita,
quod : C 3 parvus error m principi eribus c(l
prafentia mala in lingua habere, Jnfita
ob- Thcatr. viu hum. fit
maximus. leilatio mulio lic de cythara
fua nos Euripides docet. Non eft aura
peftiientior alia, qua’ totius amicitia campum
infectat, & venuftiffimos Ipei flores marcidos
reddit, pro- Vuguftinus ait. Detratlio e(l
venenum ami- DicebatTeleclides memoratus decitato
Heroe: de hoc capite cndcc ahno, hoc cft
fefquipedali, magnum oriturum efle tumultum.
Refert Suidas de Philocle, Nepote vEfchyli
(hic autem nefcio, ii textus mendofus non eft.
humicum ponens, pro Comico) qui caput oblongum
habebat, Caput upu- & criftauum
infimilitudinem upupa: unde Halmion, uaii falinator,
vel acrimonia diCtus fuit: deduCta 'talle
comparatione & Metaphora ab ave illa
foli- taria& foetente. Annales Sarracenorum recenlent,
Mahomethum Legiflatorem, & primum Turearum Imperatorem, Caput
habui Ile enormiter magnum, & faciem intermixtam colore rufo, &
albo. Indecens tinCtura, ubi anima tantopere nigra erat, qua:
tot animarum ruina & jam antehac fuit, &eft hodie-
dum, Sc deinceps futura erit: & in hoc
cranio tam fpatiolo, tanquam in aula
vacua liberum fuit fpiritui rebelli pro
voluntate fua incedere quippe qui illic
habitaculum fuum fixerat: poterat illic pro
libitu luo extendere figuras, & formas iiiiquilTimarum
legum luarum, quas ad Catholica: veritatis
exterminium ex- cudere, & promulgare aulus
eft. Verus Goliath corde non corpore,
qui ab innocentc paftorculo humi proftratus
eft. Ubi virtus AlciHimi opifex eft,
illic c formicibus prodeunt veri Myrmidones, qui
me- tuendos alioquin orbis domitores defedelua
deturbare norunt. Berlinchius vir doCtiffimus
refert: non paucis abhinc annis in Belgia:
urbibus , oftentui publico cir- cumlatum fuille infantem
, gracili omnino, & fubtiliffimo corpore, led
capite usque adeo infigniter ma- gno , ut
amplitudinem vafis, ad menfuram modii usque
capacis, ada:quaret , vix puer ille aratis
fute annum unum expleverat. Illud ipfum
caput ad fimilitudinem fluxus & refluxusm
aris, jam intumefee-bat, jam rurfus
comprimebatur: dum ab intro fub- tus
membranas humor aqueus dii currere,
inflari, 8c elevari videbatur. Monftmm
prodigiofum: Cc quia a coniueto natura:
curfu exorbitavit, in detecftu luo Spes vana,
propediem collapfum eft. Sic & vitam
ephemerem habent fpes capitis noftri, quae
inconftanti viciffitudine, non fecus ac
decrefcens acfuccrelcens Oceanus, periodis luis
nunc extollitur, nunc procidit. Alludebat adipes
Capitis noftri eloquentiillma mula Commendatoris Teftii:
VagaSoondo p en f iero Dove v.u, Cr d’onde
torni, e che pretendi? ui fu tale leggiero Ora parti, ora torni,
orpoggi, or fcendi: Et nel tuo moto
c terno Sei lijjion dc tamorofo inferno. Sic
illud velificatur, quod: Spes temeraria ple-
rumejue homines fallit. Sicut Euripides
ajebat. Pindarus vigilantium fomma ha:c
nominabat. Etiam vicinus eft naufragio, qui
navem luam ad Caput bona fpei
dirigit. Non minus curiofa, quam faceta
erat inter antiquos conliietudo, qua Athenienllum
quaque domus utebatur : qua: de Gimcia
etiam fuccellu tempor um Romam usque
migravit: videlicet tum cum ad patronos fuos
primum ingrederentur mancipia, ierv itura. Ut
enim eos vel ad servitutem animarent, vellit,
orumone- fubjedtionis, & onerum qua: portanda
ellent, memiraium. mllent,eorum capicadiverli
generis & farmentis , & Apud Stobe-
um ibi. Caput fer- fruCtibus , Sc
nucibus , & beta , &c caftaneis, & leguminibus
aliisque inluper rebus onerabant: quos cum poftea
lic oneratos per univerfam domum traduxif-
lent, Ik in cubile eorum pervenillent, onus
illud in pavimentum cadere linebant, idque catachyfmum
nominabant, hoc eft effufionem, profimdendo
id quod in capite gellerant; hocque illis
poftea pro mercede erat,quamdiu in eadem
domo morabantur. Un- de Demas cum Siro
luo rurliim reconciliatus illic in Terentio
ajebat. Huc ad me Sire, ut tibi caput
demulceam: Perfundere unguento frudi ib m.
Hxc ceremc^ia pro ligno abundantia:
annualis ha- bebatur. Hujus conluetudinis
Theopompus taliter Qe[ c.c.c,, meminit: Verlificatores,
vel poeta: pra’miabantur, antiq, leclion.
imo vero delibuti &c uncti unguentis
variis: lic &c ex Suida. matrona: civitatis
Segefta:, tum cum Diana: flmula- chrum
pro more portaretur, redimire caput iuum
co- rona de diveriis floribus contexta, variisque
un- Cicero in Ar- guentis delibuta confue
verant, atque ita exornatae virone- cos &
compita transibant, idolum fuum profequen- tes.
Hinc Themiftii pater ut Epicurum, quamvis
falso, percelleret , inculans eum lenluali voluptati
datum efle ( de quo ne fomniare quidem ei
in mentem venit, qui voluptatem nullam
ftabilemnili in- telleCfus, & animi agnovit )
vas ei unguentarium lupra caput effudit,
fragranda odoris eum tingens: volens per
h.ec mollitiem ejus vellicare, qui tamen
lemper durum ik inflexibilem, adverfus
delectamenta fenluum fe praebuit. De hoc
ulu fortalle Novendiales ceremonia deri-
vata: lunt , in quibus , prout Athenaeus reccnlet
ex Gellio, novem continuatis diebus , patresfamilias
fttccindti mantilibus , manicisque replicatis, accum-
bere fervos fuos facieb.int , illisque fervidum
pra:be- bant , illorum fe imperio iubjicientes.
Quid plura ? Pes Pra Spes prtemii
vigorofillimum calcar eft ad quod vis
mn* lub jugale ammafetiam tardillimum incitandum.
Id quod ipfe quoque Altiflimus iape
in ele&is luis prae- fluit, dum iis
gloria fua portas referavit: prout patriarcha
Jacob, &c Stephano contigit. Pro- pheta regius
vir optimus,per hoc le lingulariter ad bene
operandum pelleCtum elle fatetur: Inclrnavicor meum ad
faciendas juftific at iones tuas propter
retribu- tionem. Veritatem hanc inter alios
Marcus T ullius agnovit, dum ajebat: Ncc
domus, nec refp. fare De natura poffunt, fi
in ea nec rette fadtis pramia extent
ulla, nec ^>eorum. fupplicia peccatis.
Nec tantum in uis fatyris Juvena- lis
ablorptus fuit, ut non renumerationi locum luum
tribueret. enim, inquit, virtutem am-
Satyr. io plettitur, ipfa pr&mia fi tollas?
Non veretur carduelis quamvis fubtilillimo pede
luo hirfutas cardui fpinas calcare tk
premere, cum Iperet ex ejusdem femine le
cibandum. Exponebant fe olim durilHmis
& periculofilE- mis confliCtibus viri bellatores,
dum ob oculos libi ponerent , ftmplices
lauros , & quercuum frondes: certam enim
nominis lui libi immortalitatem ex vi-
ridantibus his, & perennibus foliis Ipondebant.
Incertis fluCtibus maris, Sc infeftationibus piratarum
fe committit de litore luo procul
navigans ratis,quia portum fuum libi
promittit. Cum fudore vultus lui, infatigabilis
arator glebas kindit, eo quod in tempore fascundam meilem
libi de labore liio futuram augurat: denique lic ait Ponti
infelix in- P Trt' cola; ftdus Eleg.
ij. Non parvas animo dat gloria
vires: Et facunda facit pcdlora laudis
Nmor. Hac fpealleCtus Pallas Spartanus
(referente Pau- In pbocitu, fima) ferociter
dimicabat, ik jam corde fixum tenebat,
Tarentum urbem tum quidem ditiilimam, omnique
genere abundantia, ii ullla alia illuftrem
expugnare: fed fpe fua delufus e fi;, dum
non minori valore & animoiitate exercitus
ejus a loci incolis Civitas au- propulfatus
& proftratus eft. Hic aliquando mcefti-
gurio capta, da & dolore plenus, mfmus
uxoris fuce (cui nomen dEthra) caput
inclinaverat , quod illa pedhne mun- dabat, tum cum
ille amarillime fleret, memoria repetens
qure perdidillet: junxit illa lacrymas fuas,
quas calidas deftillabat incumbentis caput.
Tumenim- vero in memoriam ei rediit,
quod ab oraculo quon- dam audierat, futurum
ut civitatis & campefttium, potiretur,
fiqtiidem ei ab Afthra iiiper caput
pluvia decidiilet : fufcepit augurium , colledisque
rurfiim ordinibus , nova vi aggreifus, &
extrema aufus, muros & urbem usque adeo in
anguftias compulit , ut paucis eam diebus ditioni
fuce liibjecerit. O fi Chriftiani noftri
& mentem , & aures ad ora- culum fuurn
adverterent, dum ad corda eorum pul- fat,
plantarent utique vidoriofum vexillum fuurn
in civitate illa fanda, quce utique
dc ipfa vim patitur, Infpirado quam
violenti rapiunt. Hoc pundum tale eft,
divina. ut concionem integram mereretur :
fed cum id jam inldtuu mei non fit, nec
hic fitfeopus meus preeeipuus, ad paucas
admodum, & fuccindas me reflexi- ones
reftringo. Idfolum referam, quod de Diledo in
Cantico Canticorum recenfetur, qui ad portam
anima; fanda; pullando ftabat, dum illa
pigritando veftimenta fua inquirebat; cum
vera jam compofita eflet, prompta voluntate
exiit, fed: ille declinaverat. Ruina totius
Hierofolyma; qua: Salvatori noftro lacrymas
extorlit, aliunde non contigit, teftante ipfo
Redemptore, quam: quod non cognoverit
tempus vifitatioms fua. Homo nonnunquam
iplis infenlibilibus rebus infenlibilior eft.
De rofa feribitur: Dejlafi a/lojpuntar dei, primo
raggio: hoc eft: ad primum Solis radium
excitatur: & Claudianus de magnete Claud.: Arcanis trahi
tur pemma de conjuge nodis. De magnete.
Ad primum Auftri flatum Laurus germinat:
ipfa aftra influentiis filis loquuntur. Unde
laudabiliter ab homine fieret, fi quandoque
internis commotionibus, quibus ad bonum incitatur
, locum daret : haenim f unt illa memorata pluvia
y£thra. Loque- batui ut Poeta, nihilominus
ut Chriftianus Com- mendator Teftius , quando
Matdiaiun Sacchettum fic affari voluit:
puelle, Matteo, che miri Entro al opaco velo
Dela notte brillar faci fuper ne, E
che in perpetui giri Parte fiampan nel
Cielo Con lumino fo pie flrade et er
ne. Parte a lialtri Zaffiri Del
firmamento immobilmente inferte, Han piuflabde
ardor ,fedi piu certe: Otiofe pitture , Stampe
in utili d’oro Non fion, qual fe le
crede il volgo in fano, Piove da
raggi loro Jfhtagiu. t ’ lnfluffi omnipotente
mano. Denique quam bonum eft imitari
exemplum Apoftolorum Andrea & Petri, qui
unica hac Redempto- ris & fimplici voce
: Venite pofi me, factam vos fieri pifcatores
hominum, relittis retibus fecmi fiunt Do- S.
Grego- minum. Supra quod S. Gregorius
inquit : nulla eum rius. fecijfe miracula
viderant, nihil abeo de pr&mio at er
na. retributionis audierant, & tamen ad unum
Domini praceptum fecuti fiunt eum.
2? Salutatio vita' civilis &r politica
fundamentum eft: hac omnium negotiorum, hac
commerciorum & tractatuum pofta eft. Hac
vitam focialem mfti - tuit, &ioiidat.
Cum hoc ligno cor loquitur, ajquc
facunde, ac maxime elaborata eloquentia.
Hac tam faciliorum praeteritorum, quam modernorum
con- fuetudo eft : unde & ad omnem
occurliim , & caput fuurn difeoopenebant , &
levabant. Quidam na- Salutatio nu, quidam
nutu le explicabant: potillima tamen deteblo
ca- pars detecto capite : per quod iecreta
iuciina Iliorum pire, cordium fe palam
facere credebaut; lic nos Varro f apud
Plinium docet. Quandoque edam id fanitads
lib. zS.eo(.6. intuitu liebat. Multi enim
in juvenili atate adliuc vegeta , detedlum
caput contra frigus , & calorem, conducere
ianirati arbitrabantur: Ego idiplum Me- dicorum
fcllola dilcutiendum relinquo. DeAigypdis refernir, eos
femper nudato inceffille capite," &
robulboris lanitatis fuilie,cum c contra Periiani
operto capite femper imbecilliores, & infirmiores
corpore viliiint. Illud certum eft de
Hannibale, & de Julio Caelare lingulariter
id recenferi, ut aliorum He- Imperato-
roum non meminerim ( quod infatigabiles ad
ardo- res& Belli- resiolis, adventos, ad
grandines, ad gelu, ad plu- ducescapite
vias, ad omnem temporis injuriam invidi detecto
femper de- femper capite in militaribus
expeditionibus luis com- cedo, paruerint :
demonftrando, fe line caffide ferreum caput, de
adamantinum in caftris filis Sc inter arma
animum geftare. De Mallmiila Numidarum Rege,
qui Romano- Geniat. dit- rum potentiam
fregit, &ad praicipitium ruina: fua:
ruml-7-‘-i9- pene propulilfet; recenfet Alexander,
nec eumaftu, nec frigoribus, nec temporum
vicifimidine, ncc cali inclementia adduci unquam
potuille, ut caput fuurn operiret. Idem
de Adriano refernir, & Severo, prin-
cipibus tanti vigoris, ut in graviffimis hyemis
cem-peftatibus nunquam caput vel pileo, vel
alio tegumento operuerint. Sed quodialtutationem
attinet, recenfet Egnatius , Petrum Laurentii
Celfi, Ducis lib. 9. t.,2. Veneti Pacrem eousque obftinatum fiiiife, ut
nunquam perfuaderi potuerit adoccurfumfilii fui difeo- operire caput filum:
unde ut hic errorpublicus tollerenir, crucem auream in capitis fui tegmine
affigi juilit, ut Patri occafio ellct, fe detegendi occurrente
filio Duce, refpiciendo ad lignum hoc
redemptionis noftra. Icaque omnino
utihilimafalutatio eft, & ne cellaria, quippe
qua confervat , imo & inftituit, familiaritates,
amicitias, societates, affinitates, contubernia: efficitque
ut homo per hac ad cognitionem, &
confortium lui fimilis perducatur. S. Paulus eos
C«f. 12. Romanos, qui nunc in arte
magiftri felit, de hoc vehementer admonitos
elle volui edum ait: 'honore invicem f revomentes:
fillicimdine non pigri. Bonum enim elfe cenfiiit, imo&adfalutem
animarum proficuum, per hujusmodi reverentiam inclinationem
animi benevolam demonftrare adverfus proximum
fuurn ; procul ab afpericate & duritie morum,
& (re- fluum, qua quandoque rixarum, &
querelarum incentivum elfe folent. A Philofophis moralibus
hac reciproca reverentia definitur: quod
iit: honor exhibitus m teflimonium virtutis. Et Aqui-
a. ?«. j,. neniis inquit: Revererieft adhss
timoris, & ut debetur Deo, eft ailm Utris.
Ipla adeo irrationabilia ani- mantia hujus rei
nobis prabent exemplum. Admi- rabile in hoc
examen apum eft: de quibus libri me-
morant, quod in venefatione &fubmiifione et»a
Duces luos le emutemur obfecjniis: quod cum
illo fuperiori convenit: honore provenientes. Eximia
eft Elephanti proprietas, qui ad primum
Luna ortum fe tanquam luminis hujus
Adorator pro- fternic. In petit. Conful.
Loriacio vana , ut non dixerim, temeritas eft,
JTsquiparanda iis, qua maxime vetantur, de exterioribus
lignis hominis, interna ejus penetrare velle. Qui
id pnefumpferit, ad hoc le praeparet, ut
in Veliivii luminolis vorticibus mortem
nancifcatur : & naufragus in abylium
maris demergatur & rurium dictum illud
redintegret: O Jbtffe tu me cape, cjuia
teipfum non capio. Sapientia Salomonis
infinuat: Sicut aqua profuud.t, Jic cogitationes
in corde viri. Quis eft qui fundum
fluminis non tranfuaderefo- lum, led&
prolpicere poflit, cum turbidum eft, Sc
inundatione intumefcens? Quis credidillct in corporetam exiguo
Alexandri Magni domicilium suum collocasse animum, qui capacitate sua mimdum
univerfiim poffidaret? Subinluliis et turpibus membris Faunorum Sc
Sylvanorum, prarftantillimx quandoque virtutum Idea: deprehenfiefunt,
Sc cultum venerationis debita: obtinuerunt? Quoties
fub cadefti forma corporis infernale
monftrum vitiorum latuit? Fatui lunt, qui
de cortice externo le profunda qua-
litatum internarum rimari polle gloriantur. Siquidem
ars talis dari pollet, fruftra Momus in
pedbori- bus hominum feneftrellam deiideraflet,
ut& cogitata Sc corda hominum videri pollent. Hinc
Sc Trina illa, Cv Sextilia ab
Aftronomis pra: lignata, fiepius in momento
temporis in quadratum, Sc oppolitiones noti vas
convertuntur. Cum eadem facilitate, qua le
ludum cadum in obnubilum commutat, etiam mens
hominum involvitur, Sc obnubilatur. Magna voce
nos Apoftolus Joannes exhortatur, ejusmodi ligna corporis
forinlecus Ipe&abilia ad formandas genituras limiles non trahere, nec
prafcriptiones inde, aut allerta producere: Molite, inquit, judicare Jecundum
faciem, fedjuflum judicium judicate. Ha’c mihi adverlum
eos Icribere occurrerunt, qui per Phylionomias
Sc fomnia ratiocinari pradumunt de internis hominum,
atque inde lignificata quadam bene lolidata deducere. Negari interim nequit,
accidentali quadam dilpolitione de ftatu, infirmitate, vel
fanitate hominis indicia fumi polle. Fultus ac frons,
amm&janua, ejUA fignipcat voluntatem abditam. lic Marcus Tullius
icr ipto reliquit. Motus enim Ira, Sc limi
lia externa qua accidunt, antequam loris
promineant, prius fedem fixerant in corde. Dabimus
itaque ligna phy lionomica. Sc lomniorum, qua Sc
ante me ab aliis annotata & figurata
lunt. Dixerunt itaque, qui antiquitus jam
talibus cor- poris indiciis le applicarunt: Caput
grande , excedens cateram membrorum proportionem,
indicare hominem pigrum , & mente ftupidum: licut
Sc exi- guum nimis oc gracile fatuitatem Sc
ftultitiam notare: idquenon Imeratione, illic enim
vapores nimii levantur i hic vero exiguitas
Organi, Sc Receptaculi, nutrimentum debitum
impedit, ut cognitionis perfectionem maturare non
queat. Scriplerunt quidam, fi vertex
capitis promineat, ita ut in limilitudinem
pini terminari videatur, taliter natum,
inverecundum fine fra:no, &: Ime pudore
palfionum fiiarum futu- rum elle: & ut verum
fateamur cum ibidem magna fiat Ipirituum attradtio, qui in lummitate illa
nimium acuta reftringuntur, & uniuntur, fieri
non poteft, ut temeritatem, & inconlideratam
proterviam non eliciant. Caput crafliim,
Sc in fuperficie fua planum, &: adaequatum, omnem
morum pravitatem Sc licentiam portendit: tanquam illic in Ipatiofo campo,
audacia. arrogantia, Sc affedtuum inaequalitas vagari, Sc dilatari
liberius pofiint. Concavum in anteriore parte fraudulentiam, dolum
, tSc effrontem excandelcentiam notat. Dixerim id rationem quandam
habere phylicam:Ira enim in hoc ventriculo comprefla, sicut ignis fubtus
terram, aut in tormento bellico conclusus, quanto plus obstaculi invenit, tanto
vehementius exploditur, & viam sibi aperit, feriendo. Caput bonam
humorum temperiem Sc constitutionem indicans tale est: proportionatum videlicet
cum reliquo corpore:quamvis lint,qui afferant, fi in longum protendatur,
maturitatem Sc prudentiam designare. Talis erat Pericles,homo sagacissimus:
tales etScytha:, Sc Parthi, prout supra memoratum est. Hac sunt qua cum
vanitate observantur in homine, cum experientia quotidiana in contrarium
militet: cogitta enim mortalium, non fecus ac Maris unda sunt, inquit
Gregorius, quarum nec origo, Morat. nec medium, nec finis reperitur. Mare mens
hominis, (jf cjuafi fiuclus maris cogitationes metitis: jungatur his educatio,
qua plerumque ordinem natura interturbat. & pervertit: adjungantur Sc
fines, qui adtiones hominum fpecificant,Sc tanquam fcopi funt, ad quos humana’
cogitationes colliniant : quamvis Ovidius dicat: Heu cjtiam
difficile e jl crimen non 2. Metam, prodere vultu! In vultu
enim & ego non negaverim Bonus Sc tanquam in Tribunali
accufationes Synterefeos appa- malus ex rere :unde Sc Cleanthes illic apud
Diogenem ait: vultuco- Ex specie comprehenduntur mores. gnofcun- Quod
iomnia attinet, cum quanta de his vanitate cor. Cardanus in Interpretationibus
luis Icripfit, tantum- Cleanthes, dem averitate nullatenus aberravit,cum ait,
eos qui alioquin fomniandi conluetudinem non habent, liquidem repente fomniare
coeperint, aut morti, aut faltem longiturna: infirmitati vicinos elle. Id reor
fenfit, ob abundantiam humorum, qui heterogenei aut
mconcodti, in tali corpore detinentur, fomnia-
runt itaque, aut in vanum oblervarunt,
qui dicunt: fomniare de capite, Principatus
eventuri indicium Caput vielle, autDominii,
Honoris, Ingenii, Gubernaculi, {Q1T1 per
& Regiminis domeftici. Huic fententia: Sc
ego fub- {omnium fcriplerim: liquidem per harc
dici volunt: omnes hos inchoans
Principatus, dcCelfitudines terreftres oriri Sc
evane- Pnncipa- fcere ut fomnium, velphantalma.
Dixit hoc Pfal- CUm. mifta Regius:
Dormierunt fomnumfuum, & nihil invenerunt omnes viri
divitiarum in manibus fisis. pfal. 72.
Et paulo infra de eadem materia: Felut
fomnium ibidem. Domine in civitate tua
imaginem illorum ad nihilum redioes. De hac
negociorum turba, de his dignitatum humanarum
faftigiis, de hoc ambitu gloria:, qui termi-
num non invenit, S. Balilius Seleucienlis
Epifcopus fic inquit: Mox una febris , aut certe
pleuritis abrc- lib. 4 Hexaeptum hunc e
medio hominum coetu rapuit, & fiplcn dor meron.
ille majcflatis et gloria, ad mfomnii fimilitudinem momento dijp aruit.
Et S. Chryloftomus. Fabula qu&- Ex Patre
damefi vitanofira. In scena aulao fublato variet a-
Marttneng. tes dijfolvuntur, & omnia corufcante
luce avolant p0fJilm fomnia. Interrogatus
Diogenes tum, cum in agone piumrchus
' vita: fus conftitutus ellet , Sc quafi
fomnoientus in- in Con/olati- dormifceret,
a Medico luo, qualiter haberet, relpon-
oneadApol- dit : Nullam fentio molefiiam, nam frater
fororem ^on' anticipat, forantis mortem: Recordor Sc
me quoque in flerenti adhuc a:tate
mea fic cecinille : Vita noftra fomniis
eft. Giaccion Debe, Mumantio, Ilio, e
fagunto, E le moli cti alz.o Memfi fuperba:
Fatte fpoglie dei tempo , or copre I Erba
Nea le grandez.z.e lor refla un fol
punto. Quanta: uti- litatis lint charade
rum notce. C. 2f Tai di chi dorme
a /e pupille apunto II finno lufinghier pompe
riferba: Ma tolto at dolce Lnganno,
oh come acerba Sparvela gloria, arido i honor
confunto! Dorme il regnante, e d’ alta vite
mtanto Dn ramo a quel potente il crin
circonda, Che pia alfigho portende augufio il
manto. Si dei fafto mondan fotto ala
fronda Chi fi adagia , rvmira il legno{
oh quanto Di morte alfine al A quilon
fis fronda. C. INgeniosissima (fi ulla unquam inter homines fadta est) inventio
charaderum fuit, tam necessaria (ut reliquorum non meminerim) potidimum
Principibus, utpote quibus negotiorum iumma &c
ellentia conficitur literis : dum ubi fua
interdie viderint, celant qua: volunt, promilcuam
plebem rurfiim autem quibus volunt, eadem propalant.
His nil tam pernitiofum est, quam ii de pedore fuo
iacrato exeuntes , prophana* plebi fe divulgaverint , atque
ita ie malevolorum oculis expofuerint, fapientillinia, inquam,inventio,
manifeftare feipfum, nec ta- men cognofci, iicut Ulylles nube
tedus. Sic sapienter Demaratus cum Lacedamoniis ulus est. Senatus Spartiatarum
cum Belliducibus fuis, Hiftieus cum mancipiis, Bedacum Principibus, Trithemius
cum focis aereis: Harpago in ventre timidi leporis coni
ilia magnanimitatis abicondit. Denique his
ad compoi itionem Veteris Teftamenti , per
quod no- vum figuraretur, ipie altiffimus uti
voluit. His a me rite ponderatis , qui univeriitatis
utilitati servire intendo, 8c qui a Phyfionomicis inftrudus sum, &
praeleram ab ingenioiiilimo viro Joanne Baptista Porta, qualiter fagaces
quidam &c acuti, fe in variis
corporis membris contingendo majores &
principaliores Alphabeti literas exprellerint: unde etiam
qua: volebant integra dida concinnare poterant, atque
ita hac quahmuta eloquentia invicem fabulabantur:Ego, inquam,non ad horum
intelligentiam, sed qualiter antiqui notas fuas defignaverint,
expoliturus fum: ne liquando in lapidis cujusdam aut monumenti inferiptionem
quis inciderit, nec propter fenfuscombinationem, Sc interpretationem, prima
fronte involutam &confidam fe expedire pol- fit, vehementius in duritiem
obfcuritatis offendat, quam in laxum ipfum. Propterquod,cum contingendoCaput C.
literam lignificare voluerint: Quidha’clitera fola, quid conj unda cum aliis
indicaverit, paucis expediam. C. itaque folum line
copula alterius liter# lequentia verba
denotat: Comitia, centum, Cajus, caufa, condemno. CA. AM.
Caufa amabilis. C. B. Civis bonus: Civis
Corynthius. C. C. Calumnia caufa. C.
C. E. Caufa conventa efl. CC. Circum.
CCC. DE. Tercentu, Duplex, CCC. Tp. Tercentum Terra
pedes. C. C. F. Cajus, Caji filius.
CS. Caufa. CA,velCAM. Camillus. CAE. Cafar.
CJE. AJA. GG. Cafdrea Augufla. CAR. COfV.
Carijfima Configi. CARIS. Cariffimus. CB. Commune
bonum , Civis bonus. CC. Ducenti. CCER. Caufam
claram Regi. CR. Con- trarius. CC.
confilium capit : Cefft calumnia: Cau- fa contractus.
CS. Cujus. CDC. Quadringenta condemnatur. C D.
Condignum : Quadrirtgentum. CEL. Celeres. CEN
PE. vel CEAfS. PP. . Cen for perpetuus.
CEN. A. Cen foris arbitratu. C. E. N.
T. Centuria : Centurio. C. E. N. T. JA.
Centuriones. C.F. Cajiflms. C F R. Caufa filice
Regis. C H. - Cufios hortorum : Cufios
Haredum. C M. Centum Scarlattim Hominis
Symuolici Tom. I. millia. C I C. Cicero
C. I. C. Cajus f alius Cafar. C.
T. IN. Cubitos tres invenies. C f.
vel C. 1. P. P . Cippius feu
terminus, ut, ad tertium Cippium , feu lapidem.
CIJA. Civitas, Civis. C 1 N- Caufa fuffctta.
cc.c CCI. P. Cubitos duos invenies plumbum.
C.C.Caju Claudius. C E. JA.Clariffmus JAir. CE.
F. Clariffima foemina vel familia. CE.
Claudius. C.E.D.B. E. Caufam Eaudabilem. C. E.
CajiEibertus , vel Eiberorum. CEBCE. Con liber u
Clarijfima. C. MAR. P. Caput margine pleno
C.M.Comus. CME. Centum millia. CMS. Comis.
CM. Civis malus. CM. vel CA. M.
Caufa mortis. COM. Comitia. CMS. Caufa malt
fui. CME. Crementum multum. CME. XII.
Came- los duodecim. CN. Cneus. C. N.
Caj/ss nofler. CN.E. Cnei Eibertus.CO.
Conjugi.C.O. Civit as omnis: Controverfa. COM.
OB. Comitia obdurata. CON. Con- futaris.
CON. SEN. E. OR. P. QfR. Conjenfu Senatus ,
equeflris ordinis , populique Komani. CONS. vel CS.
Confit liari us. COE. vel CE. Colonia : Coloni
. COEE. Collega : Collegia. COE. Collega :
Colonia: Columen. COEE.FABR. Collpoium Fabrum.
C.O. H. Cohors. CONjV.Conjunxit. CONfJA. O.Conju-
gi obfequentiffmx. C 0 Nf~U G. M. Conjugii
Mercurii CONX. Conjux.CONEIB. Conlibertus: Con
liberta. CONTUB. Contubernalis. COR. Cornelius. COR.
Corpus. CORN. R.F. Cornelia Regis filia.
CORN. A VRS. Coronas aure as. COS. Con fui.
COS.QffAR, vel IIII. Conful quarto. COSS. DESSIG.
Confules defignati. CSS. Confulis. Confularis. COS.
DES. Conful Dcfignarus. CP. Civis Publicus,
C. P. Caffa publica. CPS. Capfa.CP .Caufa
petitionis: Caufa pofuit. CPRSS, Cupreffi. C. R. Civis
Romanus . CR. Creticus : Crifpus : Contraibas. C. R. C. Cujus
Rei Caufa. C. R. C. P. Cujus rei
caufapromifit. CS. Communis. CS. A. Cafiar
Auguftus. CS. IP. Cafat Imperator, C.
S. S. Cum fuis fervis. C. S. FE. Cum
fuis filiis. C. S. H. Cum fuis
Heredibus. C. S. P. E. Cum fua pecunia
efl. CTS. Controverfia. CT. V. O. A.
B. Civitas vita omnia aufert bona. C. JA. Centum
viri : Clariffimus vir: Cafii Virginum. CIJA. Civis: Civitas.
Civitas, CEE. Cultores, CVR. Curionum:
Curiarum. Cur for. C. X. IN. AR.
Cubitos decem ihvenies argentum. C.XX.1N.
ADR. M. Cubitos viginti invenies aurum
mirabile. Quot myfteria di- fcooperit, quot
thelauros effodit, qua abfeondita revelata h#c admirabilis
charaderum inventio, quorum indagatio nec pauca eft, nec brevis, nec
expedita? Scio apud Authores antiquos, te his plura inventurum esse.
Nihilominus haec qua: pradento,parca non sunt, quippe qua: plurium Authorum
leduram, & fatigationem tibi in compendium redigunt. Sequuntur. In
materia Adjundorum vel Epithetorum, documenta multa 8c prafferiptiones, per
occasionem partium, 6c membrorum humanorum tibi occurrent, ex quibus facile
videre tibi liceat, quam neceilana lint, quanerque virtutis pradata Epitheta,
tam in Necessitas, arte poetica, quam oratoria: cum ex his de cor, &
pulufus et qua duritudo omnis formetur. Epithetum enim est, quod litates Epi-
propritates significat, interiora exponit. Illud denithetorum» que est,
quod unit, dividit, separat, incorporat, declarat, et implet didionem, et
periodum omnem. In Hypotypofi potillimum, aut deferiptionibus, pars eilentialis
nominari poterit: per hanc enim objeda quali ante oculos statuuntur. Epithetum
est, quod qualitates, conditiones, etc eiientias rerum reprarientat. Sicut in
Terentio, quem citat famosissimus Co. Emanuel Thesaurus (cujus diffuliori
ledtura: te remitto) qui Phormionem introducit haec dicentem:Nonno- vi hominem:
cui Pamphilius respondet; Faciam ut nofcas: Magnus, rubicundus,cnjpus, craffus,
eafus. Qua- circumflantia:, in deferiptionibus evidentiamadjungunt
objedtis,dulcedinem orationi, cognitionem partis de toto. Ut ergo hunc
Tractatum tam copiosum cum omnibus circumstantiis fuis, &per atteflationem
autliorum maxime illustrium concludam,primus mihi obviam procedit Martinus
Capella qui caput rutilans apellat. Jffuod rutilum circum caput gejlabat.
Pontanus illud Auricomum vocat: Praradiat caput Auricomum, rofeusque per auras,
it decor. Strozzius illud honestum appellat: At procera caput cervix fu Ic ibat
honestum. Tibullus nitidum: Nec nitidum tarda compferit arte caput. Purum
Ovidius: Eonga probat facies capitis difcrimma puri. Flavum Virgilius: Summa
flavum caput extulit unda. Ro- (eum Textor:Et rofeumpubens oculis, herba caput.
Venale Juvenalis. Et prabere caput domine venale fub hafla. Idem ipse vacuum
appellat: Nacuumque cerebro jam pridem caput. Invilum denuo Ovidius. Protinus
invisum nec petet ajlra caput. Indeploratum idem. Indeploratum Procere caput.
Horatius illud perfidum vocat. Obligafli persdum votis caput. Ab eodem
inlanabile vocatur. Si tribus Antyciris caput infanabile nunquam Eon fori
Eyctno commiferit. Laurigerum a Politiano: Eaungerum morti subjicere caput.
Manto impavidum vocat. Impavidum- r que ultro caput ad
tormenta reportat. Ruinofiun ab eadem nominatur:
Fecla rumorum caput inclinare videbat. Ab
eadem funeftum: Funcflum dirumque caput. Adhuc ab
eadem implume: Implume caput Grande a Prudentio: Grande per
infirmos caput excifur a miniflros. Eximium ab eodem: Servajfet caput eximium,
sub Ime, beatum. Hostile a Statio. Spetlat atrox, hoslile caput. Furiale ab
eodem. Obnubit furiale caput. Ab eodem adhuc venerabile. Meritaque caput
venerabile quercu. Si heee tibi forte non luffecerint, copiosius Authores
evolvere placeat, ex quibus tibi major fuppellex luppeditabitur. Solet
Convivalis Menla, pofl cibos, necessarios, et madteas fuccoias, ut
commenfialium palatus indulcoretur, inter bellaria, laporolissimos, et
exquifitilfimos fiudeus proponere. Ego itaque
pariter in hocTradtatu meo, in hac
menla, non Lotophago- rum, autLa-ftrygonum, quamvis
humanis membris inftrudta, in apparatu bellariorum, fi non prout oportet,
laltemin ellentia, hoc est, ad manum fiem-per habens Authores quibufeum loquor,
tibi satisfacere fatagam. Et hi ipli Coci Atheniensies fiunt, quos omni
scientia ad certum quendam terminum inftrudtos volunt, li fides habenda Magno
Maficardio, qui Authores nominat, Athenaeum & Plutarchum. Itaque ut ego te
non fine frudlu quodam dimittam, in cujusque Tradatus fine pro conclusione tibi
Oden quandam poeticam offeram, qua: fi aliunde, & non de calamo meo
prodierit, ficio te fipiritum aut dulcedinem in ea desideraturum non elle. Sed
fi paupercula Mula mea tibi donum hoc dedent, precabor te, ut cum eam incultam,
& infiulfiam adverteris, infirmitati compatiaris: siquidem etiam in habitu
quandoque veteri, aut nimium prolixo, aut in lacerna vili comparuerit, nolfie
oportet me Protheum non elle, qui versicolorem me pnebeam, fiemper idem lum.
Nec in diebus meis histrionem unquam egille memini, ut quotidie glorier,
me indumenta mea, & personam tranfimutare. Invidus fium iis, qui
imitantur funambulones, tam perite fiupra funes choreas ducentes. In tanta
autem vivacitate, cogitationum in tot quorundam conceptibus, & influentiis,
quisque quantum potest, bilancem in a: quipondio teneat: li autem in unam vel
alteram partem inclinaverit, videat ne impingat, &c Ce contubernalium
rifioni exponat. Non ignoro & hic ollam mihi fiat bullientem non efle. Ad
omnem nihilominus greflum pedum meorum intentus fium, ne forte procidam, cum
noverim in terram hic cecidille, mortaleelle, sicut jam videre licuit. Libet
mihi pedibus potius incedere, quam equo effreni, aut refradario me committere:
qui me de lella excutiat, cum ficiam Hippogryphos Atlantis, et Chymreras
Bellerophontis fabulofas elle. Pauci & rari fiunt,
qui fiupra dorfium Pegafi fialtare noverint: & fiquidem
ille cum ungvulafiua effodere Caffalium fontem potuit, quem lateat cuique
fialtem licitum elle fontem hunc attingere? Hic cum perennis fit, pauperi irque
jc diviti potum minillrat: qui etiam diun equi ungvula tactus Fuerit, tam
pauca, quam multa luggerit: tam cui datum eft fiolis ungvulis intralle,
quam totum fie immerfille. Fateor parfimoniam pedis mei, qui non nili intingere
ungues potuit. Id totum retuli, ut benigne ledor occafio tibi detur, qua mihi
compati velis, fiquidem ubi de deliciolis Pindi convallibus
meliores irudus non attulero, quam quos tibi in hoc loco obtulille me vides:
Argumentum tale etl. Laus Capitis. Supra sententiam Philonis, ubi ait:
Ubicunque fate/litium Regium efl, ibi Rex fatellitio Jhpatus fedem habet. Sed
totum anima fatcllitium, sensuum nempe organa in capite sta funt. Del medemo
suo Autore eccelsa Imago, A cui pur volle il Creator Sovrano, Ne lia gr and
opra efercitar la mano, Se flejfo in lei d'effgiarfi vago. Sfavilli il Sole, e
folgoreggi il Fago, Futto e creato al beneficio humano: Infufe l’Alma in lui:
celefle arcano: Onde foffe di glorie altero, e pago. Come qualos di chi mirar
s’avenne Sotto al suo Redi purpurati Eroi, Glorioso Senato in Di folenne, In
fmil guisa a miniflri fuo i Principi numerar subditi ottenti
e, Se potenz.e vitali il capo in noi. Giovanni Bovio. Keywords:
implicature di ‘animale parlante’, ‘un tono, una figura’ – homo symbolicus,
Aristotele, Grice – i gesti e suoni degli animali sono signi – i suoni e i
gesti dell’uomo sono simbolo. Non e manifestazione – delo – chiaro – la
manifestazione o rivelazione appertiene all’animale – nell’uomo il simbolo e
arbitrario, e ‘ad placitum.’ NB Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Bovio” – The
Swimming-Pool Library. i
No comments:
Post a Comment