GRICE E SIMONI

 SIMONIS SIMONII ... IN LIBRUM ARISTOTELIS PERI TON AISTHLTLRION... Simone Simoni, Aristoteles Digitized by Google 4'f q.jc SIMONIS SIMC NI I L VCENSIS P Hl- LOSOPHIAE PRO- FESSORls, JK^ L1B%JU*M *A%J STOTSLIS nEPl' Til^N AI'20 H T H Pl'fl N KAI* T iCn ArxeHTn" Hoc efl/k fenfuian mftnmcntis &dekv qutfuh fcnfum cadnnt, COMMENTARIVS VNVS. EIVSVSM JN LIVT^VM *ARIST, riE P l v M N H'M H 2 KAI' TH'2 A' N A M N H'S E Q. 2, Hocefl,de Memoria T Remmifcentia, COMMENTARIVS ALTER." AD ILLVSTRISSIMVM ET OPTI. murru frmciferru D Fftbkmi&BkUtmunu Hfiem, 5* facri !{onu. Jmf. Eleclorenu, tus eftlndcx rcrum& Qiiarftionum in coco hoc opcrc percra&acarum Jocuplen/fimus. E X C V D 1 T m. d. l x y i: )MK : 2IMOMI2 -IH q ?. UM3DY J I I W -O^l 5M H 1 O 2 O J ,i I J| o z*z 1 f 'l A X Hn'MHTH 6J'f /. VI ~U T 1 'I 1 I! /"(l T II O J *)A T* .2 V H V l 7 I /l A I* VI il M M O D 3C a 3 2**H K M AW A T/J A Ji 2: II Wll I * !1 3 n 1 T quod viderinu multorum & fuperioribus temportbus, & nofira etiam tempe- ftate,pht(ofoplwnttu//u ,tmpias Cf nefarias extittffe opintones. JamentmJejWaXoneJ& oJriftotele^ didiceranu, resprope omnes quanuis fuapte natura bonas ,'pro ulius mmen ingenioin quenu inciderunt >aut maxima incommodt, autingentes vttltm- tes afferre^. Qua in re nofbri ettam temporis deploranda eft cala- mitasimultos enim ,tm mancunu per- plexumcfcfitsvt neque^vnquanu fcciusfBono nts, primum,mox Ttcim,pofiremoTamuu,prAclaros atquetnfi- gnes tn phtlofophtcis ommbus partibus, noftrt teporis hominesaudi- ui,cxquorum pnuatis & quotidtants fcrmonibus,cum ab i/ioru latere quoadiiceret nuncj difccderefhaud paulo maiore qux tum ab aiijsaccepemmjum per me ipfe didtcemm,nefiufim natus efie c , prtmum,quod m iuffus eJfem,mox*i**t VpoaVw^. p r io r\s quatuor libros dtaleclicofquenonuUos  priuattnuconfulerem, elabomJfefPlacuit aute hoc tepore nonnullis noftra oAcademU ho mtntbus,vt in nofirs, SchoU vfum meas illas explicationes publi- caspr&Io mandare>& in publicum emittere.quorum iudicium & authorttnte' detrehtre,cu mihi Itberu no ejfet,non altenu fore duxi, ft hafcequoquelucubmtiones priuatas tn librum n e p f a f 2 0 h- t h p i'fi n k a f t n ' n a f 2 0ht rf n eiufdem oArtftotelisJjoc eodenu anno euigilatas^quafi^vna eademque operaexire paterer. Qua etia mtionefieripoffe putaui ^tnomodb nofiros auditores, fed omnes etutm PhtlofophU Hudtofbs^tltquafaltem ex parte iu- uaremfB^es mmenlubricafateor, in tnnta prsferttmclartfitmo- rumPhiIofo^horumcorona,quoru cenfuram fugere , Juuenis ego omniu infimus nec velimjtec pofitm.aAt magna conantem honefiu efl pTAclamm faltem njoluntatem fuam aperuifie^ldihi quidenu ad h&c aggredtett,nulla fj?esg!orU jppofimfuifetenim ingenij mei imbecilltmtem mrdimtemque nout,quo fit vt magnificentiusde^j me femiri minime cupiamjiullumque nomen ex hoc illuflriw ex- optem,quam quodmea condtttofufiinere queat.Pfoc onus ea mn- tum mtione fufcepi/vt honefld aliorum volunmti parerem^aque fj?e *vt quibufdam [i non ommhus prodeffem . Etenim ftnon multu, non  i  EPISTOLA. xton mmen omninonihtlornammtiadcommcnmtiontshorwnuk- broru mea opem accefitffe puto. *ffle certe arrogantu accufari ntm quam iure pojfe fat fctojfuafi tot pr&claripmorum Phtlcfophoru commenmrios velutiimperfeftos& mancos abfou4ere_j,tmdimq f ab ilits aut reprobare,aut dtligentius perqutfit tufque tmclare vel/e videar.J\(am quemadmodum tn bello non modo Jmpemtorefed etiam Tribunos & Qenturiones eiufdem acteijnutuum fibi auxi lium inutcepr&fiareftopus fit y mt/ttefque fuis omnibus modisiu- uare oportet.tm tn his philofophicis fiudtts & cermminibus cunu fummi viritfflarcus ^Antonius Janua, Vincentius sMadtus, Fmncifcus Vicomercatus,Antonius Fmnctfius Fabitts, Fmn- cifcus QarolusTiccolomineuSyAd aynettuseMaynetiusJBernar- dtnus Tomimnus,F/amtnius J^obi/tus(quosfere omnes prace- ptores vei t vocc_> e vel{crtptis habui)nofim tempefiate impemtoriu munus prxc/areftrenueque obiuerint,obedntquego quoqut-jcui ordtnem a/iquem ducendum Dominus dedtt,meum qua/ecunque pr&ftare officium pofitm,defidemrifinerenon debeogregiam qui- dem magts opemm altquando prtftare animus eftft ttte tdenu T>o- minus dedertt.Qupdvtnon confiquar culpa certeneg/igentU mea non eueniet , nam & accummdiuturndque Cjrtcorum, Ambum & Lattnorum phi/ofophantium letttonc,exquifitaqueexcufiionc ttn delettorsjt nullis vtgi/tjs nu/lifque^, laboribtss adhuc parcam, quo defiderto meo plane fatisfacere queam.hCoc imquc^j meunu iuuandi & paredt defideriumft quo cupio euadet, Deo ipfiaquo omnis faptentta emanat acceptum refemmftn minus,hunc faltem ex eo percipiam frufiumj]uodinte//igam,reftdne inUiterim *via, an alta poft hac mihi infifiendunu ftet.Ffabes iam, JtlafirifiSPrm ceps,inflituti mei mtionenu.cognofce^, nunc reliqua. tfflihi Cjeneua in meo munere verfanti, tl/ud prxter cdtem iu- cundifitmum,atque iamdiu opmtifiimunu contigitjVt cu Theo- doro 'Befa Theologorum noftri temporis fere prwcipe,atquc_jin omnibusftienttiserudtto,verfari popm.Qui,- nortbus, pr&misfciue , per tz_jexcttentur,ac tn celcberrtma acade- mia tua Hydeibergenft afstdue floreant->. Facis  mter c/tteros Germanu ^Principes natunu effe exislt- ment omnes/juifis vere religtonis Chrifiian^maxtmarucjucvtr- tutupiemtisfaptenti,iufiitts,&quimtis,atjuehumanimtis/um infigne Trmctptbus aitjs ad imtmtione exempium,tu il/uflrifitmu Cjcrmanis. toti adfiumma gloria ornamentu Hac imque extmia- ru virtututuarumfima captus, r fllus~l. c Pr i nceps,tampridenu o- mnia mca,me(juc ipfum ttbt /ibettfsime addixi , mnm piemte am- plttudine tua cofenSjVt necjue etta iiiis a cjutbus maxtme obferua- ris cedere veti. Quius mei in te jludtj & obfiruatu cum nulluma- itudedere montmentum propter tmbeailtmtcm meam pojfem, iuini herois,apud (hrifiianos omnes refers, pro fingulariilla tua facilimte^,ne,oro, munut ipfum quantum- uis tenue ajfiernatorfed fiminusingenio(quodexiguum efiefen- tio)induftru filtcnu ac diligenti&,quanu in his reclifiimis Phi- lofophi&ftudits non medtocrenu pofui, honeftoque^, deftderio meo faueto.Qupdfi/vt Jf>ero,fiet,non modo amplifiimos meorunuU- borunufruttus,fedetianu votorunuquafijummanu mdrivL- debor confequutus. Va/e^j. (Jenem, tffl. ZX LXVI. Candido & axjuo Le&on , S. O N mc latet grauusimos Philofophos tum anti- quos , rum recentiores, hos libros antc mc diligcnter interprcutos efle ; & ltaquidcm^vtfumm.am do&ri- nx laudcm ex co finc confcquuti . Illud tamcn facis intelligunt omnes,non vni dacum cfTc vt omnia pof- fit animaducrtcrc. Prxcerea fi quis attentius lllos lc- ^at,multa fortafie minin accurate cxplanata , quxdam etiam confufc ac prrurbate falfoque ctijm ( ncc Grxcos ncc Auerroem etiam ipfum vcl Latinos p U to excipicndos ) di&a cfle dcprehcndct . Ego igitur non vc qui onnia poflem, eoquc confilio, vt palmam aliis prxriperem, acccfsi: icdvtpio vinbus qux obfcuriora minicflc vidcbancur ((uncillaqui- demcertenonpauca)cumiisquxabaliis do&ifsimis Prxcepconbus accepi,cum us qux per me ipfc inueni,illuftraren,mulcaque ab aliis co- niuencibus oculis prxtermifla fupplerem . Iamdiu cnim cft quod fcn- tentiam illam fummi Peripatetici Themiftii, ad hanc rcm pertincntcm cogitamus . Hxc vt commodius prxftare pofsim , quemnam in mter- prctando ordinem fcquuturus fim,paucis apcriam. Primum omnium, verba Ariftotelis ex Grxco exemplari crannaca j5roponam ,ad vcrbum quampotero fidelifsimc rcddens: ita tamen , vt neque fenfus orationi fuus deficneque fit paraphraftica %rfwnc . In hoc cnim Ar^yropylus, in illo vetus interprcs cft fxpifsimc lapfus . Breuis ria vniufcuiufquc parti , Thcorcmara annotabo : qux tandem quum ocus poftulabit dubitando diligcnter cxaminabo , propofitaque vcri- tate detcrminabo. vbique autem,fiquafuntquxintcr fcpugnarevi- deantuTjConciliabo.In q uibus omnibus eo gencrc orationis vtar quod I Hs vfitataftirit,vtAnimafticurn,Ens, aliaquc huiufmodi,liccr prorfus barbara, Ammonii praxeptum fequu- ti,& qu6d nonfacilcfineoranonis obfairitate, fenlufque difpcnmo,in alia Latiniorafubfticui poiTenr,rcrinerc volunnus. Nuperftitiofiforcaile in co aliquibus vidcri pocerimcis , quod iigHIarim vbi opus eft loca A- riftotehs aiit InteT^cmmtrrethus : prxcerca, quod in Aaiftotclis fenfu proponcndo idcm plurjbus repetere videanau^, Sedii jQraxorum incer- pretanrium morem , commoditaccm legenciuni,ajquc Intcrprccis mu- nusfpcdarc quis volccnos in ca rc nulla dignos vicupcracione iudica- bic.Infumma,ftudiiimus,quantum fieripcrnospotuit,per- fpicuicatL Vale,optime Leux>r,3f volumatem noftram ftudiytnquc piroba. .0-J XI l ni f JiWj v i .'^wW^fW^ff.^^^ *??*** tioa4j6ui &eb N ao* j J ^t*cw r tfri ^ic Siun fat\c afyvn, . -  ISfli r r  : A/^wrM^Ab/^p* (pwric ^j&pWtfjinftluj  i-] f rr> ! [OK| avShw^ariiffivrtoisau.ZcTtfct&ylpas. Atfptf ouar, AfA^3wS difpttro-irooto 07 fcinp Tlf.l V UO uJ' rT Ader^  Ipiiqueingenioparvcl Ariftotcli. SIMONIS SIMONII LVCENSIS C 0 *M*M E WJT RIVS IN LIBRVM ARISTOTELIS, n E P T A I'2 0 H T H PI'X1 N KAf T xfN A I Z 0 H T Xf N. IJ cft Jc rganisicn/iium & ienfihbus. 'V E P I A l 0 HTH Pl'flN K A I T Xi*N A' I 2 0 H T tT N qux nob* Ariftoteles fcriptarcliquic, ita fubtiliter & do- &cabeotintexpofita,vtnili quismulcum diligentixac ftudii achibcat,non facilc re&a germanamque coru intcl ligcntiafit alTequuturus. Quauis enim omnia rcrmc An- ftocclisfcripca finccmfmodi,vcnon ftupidu ignauumque lc&ori > fcd exccllcci ingcnio conftariquc animo prxdirii defiderct, hic tamcn vius , ob qu^ftionu piilchcinmaru &: liibtiliflimaru co- pia quam continet, honine no modo noninerte, fed multaru ctia &: difricili- maru rcru cognitionc inbucu cxigit.Nobis igitur adillius cxplicationem ag- grcdicntibus,nonnullt primum Gr^coru morc, placct pnefari , qu? &: nobis ad intcrpretandu &: aliis ad noftra intcrprctationc percipicnda cocincdam- r que,non mcdiocriccrcoferrepoifinc. Hxc a Grxcis e> ^iu*m , a Lacinisprx- iaciones di&x,varicagicarifolcnc: nos tamcn quinque cancum capita exami- nanda fumcmus: Ordinc libri, que fcilicct hic noftcr tam prc.ccdenriu quam fequenciu rationc obcinear.Scopu ciufdc, Infcriptione, Diftributionc in par- tes,poftrcmo Vtilitatem. Aliaomnia cjux Simplicius&: Aucrrocs aliquando proponur,canqua minus vtilia confulto prxrermiccemus.Hxc vcroqu^ prin- cipc locu cenec,&: line quibus intcrpres,vix ac nc vix quidc Authorc aggredi poccft,libeccr rccincmus.Ordinc cnim libri, rcbus diionc Cynofurx. Infcriptio quoque, iicct ad no- titia fcopi mulcumc6fcrac,quia came artis ncfcioquid arriplius habct, quam fimplicitcr intuenti apparcat,fir, vt ipfius quoquc non modica ratio ab inter- pretibus fit habeda. Diuiiio, rcru diccndaru fcricm numcriiquc coplecticur: qu6 fit vt ingrcdicntiii animis intcgram quodamodo tra&andaru rerum pof- fcflioncftatimprxbcrc vidcatur.Vtilitasqu^labocisprqmiu pollicetur,exci- tat animos fcicntie. deiiderio &: icupiditate. Sed vt ad rcm ipfam tandc vcni.t- mus , Illud omnibus fatis eonftat,hunc libcllum in illa phyliologie, partc col- locandu ciTc,quc_ Parua Naturalia complc&itur. At nc quid a nobis lgnotum ponarur , agc nonnulla prius dc huius dcnominationis rationc dicamus. parvorvm natvralivm dcnominatio a Latinis inuecaeft, Grccis pror- fus ignota.Hi enim,vnuqucmque cx libcllis fub huiufmodi infcriptione con- tcntis,proprio nominc vocarunt,comunc iftud omifcrut . Hoc vcronominc, dcfignancLacini,omncsillastra&ationcs inquibus Ariftotclcsdc paifioni- a. i D E ORGANIS SF.NSVVM, bus communibus animx &: corpori dodrinam rcliquic.Quxnam vcro iinc il- be,mfcrius luo locodcdanibimus. Ratioautcm mlcriptionis , facilc .1 nobis pcrcipi potcric ii,quid pcr NATVRALE, mox,quid pcr P A R V V M li- gnihcctur,cxportamus.Naturale hic nihil aliud iignificat quam quod in- tra Natur.r hm tcs continctur: atqui huiufmodi funt omnia de quibus in hifce libcilrs agitur:iurc igitur nacuralii di&a iunt. Aifumptioncm facilc cftprobarc,fivcrba Arillot.in 6.mctap.cont.z,&: in primodcanimacont.16, &:ih iccundo Phylicx autcultationis noa fcmcl rcpctita vidcamus: Natu- ralis, inquic , proprium cft formam in ma:cria coniidcrarc , ac pcr matcnam fcnfiJcmdcfinirc,cumnihil habcat quo. non iitvt Simum,&: cuius ratio a mocu &: maccria fcparari poflic . Talcm ^icurformam qui conlidcracvcl ialccmaccidenciacalisformx,iurc naturaliidici potcrit:tcltisclt Anltotcl.in it primo Cxli,cuiuslixc funt vcrbasScicntia di Natura fcrmc plunma vcrfatur t* incorporibus&:magnitudinibus,&:horuart^ionibus,&: motionibus,prctc cc rca vero m principiis qux talis fubftantix fwuQuod autcm hqc dc quibus in hislibris agitur, talcsafYcctioncs fint , patct , ;tquc cx his qux mrra diccmus adhuc planius fict . P A R V I nomcn,non ratbnc cxiguitatis libroru additu cft(lcuis cnim dcnominandi ratio ifta cifct ) ncuic ob id qu6d rcs agatur non multi momenti (commcntatio cnim dcamma,iuius iftx fuitt appcndiccs ad- 8 mirabilis atquc aluflima cft )fcdquiaharumrcnmtrattatio, multa in bbris dc anima cxplicata omittit , qux vt hic aifcrri dtbcrcnt , ita non affcruntur, fcdtanquam ibi cxquifitius atquc altius tra&acafupponuncur. Hoc do-  cet Ariftot.in cxordio huius libri , dum ita loquitui: Qu.c igitur dc anima di-  c>afunc,ponancur,&: dc rcliquisdicamus, primumqicde primis.Et paulo in-  fcrius,Scd dc fenfu &: fcnticndi atru,quid fic,&: quarcaccidat animalibus hcc  afTettio, di&um cft prius in his qux dc anima . Quoc, ii Parua ctiam iftadi- ci,aflcrcrc vcllemus, ob id quod leuiora fint: quam qux in prccedcnti dc Anima commcntationc dc iiidcm fere rcbus dicuntur , non cflct a men- te AriftocclisciuldcmqucconfuctudincaJicnu,quicumtrcsdcmoribustra- cacioncs cdideric,vnamillarum,nomine Magnorummoralium infcripfic, non,quod plura, illis qux ad Nicomachum vcl Eudemum fcripcx iunt com- plcttacur.fcd quod dc grauioribus atquc altioribus agat.Nimis fortaifc multa dc infcriptionc hac,qUx ncquc Ariitotclis cfi,neque cx aliocruam cx vi nomi nis pcndet,dixiilc nos alicui vidcri poterit:at fiis,non temcrc aliorum inueta rciicicndaelfe didicerit,cx Auerroc m prxfatione poftcrioru Analy.&: Arifto c cclcm ipfum ratiombus cx vi nominum fumpcis , in primo Mctcor. aduerfus Anaxagora,&: in mulcis aliis locis vti animaducrccric, hxc anobis iurc omit- ti rn faac psacfationc non potuiifc,quinimo prope ncccifaria fuiife cognofcct: Quarcadrcliqua pctgamus oportct . Qucm locii PARVA NATVRA- L 1 A m phyfiologia obtincant,dcclarat Ariftotel. ftatim in initio huius libri " cum ita loquitur, Poftquam dc anima per feipfam , deque iingulis eius potcn u tiis dcccrminatum l.im antca cft , proximum cftvtdc animalibusagamus, ac " de omiubus qu.c vit.im habent , qux iint proprix &: qux communcs ipforum " aCtioncs.Pcrtincntigicui iftaadpartequxeitde Animalibus.Scdhic dunlcx fit quxftio,vna,qua quxritur,qucmna locum libri ipii dc Animalib 9 in phyii- ologiaobtincat:altcra qux eft explicatu dirricilior, qucna lcilicct intcr feor- dinc Animaftici libri(multi cnl lut)haberc dcbcat . Nos vt priori quxiito ia- tisfaciam*, fcntcntia ab Ariftoc.in primi'libri Mctcorologici initio, dc rc hac " poiica,audicda eifc dicimus,qux ita habct,Dc primis caufis nature,, &: dc om 44 ni mocu nacurali di&u cft.Prima cft hxc pars phyfiologix quc. 8.hbris fermo- num ET SENSIL/BVS. j ^ num naturaliumpriorum continccur.in illiscnfmdcprimis&rcommunifTi- mis principiisrcrum naturaIium,corundemqueaccidcnribus agitur. Dico primis,vtmatcriaprima&:moucntcprimo,&: hocn5abfqucratione:Curn cxmatcria prima, formx,quibusrcs phylicxactulunt,a lolo agtntc cduci polTincquas dcindc propru fincs cofequancur. Formam etcnim pi imam Sc primu fincm non conliderac phylicus, fcd mcraphyficus,vc docct Aucn ocs M inccruolibromecaphy.comccrcio. Raciocft,quiaprimaforma& primus M finis quaraIcsfunc,abomnimocu,ommqucabftrahunr mutacionc. Matc havcroprima,moucnfqueprimum,mocumucacionemque aquibus nun- qua difcedic fpcculatio phylica,hahct fibi fcmpcr anncxa.Quare agcrc qui- " dc de formaquz pcr motu habetur,& de finc qui hanc confcquitur,ad phy- ficu fpcttac:primx vcr6 formx,& vltimi finis c6fidcrario,lupcriori artifici,i. B mctaphyficorelinqucndaeit.Hoc AlbcrtusMagnusin fccudophylicx au- lcultationis tra&.fccudo,cap.i.pluribusdeclarauir:qux tamcn omnia func ex vcrbis ipfius Arift.fumpta,quiin finc prioris phy.ita loquutus cft:Dc pnn cipioautem fecundum formam vtrum vnum an plura,&: quoc , aut qost linr kt coniidcrarc diligcnccr,primx Philofophix munus cft:dc phylios aurc &: m- tt tcntuifofmisobnoxiis.mpoftremisdemoftrandisdicemus.EtibiAucriccs  optimenotacfpcculationcmformarum non ad vnam fcicntiam pcrtincrc. Exquoobiterilludcolligcrcplacccnonomnino clfc iis alfcnticndum qui doccnc,Ariftoc.in primo phyficorum ob id canrum dc matcria prima cgilfc, vt Anciquocumerracadcccgcreccorumquc dc principus fcntcntias falfas c mcdiocollccccalioquin, cxordium fuxcracracionis a fecundo libro ftiiilc fumpcurum. Hxc,inquam,non facis probanda funt,cum ncquc ita dicctcs, C rationcmfcre vllamcurdc primomotorcinoclauo cius tractationis volu- mincagatucafferrc poflirrtmeq; quonam in loco dc matcna prima,qua pri- roa agcndum forcc,dcclararc valeanc. Sed dc his alias pluhbus : Nuc fatit i i c iignificairc,Ariftor.pcrprimascaufasmatcri3primam&: pnmum Efficicns incelJjgerc-.ac proidc verbis illis libi osDc nacurali aufcultationevocacos dc- fignarc :quod iccm part icula , piobat, cum dc illo in tcrtio cius tracta- cionis,ob naturam, in rcliquis vcro quatuor poftrcmis ob primum Moucns, vcleciamobfcipfum(primacnim paliio corporisnacuraliscit Jagatur. Sc- quitur Arift.in codcm cxordio : Prxtcrca vcr6dcaftrisrcttcdiipolins,m\r lationtm liipcnorcm,8cdeclcmcntiscorporcisquoc&: qualia. Abibluitur u hxc parsin hbrisquatuorde Mundo{ itarcctc vocant Alcxandcr cv OJym- piodorus)inquibusdclimplicibus illis corponbusquxprimocx principiis Y) anceacxpoiiciscoalucrunci.de c.iIo& quacuorvocacisc)ctncntisagitiii:in duobuscnim prionbus,deipfocorporc c.rlcfti,prxccripvcr6 dc Aftris,in poftcrioribusauccm dcclemcncts quaccnus fi rr pliciacorpora lunt, p.u tci quc vniuerli.agirur.Quocciam rit, vtnulKi rationeillorum lenccntiam pro bc m,qui libros dc Mundo,hbros dc Principiisinfcribendos pucanrac fi cx Jcftiacorporaranquamagentcs&: moucntcscaufr, grauia& lcoia caquam maccriarerumnaturaJiumfinchabtnda.Pnmunicnim,aduerfantur vcxbis iJUs primi Mcrcorologicorum , in quibus non limplicitcr clcmcnti nomcn legituc,fcdclemenci corporei: iracnim habcnc, k) 4tl SfS&ixfnflf miuv- w  Prxccrca primis vcrbis prioris dc Cxlo qux func : Scicntiadc natu- " ra fcre pJurimavcrfacur incorporibus &: magnicudinibus , in liorum mo- * tionibus atque paflionibus , adhucautcm in principiis , qu.c talis iub- * ftantix func. Simpliciustalcmcxhacpropoiitioncconfcquutioncm tol- ligit , ( ncmpc) Poftquam dc pnncipiis naturalibus actum cft , oportet a. ii. 4 DE ORGANIS SENSVVM, dc corporibusfc habcncibuscorpora dicere. Et Auerrocs ibidcm initio fuat commcntationis ita loquutus eft : Libcrdccxloeft primusinordine libro- rum particularium , in quibus particulariterde fingulis totius mundi parri- bus loquiccepic. Siergo Ariftocclcsinillis librisjdccorponbus&habcnci- bus corpora, parcibufque Vniuerli compoficis vcrbafacic, quificri potcrit, vt infcriptio dc Principiis fic cis propric accommodata ? Addit Philoiophus ineodem procemio mcteorologico , Etdceaqux inuiccm fit pcrmutatio- nc,&dcortu &:intcriru communi. Tcrtium defcribft librum phyfiologi- cum,qui Dcortu&:interftu infcriptuseft: ibinamqucdcclcmcntis iifdcm dequibusinpoftremisduobus fibris dc cxJo cgcrat , non tamen cadem ra- tionc,fcd qua principia mixtoru funt,noua,fubtmsaclongarraditurdoctri- na.Noui pcrmultos eofq; clanflimos PhilofopHos e/Tc , qui alitcr vcrba ifta Ariftot.interpretcntunnosvcro Olympiodorum ,&Ph;iloponumhacinre libcntcr fequimur. Argumcntum autcm, quo adductialitcr illi fcntiat, talc cft: Nacummlibnsdcortu&:inccritu primumdcortu comunitcr agarur, mox dc artcrationc mutua clcmcntorum : qui fieri poterir , vt verba hxc in quibus altcratio mutua,gcncrationi comuni prxponitur , ad illos rcfpiccre dic.im.us ; Quarc addut, Libros duos Dc cxlo poftcriorcs, iilis vcrbis potius de(ignari,quam cos qui De ortu 6c interitu vulgo infcripti funt. Nos autcm dicimus primum,rationcm iftam, illi etia intcrprctationi aducrfari, cum in tcrtio Ub.de cselo, primum nonulladegcnerationc vniuerlim ab Arilt. prx- mittantur, mox qux ad mutuam elcmcntorum mutationem pcrtincnt, cx- planetur: Pr.utercaargumcntuilludnullumomcntuhabcrcitaoftcdimus. Cdftat Arift. hlc cx propofir o partcs fux phyfiologix cnumerare. Suc igitur eius vcrba proprie limpliciterque accipicnda,ita vt partcs illas ab co propo- ni exiltimcmus in quibus pcr fcfic propric dc phyfiologicis tractar. Patct au- tcm in Ubris tplis dc ortu fi intcntu infcr/ptis , cx propofiro,&: pcr fc, dege- ncrationc, mutuaquc clcmcntoru mutationc alccrationequc : in libris vcr6 dc czlo cx accidcti potius dc iifdcm doctrinam fuifTc inftitutam.Quarc vcr- bis illis,non libros dc cxlo,fcd dc ortu &: intcritu notari putandum eft.Qux vcro diximus probari pofllint Ariftor. ipfius tcftimonio, qui in primo libro dc ortu &: intcritu lta loquu tus cft: Dc ortu autem ficinteriru corum qux na- tura fiunt &: intcreunt, zquc dc omnibus , &: caufx diuidedx &: rationcs dc- tcrminandx. Prztcrcaveru dc Alccrationc&^Auctioncquid vtruquefit. In cxordio vcrotertii Ubri cractationisdccxloalitcr.aitcnim,Dc primoigitur clcmcniorumdiclumcft,&:qualcquidcftfecundum naturam.&quodcft ortus &: intcritus expcrs. Rchquum cft autcm dc duobus dicere, fimul vcro accidct dc his dicencibus,de ortu &: intcritu confidcrarc.Obitcr igitur ibi i- fta pcrtractantur, atquc hoc ob cam fortafic prxcipuam caufam , quod cum ibi declemcnusquaparccs Vniuerfifunt,fcrmofiat:Vniucrfumautcipfum xtcrnum perpetuumquc fit, vidcri alicui potuiiTcr, clemehta ctiam xterna poni dcbcrc : Kx non xtcrnis cnim, qua vnquam rationc xtcraum coftitue- tur>A tqui vidcmus tamcn clemcta affidue oriri atquc intcrirc. Arift.igitur vtdcclararct quarattonc, clcmcta xccrna,&:intcntuiobnoxiadicidcDcat, de Generatione vniucrfim primum n6nulla,mox de murua elementoru ge ? iicrationcdifputarcvoluit.Scquitur,Rcliquaaure parshui 9 mcthodicftco- % fidcranda,quam omncs vctcres Mctcorologiam vocabant. Quarra partcm phyiici ncgotii innuit : in qua dc iis qux in fublimi ( id cft in fpatio quod in- tcr tcrra&: igncm eft)ex duplici halitu oriucur,tractatio,trib* hbris abfolui- tur. Quartum autcm, qui tot difficulutes pcpcric,c6cque liccs cxcicauic , vc mccco- .T SENSILIBVS. 5 metcorologicoargumcncocum Ariftc>ccIeconiungimusMcaexaccidcncipo- cius,qu.im ciltncialiccrad Meceoralogiam fpe&acc ftilcrittiusi Nequchoc mirum alicui vidcri debcbic, ii morcm Arilcncclis dihgcnccr hac in rcob- fcruet,& quxdoctiilimusciusincciprcs Lirtconicnlisnon lcuacinobisanno- tatarcliquit. Addicincodem procemio.Pcrgenccsautcm fpcrulabimur.iiqaidpofljmus nixta rationcm inductam de atumahbus &c planns vniucriim 6c ligillaum diccre. Lxprimicquincaphyliologiae parccm (iucpoftrcm.im (ad h.iUc cium prxcipuascnumcratas, hbclhahj dcphylicis confcripci, rcferuncur ) in qua dc animalibus prinuim ordincm dottrma,- fcruans loquitur, prarcerca ycrd deplancis. Librosaucem iftos Dc plancisnon habcmus ( duobus txccptis) qucma.lmodum ncquc hbros de Foflihbus, qui quatuor Mctcorologicos commcmoratos fcquebantur. Pnori quxftionc adcxitum perducta, reliqum eft vcad lccundam pcrga- mus,adquamcnodandam,eodcm prorfus mododicimus:Non aliundcordi- ncm librorum Animafticorumcilc pctcduuuquam cxiplomttAuchorc,qui folus cocam hanc liccm dirimcre poccnc. Vcrbaciusin prioricapicc lccundihbridcpartibusanimalium ua habct, Exquibulham&rquot numcro mcmbris (ingula animaliaconltarcnt , hbns Hiftoriarum, qui dc his a nobis icripci lunr,planius cxphcauinuis: Nunc quas ob caufas, quzquc luxca hunc modum fc habcntconlidercmus. Hic intclli- gerc quiuis poceft hbrum dc liiftoriaanimaliumprxcederchbrumdcpar- tibus,qui polt ftacim fcquicur. i Infincdeindcquarci ciufdcm hbri ica loquucus cft:Scd deparcibus nm- * malium quam ob caufam,qua:que(inc,di#umiamcft in omni animaJium 1 gcnerc,quibuscxplicacis , rcftacvtdeParcibus animahum inceflui lcruicn- 1 tibus dufcramus. Qux vcrba liccc m quibufdam excmplanbus ahccr habca ' cur rccte cam jnadoctwGrrmyiris, icaeirclegen.lavc nos lcgimus animad- ucrfum cft , ciim ii altcram lc&ioncra fcqucremur , non facilc apparcrct qua ratione verbaillaquintilibriDegt-ncr.uioncanimaIium>capiccfcpcimocx- pbcari poflcnt. Taliaautcm liinc: De voccigicurquajnonancediircruimus , cumdcicnfuaucde animaagcrcmusjhunchabcantmodiim. M.mitcltum , igicur cft hbcllum dc inceflu animahum , hbrum dc partibus eoi umdem lc- qui-.quod verbactiaminillius cxordiopoflcacomprol at.Cumennninlibro dcPartibus,animaIuim partcs comnuiniorimodo limpliuteiqucpropojj- t* cflcnt,adparticulanorcs&:concraciiorcs (ordincm natuwr lcqucnsdcf- cendcndum libieflc oftcndic,quando ita loquitur,Dc commodisauccm ani- malium partibus ad motioncm qua- pt-i locum rir.pcrfcrurandi m cft . Ncc minons momco tucque in finc hbelli lcguntur : Dc pai cibus lgicur cum alns, tumiisqusEadmocumanimaliufaciuncdiocmodoichabec.Hisauccm/icdc- tccminacis,proximumcftdcanimaconccmpIaiL Quarequi ad diftin&ionc duplicisordinisconJugiunt,vthancdiflicultaitm vucnt,ahumqucordincm intcr hoslibros ponanr,non funt, vt mihi quidc m v uletur,3udicdi. Ex his au- tcm poftrcmoallacis vcrbis,duohabcrtcur,quoiium vnuclt, l.bellumdcani- mahuinccflu,librumdc parubusanimahu fcqui:alccrum vcrcshbrosde Ani- maportillumftaumcflcponendos . ScquicurdcindchbclJus dcinltrumcn- tisfcnfuum&:lcniihbus,icacnimdocct Anftoctiesineiuscxordiohis vcrbis, Quoniam dc anima per fc,nccnon dcpoccftacibusiingulis,qu.ir pcr paicrs i illi mfunc,cradacum cft prius : proxnnum cft dc animahbus diccrc,&: ns i qiia.'Vicamhabcnc,quxnampropnc,&:qu.u communcsillorum linc aciioncs: * a. iij. 6 D E ORGANIS SENSVVM, &:infrt. Dcfaculcaceigicurqua vnufquifquc fcnlus prxdicuscft , ilichim cft ' prius.vcrum inquibufnam lnftrumentiscorporisapti linrficri quxrirur.Pro- A, ximus huiceft hbcllusDc memoria&: rcminifccntKuquod ttftantur bxcvcr  ba qux lunc in finc hbri de feniilibus, Dc inftrumctis quidcm fcnfuum & fcn > rtlibus,quonam modo fc habeant,di&um cft. In rcliquis autem de Memoria i &: Rcminifccncia,pia.tci ca dc Somno&: Euigilacione coniidcrandum cft.Ex his duoannocarc liccc,nimirum , hbrum dc Somno poni poft librum dc Mc- moria, m quohbrodcSomno Anftotclcs librum de Somniis vnum,&alrc- rumdc Diuinationc exfomnns Vult contincri: quod nobis fignificauicin c- pilogo libclli dc Diuinacione cumair, Quid igicureftfomnus&quidfom- niurtv,qtumur bbcauiam vrrumqucillorum fit:prxtcrcadcDiuinationecx iomniis,dichimcft:nuncdc Communianimaliumotioncdicendum.Exqui- busctiam vcrbispatcc,librumqui Dcanimalium motionc dicitur, lllos fta- B tim fcqui dcbcrc. Cui dcinceps acccdit libcr Dc gcncrationc animalium: id cnim colligitur cxpreiTe cx vcibis poftrcmis libri prXccdcntis,quxficha- ,, bcnt, Dc partibus quidcm lingulomm animalium^&dcanima^dcfcnfuc- *, tiam, &:mcmoria,&fomno,&:communiraotionediximus,rcftatvtdege- ,, nciationcagamus. Scquiturliber Dclongitudinc &: brcuitatc vit.c,vrap- parct cx poftrcmis vcrbis quintilibri dc Gcnerationcanimalium,&:priori- bus lllius.Succcdit libcr Dc iuucncute&: fcnectuce , mox alccr qui cft Dc vica &:mortc,vt cxvcrbis in finc libclli Dclongitudmc &: breuitatc vitc, ofteditur. " Que funt alicuius momcnti &: diligcntcr confidcranda:Surium cnim.inquir, w plantx&c iplius caput cft radix,annux autcm infcrnc,cum augmcntum,tum " fru&uscapiunc . Cxterum de iis fcorfim incommcntariisdc Stirpibustra- * kabitur:tn prqfcntia autem aliorum animalium cum longitudinis tum breui  *' tatisvitx tradicacaufacft.Reliquum igitureftcontcmplaridc iuucntute&: ^ " fcnc&uce, dc vica& mortc . hisnamqucdcterminatis,cra&atiodc amma- " hbus finem habcbir. His in vcrbis tria funt animaducrtcnda , acquc illud im- primis,hbros dc Animalibus{hoc fupra diccbamus) eos qui luc de platis pr$- ccdcrc. Altcrum vcr6,cum Ariftorcles ait , fe vellc dcinccps dc Iuucntutc &: fcnc&utc,dc Vita &: mortc agcrc,c6ncxa hifcc tra&ationibus vna vellc intel- ligi.Ifta vcr6 funt Iibcr Dc Expiratiohe&: infpirationc:&: libcr Dc fanitatc& t> xgritudinc: quod dcfignant vcrba ad finc illius polita. Dc vita aute&: mortc,  dciifqucilliscognatafcrcomhibusdiftumeft.Tcrtiumanimaduerfionedi- gnumcft,fincm fpcculationis dcanimalibusinlibrum dc fanitatc &:xgri- tudine,delincrc,qui dcfidcratur: ad phyficum tamcn aliquo modo illum pcr- tincrc doccc Ariftotclcs, incxordio libri dc longitudinc &: brcuitatc vicx hls vcrbis: Dc Somrto quide &: vigilia di&u cft prius,De vica autcm &: mortc ^  poftcrius diccndum cft,atque cadcm rationcde morbo&: fanitatc quatcnus  ad phyficamcontemplationempcrtinent. Quod veropoftrcmus omnium librorum Animafticorum fit libcr De fanitatc &:morbo,facilceftprobarc: Ecenim C u m A nftocclcs in finc libri dc infpirarionc &: cxpiracione narrat : fe iam cgiflc dc(omno&:vigiIia,dc vita &: mortc atquc dc annexis his,non limpliciter loquutuseftjfcdcum verbo'***', qnod Sancindicat,aliud quid adhuciibiagcndum fupcreire. Exhisqux anobisallatafucrunc,faciscon- ftarc puto,quallfnam fit intcr libros de animalibus ordo retinendus. Res exi- gcrot vcad lllum confirmandum rariones adhibcrcmus. Vcrum illas in com- rnodiorcm locumdirrerre,farius ciVc ccnfcmus &,quod ad inftitutumno- ftrum magis pcrtinet,in prelentia pcrfcqui. Qua- ETSENSILIBVS. 7 Quaredefcopo(quod quidcm fccundo loco a nobis propoficum cftjnunc agerc aggrcdiamur . Scopum iddicimus quod &: Grxci^rcudiligentcr cxpcndcnti vcrba Ariftorelis in finc de longitudinc &brcuitacevicx, vbicumnonnulladc plancisdixnfcc, h.ec iuluucrc voluit: Scd dc hisin conimcncariisdc Stirpibus agetunin prx- fentiaauccmaliorumanimalium cumlongitudinis tum brcuitatis vitx cau- fadictacit. Rchquum c!k igicur dc iuucntute &c fcneccucc conccmplan, nccnon dc vica &: morccihis namquc dccerminacis, ca qux de animalibus cft fpeculatio flncm habcbit. Ncqucidnobis ncgociumexhibeat vllum,qu6d nimium inhifccvcrfari vidcacur. Mos cnim cft Ariftotclis vcaliquandocommoda occafionedu- ftiis de rcbus qux libi ofFcruncur inalicnis locis pluribus agac quam opus ciTcvidcacur, dummodo ad cundcm omnia finempctincanc. Multafunt apud Ai.lu tckm cxcmpla huiufmodi :ac nullus fcrc cft qtij id non ani- maducrtcrir. Scdaliquisforcaflcirrftareacrius poftct, Qua/i himirum dc hifcc paffio- nibus c ommunibus animalium &: vitam habentium, hlc agcrc locus non hr, cum ad librum potiusdcanima,iftacractatiofpccccc:quod probatur, quiac- iuidem uu ntixcft,dccaufis&: dciis quxacauiiscftectaoriuncurvnacra&a- re: ac m hbris dc anima agitur dc principio&:caufa lilorumomniumacci- dcncium, ncmpc aninu: igicur ibidcm dcciufmodipaflionibus agidebuit. Affumptio probacui u quia caufa&idquodacaufaoricur,inuiccmrcferun- c-.r. : i clacorum autcm natura cft , vt vnum ablque alio dirfinicc cognofci non pofTn&: vt limulinnt, ita quoqucftmul cognofcantur.HocdocerAriftotclcs in Catcgoriis:Capitc dc Relaciuis,&: chciuncur exquincolibro Mccaphyfico- rum , capitc dccimo quinco. Minor pacec , &: confcquucio, nota cft . Confir- matur'wquia ifta lunc animaJium accidentia: vbr igicur dc animalibus crattatum cft,ibidchisoporcuit agi:Probarurconfcquutid,quiaeiufdem fci- cncix murtus eft dc fuo luluc&o &: aflectionibus cuifdcm vna difpcrtarc.Col- ligitur cx Anftotele inprimp poftcriorum analyticorum tcxtu quadrnge- iimoccrcio.Rcfpondcrcoporccc :dc hilce affcCtionibus tam in libris dcani- maquam lucagi, fed lccundum djuerlararacioiu ui : quod qmdctn optime couucnit :Dchisfane'agiturin libnsdeanimacxaccidcnti, nimirum vtex cbicdu ET SENSILIBV 9 obiectis &:ationibusfaciliusnofci poflcnt animx poteftates.quxibipro- pnc& pcrfediic vcro ccontra,iIla ncmpc pcr ic, potcftatcsanimxexacci- dcnti,conlklerantur.Prxtcrca,vt monct Aucrrocsin pnmo mctcorologi- corumcapitc primo,iftain librisdc amma vniuerlalitcr &: fubquadam ra- tionc communi,velquaanimxtantumconucniunt,hk qua animx &cor- pori communia funt ( vcl xquc dicas vcl non xque nihil rcfcrt ) coniidcran- tut.Quain reanimaduertcndum cft,quod infupcrioribusetiam monui, A- riftotcleminlibrisdeanima,multaexhiicc hbns fumpta,cxaccidcnti pro- poncre , ad declarandas fcilicct magis racu 1 tates animx. hic vcro c contra, multa cx accideti fumcrc qux in libris dc anima pc r ic ikclarata lunt,vt ha- rum affcccionum dodrina planior rcddi poflit . Argumento ita latisracicn- dum eft:Illud quidcm locum habcre m fcienciis totis, non item in partibus fcientix.Nam in libns dc phyfica aufculcationc dc cauiis agitur, non tamcn dccfFcctisnaturalibus:itainlibrisdecxlo, doccmurcxlum fuo motu& lu- mineomnia ifta inferiora producere &confcruarc: non tamcndcipiiscr- fcctisfublunaribusacxlo produ&is&cconfcruatisvlla moucturquxftio.be cumadditur,iftacflcrclata:dicendum eftcverum ld ciTc in gcnerc,nonm fpccie.Sidicatur,fcnfum Sc fcniile eiTe relacain fpccic : rcfpondcndum \ bi dcdcrimushxceirerclata,fatiseircibidem iimul nota Acriquantum adid qu6 rclata funt,non autcm quantum ad naturam, &r ad vtriulque : cum prxfcrtim hxc ex co tantum gcncrc rclatorum linc qux fccundum dici Lacinivocant. Adidquod additur ita rcfpondcmus: Siper libros de animalibus fn- celligamusomncsillastractacionesqux fupraa nobis func cnumcratx,& qux cxordium alib.dchift.animaliumfumur,ad librum ver6dcianicate&: xgritudincdclinunt, vera eflequxobiiciuntur , nihij tamcnaducrius nos facerc:atiiappellationclibrorum dc animalibus intclliganturrantum ( vc vulgo (blec)libri dc hiftoria,&: de partibus animaJium: diccndum cft hoc cf- fcfalfum,quiainlibnsillis nonniudcmaccria animalium fcrmo fit . Quod vc vcrum (it dcclarandum cft. Vniuerfa dcanimalibus difciplina,tribus co- gnitis abfoluitunhorum primum crt animalium e/Tentia , cum fibi propriis operationibus. Alterum cft corundem gcncratio,quafcilicct gignuntur, &c lucccflionc quadam confcruantur.Tertiumeft vita&c mors.Triahxc Ari- flotclcs admirabili nobisartificioproponit,&: primum confufc omnia(vc fo lcr)mox diftincte&: pcrcaufas. Inlibris igitur de Hiftoriaanimahuma pri- mo vfquc ad quincum,quid eflcntiaanimalium &: qux lint eius operarioncs doccmur . Illud fatis patct. Hoc patcbit ctia acutc ltitucei capuc odtauu, no- nu,decimu,&: 1 1 .quarti libri,vbi dc fenlibus.de iom no.de vigilia &: de fora.- niisagitur.Inquinco vcrociuldcm traciationis,de gcncrationc animaliu. In8.dc vita&: mortcdiilcruit.Ath^cqu^ibicofufc&^quoadwCT traditaiiit: diftintc&:qiioad7: , r,m ahis hbris iubfcquctibus proponutur.Quantu c- nimadcflentiam animaliumfpcctat,illa cxmatcria &: forma conftat: Pri- ma autcm cx hifcc cfletiahbus cauiis matcria cft : quod clicitur cx Ariftocc- lc,quialiquandoait,ad cognofcendam nacuram artificialium non folum roaccriam fcd formam cciam nobis cognitam ciTc oporcerc . &: hoc ipfc fcr- uauic in libris phyficx aufcultationis.& cft fcntentia Aucrrois in priroo me- ccor.in cxordio,&: in primo phyiicorum ccx. fcpcuagciimo , &: ccrcio eiufde tra&ationis tcxcu fcxagcilmoquinco: quod aSimplicioquoq; aliis verbisdi ci folec,formaa matcnafubftcntari,matcriamquc ad rcccptioncm formx fupponi . Prxtcrca natura ipfa in rcru generationc hoc cocic ordinc vtitur: io DE ORGANIS SENSVVM. priuscnimmarcriampnrparar, cxquamarcriapreparata formaextudirur, moxcompoiicumipfumnaturalcontur.AriftottU sia,nirpoftlibros dc-hi- ftoria animalium, pokuc Jibros dcpartibus animalium, vrram in gcncrc ouaoi tn lpccicdcmatcriaagcrec:mox additlibrosdcamma m ojiubus dc forma,tdelt,animaipla diflcrircx matcnaautcmilla&hacforma.rotaani- maliumcll"cnriacorundemqucproprictatcsliabcntur,quandoquidcm cau Ix ellcncules tam compolirorum , quam proprictatum compoiita (cqucn tium.caufa- dicuncur eilc.Has auccm propnctatcs multx funt:pra?cipuc vc- ro Scnfus&r motus.his cntmnrimum animatum ab inanimatodiftert,vt cc- Itacur An(t.inprionlib.dcanima.rc\.i9,&:infccundotcx.iK. De hifccigi- turproprictatibus Artft.in patuisnaturalibusagit,quancum atrinctadco- rum quaruor libros priorcs,vcinfra diccmus.Hilcc ita conftitutis fequirur hbcr dc Gcncratione animalium tanquam qumto hbro dc hiftoria rcfpon- dcns.Scquunrur poftrcmoloco iiqui rcfpodentottauo,in quibuslcilicetdc vita&mortcatqucaliisannexisdjfccptatur.Ex hisapparctquomodoargu mcncumiitinanc:Nam licctadcandcmfcientiam pcrtincacfubiccltrm fuu poncrc,ciufdcmqueaccidcntiadcmonftrarc,non tamcn vcmm cft,vbicii- que dc maicria fubiccti agatur,vcl dc cius forma,ibidcm de accidcm ibus to tHiscompolitidillcrioportcrc.Nam,vrcxcmploagam,inlibrisdcpartiluis animahum,fubic&um c*ft pars animahs qua ifr^f>rcft,tanquam tocum quoddam : ibidem igitur agit dc lubftanria partium, id cft, tam de ma- teria quam dc formaipfarum: prartcrca vcro dc accidcnribus qua iplic talcs funt, vtomnibUs patct:atii ifta- partcs adanimal rcferanrur,nonrotum quidfunt.fcdparsanimalistantum.quxcuforma^id cft,anima, coniun&a, iompoficumcrfair,animalnempc vclanimatum. Huius animati copolici vcl a n i malis accidentia qui flcri potcft , vt doceantur anteaquam dc forma ipfa.id cft,animadifputatumiit?Ethoccftquod nonnullicxGrarcorum fcn tcntiarctcdixcnmt,librosparticularcsnon haberc fubicchim propriclo- qucndo:fubicaumcnimtotiusfcicntixcft:cum dcbcatcflcgcnus fcibilc vniucrlalc,&:dcomnibusinfcientiahabitis,dici.Dcfccndonuncad parri- culare fubicttum huius libn,quod cx vcrbis eiufdcm Ariftotclisclariflimc a quoutschci potcft qui in poftremis vcrbis huiufcc libri inquir, Diximus or- ganaicntiendi& ipfa fcndliaquomodofc habcantcumcommunitcr tum ligillatimircftat vcdc memona&: co quodcft meminiflc primiim omnium agamus.Quar vctbacum iis conucniuncquat in particula quarra,iuxta Alc- xddri lccctoncm pollta lunrdiabenccnim hoc modo , Scd quam facultatem fenlus vindquifquchabeatiam dichim cfbinquibusaurcm corporisinftru- mcntis fianr.nonnullipercorporumclcmentaquarrunr.QupIocoAriftote- les &: in aliis ctiam jvtitur nominc "Ztk". Nos vcro ha&enus Inftrumcrum fcnfusdiximus.nccumaliisfcnforiumdiccrecogcrcmur moquiavox bar- baralic(hxccnim monltranofugic Philofoph 9 fcdGrammaticus, vtdocct Ariftot . infccundo de Phyiicaaufcultationc)ied quia obfcura nimis (ir, nc- cjuc vim vcrbi Grxci fatis cxplicet: Alii Seniitcrium voc3t,fcd codcm mor- boiaborant.Nosigitnr pofthacnccircunfcriptione vticogamur, vcrbum Grxcum Larineprofcremus,&:aliorum Philofophorum prxcepca (equctcs AKlUictcnumvocabimus,id quodinftrumcnrum fcntiendi hactcnusnurt cupauimus.Hoc vcropropoiitu cflc Ariftotch in hoclib. tcftatur &: Alexa- dcr in iua prcfationc clariflimisvcrbis^Aucr. in primomctcor.ca.i.Quod vtpcrlpiciatur,illudtcncnc1umcft(quodfupractiam dbcimus) Propoiitum Ariltoccl .s in libris dc amma clfodc anima agerc,qux liccc comparata ani- malibus ETSENSILIBVS. rj a maliluis lit pars &: forma,comparata tamc fuis partibus totumquoddam cft, parteique&: pailiones habet qu.x dc ipfa dcmonib antur.Hoc verum cflc do-  cct Ariftotclcs in primo dc Anima tcx.$. his vcrbis: Qucnmus autera co- cc gnofccrc naturam animc iubftantiamquc,&; qux llli accidunt.Scd quoniam tractacio dc fubftantia animi dirHcillima cft, vt docct lbidem in tcx. 4. acci- dentiaautcmadcognitioncm ipiius quod quid cft contcrunt,cx tcx. iz.ciul- dcm libri:hinc fit,vt achirus Ariftotclcsdc fcnlitiua animx partc, ciufquc vi- nbus,anceadcahonibus,atqucomnium primum,de obic&isipiis tanquam notioribus,vnaquc dc inftrumcntisad fcnfum requiiitis,agat: quod clanili- mis vcrbis iignificauit m fecundo dc anima,tcx._; ;. Nulli lgitur mirum vidc- ridebet,ftibidehisquoqueagat,cumhic lftanon ex accuienti&.quaad altc- riusnotitiamconferunt,fcdperlc&: proprie, quoadeorum lciliccteilc ,ge- nerationcm &: naturam coiidercntur.Hac pat eiculanus dcclaro, Adurus A- riftotelcs dc attu lcntiendi,quinonficabfque corpore,necclfc hm vt ibtdcm dc inftrumentis fenticndi agerct vbi &: dc actu.Prxccrea vis fcnticndi ad aclu no ducitur nili obie&o prcfcntc (omnc enim quod mouetur vcl patitur, ab a- liquoalio mouctur,pafltoncmquerccipit,fincqtioa&io vclpaflio nunquaro fiet)atquifenfus inmoucri&:paticoniiftrt,tcftcArift.in fccudodcanima tc\. 5i(patiturautemabobicto)abfqucobicfto iguur fenfus nunquam ficripo terit:ratione igicur facultatis ic nticndi vcl lplius acT:us,dc obicchs iiuc fcniili- bus ipfis a&um cft. Hoc efTc vcrum docet Ariftoylcs in codcm libro tcx . 66. vbi fpc&abile illud cifc dicit,cui vifus accidit ,*acli dc fpcttabili fiuedeobic&o vifus catcnus tantum agat,quatcnus ad vifum rcfcrtur , ciufquc notitiam fa- cit.Ex fubic&oita poiito&: conftituto, patct primum cur infcriptioncin ll- lam libri rctinucnmus qux cft,dc INSTRVMENTIS SEN- S V V M &:S E N S I L I B V S,non autem qux dcS E N S I B V S& SENSILIBV Svulgorcceptacft.Nouimusquidcmqux adhanc rcm Alexadcr dicat:fcd confulionem quantum ficri potcftfugimus,refque ipfas, vtifunt,dcccftas&rclaras,nonobfcuritate inuolbtas cerherc .ui.imamus: cu- iusfortaifcratione Ariftot . acrius aliquando in antiquos inucdus cft, quam rcs ipfadciidcraflcc. Excodcmctiam fubicCto patet,curlibcrhic omnesalios Paruorum naturaliu libros prxccdat. Nam cum dictu iit,in hifcc libris agi dc accidcttbus &: proprictatibusanimalium,quorumpriorcs funt (enfus& mo- tus,&: intcrhasfcnfuscxccllat,hiclibcrin quodeiis agitur qux ad fenfum C ipfum pcrtinet,omnibus prc,poni iurc dcbcbit. At fcnfu s duplcx eft,cxtcrior fcilicet&: intcrior.fcnfuscxrcriorcs prirh6animalibusconucniunt,tumintc- riorcs:quod patctcxcorum opcrationibus.Iiinc fitvtpofthunc librum po- natur,isquidc Mcmoria&:Rcminii'cctiadicitur,quinimo pys etiamhuius a Grxcis iudicat 9 cftihofcc autc fcnfus fua fcquitur paflto,qua rattonc tertio lo- co ponitur liber in quo dc fono&: vigilia earumquc anncxis agitur . Scquitur pars que, cft dc altcrajpprictate, nimiru dc motu. Scd de his &C rcliquis hbris, cur fcilicct co ordinc poncdi lint,quo nos fupra pofuim*,iuo loco agcmus:ni- miru ciim ad intcrpretationc illorft accedem 9 ,quod aliquado&fortaile jfpe- dic anobis fictdntcrca hxcdixiflefatisfttrationcmq_j actulifTc,cur hicnofter precurrcre debcat.Iam(ni fallor)tria cx propofitis dcclarata funt. Rcliquu cft vtdeDiuiiione&: Vtilitatcpaucadicamus.Diuiditurcrgolib. induas prxci- puas partcs,Exordium &: ipfamTra&ationc.Hxc in trcs partes fubdiuiditur. In quarum prima dc AEfthcteriis ipfisagirur,quxrcndo cx quanam matcria, conftcnt,&: in qua corporis partchnt conftituta.In fccunda dc fcnliliumci- fcntia, gcncratione&c corundcm fpccicbus. ln tertia dubitacioncs quxdam ii DE ORGANIS S E N S V V M ad hac omncm trattationcm pcrtincnces apcriuntur. Hanc vn.im fimplicif- lim.im duulioncm fcqui placct, quodad ipfam commodiflimc omniahu- luslihricapit.ircduceicpoflimus. Quantx autc hec difquificio vtilitatis iit, i \ co tantumdifccrc pofliimus , quod tractationcm dc aqima pcrficit: qux lanc( vt Thcmiftiuscx fcntcntia Ariftot. protulit)adomniaqux cxtrafunt conofccnda,virtuccfquc omncs comparandas , magnum atquc inccedibilc aftct c adiumcntum. Quare qucmadmodum Mcdicum dcccr, vt corpus fanu confcruct: Pictorcs vcro&:Sratuarios,vt lllud coloribus &: fcalpcllo rcccc imi- tcntur,plurimumopcrcltudiiqueincorporis cognitionc confumcrc: ita ra- tioni quam maximc confcntancum eft,Nos,vt animum vircute orncmus,vcl potius ignorancix morbo grauicer affectum liberemus,animi nacura ciulque propriccaces omni cx parcc afliduc conccmplari.Hxc dc *0*>*yt*ntt. Uei^ oTtpov  &r Xryoffip , i&j rma aniraaliu a&u cft)pluribusdcclaracalucrc:gcn*enim dansforma(cefteAuerrocin ccrciocar- li cora.zS) dat omnia accidcntia gcncrato,mcdia illa forma. Pnmum autc dc primis agam*. ( Ponacur).Nocac Alcxadcr cx Arift.primo Analy.poft.duphcc clfe fuppolitioncm. Vnam qua Grxci aliquando vocat: Ariftot.VCto lllo in loco po(icione\Lacinicffacum,Alcxaderhic limphcircr fuppoiicioncm. 1 clt propolirio ilia,quam ncccilc eft qucmlibct doccndum domoafrcrre, non autem a prarccptorc cxpcftarc : vt,dc quolibct cft vera afnrmatio vcl ncga- tio,non contmgit idcm limul cifc&nonclfc. Quibus lolisaut ccrtc pau- cisaliis ,dcfcriptio llla Anftotelica conucnit. Alia vcrocftqvue ab Arifto- tclc fuppolitio ulcft imStmt voca t u r , .i Philopono po(itio,idcft 3t*r,ab AK xandro luppoiitio expartc, ldcft *'3ik xtA^i'p0-, quia non omnino indc- monftrabilis & fuppolita cft , (cd in aliqua lciencia folum dcterminata 16 DE ORGANIS SENSVVM &probara,inaliavcrofuppolicaaccanqua conccfla&: indemonftrabilis ac- ccpta: &chanc cum quidem quifit doccndus habcrenoneft ncccllc: hac m- fcicncus fubalccrnis cognofcicurdcmper cnim quq fupcrior eft , principiain- fcrioris probarc debcc:infcriorvcrdafupcriori probata rccipcrc.Philoponus avitc in primo poftcr.com.xihnita cflatum a poiitione idcft fvd tutfpoutionem ab Ariftotclc, aut liippolicione cx parte ab Alcxandrovocatam. Hat aUtem nil aliud limcquam veldchnicioncs cra- dit.cvcl propofitiones inhbnsdc Anima dcclaracat. (Primuqucdc primis). Latiniqui Alexandrum fcqui volucrunc, malc inccrprccati funt h.cc vcrba. Pcr primas cnim,communioresoperacioncs incclligunt, ac dc iis pnmum a- gendum cllcvolut.quiacommuniora ordincdodrina:pia:currat,dcfcntcn- cia Anftotchs pnmophvf. tcx.57. &: tcrtiociuldcm tradatiomstcx.i. Paccc tamcn Anltocclcmpriusdcproprusquam dccommunibus doclrinam infti- cuiifc. Scnlus cnimAE motusdc quilms primo agit iiinc animalium propria, mox cafcquuntur qu.c viucncium omnium communia funt.Qui Alcxandro aham tnbuucfcnccnci am,ntmium llliusfuncftudioli. Ncquccnim vidco,vn- dcnam illameliciac. Diccndum cftigicurhicvcrbum =*tw pro co quod pro- pnum cft fiue proximum, ab Ariftocclc vfurpari. Hocautcm farpc ab ipib ric- ri , in fccudo de phyfica aufculcacionc &: in poftcnoribus Analycicis vidcrc li- cet.Dc primis igicur,id cft proprns&: qua- primo cciam loco propoiic? func o- pcrationes agit Ariftocclcs:hoccftdc iisqua? animahbuscantiim conucmut, iniifqucfolisrcpcnuntun vt fcnfus,cuiusobicctum&:inftrumctum hicqua:- rirur,mcmoria,rcmmik i ntia,&: mocus: mox easdcclararurus,qujc viucnci- bus omnibus,hcct nonxque,tribui polfunt. Iam vcroargumcto Latinorum lta rclpondcmus:Ordincquidcmnatur.E, qui a prioribus&: vniucrfalioribus ducitur,comuniora precurrcrc : (&: hoc quidc ordinc vtitur Ariftotclcs mtcr partcs prax ipuas &: k icntiaru totarum,vt ita dica, complctiuas.) Ordinc ta- mcn docrrinx, qui noab vniucrfalioribusfumitur,fcdab iisa quibus facilius difciplina tradi &: acquiri poflic,pr$ccrea vcro a nobihorib 9 ,ahquado poftpo- ni. Huncordineminduxit Ariftotel. inquintometaph.cap.priori,&: Aucr- rocs ibidem in com.quinto , clarifsimis vcrbis cofirmauic. At non folum iplc tradidic,lcd farpefcruauic in lcicciisprarfercim parcicularibus liucinparcibus (cicntiarum.De Animalibus cnim primo agcrc voluic quam de plancis,vc fu- pra oftcndimus , hac fola racionc. Na licec anima vcgccaciuacomunior iic &C prior nacura, quam fcnfitiua:tamc quia fcietiade Animalib* faciliiis cradicur ac percipicur, quinimd plancaru nocicia cx illa fola manifefta fic , vc doccc A- ucrrocs ET SENSILIBVS. i 7 ucrrocs m fecundo dc Anima com.fi. idcircoAnimaliu do&rinam prxcedcre A voluit. Scd & in iccudo hbro dc Anima idc prxftinc. Nam licct fcnfus cachis pnornaturaiit&communiorviiujqui m pcifettiscanrum animalibus repc- ritur : a vifij tamen tanquam a nobiho. i iaculcacc inmiun fumplit. Ex his ca- mcnncquiscolhgacordmcm do&rinx, a naturx ordinc pcnicus fciunccum ^flc.Quinimo ita illi cohxrct,vt idcm doCtrinx ordo dicacur qui nacurx. Do- ctrma cnim quxdam quali ars eft, ab inccllechi quali ab artifice luo coftituta: Omnis auccmars nacuram imitatur : Do&rinx igicurordo ,nacuram fcqui dcbcc, niii cx accidcncc aliquo vc di&um cil, prohibcacur. Qalvtraf q rd fi!tyie op*Z't * x) &pcc rw- TOiC, "ooCjX; avatnovi , oxcsrvo* , xa) fytvi Xj ddvar&- '  dccommunibus&propriisariimahum &: vicam habcncium opcracionibus. Nunc igicur qux quaiefquc illx,prxlercim vero maximc. &: prxcipux hnc, cx- planac.Primum auccm primas,id cft animalium proprias(vt dixcrac)mox co- muncs,idcft,viucncibusomnib* c6ucnicnces,cnumerat.HictamcArilt.c%m inccr primas quaminccrlecundasorcbncm ftacuic : alias cnim akiscommu- nioresvocat. Dicicigicur,Tamcommunesquam proprix &: prxcipux opc- racioncs animalium ouc cum corpoh cum animx conucniuncluncv ticniUs, mcmona,ira, cupiditas ,ac candcm appccitus : pra:cerca vcro dolor&: volu- pcas.Iftas opcrarioncsicirc communes&c proprias animalium indc hqut c.Sut enim fcre in omnibus.Tam autcm communcs quam propriij prarcipueqt vi- ucntiu opcrationcs anim^ &: corpori coucnicccs func quacuor ad iummu nu- mcro coiugaciones: Somnus& Vigiha: Iuuccus&: Scnccius:Expiracio&; Rc- fpiracio, Vica&Mors. Dc auibusorruiibus,quidlinc',&:obquamcaufamfi- anc,coniiderandum eft.Poilcmus parccm lianc in trcs particulas ihicribuerc mprima^propriaj&communcsanimaliumppcraciones proponuncui: In ic- c,unda,communiilimx: Intercia, quarnam iincdc his quarronda docccur.Pn- mampaitcm aggrcdiamur Cuius h^c cit iuirima: Maximas cumcomrauncs tum prxcipuas opcracioncs,camanima: quam corpori animahiun conucmc- tcs eile:vc fenius,mcmoria,appccicus,volupcas, &c dolor . Quul in hac propo- iicionc fubie&i vicem gcrat, &C quid prxdicaci, nO lacis apud inceJrprcccs aiios 18 DE ORGANIS SENSVVM, conftar. Thomas vuk hic doccn commiincs &: proprias opcraciones anima- ^ hum , tnm corpori quam animx conuenirc , vt cx co ncccisicas huius crada- cionis a libris dc anima lciuncix intclligatur. Idcirco iplc,propoiitioncm hac nou lolum a rchqiusduabus parubus hui* tcxtus : fcd ipfammct alcipladif- mndam nucrprcracur.Quaccnus Thomas aiTcrit Anftotelemin hacpropo- titionc viani Gbi ad ca qux dicturus cft quodammodo ftcrncre:eatenus ipiius fcncenciam probo. At quantum adfcnfum prxcipuum Authoris allacum, omnino improbo.Nam quod Ariftotclcs hic dicenda clartus & parcicularius explicet, patct primum cx cius conrucrudinc : mox ex hs qux in tcrtia parte a nobis enumerata ponuntur. Dcindc quomodo ifta vcrba a fcquccibus dif- iungi pollint non vidco. Vcrbumcnim, VT,cantamconncxioncm fccum afferc,qu:kam vcl vlloaliomodopoilic. Leonicusquoqucpartcm iftam,non cadcm tamcn ratione icindit.Qud f3t,vt tam in ncxu quam in fcopo affcrcn- do : prxtcrca vcro m vcrbis cxpcndcndis,quid iibi vclit , non fatisconftct. 5 Alcxandcr vcram quuicm totiushuius pai us cxplicationcm aifcqui alicubi vidctui , fcd in mtcrprccandis verbis cantam incoftantiam prx lir fcrt,vt quc, litcius mcns llatui nullo modopoiTit.Ex rcccntionbus lunt qui vcrba non- nullamuccnc,&:quiillis ctiam vim affcranc. Quodlicccin Anftotclc inccr- prctandoaliquandoficri neccilclit nontamcnfcmper libcrtatc hacvti fas cft. Atnos, nctvllabaquidcm mutaca,omnia,vtfpcro, planillima rcpcnc- mus.Hoc autc inhac ption partc primum-.mox in aliis oftcndcmus.In his ta- mcnomnibus, Anftotchs artiticium primum animaducrtcndum cilcdico. Propofucratfupra agcndum cilcde propriis& communibus opcrationibus aninulium ,&:vitam habencfum, nuncnon modo quidpcrcommuncs ic proprias opcrarioncs intclligat,fcd quid pcr animalium opcrationcs: pr^tc- rca etia quid de lllis troctandum iit, explicat. Dc primo cnim ait , Commu- q ncs iflas&: proprias opcrationes cifc, vt lcnfus, memoria , ira,dciidcrium,ap- pctitus,voluptas& dolor:prxtcrhxc,ctiaquatuor illx coniugationcs.Dc ic- cundo ,liifc opcrationes corpori &: animq conucnieces. De cercio,Quid vna- quvjquc iit &: ob qua caufam fiat,quxri oportcrc.Prima lgitur pars contcxtus, conrincrcxcmplaoperationummaximarum&: prxcipuarum tam commu- nium quam propriarum animalium.Iftx funr qux velad fcnfum, vcl ad mo- tum pci tincnt.Priorcs crunt,fcnfus ipfc exterior(qucm nomine Scnfusdcii- gnat ) &: mcmoria ad quam rcminifcchtia rcducitur. Pofteriorcs erunt appe- titus , qui cft prima caufa motus in animali , tcfte Ariftotcle in ccrtto libro de amma tcx.jo.&: ex confcqucnri paflioncs quc_ in facultatc appetctc funr.Mo- tus cnim cx codem libro tcrtio tcx.4tf.eft aut fugicnris, aur profcquentis:fu. gcre autem &prot'cqui,vt declarat idcm m fccundo dcanima,abfquc illis paf fiohibusvel principhs paflionum ftcri ncquit.Dc his autcm affectionibus agit D Anftoteks in hbro dc motu ,qua illius principia funt , vt ipfe tcftaturcap.j. cnis tractationis.Dc nfdcm ahbi pluribus, vt in libris dc anima,&: in libris dC moribus,fcdaliarationc,vcrba fccit.Scd quid flngula horum fignificent,pau cis primum declarcmus: mox corpon &: animx communia cffc oftcndamus: poftrcmo vcrba quxdamin cotcxtu poiitacxpcndamus.Animalia vtanima lia iint, primocx lcntictcfacultatchabcnt:fcntiendi ver6facultas,ad actum fola lufccptionc fpccicrum fcniilium traducitur.Tunc enim vifus albedinem pcrcipcrcpotcnt,ciim m ipcciemalbedinis formatus crit:idcmdc aliisfcn- fibus cxtcrnis dico. Addc,cum fcnfus fimplcx fuum obicctum cognofcit, non fcquiriir,ncqucfugit:at cum Ipecies aliqua iucundi vcl molefti acccdit,runc appcritio cxcicatur.Vifus enim,vcrbi gratia,quandiu cognofcit flauum,non moue- ETSENSILIBVS. i 9 mouccurcum primum autcm dulccdinis fpecies adiungitur.vc m melle,con- cinuocxcicacurappecicio.Eft igicurappcticusnihilaliudquam faculcacis fen- ticntis indu&io ad remobicctam fcquendam veldeciinanda.Etreipfaappe titus .1 fenfu no dufert } fed rationc tancum quada & cogitatione feiunguntur. qucmadmodumcciamcumdicimus,cerrca inhnorcmlocumappcterc : ap- pcticum lllum a forma tcrrae diftinctum non intclljgimus.Hoc vcruni eile te- ftatur Arift. qui in tertio libro dc anima^inquirv^ffnihil aliud efTc quam motionemmcntis&fcnfus: priorvolunuspropric dicitur: lccunda appcti- tus.Vbiillud animaducrccndu cft, Licccappccicus m lcnlu cxcicctur, non ta- me in hoc vel illo cxcicari:lcd in fenfu iplb cdmuni qui vnicus rc ipia rn omni bus animalibus eft , qua vcro propriis quibufda organis ad rcs externaspt rci- picdas vcicur,variisnominibusnucupaiiir,icnliisicihcct vifus,audicus,cact 9 , ^ guftus,olfaftus:Ncquccnimpccptioncsfcn(uu quiin organisiftis cxcerion- bus iniunt, tcrminatur aut quicicut ruii ciun ad comune fcjifu pcrucncric, Ln quoomnisfencicdi fonseft.Inhoc igitur icnlu qui aliquadophacalia,aliquan do mcmoria ob diucria fui muncra vocacur,& qui difFcrcncias lpccicrum fibi oblatarum cognofcit, appctitio fic.Hxc dcappericu in prarfcncia . Ad rcliqua accedc.Infcnticntchacaninia.criainefleicpe dicit Anftotelcs,Facultatcm, afFcc"tioncm,habicum. Facultas, inquit Euftracius, cft ipfemet appetitus ido- ncus,qui a voluptatc rei luctunU pcrcept?, vcl dolorc rci molclLc cxcitctur. Nilul cnim aliud(vt ex his qua: diximus colligi potcft)appctitus cft,quam ha bilitas illa & facuitas,qua cxcitamur ad aliquid , vel fequendum , vcl fugien- dum . AfFcctio vero, cft ipfa iam prarfens cxcitatio commotioquc. Idco recte Andronicus afFcctioncm dcfinu c vifus cfbEfFe anime^ motioncm racionis cx- pcrtcm,ex opinione vcl boni vclmali cuiufdam cxcitatam . Dc Habicu nihil C hoc quidcm loco . Rcdco igicur ad afFectioncs fiuc a Grarcis vocata . At- quc dc ipiius primum fontious,ex quibus ilta: aiFcctioncsfluunc,nonnulJa di- co . Fontesiftifunt, Volupcas&: Dolor. ncquccnimin numcro afFcctionu ifta duo reponutur: alioqui icqucrcrur , quo nihil cft abfurdius, nimirum ipfa ex fcfc oriri. Volupcas auccm nihil aliud c -ft,quam pcrccptio rei objcxta:, con- ucnicnciam &: cognacioncm habcncis cum raculcacc pcrcipictc: percinecque voluptas tam ad ienfum quam ad lnccllcctum, qucmadmodum &: dolor. Ve- rumnonnulladicamusdc Voluptatc iUa,quxfequitur fenfum,vtciusnatura paccfiac.In fcnfuomni(fumoautcm fenfum pro actu ipfo&^energiafencicdi) vt vcrbi gratia, m vilione duas cauias requiri fatis conftat : faculcaccm vidcn- di,&: rcm cxcrmfecusobicctam,in cuius fpecicm faculcas ipfa formacur,&: ica formacain actum cxic. Cumigicur faculcas vidcndi opcimc cnc affecta, muicaquc proporuo &: conucnicncia , nacurxquc confcnlio rci obic- D ct.c cum faculcacc , nifi aliquod in mcdio inccrccdac impcdimencum cunc perfecta viiio fiec . Pcrceptio autcm fenfus, ilhus conuenientiz voluptas dicctur : &C quo maior vcl minor crit conucnicntia , vcl racio- nc rei obic6hc,vclfaculcacis, vcl medii , eoquoqucmaior vel minor voluptas vocabicur.Quid fic dolor cx his paccc . contrarium cnim ex concrano judica- cur.EricCnim perc^pcio reiobkrctx qua; difcrcper,&: raculcaci fencicnci pcrci picnci aduerfecur,iplaraquc male arficiac . Ex hac volupcacc, Sc cx hocdolore omncs aiFectiones oriuntur. Nam fi res obiecta fcnfui>illique confcmanca,vo luptacem at! cr.it ,cxcic.icur amor in faculcacc appcccncc . Scquicur deiidcnu. anima cnim illa volupcaccaffecta,re ouc fibi fimillima eft,&: quam amac,pcr- frujcxoptat.Hinc fpcs. Quod fi ea aliquando f ruatur,ontur gaudiutmquod a Tolupcate diftmguimus r quia volupus,eftuUacxquaaffcctioncsiica?oriun^ b, iiii. / r - " 10 DE ORGANIS SENSVVM, cur. Gaudium vcro eft quxdam facultatis appctccis quics: quod fi rcm quam cupit alicutus opcra acquiiiucrit ,innafcitur Gratitudo, qua fcilicet illi a quo bcncficium acccpimus granam rcfcrrc cogitamus. Cum vcro appcccns racul cas dolore commouetur,primo odium cxontur.mox fuga,pr^terca timor,his acccdit mccftitia,poftrciiK> lra.Nomelatet iftas affcctioncs inter fc confundi ahquando& copulari,vt Placomoncrfcd nosomncsiftas cx fuisfonribus fct uatoproprio vniufcuiufqueordinc,hauriic maluimus.Iam patct,quid Arifto- teles pcr iram,quid pcr cupiditacem fiuc dcfidcrium,appecicum,volupcaccm 6c dolorem intclligat . Pcrgamus ad altcrum propolitum caput . Hxc omnia tam corpori quam animx conucnire Ariftot.infra declarabit: fcd in primo li- brodc animat.iz.& int.i4&: m ccrtiociufdcmcra&acionisc.^.idcmdoccc. Vcrum probcmus hxc omnia vnica racionccx dcrinitione animc. fumpca, corporeaclfe . Anima cft .ichis corporis phyliciorganici,ade6vteiuspcrtCr ^ b'o&quiddicas fi/ . Nunc vcro lta argumcncor. Anima, eft acbis&: perrccbo corpons, trgo opCrationes ab animali prodcuntcs, lunt animxfit corpori co- muncs.Cofcquutioncm probo vcrbis Aucrrois in i.dc anima com.ai.Si cnira cft perfecbo coi pons, nullo modo fcparacur a corpOrc.Probatio hui'cft,quia fims a re hmtanonfciugitunluncenimcorrclata: atqui pcrfccbocft rinis:are igitur pcrfccca &c rinica non lciQgCtur.No fciugitur crgo anima a corporc,cui perfccbonc&: Efle lareicur. Ex quo confcquitur, operationcs vtrifquc conue- nire.Nam dato oppofico aftumpcioni iam probacx,concrarium colligcrccur: Animam k rilicec clfeacorpore fcparabilcm . Animam ratelligcntem hicex- cipio^nccjuc enim dc hac quxftio eft , fed dc animalium anima, quam acbim corporis vcrc elfe protulit Ariftocelcs. Aliccr vcr6 dc incclligctc loquucuscft. (Maxima).Sunt qui lca inccrprcccncur: Dicucur iftx maximx rcfpecbi habito adabasquas addcc,nimiru adquacuorcobinationcs,i.^n^ Acqui lllasetia C m.ixun is vocac Anft. Alcxadcr aute non iatis vidccur fcipium explicarc,licct nonnulli fallam quanda hutus dicbonis inrcrpretatjoncm llli fali'6 cribuanc. Thomas recbus loquucuscft,fcd non planc vidic quod rcs crt . Nos vcro cxi- ftunamus dicboncm (Maxima) idcm valcre vel lignificarc ac Prxcipuum Sc apparens-.habito lcilicet rclpecbiad ahas huiufmodi opcracioncs inhoc gc- nere minus apparcnces . Sunc hxc cx partc fenfus, vt imaginatio,xftimatio: cx parcc arredionum,vt fpcs,gaudium,amor,odium, fuga,timor,alixquc ad has rclatx,vt alacri tas,clatio animi,infolcncia, oftencacio, remifsio animi, &C in hoc generc innumcrabilcs alix. Vc cnim priora illa duo a fcnfu rc non di- ftinguuncur,itahx affccbonibus iam dicis lmplicarx func , ad illafquc prx- cipuas cnumcracas rcducunrur.Iram auccm& cupidicaccm hic cancum pro- poncrc voluic,quiacumdc animalium affecbonibus loquacur,qua mocus ^ pnncipia lunt,omnib us animalibus a natura inlicum clfe vidccur,vc fc vicam corpufquc cucantur,atquc ca qux fibi ad viucndum nccclfaria, aut volupta- tiserncicncia cxiftimanr,omnibus vinbuscomparent,viccncquccaqux no- cicura,aut dolorem lllacura vidcancur:idcirc6que cis cupidicasad vcilia & iu cunda profcquenda cribuca cft. Prxcerca cciam fax quxdam iracundix,qua canquamftimuloii ric.ic.i facilius fc dcfcndant , noxiaque &C molcfta cxpcl- lant.qua -fortalfe rarionc appctitum in cupiditatcm &C iram Plato diftribuin &C Ariftotcles lpfum fequcns tcrtio librodc anima t.41. partcm irrationalcm inconcupifcibilcm&iirafcibilcm partitus eft. pcr iram&rcbncupifccntiam vtcrquc rignificans , partcm illam facultatisappetentis, quam nos moueria volupcatcdiximus :atque itcm altcram qux mouctur adolorc. ( "Hxccnim fctc omnibus infunc animalibus).probataiFccboncs&:operationcs iftas com muncs ETSENSILIBVS. 11 muneseiTe&rproprias animalium. Commurits funt yquia fenfus^cupidltas, 6c appctitus in omnibus ineft : quod itcm docet Ariftoteles m fccundo de a mmat.2.7.Noniicira.Eftcnimiralibidovlcii'ccndi,&: irafcitur quivim iibi prxter xquum aut lxfioncm aliquam rc vel vcrbis infcrn pcrcipic. ac anima- liaimpcrfcctiora,quxomni prorfus xquitacis,honoris&:gloTix fenfucarcnr, quomodo irafci propric vnquam dici potcrunt ? Non omnis quoque motus cft in omnibus,ncquc mcmoria,ncque rcminifccntia.qux igitur in omnibus animalibusrcperiunrurcommuniavocantur,quxin aliqiubus, propria.Ari- ftotelcsautcm ita loquendo( hxc cnim ferc mfunt in omnibus ammalibus) id omnino quod nos diximiis,fcd obfcurius cxplicat. Idcm cnim vult acii ita loqucrecur(hxccnimnonomnia,omnibus animalibusconucniunc)cccnim dittioilla (fcre)rem gcncralius prolatam rcftringit.Scquiturfccunda pars:in g quacommunes&propri.c tam animxquam corpori conucnientcsopcra- tioncs,imperfcctiorcs tamcn,id cft ad vegctantem animam magis acccdcn- tcs,cnumcrantur:atquc inter has prxcipux &: maximac . Quarc,ni rallor,ad huncmodumloqutcur Philolbphus: Prxccr has cxcellcntiores operationcs quxanimalibus,qua animal cft, conucniunt , funt aliae qux fibi ciun aliis vi- ucntibusc6muncsi'unc:inccr quasquxda iunt comunifsimx,ita vc in viucn- tibus omnibus,vt plantis & ^^irvt inlint: cmuimodi funt iuuentus,fenctt*, fomnus,vigilia,vita,mors.Quxdam vero ad vcgctatiuam quidcm accedunt, &: plantis aliquomodo conueniunt.fed funt animalium quorundam , non o- mnium proprix:vt cxpiratio&: rcfpiratio , qux duo nonnifi animalibus pul- moncm habcntibus tribuuntur . Ex hoc loco illud colligi voloquod monui in cxordiohuiuslibri,nonagifcilicct in hifcc libnsdc opcrationibus com- munibus &: propriis plantarum,nifi cxaccidcnci , nimiru quatcnus animalia C cum vcgctatiuisconucnientiam habcnt. Ariftotclcs enim in dmifioneifta- rumopcrationum infcriorum &: plancisconuenientium,provno membro omnia viucntiaaccipit:proaltcroanimaliaquxi!am. Prxtcrca nulla propc cftcxhifccopcrationibus,quxnonmctaphoricc tantum in plantis cffedi- catur.Eftocniminprxfcntia(nam dcrchac fuolocoagcmus)iuucntutcm&: fcnchitcm,vitametiam&:mortcm illisconucnirc: quul de refpirarionc&C cxpirationc,quid dcfomno&: vigiliadici potcrit?Caui"a cnim fomni cit rcfn- gcratio,vcl(cxGalcni (cntcntia)humcctatio primi 'sTeiVquod,pcripateti- ccloqucndo,corcft:idc6quci"omnuslcnfuumcxccriorum ligamen cllc dici- tur.vigilia vcro qux cx aducrfis oritur caufis,illorum folutio vocatur. Rcfpi- rarioctiam nil aliud cft, ex Ariftotelis&: Galeni fcntcntia,quam motus rcci- procus fubftantix acrec, cxcitatus a facultatc animali &; vitali,mcdus muicu- lis thoracis&: fcpto tranfucrfo,vt fcruor caloris naturalis in cordc ob vicx cu ftodiam vcntilatus confcructur. At quid horum in planris repcries,qux fcn- D fu,cordc,ccrebro,pulmonc,&: mufculis funt dcftitutx? Scd cx libro de Rc- fpirationc,&:dciuucntutc,fcncctutcquc qua rationeifta plantis conucnire dicanturfatisab Anftotclcdifcimus . Non cft igitur quod nosinhisdiutius hxrcamus,fuo loco omnia pcrtractaturi . (Maxima).Eadcm ratione ponitur, quain fuperioripartitionc.Multxenimacpropc innumerabilcs alix opcra- tioncs funt,quibus,cum animalibus,plantx,vcl cum plantis animalia conuc niunt.h^not^ ficnt pcrcurrenti pcr facultatcs illas naturalcsac prxcipuas qu vytetxr^ovrt ri~ (rov otofft yinoi^ (Sc WtpnfjSfJoir %* r$ rt qnoad prin- cipiaillarum proxima,fcd quoad rcmota tantum. &: illud cftquod ait Aucr- rocs in fccundo Collig.cap.dccompl.mcmbr,c*um:Mcdicx lcilicct artis ah-  quid fpcculatiuum clfc,idcft ad fcicntiamnaturalem pcrcmcns,&: aliqmd  pra.Hanc candcm propolicioncm iifdem fcrc verbis &: darioribus eciam Ariftocclcs proponic in rcliquo illofragmeco cractacionisdc fanicacc &C mor bo,vbiinhuncmodumloquitur: Dcfanitaceauccm&: morbo,non lolum medicijfcd eciam phylici cftaliquomodoquoadcorumcauiasdicerc.quacc- M nus cciam hi dificranc &: diucrfa conccmplcncur , laccrcnon oponct . N.im lt D quod ex partealiqua atfines lint iftx craccacioncs, ld, quod lcruacum eflc vi- 1'. iilisfidcs&: auchoncas adhibcndaerit. (Qiiarc multi fcrc phylicorum&:medicorum,ctiam n qui philofophice magisarrcmcxcrcent) . Dixihanc rationcm cx prioriprofi- cifci,quia cum eiufdcm munus fit corporis viui caufas pcma&arc , &: fanit cisprincipiaprima:phyiicusinvtroquc vcrfan dcbcbit,& mcdicusqui arce rationc cxcrccrc volucrit,a phylicis cxordictur.Extat Galcni libcllus,m quo hoc ipfum oftcndit: Optimum ncmpc mcdicum cundcm cifc pliilofophuin . i 4 DE ORGANIS SENSVVM Prxtcrca libri eiufdcm de elemcntis,de tcmpcramcntis, dc faculcatibus na- turahbus:Hippocratisquoquclibcrdc natura humana: Auiccnnxitcm pri- nufen . piioiisctnonis,verum ldcifcprobant, quodhic Ariftorclcs dcqui- buki.nu anriquioribus&erudirioribus alfcnt. (Philofophice magis). Sa- picntis &: philofophi cft caufas nollc,cx Ariftot.in procemioprimi mctaphy. fi natui a philofopluxeft rescxadtilsimc pcrlcrutari,tcftc Aucrroe in fecun- do ciufdcm tra&aticmis comm. 1 5. & in iccundo cxli comm. 34. ldcircoquc mcdicus qui dogmatice,caufas fcilicet xgritudmum ab ipfarum natura,par- tiumquc malcarfecrarum cflentia,tam vniuerfaliores quam particulariores petcndo,aget,philofophice agerc,non autcm cmpiricc dicctur . Hanc di- cxioncm fatis apcrtc cxplicat Ariftotelcs m libcllo de fanjtatc &: xgritudinc, in hiS VCrblS l^ nyf )*r&r mu-\) l 4kttfyt , ytyta 7* tki % Cn*t iat iftw o*.u$ir rjtccderc,non tamenqui fub phyfifcfieonfiderationc c.ulunt, multu e- nim aphyfioo ncgocio rcce^dere tldcntur : idcircoque Ariftotcfts huc refpi- cicnsjconiugacionc hane abaliis canqua poftremoloco rractanda rcparauir. Ad (ecudu Aehillinus iri qua?fico dc fub. phyfionA; Conciliator in diff! j.& 8.' fequuti AlglzcHcm dncerut mcdieina abfolurc fubaltcrnari phyfiologfcr : fcd quottiideqUeabipfKjrieqtfcabeoriimftudiQfisjadhucquidc rationibus* Zi- marxiriTheo.-^.allatis fatisfactu eft, ldebndsaliamdiccndi rarionchacten* fempcrfequucifumus.Hicverb animaduerrendum eftrBcet Subalternari,nil g alwd dicercvidcacur,quamvnu fub alio poni(vt parct cx Anftoc.in primo po fterioruanaly.ca.ii.)vlifcrimen tamen aliquod clottifllmu inrerprcre LirtCo- riicnf em,ineer hxc duoarnibrauifTe.ScnSalrcrnari,! AAr propric dictu (cx primo pofterioru analy .cap.j .& cx Auerroe i bidc IL aJiis quapluribus lo- cis)duas prarcipuas cxigit coditiones,quarum ncutra carcrc dcbcr. Prior cft, vt vnius fcicncic* fubicctu(at2 hoccnim qmncs fuam fibi cfTenria dcccrroinac) ftafubaJio ponacur,vrfuperi'orisfubicttum dcipfo,raquadeinfenori ac fpe- cie dici pofht,atqucinferiusle habcat vt materia : fupcrius, vt fbrma . Et hoc quidc cft quodaJiisverbisdicwur,vt non differat vnumab aJio,nifiquoda ac- cidcnccSecunda c6ditiocft,vtfuperior fciecia dicat pto^prcrquid, i. 7i J,U,c- ius,cui 9 mferior quial h  dicit: non tamcn omniu talium, fcd coru rantura quxadfubicctu afuperion ductumiJJ .Kccpcu,pr.ecipucperrinec: vtannotac ? Linconicnlis in primo pottcnoru analyt . Qupd ab aJiquibus didu cft,SubaI- C ccrnari proprienilaliud eile, quamlumcrequi mperior fucncia conliderat O fimpIicitcr,caqucadopusdirigcrc,caivcroabclt,vtnulJar.uione ficaudicn- dum.Primumcnimmi ! vnqiram cale prbculic Aciftoceles,vtiiu>locooftendc-' mus.prarrerca, fi lttud cflct, Fdbrum Gcomctra? fubaltexnari propnc diccte: poffcmus.Quod quidcm adco cft abfurdum,vt non poflit admicti , qum fcic- tiarum dnuiioab Ariftor.infcxtometaJ>hyf. inftituta,pcnitus labefatVctur. Subaltcin.moigitur(vt adrcm rcdci)ancM defcripia,projjria& abfolutavo catur,fccundu qua Pcrfpectiua Gcomccru:, &: Harmonica Muiicx fubalcerr narifatcmur. Poni fub alio , ett vcl cx partc,vcl fecundum aliqua propoiitio- ncm,vc 1 quoad vi"um,fupcnori icicncix fubiici . Hac rationc ph\ iicus quoad parccm illa mcteorologicam in qua de Indc agitur>iub pcrfpediuo pomcur. medicina cciam quoad i]lapropoiicione,qua:cil, vulncraomnia orbiculana j) a^riusad fanicacc mpcrucnirc,Gcomctric; iiibiiciccuri&Gcomccriaphyiic?, cum llla propoficioncm canquamnota rccipiat, probatam tamen a phyfico iiilcxcolib.phyf.apunctoad punctu rccram linca duccrc. Policicxeciam(ra- tionc vfus)ars militaris,ccconoroica^ rhcconca fuppomcur, vc ccftatur Ari- ftot.in pnmo Etli.ca.i.Hislicpolicis,pacccmcJicinaphyfiolo^ipropricn6 cfle fubaJccru.icam.Ncquccnim vniusl'ubiectri,vtgenus^Jtcrius,vc(pccies, habctur.Sulncctumeniminphyfiologiacfttcsnacursc: medicinatvcro arcis. Ac Rcs arcis,&: Rcsnaturx cflcntiahccr diftir>guuncur:vc ccftacur Ardt. fecu- do phy.A: fcxcomcup^y^larid . probauit in quarft. ptoptio, &. hocidipiiim eft quod Aucrrocs in diip. pjiyf. aducrfus Alga/cllcm dixit : Ncquc cft,quod adpartcmmcdicinx confugiamus , qu.v Theorica vocacur. Incpta cmm cft ifta diftincuo,vc alibi oftcndimusicum camen fua Thcorica medicinacarcrc nuJlomodo dcbcac.Acqul(vc opcimc animaaucrcic Scocus ra fcxco mecaph. 16 DE ORG ANIS SENS.V V M, q. prinu,&: in proccmio primifcat.)caus part dUcjrur quxopus qmdcK- fpicit fcd non ica propinquc,vfcpars quc pra&ica voft^r.Coutgo^igituf nw- dicmain pomquidc lub pnyliologia,ri.on camu irugiisjUifubaJccciui i,quaru mcchanicam quamuis alumdiciplipain;Eadcn) profiusclUoiKluJio bun- plicu m proucmio primi phylicpwm , &: Ammonu in prxtax;iQnc! in Porpliy- ruinititucioncm. RcJaus igicur,qui vt facultas in ipla quafi fingatur atqwc formctur. Quod ii ipfam quoquc facultatcm dcfinirc vellcmus,ita dici polfct: Senfus eft que- dam forma cx matcri.r latcbris cruta, quac inftrumcto corporco vutur, &: cx clcmcntorum tcmpcrauoncconftat.Exhacdefinitione patct,in rarione for mali fenius,corporcam pcrccptioncm contincri: idcoque fenfum vci achim fcnticndi tam animx quam corpori clfc communcm . Minorem propoiitio- nc probat Ariftotclcs quada inductionc:quam nonnulli ad quinquc tantum coniugationcs ,proxime cnumcratas,accommodant. Alcxandcr & Thomas adomncs:quodlancmagis arridcr,ob illadifcrta contcxtuS vcrba rT*A- 8 ^3'T*.Dicit lgitur PhiJoibphus,omniacnumcrata ica fe habcre,vt (aut cum fcnfu fiant) qualiscftvigilia,inc]iut Akxandcr.Cibocnimconcocto& vapo ribus digcftis ,foluuntur fcnfus,& vigiha oritur . Qupd vcro addit dc dolorc ic voluptatcnon co modo accipio. Dcclaraui cnim antea voluptatcm nil a- liud cflc,quam pcrccptioncm ipfam rci,conucnicnciam habcntis cum facul tatc fcncicndi non impcdita.Fiunt igitur ifta duo pcr fcnfum, (iuc mcdio fcn fupotius,quamctiml'cnlu,vtdc vigili.i dictti cft.ldcoque Anftot.io.lib.Eth. dc voluptatcvcrbafacks,aic;Non tamcnvidctur voluptas,autratio,auc tcn fus ciTc,ahfurdu enim critrfcd ^pptcrca quod non fcparatur , idc cffc nonnul- li cxiftimant.Et ahbi eodc libro:Pcrfk ic auccm muncns funciione voluptas, fcdnon lta perficitvt rcs fubiccta,&: fcnfus ipfe cum bcnc fc habet:qucadmo du bona valctudoalitcr in caufa cft cur ahquis valcat,aliter medicus.Pcr fen fumquoquc mcmoria&ciannexarcmiiiifccntiafict. Quoddocct Anftot. C jn illo hbcllo,&: in proccmio mctaphy. ( Aut pafliones fenfuu funt) vt ira,cu- piditas,& alia huiufmodi.In fccundocnim dc moribus,ait, AfFcctiones voco ciipiditatcm^ira^cxcandcfccntiam^odiumjtimorcjfpcjinuidiamjgaudiujbc- neuolentia,xmulationc,mifcricordiam,ca dcniqucomniaqux voluptas vcl dolor confcquitur.Qui igitur nomen hic alio modo accipiu nt , mamfc- ftecrrant, cnumcrata cnim &: illisanncxa rcfpicit Ariftotcles. ( Aut funtha- bitusfcnfus),vt iuuentus&: fcnechis,quaru tota vis&: naturacft,vtfenfuum tcpcratiooptimc vcl dcbilitcr fc habcat. ( Aut fcnfum cuftodiut) , vt rcfpira- tio,fanitas,vitaqucipfa.(Aut tollunt),vtfomnus,morbus,&:mors.Scdin his non ita lupcrftitioli cflb dcbcmus,quin fatcamurvna&: eandc cx hisopcra- tionibus,in pluribus iftis fcdibus,alia atquc alia ratione collocari poile . Pcr- gamus ad reliqua que, maioris momcti cifcvidcntur.In hac partc lllud primu attcndi&: cognofcicupio:Agi lcilicctinhis hbrisdc opcracionibuscomum- D bus&: propriis animaliu tantum : ii cnim plantas inter hxc coniidcratas cflc vclimus,qua rationc Ariftoteles omncs lftas opcrationcs ad fcnfum reducc- rc poifct.cum plantx fcnfu iincdefticutx?Prxccrea,quonia ulcirco coLhgitur opcrationes illas cnumcratas animx&: corpon vnaconuenirc,quia cii fenfu vcl pcr fcnfum fia t,aut aliquo alio modoad iplum rcfpiciant,hac cadc i atio- nc probabointcllcctum,vcl ipfum intclligcrc,ideft7 wur,cam corpon qu am animx communc cilc . Namatusintclligcndifitpcrfcnlum,cx fccundo &: tcrtio libro dc anima: Oportct cnim intclligetem ad phantafmat a fc con- ucrtcre, phantaiia autc non iine fenfu fitcrgo achis intclligendi ta a corpo requaabanimapendct.Ncc eft quod aliquishocitaeludat, Nimiru vcJ phl tafmata non fcmpcr pcr fcnlu rccipi, quia imaginamur chymxra,qux tamcn c. ii. x8 DE ORGANIS SENSVVM, nufquam fubfenfumcadic: vcl lnceUcchimabftraherealiquandoaphanraf- . macibus,quiaDcum&: Incclligencias pcrcipimus, quorum camcn nulJum phanraimaproduci poccllnam,ncqucimaginamurchym.cram,niiipcrpar- ccsfuas illa leniu ancea pcrccpca iic, ( vtclicicurcx Anftotele in librodc lb- mnoSi vigilia)ncqucDeum vd Intelligentias incelligimusabfqucconcinuo &: motu.a quibuslcnlus nunquam iciungipoteft.lcddcrchacplunbusinli- bcllo dc mcmona . Porro omne noftram cognicionc m a fcnfu pcndcre, Ari- ftoccles kcundo poftcriorum analy.ad finc,&: in prooemio mecaphy. &: alibi frpiflime ccftacuscft. Iam vcroalia ltem dubicaciocx his quxdiximusoriri vidctur,nimitum,vcrumnc iit notitiamfcnfus,icavcramcercaque fcmpcr cflc,vt nunquam dccipiacunquod li cciam cft,cur ldcm dc inccllcctuaffirma ri non poffit.Vc prioriobic&ionifacisraciamus,ccncndu cft defcntcncia Ari ftocclr. &: GrCoruminrerprctum,intellectumduobus modis accipipoflc: vclquainfcmanct,idcft iutwr^H^vc Simplicij morc loquar, vclquaafc- B ipfo rccedic,id cft * wfw9Mcliue(vc Thcmiftii vcrba fcquar)qua vna Incel ligenciarum cft,vcl qua nobis luctus . Priori modo conlidcracu,dicoabfoluce (quadc rcalias in noftrisqu.rltionibus)cum Thcophrafto,Simplicio,&; Thc miftio,intcllccKi noftrum propriam fibiq\ic'''l eft ^ mulcaspropolicioncs;tianlit,antcquaml'uumfincm colligat . Tcrtia caulai- pfcmcticnliis cft,qui incellcccuivcl cogicaciux im.dus, fuam illi cribuit im- pcrfctioncm:lcdhxcquxSimplicius&: PhUo('ophusdoccnc,an vcra linc,&: quomodo intelligi dcbcac,c6modi 9 a nobis alio loco aliquado dcclarabuur. 6 A' A Aa % (Af) aj&rVKiK C ui&drtfyft jffli ovftfittfrft Sf f tS?T0 5* Sed dc fenfu quidcm,& fcnriendi racionc,& quarc in animaJibus hxc pa(sio infic,dicl:um cft in libris cle Anima. Hxc cft lccunda proccmij pars,in qua Anftocclcs commodilsima occalio- nc fumpca ab ns qux m priori dixcrac , ad parcicularc huius libelli propolitu cxplicandumdcfccndic.HocAicxanderquoqucinprimis vcrbisquarti co- c. iii. jo DE ORGANIS SENSVVM, mcntariidifertcfatetur,(vr acucc illa lnrucnti patct )alii tamcn concedere vcl vi.icrc non potucrunt.Nos igitur vcnorcm hanc fcntcntiam fcquuci,di- cimus: Ariftotclcm,poftquam dcclarauit opcrationcs tam propriasquam communcs a n i m a 1 1 u m >. corpori anim.rquc conucnientcs,libi in hislibris pcrtfattandas eife,Scn lu inquc inror illas pnmum cnumcrauic, probauitquc omncsaliasvclcumipfovclpcripiumficri: nunc,vta pcrtcttioribusScma- gis proprus ( quxlupra T ieJ7*vocaucrac ) cxordtarur , dc palfioneipfaqux lcnlus dicicur,acturum tc cllc antc omniapolhcctur . Atqui dc lcnlu, dea&u fcntiendi,&: curanimahbus lcnlus ipfi tnbuci linc ,quod hi fcilicet ob nccefli caccm,ali| ob vic.c cuftodiam , vcl pcrtcctionem: ditum clt libro fccundo dc anima: rcliquum igitur elt , vtablolutamtcgraquc notitia lenluum habca- tur,de lnftrumcncis fcncicndi,ipfifquc lcniihbus obicctis verba facere . Hzc loquicur,hxc polhcccur Anitoccles in rocahac parcc,qux vfquc ad fecun- p. dum caput, id clt ad TraCtacionis lnitium ccndic.Quarc non pollum non im- probarc alios qui hic cxordium tcnninanc >& tra&ationis micium cflc dicunccum t.imcn ab Anftoccle nihil hactcnus propofitum iit,quod ipli pro fisopo huiushbclli lumcrc pollint: mvcrbis autcm quxicquuntur( vt patc- bit;apci tc id omnc proponacur . Hancigicur fccundam procrmu partcm, nos ltadiftnbuimus: vt primum quxdefcnlibus dicta func, in gcncre cxpli- cct:mox nonnulla ex llhs a fcopohuiuslibclh minusalicna ,in fpccicdecla- rct poltrcmo, quxdiccnda lint,apertc cxponat.Primum crgoita fcreloqui- cur Anftotcks: Dixivcllcmcagcrcdcoperationibus commumbus cVpro- priisanimaliuni,cv intcr haslenlumprimum locum habcrc: dc lcnluigitur quantuin ad quid lit,cv ob quam caulam fiat(vcpollicicusfum)mihicractan- dum ettiatqui um lnhbnsdc animaquidlit fcnfus,& lpla ratio lcnticndi, prxcerca vcro cur in animalibus inlit, abundc dcclarauiufta igitur non crunt C mihivllomodorcpctcnda. (Dcfcnfu). Facultatem iplam incelligicquC; ( itacx fecundo dc anima hbro rcxc.5 i,cv iii.defcribi poccrt.Scnfus cft vis vcl facultas quxdam pacics,ipccicrii vclformarumablquc matcria immcdiace fufccptibilis.additur vcrbum Immcdiatc , vt lenfum cxtcriorcm(dc quohic fcrmo futurus cft)ab intrinfeco fciungamus . ( Scnticndi ratione, vel, fcn- rirc},in(kxcocft^^,Attioncmiplam(quxnihiIaliud cftquamfacultas fcmct prodicns/iiucactumfcnticndiinttlligit. EftigiturTo*a*.3wattiocx- cit.ita ab obiccto tcniih in iacultatcm , quando faculcas fcntiendi inipfum quali fingtDU &: informatur. (Etquareinanimalibus hxc paflioiniit). Infi- neccrtn libmlcannna,oltcndit Ariftocelcs fenfus animalibus obncccflita- cem &c lalutcm cnbutosfuiflc. Scddcrchacmfracum codcm particularius agemus. (PalIio).Omncquodrccipitparicur,idcirc6quc intcllcctus noftcr jy qua nobiicum mngicur &: rccipicpacicnsappcllatur: quiaigituradiofcnfus fuiccptionc fpccicrum icniilium fit,vc in fccundo hbro de animadcclaratun pailio,caquc pcrficicns( cumpcriplamfacultas adactumducatur)iurcdici potcru.Scd oritur ft.icim dubicario quomodo fic vcrum, icnfum cllc faculca- tcm pacicntcm: nam hoc pofico fcquerccur Nucricnccm f aculcatcm illo pcr- fcctiorcm elfc: n u t n 1 10 enim vis actiua cft , &: in fuu obieclum ncmpc nutri- mcntumagit,vt Aucrrocs diferte fatetur m fecundo dcanima t.^z. prxtctca agenscil nobiliuspaticntc:vnumquodquc igitur fcnfibilc in fcnfum agens fcnfu cxccllcntius clfct . Abfurda qux ex hifce fequuntur , erunt hxc: prip mum, vis cognofcens impcrfedtior erit non cognofccnte : fccundum,co- lorvifu digniorcfle dicctur. Huc acccdit quod Ariftotelcs in primo de onima texc. 6$ . contrarium aflcrcre videtur : ait enim fcnfum non pati, V >P?T! SENSILI -BfV . 3 a ji ide6quefenem nhabcacocu^umiuucnisvicsiforerpcdaturum viiuuenis:in fecundocciamciufdemcra&acioniscex.35.$6.& jy.animamcf fccauiam cor- poris fuaramquc opcrarionum crhcictcm docct.Subobfcur.i eft hcc qucftio, ob nonulla alia Thcorcmata,qux lecum airerc ica cxplicacu d. lfficilia , vc gra- uiflimis cciam philofophis haclcnus ncgocium exhibuiifc vn lcatur. Scd lanc ifta percincnc ad libros dc anima, intcrprccifque munus eft,n- i 1 adco vcllc m iingulis vcrbis hxrcrc, vcxmuiia vbiquefeuereexpcndac. Nm irum vbi prx- cipuum gcrmaniimq; auchoris fcopu cxcuifcric,& ea qux ad i . !ius llluftracio- ncm fpcccancacculcnr acquc cxaminaucric, fuo muncrc abi. nde pcrfunctus: rcliqua func fuis locis conlidcranda,nc vcl lcienciarum vel T 1 leoremacu con- fuiiooboriacur. Nosigitur(vtquidcmcxiftimamus ) fatisoihcionoftrofcce- rimus,ii,vc Ariftotclcmab iniuria&mconftancialibcrcmQs.irgumccaaliaca diluamus,locolq;addudoshuicnoftro minimc repugnarcoircdamus. Dici- mus ergo raculcaccm nucricndi, actiuam cile : medio cnim alore H Ta tj) u* Jor fiopify/dp. 7 Animahbus autem qua vnumquodque animal eft , necefle eft inelTe fciifum: hoc enim, animal & non animal efTe determinamus. Hocvnum cxilliscft, quxinlibris quidem de anima,fucruncexplicaca: hic vero canquam raca poni oporccc Vnumquodque fcilicec animaJ , qua a- nimalcft,(cccicfte excipimus)fenfumhabere: acquc hocfolo anon animali- bus primo dii*ccrni.Que ad huiuirci prohacioncm, ab Ariftocele rerciolibro deanimacex.fo.dicuncurjhxc icre iunc. Animal elicpropcer finem, hoccft vcilludgcncrcc quodlibi adlimilicudinemforma*rcfpondeac,idcirc6q; fcn- j fu prxdicum cflc oporrcrc. Aflumpcionem canquam nocam ponir , colcquu- cioncmprobac. Qu.ia lccusccmcrc natura toctantafqucanimalium formas edidhlct , niii adiumcnca quoque lllis fuppedicaflec , quibus ad fuum fincm perucnirc poflcnc. Talia adiumenca func fcnfus , nam li gencrarc fibi fimilc dcbcanc,neceirc cft quoquc vt cibum lumac,quoalancur,augcancur,cadem- quc femcn cmiccci c poflinc. Acqui cibum iri loco vbi gcnica func non habec, neque elcmcncisaluncur , vc plance: nccelTe igicur fuic vc a longmquispar- tibus pabulum pcccrc &: pararc polTcnt,ca uccu,guftu, vifu,aliifquc lcnfibus prxdica fuifle, quibuscanquamdc fpecula prarmoncrcncur quid appctere, quidadirc, vcl declinarc oportcrec. ( Quavnumquodque aniraaleft). at*J>- 9***h prima7lpcciei,idcirc6quccaufaminhxrencia:accribuci m fubicctono- cat,eamquc formalem, hoc enim animal in dcccrminaca fpccie ponitur,quia C fcilicec fenius obcinuic, vcvcrba fcqucrrcia declaranc (Hoc cnim animal &C non animal cflcdcccrminamus).Vcha:cvcrbacommodiusincclligantur,fci- cndumcft,Tnaeireinhacinferiori mundi parcc animancium gcnera. Ali- quaenim duncaxac viuunc,idcft aluncur, augcfcunc, &: cxccnuancur ,&:ad fibi limile gigncndum apta funt:atq;ifta7i{2r7*id eft viueria,&: 7k?vhti%tT* vo- cacur ( ccftc Philoiopho fccundodcanimaccx. 16.) Nonnulla vero fcntien- ce vi,&: tcnui quodam cognolccndi iudicioprxdita,vidcnc,audiunc,olfaciuc guftanc,cangunc,rcrummocus &:quieccm percipiunc: figuras itcm&: ma- gnicudincspr.ccerca vcro inccriorc quadam faculcatc, coru qux fub icnfum cadunt,diicrimcn allcquuncur,eorumqueimagines in memona rc cc ndunc. Hxc1kZhumidi,licciq; D poiicus cft,idcircoq; ( vt idcm quarto libro mctcorologicorum docuit ) non- nilicxtrcmaiudicarcpotcft. Hxcverbacxprcflc nccelTitatcm abfolutam in Tatu ponunr.quod a mulcis eciam ahis fuic animaducrfum : Qux camcn cx tex. 6 j . ccrcii dc anima fupcrius func allaca his difcrcejpugnarc vidcncuc : Nc- que cnim ad E(Tc,fed ad confcruacioncm , Taccum necclfarium dici dcmon- ftranc. Equidcm huius qu^lici vcriracc cx duarum rcrum nocicia hauriri pof- fc arbicror. Quarum vna eft. Iplius ncccllarii mulciplcx (ignificacio &vis v- niufcuiufque lignificacionis propria : alccra,Ipiius fcnfus nacura. Vcrumq; ex Ariftocclc oftedi potcft.Primum cx quinco libro mctaphy. cap. 6. vbi accura- tcNcccfTariiquatuor fignificata & rcccnfcncur , &dcclarancur: Eaauccm omniaThomas(qui,quantum ego iudicarc po(Tum,cgrcgie libros illos mcta- phylicos E T SE N S I L I B V S. }S A phylicoscftinterpretaws)addaopr^cipuacapitarcducic: vno,Ncccflarium fimplicicer fi ablolute, ideft 1a*mt*i*ynp*r didtum. Altcro , Ncccllarium fc- ainddOjtudjidcftjiyr^continctur.Ncccflarium fimplicitcriilud cft,quod ali- xcrfehabercnonpoteft. Rcmautemaliter fchabtrc ncn poffc,aliquo rei infico imimoquc efficitur:Tale cft vcl forma rei, vcl matcria , vcl ipfamctef- fcntia.Iuxtahanctriplicem Ncceflitatis abfolucx caufam,diccrcfolcmus,A- nimalneccflarioabfoluteinterituiobnoxiumcfle, rationc fcilicct materia*, quaterms cx contrariis conftat: Itcm, animai cflc neceflano fcnfiie, quia hoc habct a propria forma.-& eflefubftanriamanima ficfcnfu prxditam,quiahoc cft eius eflentia. Ncceflarium autcm fecundum quid, dicittn u1,cijius ncccf- fitas non cx aliqua rci infita , fed extnnfcca porius caufa proficifcitur. Caufa extrinfcca duplex cft , Finisfic Efficicns. Finis autem cft , vcl ipfum Efle rti, abfolutum : neceffitafquc ab eo fumpca, pnmum modum Ncceflani con- B ftituit, ab Anftotele #ui7w vocacum. Excuius modi rationc, cibum rc- fpiracionemquc animali neceflariam, vt animal viuerc cfleque poflit: vcl eft l aliquod bonum,adbenccflcpcrtinens :n"cpharmacum ad fanitatcm rccu- perandam:(ic dixtam ad eandem conferuandam neceflariam cflb fatcmur. Caufavcrdefficienstcrriummodum nccoflarii cfficit, quod violcntum ap- pcliaturquando nimiru rcs,abcxrrinfeco moucntc ad id impcllitur,ad quod expropnanaturanoneftaptamoueri. Altcrum vcroquod anobis cognoici dcbet,ad naturam fcnfus fiueanim? fcntictis pcrrinct.Quare* dicamus vnicu rcipfaincunttisanimalibusfenlumcfle , qui vc propriis quibufdam fijpccu- liaribus inftrumctis,ad rcscxternaspcrcipicndas vtitur,tachis,vifus,gufttis, olfatus,auditus nuncupatunplura aute^ni fi diuerfa iftaorgana , a natura in- fticuta (uncquia Senfilia,non vnica ratione, paffioncm m corporibus anima- lium efficiunc: Alitcr namq; fapor , alitcr color, fcnfum afficit. Ipfc itaq; fcn- fusvnicuscft,incordctanquaminrcgiamancns, ccntriquc inftar obtmcs, atqucadipliimresomncscxtrinfecusobicdxdefcrunttir. Hicdulccdinem afono,8odorcmacoloredifrcrrc pcrcipit: juanuis enim guftusa lingua, auditusab auribus , olfacrus a nanbus , vifusaboculo,exordiantur;non ta- mcndelinunt nili m fcnfumcommunem, imoabcofolotcrminantur. Qua etiamracionc(iircsipfe obicftxadliint )fenfus communis nominatur. His addcndum , quod Ai iftotclcs in fecundo dc Anima ttxt.5. 6. 6$ 9-docct : ani- mam nepc&: quamlibct eius partem Attu fimplicitcr cflc: Acrum jpric dico primum,cumcfle rci opcrationemnatura prxcedar. Poftrcmpattcndcdum eft,Nan*ramqunil vnquam fruftra facit,& pcrfcdtioribus rcbusdiligJtius femperconfulit,in vnoquoquc ex cribus generibus viucncium fupra cnume- cacis,qua/i pcrgradusincedcre. Licetcnimomnia animalia(alia modo omic- p co)cxfuinacura fcnfum habcant, non tamcnomnibus omncs func fenfus dati.Carent*r dici debet.Ex his ctiam patet,quidfc" cudo argumcnto relpondcri pollit.Nam fcnfus Tacius cft quidcm fcnfus ah" mcnti,quatc nus ex iflo alimur , cx quo conftamus : conftamus autcm cx prf mis qualicacibus,quorum fenfus,cft ipfcTa&us.Guftus vcroajiararioncfcn" ius alimcnti dicitur,nimirum quia fuauc & infuauc in alimcnco folus iudicat> atqucdifccrnit: quofitvt faporaJimcnto condimcntum aft*ctrcdicatur,pra:- tcra nihil. Dicimus ergo Facultatcs pcr fua quidcm obicta pnma diihngui: fcd no fempcr ncceile cft,vtobicc"ta illa rcaliccr lciucta fint: fat cnim cft ii ror- maliter diftinguantur. Idem nanquc rc nutrirncntum cx Ariltotelc fccundo de anima cont.42. obicctum facultatis alcntis &: gc neratis eflc dicitur : huius tamcn,quatcnus id cx quo fubftantia fit:illius vcrd,quatcnus id,quo fubftan- tia confcruatur. Tcrtioautcm tacilc cft rclpondcrc. Eccnim cum animal im- motum loco , &: radicibus amxum non ha:rcac , cibum iibi inucnire, fumerc, B pararc,proriulquc concoqucrc dcbuit:quo ctiam fir, vt ad hos vfus mulca in- ftrumentaobtinucrir, quibus omnibus plantai dcfticuutur. Vcrum cibis qui- demalituranimal, nontamcn omnibus, fcd nstantum qui ca qualitatum tcmperationc conftat,qua: iic iu*e natura: conucnicns: atqui faporcs funt pri- rr arum qualitatum, quaii nUvr*) $C indices : iurc igicur guftum obcinuit,quo dc cibis omnibus, libcrum iudicium in fuam falutc m fcrrc poflct. Plantx vc- ro,non modoquiamcdiocritatcillaqualitatum carcnt,quam faculcas fcn- cicndi dciiderat(vt docct Ariftot.fccundo de anima cont.114.) V 1 ifta vtilc ab inutilidifccrncndi,cognofccndiqjdcftituuntur: vcrum ctiam ,quiaabfque huiufmodiguftandifacultatccommodc ali poiTunt :fumunt nanq; alimcn- tum a terra , iam propc digcftum ad alcndumquc accommodatum. Quod ii ^ plantarfuccum cx tcrra cum fuanatura congruentem cxugcrc vidcantur : id C naturafolum, noncognofccntealiquafacultate,autiudiciomcdioficri cxi- ftimandumcft. (Alimcntum.) Hoc&contrarium J & iimile corpori alendo dici potcft:cotrarium quidcm,antcaquam concoquatur(ctenim in naturam corporismutaridebct, omnis autcm mutatiocx contrario in contrarium fit)limilc vei 6, cum iam concodum fucrit, &: in fubftantiam corporis alendi conuerfum. Alimcnti igiturproprium eft,conferuarc,&augerc animal: di- coaugcrc intrinfccus,id cft rationcform$(ha:cenim veraauttioeft,vcex pri mo libro de ortu Sc intcritu difci potcft)non cxtrinfccus, &c rationc matcna?, quod inanimisctiam accidit. Pnrtcrca,nc putcmus hic aJimcnti nomine, id dciignari , quoda&u iam alitmam ncqucguftus ncquc taihis , ad huiufmodi alimcntum ncccflarij ciTcnt, ciim animalia tunc maximc aJatur cum fcnfum nuJlum habcnt, id eft cum dormiunt , quemadmodum aJibi docct Ariftotc- les. Alimentum ergo in hoc contextu id omne vocatur quod ad alendum a- nimalaptum cfle potcft. (Et omnino fapor eft alcntis partis paiTio.)Quid lic fapor,&E  fajixxf ^it In nonnullis vt nos lcgimus. Ratu) autem eft-.Quia, inquit,ahfurdum cft allcrcrc alcntcm animam a fa- poribus pati:pcnndc cnim cft acli dicatur , alentcm animam faporcs fcntire: atquitacultasalens,noncftfenticns. Poflumusiftam Alexandri lcctionem rctincrc: tum enim planior quidem crit fcnfus , fcd aho modo ratio Philofo- phidcduccdacrit:&praxcrea vcroaliquadubitatioorictur. Porro argumen- B tatiohuncinmoduni difponctur: Guftuscft lcnfus,iudcx faporum: igitur Guftus cft fcnfus iudcx alimcnti:confcquutio infcrius dcclarabitur , quia ni- mirum Sapor lit alimenti paflio: & caula cur animal cibo vtatur cx Aucrroc in fecundo dc anima,cont.i8.maior probatur,quia Sapor cft pallio liuc obic- chim propnum Gulhis. HaeC autcm cft dubitatio : Quia fcilicct non vidctur rcctc dicj polfc, Saporem cflc pailioncm Guftus.Sicnim fcntirclitquoddam pati,& omnis pallioab aliquocfTicicntc, &c quod actu iit pi oriciicarur, (ex fe- cundodcanimacont.54.)faporquiguftum etficit, quomodo non achuuspo- tiusquam pafliodicidcbcbit? Quinimo verba Ariftotclis,lccundodc anima " cor.105.hoc ipfum difcrtc cxplicat,quc_ iunt ciufmodi:Quarcguftatiuum cft,  quod cft talc potcftate,guftaDiIc vero quod cft cfTcdiuum achi cius. Refpon- dcri potcft ad Alcxandri partes tucndas, cx Ariftotclc quinto metaphy. cot. 35. Paflionis nominc appcllari,non modo motus ipfos,&: altcrationcs,vcrum ctiam qualitatcs, quibus corpora mutari atq; altcrari poflunt : vt album , ni- grum,aulcc,amarum,qu$omnia in Categorus cap.dc Qualitate m$*7i$ Stdxxiiet rtiTrPoaj&avOfjdpa r %o- tpluu, Kj ra fauXct tt) ra  fiVaj j-tAwri Jfe$opa\ } c% elv \\rt t$ ro*-ffi tyylvtraf ppmnc , c- cies ?a>*?inw veluti planta radicibus afHxa Iqco non mouetur , tenucmquc co- ETSENSILIBVS. 41 cognofccndi vim affcquuta , tafom,guftumquc iolum habct, quo prxfcntia . tantum obiccta iibi oblata pcrcipcrc qucat.Scquitur animaliu gcnus locum mutans,atqucincedens:quod non prxfentia tantum ,fcd abfcntia ctia ,co- N gnofceredebuit:idcoq, pratcrca&um,&gultum fenfum olfachis,vifus,audi- tufq; obtinuit. In fuprcmo tandcm gradu animalia collocatur,qux no modd fcnfibus omnibus, fcd mcntc etiam rationcquc vigcnt. Ariftotel. crgo vfum trium fcnfuum poftcrioru in animalibus declaratmon modo qua loco tatum moucntur,vcriim ctiam quaviuuntintclligencia.Senftisfinquit)olrac>us,au- ditus,vifus,quimcdio cxtrinfcco, cfficiuntur,iaIutioniniumanim.ilium qui- bus infunt ( infunt autcm omnibus ingredicntibus)hunc vfum afferut : quod illismcdiis,animalia veluti prxfcntiencia , cibuQ) iibi quxrcrc Scinuenirc, preccrca vero omnia noxia,fuxq; vit corponq; aducrfatia,dcclinare pofllnc. Q^ddfiprxterinccfliim,rarionem quoque fint aflequuta ,iamhabcnt quo" B horum fcnfuum mcdio,multam rcrum lntelligedarum cognitionem,agcda- rumq;prudcntiamiibicompararcvalcant. Hisinverbis multa funt anobis cxpcndcnda : quod vt commodius prxftari poflir,a primis crit e> ! um . Docct Ariftotclcs olfaftum, vifum , auditum ,omnibusanimalibus ihgredi- entibus,vt illorum faluti confulcrctur,tributosclfc, Idcmvcrd qu.mcum ad primam partc attinet,docuit iecundo dc anima cont.i j i .nc mpcanimali- bus pcrfctis omncs fcnius tributoi fuifle. Vocat autc aflim.dia perfeira,qux locomouctur: quiafacultas moucdi( vtibi Plnloponus ait) citracultatc (cri- ticntc pcrfedt ior.Quarc vbimcliora,ibi quoq; aderuntdcccriora. Quantum vcrdad fecundam partcm, Ariftotclcs rcrcio dc anima cont.^8. cxprcflc do- cuit , Scnfus iftos,non ad efle : fed adhoc vt benc linr,ammali tributos fuiifc. Sedhteprimumquxritur,An vcrumfir,animalia omniaquejoco moucncur, C Scnfus omncs habcrc:prxterea quomodo vifus , auditus , & olfacf us faluti a- nimalium conferant. Prioris quxiiti occaiio , a Talpx natura przcipuC liim- pta cft,qux loco mouctur,vt conftat, vifu tamcn carer,vt vidctur Ariftotelcs docerequartolibro dehiftoriaanimalium cap.8.prxterea ab Apibus,quas audire in proccmio mctaphy ncgat. Talpam autcm oculos habeie c Oltat, cx fcaindohbrodcanima cont. i ji.&quarto dchiftoria animalium cap. 8.i- ccmq; pnmo eiufdcm tractationis cap. 9. qud ctiam fit,vc quxliri occaiio ma- iorcm vim haberc vidcatunnam(quemadmodum ait Simplicius cx Ariftutc - lefecundocxlicont. jo.)cum naturanil fruftrafaciat,atquc oculos Talpis dcdcriceifdcmquoq^vilumtnbuidcnccefle cft. Fruftrananque cftcalcca- mcntum cuiusnon cft calceatio,ex Ariftocele in primocxliconc.ji.lmohoc fcre codcm argumcnto, probat in fccundolibrociufdcm rractacionis , aftra nonhabcrc facultatcm,quade locoadlocummoucripoflint, quia nimirum inftrumentisadmotioncmaptis defticuancur. Aucrroeshuic qua-ftioni fa- tiflacere cupiens,ait:Talpam habcrc quidem ocu!os,carcrc camen vifu:quia D Naturaqux fcmper mcliora rcfpicit , cognofcens nutritionem Talpx vtilio- rcm fore,quam vifum : (fubtcrram cmm aflidue dcgit, lllamquc fodjc, vcei- bum fibicomparct)Talpxoculos pcllc illaobtegit,nccibum \ cnando lxdc- rctur. Additprxtcreamatcriameiusadplura rccipienda aptam non fuifle, quaii fcilicet matcria illa tcrrca multum , non fit perfpicua , vt inftrumcta vi- dendi requirunt. Thomas Aucrrocm iequutus eft : &: vt fatilfaciat Anfto- teli fecundo dc anima contcxtu 131. dicerc vidctur : Animal ucrfc&um, omnia quidcm *t&*7if* habere debere , non tamen omnes lcnfus : ac- quc itaTalpam, animal pcrfedhim eflc, cum omnia organa fcnfuum ha- beat , vifu tamen dcftituatur . Qudd ii dicas , Naturam nil fruftra agerc, DE ORGANIS S E N S V V M, rcip6dec : AiArrfpw iUa^dcircoTalpxcntnitAfuiirc.vcingcncrc perfe&orum A unnnalium collocatacile vidcrctur. Zimara m Indice, htcraT. candem lcn- tcnciamaducr(usSunplicium&: Albcrtum tuctur. Argumcnns autem ali- ' tcrquamThomas fatilfacu. Nam nequc fruftra oculos Talpxdatos ruiHc ofccndit, qma rcplcnt vacuumillud &conc.uium,quodintcrduos (inus o- culorum continetur:& Nacuram nil agcrc niii proptcr rtncm , aliquando ca- mcn cafu impcdiri/atccur. Scd qux ab iftis arTcruncur vcl nimium cralTa vcl nullius momcnricile vidcntur.Aucrrocm in prxfcnciaomiccamus, quiargu- mcncis no refpondenTliomc. 6c Zimai x vcrba,abfurda craifa cite dcmon- ftrerous. Namquaro impiumlic,nc dicam faJfum , diccrc , Naturam idcirco tancum,oculos inTaJpapofunTc, vcro gcncrc animalium pcrrcctorum col- locatacllc vwcrctur, oronibus iis conftacqui Naruraro, non qu6d apparcat, g Jcd quod vcre iic, quxrcrcnorunc. Alchymiftarum illud proprium chV, non N.uurx.Idcmdc illis dicoquioculosTalpx ob dccorcm cancum trihucoscf- fc dcfendurit. Prxccrca, Ci Talpa habct omniaa7,r/*, vcl illa iimt prxdica (uisopcrationibuj,vclnon; Sinon, crgooculus Talpx xquiuocc octihis &. vclun lapideus dicctur,(quod Aiiilot. aduetJatur). Si fic, igirur Taipa vidcc. Tcrci6,Jn6nncNatura conunpdius concauitates illas , vtvacuum fuecrct, c arnc rrcpugnantAriftotch,qui fccundo libro pnydocct, Eaquxacaluiunt,rar6 crfici:.uqui Talpanunquam non itanai*cicur.Addoit n.uui.i ingcncratione Taipe. impcdiretur,fa&um iri Monftrumaliquod:non a.utc Talpa cum his oculis code (cmper modo fc habccibus. Solus ltaq; Sim- plicius huiusquxliti vcutatcm aflequutus eihquiTalpamvidcrcarfirmauit. C Cuius lciucntiAargumccisfupcriusallatisprobari poccft:prc;ccrca vcrofuui- Ittudine acquc cxpci icnt :.\. Jiccnim Ariftoccles quarco dc hift.ammal. cap.8. dcclaracPifccs quoidaro(vcGyprinum)quia palacum carnofum lubccquod lingux adJixrcntis&iramobihs vicemgcric, Guftumobciruiiilc. Curigicur Talpxnos viium,aufcremus, cum inftrumcnra advidendum aptalit conJc- quuta? Atquiccrncrc liccc, Talpam aliquandoa fuocumculo  ibi vcnandi acia egrellam,longiufq; progrcllam: liftrcpirum fcatiat, incrcdibili cclcn- tace ad (uuro cuniculum rccta rcucrri? Miru id eilcc , ii oroni prorfus viiu dc- ftituerctur: quacnmi rationc folo olfa&u hoc cificcrcqueat,vix potcft mtcl- ligi. Diccndu cft lgirur, Naturam, quxlempcrcum rationc comuntfca cft(vc doccc Arilc.fccundodcorcu&intcricu conc.41.) Talpis quidcoculosdcdiife, lllolo; pclllcula^laccnuiobcegi(^e,nonvcnonVJdcccuc,fcdnc vidcdolxdc- q ivncur. Cum cnim Talpa cibum toca facie ccrram fodicndo quxrac , facilc a quolibct corporc cangcnccorfcndi pocuiilcc,ni(i cah veluci fulcro,illi naxura fubucmjU. c : idcircoquc pcllis tlla cenuiilima eft , & abfque pihs, vccranlpa- rcndo Talpa ccrnerc poftct. Vbicunquc aute Anftot. Talpam non ccrnerc, vidctur alicrcrc, nonalia crit a nobis rationc audicdus, quam ca qua fcipfuro libris dc luftoria Animaliu inccrprccacur. Priroo cnim illi 9 cractacionis cap.9. ica loquitur : Habcnt profccto oculos animalia qux ^nimal gcncranc oronia, p 1 xccr Talpam quam modo quodam haberc dixcriin, cu camen omnino ha- bcre ncgc,quippc cu omnino quidem ncc vidcac, ncc pcrfpicuos habeac ocu los. Exquolocopaccc, AnilotcJcm ncqs oculos ncq; vifuraTalpis omuino aufcrrc, fcdj oculos pcrfedos,vifumquc pcripicuum.Qupd quidcm &: nosfa- tcmur : 11110 niiiiioc mode Nacura c uni Talpis cgiftcttfcprchcndcnda forcc. Qupr- ET SENSILIB.VS. rj , 4 aiia pctc rc poflit.Rclpondcndumcil,pra-tcrcaqu.c- tupcriusacculimus: Tactum cflc ncccifanum ad lalurcmanimalis, fcd 111 hocabaliis fcnlibusdirfcrrc,quod mcdio tactu,ca vitarc licct quc, totu anunal taderc atquc corrumpcrc qucac Hac funt cxccfliis pnmarum qualitatum:nam(vc idcm conc^y.icnbicjcvcci ius tactiliujntotumuciuuitaiumahTactuscnim^^wwcocum corpus ani- malishabctucanimalautcm ii tali lcnlu carcrct,tam pcrigncni quam pcra- quam inccdercc Abi vcrb lunt quidcm ad ialuccm,fed non totius primbnc- quccxupcrantia ibni,odoris,coloris, aut fapons , tocum v .nnmalmi- ii cx accidcnccjlcdluum tantum a '^' ' ">' propnum,coi nimpct . ( Scnfusqui pcrcvccma fiunc). Anftoccles certio de anima conctfadoccc, animalia ii lal- ua tucuralinc,non modboporccrc vc cangcndo fcncianc, verum criam clon- ginquondcircbqucfcnfusquic longinquo fendunt , pcr mcdium cxu mfecu cmciuntur.Omncsautcm fcnfusmcdiocgcncScniilc cnimfupralcnium po D fltum/cniioncmnon producit . Scd liuius pocillima racio clhquia vt fcniiis, lenfilepcrcipiat,nccciicclr piimiim vt in lllud quaii tingatur atquc rormc- tur : atqui idticri non porcrit,niii primum fcnlilc , limilc quodammodo fcn- fui rcddacur.Scnlilc auccm cxcnnlccum,corporeum cft,&: maceriam prorfus obcincns:fcnfus vcrbfpiricuahs&C immatcrialis,cnmfaculias animxlit . O- portcbitigitur feniilc priys fpmtualcrcddiquamalcnfupercipiatur: vcrum non tranlibn vnquam ab illotuocorporcoprorfuiquc matenaliEllc,quod in fcfc obcinecadillud f.jfc multum fpnitualc , quod m icnfu acquiric , nili pcr gradus.Inhmusaurcm ommum cft in iptb mcdio, rn quo Uium,icnlileacqui- ncltavt, qucmadmodum Aucrrocs ahquando m hishbrisaic torraam rci (cntilis in phantafia cflc magis fpiricuaiem,auam cum cft m fcnfu communi: ic adhuc magis in fcntu comrtuuii > quam cum cft in tcnlu cxteriori: Ita dici- mus formarh illam in lcnlu cxccrion fpiritualiorcm adhuc eifc , quam cum oyu^VS d f iiUi 44 DE ORGANIS SENSVVM, cll in mcdio:in quo canquam m infimo gradu(vc ica dicam) flendi fpiricualc ^ rcpericur. Proprerordinc igirurgradusipinrualicacis,quiinfenfionerequiri- cur,ncceile eft mcdiumdari, quodminimum gradum lllius rccipcrcquear. Omnis igicur icnlus mcdio cgcr , ( Alcxandri nanquc iencencia,nimirum can cum fcnlus , id cft vifum,audicum , olfatrum, mcdium defiderarc,re&cab A- ucrrocfccundo dc anima comm.i 16. explofa cft): egccaucem, propccr ipfam S nlionem,vc declarauimus.Quo fir,vc mcdium non cancum fcnfui conucni- re,l"cd pcr fe&: ncccflarid conucnire diccndum (ic:fcnfus cnim per fc &: ct fui nacura,ad ipiam feniionem ranquam iaculcas ad propnum actum rcfpicic: fcd in fcnfu tathis & guftus,hoc magis laccc. Racio cft, quia non excrinfccum in lllis mcdiuni cifc vidccur,fcdcum organis ipfis coniunttum.Eft enim caro, vcdcclarat Auerrocsexfcnccncia Aciftocelis fccundodc animacomm. 116. Tadilc igitur & guftacile non videcur a mcdio ad nos dcferri, fed vna pocius cum mcdio pcrcipixum c concra fpctabilia,olfadilia,&: audibilia , idco pcr- jj cipiancur,quia medium cxtrinfccum(quodcft acrvelaqua) ahquancummo- ucc nos:cnm lpium primo licab obietcomocum.Haxdocer Anftoccles fccu- dodc animac0nc.7t.Ex his pacccin his cribusfcniibus, fifeniilcorganumra- gac, fcnlioncm non fcquuturam . Corpus nanque album in iuperficic oculi poficum, ccrninon poccric.fccus fc habcc m guftu &: cattu , in quibus fcnfilc fcnlumcangatoporccc. Toca luiiusdifcnminisrariocft:quia himaccrialcs magis&: corporci funt,illi fpiricualiorcs. In fccunda conccxcus pamcula Ari- ftotcles docctrTrcs cnuincracosienfus in animalibus qua: pnidcntiam obci- nucrunr,bonigraciaincifc. Qua:ritur itaquc primum,quarnam fincanimalia qux prudcntiam obcincncia vocac : prarccrca , qua rationc m lliis boni gracia fcnfus hi inciledicancur.Prion quarftioni fatistacit Thomas,quipcrprudcn- tc hicram biuta,quam homincs incclligivult. Alcxandcrdchominc tan- cum loouitur:fcdThomam magis probo,vcanimaliumomniumgradusAri- Q ftocclem nobispropofuuTeconftcc.Infimum vocauimus (v^C-m^ quar cadum habenc &: guftuin : reliquis fcniibus Sc mcmoria carenc. Sequuncuc illa quac omnts quidem (cnius habc nr,icdaudiruperfedo carenc.vcapcs,formicar,a- ranc*:quxquiaauditu carcnt,dilciplina:funccxperccs : mcmoria tamcnat- quc ldcn co prudcntia vigcnt.Tcrcium locum obcincnc animaliaquar cu fen- fibus aliis &: mcmona , fcnfum audicus habenc : vccanes, cqui, &: huiuimodi. Quxquia mcmoriam liabcnc,prudcncixfuncparcicipancia: quia veroacuci* audiunt,diiciplina\In iuprcmograducollocacur Homo,qui iftaomniacxccl lcntion modo cftaiicquutus.Harc fcre Ariftotcles in proa*mio mctaphy  Ex his nonnulli triphccm ilIamprudcntia?diftincionemeliciunc:Racionalisfci- liccc,Animalis,&: N.iturahs.Dcquaii paucis diflcrucrimus, non crit(vc opi- norja rc ahcnum:I(ta cnimad huiusconcexcusincclligcnciampcrtincnt. Ab hominisautcm prudcnciaexordicndumeft,quafcilicetaliarum rcgulaeflc potcr ic.Duz func animi noftri parces:vna racionc carcns, aiccra quar ipfamec ratio vocatur.Hax rurfus duas quaii parces habec:prima,rcs neccflanas&c im mucabilcsfpedac.fccuda,illas quje non vnomodopoifunc cucnire. poftcrior hzc,rurfus auc vcriacur in rcbus qux fub adionem caderc dicuncur , id cft in quibusappccicus iiucparsilla animi racionis cxpcrs , affedioncfque cmer- gunc,vc racioncm pcrcurbenc:auc in iis qust fub etfechonem caderc dicimus, id cit quar opcram pocius corpon s,&: przcipue manuum deiidcrcr,quam con cicacionem vllam appccicus pariancur . Priora illa flmpliciccr adhominc fpc- danr-.pofteriora vcro ad calcm homincm . Vc igicur mcns in his rcbus muca- bilibus,quod bonum&:confcntaneumeft,fempcr aflequi poflic,habicu cgcc. Nequc ETSENSILIBVS. 45 Ncquc enim rcs ica dc mcntc,vti dc fenfuhabec. nam fcnfus ad fuum mimus prxftandum habitu non cget:ita cnim pcndct arcfcntiliobic&a, vt in ipecic illius formacus,non poflit non fcntirc . At mcnri appetitus farpcnumero rcii- ftit,licet impenum illius in appctitum hcrile efle dicatur, afTc&ionefquc im- maderata*,&: vchcmcntcs libidincs,rarioncm pcrturbant,ac propc aJiquan- doprofternunt.Acccditc6,qu6dinccrtaomniaiftaiunc , tam quxfubactio- ncm,quam qu.v fub crrcccionem cadunc.Qup cciam fic,vc in vcriiquc conful- cacio cxigacur.Habicus igicur qui ad rcs fub accioncm cadentespertinct,pru- dcntia vocacur.Idcircoquc ita dcftnin folct: Quod iit habicus mcncis noltr.c, quodebonis&malishominisquahomoclt,iiuc dcrcbusfub actioncm ca- dentibus,optiinc confultamus,&: quod opcimum confcncancumque cft,cli- gimus.Dc prudcntiapropric itaditta hicloquimur . Nam quod Anftocelcs primo policicorum cap.2.&: fecundo rhctor. ciu. i . pradcnciam voca&noti ia- B gacitaccm auc folcrtiam potius quanda propric dicimus: cum prudctia a vir- cuce morali nunquam abcifc poi1it,vc fcxco cchico.&: akbifarpiflimcdocctur. Ex hac prudcntia: notionc patct,cur brutis prudecia cnbuacur^prxlerrim au- ccm Animalis. Nam quiaprudctiaconfultationc cgct, h.rc vero mrcbus in- ccrtis,collationeprxtcncorum cum tuturisvcrlatur: idcirco cumvidcntur animaJia commodum aJiquod vcl incommodum prxuidere(quod iinc colla tionc &: mcmoria ficri non poccft)prudcncer agere dicuncur. Acquc ob hanc rationcm Ai lftocclcs in pcoamio mccaphy.coliigic animaha mcmoriam ha- hcncia,prudcnnam quoquc poilidcrc. Mulca Anftocclcs m libns dchiftoria animalium,&: Plmius in octauo libro hiftorixnaturalis, dcquibuldam ani- malibus,vt dc clcphantc,lupo,vulpc,canc,cquo,iimia, ad hanc prudenciam animalem percinencia,&: profccto admiracionc digna, commcmor.it. Enci- gicur prudcncia animalis,nil aJiud quam vis quxdam dirigcns animal mcmo q riam habcns,v t cx rcrum prxcentarum rccordatione,futurum aliquod com- " modum vcl incommodumprxuidcac. Nacuralisprudenciaproprioporius nomine Inftinctus nacurx appellarunidcircoquc ncquc confuIracioncm,nc- quc collacioncm prxcericorum cum fucuris cxigic . Quo rit,vt animalia qux hac tantum prudencia inftructa iunc,codcm fcmpcr modo agcrc vidcancur. Formicacnim nupcrnaca,&:nunquam hyememexperta,cibum prxparac:6c hirundonidumcadcm fcmpcr rationcparac.Dchocvcroinftinctu Anftocc- lcs hicnonloquicur, cum dicacad Jiancprudcntiam viium, audicum, atquc olfactum conf erre,&: nos alibi fuo loco agcmus. Pcr prudcntcs igicur tam ho mines,qui rationali prudcncia,quam brura,quxanimaii prstdita i'unt,intclli- gcredehcmus. Altcram quxftioncm cnodarevidctur AriftoccIcs,cum aic- Idcirco fcnfus iftos bonigraciaappcllari,quiamultarcrum dilcrimina nsper- cipimus,quibusprudcntiarcrumagedarum intclligcndarumquepcrficirur. Alcxander ifta quidcm m fpecie magis cxplicacdcd non modo ad prudcncia, vcrumeciam ad fcientiam accommodac.Quod non cft improbandum : quo- niam Ariftoc.in conccxcu fcqucnci,incclligcciam a prudcncia non fcparabic. Haec autc fcrc Alexander : Vifu luccm &: tcncbras, ld cft dicm &: no&e vide^ mus,lumimLquclunx variccaccm:qu6ftc,vcad horum crreccorum cauiamco gnofccndam excitcmur. Vidcmusprxrereaaftrorum luccm acqucdiftan- tiam : quarc dc magnitudinc illorum iudicamus, bonorum etiam 6c ma- lorumrationcmcxpulchro&cturpivifonobis comparamus. iceex cxlimo- tu vniformi &: conftan cifllmo , ad primam omnium cauiam cognofccndam alccndimus.Ex iis quoquc qux pcrcipic audicus, vt fonus,magnitudo,mocus, anima ad cauiam inquircndam quali inftigacur.Scd paucis rcm abfoluamus: 4 * DEORGANIS SENSVVM, Non mod6 fcnfibus ad intclligcndum excitamur(vt ait Alexander)fcd nulla ^ prorfusfcienriaeft,quarnonafcnfu proficifcatur: vt ex primo poftcriorum jn.ilv.t ap. 1 4-&: ex fecundoeiufdem tra&ationis fub fincmrprartcrea vero cx- prcflc cx tcrtio dc anima cont. j9.probari poteft . Porro ad prudcntiam qux ma&ombushumanisvcrfatur,trcs iftos fcnfus conferrc docet Alcxandcn Quoniam(inquit)actioncs particuiarium funt:prxtcrca confultatio qux pru dcntiacparscft,experimcntum detidcrat : hoc autcm cx particularibus ipfis qux fcnfu pcrcipiuntur,crrici conftat . Ifta Alcxandri intcrpretatio licet vcra ac doda fir,atque ab omnibus rcccpta:vidctur tamcn ab lftius contcxtus fcn tcntia abhorrerc.Nam dc prudcntia hic quidcm loquitur Ariftotclcs, illam- quc intclligcndis atquc agcndis rcbus tribuit: nullum tamcn vcrbum de fci- entia,qua: cft habitus a prudcntia fciun&us . Licct autem Leonicus dicat pcr prudcntiam hoc in loco , iudicium ipfum , atquc indagationcm vcri in- g cclligcndam cil"c(quod cx Ariftotclis ctiam orc fumitur , qui in contextu fe- qucnti^cum confunderevidetur )fcmper tamcn aliquam vimvcr- bis contcxtus affcrri conftat.Huius rci occaiionc , nonulli lta Ariftotclis vcr- ba transfcrunt,vt plura de fuo addant. Vcrba G rxc.i lic habent: ir fV - tytyytitTruvdi-mt^iW *&kW. Aliqui ita vcrtunt:(Ex quibus intclbgcntiaprin- cipiorum oboritur, quibus partim ad dcmonftrandas rcs, partim gubernan- disa&ionibusnoftrisvtimur). Alii ctiam audacius plura,nonibluminhis vcrbis, fcd in aliis etiam vertcndis affcrunt . Quod quam parum lntcrpre- ti docto conueniat,&: quantx ignoran tix argumcntum prx fc fcrat, pcncs Pc ripatic; difciplina: ftudiofos iudicium cfto.Nos igitur dicamus,rc&c prudcn- tiam intcliigendarum&agendarumrerum hicdici poflc.Quandoquidcagi- bilia lingularia iint : quorum ccrtc fingularium prudcntiam clfc oftcndit Ari- ftotclcs lcxtocthtc.cap.13.ad fincm.Intclligibiha autcm propric iunt vniucr C falia,quorum ctiam vniucrfalium prudcntia cft : vt cx libcllo dc communi a- nimalium motionc,&:cxfeptimo cth.cap.j.fatisconftat . Nam abfquebcnc- ficio Syllogilmi pradici fieri non potcft vt aliquid agamus : is autcm cx maio- rc propoiitionc vniucriah conftat,&: minori particulari,quc, a&ionis domina cfbcx ca cnim colhgitur concluflo particulans,id cft iplamct actio . Prudcns lgiturpropncin vniucrialibus verfatur: quoniam tamcnvtaliquidagat,fub vniucrtali particularcm propofitioncmaccipit&: colligit, qux cft a&io:idcir co actionum potius dircctiuus,quamvniuerfalium contcmplator appellatur. Avt^u j lovroBGplc uSfj & drayii(fi* y xpeiojaer n #4 u*->.3\t> y xUtfftr, fdoir, d p& fx6r.fi dxoii Qc. %u \ -\6$n ifyjpipdc uorot.obJyoic  xj 1&c ptmc . Kp cn>Li$t@nx:c pr. Q Ex his autem ipfis ad neccffaria, melior Sc per fe quidem eft vifus: ad inrelligenriam autem,ex accidenti Audicus . Ecenim facultas videndi," multas attjuc yarias diflerentias denunciaccum corpora omniacolorem obri- ET SENSUIBVS. 47 obtincancquare & communm Jiac nijiximc lcntiiintur : ( communia au- tcm voco^^iram^nw^nitumncm^momm^fUttiro^numenim ) Auditus autem,difcrimina tantum foni: paucis tamcn & cacjuae vocis . Ex acci- denti jutem,multumauditusadprudentiam conferpfermo n.mqueqiiL lub auditum cadicdifciplina: caula eft : non cjuidem ex fefe, fed ex acci- dcnti,cx nominibus nanque conftat : nommum aurcm vnumquodque nota cft.Proptereacx illis qui ab ortu,alrero horu fenfuum priuati lunt: caci,mutis furdifque prudentiores exiftunr. Comparauerat,quancum ad ncccfllcatem ;icnnct, tactutn 3j guftum, cum cribus fcnlibus poftcrioribusmunc cx his tribus duos pr.rt lpuos vifum ncm- pc&audicuminanimaIibusracioncm,vcl racionis velbgium aliquod obci- ncncibus,intuccmcomparac.Nam olfa&us vix fcrcad prudtntiam,minimu quoqucadincelligcncia conferrtvidt rur.Occaliotoparacioniscx co fumpta cft,qu6d fupcriori conccxcu fuit allacum , nimirum vcrunquc cx lus fcnii- bus,magnas cum adlaluccm,cum ad animalis bonum oportunicaces habcrc. Scnlum icaquc vifus , ad ntccflaria quidcm vkx pcr fc vciliorcm audicu eflcdcclaratdiunctamcn vifu,ad intcLugcntiamprudenriamquc tx accidcn ti oportuniorcm . Priorcm Thclim , tanquam nociorcm fola racionc probat: Poftcriorcm,rarionc&:cxpcricncia.Ha?cvniucri:m Ariftotclcs:in fpccic ve- r6italoquicur:Vifuscftpcr fc,ad vicx neccflaria& animahs ci-nicniacione vcilior auditu:hic autcm vifu, ad incclligcntiam cx actidcnci aptior . Vcrun- qucprobarur:&; pnm6primum,hac racionc. Scnfus qui plura lequcndaveJ dcclinanda,pro lalucc vicxanimalium pcrcipit,cft ad ncccflaria vic.canima- lium vcilior audjcu:acqui vifus plura huiufmodi & pcr fe cegnolcic, quam au dicus:Vifus igicur ad neccllaria vic.e animalis peffe cftauditu commodior. Maior propolicio nota cft, cum pnrfercim ccrtio de animadichmi lic, ad hoc vt animal confct uccur,ncccflc cflc illud non modo cangcndo,vert\m cciam c longinquofcncicdojfcnnrc . Minor proharurillo polico: Animal fciliccccor- pus habcrc,arquc idcirco a corponbus cangi, nccnon ab iifdcm cangcnnbus l^dicorrumpiquepofle. Tunc vcroica licecargumcutari Stnfusqui plurcs diffcrcnciascorporum nobisdcnunciac,illcpluraprofalutcaniraaJis lcqucn da,vel dcclinanda percepca habec^vifus plurcshuiufmodi, variafque corpo- ru dirTcrencias pcr fc pcrcipic:igicur. Maior^ppolicio cx policis pcndcc. minor probatur:nimirum,quoniam colort s,qui lunc pcculiarc vilus obiccrunvn o- mni corporc rcpcriuncunSoni vcro qui ad audicum pcrtinc nr,cxiguam rcril varietatcm cxplicar prxtcrca vcro,iudicium voc um qua: foni pracipui func, apciquc ad mulcas rcrum varicrarcs lignificandasmo in omnibus, led in pcr- fcctioribus rantum animalibus rcpcritur . Ex quo canquam se|U* fllud fc- quicur:Nullum cflccx fcnlibusquifenlilia quxCommunia vocancui,atnus ipfo pcrcepca habcrc r>oflic.Figura nanquc,magnicudo, mocus, quics,nume- rufque,primo propriequc in corporc rcpcnuncur . Sccundum vcro propofi- tum hac primum racione probac : Scnfus qui fcrmoncm , liccc cx accidcnci, comprchcndir,cft ad pnidenciamanimaIisapciorvifu,qui lllum non ptrci- pic: Audicus,fermoncm,liccccx accidcnci,comprchcndic:Audicus lgitur cft ad animalis prudcnciam vifu aprior,qui fcrmonis nullam prorfus pcrct pcio- ncm obcinuic.Maior propolicio probacur:quia fcilicct lermo iiuc oracio qux licnfum prxccpcoris incrinfccum mcdiis nomimbus cxplicac,difciplinam cf- ficit. Minor probacur , quoniam oratio fonus quidam cft , vcl non linc fono, 48 DE ORGANIS SENSVVM, cx fccundode animain cap.de voce:(pnum auccm obictcum pcculiarc audi- ^ cus crtc fupcriusconituuimus . Hocidcmligno iiuccxpcricntia confirmat: nam lidencur duo homincs, alccrohorum lenfuum ab ortu priuati:fcmpcris qui audiai pnrdicus cnt , liccc vifu carcat , crit altcro prudcntior, qui audicu dcftitutus,vifum obtmucnt. Contcxtus igicur huius, particulas trcs, nimiru iuxcaracionum,quxaJTeruiuurnumcram,confticuamus:quarum priormul- ta vcrbadignaquxcxpc rndantur habct. ( Ad ncccrtaria). Loquitur Ariftoce- Lcs comparacetfccus cnim libi ipfi aduerfarcrur,qui iupcrius docuu cx ccrtio dcanim.icont.64.SolumcatuniclTcanimah ncccrtarium , idrircoque in o- mni rcpcnn.Nonergo hic doccmur, vifum crtc neccflariu animali : fed cum iic ad bcnc eflc neceflarins^anim a I i magis quam audicum confcrrc. Ncccila- ria iane animalibus lunc Taclusfic Guitus : ad tucndum igicur cactum 8tgu- ftum,plunmum vifus,minimum auduusv.ilcc.hoc ua dcclaro:quia nimirum vbi cibum gracum libique conucmcnccm animal pcrfpcxcrir,iJlum appccic: g noxiumvc libiquc inrdtum,fugu. Quod de cibis dicicur,id ad ahaomnia ad huuccundcm lcopum , nutricndi nimirum ,foucndi,gcnciandi,confcruan- diquc corporis pcrcinencia,poccft accommodan. Ncquc obllat,qu6d multa exhis,auduuctiam cognofci poifcvidcantur. Namncqucfuaspartcs audi- tui Ariftotclcs aufct t,cum com parace loquacur:&: nos non arque perfccre ifta ab audicu cognofci dcclaramus.Primum cnim (vc Thomas au ) vifus cercius iilaagnolccrcpoteft.cumipfcabiplifmccrcbus, Auduusvcro non niftafo- nis rcrum mocumconfcqucnubusarnciarur:ideft vifus percipit accidcntia, qiue in rebus mancnt,nimirum colores: Auditusvero accidencia, quz a rc rtu- unc atquc difceduc,vcluci fonos. Addimus: Vilum longius profpiccrc, quam auduum rcmociusaudue. Momentoitcm cincuvifus,quodauuitustcmpo- rc : prius cmm corufcatio ccrnuur quam tonitrus audiatur . (Pcr fc).Rcc"cc vcrtu Akxandcr;Su.iptc natura ) .nam huiufmodi omnia vcl profcqucnda C vcl fugicnda, ccrnuntur fub ca tantum rationc,qua colorata func,& proptcr colorcm tatumxuius icnfus proprius& pcculiaris,quinimo vnicus, vitus eft. Nontic auditus ad prudenciam contcrt, quinon pcr fcatquccx fuinatura a. fcrmonc prudcnti.c cfTedori afficicur: fcdcx accidcnci, qua fcilicct fermocu vocc fonoqucprolcrcur. Qui alucrcompararioncmiitam inccrprccancur, ncfciunc lc explicare , Sc gcrmanum Philolbphi fcopum fane non accingunc. (Incclligcnciam).Conlundic cum ^rJ, vc conftac. Caufafupcrius allata cft.Tanrum nocabimus poft Gnecos intcrprctcs , Ariftotclem la?pc nomini- busabuci.Huius rci rcftimonium,huicnoftrolimUlinium huiufmodiaffcrrc modo poilumus.Docturuscft Ariftocclesfcxco cchic.cap.2. Elcchoncm non crtc abiquc mencciiuciiucllccru,&:appccicu morali: idcoquc rcbus cancum fub accionem cadcncibus conuenire. In prion camen Topico cap. 8. Elcctio- nis nomcn ad omncopus,vclagcndum, vcl etficicndum accommodarc vi- dccur:fccuscnim,vcdoclcibidcm a clariffimis viris animaducrfum eft,man- caatque tmpcrtccra circtproblematuraenumcratio,quam proponu Arifto- cclcs.Eccnim non omniaillaqua: adopus afpiranc^complcccerecur: curn prc,- fcrtim codcm prorfus modo,id cft racionc finis,cffeiciuaab adminiculancib* & contemplatiuis fciungatur,quoabiifdemadiua. Iam vcronomincScicn- ttx pro quacunquc difciphna,uemque arcis profcientia, aliifquc huiufmodi propc infinitis, abucilipifsimc Philofophumnoftcumfacis conftac. Acqui non moddlimilis,fcdidcmomninolocus(in quonimirumfapicncia pro pru dcncia fumitur)in tcrtia parcic.problem.p.leguur.Itatamcn cautc hac vticur libcrcatc, vc nullibi perturbacioncm , auc obfcuricaccm Ycrbis lmpropriis hommi ETSENSILIBVS. 4? ^ homini intclligcnti pariat.Nam cum proprieMoquineccfTeeft(quandoncpe aut dcrc vcrboiignificaraprarcipueatque ex propofito agitur,aut vcrbi fi- gnificatiotra&ationispropofitarexplicationi, vfui aut incommodo eflepo- tcft)tuncnon communia,fcdgermanapropriaquc vcrbarctinerefolcr.(Mul tas atquc varias diftcrcntias dcnunciat) . Addo cx primo metaphy . in procc- mio: Vifum vnum maximc intcr omncsalios fcnfus nosdoccrc . Cuius ratio cft,quia intcr alios fcnfus eft in cognofccndo pcrfcctior : cum fit fpiritualior. Qupd patct,ii,qua ratione alij a fuis obicciis afficiantur, confiderare vclimus. Scnrittatus,quiacalcfit:guftus,quia faporcaliquo organum cius inficitun auditus,quia a corporco aliquo motu patitunolrarus,quia cuaporantcm ex- halationem admittit: folus vifus , fpiritualiter immutatur. Ncquc cnim proprie pupilla colorc coloratur,fcd coloris fpcciem fpiritualiter rcciperc di cicur.Idcirco Platonici(vtcx Phardro& Phardonc elicitur)cum fexilla inftru B menta cognofccndi inanima ponerent^rationemnempcjVifumjauditum, olfac\um,guitum,ac tadum: priora triaadfpiritum magis pcrtinerc, pofte- riora ad corpus afTcruntrquod illa fcilicct , res eas capianr, quae a matcria re- motifTimar,animsc conucnicntcs,ipfam vehcmcntiflime, parumautcm cor- pusmoucant. Nam incorporca quar Ratjonis obiet*a funt, Colores item &: voccs,corpus vix moucnt,&: aciem animi ad indagandum acuunt.Quo fit,vt no modiceab illotanqua iibi fimiliadcfidcretur.Odorcsaute,iaporcs,&: pri- mar quahtates,quar proprix funt alioru fcnfuu,moucnt quidc cor pus, illique plurimii ,pfunt,aut obfunt:vix tamc anima afficiut, aut ad illius admiratione vel iudiciu confcrunt.Quare,ncquc animae defideriu ad fefe multum allicere poifunt. Viiurn prattcrca igni tribuuc quianimiru in iublimi corporis partc, vcluti m fuprcma mudi elcmctaris rcgionc locat" , lumcnquc quod ignis eft ^ propnu pcrcipiens,ccrtiorc&: clariore fcnfum,cxac1iorcmqucordinc ahis o- C mnibus prarferat. Auditui dcinde aerc dant,&: hunc vifui quammaxime pro- xirnu cilcdialt.Quaproptcr Plotinus li.j.jtnead. pnmar,cap.p.Muficu poft fcniilcs fonos,lcniile(quc figuras,matcria fciugerc, atquc ad intelligibilc har monia&: pulchritudinc,tanqua a proximioribus mcnti fcnlibus(vifu ncpc&: auditu)ai'cedcrciubet.Exhisctiaconftat,curvifus cfficiat vt plurimas rcru diffcrcntias cognofcamus.Na audit* ld quide percipir,quo harc infcriora a fu pcnoribuscorponbusdiftinguutunat vilus cacapit,qmbusinfcriora haeccu artcrnoillo&:fupcrocorporcconucniunt,luccnimiru,qua rcsa&u fpc&abi- lis rcdditunidcirc6queca?leftiacorporafolo fcnfu vifus lcniiha efle dicucur. Hsrc Ariftot.fccundo dc anima cont. , i^TT* vocate di- D cuntur.Sit igitur Vox,fonus prolatus ab animali,mcdio pulmonc,qui voci vc luti matcnam fuppcditat,id cit fpiricum:&: mcdia artcria vocata , qux quali voccm cltingit.Quo fiet,vt non omnia animalia voccm habeant.Exan- guia enim &: qux pulmonc carcnt, vt pilccs,vocarc non polfunt . Atqui vox nonvniusgcncriscft:quxdam cnim articulataa Grxcis"*f> af dicta,lingua, labns,palato,dcntibufquc formarunhominiquc foli conucnit qui vt vi mtcl ligcndi valct,&: ciuilc animal cft,ita multa fcnfu cognita , mentcque inucfti- gatapropriapcculiariquc voccdcbuit cxplicarc . Bruta talem voccm non funt aiTcquuta:iat cnim fuit ii pailioncs fcnfus , quibus nunquam non impcl- luntur,rudi atquc indiitincto quouis fonoiignificare poifcnt : idcircoquc A m monius ait non magis voces brutorum quam fonitum maris , literis fcribi ac- qucfyllabiscxprimipoflc.Homoigicurfoluseftqui multas rcrum difFcrcn- tias no modd fono,fcd &: vocc,atquc cloquutione, medio audicu aiTcqui pof- iit. ET SENSILIBVS. yi iic. Scquicur fccunda conccxtus particula: ( Audicus aute cx accidcnti ad pnT dcntiam).DccJaratquomodoauditusad prudcnnam confcrat : quia, inquic icrmoqui audjtur^citdilciplinxcaula.Plana lut ifta omnia,&: planiora adhuc a nobis infcrius rcddcntur,cura peculiari quxfito hac dc re agcmus . Tatum monco primum ex AIcxandro,Auditum idobdici cx accidcnri confcrre ad prudcntiam,quta proprie &:pcr fc ad auditum,fcrmo,qui eft cauia diiciplin^, non fpcctat,lcd vox& lonusdcrmoquc audicur,quia curh vocc &: lbno comn- ccus cil.Prxccrea,ex Anllotcle, fermoncm difciplinam non crHccre pcr lc,fed quacenus antmi fenla fccum adferc , qux icnia non capic audicus,cum iermo cxinlticutionccancumhumanaligniticcc.hociibivolunc illavcrba: (Sermo cx nominibus conllat,nominum aucem vnumquodquc noca cic. ) Addicur in concextu,(Scrmo caufa cit dtfciplinx) . Ncquc fcrmo extrinlecits doccntis, _ (att Linconieiis primo poft.analy.cap.priori) ncque fcripca:funt.Magiftri fci- enrix:fcd cxcicant tantum dtfcipuh montcm . Vervts Magiftercft qui mcnte intnniccc&c mtcllcccu tlluminat,veritatequeoftcndit,id cftintcllcccus agcs vocatus. Atquc hac prorfus ratione vcrba ifta Philolbphi funt lncerprcrada. ( Propccrca cx iis qui ab orcu). Poftrema hxc pars,iigno coprobac,audicu pru- dencia? mulcu confcrre:argumcncacio vcrbcftab ciTcdu petica: ldcirco illud A/wvim caufz indicac,quiafciiiccclricaudicu,illevifum habet^Mucifurdi- que ),id cil iaculcacc audtedi ab orcu priuaci:cales cnim muci ncccflarib func, cumloqucnces homincs nunquaaudiermc:idcirc6queloquendi,(iuc crfinge doru &: formandoru vcrborum norma nunqua difccrc valuennc.tx hoccon tcxtu pulchcrrimac quarftioncs oriuncur.Prima eft, An audicus cantum ad dif ciplinamconfcrat.Secunda,anmagis vifu.Poftrcma,an omnis mutus iitfur- dus.Prions occaiiofumitur cx verbis Ariftocelis^qua- hic videtu r foli auditui C difciplino: munus trihucrc. Alibi tame(vc primo ?oft.analy.c.i4.)docccur,l'cn fu vnodciicicnrc,fenfus illiusfcicnciaamicci:cun$raciocft:quia nimirum o- mnis noftra cognicio a feniibus oricur. Huic veroquaeftioni ita paucis fatisfa- cimus: Anftotcle hic coparate iolum,non ablolurc loqui.Idvcl co probari po tcrii,quod cum fuperius dixilfct, omncs trcs fcfus,qui cxtrinfcco mcdio hut, falutisgiatiaaniinalitributosfuillc: hictamcn v.fumad ncccifariavitxptar- ftantiorc appcilacNon icaque abfoluce colIigit>i'cd coparacc audicum plun- mum addilciplinaconfcrre.Arqui vcrba illa x r"waj-^,a>Lrr,Mfi& ,iatis hoc quaiitu ediiTerunt.Sccudum,arduu magis cft,&: (vt Anftotciismorcloquar) ^Tii r/r*. *yr . Etcnimiiomniaillaipcttcmus,quxancbis iiipcnus dcvilu cx Ariftotclcin procrmiometaphy. &: hocloco,prxtcrc_ vcrb cx Alcxan- dro,& Platonicis tandem ipiis rciata funt: vifum plurimum quidcm, audi tum vcrbparumaddifciplinasconduccre conftabit. Scd acccdant rario- p ncsalixcxcodcm Anftotcic ductx: Senfus, quinobiltorcmdilciplinam pa- ric,cftad difcipltnam apttor : at vifus nobiliorcm diiciplinam auiitu parit:cr- go cft ad difciplinas aprior auditu.Maior vcra cft , quia a nobilion caula cfFc- ciusnobiliorproficilcitur. Minorcmfacilccftprobarcfivnumpctatur,cx i. lib.dc anima cap . i .vbi oftedicur,Sctcnci? nobilitatc vel a gcncrc demoftradi, quoipiavtitur,vcla rc fubicctajphcifci. Qup poiito ualicct argumetari: Que_ vifu difcira*, ccrciora funt &: nobiliora qua quz audicu pcrcipimus:difciphna igitur vilus,crit cxccllctior illa quz auditu c5paratur:qubd verb obiecta vifus iint nobiliora&:ccrriora,iupcriusabundedeclararu cibfic-nuc ice exphcacur. Na ijux vifu difcim 9 , ca,nacura aliqua rcipia cxiftecc obcincc, vc lux&: color: ice qux lucc habcnc &: colore:ac fonus qui ad audicu percincc, fola duonl cor- poru pcrcuilio cft,qua? in rluxu&; lucceflione pottus quam in permanccia cft, c.ii. 5 i DE ORGANIS SENSVVM, Huc acccdit quod Ariftot. hoc loco dc Auditu vcrba faciens, aic, illu cx acci dcnci ad prudcnciam facerc:dc vilu vcr6,docct, iihim pcr fc mulcas rcru difFc rccias nobis dcclarare,magiiquc omniu lcniilia communia capccc . nunc au- tem,quodcft pcr fctalceft magistdc,quamcxaccidcnci calc. RcguIaTopi- ca cft omnibus noca.Rcfpondcri folcc a nonnullis cx fccundo Elcnch.Omne nociciam auc inucniondo auc difccndo fien:viiumque ad inucncioncm pluri- mu,audicum ad difcipbnam yalcre. Scd ifta lcnccncia ica abiolucc rcccpca vc profcrcur,rciicicdacft:vcqux Ariftot.rcpugnct,quii.mccaphy.c6c.i. monet agcdas cflc gracias illis qui nobis fuas opinioncs rcliqucrunc : quadoquidc cx 1 1 1 1 s audicis vcricatc dii'ciplinaru4im 9 adcpci^ addic,Nili cxticuTecTimochc', nunquam cucnifle,vc mulcu melodixhabcrcmus t & niii Hyeroiinus prxcef- luTec,Timocheum non fuiilc fubfcquucurum.Ec Aucrrocs in com.ibidcmta- cccur,Nullum polfe cx fcfc arccm achuam, vcl lpeculaciuam inucnirc,nifl au- xiliopriorum fcribencium.Iccm Anftocelcs lecundo Elcnch .cap ,8.cancum  audicui cribuic,vcco vnofcicciasomncs comparaeas fuiflc aflcrcrc vidcacur. Pnttcreainuencioncm cifcncix loci , idcirco ardua vocac ccrtio phy. cont . z. quia nil prorfus ab antiquioribus dc ipfo tradicum accipi poflec. Ad hxc quid dc inuerionc arcium illaru diccmus, quarum fubiccta a fola racionc pendenc? Tam igicur audicus quam vifus,inuencioni prodcft.Nos itaquchic cu Arifto tclc arfirmamus,audatuc*i , 'ef' w" , ',cfle vifu,cx accidcnti camcn,prxfta- riorem.Qupd ica probatnus:fiquidcm omnis inucncio, omnilquc doctrina & difcipkna vcl a&iuaiic,vdfpcculaciua,acognicioncpnncipioru pcndcc:prin cipiavcrd ipfa non ccndunt in infinicu,fcd in lndcmoftrabilia quxda dciinuc, qux fola ccrminorum cogricione noca fiunc.Tcftis cft Ariftot. primo poftcr. analy.cap.$.&:Themiftiusi;>idem,qui ait:Effata illa mcntcm pcrficcrc tcrmi nis>id cft fubiccto accribucoquc, cx quibus conftat(vt Philopopous cxplicat) rc&c pcrccpcis.Terminoruaucc nocicia folo audicu habcri, qui voccs capiat, ^ rcs ipfas mcdiis conceprioribus flgnificances,ica conftac vc probacione no c- gcac.Dcindcquiacrcm velaquam vcl tcrram fpectat, haudquaqua ficri pof- fcc,vtacccm vclaquam vclrcrramagnofcerct: niii hancaquam,hunc acrcm, Ulamcerramdicipnusau Innilct.Pr.cccrca^vifuTiiT/jblumobiectoru acqui- rimus:auditu vcro7* T ' limul* 7M7i: quaccnus fciliccc vcrba prxcepcoru icri pcavel prolacaaudicnccs,vcruquc vnadifcimus . Poftrcm6,audicu caomnia qux vifu pcrccpca funt,'iifcimus : vifus vcro non icem omnia ab audicu com- prchcnfa capjinus. Adde,viram hominis brcuiflima cfle, arccs auccm rcrum- quc fcicncias cxirum vix habcrc.Quarc cum vifus non omnia,auditus autem omma,id &X non qux vnus,fcd qux infiniti homines vidcrunt, audicrunr,at- quccxcogitarunc,aiTcquipofllt,iurcab Ariftocelc fcnfus dilciplinx vocacus cftCum crgoobiicicur vifum nobiliorcm&: certiorcm fcicntiam cfficcrc: Id nos faccmur,rationequidemobicctinobilioris,quoctiam fenfusvifus fpiri- cualiccr afficicunfcd non hoc quxrimusTcd illud, An audic'magis addifcipli- nas comparandas vifufltaccommodacior. Tuncaucemncgamusargumcn- tu,quia audicus plurcs diiFcrcncias rcrum cx accidenci pcrcipir: cum(vc dixi- mus)&: vifa &c audica ab aliis comprehendcrc qucac. Prxccrca ccrcius ifta do- cct,cum Sc 7 In Qc tJ tifit flmul (quod vifui non accidit ) audicndo aflequacur. Sccudo quoquc rcfpondcmus; Vifum no eflc pcr fc calc,ad difciplinasfciliccc coparadas apcu.Pcr fc cnim talis cft folusintellccV.Nalicct principia omnia afenfu oriri dicantur,intellccrustamcn iscft quiex hocvifo,cx illo audico,v- niucrialc ipfum abftrahic,quod principium fcicncix confticuicur. Hic vcr6 vifus non pcr fc dicicur multorum corporum difcriminaoftendcre , (cum id potius I I SENSILIBVS. j$ A pocius ex accidenci prxftcr)fed pcr fe ad vitx neccflaria apms . Eft itaquc au- dicus magis talc,id cft magis addifciplinas idoncus,quam vifus,vt iupcrius a- bundc dcclaracum cft.Porro cercix quxftioni lta paucis rcfpondctur : Omne furdum ab ortu mutum cfl"c:tum quia vari$ ac prope intinitx voces fignifica- tiux,ex impoficionc hominu func , idcircoque a furdo pcrcipi ac difci ncqui- rcnc:cum cciam quia lnftrumcnta audicus ii ab orcu lxfa fint , poflunt vna or- gana voccm formanciaimpcdirc.Qupd Conciliatorannotauitex Auiccnna p.fen.i.doc.5.fumma3.c.i.Si aliiiniigncs Anatomicicradiderunr.Namfcxtu parncruoru quod mocu lingue^ tribuir,cu quinco pari cotinuu panniculifque &ligamcnris conncxumoririacercbro, quincum vcro par audicui fcruirc oftcndunc.Hocicem Ariftocclcs vndecima parriculaprobl.primo,& alibi ftj- g fpiflime fignificauic : placcc auccm illud animaducrccrc , plura cflc vocis in- ftrumeca: prxcipua auccm duo(cx Gal.in libro dc voccj&y*** &L*~7F'w7f*- ^fwrvocacam. Vnicuique auccmiftorummultaaliaorganafeniiunt: Arte- nxquidcmmufculi thoracis &: pulmo , qui matcriam vocifuppcditanrEpi- glofsivcromultxmcmbranxquibus vcfticur,&: multi mufculi quibuscius mcacus claudicur &: refcracur. Ifta ab Auiccnna primum vocis inftrumecum appcllatur. Linguaaute voccmfanc iuuat,fcd fcrmonisfiueloquurionispro Erie cfFcdtrix efblingux focii func,dentcs&: labia, vt formatis litcris, & fylla- is, cxicusquafipcrincifioncmfadus facillimus adfic. Hxcco actuli,vciam liceacincelligerc, cur Ariftocclcs quarco dc hiftoria animalium hbro , cap. 9. dicac/urdos ab orcu nacure; voccm cmiccerc pbflc,nuquam vcrb ( cuius con- trarium nonnulli aflerunt)loquutioncm. 1 1 Tltp) fjSfi oZr$ wudu.ta>c ) ttv iyti rffl m&iuTtw ind^n^Kfortpor eipvtrai. Sed quam facultatcm vnufquifquc fcnfu.s habeat,ancea  in libris dc anima fuiflepertra&atum, viam philolbpho ftcrnic, qua& fco- pum huius libri proponcre,vnaquc ciufdcm trattationc aggrcdi poflit.Nulli igitur mirum , fi hinc initium fccundi capitis a Grxcis fumacur. I x Th* h cdfjutr' cV oTc rtipuxt ytyrt A/0i) In quibus autcm corporis vEitheteriis ficri aptiiint,nonnulIi quidem in corpons clcmcntis inueftigant : fcd cum copiam no habean t,ad qua- tuor elcmenta quinque nimirum fenfus reuocarc, dequinto fitagunt. j) Libri fcopum proponic, vnaque rcm ipfam aufpicatur. Scopus ex his quar hattcnus fuerunt in cxordio cxpofita,ducitur.Dixcrat agcndum cflcdc com. munibus& propriisanimalium operationib 9 tam animxquam corporicon- ucnicncibus,illas dcinceps enumerando,fcnfum priori loco pofuerac , quod ad ipfum alixomncs aliqua racionc referantunmox fcnfus ncceflitatcm pau- cis quibufdam cx libris dc anima rcpetitis , tam vniucrfe quam in fpecic dc- claraoit: Nuncita fcreloquicur, Dcfenfu,cuiusdignicasneccflicafq; inccra- lias opcracioncs dcmonftraca cft,agercdebcmus:nontamen quoad cius om- nia,(nam dc principio ipfo,facultatc,achi, mcdi6q; fcnticndi in libris dc ani- ma abundv itrttixaXvfAfiivw ytmafy% ^ rort ztcxvm. Omnes autem vifum Igni tribuunt, propterea cuiocl palfionis cuiuU 5 dam cauiam ignorant. Confncato cnim & agitato oculo ignis emicas confpiciturjioc vero in tencbris accidcrc folet , aut adopertis palpebris etenim & tunc rn tencbns fit. Ha&cnus aliorum fcntcntias W d3*1qm vniucrfc protulit : nuc fua? mc" thodi no immcmor, ad particulariadcfccndit.Prirnum autc dcvifu loquitur, natuceordinc prxtcrmiilb:vcabeo fcnfuqui pcrfcctior& nobilior cft, ( vt fc fupcrius oftcndimus)cxorcuacun qucmeciamordincmvfqucad fincmcapi- tis fcruac.Nam poft Vifum,dc Aiuiicu, mox dc 01factu,poitrcm6 dc Ta&u &: Guftu duTcrit. Adde, dc Vifus organo maiorcm cxticiilc concroucriiam : id- circoq; totumfcrccaput, in quo huiufmodi vEfthctcriorum tractatio abfol- uicur, inillacxaminandaconiumi: pauca vcro quxdam de organis aliorum ^ fcnfuum (in quibus illi cum anciquis propc conuenit)ab Ariftotelc affcrn vi- dcmus. In horum vcrborum cxplicationc vidcomultos dccipi,qui dicant Ariftotclcm hic aiTcrcrc,omncs Antiquiorcs qui dc icnlibus egcrunt , viium igni tribuiilc : proptcrcaquod pallionis iJlius caufam ignorabant, cuius in co- tcxtu mcntio tic.Qupd ccrtc minimc vcru cft:no cnim omncs Antiqui in hoc conucnc runc,cum Dcmocricus vifum aqua: afiignaucric,vc mfcrius doccc A- nftocclcs. Re&ius igitur Thomasaic , Hic Anlcocclcm mcncioncm illorum faceie qui vilum igni cribucbanc , iimulq; lllius rci cauiam arlcrrc. Quaii ica loquatur : Antiquiorcs philofophi vnumqucmquc fcnfum fuo clcmcnto af- iignabanc-.ledomnesquiviiumad igncm rcuocabant hac ratione tantum addu&i funt,quia nimirum aliam cuiufdam paiTionis caulam,afFcrrc non po- tcrant, quam quod viius organum,igncam naturam obtincrct. Paflio autcm ifta, cft, quod comprclfo aliquando ,&:celerrimc agitatooculo , quadam 1- gnisfcinull^erlulgcrcvidcantun&chocin tenebris accidit, vclquia nox i- piaadiit , vrlquia inccrdiu palpcbrxoculis fupcrinducancur: cunc cnim in tcncbris func oculi,pcrindc acfi nocc obccgcrccur. Tcncdum vcrocft lftam poiicioncm nonmodoPlaconisfcdEmpcdochscciam, cuius carmina mfc- rius cicancur,cxriciifc. Pucabanc illi oculum propccr eius lucidicacem &: cla- ricaccm igneum cflc, lumcnq; ab ignca pupilla vcluci ab acccnfa luccrna cxi- re. Qua dc re inrra pluribus. Quancum vero adpalTioncm accincc,non modo alli/is & agicacis oculis ignis fcincillx apparcnc , vcrumccum li cui capuc , auc gcn5,vclaliquailliuspars,vchcmcncius pcrcuciacurauc vcllicccur,no&uquc abfquc vllacommocionc cfomno cxufcicaco,ocu!ofque rcpcnce apcrienci, lgnca illa corpufcula vidcbuncur obuerfari-.prarccrca cciam fuppolifo ad ocu- lum digico,c6q; moco &: clcuaco,idcm fulgor cmicabic.( InTcacbris).Iftapaf 56 DEORGANIS SENSVVM, fioluminisnatiuirationc fit , quod in humorcoculi KfmAA*/^ vocatorepc-  ntur: lumen autcm huiufmodi modicumcft , quarc maioris luminis prx- ftntiaitaoftufcatur, vc intcrdiu nullum fpc&abilcm fplcndorcm cmitterc pollic. Nonmelacccquofdam cx Aucrroe ccrtiolibro collig.cap.38. ccnfcre, humorem xfvAAjw nullo luminc natiuo preditum effe, fcd quicquid habcc, cxcnnfccus acccdere. Verum,quoniam hxcopinio, ncquc caufas colorum in oculo exiftcncium rcddcrc poccft, &: fcnfui rcpugnac , ( quandoquidcm in oculisleonum,luporum&mufcipularumnociu nulloexccrno lumineprr- fencc,fplendorem illtimeernamus)prxterca verocum Ariftorclc non con- gruic,ide6omninoeftrciicicda(*A*7uu7i#,&; magis pcr- fpicufi. Ncquc cnim conftrido& mococancum oculo,ignis illc cmicac,fcd il vclconniucncibuspalpebris,vcl iifdemincencbris opcrcis oculus confrica- do vchcmcncius agicctu r. g x 4 L^xh J[ dtroptav tvto trifav . tt >8 /un Ifti XttiSu-eii ai&avo/bSjjcv x) bpStra opcS/mtro'r ri^dieiyxn apa aurot tavrv bpatrot of^aXfiov' rl ttvnptuvvri ruro h auu3uvci *> Scd & hoc ipfum altcram fecum afTerc dubicacionem. Nam fi cjuod fpehbi!e eftX-ntientem &videnccm laccre non poceft,ncce(Te vriqucc- rit oculuin femecipfum vidcre:Cur igicur hoc cunefcenri non accidic ? Conanci fenccnciam aliquam euerccre hoc opus mcumbic , vcnon mod6 illam hmpliciter rcfutct, fcd cas eciam, quibusconfirmatur , racioncs diluac acquc rcfellac. Vcrumquc morc fuo hic prxftac Ariftocclcs. Atqui tunc fatis lcntcntiam refcllimus,cum incommodis &dubitationibus perplexis i**7#r- C quc dubitationibus, cam lcatere oftcndimus : quod cx difputatiombus dc a- nima,ab Ariftotclc in priori illius tratcationis libro aduedus Antiquos habi- cis,abundcpcrfpicicur.Inhisicaquc verbis proponicur dubicacio, Placonis &: Empcdoclis opinioncm confequens, qux vt cnodari no poteft, ita falfum elfcdogma,aquoorcumhabct,cxiftimandum eft. Visautcm dubitationis ducitur cx us qux in fccundo dc anima iam declarata fucrunt , Scnfum fcili- licct omnCffl , organo aut mcdio non impedico ,obicdoq; proprio prxfence fcnure.Igncm prxrerca quatenus lumcn obcincc,omniaq; corpora lucida(vt funt aftra , animaliu mulcoru oculi, aliaquc huiuimodi lucc cmittcntia)ocu- L obiccta mdicand cllc. His verd politis, hunc in modum dubitatio propo- nitur: Oculus cft igncus , crgo femec afTiduc in tcncbris vidct. Alfumpnb ab aducrfano fumitur: Confcquutio ex policis valec.nam prxfens obieftum nu- quam oculum &: vifum laccrc dcbcc,obiccum aucc vifus cft ipfc oailus,cum ^ igncus fic , 6c co magis quod in ccncbris nil nili iplc ubi ofFcrrur. Acqui con- fcquutio falla cft,nam quicfcencc oculo&r non agicaco,nihil buiufmodi ccr- nitur. Vnica lgitur cft ifta dubitatio, nonduplex, vt Alexandcr ccnfec, cum pi xfcrrim Ariftocclcs in vcrbis qux modo fequcncur , hsnc non canqua mul cipliccm , lcd canquam hmplicem ioluat. Qux crgo huius rci gratia ab Ale- xandxo affcrunrur,a rcaliena funt, hoc vno cxccpto:Dubicacioncm hanc ni- mirum nonmodo Anciquosifta fcnticntes, fed Peripateticos etiam ipfos vrgcrc polfc . nam vccunquc fulgens illc fplcndor appareac , cur agicaco o- culo non autem quicfccnte fiat,fcmperiure qucri potcft.Prxccrca hec dubi- tacio iplnm ctiam dogma fundicus conucllic, vc paccc : qui igicur cxiftimanc in his vcrbis non dogma , fed dogmacis racioncm impugnari , toto (vt aiunt) cxlo ETSENSILIBVS. 57 A caMocrranc.Dirnculcas aliqua in co cflc vidccun qnomodonimiru Ariftorc- lcs,cx opinionc Anciquorucolligac: neccflario fcqui,oculumfciplum in ce- ncbris affiduc viderc,cum ilh nilhuiurmodi affirmare vidcancuc Scd ccrtc omnia planafunt:fiquidccum Anciqui idcirco oculo agitato fcintillas iilas cmicantcs vidcri aflererec,quonia oculus narura ignca obrincrcc,a quo tan- qiiam a quoda foculo illac cmittcrcntur, vidcdo fuigorem iliu fibi limillimu, lciplu quafi in (peculo vidcrciudicacur&hoc Ariftoc.inferiusinpropriafen tcntia, his vcrbis cxplicabit J i'w'5'7  Rcctc illuda nonnullis animaducrfum eft,dubicacionc iftam ad organu tan- tum vifus,nonad facultace vidcndi(quod Lconicusinnuit)acc6modandam cflc.Nam ncq; inipfa fplcndor apparcr,ncq}fcipfam ccrncrcpoccft,cumfor ma fir in indiuifibili cofiftcns:fcd preccrca hic dc ./tfthccerioru nacura, non dc principio vcl facuicacc ipfa vidcdi,qua:ftio fiat.RccuftimcomniuThomas B annocauic,vimhuiusdubicacionis,nuJlius jprfus momcnciforc, ii Ariftocelis principia fpcttentur.Ccnfcc cnim ipfc fcnlum cfle in pMcftacc ad ipfum fcn iilc,atq;ide6adfenfionc cfticicndamcdioopusefle,qu6d fpecie rci fcnfilis ad lcnfum dcferrc aptu fic:cx quo colligit(vt nos iupra plunbus oftendimus) obicftu, vt fcnlione cfficiat,a lcnfu diftcc oportcre: quandoquidc li fupra (cn fum ponatur(atq; ocuium prajfcrtim)nulla fcnfione producere potcrit.Faci- lc igitur rcfpondcrc potcrant Arttiqui:Oculusno fc videt,quiafcnfilc fupra  fcnium pofitu,fcnfionc non cfTicit. At dubicacio cx fundamecis quc, ieceranc Antiqui nafcitur.Putabant illi idco anima intclljgere omnia,quonia actu o- mnia eflct(vt fuperius declarauimus )&: ita organu fenfuu,quod omnia cor- poralia cognofccrct,atu omniu corporu principia cotincre,quo fane pofito redditur dubitatio incxplicabilis.Neq; hoc cuipia miru videatur>niiniru A- riftotclem aliquandofalfa difputando fupponcrc.hoc cnim illimoris eft, C cum nondum cxpolita rci vcritatc, fcntcntiam ahquam cxaminat, multa fu- mcre x qui a fuis quidc aduerfariis probcntur,ipfa tamcn omnino faifa fint e- xiftimanda.In tcrtiodephyfica aufcultationc,aducrfuscos agcnsquiinrini- tu conftitucbant,fumit,Omne corpus vcl grauecflc vcl lcuc, aiiaq; nonnul- la,qua?tamcn(vtmonct Aucrrocscom.48.ciufdcmlibn)fimplicitcr vcra cilc non poflunt.ln primo ctiam dc anima aducrfus Platonicos difputans vidc- tur conccdcrCjQucmhbct animx motum mcdiis organis ficti Prartcrca vc- ro,Omncm animam eifc incorruptibilcm . Ha:c Grarci mtcrprctcs pnmum; poft hos, Arabcs & Latini animaduertcrunt. I j T e/\' atrnt Tgufgv ttj ^Vsrp/ac ,  'lr. Qsrf Jl'  ^^t/T?c tsrciu 1* xnmaunfyuert fcru&v 'irtcov p tivaf fg opSv rij 1o oodfjSfjov.^th  63(fl tyxuv a/ua. tT vo xjtv tfff^ 7 opoiV XjTo opei/j&fjov.txt/vo>( av&q avrlv ofa 6 6f3-aAfj.of t aavtp 2? or7>T a.vaxXaLan. Scd huius caufis dubicationis,nepc & curvifus ignis elle videarur>hinc funt accipiendxLxuia nanque in tenebris apta nata funt fulgcre^no u- me luccmemittere:Oculi veroparsquae nigra & media vocatur,la:uis apparct.Quodconftat fioculus agitetunnamcjiiod vnum elc , vcluti m duo abire vidctur.Hoc autcm celcntas motus efficit,vt appareat vidcn- ,8 DE ORGANIS SENSVVM, rcm ire vua diuerfum eflfcquare hoc non accidic nifi celcrirer, atque in ^ tenebris fiat .Etcnim lacue in tencbris fulgcrc aptum eft , vt quorundam pifcium capita , 8c fepix atramentum. Tarde autcmmotooculo, non accidit vt videns & res v lt.Umuil vnum & duo efTe apparcant. lllo ve- r6 modo,oculus fcipfum ccrnit,vcluti & m refratione. OftendensAriftotcles,inoculo igncmfllum cmicantcm,nonobcam cao fam ccrni,quod oculus igncus fit, (nequc enim rc iufam potuit non affirma- rc) , fundamenta rationcfquc propou"te > opinionis,tatiscucrtercvidctur,c6- quc magis qudd dubicacione allaca , qux alioquin enodatu difTicillima erat, Sc Pcripatcticos ctiam ipfos vrgcrc pocerar, hac fua cxplicationc nullonc- gociofoluit.Duoigiturhisin vcrbis(rli fallor)docct Ariftot .Primiim,curin oculoluxillaliucfplcndor nottu apparcac . Sccundum ,curiftaocu!o moto non autcm quicfccnteaccidant. lUud ad dogmatis fundamcntum cucrtcn- |$ dum: hocad dubitationcm propofitamediflcrcndafacit.Hanccontextusdi ftributionem fcqui placcc , quia ab ipfo Ariftot. initio fuoru vcrboru propo- nitur.Caufam fiquidcm^c dubitationis& paflionis allacx vellc fc hic docc- rc ligniiicat.De pnmo ita ratiocinado dctcrminat : Omnia corpora lxuia&c bcnc terfa in tencbris fulgere apta funt: pupilla qux mcdium oculi vocacur, cft corpus lxuc & bcnc ccrfum: pupillaigitur in tcnebris cft apta fulgcrc.Ma iorcm propoiitionc experientia probat:capita nanquc pifcium,multaq; alia huiufmodi,noftu luccre confpiciuncur : minorc canquam noca ponic. Iure i- taquc colligic,illiuspaflionis caufam non nacura oculi ignca , fcd illius Ixuo- rcm cxiftimanda cflc. Dc fccundo aic : Idcircoiftam paflionc agicaco oculo, non co quicfccnce fieri,quia cum oculus agicacur,concingic id quod vnu cft, duo quodamodo euadcrc: Acfi dicat,cum oculus agitatur,&a fcipfo,jppri6- quc ficu,quali diuelhcur 5c fcparacur,fic,vc duo diucrfa cllc iudicecur, rcs nc- pe vifa,5c organum videns.videc cnim cunc fcipfum oculus, licct non pcr jp- C pria formam,fcdpcrquendafplcndore, luique limilicudine,& quaii per re- rraftionc.Qupd fi aut cardc moueatur,aut omnino quicfcat, non diliugitur, nequc a proorio ficu rcmoucrur.qu6 fic,vc canqua vnum quidpiam,nimirum organu cancum mancns,(plendore lllum vel fcipfum pcrciperc ntqueac. Vc rum hxc diligcncius conudcranda. (Lxuia nanquc in cencbris apca func ful- gerc,non camcn lucc emicccrc).Lxuc &c afpcru ex fccundo dc orcu 6c inccn- tu lib.conc.S.inccr qualicaces r.utilcs connumcrantur . Lxuc aute illud dici- tur quod fupcrficic obtinuit , cuius partcs xqualiccr & in rcftitudine iaccnt. Afpcrum,cuius vna pars cminct, alia autc inferior cft. Lux hoc in loco & ful- gor liuc fplcndor,non diiferuncnifi quod hic minorc, illa maiore lume figni- ficac.Solcnc camcn hic nomina hunc fcrc in modu mcer fc diftingui: Lux cft D qualicas ipfa a&iua mucas liuc afHcicns vifum, qux quidc cft in corporc luci- do,non jpdu&aabalio aucconferuaca.Qua racionc in Sole lucc ponim 9 ,pcr fc fcilicet,&: a nullo alio illuftrancc produ&a. Lumcn vocamus, candc quali- cace vifum afhciencc,acorporeft***rM,idcft acorporcnon Iucidopcrfc,fcd ab alio illuftraco, participaca . hincaercm dicimus lumcn habcre:&: Anftot. in z.dc anima:Lumcn ^*9*watum cfie tcftatur. Hoc lumcn participacu, fi ca racionc fpcft ecur,qua a corporc pcr fc lucido pcr linea rc&am produci- tur,Radius appcllacur:fin aucem qua rcflcxc,id cft ob repcrcuflioncm , puca fpcculi iIIuftraci,oricur,Splcndorproriricdicicur.2wTvf ,id cft Tcnebrarum nomcn Luminiopponicunqu6fic,vcquemadmodulumen atusficAalbedmccacam dici,quanta cft fupcrflcics cui inhxrct. quarc Ixuor cft qualitas dlius fuperfi- cici,qua fplcndor cx tcpcranria &: natura illius corporis Ixuis fcquicur.Quod aucem addicunColoracalumen rcquircrc,vt cerni poilint: Rcfpondco,colo- rcm cfle quidem obicctum vifus prxcipuu,non camcn adxquaru.Plura cnim videmus,qux propric colorcm non obcincnc : (cuiufmodi func fol,luna,ftcl- Jx,ignis,oculi quorunda pifcium,aliorumq; animalium, mulcaquc ligna pu- trida,randemque omnia corpora valdc ccrfa &C cxpolica,qux rn ccncbris can- ^ tum lucida,mtcrdiu vcro non lucida,fcd proprio colorc coloraca fpcctantur. Vifus icaquc obiectu adxquatum eft ipfum vifile , quod &: colorcm &: lumcii /iuc fplcndorcm complecticur.Colorcs crgo non finc luminc vidcncur , quia cx fcipiis fcnium afTiccrc ncqucunc , niii ancca accu pcr fpe&abilia a luminc rcddancur.Splcndor aucem &: lux func fcmpcc a&u viiilia , niii impcdiancur. (Oculi vcrd pars qu nigra&: media vocarur,lxuisapparcc).OcuIi lubftancia cx quacuor prxcipuis cunicis,cribufquchumoribus conftac.Tunica prior at- quc cxtcrna&mfwTshoccft adnata&adhxrens appcllatunhuiusintcructu oculus quaii ccnccur &: adhxrcfcit.huic ^pximc adhxrct altcra, qux quia cor^- nu iimilis eft, w'^ r vocatur, vniuerlumoculum cingcns,&: pcllucida,vc pcr cam ccrni poiTet. Hac concluditur humor ab aqua au t ab oui candido no mcn habcnSj^WWr a Grxcis, Albugineus ctiam ab Anacomicis appcllacus. hic rn cxceriorc oculi parcc circa pupillam a nacura ficus cft , nc lumcn cxtcr- D num^fs^^^humori fubicooccurrcs(quiquidcm prxcipuum cft vifus 111 ftrumcntum)acicm vifusperftringcrct:prxtcrcavt aficcic.uc libe- raret,in quam aliquando incidcre pocuiiTcc.Hunc cundcm humorc moxTa nica vuxp*^*^'nuncupata,vniuerfumc6prchendit:foramcn quodin partc priorc &: mcdia habct veluti granu vux , &: c quo acics cft, qua ccrnimus pu- pilla vocatur.P*; 1 '^ circucirca proximc fuccingjc cunica araneoru tclx pcr- fimilis *?*;t r *^',colorc nigra.Scquitur humor''***^ vicro fufo iimilis,vicrc- ufquc ldco vocacus . Copiofus is cft&: crailior, inquo ^s^^^f tanquam m ccntro oculi ftabihs&: conftans infiftichic dunilimus cft , &: glacie concrcta auc cryftallu rcferc : figuram globofam quidem habcc , fcd qua pupillam fpe- ctat prcffior cft.ponitur autem non in medio vitrei, fcd parte cius priorc pu- pill.v prorfusobicctus , vt&: commodius aqucum humorc llluftrarcvalerct, &: tucior ab iniuriis excernis rcdderecur.Ex his patet quid Ariftotcles pcr par-: tcmnigram&:mcdiamincelljgac:partcmfcilicct illam cantumqua Aranca $o DE ORGANIS SENSVVM, mcmbrana per pupillam vila continctur,&: qux nigr.i in omnibus rcpcrirur:  non autcm quicquid pr$CtK album in oculo clfc ccrnitunlicer iplius vcrba in pnmo librodchiltoriaanimaliumcap.io.id vidcanturligniricarc. dnduiu (inquit)oculimagnacxpartc limilcinomntluiscft: atquodnigrum dicitur, variar.alus cnim atrum , ahis ccfium, aliis riiluum , aliis caprinum . A rqui in quarto ciufdcm cractationiscap.S.intcrpupillam ,Sc nigram oculipartcm difcrimen pomt: quandoquidcm dcoculis talparu ita loquutus clt:Habent nigrum illud orbiculum,quod in pupilla continctur , atquc albx ctiam por- cionis circunfcrcntiam. Non abs rc auccm iltam parccm cancum Ixucm ap- pcllauit,cumalioquinalixpartci ocuhlxucs cifc vidcancur,&: cunica ipla i.a;/ B fuanacura lxuiflimum,cum ca cunicx fax"**^" parte,qux pcr pupillam ccr- nicur,coniunctum inccIligcre?Vndc non poilim non mirari, lllos qui aifcruc: idco ab Ariftocclc parccm tancum iftam mcdiam Ixuem fuiife vocaca , quia cum nigraiit,ad lumcn reflectcndum,8 fplcndorcm lllum produccndum a- liis oculi parcibus apcioreflc vidcacurquod fane raliu clfc,cx co liquec, quod Ariftoccles docccmcdiam iftam oculi parccm,non quia nigra lit,lcd quia Iq- uiMplcndorcmcmicccrc.Hicmulrxoboriunturdirriculcaces. Primumcnim non vidccur cflc vcrum , mcdiam illam oculiparccm in ccncbrisfplcndcre pofle,cum oculi omncm fuum fplcndprem cxcrinfccus rccipianc , quo ccrcc in ccnebris dcfticuuncur.Prxccrca,ii ob lxuorcm oculus fplcndcc,cur ab ocu locxccrno fplcndorillc auc noctuaur inccrdiu nonpcrcipicurrPoitrcmo, cur quicfccns oculus acquc in cadcm fcmpcr lxuoris racionc mancns, fplendorc C no cernicJ Priori dubicacioni cx iis qux fupra allaca func,facilc cft facisfaccrc. Nam oculus cx fui nacuralumcn habcc,cum Ixuorcm obcinucric: ab cxcrin- lcco auccm lumcn ldco tantum ftcipere dicitur,vt ad acrum coloresreducac quibus aifc&us cft.Sccundxdubitationi rcfpondct Alcxander. Splendorcm nimn um illum ab oculi tumcis rctmcri,vt cxirc ncqucat.Scd minim eft hxc ab illoprotcrri ,cum oculi nuil'cipularum,c6quemagisleonum,nonmod6 totidcnUcd crafliorcs cciam tunicas obtincant: prxtcrca, runicxillxinpri- mis flnc pcliucidx ac crafparenccs:qua dc caufa lucis craniiru impcdirc non pofsint.Diccndumcll igitur:Ade6 cxiguum clfc lumeninoculishominum, vc inccrdiu a maiori ofruicecur.noctu vcro fui ipcciem pcr mcdium multipli- carc,oculumque cxtcrnum ferirc nequcac. In oculis aliorum animaliu mul- cumcft,acproindcnotculaltcmcxtcrnumoculum moucrcpotcft. Scd hic nafcitur noua dubiratio . Nam qui fir vt in oculis mufcipularum no&u , nuU l6queprorfuscxtrinftcolumincprxfcntc,non fcmper fplcndor lllcconfpi- ciacur Hoc fanc ncgari non potcft,cum cxperientia fit mamfcftum. Dicc- D rem igitur,cunc cancum iftorum animalium oculos m ccnebris fulgcnccs co- fpicucum intcntius afpiccre voluerinrcunccnim ric vttunic.roculiqualidi ftcntx(quod aliis ctiam rcbus accidir) Ixuiorcs & lucidiorcs rcddantur.vndo cciam lcnccncix Alcxandri abiurdicas magis perfpici poccft. Tcrcio dubio Anftotcles rcfpondcns, ait, Oculo agitato,id quod vnum eft, in duo quali a- hirc-idcoquc hlcmquodamodofeipfum vidcrc,quod quicfccnrcoculofieri ncquit. Alcxadcr,vt hxcverbareddar clariora,nonnullapnmum &obfcurc quidc ,pfcrt:huc ramcn(ni tallor)iplius fcntctix fumma rcddit : Cum ocu lus commouctur,fic duo,id cft organumvidcndi Sc obicctum vifus.nam agitatus ET SENSILIBVS. &: cx proprio loco motus fplcndorcm cmittit : poftquam vcro ad fuum locu naturaJcm rcdicibi lllum offcndit adhucconftanu m&: inregrum:qucm cer ncs quaii ab alio cftVdum,feipfum lpectarc dicitur . fed cclcritati hxc omnia ct tbucnda funt.Hxc ianc rcfponfio pnctcr alias dimcultatcs quas fecu arfcrt, his(vtquidcm puto)obicctiorubusnon fatisfacit . Docctcnim Ariftoteles lplcndorcm illum non ab agitatione hcri,(cd lxuorem oculi conlequi*agita- ttoncniquc id tantum cfhccrc,vt fplcndor fpccran pollit. Prxtcrca , oculum non alitcr Jplcndorcm lllum vidcrc,quam lciplum vidcns: idcircoquc ait,V- numqunfiduocuadcrc.Hxcanimaduertcns Alexandcr, mulcaquc alia ab- furda,luam intcrprctationcmconfequcntia,alitcr Ariftotclis vcrba cxpbca- rcaggrclfus cit,inhancfcnccnciam: Inagitationcoculi viuim ficriduo, non quodoculusfccundumcandem parccm,fi.u\ ukns&:rcsvifa,fcdfccundum diucrlas.Nam cum corporcam magnitudincm habeat , ac proindc (it diutfi- bilis,dum agitatur,potcft no totus in loco naturali , nequc totus in loco pr.r- tcr naturani iimulcxiftcrc:fcdpcrcontinuam illamconfricationcm,partcm fui in loco naturali habcrc,partem nomfibiqucinuicem partcs fucccdcrc : i- ta vt qux modo abcrat,adlit:& qux adcrat,ablit . Pars igicur illa quxin loco naturali cft,vcl difccdcns vcl rcdicns, percipit fulgorcm parcis qux extra re- pcrttut .Qua rationc oculus qui vnus cft,duo facrus clTe videtur. Vna cnim U- lius pars,ab aliaquaii lcparacur,idcmquc vifumiiueobictum,& vidcns iiue organum vidcndi cfficitur. Hxc Alcxandri explicatio vcrbis conccxtus bencquadrat,&:cxpcricntixconuenic:nam fulgorille non vtquiddam ma- ncns,fcd vt traniicns ccrnicur,omniaquc dcdararc vidctur : hoc vno cxcc p- to:non cnim (atisapparet,qua ratioheoculushocmodo feipfumin rcfratio- nc(vt ait Philofophus in conccxcu)confpiccrc dtci poflit.Prxtcrca, obiiciam, AriitocclijConfricato aliquando oculo , &: celeritcr commoto,ec(i quiefcas, pcraliquod tamcn tcmporis intcruaIlum,fplendorcm illum tibioboculos obuerlari.Poftrcm6,quid dc lis dici potcrit quibus facics pcrcutitut?quiddc iis it^mquiafomnocxulcit.in clcrcpctc oculos.ipcncntcs huutfmodi fulgo- rcmccrnunt>hicnullaprofcct6conimotio,null.ioculidiuilioHt- Nonnulli, vt pnorcm dubitationcm foluant , nou.mi \ crborum Ariftotclis intcrprcta- tioncmitaproponunt: Oculum fcihccc vc fplcndorcmcmiccac, lumcncx- cnnlccum a (pirittbus rccipcrc oporccrc , cum prxlertini lit a prxdominio a- qucus.In commotionc igitur illa nigrum oculi a fpintibus illuminatum,ficri viliuc. facultatis obicccum , ibiquc lcipfum canquam infpcculopcr rcflexio- ncm ccrncrc. Vcrum hxcopinio primum cum AriUocclc pugnat , qui lumi- niscaulum lxuoritnbuit,nonfpintibus: pr.vccrca oculum lciplum vnlcrc, non autcm oculum a facultate viliua ccrnidocet.Tcrti6,nulla commotionc facta,lplcndor iftc inoculo apparct.n.im (i vcl lcuitcr $ turdc oculo digitum fupponas ,illumquc clcucs ,&: moucas loco , ftacim flamma quxdamtotam pupdlam rcprcfcntans tibiobucrfabitur.Q u.n t6,in aliofuni ammalium cx u lis nulla taii fpirituum agitationc mcdia,fulgor appa rct , non igicur a fpiriti- busilluminantur.hos tamcPhilofophus pro cxcmplofumic.Poftrcm6,quod aiunt vix tolcran potcft, Oculu fcUiccchominis aqucumeife,iftonim vcro animalium igncum: cum non modo iidem humores, , fcd copioiiorcs cciam, inoculisbrucommrcpcriancur.Lconiciisrcccius.diciccnim,Qucmadmoclii in fpcculopcr rcperculitoncm&: rcfractioncm imaginis, ipic icipfum ccrncs oculus,duoqua(icuadit, ( imagonimirum quxccrnic,&: ida quo imagmis rcprc/cntatio fit, idcft oculus ipfc ): ica in hacconfi lcitionc, oculus quafi m duo abit,&: lpfc icipfum cernerc vidccur. AddicThomas:Ec qucmadmodum t. ui. 61 DE ORGANIS SENSVV M, infpeculoabcxtcnori rcditfpecrcs oculi adoculumpcrrcflcxionismodum: ^ ua In hac,fulgor oculi , quali ad oculum ipfum rcdirc dicitur . Parscnim illa qui extra propnom fttum cft,licct nonvideat,alliduc tamen fulgorem cmit- iit.Ad aliudporrodubiumdicilortairc pollit, Non ftatim poft confncatio- nem,oculum , fecundum fc totum , ad fuurn naturalcm locum redirc , atquc ob hanc caufam tandiu fplendorcm lllu conipici ,quandiu fucccffio illa par- tium commotarum atquc agitatarum pcrdurct. Ad alia cquidcm rcipondc- rcm,Hanc pailioncm a fupcriori diucrfam ciTc , ncque cmm in hac Iplcndor orbiculatus&: continuus , vt in illa , fcd numcrus infinitus corpuiculorum c- micantium ccrnitur.Idautcma multoconcurlu lpintuum fubitoerumpcn- tium fa&um ellc crcdidcrim,noob aliquam oculi agitationcm.Multa autcm illa fpirituum fubitaque Sc confcrta crupuo , vel quia ftatim a pcrcuflionc producitur,vcl quiapaulatim in fomno palpcbris adopertis gcncratur, crrici poteft.Spintus autcmipfos vifui fcruicntcs punirunos cilc ac lucis naturam * retinere,exeuntcfqucab ocuh fplcndorc illuminan poifc fatis conftat . Hxc Alcxandcr m pridri partic.probl . 60, & in quartn^probl.y^.Prartcrca vcro A- uiccnna rn tcrtio libro dcanimacarf.? .dicercforfan voluit. Scd hictollcn- daeft rcpugnantia quse cx trigelima partic.probl.19.orin vidctur.Ibi cnim di fcrte Ariftotelcs fatctur,quod hic cx propofito aducrf vctcrcs philotophos ncgat.Nam quxrcns cur marius dextra a tiniftra,&: pcs dextcr a iiniftro diffc- rat(quatcnus fcilicct vnum horum mcmbrorum,cft altcro tortius &: mobi- lius)oculusaboculo non item: rcfpondctid accidcrc , quia elementa qua: pura funt , fcoriim iiimpta a fcipiis diffcrrc non vidcntur, cum difcrimcn cx varia tantum illorum pcrmixtione atquc habitudinc fumi vidcatur . Atqui ^ manus &: pcdcs cx clcmcntis compofitz partcs funt , vifus Sc auditus cx pu- nsatqucimpcrmixtis elcmcntisconftant,illc nimirum ex ignc,hiccxaere. Adhoc quicquidaln dicant,ftatuendum clTcputo , Authoritatcs cx problc- matibus fumptas,aut omncs probabilcs cilc,aut plarrafque non multum vc- ras &: neccflarias. In illis cnim fcrmonibus Ariftotcles fe communi homtnu loqucndi rationi modoquc accommodat, velmagninominis cuiufdam ho- minis opmioni.Hoc vcl cx co deprchcndi poteft, quod pauca in lllis cxtant, cmx cum alns ab Ariftotclc alibi cx propria fcntcntia dcclaratis pugnarcno vidcanrur. Contincntur ifta tiib llla philofophia,a qua Anftotclcs cxtranca- rum rationum;id cft cx\ ulgiopinionevclaliorum fiindamcntis fumptarum) appellationem duxtt.Id contextusquadragefimusicptimusquarti hbriphy. &:ccntefimus Aucrroiscommcntanus prioris libridecarlo nosabundcdo- cct. Quarc niJiil ifta luuc loco in quo dc rebus fcrioagirur, rcpugnarc cenfcndum cft. ( Vcluti&: in rcfractionc). Rc&c hicanimaducrfum cft,rc- D rlcxioncm liuc xanquamac6trariis cxtinguctur. Eftauccm flam- ma(vtidcm in quarto meceorologico conc.47.de corporibus vihbilibus 1 gcnsjnil aliud , quam ipfc ignis , iiuc fpiritus &: rumus ardcns. Quarrunt hic nonnulli:an caliditas fcmpcra contrario corrumpatur, cum alioquin in pu- B trcdincab codcm calorc cxtinguiyidcatuniedccrte nimis practcrrcm , cum Ariftotclem de calido ignco 6c flammeo loqui conftct: pra:tcrea,cuftincho :1- la cocics a Galcno in priori partic. aph. repctica omnibus nota lit : Calorcm fcilicec duo fignificare, qualitatem ipiam clcmcnti(crimur, in vifuxolligicur ergo lumen il- ludegrcdicns flammeumigneumque dici non porTe : vndeimpropne mce- ncbris cxtingui dicitunidcoque mancc vcrum quod obiicitur Platoni, nimi- rumii viiio emuTionc iftorum radiorum fiat, in ccncbris quoque nos fpc- dtaturos. ,y h % fxtn $ozX%(  toau tofxlfym > ort uSft ciC ^* t^a> J^aSfSoTur taor raratJrtpor  r, Sa.fx diflcrunt aniouentqjj Lumen autem extra emanans quo prorra&ius eft, I  mms emicac ad folum indomitis radiis: Sic etiam cmicat qua? aercm &: obie&fi il- luftrando,vifionem in animali producitHis in vcrbis vnaEmpcdochs opimo pcrfpicinir,'nimiru vifioncm ficri radioru croiflione. Altcra nimiru defluxus illos ab obicclis ad vifum proficifci, non cxplicacur:&: quide idc6 forfan,quia, non omnia Empcdoclis icripca ad illiusmanus pcrucncrint, fed llluda Pkl- tonc tantum rclatum acccpuTec. Hiccnim ( vt Alexandcr ctiam monct ) in DialogoquiMcnondicirur,&:ijiThcatcto,definicns colorein o: Empcdo- clis fcntcntia, nilaliudcfle declararquam defluxum qucndam qui a rcbu corporcis obic&is aipe&i adoculos perucniat.(*Tfvt'w )id eftApW, indomitis. Qupd verbum dici poteft de cquis &:aliisanimalibusfcroci- q bus qui nulla vi retineri poflimt.EmpcdocIcs igitur qui Philofophia pocticc, (vt& multialii)c6fcripfit,hacmctaphoravimignisinlatcrnaincluli dcfcri- oit:qui licct cornu circundctur,foras tamcn lume ac radios emittcndo, quali excraprolilircobcorum cxilitatem&Jibcre quali cxcurrcrc vidctur. Tho- mastraruTcrt(Domitis)ideftattcnuat!s pcr latcrnxvclum . ncquc enim ita pcrfpicue&clarcaerilluftraturalumincillo ita domito&: refra&o,vr abi- gne non fepto ncquc vclaminc obtefto. Etaddit,hocvocabulo Empcdo- clcm fignificare cur in tcncbris vilio non fiat, quia nimirum rraniicns pcr la- ccrnc; cornu dcbilitatur.Hcx vcro interpretatiolicct rn fefe no ltc talla,aGra:- co tamcn vocabulo prorfus cxcurrit. Quodaucemadiugitomnino cft**- /mnr. Vitu cnim in tenebris fieri no idconcgabat Empcdoclcs,quia lumc c x- cundo infirmarctur:(cadem enim ratio intcrdiu(quoquc valerct)fcd quialu- me in tencbris cxtinguerctur , vel(vt ferio loquamur.) quia in tcncbris lumi- nis cxtcrniauxiliodcftituerctur( *y&yntwf) Antiquum ignc,id cft( vt Plato in D Timeo intcrprctatur qui primigcnia oculi formatione coftitut 9 fuit,^ j^t^>S).Sunt qui lcgatSf,quonia fcilicct lumcn,non ignis cxilit: icd illi ia- nc inter mctaphoras&: tropos fcrmonis proprictate qua:runt. Conftat cnim Empcdoclem defcribcrc igncm laterna tanquam propugnaculis circum- fcflim cocrcitu , cuius dcinde radios indomitos vocat , qui a nulla vi retinc ri poflint quin excra proiihancVt igitur mctaphorx vis mancat, antiqua lc&io rctinendacft,qua:ctiam Alcxandro aliifquc interpretibus probari videtur. Ex hisEmpcdoclis verbis illud colligendum cft:Oculum quidcm igneum el- fc vctcrcs illos arHrmafle,quo ad illius ccntrurmcircunfcrcntia tamen pupil- lx,aquam contincrc.Thomas diccre vidctur,idco vetcrcs affirmaflc in pcu 1 i circuferentia,aquam fuuTc pofltam vt quali ignis nutritioni,&:tcpcracioni in tf3 DE ORGAKIS S E N S V V M, fcruirc poflct.( Aliquando igitur fic vilionem fieri ait).Iubct Ariuot. in tcrtio  Rhctor.ne nimis longum intcruallura , intcr coniunttiones fibi rc- ponden- tes in oratione ponaraus, vt mcmoriacaudicntium vel lcgcntium tofulamus. Eft autcm hoc in loco prior coniunctio illa , Empcdoclcs aute vk ttur cxifti- marc aliquando quidem. Poftcrior iibi rclpondcns cll : Aliquitndo etiam per dcfluxus. Nimis igitur multa mtcr illas inferta vidcbantur. f^iurc Phi- lofophus,huicincommodo mcdctur,cumpartcm contcxtus fupra pofitam rcpetit,in qua prior coiun&io continebatur, & mox aliam ftatim &bU cfpon- dcntcm rcddit. Htt/nox.ctTQ' ^orijuttr vtyci XtfAac ' ortita (ni fallor)ratiocinatun Vifio fit in facultatc videndi,arExa tamc organo,qua- lis cft oculus:ifta pailio, non fit in facultatc vidcdi:crgo non cft viiio. Aflum- ptionota cft ex iis qujc tradita funt in fecudo dc anima, nimirum vifum eflc, opera- ETSENSILIBVS. 6 9 A operationcm facultacisvidendi,perfpccici lnorganofufceorionem.mino- rcm in contcxtu probat,quia lfta paflio qua? vocacur,r.fractio rancum quzdamcftjquaripfioculolxuorcmhabcntj accidit. Polltr quidcm po- ftcrior harc argumcntatio ad priorcm rcuocari: fcd v t cmnia cHucidiora red dcrcnrur,nos Alcxandrum fcquuti ita diftin&e conccxtum cxrJicarc malui- mus. Iri ncnnullis autem ab aliorum intcrprctationibus recedjnus : quod cur faciamus,fuolocorcddendaratiocrit. ( Dcmocrirus aucer ) . Non modo Dcmocncus, vtannotat Akxandcr, fcd ante ipfum Lcuctppus,ac poft ipfum Achenicnfis Epicurus ,huiusfenccncix fucrunc: quodfcnfuura principia ,clTcnc illa^**&: fimulacia,quacafenfilibus rcbus cfiucncia, formamquc&T colorcs obicccorum confcruancia , incurrcrcnc minftru- mcnca fenfuum, quar idcm animac indicancia , fenfioncm cfficcrenr.Ucque fcnlioncm folum,fcd cogicaciones cciam &c lntclle&ioncs , ex huiufccmodi B idolorum occurfu abcxcernis rcbuscmanancium ficri volucrunc. (Hjcc- nim accidic quia oculus eft laruis). Ex his porro vcrbis &C iis qua: in ftnc con- ccxcus apponuncur,prior argumcncacio fumpta eft. (Et cft non in illo,ftd in vidcntc ) . Hax vcrba cx quibusnos fccundam argumentationem duxi. mus,non eodcm modo ab omnibus cxplicantur. Alcxandcr hunc in mo dum intcrprctatur : Scnfus ccrncndi non confiftit in illo , id cft in imagme, ncc proptcrimagincm fit:fcdinvidcncc,idcft mcoqui facultacemcerncn diobtinuit. Vcrafunt iftaomnia: fcdoporcuic,fericm vcrborum&argu- mcncationum Ariftotclicorumformam refpiccrc : qux fanc omiiia,iftain- ccrpretatio confundit,vt paccc acucx incucnci vcrba Ula ( ) . Dicamu* crgo illud i ad proxima refcrri debcrc, id eft ad "8* hh* . Nequc enim i n oculo qua laru is cft,vifio fic : fcd in oculo, qua pracdicus cft faculcacc videndi : >>*'" autem llla eft paflio quardam corporca , fiue rcfractio, oculo C concingens,quacenuslauoremobcincc,non ccrncndi faculcacem: idcofta- tim additur *'****'" w , rim$Q>. RectcannocauitThomas , Democncum non habuifTc pro abfurdo vifionem cflc paflionem omnino corporcammam animam ipfamquid corporcumefFcccnftbat: quo ctiam fa&um cft(tcftc AIcxandro&:Simplicio)vtomncmnoftram cognitionem, lpfamqucadco dcorum notioncm, diuinandi artcm , fomniorumquc inccrprecacionem ad huiufccmodi cxccrnorum idolorum lmaginumquc incurfioncm pulfacio- ncmquc rcuocarec. Oftendic prarterca Thomas quomodo Dcmocritio- pinio,cum Peripatcticis congrucrc , & ab iif dcm diflcncirc videacur . Vifio, mqui t,cft a&us animac fencicncis pcr organum corporcum: habcr igitur ali- quam fui caufam in corporca ifta paflionc quse >** vocatur . Caufa vcro c ft prima illa idoli fiuc formnc rci vifibilis in oculum pcrcufllo . A t corporca n ipfa paifio non cft vilio,ncquc rcflcxio confequcns illam percuflioncm quic quam vifioni conferc,cum oculus rcm videac pcr fpecicm illius, non camcn imagincm fcnciac,quam in fc rci vifibilis concincc. Ex his facilc noilc poflfu-. mus,quancamafrinicaccm fcnccncia Dcmocriti,cum poftrema Empcdo- clis& Pcripacccicahabcar.ac proindc quam abfurdc fcnfcric Placo,qui vi iionemcniiffionefieriaducrfus Vccercs omnes,ipfamquc adcovcricatem exiftimauerit.qua dc rc infra pluribus. (Sed omninodeimaginibus&J rc fraciione). Rcprehenditur non excufatur Dcmocritus . Nam(teftc c- tiam Platone in Alcibiadc priori) Furiofum cft ea doccre,quz nefcias : & in Hippia minorcjDoccntcs qui non fponcc crranc, pciorcs func illis qui fpon- tc mcntiuncur. Quantum vct 6 zdiwrv*ifnc naturam actincc: 7o DEORGANIS SENSVVM, lciendum ctt.,*!"**"*'** ** di^erretcftc Philopono qulatt pcr *'l f ,aquocum tranlmitci non po(lic,rccr6 fcrtur,ac quaii m pilar morcm ad parictcra proicctae rciilic : quo modo imago ad par- tcmoppoiicam rcdirc videcur. Exquibus perfpicuum cft,corporaomnu, qux* luuufmodi fpcctabilcs imagincs rctinere dcbcanr,Uuia &: ccrfa eife oporrcrc . Preterea , nc immutatio illa progrcdiatur & euagctur , intcr- cedere quod circumfcribcndi ac cerminandi habeac faculcaccm . Et hctc cft caula cur fpccuhs cryftallinis cx alcera parce opacum quid, & dcnlum ,vt plumbum,obducacur. Hoc codc m prorfus modo ima- go illa , de qua diximus , in oculo producitur ; in co cnira cft lauior: prarcc- ETSENSILIBVS. -i A prxterca vcro opacum in profundo,a quo circumfcnbatur. Vcrum enimvc-: vo cum Ariitotclesdicat,oculum,quatcnus j.cius clt ,huiu(modi pallioncm rcopcrc, quarrerc pollct aliquis,Num corporu la?uigatorum propnum hoc iir,an& aliis nonlaruigatis communc. Videtur cnimfic illis pollc congrucre: 'louidcm c tcrra quantumuis afpera,radij folisreflc&uncur,icemquccxaliis corporibus nonLcuibus neq; c6planacis.Refpondeo,rcflcxionem lllam qu.e ad vidcndum facis iic,& dc qua hic fcrmo clc, nonnifi l.vuibus corporibus co ucnirc:quia nimirum ab afpcris,vel radii omncs (vt ait Aucrrocsl non limul reflcctuncur,fedaltcrnatim tantum,vcl(vc Grarci)licetlimul tepore omncs rcflcccancur,non cameninidemcoirc poflunriquofic vt dcbiliorcs rcddan- tur,quam vcad rcm fpcctabilcm perduci, camquc vidcdam prarberc qucat. Idcoin tcrra ,quanuis radios rcflecrat, nnagofolis minimc ccinicur, dilgrc- gatos cnim rcflcccit &: non vc aqua,acr,aliaquc corpora lxuia,vt fcrrum,cha B lybs,cryftallum,in vnum cocuntes. TopSft oxw rlw 0^0 ff ra/ vfafcqp XnB^ fj&fj'. tt /ufy/ 7 trvftfiairtt ofar tj vup t aXX % % ifo ^ {? itra&ffl  Tovfa Th" trdfjutrot: dppyujg&v o oySoXftoc. %ir . oeJo^ftc ydp **$ @i\rnt 3P or dpxv fvtfy S/ b*MA*f&', av/btipvtefy r( oftenditur,quia fi idcmmoucri poffct localicer, codem tcmporc,pcr nuiorem&minorem diftantiam , acl excrcmum finc mcdio pcruenirecur,nequcmocus localis fucccffiuc ficrct,vt Ariftotclcs in libns dc phviica aufcultationenon fcmcl dcclarauit . Ad haec acccdic : f i duo c regionc pofiti fc inuiccm fpccicnt , aut ncucrum alccrum vifurum , li coni fc inuiccm frangant atque diiiungant , auc vnum cahcum alccrum confpccturum , li nimirum vnius cancum conus loco ftcceric aliumquc ccdcrc ET SENSILIBVS. 77 A ccdcrc cocgcric. Poftrcmo, ii quod cxir tcnuiiTimum corpus fit , certc auc acr aut lgniscrit, cum lfta inccr corporca clcmcnca , lint ccnuiora vt cx fccundo deortu&inrcnru libro,vbide tranimurationc muctia clcmeco- rum,&T ex primo mcceorologico conftar , vbi dc corundem proporrioJMi . gitur. ScdncucrumcilepotdV: quoditaoftcnditur : quia, cum natura nihil fruftra fnci.u.ii calc corpusciTctacr,rruftra cflet , acr cnim vbujuc antcocu- loscopiofcobuerfacurzQuprfumcrgonouumcx oculo prodeuntcm pone- rc oportcrct, lurc quidcra rack) cx Ariftotel. defumpta cft, in primo phyfics auiculationis cont. 56. qua probac cnum principiorum luripuw. Ec ccrtc , (i nacuranUiilfupcrfluumagit,(vtibidcm annorauit Aucrrocs) id vidcndum auccm corpusacrcumrcquiracur,quicircumrtat ablq; cxeuntefurficcrcpo- tcnc. Igncm ctiam ciTc poncrc haudquaquam hccr.cu m cium ignis , corpus lcuilfuiuim fic,fuaptcq;naturafcm'pcrfurfum petcns,fupenoraqtudemccr g ncrcpoilcmus,xqualiaatqucinfima,nunquam. Irnisprxtc i ]uaex- tinguitur,fub aquamigiturpoutacorporahaudvideripotcrunt. Scl quor fum hxc plunbus,cum a pupiUa,quzaquca eft, ignem cxirc nullus vnquam oftcndcc:Tandcmquc arquc noctciine lumine exccrno ac inrerdiu cernere- tur,fi prajfcrtim plurcs in codcm loco cifefic . nam a multo 1II0 ignc,ex tot o- cuhs cxcuntc,acrcircunftansilluftrarccur. Quidenim acraflitic forlan actis impccuctur,cum ab aquaqux cniflior &den(lor cft,nullomodo impedm pofliti Scd addamus ctiam ahquid, quo Pcrfpecbuorum ita fcnticntium , a> liud quoquc crratum dcprchcndatur. Corpora fcre omnia cx fui narura hoc habcnt , vt cum ab alns proficifcantur, non m Jatum & amplum definanr ac tcrmincntur,fed in anguftum rediganrur. Aquaenim quo magis fluit, edan- guftiorredditur. Flammaetiamquanco magwatcolicur,in ranto acutiorem figuram terminacur: atqui ifti radios lllos fuos alircr fe habcrearTirmanr, bafim nanquc ipforum rcm vifam attingcre , conum vcro in oculo eiTe C docent. Hxc Alcxander : qux hcct Lconicus Platonis paulo ftudioiior , Perfpc- ctiuorum fcnccnciam nulla inrclabefactareoftendat , multaquc alia in Pla- tonisctiam grariam arTcrac: noscamen infra difputatione aduerius I-laco- ncm pccuhari.harc omniaaliaquc ab Ariftotclc& Philopono in fccundo de annnapropofitamultum valcrc dcmonftrabimus. (Etenim fatius cflit.Rc- fpuit Platonisopinioncm, nonmodoex coquodlumen internum cxtcrno coniungi in viiionc diccret: fed quod etiam coniunctionem iliam extra ocu- Jum in dctcrminato quodam fpatio flcri aflercrec Inde auccm cxorditur , o- ftcndcns rcdius Platoncm diccre pocuilTc , coalitioncmillam in organo i- pfo vidcndi ficri:quod tamen non probat. Alexander vero tnbus ld rarioni- bus aftruit,quas paucis hisvcrbis complectimur.Si coalitio interius fiacnul- laaderitncccflitasahquidcmittcndi,nullum fpacium mcdiumadvidcdum ^ dciidcrabitur,tantumdcmquc&:mult6ctiapluslumcncxtcrnum interno confcrcr,cum & firmius &C conftantius^prc; terca etiam tutius vcftigia rcrum ccrncndarum illi quafiper manuscradcrc poterit. Sedaccedat hxc noftra c>Ai, Coniunttioncmiftamluminum ,extra oculum fieri , vcl dcftctu lu- minisintrinfccivclcxtnnfcci, Nonluminisintrinfcci,quia ille quo magis progreditur,c6magisdcbilitatnr:Infui igitur principioarftius&Tcomodius cumcxtcrno,quaminfinc&: quaii in morte coniungcretur , non ratione luminis extcrni, quia ld vfque ad oculum peruenire aptum eft. Quandoqu i- dcmii habCTiaculcatcma vim habcre quod ab Ariftotcle dc membrana intcriecta coa- licioncroqucimpedicnccproponicur. Dicchdumeritigitur reprchedi qui- dcm coalicioncm iftam luminum , fcd ob eam caufam , quia fi Placonis fcn- tcnciam fpccicmus,vcram mixcioncm in iftaluminum coniundlionc dcfidc- C ran perfpicicmus.Sccus cnim,quoroodoluminis cxccrni visica inalcerum tranficvcillircrum obicctarumvcftigia,adfacultatero vfque videndi quar intraoculumeft, dcferendarum coromunicarc poflit? vtlumen intcrnum cxicns,externo mcdio ad rcm vfquc vifam perducatur? nili,inquam,ita inui- ccm illa lumina altcrcntur,atque pcrmifceantur, vt ex cis vna mcdia forma oriaturiHxcautcmvcramixtiocft, Aucrroc tcfteprioridc orcu&inccriru librocom.8racioneproprii coloris vcl albi , vel fufci, vcl fubei(vt quidam male fcntiunc)fed(qucmadmodum aicAriftoteles)cum nullum colorcmobtincricpcculiarem,nonquatcnusccloraca,fcdqviatcnu$ tantumfplcndcns,conlpKitur:parsvcro,vt ignis&raftra,etiam interdiu,non tamcn quatcnus coloraca(nifi impropric cum l.atinis loqui rclimus ) fed fci- pfa(vc aiunc)fub afpcdtum cadit.Golor ergocft prsecipuum vifus obiecrum, quiaad illum pratcipucafficicndumapms eft, non tamcn finelumine'. Qvc- circa , Cblor Jn tcnebris , non a&u fcd poteftate fpectabilis appcllatunquan- _ dofinemcdioilluftratoadoculum multipHcarincqucat: multiplioattlr au- tcm afficicndo mcdium actu^!^k:qu6fitvtiuredixcrit Ariftotclcs +*tlt catcnus cflc fpc&abilc, quatcnus extranco colorc imbuitur. Acquid aliudeftactUc|^t9nf,quamc^nf reddicui : Acr vcro,quialumcnfinc ahquocorporcJfc?uccuus cft a&us , nunquam rcperictunatqui actus , ab eo cuius cft actus feparari n c- quic. Ex quo rccte aic Alcxander , tam lumen quam actcm ad viiioncm cf- q ftcicndamdcuderari:illudquidcm,vtmedium difponcns: hunc autcm , vc coloresdefcrcntcm.MericoautcmPhilolbphus acrismentionemfacicquo- niam vt plurimum per ipfum, rard pcr aquam aut alia &**r? corpora ccrne- rc contingit. Docct igicur Ariftotcles, quoduis horum mcdium dicas,fat cf fc,Motum qui ab illo fit, vifioncm ipfam crficcrc.a b illo,inquam , pnmum a rc lpcctabili arlecto, mox fpeciem fiue vcftigium illius ad nos dcfcrecc.Hinc plana iam pcrfpicuaquc Ariftocelis fcntcncia dc modo vidcndi clidcur , vi- iionem ncmpe ficn,nonquiaaliquid emitcarur,fedquiadelaca fpeciesob- iccti a medio in oculu fufcipiacur. (*$ 7 * ). Quidam ,ab illo, quida pcr illum: vcracmc inccrprecacio quadrac. In vifione cnim duplcx mocio fpcccacur: vna, qux amcdioinoculumfinaltera^quxabobiccto inmedium. Priorcm dcfi- gnac Ariftocclcsfccundodeanimaconc.74.cumaduerfus Dcmocritum di- fputans,vifioncm (inc medio fieri non poncoftendic. Ait enim,vifioncm fie- ri, videndi vtftheccrio patiente,ipfum verono a coloribus qui fpcctacur,fed D amcdiopati.Pofteriorcmdcfcribicin codemlibro,cumcolorcm Jfy**ncx fc mouerc aiferic,J&f*wquc coloris f7*AW?/*i id cft fufccptiuum vocat. Illc nanque agichoc paricur,7V.iMK camen,id eft, vc ica dicam, pcrfcctiuc: auin Sc calor  Jfy**** perfectio appcllatur. Ne quis autc putct, fpcciei in mcdiu ob- icctx mocum localicer ficri : (quo modo Democric 9 6c Empcdoclcs defluxus illos ab obicctis ad oculu proficifci cxiftimabanc ) fcd ccrce eaccnus moucri obicdtu m admedium ccfcndum eft, quatcnus color, qui efle fuum naturale in coloratohabccfui veftigium in medium(Eue incentionalefic diminucum aln vocant)producit,quo mcdio oculus faculcacc vidcndi prc.dicus,colorem in coloraco intuccur. Idcoquc Aucrrocs aic,Oculum primo incus rcmvi- fione ET SENSILIBVS. 81 ^ fionefpiricuali,moxilIamcxcrinfccusccrncrc.ad oculos ccndcnccs,cauos &: pcrforacos produxcric. I- mo doccc Galcnus(quod fupra cciam monuimus) Placonem h.u fola racione vifum igncumappellaflc,quiafpiritusifti , Ctttn plunmi&: tcnuirlimi iint,na- turam lucis obtincanc , ac promdc ad dclationcm coloru qui pai ricipationc lumims/iuntjaptiiint.Huncigimrfpintumcftundipcr acrcm ab oculodo- cct,fccumq; vim vidcndi affcrcntcm , aeri lummofo comixtum vjiionem jp- duccrc.AIibi umcn alitcr fcntcntiam Platonis cxplicarc vifiis c(t ? quadc rc (ne coc incerfercndo oracioni filus abrurnpacur)infra agcmus. Nuc ad Arifto- cclcm cranfco. Qui cum fcnfus omncs in quodam paci coniiftcrc iudicauc- ric,&c vifionem paflioncm quandam,non ationcm efle,vc Plato cenfuic:Plo- cinus &: Iamblichus, pluribus racionibus confirmarunc , vilioncm in videncc non autcm cxcra ipium cflc dcccrminanc . Mulciplicacam (iquidcin fpiricua- liccr ab obicctofpc&abili formamfpcciemquc,acrc mcdio illuftraco &: quaii illa fpccic picto,ad eam vfque partcm oculi dcfcrri,qua viiio maxiinc ac prin cipaliter pcrficitur.Hxc vcr6 pars humor ipfc cryftauanus cffcnam in hoc co- gruic AriftoCel,cs,(vccxfccundqdcparcibus animalium cap. priori manife ftum cft ) cum Galcno in libro dc oculis &: ahbi,&: Auicena ccrria Fen. can.3 . In omni tcihccc organica partc, vna fcmpcr prxcipuam &: principaic adcfle, qux quaiiillius principij &: faculcacis fcdcs iic : rcbqux vcro partcs canquam illius latcllitcs &: adminiftrx, Exhis colligitur , vifioncm cx fcntcntia A - riftotelis,non pcr cmiflbcium aliquod , fcd pcr vcftigiorum rei obicctx lpiri- cualcm rcccpcioncm in oculo cffici. Aduerfus Ariftocclcm qux Placonici at- tulcrunt hxc fcrc funt: Si vilio pcr reccpcioncm ficrcc, ipccitrum fpeccabjliu inoculotcernercccrcc pollcmus ncuciquam conueriis ad rcm viiam oculis: ac cum nonnili oculos ad rcm ipfam intcndendo cernamus, cxtranonmcus viuonem cffici conftac , Prior confcquucio noca cft.Receptio cnim fufficc- recabiqucoculorumconucriionc. Sccunda,nullaprobationccgcrcvidx> , tur.Praetcrca,nil opus eflet vt continua rcccptio ad ccrncndum ficrct : quoi - fum cnim,ii forma rci iareccpta fucric ? Na a maccria(cu prxfcnim v:iio paf- fio iic)conieruari dcbec r Tcrti6 diftantia difccrnic , ergo rem longe a fc poiit a hii. 84 D E ORGANIS SENSVVM, confpicir, non icaqucincus fpcciesrccipit :valccconfcquucio, quiafiintus ^ rccipitur,non diftat ab oculo,non crgo potcric is dc diftancia iudicium fcrrc. Quarc6,qua rationc rcs m fuo E fle cogHofccrct oculus, cum quantitatcm in ccgram monns,aut iplius czli recipcrc nequcat ? Ncquccnim eit quod obn- ciatiu ,nos non rccipcrc rcs ipfas , fcd rcrum imagincsmam alia crunt quar in rc l'unt,alia quac nobis apparcnc. Quinc6,qu6 magis fpcttabilc proximius cf- fccco acutius &: rcchiis cerncrctur.quodcxpcricntiar repugnar,&Ariftocclis fententie^qui ait icnlilc politum fupra(cnfum,icnfioncm non cfrtccrc.Scxto, contrarix fpccics limul Sc fcmel in codcm fufcipcrcntur. Quandoquidc ocu- lus limul duo obiccta contraria confpicic,aibum puca &nigrum.confcquucio vcro quam iir abfurda,in hac quidc Pcripacecicorum racionc , doccc Ariftoc. infintcis in locis,vt in 4.mctaphy.cont.5>.& dccimo ciufdem cra&at. cont .13. Sanc contradiccntia vcra fimul cflcnt , vndc alicubi Aucrrocs & Anftoc . di- xcnmt(vtin4.mctaphy cont.9.&: m lcpcimociufdcmdo&rina:cont.i7.)Nul ' lum intcllcctum poifc intclligcrc contreria fimul in codcm cflc . Scptim6,o- culus ccrncndo valdc dcbilitacur,aliquid crgo ab ipfo vidcndo dticcdit.Octa uo,quomodofigura,iicus&: locus rci cernipoccricvelucifchabcr, cum pyra- rois ipia lcmpcr verius oculum,qui paruus cft,in anguftiorcs cerminos rediga curf Acccdunc ad racioncs Cxpcrienciac mulcar.Prima cfc,Muliercm mcnftruis laborante fpcculum inficcrc,vt docct Ariftoc.in libcllo dc Somniis.Batilifcu cn.im vifu hcimincm inccrflccrc narrant.Quid,qu6d aliqui cum obie&u lon- gius diitans acutius incucri cupiunt,oculos reftringut,&: quafi cxprimunt, vt ncpcex illis aliquid in maiori quam folcteopia,adrcm obiectam pcrcipieda proficifeatu r?Itcm,rcs a longinqua psirtc vifq minores vidcncur,8c quemulcu feiunctx funt,tanquam conncxa? apparent.Error hicccrtenon fcqucrctur, fi fpccics rctutn intus lukiperctur. ltein,dilatatapupillamagisvidcrctur,cum C m.iior rccc pnoficripoflcr.quod tamcn falfumeft,quiapeiorvifiorcddicur,vc mcdici&: ipfa cxpcnentia docenc.Po ltrem6,nullaaffcrri ratiocomode pocc- nt,cur qui lam homincs prope tantunn ,quidam longc* noh prope,quida tam longcquatn propc ccrn.int:acquc nani}ueomnesrcrufpecies confpiccrc dc- bcrcnr,li intus ab omnibus arquc fufcipercnrur. Addic Lynconienfls in libcl- lodc optic.i, Fclcm noctu mures capct c , lupum viderc fera, cancs itcm, pif- ccfqucnon nullos:quod fierinonpoilcc,eotempore omninimtru luccdefti- tutomifiab huiufmodi animaliumocufjs aliquid(quodRadium vifualcOpti- corum morcvocac)egredcrecur.Ex altcra partcPcripacccici,multas aduerfus Plaronicos raciones affcrunt,mulcaque incommoda illoru opinioncm fequi caufancur.Eccnim omiflis iis rationibus quas ha&enus ex Alcxandro, & Ari- ftot.in conccxcus explicatione attulunus,alix non minus firmar & knJ^nxrnuu (cx Philoponoi.de animacomm.cT9.atquecx codcm Alexandrovariisinlo- D cis , prarfcrtim vero ad finem com.y.in hunc lihcllum,&: in mediootaui,pro- pofita?,&: cx Aucrroecnp.7.huius cractationis)afrerri poflunt.Nos vcr6 brcui- tatisgratiaabillarum enumcrarione fupcrfedere arquu nunc efle duximus, cum prarfcrrim ab ipiis illis interprecibus comodius peci poflint.Tancu non- nullacxiis proponamquar Galcnicciam fencencia abfurdam efle dcclarare poccruncrfcd primum omnium dicam,hanc Philofophi opinioncm,eacxpc- ricntia probari poflc,quod fi quis folem auc aliud obicchrmdiuciusactcnciuf- qucincucacur,oculumqucdcindcclaudac,obicctum illud pcr aliquodtepo- ris interuallum contincnrer afpiciecacqui hoc ficri ncquiret,nifi fpecies ipfa rei fpc&abilis tntus rcccpta fuiflec,velhoc phancafiae, vc Philoponus in le- cundo de anima conc. 1 38 . vcl organo,vc Ariftocclcs,cribuas.Quid,qu6d fcn- lilibus ETSENSILIBVS. 85 ^ (ilibus abcuntibus a noftris fcnfibus poft longum cciam tempus rcmjncnc illorum idola&: mcmorix: quorics cnim libucrit , formarcpotcro imagina- cioncldolum D.Bezx in fubfcmoScholxfrcquencifliniaaumcorum circum- ftantccorona Sacra9 paginas explicancis : quod certe non fierer,nifi Idolum huiuimodi,intusacccptumrcfcruatumquefuiirct. Prxcercaquihumidiorcs habcnt oculos , fempcr obie&a maiora quam finc confpiciunc-quod non alia rationc fit,quamquodillorum fpc&ra, in oculis imprclla crafltoraquc abhu- miditatc reddica,in caufa funt,Yt obic&a maiora cflc apparcanc. Sed lllud ma gni momcrtti ad hanc fcntcntiam tucndam cflcvidctur,qu6d cxcellcns vili- leoculumdeftruit.Confirmatur magis,quiainfpeculoimagincm rci oppofi- cxfpetcamus: quodvciqucnonfiercc,niiivcftigiumrci ab obicccis ad mc- dium &: ad fpcculum vfque multiplicarctur. Prxtcrea,lxfa aliqua tunica o- ai 1 1 , iu>n collcrerur vifio,quinimo talibus tunicis aut humoribus nil opus eC- ^ fec,nili aliquid recipicndum,fcd potius excra mittendum forct.Scd dilcmma Auerrois Alcxandrco iimilc, poftrcmo loco expendatur , quo vno fi nonnul- lacx Philopono addantur , Opticorum &: Platonicorum omniumdogmac mcdio tolli potcrit.Quicquid exic ab oculo auc corporcum eft,aut incorpo- reum.Sicorporcum,duo incommodaabfurdifllmafcqucncur.Nimirum auc viiioncm in temporc fucuram,cum prxierrim obiechim fpccrabilc rcmotum crit,quod quam iit falfum patct : aut motum localem vclociorcm motu cxli t'ore,quod Ariftotcli &:verjcaci rcpugnac,cum nullus mocus mocu diurno vc- locior auc xqualis,ncc vis vlla qu.r vim Diuinum llludcorpus moucncc afle- quatur,repcrin qucat.Confcc.utio tamen probatur,quiamomentofolaq; pal pcbraruapcrtionc,corpusilludc.\icns ad aftravfquefirmamcnti cendic : qua diftantiam Aftrologi ipacium diiorum zodiaci iignorum,id cftfexta toa'cq- li parcemxquarcdcmoftranc. Exquocum cxlu luovelociflimo rapidoq;mo cu, cocu fpaciu viginciquacuor horis fupcrcc, colligicur,nonnjfi quatuor horis C idallequi illu poffc,quodoculusviucoaccitiflimoictuaifcquitur.Patetratio- nisvis,quia icptimophyficoru hb.doccmur,ilIud moueri vclocius,quod mi- nori tcmporc,fpacium maius vel xqualc ctiam tranfit.Scd detur cflc lux non corpus,tuciteru qu^remus ancxcravcl incravtfoefBcitur.nonmtta,quiatru ftra cflet illud cm 1 flu m : no cx tra , quonia fcqucrctur anima m illa luce pofica cife^quod eftfalfum,cum fubic&u animx fcntictisaccidcnsefleno pollit,fcd calor natiuus folus,qui ab oculo fciuntus,intcgcr confcruari ncquit. Poftre- mo(vt idc A ucr.i .dc anima com.67.docct)color non cflet fpe&alnlis pcr fc,i. pcr racionc intimam,fcd pcr radium vifiuu cxtrinfecus acccdcntc, quod Pla- toni etiamipii abfurdu clt.Hoc argumentu,quoadvlcimafui parte,fcntentia Galeni prxcipue c mcdio tollerc vidctur. Quida tamcn vc &: Placonis &: Ga- lcni dogma cucrcntur, nonnulla in mcdium atculerunc , quibus has aliafq; o- mnes Pcripacccicorii racionesnuUius ponderis cfledemonftrarec.Ec ^pPlato- nequulc dicunt: Ab oculo cxirc quidc radios quofda vifiuos, liucluminofos &; corporeos fpirirus,no tamceius rationiscuiufmodicorporacopoiita,qux inuicc agcre &: pati nata funt , fed atc 9 eflc quofda &: fpecics fpincus animalis excunces quide ab illo,non tamcn pcr quanda aucdiiceflioneare ra- ca,cum cocincncer coniunctx principio fuo a quo proficifcuntur maneant. Hoc modo(vcrbi gratia)lumc acorporis luminofiprxfcntia,derlucrc dicicur, non odor a rloribus, auc ab ignccalorrhi nanquc rccipicntis quafi propnj fiunt,&: non fcmper largicnci concinui func,illud vero principium fuum non dcfcrcs,cmanat atq;dirrunditur.Conccdut crgo,fpintus illos cflccorporcos, cu anaturatorporea ,pdcant,Ioc6quc rctincancur&: circuteribacunled altc- h.111. ( *6 , DEORGANIS S E N S V V M, rrnn.fl ^hyficavclmathcmaticacorporcamquandamnotioncm^dcftjVtlo-. i]u cur,corporcicaccm comminiicuncur. Imo vt illius nacuram magis cxpli ccnt , rriuliccmproponunc corporum liuc actuum(vt vocanc) dufcrcnriam. Eccmm aliosa maccria pcnicus lciun&os c(1eaiuc,quos,inquoduit,& in qua- cunquc diftantia lllicoqucagerc aftirmant:aliosarebus maccric. immer(is,lo cofic tpaciis circumfci ipcosoriri,ncc iubico aut in quoduis,(cd aJcernacim&: m dcccrminaco loci ipacio agcrc . Inccr hos quofdam mcdia quadam prxdi- cos nacura collocancqui cum a rc compotica &: matcrialj non prodcanc , lcd a corporc i'pirituali,quaccnus acorporca rc proticilcuncur, alicubi concmcn- cur,lococircumlcribuncur,&: nonniiiad quoddam ipaciu agerc valcnt : qua- ccnus verofunr actus fpiricalis corpons,non perparrcs,&: fucccifiuam,fedfu- bicam actioncm habcnc . His policis , brcuiccr facisfac iunc ratiombus omni- bus aducrfus Placonicos allacis.Siquidcm oftcndunc cas cancum alicuius p6- dcris forc , 1 1 fpiricus ifti &: accus vcrc matcrialcs eiTcnc > lcd quoniam nacura B illam mcdiam habcnc , quaidam quidcm corporeas condicioncs obcinuifle aJhrmant, vcluti cxirc,lococircumfcribi,& aliquo modo moucri,non tamcn omncs,quia cum (inta&us fpiricales , non propric moucncur,non confu- muntur,non patiunturac6trariis,noncxcuntadopcrcispalpcbris:& infum- ma,hac fuadcclaracionc omnibus alus obic&is aducrfus Placoncm fe (atisfa- ccrc pojfc pucanc.Qupd ad Galcnum accincc,aliam illius (cncencix Placoni- cxcxplicacioncm aifcrunc nimimm Platonis fenfumcflc, non quidcmin acrc viiioncm ticn,fcd ipiricus illos cmiiTos, congrcgacofquc cum acrc luminoio, inftrumcncum viiionis vnicumcjTe, quatcnus (imulachrarerum. viiibihum ad oculos dcfcrrcnc:tandcmquc atfirmat vilioncm in incimaccrc- bn parcc,id cft( vt puco)in fcn(u communi ficri,qui in incima ccrcbri parrc ab ipfo collocacur : fcd ftatim Galeno hoc modo diccnci quis obiiccrciure po. fcc : Si fpincus illc animalis ab oculo cxic, vcl pcnccrando cxic, vcl per poros, C non pcnctrando.quia non dacur corporum pcnccratio , noo per poros&c ca- uitatcs: oportcrct cnim primum Ariftotcli illas ncganci in pciori dc occu &: lntcncu hbro,&: prxlcmm m cont.76.fatisfacerc.Frangunt forcafle pupillam cxcundo r ac nil huiufmodi illam corporaliccr paci pcrcipimus:nam dolcrcc: feddcmusfpiricus illospcr poroscgrcdi ,ccrtcnon niii diuuKi cgrcdicncur. Pori naqucquibufdamfoliditacibus contincntur , quarc parccs oppolicx fo- liditatibus illis non xque cxirc poccrunt : at li diuulfus fpiricus excac, obicdu quoquc huiufmodi apparcrc n^cciTc crit : quod tamen cxpcricnciafalfumcf- fc docet. Ncquc cft quod rcl'pondcat,fpiritus quidcm iftosdiuulfos exirc,tcd acri pcrmixcos,concinuicaccm acquii . rc : pucrilc nanque hoc eft , &c inexcr- cicaco Placonico(vcaic Philofophus in prioridc ortu &: inccricuconc.8.)con- ucnicns.Hifceicaqucracionibus mocinonnulli,aliumGalcni fcnfumadPIa p conis fcnccnciam accommodacum cxfcpcimode Placicis proponunc Dicuc crgo ibi Galenum doccrc, Viiioncm quidcm cmiflione ficri, quodfpiricus a- nimalis ad oculos delacus , imprimac in acre excerno qualicacem quanda viV' ikndi,quidcmumacrillaimbucus,organum&:mcdium obicccoadoculum dcfcrcndo apcum rcdditur.Quodvtplanius percipiatur, fcicndum cft,Galc- num in fcptimo dc Placicis,in lib. dc locis afTcctis priori,&c alibi, Vim anima- lcm,non quidcm inncam membris , fed prxeipue in cercbro fcdem fuam ha- bcrcdocct: aquodcindc ranquamafolc lumenpcr totum corporis noftri hxmifphcnum,id cftperomnia membra animalibus opcrationibus infcr- uicncia,mcdiisncruisinde orru trahenribus cranfmiccacur: hanc vim,princi- pium onuiium fcnfionum vocac , quam aic cum fpiricu animali copiofo , pcr J. ner- ETSENSILIBVS. 87 ncruosopticosad oculos ferri,&: cum pcruenitadcxcimam vfque fuperfi- ciem oculi,prorumpcre& in aerem circumfufum produci, arqueobpropin- quicatcm fpiricus aniinalis, aeri cxcerno huiulmodi luccm fiue videndivim (Vcroquccnim nomincvocatur)communicare: qno modo vifiopcr cmiflio- ncm quidcm,vt Plato ait,non tamen fpincuum ,vt argumenca cuincunr,fic- ri probat . Ex quo colligit , vifionem conra&u duorum luminum fieri rcclc a Platone prolatum efle-.&c addic,contactum iftum, longius ab oculo & remo- tiusvcI pr6ximius,iuxtafpirituummaiorem vd nunorem copiam fieri. Exc- ploctiam cotam rcm hancilluftrat, a ncruo fumpco:Qui fanepropriumeft mftrumentum tahis,fi tamen carnem ipiam pungas aut aliquo modo fcnas, pundBonem&dolorempercipietjob facultatcmnempc fenuendicangcn- dique fibia neruocommunicacam. Haccxpoiirione Galeni pofic.i,faaIe cft argumcncis aliatisfatisfacere,cum omnia eo-fere tendanc,vtfpiricus ab ocu- B lo nullo modo cgredi pofTe dcmonftrcnt . Sed nil adhuc habct GaJenus hac fua cxplicationc,cumnonomnibus argumencisaducrfus Placoncmab Ari- ftotcle-profatis,^ ab Alexandroa Philoponofic Auertoc fatisfaciat. Nos vc- rcl clarius aduerfus ipfum hoc modcoSi vis vidcndi ab oculo cmittitur,& aeri imprimitur,crg6viiio in acrefict : probaturconfequntio, quia vifiomcdia vi viclendi cfficitur. At ii vilio eft in acrccrgo & anima vi6cns, ( vbi cnim achis, ibi&ariimacft,quxachisdicirur)acritaquc anima icnticntc prxditus erit. quid? quodracultasanimxrcipfaabillius cflentianonfciungitur. Nequc cft quodGalcnus ad communicationcm iHam confugiat, tum quia quicquid afTcrat,fcmper vifioncm inaereficri diccrc dcbcbit: tuni vcro quiaexcmplu dc ncruo &T carnc ab Ariftotclc neglit;erctur. Caro cnim apud Pcripatecicqs rationcfui , quoniam (cilicct ipfa animam obnnct fcnticnccm , non rarione q nerui fcncic,vccx fccundo de hift.animal.cap.de carnc,&:cxfecundoCoIlig. cap.8.patct.Falfum cft etiam quod Galcnus affcrit, Animx poceftatcs mcm- bris nonefle infitas ,fcdacerebromitti : nam prxtcrquamquodanullocor- porc proucnircpoflinr,multoquc minus a ccrcbiv ranquam ab excrcmcnto fcnfudeftituto,velutifchabettota anima ad rocumcorpus,ica&:iIliuspar- tcsad partcs corporisyfcd tocaanimatoticA inlitacorpori,ncque tranfmir- titur, crgo&: partcs partibus mlitx lunc. Maior,ppolitio fumicurab Ariftotc- lc in fccundodcanimaconc.9.&:hacracioneftabilitui : Sicuccnimanima cft achis corporis,ira hxc *f *" faculcas,accus fux parciculans parcis cric : acqui a- his cfledcber,vbicftidcuiuscftachis: ergo &:ibicft anima.Sccus cnim ali- quidfinefuaanimaachim habercc. At adquantamnam diftanciam , illud quod exit,porrigicur?profcft6 ad modicam(vt ipfc ctiam ait)&: ad circumfu- h aerismcnfuram.Quomodo igitur tam magnum obicclorum fimulachrum D (quod ille nobis obiicit)rccipcre potcrit ? Magnitudo quidcm iliius extcnfio- nis maior eft pupilla,nulla tamcn cft,fi rci fpcdabilismagnitudincm rcfpicia- mus.Hxc dc Galeni ( vt videre eft) fcntcntia inconftanti. Nunc ad priorcs il- los redco,qui Platoni fuppctias fcrrc volucrunt. Primum ab illis qucro,Iftmc aftus aut finc matcria omnino Sc incorporci fint, aut cum matcna : &: fi linc matcria,illudne vcl cx fui natura obtinuerint, vcl &: rcmotione quada. Si cx natura propria incorporci erunt, vtique res incelligibiles ad mctaphyfi- cum pcrtinentcs crunt,fcnfumquc nulla rationc mouercpoterunt . Sin vcr6 fccundo modo fint incorporei,erunrresMathematicx,qux pcrabftraclio- nem finc matcria concipiuntur , qua etiam ratione ncquc ad naturalcm fpc- ctant,ncqucfcnfum moucrcpoflurir.Si ver6 materiam habent, proculdubio corporafunt.Etcnim cum matcria fitcorporis principium,efficiturvt quxcu- h.iiii. 88 DE ORGANIS SENSVVM, quc maccriam habcnr,corpora linc . Hoc vcrb ipfum argumcnca a Pcnpacc- cicis addutta impugnanc . Diccrc vcrb cifc corpus&: alccrius racionis,vanum fil . Nam qubdnam cric Ulius principium : Sincgcs cnim cfle maccnam, fc quccur iitud corpus cifc fola imaginacione hctuin.at h* maccnam clfe dcs,cric crgo cv ipfa aiccrius racionis . Nam (ex primo dc orcu & inccntu ) ab codcm quaccnus talceft,diucrlumnon crficicucfcd idem. Dabicurergoduplcx ma- ccria: quodccrce rcpugnac Ariltoccli,quiin primo phyi.couc.56. &: fccundo dc orcu &: inccricu conc. 6 . aic vnam cflc maccriam &: prmcipium vnum.pri mum corporumfcniilium:iecundum,primas qualicaccs: ccrcium,primacor- poraquz elcincncavocanrur,cxquorum mixcioncquodquarcoloco oricur, vcrc ufjKor corpus cft . Pra*ccrea,huiufmodi corpus mcdium vocanc: Qusero quodnam mcdium fic,an pcr compararioncm vocatum,iicuci aercm &: aqua mcdiaclemcnta vocamus: anablblutum: iiprimomodo,crgo cx cxtrcmis non componitur,Ucct naturas cxtrcmorum parcicipcc , vti Ariftotclcs priori B Jibro dc carlo cont. i y.dc grauitatc & lcuitatc clcmcncorum , & in priqri mc- ccorologico refcrt dc primis qualicacibus.Si fccundo modo,rc ipda &c forma- liccr cx cxcrcmis compoiicum eft,qua racione eciam ab cxcrcmis diffcrc. Du - pliciccr camcn huiufmodi mcdium fc habcc. quoddam cnim cancum dirfci c, lecundum magis cv minus,vc ccpidum:quoddam verb fccundum formam c\i fpecicm,vc colorcs:mcdij puca rubcum & croccum ab albo& nigro. Harc A- ucrrocs quarco hbro craccacionis dc,cxlo corrun. 2 . cv fc xto phy.comm. 31. &: ccrcio meceorologico cap.de Iridc . Scd ad rem rcdcundum: Si ifti accus lunrcorporamcdia,&: non componancur cxcxcrcmis, nacurasfolccmilloru parcicipabunc. Acqui hoc diccrc non poilunc abfqueconcradiccionc. Nam af firmarc aliquid ciTe corpus,& cilc a maccria libcrum : przccrca,nacuram cor - pons nacuralis & cncis mccaphylici obcincre,quidaliud eft quam pugnancia loqui:Rcipondcrinc forcaifc,vocari mcdium, quoadcondicioncs&cftcdus: C cx vna cccnim parcc mouccur &: concinecur , ex alccra a concrariis non paci tur ,&: ilhcbad quamlibctdiftanciam agic . Verum cocum hoc mhil cft. Effc- ctus nanquc concrarij a caufls repugnancibus oriuncun cum igicur cffe&us i-. fti concrarij iunt,certc proficiiccntur arcpugnacibusnacuris quae incodcm fimul corporc vcrfcncur. Vcrum hxc omnia ita confirmancun Si a&us ifti ab oculo cxcunc,vel ficc vilio in obiccco vcl in oculo:ii in oculo, crgo pcr regrcf- fum,&: rcccp cioncm, & iic fruftra cxitus : li extra, vcl ifti fpiritus habcnc ani- mam icnticndi vcl nonhabcnt:ii habcnc,ccrcei"uncanimalia: vndccolcquc- cur ab ammaii anunal exirc,quod momcnco eciam moucacur : acqui faculca- cc cciam vegetandi prardici crunt,vbi nanque fenciem eft , ibi & vegetans(ex fccundo de anima)nutricntur icaquc,& augcbuntur, fibiquc ad umilicudinc formx aliquid rcfpondcns gigncrc,apci crunc.Que, omnia prarccrquam qubd abfurda iunc,corum quoque dogmacibus repugnanc. Haudquaquam dicenc cos carere anima: quia fcquerccur vifum abfq; faculcace fcncicndi cffici pof- fc.Scd forfan haec ica cludcnc, Ipfofmecaccus, vim ipfam fcncicdicfle. Acqui cercc in cofdcm fcmpcr fcopulos alliducur.Namvcl vis ifta cu maccria&c cor- porc fuo cxic,vel line illo-.fi primu conccdacur,eric aliquodvidcsnon animah li fccundum,vis fcncicndi cric a corporc fcparabilis,poceric abfquc organo c* pcrari,formxquc cranlicus a fubicccoadfubicccum pofthacconccdccur: qua: omnia quam iinc abfurda quis non videc? Ac omniu abfurdiilimum iilud cft, nimirum acrcm viucncc animacumq-,cffici,quod ccrce fcquicur,ii fpiricus ifti &: atVin ac rc( vc aiunc)recipiancur.Quid cnim recipi quidc ilios act u s in aerc, fcd non ob id aercm ab illis informari,tbrcauc rcfpondcbunc ? ac in prompcu ETSENSILIBVS. 89 cft quid obiic;atunformam fcilicct fine fubiccto,&: vicam in non viucntefo- rc,cx huiufmodi rcfponfofcqui. In fumma id lta loquentibus accidcrc vidco quodnonnullisaliis,quivtcarnisChnlli \biquitatcm mordicus tucantur, craffas quafdamdiftindioncsnupcr finxcrunt,quarum mcmbra nonmagis cohxrcant quam cuminfinitototum&: vniucrfum.Et fanc Meliflus(cuius i- ftafcntcntiaerat)nonmagisquam ifti attributorum vimconrundcbat. Eft (ait quidam)caro Chnfti omnipnefens non pcr fc , non efTcntiftlitcr &: natu- raliter,noncxtcnfionccorporali,aut locorum r,quod huiufmo- di diftantiacflctiicitur,J5&ic &: corpons condicioncs rc- dolcrc,vcquacicaccm,numcrum, hguramoi mocu, non camcn maccnam auc corpus obtincrc : cx quo ctiam fequitur,qu6dhcccinfinica? iftiuimodi fpc- cics in oculo ciTcnt, nullum tamcn quancum cfficcrct, fiquidcm cx no quan- co,vc fcxco phy. docemur, quancum ficri nequcac. Addo, numcrum litarum fpccierum in oculo non augcri,ncquc enim m co vt in loco contincntur , vc- rumidcirco rccipidicuntur,quia oculumadactum vidcndi pcrduccntcs , il- g lumafliciunt, non quidcm altcrando, fcd pcrticicndo: qua fola rationc ocu- lus ilhr fpccics rormaliter effici dicitur:Prartcrca,fpccies ifta ab obic&oad o~ culum pcr mcdium multiplicata,obic&um in fua magnicudinc rcpri/fencac, nequc ad coar&acioncm pyramidis anguftior ipfarcddicur,feciin indiuili- bili contiitcns,nunqua au&a,nunquam imminuta,eadc fcmpcr manec.Ncqi cft quod dicamus rc non percipi vt in fc cit. Adnuttimus cnim, nos monccm non rccipcrc, idcft vc cxtra dlc habecfcd cius iimulac hrum &: fpcciem : quc. ab lllo non difcrt>vc Alcxandcrinq.nat. cap.de vifu docct,niii m hoc quod obit&u in rc matcnalitcr habct Ellc : in oculo vcro f ormalircr ,&inrc ratio- ncm abfolutc&: limplicitcr Entishabct,in vifionc CHttS l pc ctabilis&iobiccti: ltcmquc in rc cum quanticacc rcpcricur , quia cum maccria& corporc cft, m oculo lltis omnibus conditionibus carct : quo fir, vt iure dici non poflit aliud ciTc quod nobisapparcr,aliud quod cxtra rcpcritur.Quintum argumcntum, C data poiitione in qua tam Plato quam Ariftotclcs conucnit, ncmpc ad vilio- ncm mcdium illuftratumdcfidcrari, nulh 9 pondcris cft : nam rcctc lcquitur, rcm quo proximior cft,c6 magis recip?,id clt cum conditionibus&: qualicati- busmagisobic&oiimilibus: licamen congrua proportio mcdij diltantiaquc vifus&:obicdifcruetur,quanimirumi{>ecics multiplicata ad acutumdcduci angulum poilit: quodfioculumattingcict , lam vcraquccondiciodccit. Ad lcxtum , aifcrcndum cft fpccics illas non cifc contrarias: quoniam iic , nc- du m oculo fcd in qualibct medij partc lnfinita limul cdtraria eifcnt : a quali- bct cnim ambicntis acris partc , vndiquc fpccics rcrum afliduc multiplican- rur. Cur vcro non iintcontrariaharcratio cft,quiancc m mcdio nccin oculo fecundum cfl*c(vt dicunt) vcrum&: matcriale rcperiuntur.ncquc lubic&um, quodcftacrautoculus, vcrclubicftum ranquam matcna abillis fpecicbus fcnfibiUbusinformacadicitunncqucipia- ctiam ipccics mum ; (vt loquuntur) ^ rundamcntalcEflcinillisobtinencfcdiblum idvt lintknlibilcs.Quorit, vt ciim quid s*n *k mmime arrirmcnt, fcd tancum qiucdam fccunAria imt efFe- &aabobie&is proucnicncia, concraria cx dccimohbro mccaphv-&C ahbi di- cinonpoflint. Harc Alcxandcrcap.de Scnfu communi. Im6addic,cumvi- iio per lincas rc&as fiar,fpecieiqucobic&orum cxtra poiitorum lnuiccmquc diftantium in oculo pcr augulum acutum in cxtrcmo pu&o rccipiatur , nun- qua vt coniungancur,fimulqucfinc,ficri poflc: in codcm fiquide pun&o,plu- ra contincri non pollunt, vc Euclidcs & Marhcmacici doccnc. Argumcnco i- gicur illi>concrariorum fpccics effc concrarias,refpondcndum cft, ld quidcm vcrum cflcquod ad origincm&: fundamentum accincc, nonquoadTJ?J)To uJbwh id eft ,c/Tc fuum fpccificum , quia licct album &: nigrum primiquc 9 t. DH ORGANTS SENSVVM, corum cffcdus fint cotraria: vt dilgrcgarc vilum cundcnu'iuc congrcgare,fe- ^ cundam ramcn efledus,qualcsntnt fpccics iftat Ipiritualcs^contranetate ca- rcnc. Vndcfit,vtrcttc dicatut communitcr,contrana limul lncilc in mbtis, vt ita dicam, calibus : in potcntia, vc in matcrtaprima: tn actu lmpcrfe&o fcuimminuco,vt m mcdio:&: ineilefpirituali, vt in anima. EtrciccnamZi- mara docuit de fcntcnna Auerroisinfcxtomctaphy. comm.8. Eaquxcon- traria funt in mfcrioribus &: matcrialibus,non eifc contraria , in fupcrioribus & in matcrixcxpcrribusrquararionc ctiam Aucrrocs duodccimo mctaphy. com.i8.aflirmat omncs fbrmas porcftacc eflc in matcna prima , adtu vero in pnmo mouenrc:& in fcptimo ciufdem tractacionis comro.ij.formas contra- nas in animarcceptas cflcvclutivnamfiicandcmformam. Adfcptima di- ccndum cft, proptcrdcbilirarionem no cflc aflcrcndG vifioncm cxcramirrc- do ficriquinimo,fi fpiritus illc&: acius nil corpus imminucns(vcaiunt)extra- mittcrcntux,nullamhuiulmodiafl*cciioncpatcretur oculus. Vis crgovidedi ^ dcbilttaricatcnusdicitur,quarcn 9 organumcorporcumquofine, adtu fuum non potcft cxercrcdcbUitatur: iplavcronon patitur,nonfcnclcit,quando- quidcm ii fcncx oculum iuucnis habcrct,c6fpiccrct vt iuucnis: &c in fumma, anima fcnties qua corpori arfixa cil, lllius rationc 4* , id cft lmmcdiatc dc- bilitatur , immcdiatc,inquam,vt ditcrimcn apparcat inter illam &: animam, intdligcntcm. Illacnim acorporc immcdiatc pcndcr, acproindeabeoim- mediate pati dicitunat tV^kwf ,id cft mediatc patitur ctiam mcns non quo ad cflcntiam, fcd quoad opcrationcs. Quandoquidcmdebilicaca imaginatiua qux cll cius miniftra, & ad quam intclle&umfccouerti oportct fi intclligc- ic dcbcar.ctiammcns ipladclMlit.uidicctur.Quantumveroad cxpcricntias artinct Mulicris infictcncu fpcculum ,&: quod magis cft ophthalmici oculos inrucnris,vtnulq; cffcduscadcm caufa cft, nimtrum quiaab oculo cxcut va- porcs putrcfacti &: conragioii crafliq; : prxfcrtim vcro dum morb 'adcft &ic cahda matcria profechis.IUc cnim cft motus quida(vt Galcnus docct in prio- n dc locisaflcciiS,&: Anftocclcsin fcprimapartic.Probl.4.)hxc vcromorum adtuuat &: cuaporationcm.Ficrt ltaquc potcft vt ab illa vaporcs cmiccantttr, qui tcnacitcr inhxrcntes corpori tcrfoapt6qsadrccipicnduxn,illudinficiat. Sedqunl hocad viiioncm ! ncquccnim fpincusilli vaporoiiadccrncdum cx- tramitruntur.Dc baiiliico tdcmdi vcra c ll iabula)dixeris,quod Albcrtuscla- riusaitlibroaywdeanimaLcap.de Bafilifco:addirur ratum,vaporem cmiifum ab cius oculis vcnenofum elfc, idcircoquc acrcm mhccrc,qucm cum poitca re fpi r c t homo,cor quod fos vitx cft caloremq, innatum fua vcncnoiitatc Lc- dic, quam lxiioncm icquitur morsmon tamc Baiilifcus co vaporc mcdio co- fpiccrc dicitur. Idc prorlus conchuiut cxpcnmcca qux a Lynconicfc poftrc- molocoarfcruntur.Emittuntctcnimlumc ifta ammalia nociu ob rationcm fupraallatanUquo quidcm luminctanmm-w^wacium tnbuunt, vt fpe- ccabiha illnd moucrccoq; mcdio mulriplican&c adoculos illoru animalium dcfcrn poflinr. Dcindc ailcnmus nullam ficrii cxprcflionc ocuh : fcd palpc- brarum &: parcium oculum circunftantium vnionem iiuc coniun&ioncm quawiam,&: quaii manuscuiufdam&: tutclar impofitionc ( vt Ariftotclcslo- q uttur m 3 1. part. Probl. 1 6.)nc fcihcct oculus vcl a multo luminc cxterno of- tendarur &: pcrturbctur, vclab alio cxtrinfccus poiito obiecio afficiatur , vc quod cupiut vcl emin 9 vcl cominus pofitum confpiccrc, commodius queac Prxtcrca otniifis, qux Oprici dicunt,conum fcilicct pyramidahs figurx,ran- togradatimcrHci acutiorc,quanr6 remotiuscftobicchirn(rccicfiquidcm im pugnantur a Piorino8.Enncad.librocap.z) Dicimus cx codcm PJotino lbi- dc priori capitc>Totum tuc cxa&c cognofci,cum illius omncs partcs exquili- tepcr- ET SENSILIBVS. 9i ^ tcpcrcipiutur,acpartcsill9primumpcrqualitatc,idcftcoIorc ipfum,qui cft obicdu propnum vifus,mox pcrmagnitudmc fiuc qu.lritatcmcognofcucur: imo non vidccur ipfa quacicas percipi pollb nifi mcdio colorc : na li collcs va- i larum rcru formis plcnos infpcxcrisjcas ibi rormas pl.mc confpiciens , mo,- piicudincmrcgionisiplius recciusmetieris, quam /ilormas ciulmodind irt- uicaris: cum crgo obicctunimisabcft, color dchiliiisadoculum multiplica- tur. Quoniam(vt optime Ficihus addic ) forma rci fpcctabilis in rc cjuidem ipfaj macenalcm habcc naturam  fed in medio & oculo materia fubito cxuic, &fpiritali quadam racionc venitieoufq; autcm venit,quoufq; proporcioncm quanda ad propriam maccriam fcruarc poflit : cum primum ergo proporcio- B ncmillaamittit,dcbiliorrcdditur;Atq> hincfit,vc rcsquoq; minoi apparcat, ac dcniq; li omnis ad matcnam propriam proportio c6fumptalit,oculis non vltcrius cofpiciaturi& icares minores magis coharreces oftedic.Dc dilacacio- nevcropupillx, fcicndum eftquacuorclfc mftrumcta magispraecipna, qux vifioni lrtleruiunt, cum cx Galenicucx Ariftor.lcnccncia:Tunicasoculi, hu- morcs,pupilla,& fpincu.Inccr cunicas praecipua cft ipfa cornca, qua ccnue &i ccrla cllc oporcec: tcnuc^quificrafinoreiTctmobisobiecta quafi pcr vclu fiuc tela( vcixpe fic)rcprfcncari vidcrecunccrfa quia fi rugis afficcrccur,vc infeni- bus,rcs vcluci pcr vmbra cofpiccrcmus: fcquicur humor albugjneus vocatus, qui contiguus ccnuifque cffcdcbccma fi craifus cxiftcrct rcs fub maiori qua- ticacc quam cflcnc offcrrcc:vci patct cxcplonumilmatis quod in aqua policu m.uus apparct:quodfi impurus clfcc &: non c5tinuus,tunc obiecbi ipfa veluti pcrforata ccrncrentur.Hactenus CalcnusSi Ariftot.cocordcs rcddi polfenr. _ Tranfcoadpupilla,cx quali iit angufta,(dc Galcmfcntcntia) lpiritus&: radij vifiui magisvniticxcunt,Iiincacutioi viiio fcquitur,fi vcroamplior,quiadif- grcgatiorcs cxeunt radii,Obtufior quoq; vifio rcdditur. At fccus Ariftoc. ( vc & nocac Auiccnna j.fcn.cap.pceulian dc Dilatationc pupillx]limulachrum mmirum ingrcdicns pupillain laciorc dilatari magis atq; difpcrgi: quo fit vc Imex vilionc crTicicntcs ad angulum acucum vinri non polfinc , peiorq; vilio fiac.Ncq; cft quod Philopon 9 obiiciac: fimulachrum illudcllcqualicace fpiri- cttale 5cformalc,ac proidc fpargiacdifTimdi non poffc , quia vcut rcs fic, lcm- pcr in vilionc apricudo mcdii, orgamq;dilpoficio rcquiritur:pretcrea , eatcn* dicutur ill.c fpecics diftundi , quatcmts in organo difHifo, diucrlilq; partibus fuicfpiutur.Quartum inftrumencu, iiint ipli fpiritus ^icquib 9 mox:vbi quoq; problcmata poftrcmo loco allata aducrfus Anftot.opinioncm comodius fol- ucmus)cgcntfiquidcmillaproximx partis cxplicationc. Nuc Arift.lociqui intcr fc vidcntur pugnarc cociliandi nobisciTcnt: fcd ccrte eos omncs quicx -q problcmatibus dcfumuntur cofulto prarccrmitcimus. Illis vcro cx lib.meceo- rolog. allatis lupra ex Alcxadri fcntcnciaabundc faciftactum clic puto.Nam licct in priori lllius cractacionis libro,cum dc comctis ficc 1 rculo laclco agic,n6 fcmelin iftaru imprcllionum viiionc, vifum noftru cxirc, &: ad illa Iragi arhr mcc: In ccrtio prxccrca cum dc Iridis Halonis virgx , &: parciiaru orcu loqui- tur, afpcctu noftru,ab acre, aqua,ommbufq; lummam parce leuem obcincn- cibus reflccti doccac,non came verx fux fcntccix immemor eft Arift.vcl ahas fua vcriorcs cffc ccnfec:fed vc facilius,quod vulc,demoftrcc (cu prjcfertim nil ad rc dc qua agicur inccrlic)plaufibiliores& pcruulgacas fcncccias , fequi plx- runq; folcc.Hoc nobis indicac ipfcmcc in quinco dcgcn.anim.lib.cap.priori, vbi dc caulis acuce vidcdi agcs^rum nonulla Placomcx fcnccci; accomodaca ^pculiifccin huc modu loquuc 9 cft:Nihil cnim inccrcft anvifus cxitu fieri dica curvr quida aiut.Qu^ftionc ad cxicu pcrduda,illud addcrc placcc,Errarc cos qui Placonc cum Arift.hociurc cociliari poifc putant: na quod aiut, Placonu lt 94 DEORGANIS SENSVVM, pcr luminis cmiflloncm ab oculis,intclligcrc, vilioncm a lumine oculi inccr- ^ no, (iuc ab oculi lucidicacc iuuari,nimis cft fccure di&u:cum nullibi a Placo- nicorum quoqua,quicquam fcriptu inucniamus,quod ad hu.ulmodi fcn i u m rcfcrri poilic. Ec ccrcc quid allcgorici ifti incerpretcs ad hxc ? Placonici quac- rutjcur ncq; ca quxraraadmodu lunt,ncq; ncbulasvaldc proximas ccrna- mus: Aiunt,huiulmodi obicda radios ocuiorum & adhuc potcncesA: validos tcrminarc non pollc. Iccm in vilione plus luminis propc obicctum adcflc o- porccrcmamtcUumcll,quampropcocuIum:cuiusctiamipii hac racioncm afTcrun t, quoniam radius vbi primum ab oculis cmiccicur validus cft , ac pe- nes obiectum,iam dcbilis,luminc multofoueri dcbcc, quo per obicttum dif- funui polfic. Alia huiulmodi propc innumerabilia a Placonc , Plocino ,& Fi- cino prolaca omicco, quz non ailcgoricam, fcd vcram luminis auc radii cmif- g fioncm luceclarius cxpnraunt.Nuncadcontextum Philofophiredco: K.au hoy%' 1? orroc Zn van->rr;r; /ISAor.nJV ydpfioi vtoTttan or neoXtpuy*J' corpus vcrenonefle. Ex his facilc vnufquifq; nofle poteft, qu6tna oaruculas hiccotcxcus habcat. Nos iingulapcrpcdamiis.(Ccrniturenim incraqucmadmodu &excran6fine luminc). Qucadmodu fpectabilc no defcrtur pcr mediu fine lumine,ita ncqi fine eo in oculo rccipicur.Ratio cft,quia ncq; color nc q -, in fumma vllu vifibi- lc,a- ET SENSILIBV9. 9S le,aliquamad vifum rclationcrohabct, niii actu vililcflr , atquiachi , lumiric folofit: taigicurincoa quodcfcrturquamin coaquorccipicurluminccgct: aMoquin mipfoorgano viflbilcefledciinerct. (Oportuitcrgo&: Jfy**rit&c a- quara cfle). Lumen eft actus t*J r&9rwf v bi itaqi lumc,ibi &: corpus Jfy***iii crit, (iactus abfque cocuius achiscft, nonfciungicur: acqui iamftatutum cft in oculo eilc lumcn , in oculo crgo cnc corpus Jfywit , quod non cft i- gnis,vc Placo afleruic,fed aqua: (Siquidcm non cft acr). Mulca corpora rk *- ^xifi Artitocelcsfecundodeanima conc.68.cflc profcrc,idcircoquc aquam,fe- cundum quod aqua cft , Jfyq* non cilc dkvfcac . Diaphancs vcrd nil a- Iiudibivocarcvidccurquamcorpuslpcctabi.V non pcrfcfcdpcr colotcm a- licnum,id cft per lumcn cxtrinfecus recepturn, quodaliquo modo, licct im- propric,colordicipotcit. Hxc veromultacilcprxtcracrcm fcaquam docec B ibi Ariltotclcs , illacamcn non cnumcrac. Dicimusigicur, dc iimphcibus  : loqucndo,quacuor cifc prx cipua corpora pcrfpicua , Aquam,igncm, acrcm, &cxlurru w y ait on illis lumen cxtcrnum folis,lumin cryftallino ftatim occur rcrc,acicmquc vidcndi co modo hcbctarc & petringcrc:(qua: ccrte non di- ccrct Ariftotelcs,nifi in glaucis aqueum humrem paucum cfie putarct, crv ftallraum autcm multum ) c cotra>*wf** , '* M intcrdiu rcOius vidcnt,cum a luminccxtcrnoobmultitudincmhumois aquci nunuslaxlantur. Etprofc- -D a6 Auerrocs,in rcb'mcdicis nimisGseno aduerfari voIuit:&: hac quidcm in rc Galcnum rcprchcndcndo,nilfamcn profcrendo,quod eius fentcntia: non iit confcntaneum. Perfpccta colorum extrcmorum cau la,non magno ncgo- cio mediorum , quorum xnulti gradus in homincfunt,caufam quiuis attule rit.Scd tollcnda cft ambiguitas.Etcnim (i multitudo humoris aquei,nigrcdi- nis:paucitasvcr6 ciufdem,albcdinis caufaeft,cur Ariftotelesin 14. Scc.pro- blcm.i4.Homines meridionalcs, vt Jf. thiopcs , nigros habcrc oculos docct: Scptcntrionalcs vcro,albos?ln ilUs fiquidem minorem aquci humoriscopia adclfc par cft,ob acris ambicntis cxficcantcm calorcm:inhis,copio(iorcm. I- tcm infantibus recens natis oculi glauciorcs funt,quam iplis adultioribus:co tamcn tcraporc multapollcnthumiditatc. Quid,quodoculorum fcnes,ad glauccdincm dcclinare vidcntur l Poftremo , iis qui c morbo conualcfccntc i. iiii. ioo DE ORGANIS S E N S V V M, oculi fubglauci apparenr. His vcro omnibus,breuitcr iacisfaccre promptum * cft cx Anftot.problemacc fupra commemorato,hunc in modum:Caufx prq- cipuxcolonim inoculis iuncquidem cryftallinus humor&: aqucus,caqux antca dicta cft rationc.Scd auxibantcs funt,calot naturalis &: fpiritus lucidus vilioni inlcruics.Mitco varios mcmbranxf*^" colores, cum ii ad maiorcm &C rainorcm caloris conco&ioncm rcferri poifinc/Echiopibus ergo atquc |n- dis omnibus,modica Ipirituum lucidorum copia adcft, ob continuam ab am bicntc calido factam rciolucioncm,qua lucc fpirituum abfcntc(vt ait Arifto- tck s)oculus nigcr & obumbratus apparct. At Aquilonarcs, intrinfcco calo rc , mulctfquc fpiricibus pollcnt: quo fic,vcfcrcglaucisoculisoriancur. Pueros item dicct Philoibphus,ob dcbilitatcm , oculos glaucoshabcre,id cftobiplum humorcm natiuumadhuccaloris dcfectu crudiorcm,neccum iicco terreo bcnc mixtu,qucm alb ucife Mcdici confcquutionis vicolligunt. B Dc fcniibus ldem polfcmus affirmarc, non tamen humoris natiui rationc(iI lc cnim in iis totus fcrc abfumptus eft)fcd cxcrcmcncofx humiditatis & cru- dx,in locum natiux fucccdcntis.Exemplum accommodatum foliaarborum cflc potcrunt, qux in priori fui ortu albcfcunt, moxad fubnigrcdinc m,id cft viriditatcm pcrucniunt : poftrcmo iterum ad albedincm flaccefcentes tran fcu n c . Dirfcr u n t aucc hi duo colores albi,quia prior ille a natiui humoris cru- ditatc prof ctus,glaucus fiue albus iimplicitcr cft : pofterior vcro ab cxcrc- mcnto ortus,ad flauitiem quandam declinat. De iis qui c morbo aliquo re- crcancur,nilaliudMcdici cfoccnt,quam in illis fpiritum humorcmquc aqueu puriorcm,&: ab omni excremcnto libcrum rcdditum,cum natura ipfa vi&ri cc,tum dicta &: pharmacis.Nunc ad problemata pcrgcndum. Quxricur,cur non omncs homincs xquc aut longc auc propc vidcanc . Iccm, cum duo unt C oculi,obicctum camcn vnum ccrnacur. Poftrcmo,curaliquibus,vtcbriis,v num duo cflc apparcac . Prioris quxiiti vcricas hxc ( vc quidcm cxiftimo) cflc pocerir, Viiionis variecas minoris auc maioris acuminis racionc,aquinque po ciflimum cauiis proficifci poceft : a pupilla,humoreaquco,mcmbrana, fpiri cu, poftremo, a roco oculo . Spcctacur in toto ipfo oculo(vt ab hoc exordia- mur)iitus : vcl cnirn m proiundo eft,vel prominet:hoc a calorc mulco, &: hu- morcnc:(fiquidcmcalorin formacionc fcetus humidum quodfacilc p.uct, foras procrudic)illud a'.iccitate.Qui crgo prominenccshabcncoculos,obie- ctum propinquum,acutc.rcmotum,obtufccernunt.Acute quidcm,quiaalu minc cxtcrno commodius ieuantur:propinquum,quia cius mcdiocricatc no Ixdancur.E contra,rtmota vix-pcrcipiunt, quoniam a mulco lumine ob coru promincnciam tacilius otfufcancu, vc Ariftoccles innuic in 3 1. parcic.prcbl. tf.Quivcro concrafc habcnr,acutiusrcmocaconfpiciunc. Oculi cnim parti- bus,id cft mufculisoflibuique quaii vndquaque icpti,non ica a mulco cxter- no lummc offcnduntur. a pauco vcr6 vix illUtrantur.Excmplo nobis id cfto, quod Plulofophus in eadcm parric.problcm.xvi.proponic, Eosnimirum qui obcufc vidcntjfi longius conipiccrc vclint,aut palpcbras contraherc,aut ma- rtus oculis quoquomodo obtendere. Qui etiam aftra interdiu acute fpectarc cupiunt, in protiindum putci hac vna ratione defccndunt. Spiritus fi paucus fic,&: purusliuc clarus, in caufacrit vtobiectum propinquum pcrfpicuc ccr natur:illudquuicm,quiapaucus:hoc,quiapurus:quarationcfcncs in quibus non mulcus fpiritus viiiuus incft,fpecillisiuuantur,non iccm iuuencs,aflucco quidcm nacurx ordine. Racio hxc vna(ni fallor)prxcer alias eft,quod lumcn inccrnum lcnum cum fit dcbilc,a lumine cryftalli quafi reflexo& forci iuua cur;in iuucmbus aucem incernus fpiricus lucidus mulcufquc, a fpccillis pcr ftringi- ET SENSILIBVS. 101 * frxingiturpotiusatqucoffufcatur. Sifpiritusfitpaucusfic^bicurus, propin- quum ctiam obie&um obtufc conipic ictur: 1 Jcncocjue qui ita fc h.ibct , pufb obicchim acutius difccmcrcvolunt,rcmoucnt lllud aliquantulum ab oculis> ac rcmotius ponunt: vt fcilicct a multoacris luminc > lntcrnus (piritus muc tur,&: puriorclariorqucrcddatur . Nonmclatethic alios ahtcr icntirc , icd Platoncm illi fcquuntur:nos,quantum poiTumus,Ariftotclcm,id eft vcra phi lofophandi rationem . Si vcro fpiritus multus iit& purus, tam propinquum quam rcmotum obictlum cxquiiitcccrnitur:iimultus &: impurus,vtrunquc quidem obiehim xque cernitur,fed obtuiius.Cauia vtriufque efFe&i lam cft allata . Mcmbrana ctiam ( vt aic Ariftotcles)& prxfcrtim cornea nuncupa- ca:adhofccvarioseftcthismultum facit,quandoquidcm pct ipfam,tanquam pcrlatcmxcornu,fpecicsrerumtranfmittantur .Tcnurscrgo&ccxpolita fit oportct.Nam ii cralla fuerit, omnia tanquam pcr velum ccrncntur : fiaipera g &corrugau,oculumfuis rugis obumbrabit. Vndecueniet,vt quad pcr vm- bram(quodfcnibusaccidit)vi/iotantum cfliciqucat. Humor aqucus fi ci.il- fus iit,rcsin maiori quantitatc offerct,quam vere iint . Quod pcrfpicuum eft cx numiimatc iub aqua poiito.Si non bene cohxrens ncquc continuus,obic- ftaquaii perforatarcprxfcntabicii pauc',vifiointerdiu xgre cffici potcrit. A contrariisipiiusdifpofitionibus,contrarij oriunturcfFefhis. Hxc vero tcfta- tur Philoiophus cum probat caefios fiueglaucos , ob fui humons exiguitatcm intcrdiu vix ccrncre: ( moucntur liquidem nimis ab cxtcrna lucc, fpccicbuf- qucfpcctabilibus)nodumultum. Nigrosautemobhumoriscopiam minus intcrdiu pati,quarc magisintcrdiu obickacaperc,nohiver6 minus . Pupil- laautcm,vcl angufta,velampla cft:illa quia in indiuiiibili magis recipit acu- tc:hxc quia difpcriim,obtufc confpicit.Colligcdum eft itaquc cum qui pro pofiti problcmatis vcritatcm rcctc tcncre vclit, caufas enumcratas non mo C do fcorfim poiitas, (quod a nonnullis eo tancum animo, vt Auerrocm impu- gnarent fadum cft)fcd vario modo intcr le comuntas pro natura fubic&i di- ligcntcr confidcrare. Altera porro quxftio qux non modo in vifu,fcd in audi- tu ctiam,& in olfa&u locum habet, (duplex ctenim in vnoquoque horu fen- fuuminftrumcntumcft)itacnodatur.Abobicfto quodvnicum eft,duas qui- dcm quodammodd fpccies in duobus ocuhs producuntur, quia tamen eodc prorfus tcmporc ambx ab vtroquc oculocapiuntur ,&: fcnfui communi vna offeruntur,quinonniii prxfentia fcniilia difccrnit, vnum tantuinobiclhim cffciudicantur. Quod indc confirmarur,quonia ab codcm fpe&abili , multx atque innumcrabilcs fpecics ad diucrforum oculos producunrur, qui tamcn illud non vt plura,fcd veluti vnum tantum percipiunt.Tertium non vnicam obtinuit caulam. Aliquando cnim fit(vt Ariftotcles in j i .partic.probl.xi.do- cct)ob muutionem fitus alterius oculi,tunc cnim quianon xquc radius vni* remattingityvt radius alccrius:fenfus,quod bis pcrcipit,tanquam duo fc pcr- E> cipcreccnfet. Idacciditctiam intactu . Namfidigitusvnusaltcrijtaimpli- catusfupcrponatur,vtlapillum cum eotangat, quod vnicum cft, tachis duo ciTc putabit.Contorquctur etiam aliquando (fcd eodcm ferc rccidit ) ncruus i.rix .; vnuis oculi , ita vt non eodem tcmporcquo aliusobic&umadfcnfum communem,ofrcrrc valcat. ob camque etiam caufam,in numcro fpccici um percipicndo dccipiatur.Dc cbriis idem dicendum cft,quod Aucrroes de ira- tis aifirmacob fpirituum fiquidcm agitationcm a multo calorc fadam,idcm oculo acciderc quod aqux fluenti,in quam imago folis cadens duplex appa- ret.Sed de his ha&enus. ioi DE ORGANIS SENSVVM, cpjirtxop , 1/ jomoi t. Quare fi Iixc ita habenr, v t dicimm, marufeftum eft , oponcre mxra iiuncmoclum, lingulaxlthetena vnielemcnto tnbucrc atque aecom- modare.Ec oculum ciuidcm,c]uo.ul partem vifioni feruientcm,ac]ua:ef- fc accipiatur: Organum vero fonorum,acris: Et olfaiftum, ignis. Excoqubd viiumaquxcnbuic Philofophus,quaiiilluc rcdicrts vndedif- ccflcrac,cplligicvnicuiquccx alusxfthcccrus liiumquoquc clcmcntum afcri bj xquum cflc: vt cadcm ncmpc ratiom natura illorum rradcndaferuccur. Quarc Alcxandriicnccnciam,Ariftocclcm nimirum cxanimiluiicntuhacin partc honloqui, ncc omnino rccinco,ncc prorlus rciicio : Hoc facitconccxc* B i3o.ic-cundidcanima,vbidocccur igncm Ite cerram ad nullumxfthccertum accommodari pofle-.Illud, qubd vidcam, vnum hunc &: prxcipuum ciTc Ari- ftocch propolitum locum,inquo dc e^fthcccrioru naturaagcrc dccrcucrit,ml tamcn aliud quam quod hac in parcc liabccur,dciis fic pofthac propoliturus: Prxcereai Ariftotclcm cum m phyiicis tum in aliis difciplims, mulca quuicm aliquandoa vulgata hominum opinionc acciperc: fcdcuncmaximecxpro- pria opjnionc loqui,cum corum que profcrt rationcs addir.atquchutuimodi vcnulquamillasdcinccpsrcprobcc,quod ccrtc hic in organo olfaccusafli- gnando illum prxfticiilcconftabit : poftrcmo,olfactu igninon ablolucc afcri- bcre,vc PlacoTcddoccrcquaccnus illi pollicaflignari,quodiccmdeTacruin- tclligcndum cft. Scd hxcinfraplunbus.Nuncdicamus, qux ratio fuit,vt dc vifu ante alios fcnfus cgcrit, candcm nunc cifc cur Auditu aliis prxponat : dc qup tamcn pauca loquicur , qubd fortaflc in co omnes A ntiqui , tam PhylTci O quam Mcdici conucnircc.Nonnulla igicur nos,nc quid ad noftram Commc- t.uione dclidcrccur,ad hanc rcm pcrcinencia ccmpcftiuc proponamus. Do- ccc Anllocclcs Audicum acns,hoc cft,organum audicndi acrcum cire.Omic co qux hic Platonici,dc quibus iiipra : iumo cancum quod procuht idem Phi- Joibphus (ccundodcanimacont.Si.83,&:84.In aunbusacrcm qucndam nati- uum mcus poiicum,mocu quodam proprio mobilcm,acquc mcmbrana fcpcu adcilc.Hunc itaquclimul cum mcmbrana illa^quxH^ocnuncupacurjaudit" organum cffc ibcuic.Hic vcrb fcicndum cft, Auriu nominc Anacomicos non naodb fubftanciam illam carcilagmofam , cxcra ccmpora promincntcm,mo- cuvoluntario immobilc, flcxuolbquc roraminc vi"qucadt^iMfS7ir, flucan- nulumoflcum paccnccm: lcd aliacciam quxdaaudicus prxcipua mftrumcn- ta complccli.Poft illum iiquidcm flcxum &: Wgf>i*i/pr,qui mcningc ipfao- j-j bliquc ccnfa incusobftruicur,cauicas illa lcquicurquxTympanum. vocatur, obcam quamh.ibcccummilicari cympano iimilicudinem. SupraTvmpanu cria lunc illa oflicula,c]ux .\ rcccncionbus cxercicaciflimiique Anacomicis in_ ucnca ac diuulgacafucre.Malleolus ncmpc,Incus,&: Scapcs. Hxccgo cuma- has Gabnclcm Fallopium Mucincnfcm Anacomicum cclcbcrrimum Paca- uij prohccpccm,& lnim.uiacorpora fccanccm obferuarcm, non modbpubli- ce,icdpriuatim ecia(qubd cuncScholxPacauinx Proreccor cflem,&FaIlopio intimus)in mulcis iumma adlnbica diligcncia, ne vllomodofallercr , mciso- culis vidcrc volui.Vcinamquc corum quoquc mocum cerncrc pocuiilem: na v c cx forma &: ficu corum artificioiiiiimo coniici poccft , huius cancum nocio- nc,ibni inccrm iiuc audicus,racio clarc cxplicari poccft.Mirum ccemm cflcvi- dccur ET SENSILIBVS. 105 dctur,Incudcmcafui partcquxlatiorcft,itac.ipiti mallcoli iniidcre , altcro- qucfuicrurc ( gcminacnim habct)ittcumftapcdisapiccconiungi,ftapedis vcro balim lupcriorem tympani fcneftram ita claudcrc,vt concuila mcningc mallcolus,cuius cauda mcmbrana: intcrna in facic infcntur, iccmqucincus, &: ftapcs moucarur,candcmquc vno cx illis agitato,rcliqua duo iimulconien ciant . DirHciliima fane cft hxc harmonia capcu , mirabilis camcn, &: fum- mo arciftcc Dco digna . Audicus igicur c xcitat ur,cum fonus cxcrinfccus iiuc acrcxtcrnusidusingyrum( vtdclapillo inaquamproic&oaiunc)mulcipli- catus,pcr flexuofum aurium mcatum inuc&us , inccrnoquc aeri in cympano nimirum conccnto coniundus & aifimilacus , mcdia ipia meningc , in quam ncrui quinti paris a ccrcbro dcfccndcntcs fuii cxplicantur,in commune fen- g ticndi principium dcfercurcxquocolligicur nunquam audicum cxcicacum iri,niii ionus extcrnusad acrcm \ iquc innatum multiplicctur . lurc autcm aercm pr.ccipuum auditus mftrumentum vocat Anftotclcs, cum fonus non- niiicx vehcmenti pcrcuifionc , celcnquc motu fiat, recipieccque cito proii- lirc,&: nacurar mutabilcm &: fragibilc ciTc oportcat.Huiufmodi ccrtc eft acr, quocircaaqucaomnia&: magisadhuccerrea , fonitui cdendo incptaciTcfc- cudo de anima dcclaratur.Porro, qui plura de aurium in hominc cxtcrifque animanribus diicjimmc,vfu,figura,iituquc nofle cupit, Anftotclem in priori dehift.animahumlibro,&: in Problcmatibuslcgat.Quarautemnonnulli ad- uerfus Ariftotclicam dc organo audirus opinionem hic afFcrunt, lcuia planc funt&: pucnlia.Siquidcm obic&aaudicus mnato aenhuic aiTinulancur.cum non corpora ipfa dura,fohdaquc,&: fonum cfficicntia, fcd ionus m acrc rccc- ptus,vcl lpfcmct aer ictus ad ingcnitum vfquc aercm per tortuolos lllos au- Q rium anfradus,mocu pcrplacido peruadat,cum quo continuacur &: adhzre- llic.Etob ccrcbri vicinitatcm quodfrigidum cft,acris lftiusnatura non tolli- cur,cumncqucccrcbrum abfolutc frigidiifimum ab Anftotclcappcllctur, ocquc in codem prorlus loco in quo aer collocctur. Quid?quod aqua quoad fui fupcrficicm,acrihuiccxternocontigua cft,ncmotamcn ipfam fngidam non cile indc(vt puto)colligct. O* 3!$ urtpftia,   ortpor^nc/l ' 6e-/*n,iuvtfvoi- fthcteriorum doctr.na crad.cur. Fincsiiquidcm inftrumentorum ommum opcra funr,ad qua- tamcn cancum, fuorum obieftorum prarfcntia, valcnt cx.rc.Sunr autem xftheteriorum obicda propna, quarfcnulia vul^o nuncupantur, color n.m " rum,fonus,o,lor,faponpoftrcm6taa%MVtrcdc ? AlcxandcTcxplicat)idq taOu pcrc, P itur.Qupniam vcro dr ufdcm fcnfilibus, multa in l.bns dc amma d.lputaucrat,ne quis hac craaaxionem veluti fupcruacancam, fruftraquc rc- pct.cam,damnarcc.Propoivc primum quidibi fi artpfuaffi jj J[\w*(jm.7o $p o\m ivipytia ,yjpiS uut & 6 \d etv& ti irtpot , T⁢ xat ittpyciar *itSvcrto~a s oht opdo-ei ^ axovo-H } dpfaf it rdt^ji -^X^.ti $ it txa,7? c ir CtuiroicjSn tfl XpauxtgC JfyjpavoCc x ffV[x0tf3nZ xJf.o&v $ ifn n trvpuS 1 cr tr Jfypan7 } r fjSfj trapovvta puc , *j Wpwic Wi 0"xot- . o j ^.ryofjSfj Sfy.QttA(,otx truUi* atf&jk i- fiuiran, a AAct t/c xo tr* pvci^  uaAAor^p/f $ " T '^ ,  19 (^iemadmodumigitAiribidiumcft,lumeneft colorperfpicuiex accidenci.Eccnim cum aliquid lgneum Dcrfpicuo ineft,prxfentiaillius lumen eft , abfencia tenebrx. Quod vero perfpicuum vocamus,non eft C quidaeris,aut acmx, auc alterius ex corporibus ira nuncupatis, propriu: fed communis quxdam natur.i & vis,qux certe fcparata non cft, fcd in illis alufcme corponbus meft,& in his quide m.igis , in his vero minus. Dc coloribus cra&acio infticuicur.Que, coca vc planior reddacur,agc in tres prxcipuas partcs diftribuacur. Prior , in qua nunc verfamur,principia coloru concinec.Secunda,dcfinicioncm ipfam coloris vcnacur acquc proponic. Ter- cia,fpecies &: diflfcrcnrias eorundcm dcclarac. Abfoluuncur hx omncs in ccr- tio hoc capicc,quas nos fuis locis indicabimus . A duobus igicur principiis, ncmpc lumine &: %**"Stoca colorum racio prxcipue pendec. Idcirco Arift. in hoc concexc . nonnulla primum dc lumine,mox dc^rw^alibi iam dccla- raca paucis rcpccit,atque iupponic . Quam racionem diccndi fequcnces,con- D cexcum in duas parccs diftribucmus : Prior dc lumine cft, quod formz vicem gcrac . Poilcnor dediaphano, quod macerix inftar&fubie&i hac in rc obci- ncac.Lumcn ergo,colorcm pcripicui cx accidcnci cflc , in libris dc anim. iam oftenfum fuilfe proponic:fcd vbinam?Profcclo nonnifi in conc.69.vbi aic,Lu- mcn cflc vcluci colorcm diaphani . Primiim crgo accipiacur , quod Aucr- rocs ibi moncc,pcr fcilicec idincclligi quod non dcfinicum fiuc ccrmi- nacumcft,cuiulmodiaer:quadercinfra. Dicicur icaque lumeneflcvcluti color huiufmodic^f^squaccnusqucmadmodum pcrcolorcm,corpus colo racum,qua coloracum fub afpcftum cadit, ita pcrlumcn cancu,corpus 3c pwr/c f r olof-fcto Jfe$ttei tr t^Ic troiftavi Jfapctvoos tjyetrov on fj&p  n vetrr) iXov. j 1 Eft luminis quidem natura in intcrmiriato pcrfpicuo, cius vcro pcr- fpicui quod m corpof ibus ineft, cxtrcmu quidda cfle omnibus conftat. Subobfcura cft, horum vcrborum cum fupcrioribus conncxio. Putant ali- qui:Quia fuprd dictum fucrat lumcn cflc colorcm pcr accidc n s,n c quis cxifti- marcr, lumcn vcrum cflc colorcm, hic ftatim doceri, quid intcr lumcn& vc- rum colorcm intcriit. Scd pcrcipi fanc fatis fuperque ,difcrimcn potuit, cum vcibum *>nC*C*** indcfinicndolumineadditumcft. Prxtcrca nullum adhuc Anftotclcs vcrbumdc colorc vcrofccit: Alcxandcrifta contcmpfit: Thomasexponendomagis,quam connccicndo attigit. Nos igitur,ob par- ) ticu lasillas, /uViwr, itcmquccasquxfcqmintur,3cxdcfinitioncluminis af- fignata aliquid aliud colligi, idq; iimul cu m priori iam conclufo coniungi pu- tamus, vt cx ambobus idquoddccolorc proponctur pofthac planiusrcddi poflit. Idc6qucqucmadmodum rcftc Lconicus partcmhanca fupcrioridi- fiunXit, ita cadcm afequcnti etiam ( iiplana dillinftaquc omnia eflcveli- mus) diliungcnda fuit. Vt vcro tota res percipi poflit , illud poncndom cft, quod ctiam Lconicus admonuit , cx Alcxand. in comm. 16. pcr Voccm cr corpora denfa &C folidiora intelligcnda cfle,qux fenfu magis pcr fcconfta- repcrcipiuntur:Indici6cft,qu6dhiscorporibus pcrfpicuum intcrminatum opponitur,puta acr,vcl aqua, qux tamcn corpora efTe omnibus conftar. A- liudinfuper animaducrti oportct,nullum quulcmeflc pcrfpicuum quodi- tcm non fit tcrminatum ,idcft, tcrminum fux magnitudmis non habcar, eomodoquoanteafuit oftcnfum, &: Ariftotclcsdcacrc ,&aquaprimomc- ccorologico dcclarat , aliquod tamcn pcrfpicuum intcrminatum dari , l.h. i4 D E ORGANIS SENSVVM, quatcnus ncpc , qualitatcm iJJam pcrfpicuitatis cjua anScitur,non in vna ran- tum fui partc iibi determinat , fed pcr totum dirfufam obtinct : alitcr quidcm loquitur Thomas& Albcrtus , nimirum pcrfpicuum intcrminatum , id eflc, quod cx (cipfoiiuc in fc nil habct, quo ccrni poflit, fed codcm omniarecidur. Huic verc opponitur pcrfpicuum tcrminatum , tcrminatum inquam rationc pcrfpicuitatis,non corporis cui inhc.rct, atquc id cft in cuius folum fupcrficie qualitas hxc reperitur,liue id quod habet aliquid in fc dctcrminarc, qud fub .ifpcctum cadcrcqueat, id cft ipfum colorcm. Nam.vt moncbat Simpl. i. dc an1.cont.tf9. coloratum per fc viiilc cft , in propria liquidc natura habcc colo- rem,qui m lumincconfpicitunpcrfpicuum vcro pcr fc viiilc non cft.Nam Iu- mcn liabctaducntitium,quotantummodo qua perfpicuum ccrnirur. Scd cft infupcr (cicndum, tcrmmum hunc in corporibus pcrfpicuis alia ctiam ra- cioneconfidcrari poilcr.qiu nempc aliquafunt proprio tcrmino finita,vc tcr- ia,&iiccaomni.i:.iliquavcroalicnotancum , vtaqua &aer,& ipfc humida: haec inteinunata.illatcrminata vocantur, vtpatctex Arift. infccundodcor- txx&c int.&^.mctcorol. Docctigitur Arift. luminisnaturam cffc in corporc non tcrmmato pcrfpicuo,puta aqua vcl acrc , qux pcrfpicua funt , &: proprio quidcm rerminodilhcultcrtcrminatur,facilcaurcm alieno:itemquc,nil ha- bcnt in fc dctcrmmatc,quo confpici poiIint,idc6quc vtroquc nominc intcr- minaradicuntur. Atpcrfpicui illiusquod incorponbus denfioribus 6c foli- dionbus incft,tcrminum alique cflc conftat: &: hoc duplici rationc, tum quia corpora ipfa proprio tcrmino dcfinita funt , tum ctiam quia qualitatcm illam in fupcrficic iolum rccipiunr, habentq; aliquid in fcdcterminace , quo fub a- fpcctum cadcrc poffinc, ncmpc colorcm.Quockca addic Ariftocclcs: CVr* 3 ^ %S** ervfxfieuv^rrar ftatpot.loyb Xf**f JLa (1 ir rcS trtpali Z$iv, w-criPaf . Sto Kj ol riuSuy 4f*tot rlw ffopdrutt* "Xjoiar oK^Aw.iV/ fAp jbirrdrv ao/jUaT- ftttfafiy a AA* ov riTo rov aetfMf^ trtpaf. Quod efiam hoc ipfum fit color, ex accidentibus patet. Etenim color aut mextremo,autipfumcxtremueft. Quaproptcr Pychagorei,fuper- fic icm colorem vocabat. fi quidem in extremo corpons,non lpfum cor- poris extremum cft. Probacauccm llludcxtremum corporisperfpicuitcrminati colorcmef- le, dupUci mcdio. Primu cx accidcntibus fumitur , id eft iis qux fcnlu pacenc nam confpicimus duntaxat colorcs incxtrcmitatibus corporumac iiiperfi- cicbus,quocircadiccndam critcolorcvcl in fupcrficic confiftcre vcl ipfam- mcr clfcfupcrficicm. Atquilicet, vt cgrcgic doccc Alcx. in q. nac.cap.z.&c fccuruiodcanim.cap. j9.ccrminus corporis nacuralis perfpicui qua corpo- ns nacuralis, fuperficics iir,qua pcrfpicui color, fimulque color fic cum fuper- ficic: non camen color eft ipia fuperficies,ncquccnim pcr fc quanm m eft,fcd forcalfcpcraccidcns:fupcrficiesautcm pcrfequanta cft, teftc Ariftot. primo cxli. cont.i.&: j.mccaphy.cont. i8.prxtcrcaomnecorpus cum fupcrhcie &C m fupcrricie cft,non camcn omnis fupcrficies cum colorc. ncque cnim omne corpuscftperfpicuum tcrmmatum. Altcrum igirurmedium abauthoritate Pythagorcoru fumptum ita cnt nobis intclJigcndu , vt non quafi probacum, (indicio funtvcrba poftrcmacontcxtus)fcdad(impliccm confirmationem diicmmatis propoiiti fumptu arfcratur. (In cxtrcmo corpons ,no ipfum cor- pons cxtrcmum cft). Extremum eorporis, vr corpus cft, hic inrelligendum vemc : alioquinmamfcfta rcpngnantia cffec. Ex his pacccquomodd colorex- crcmum ET SENSILIBVS. 1*5 trcmum corporis dici, & non dici qucat. Scd obiiccre fanc poflet aliquis,co- lorcs non in planitic fola harrcrc , vcl extra folum cflc , fed mcus quoq; & cor- pus ctiam ipfum cotum imbucrc. Nosveroiisomifiisqua? ex Alcxandromi- nus tuc6 po/rcnc arfcrri,abfoIucc dicimus cum Aucrroc in quinco coll.cap.19. colorcsnon nili in fupcrficie coloraci cflc, idcircoque ficri,vc maiori cx parce ccm peracio parcis in quacft colorjalia (ic a ccmperacionc coci 9 coloraci. Non func crgo colorcs in profundo,niii (vc aiunc) in poCcncia,in poccncia inquam, non vc colorcs in ccncbris , (flquidem Ariftocclcs hic colorcm non in rclacio- nc fcdinfua nacurafpec-cac)fedinpoccnciavalderemoca,&, vtaiunt,nou vc- rc. Ncqucobftac,qu6dincifolignoftacim colorin citis profunditatc appa- rcat , quia incifio illa cx accidcnti huiuimodi colorcm producit: quatcnus ncmpc ciim primum inciditur lignum , tunc ibi color vcrc incipit eilc : fit c- nim ibi iuperficics rationcm Jfyt*rit terminati obtincns, ad cuius clfc cum co- lorcm aflcquitur res fcifa quem fcla tcmpcratio cxigitmam color cx mixtionc primarum qualit.itumontur,& iuxtaearum variamtcmpcrationemmutan- tur. Arquifarisnotumcftdcnfationcm atquc foliditatem tum lumcn,tum colorcs ctiam rcpellcre. Si quis fmaragdum,rubinum,adamantcm,vitru auc aliudquid huiufmodi obiiccrct,in quorum profunditatc,ii cxtrinfccus ccr- nantur,colorapparct:rcfpondcndumeft illosnon vcrosfcd apparcntcs ra- tioncextrinfcca: fupcrficicicolorcscirc:idcmqucprorfushisaccidcre,quod. aeri, in quo colorcs multi ob lumcn pcnetrans , & corpus valde tranfparcns, pcrfxpc confpiciuntur . Excipcrc ianc quis poflcc aducrfus hacc , Colorcm cf- fr,caque tcrminata : quorum tamcn cxtre- mitasnon cft color, fed Jux. Vcrumdiluatur quxftiohocmodo: Primum, Gcmmasillas,corpora^^ ! cfle,itemquetcrroinata:mixtanamquefuntcx lucido& opaco terrco. Indicio cft quod afpc&u ccrminac , quod inccrroinaca non crficiunr. Qu6dficlaretranfpareatnilobftat,diaphan/xa.rttretf , ravrhv j ftT&' . Qalnfttj eTi xjy dttp iyu' vdlap ^pa/uutri^o/LSfia. ' ^ 58 ti avyn fgiovror . M* ok Jfy? irdopig-ca^ ov 7lu> avrlta iyyvdir ^'Sfocavai , !&} ttoppaQv t%H "Xfotetr y 0$$ 0 anp, ovSr ti Bdterra . ir 3 Tais o-dfjutcrtr idt ui) 7o troui rh ut fafidhtoir , otprrof n Qar&ria  Xpoae . d[nto>r apa ori V axflo xauuixarddfi t/[txrix.or rxc Jcpoac Zb.feapa SfejarXt] , xa$6tror \rvfoit colorcs rccipit, in corporibus itcm iblidis&C tcrminatiscolonun capax cft: A/*#i. cft natura huiufmodi , in i*VW , i. intcrminatis , crgo &: in tcrminatis. Maiorquzpomtur ah Ariftot. ita probarur:quiaidcmerrccusab cadcm cau fa proficifcitur, quarc fi pcrfpicuitas cft ratio f ormalis rccipicndo- rum colorum,optimc fcquctur, vbicunqueadfucrintcolorcs,ibidem pcrfpi- cuitatcm quoquc adfuturam. Minor cx lc nota cft : quandoquidcm,cum cor- pora inicimm.ua tranfparcant ,fatis conftat ipfaacolonbus non tcrminari. Colorcs crgo lbi in diaphanum quendam &: pcr- fcftioncm accipiunt:quod color illorum pcr accidcns nucupatur.Scd nil ob- l.iiii. I2 .8 DE ORGANIS SENSVVM, ftat fi dicamus Anftotclcm hisinvcrbis ahos innucrc colorcs,quibusper- fpicuaintcrminaca imbui videncur,&: quos fupraapparcntcs& mconftatcs vocauit. Animaducrtcndum eftprimiim, Anftotclemin totohoccont .vti voce in^nf^Tw , non autc m twftmUt, Quia illx corpus rcfpiciunt,hxc Dia phancs,quocirca rcclcctiam colligitThomas,colorcm non cflcin gcncrc quantitatis fcd qualitatis ficut pcrfpicuitas: cxtrcmum nanquc &c ldcuius c-tt c x trcmum in codcm gencrc collocantur.Ncquc moucat nos ctiam, quod Aucrr in lib.dc iub.orbis doccat.accidcntium fubic&um trina dimcofioncm circ:namlicctcolorcsiniupctricictantum vcrc rcperiri dixcrimus:quiata- m c corpus ldem Diaphanum & naturalc fimul cxiftic, idcirco bcnc fcquitur, colorcm m cxtrcmjtatccorporisnaturaliscxiftcntem incorporc cflc.Ecrc- ciius Alcx.qui hinc clictcquomodocoloraliquando in cxtrcmo,aliquando cxtrcmumiplumeiieab Anftdicatur.InfupcrfcicndumcftjAriftotclcm hic id prxftarc quod pollicitus cft,nimuum colorem fccundfi fuinaturam (impli citcr abfolutcq, colidcratam dcfinirc . Nam ii cum Anft.in fccundo dc an.di- cercvclimusjcolorcm cfle Diaphan^^^nnaclu, lamnon colorisfolum- modo natui am iplam fpcciamus,lcd refpc&um qucm ad viium habctrmotus liquidcillius in Diaphan f>Z tt *f) iifflf SfajQ licrcftc Ariftocclc fccundo dcan. conrcxtuyj. id cft,vtfpccicscolorispcr mediummultiplicari& inoculo recipiqucanr,ac proinde idcm Ariftor.in codem libro conrextu 66.Colorem moriuum diaphan nc coloris fumitur, lumcn coloris vcluti formam eflc,in rcncbris ramcn non ccrni,quia lumcn illud maccrix affixum &: dcbilc , mcdium mouerc nonpoccftnili lumcn altcrumcxccrnumadlicquod adu Diaphanif rcddac: quod ET SENSILIBVS. i } i quod lumcncolorcs non gcncrat^iftu liquidcm (unt)fed iJios fpcttabilcs red dit.Arduaquxttiocft,&: amultiscxagitaca,anullo tamrn ad cxitum plar.c pcrduda.Quarcnc commccarii noftri m maiorcm quam opuslir mok m cx- crclcant, in pixfcnciaomiccacur,vnum canrumdicam ,nosfupra hac iolara- f.onc , colorcs in profundo vcrcnon cffcdixilTc , quandcquidim intcrnx illxpartcs lucidx igncxquc dcn/icate c ffu(cantur,acnon niiiin lupcrficic colorcsintcgros atquc abiblucos quos cimpcrancia mixcicxigic,gigni vn- quam pollct.Dc Diaphan, iam fupra rcfponfum c(r,cum cx Alcxandnfcn- tcntiadiximus.^^'corpulqiicnaturalcidcm numcrocflcrquare eatcnus Diaphan}' maccria vcl iubic&um luminis dici poifcc, quacenus idem corpus nacuralc,icemquepcrfpicuum eft.Dc catifarum numcrodimmurojielp odco falfum ciicquodobiicicur . Nam omuTo finc,qucm canquam nocum rcliquic Ariltocelcs, trcs alias caufas colorum numcrauic . Eft auccm finis ( vt ab iilo cxordiamur)pcrfectiofaculcacis vidcncis: pcrficituriiquidcm faculcasipfoa- ctu.imbquidaliud actuscft,quam facultas kmcccduccns ac prodcns? Adus auccm cft rcccptioipfa fpcCtabilium,cuiulmodi certe funt loli colorcs. Qi a- tumadaliascaufas:Dico Ariitotclcm dumallcric colorcs cxluminc&: Dia- phanWa cum opacicaccoriri,cam formalcm , quam cfficicncc m , &: macenale caulam cxplicarc.Ilia cnim cria vicem harum omnium preftant,quc madmo- dum clcmentaquoquc tam cffcctiuc quam maccrialiccr &: tormaliccr,( vc lo- quucur) quauis non eadcm vbique rationc,ad mixti confticucioncmconcur- rcre dicimus.Quaccnus cnim clcmcntaluni& fubftantix,matcriam qua- fi cxhibent: quod vcr6 ad qualitatcs arcincc,formam &: cfficicnciam . /iquid hxduxcaufxaliquando codcm cocunt : vccx fccundodePhy. aulc. conc.70 patct.Ita principia hxccolorum,quod ad matcria inqua fundamcntu habct, fpectat(raricaccm cnim corpons,vcl aliasciuscondicioncs,Diaphan vutrtpv fAf) do&t&r tf) aftntportrrtt.lff J*xrr xj^ ^iAor. Dc aliis autcm colonbus,iam diuidcdo,quot modis gigni poflfint no bisdicendum eft.Contingit emm,iuxca ic poiicis albo & nigro, neucru illorum ob paruiracem confpici.quod vcro ex eis conficicur , eo modo fpe&abile fieri:fed hoc certc nequc album , neque nigi u fieri porcft. Cu ver6 ncceflefit, aliuucm h.berecclorem,atquc lllorumncuuum eiTe queacnuxtum c]tiidd,iuerfamquc colcirislpcaem eiTe oportebit.Exquo intelhgirur,prseteralbum& nigrumplures cfiecolorcs. Dcclaraca cxcrcmorum colorum gcncratione , ad mcdios cranfic,mcdios (inquam)nonomncs,fcdcosrancum quicxvcris coloribus mifccncur.In li- bclloquidcm dccolonbusomncscomplcxuscft,idcft ram cosqui cx vcris, quam qui cx apparcncibus conflancur.quod ibi parcicubrcs mixcionum hu- iufmodicaulas,hicvniucrfalcsrataum rcccnfcic, ipiiusiitconiilium.Porro Arift.fuum moremfcquitur. Prinuim nanqlicdupliccm dc cocahacrc Anci- quoriiicnccnciac6mcmorac,acqucrcfcllir,moxquid ipfc fc nciacproponir. Vna igicur Anciquorum fcntcncia dc rc hac huiufmodi ruiffe cradic:minimas quafdam cam albiquam nigri parrescfle,quarum iingulac feoriim poiicxco- Ipicinonpoflincobcarumcxiguicaccm. iicamcnin aliquo iuxra ponancur, _^ ob auclnn molcmfubafpcciu cadcrc,ita tamc,vtncquefubrationcalbi,nc- quc fub rationc nigri(fi quidcm fub ca rationc fintin c6fpicabilia)fcd cuiufda tct tii cx illis conflatijdiucrfamquc ipccicm ob tl nencis, conipiciacur. Ex quo rcct^colligiturquam plurimoscflccolorcspra-ccrduos cxcrcmos iam com- mcmoracos.Hicduofuncanimaducrccnda,p r jrnumArifto.(vcinfrapluribus dicc m 5 ) Anriquos lllos rcfpiccrc qui corpora,n # eexa& \a$oyLu cTi Tira A Aft4" drv fxfj.tr por.K) SV ai^r Xofi?o ic. xpoiual^xxSuKtp ixii&f cvfi$an'aftdrarr 'flfjto-ttvc, , ot&c. Mulros aute proportione,Tna enim ad Duo,&. Tria ad Quatuor > & fecundu alios numeros iuxra poni pcflunt.Qpsedam vero cu nullapror ^ fus murua proponione funt,led cu qucda cxccflu defe&ucnic intomen- furabtl .Qux faneeodem fe modo habere exiftimandum eft,quo cofo- nantias.CcToresenimqui in numeriscgregiam proportiontm llruanti- bus repcnunmr,vt lbi confonantix,gracifsimi omniu colcrum cffe vide tur,cuiufmodi (ut purpureus, puniceus,&pauci alh eiufde seneris.Qua quidem ob caufam,confonantiae qucque non mulrae funt . Qui autcni n6fucinnumeris,aliifuntcoIores,aut cerreomnescolores in numeris funr,fed alii crdinc difpofiti,al:i inordinarc,& hi ipfi c um puri nor. fint, ^ quia in numeris non exiftanr,huiufmodi gignuntur. Vnus igitur genc- rationis cclorum modushiccfto. Ex mixcionc illa inconfpicabilium partium albi & fiigri multos orrri colo- rcsdeclaraucrat.Nuncrationcm iftius multitudihis ih rationc &c iufta qua- dammutuaextrcmorum proportionccon(iilcrcafTirmar,Etcnim prodiucr- firaccillius,diucrlxitcmcoloru fpccicsprodcunt. Vt vcroplaniora fintqux dc Proporcionc loquicur.cxcmplum a difcreto quanto,ncmpc a Numcro fu- mit-Nam qucmadmodum,vario modo numcri inuiccm difponi qucunt,pu- taTriacum Duobus vc cxccdens,&: cumQuatuorvt cxcc(Tum,& cumaliis alitcr,itaminimaillacxtrcmorumcolorum. Nequis vcro putarct omncm cxceu*um,omncmquedcfcrum proportionicolorum gcncrandoruminfer- uirc,addit,rationalcm quandam mcnfura vbiquc exigi,(i lufta cxccdcntis & dcficicntis proportiodicidcbeat.Hanc vcromcnfura rationalc confonatiis p vocum coparar,quatcnus fcilicet,proportiones con(onantiaruqurc tt x l G r, intraquufdam ccrtos hmitcsconrinctur,ita vt illos cxccdcrc plurcsquc clTc ncqucanc quo fic vc non multacctiamfint,lta in coloribus fe habcrc ait.Nam (i nullusin mixcioncminimoru,proporcionisgradus ftrucrur infinitam qui- dcm colorummuIticudincm,fcd irrationabilcm iniucundamque proponerc liccbit. Ex his colligit cos folos iucudos afpcchiiq; gratos c(fe colorcs, qui nu mcrofam, vcl sequam ordinaramquc proportioncm fcruant.Scd lingula func perquifitius cxaminanda.Primum aute.quod ad propofitum facit, nonnulla vcrba Thoma? illuftranda.Colli^it cx Ariftotelc dccimo metaphv. conc.i, 6C j.t^Tb  rationc mcnfurs propric & pcr fcconuenire,quod indiuifibiic (it: ra- tioque meniurx ccrtum tk conftans c(Tc cxigat , cuiquc nil addi auc fubftrahj potlic.Hoc iccmVnumquod mcnfura cft,inquancicacc pnmcim rcpcriri ra.i. S5NSI LIBVS. I}9 fonum-.fivcroceleriorfpifliorquc, aciuum. Qua cmm magis Tcftudinis fi- dcs intcditur,coacunorcin ionum rcddic:quo magis rcmicruur,grauiorcm. Huius rei ratio nullaalia cifc potcft  nili quia Ncruus mccnfus vclociorcm pollumnercti flioncm vc faciar, colcriufquc rcucrrcns,frequctius fpifliufquc acrcm fcriat : laxus vcro folutos &: tardos pulfus habcns, diutiuiquc h a> rcns,raroimbccilJitcrqucacrcmpcrcutiat.Ncquecnim quocicschordapcl- iitur, vnus cantum cditur fonusaut vna fic percufllo: Imo totics aerem fe- riri, quoties choxda trcrocbunda quaii abiens rcdienlquc pcrculfcrir , cxilti- mandum cft.Scd latctaurcs inccrcapcdo huiu(modi,obiun&am ionorum vclocitaxcm . Exhoc itaquc Graui& Acuto fono Symphoniam conllare doccnc Mufici.Symphonias auccm omncs Mufiea&ad Quinquc pocirtim u m proportiones przcipuas rcdigonc ,quse, quinquc iccm alns Anthmcticis rc- fpondcnt.Sunt vcro illx limpJiccs quidcm trcs 7wp*r,d$ tm^ ^wjcom pofltidux,^"^ ^^^''^*- 8 * 1 '. Priori refpondetin Numcns.propor- tiofcxquitcttia,vt4,&: j.Sccundar fcxquialteravcj.adi.TcrtixDupla^vt^, &i.QuartxTripla,vt'*facit,itain coloribus.ccrtaiufta- quc proportio albi cum nigro ( quam ipfc vcrbis illis lignirkat uifAtmtA. Aej?wri)j parcicularcmcolorisfpecicm vel magisvel minus iucundam pro- ducic. ( Cuiufmodi funr purpureus, puniceufquc ) . Excmpla func colo- rum inarquailla proportioncfcu Symphoniaalbi&: nigricxiftcntium. Difcr- te aurcm in priori Mercor . vbi dc **ir*uirnf loqucbatur,co!orcs hos duos Awf>fcilicct fcutff"^(idemenim cx commixtioncignei &albi&:nigriapparcrcatKrmauit.Eft vero purpurcuscolor qualis aliquan- doinauiumpcnnisadlucemfeu folcm cxtcnfis cxplicacifquc,acquc inma- rictiam fublatis fluctibus, ccrni contingit- Natutalis autcm &c rcuera hu- iufmodi color in languinc Purpurx marinx,dc qua Plinius hbro nonoca- pitc trigciimofcxto,confpicirur. Puniccus autcm in flammapcr Iigno- rum viridium fumum infpccta,in Aftrilquc ipfis aliquando, per vapo- rcm in fublimc clatum denliorcmquc redditum , apparct: reuera autcm &naturalircr cft in Cinabari &: draconrco,quod cx fanguinc animalis eft, vt Alexandcr in certio mctcorologico docet . Scd dc his pluribus agcre, vanum elfct. Tantiim igitur pro rchac moneo: Intcrpurpurcum,&: Puni- ccum colorcm hoc difcrimcn colligi , quod Purpurcus , tenuiori Iuminc alh6que,&: nigro mcdiocri interfc commixtisfiat,validiori autem &mul- to luminc alboquc, & nigro pauciflimo, Puhiccus . Gratos igitur nuncu- pat hos colorcs Ariftotclcs , quia in vifionc voluptatcm producunc,vi- iioncm, mquam, iiue acfioncm ipfam & \nyy*tkt vidcndi non vim facul - tatcmque anima: : difiuncfa liquidcm iftaduo func, nili Mcgarcnflum fi- miles haberi vclimus,qiii dum nihil agimus, faculcacc eciam agcndi,nos plane defticutos cxiftimabant . Vifioncm autem tunc volupcatc afHci, ciim Scfacultas ipfa vidcndi bcneeft affecta , & mulca in coloribus cx- trinfccus obic&is ( ab his cnim duabus caulis potiflimis viiio pcndct ) m. li. 136 D E ORGANIS SENSVVM, cu facuItatcconucnicntia,natnra?q; confcnfioadcft,fatis cmnibus ccnftar. Qualisvcro in colonbus confcnlus,proporrioquciftacu facultatc vidcndi cilc dt bcat,adMcdicum potius quam adphylicu dcclararcpertinct.Galcnus nonnulla dc rc hac,in 4-de fympt.caufis,cirm dc vira loquitur. (Et patfci alii.) FJureslunt diilonantixquam confonaniie,,itcmquc colorcs infuaucsjfucun- dis. Bonum liquidcm ( adquod conlbnantia rcrerrur)cxcaufa integraquse vna cft, conftarc Atiltorclcs, tc Dionyf.doccnt. Malum vcrotx quocun- qucdtfcciu-.idcircolicct in bonis ,&conlbnantiis gradus quidam rc&ifcr- uari poiTinr,fcmpcr tamcn plurcs crunt quiab intcgra caula rcccdunc, quam qui ad iplam acccdunt.Dc colonbus itcm diccndum c ft. (Scdalii ordinc di lpoliti,aJii inordinatc. jCmncscolorcs in quadam nroportionc funt.(quodvo cat Aiift.nifalJorwrW"')rcdn6omncsordinate& purc.idiftjAlcx^Ti.cx- plicancc,non limilitcr liuc cadcm rationc pcr totum commrxti. Lccnicus cx TJiomarumcns,cxcmplumarr*cit,hocmodo, vtii iuxtaduo albavnu nigru iit poiitum,&: luxta alia duo rurliis vnum nigrum,& iic deinccps,pura &; ordi nata mixtio nuncupabitur:corraria vcrdilli,impura &: inordinata . Ab ca (vc poftu mo collrgit Anft.)colorcs fuaues,ab his tnftes proficifcuntur. E*c ^ 5' peuvu&af  oTar o JtA^- xa& avVrf&fj >Jjxt c ^airtfof^ $ a\*.C& x) xac'af fgravrcr ^c^t^r^ ^cniputip^fArtf ^tycc /af ar tmDc rfyji&moMcvfU & w /3a'3.& v $ ^4^,id c ll dcli- neationcm,vmbram,&colore:nam tmiiin planocorpora effingcrc cogatur, non raodo coIoru,fcd aliarum ctiam duarupartium auxilioin.digct:quib 9 ccia fic vc omniuaJiarumartiuqu^inrcprtjfcntandoverfcnturjdirhtilioriic^no bilidima.Iftai u fiquidcm parciu opc,non folu cffigicm rcru animacat u auc in p animaruvcfupc:vcrucciaro mcncisaff fculpcdi ars,neq; ca qux -*p *- vocatur vnqua cfficicrgrum,&: quiadheru nacuram magisacccdunc.Acquc obcacaufam,illiafpcdu cclcricermcucnr,vclctia\Iiiiiciunt:hi cardiusagur, & afpcdum congregar. Indicio cft.q, pidores ciim aliquid cauum auc profun q du remocius,vc puceum,vclantrum jpingerc volunr,colorc nigro,cxrulc6vc aut alio ciulinodi vtuntur,albo fcu fpltndido circa illos adhibito . Cum vcrc* (pmincns quid,vt vbcra,aucroanu,auc pcdc,auc aliud afpedui propiqoius,al- boaliifqucci affinibuscolorihuscacffingunc, id prxccrcacotuquod ambir, nigro cciulcove arficittt s.Scd hanc regula tunc maximc fcruant pidores, cu volut ita aliquid vidcri ac ii in acrc,vcl aqua cflct.Pifce cnim incus in aqua po fitu,dcniicriatqicfficaciori colorc pingur,illifupilltnitntcsdcbiliorc,quia- quxfupficic refcrar.Porro,cur cfficacior.color ad colorc mediu gigncdu fup- ponidcbcac caufacft,vcThomasanocauir,quiafidebilioritippcnciccur,nulJa  lVi/pccicafpcccuicxhibcrcpoifcr,abcflicacioricnipenic* offufcaretur,acq! hac racionc nulla fui partc in colorc mcdio haberccquinimo mcdius null 9 co lor cfficcrccur. (Ecqucadmodu fol). Exc mplu cft a naturalil us pt titu. Sol cni qui ex fcipfo clarus ft u fpltndid'cftin mcndic,& idcirco albus apparct (nul)u cnl propric colorc Sol habctfcd caccnus albus vocacur quaccn' claricas Iuci- dicasq; ad albcdine rcfertur,vtcx $.me.c.dclridcc6ftar)mccrpofironigro,pu D ra haIituahquodelb,vt pctfxpeinortu&occafu ciusaccic!ir,puniccusc6ipi citur.Scddc rchacArift.in i.mct.plunb*. (Porrohacetiam rationc). Tcrcia hxc pars:omniaplanahabcc:oftcndiccnim rationcm varictatis& iucundita- ciscoloru mcdiorum,nonaliundc quamavaria proporcionc cacjueconue- nicnci, tam coloruquilbpponuncuriiuein profundofunr, quamcorumqui fupcr illiniuntur, fiueinfupcificie mancnc,elfc pccendam. i r Zr iw; -tlw Ttnli ~,\uj elfrfiy tuTV(,l>- 'JLSur xfti-fltT qZrafT* xjt~3$ ts fH7w;o rki&*tn,i *t*j -r-Tri^rfiittir. 9 Dicerc igitur, vt antiqui,colorcs nepe dcfluxiones e(Te,cV: c b hanc cau lam cerni,abfurdum cft.cmniu enim fenfu,pcrca&u el'fici,de dloru fen- tentia affirmarc necelTceft. Quare fatius ccrtc erit dicerc , fenfum fieri m. iit , 5 8 D E ORGANIS SENSVVM, medio fenms a rc fenfih moto,ciuam ta&u > deflu&ionibulque. Prior illa opinio , vel ob cam maximc caufam colorcs mcdios cx atomis illis iuxta pofitis cffici forcaiTc doccbat , quod acomorum illarum dcfluuiis in oc ulos fefc infinuantibus,idolumqueaur colorem rcbus ccrncndis limilcm a dfcrentibus,vifioncmerfici poncrct: vcl co nomincpotius vifioncm ciuf- mo di dcfluku ficn ftacucrcr, quod atomos illas darcr,cx quamm *W/ acu. ftfviui non modo colores,vcrum & alia propc omnia mundi Enria efficcrenrur. Vtcunque vcro fic,fac conftat Anftotclcm allatis duabus opinionibus,in pnrfcnti contcx.priorcm illam cucrtcrc. Et fanc vtramuis rationc diccndi fc- quaris,nonabsrcAriftoteIcs,nonnullaprimum aducrfus hos dcfluxus affcrr, anteaquam fcnreciam ipfam impugnarc aggrcdiatur, Quod ij noffe poccruc, qmindifpucacionibus Ariftocclicislunt cxercicatiorcs.Notnale igiturTlio- mas , cum ait:fundamcntum prioris opinionis inhoc conccx.tolIi:nec minus ctiam rctc,qui obitcr& quafi pcr trafcnna ,anncxum folumodo quoddam ll- hus cucrtidoccnt.Somniant autcm qui tcrtiam dc ortu mcdiomm colorum lcntcntiam,hic affcrri putant.Quandoquidcm huiufmodi dcfluxio non ma- gis colonb 9 mcdiis,dcquibtis tantum agercin prxiccia Arift. inftituit, quam extrcmis gcncrandis accommodaca lit:hic fiquidcm communis omnium rc- i um cerncndarum modus ab illis habccur . Prxtcrca qui ficri poffic , vc dcflu. uia harc colorcs mcdios varicnc,nili primum corpora ipfa a quibus fluunc va- ria finr, nc vcl coniicerc quidem poifumus. Poftremo nullibi hxc opjnio ab Anftor.prarcerq; quod ad vidcndi modu rcprehendicur.Ncquc obftac quod AnftorclcscolorcsiwfHV nomincnuncupct,cum non alitcr fintcius vcrba liicaccipicnda,quam fupracum Empcdocleincoftanrixargucnsdixir,*^ tft colorara ca vocarca quibus defluuiaproficifcurur.Exhacirccxplicatio- nc , unotu cifc potcft,cuinam priorillaopiniodc coloribus mediis tribucn- da fir,Empcdocli nc anDcmocrito. Atquc illi quidcm,quia licct iftasatomos in gencrationc colorum non omnino admifcric , ncquc pcrfpicuc lllis ta- mcn darc manum vifus cft,cum inconftantcr vifioncm pcr dcfluxum corpuf culorumarclpc&abili, cfficialiquando affirmauerit: Dcmocricovcro,quia quauis Atomis iftis no lcpcr faucrit:& vifionc pcrW"ficri doccrc vifusfit, ; wien tamc illa,per ifta dcfluuia ad oculos dcfcrri,& in cos imprimi , vt notat Alcxandcr,txiftimauir. Scdquamamobiiciat Ariftotclcsiam tandcmcxpli ccmus.Si;inquit)vifiopcr dcfluuiaifta atomorumficret,fcqucrctur vifionc c mncm tatu cffici , quod fane perabfurdum eflc conftat. Na fi cx fcc. dc an. tcx.6j,& 144 vnufquifqucfenfusfua&propriaquidcm obic&ahabcrinqui- busvcrfcrunirafuumquoqueatquc peculiarcm fcncicndi modum mln*nd. ty.* niminim & i^typ id eft fpiricualiorcm vcl matcrialiorcm obtincrc dcbuit:imo harc fola racio eft cur Animal non vnico fcnfu,fcd pluribus przdi tumfuiflc oporcueric.Confequucionis aucem vis nocacft,quandoquidcm, vc illotum ferc opinio,minucifIima illa corpufcula coloraca influcncia,fc ocu- lis applicanc , illofquc cangcndo afficiunr. Ex quo dcinccps infcrt , Sacius multo elfc id affirmarc quod fupra cciam oftcnfum cft , vifioncm , ncmpc idcirco crfici,quia id quod inter vifum & obicttum intcrccditCfiuc lumen vo- ccs,fiuc acrcm , ab obic&o fpe&abili pcr fpccicm moucatur , quod motu at- qucicaaffctum,oculumipfumdcinccpsafficiac, fed non tangcndo,cum- taftus propric corporum clfc dicatur. Eft ET SENSILIBVS. i )9 Eft igituractio ifta ipccici icniihs in oculum, aifimilaciopotiusquxdam cum A facultate fcnticndi nuncupanda, vt pcrfxpc diximus, quam ccntacrus. (Qua- re abfquedubiofatiusccrtecrit. ) Vim fuamhocconncxum fumit,cx pro- poficionc totics ab Ariftoc.repccica,prxfcrcim in o&.Phy.conc. 56. fccundode part.an.cap.i4.&fccun.cxli.cont.j4.Naturam (cilicctcxduabusrcbusquas vtrouis modo agcrc poteft,fcm pcr id agcre quod optimum cft. Quxquidcm licet non candem xque rationcm obtincat in fcmpitcrnis,acin hsqux ortui & interitui funt obnoxia,vt egrcgic annotauit Aucrroes in fecundo cx- li,com.}3,&: 34.itcmquc tcrtiophy.commct.jzhoctamcnprxcipuumcom- munequc fundamcntum(ni fallorjhabct.Natura proptcr fincm agcrc,qui i a- tioncm boni fcmpcr obtinct,imo nunquam non cft bonus in rebus naturali- bus . Atquivbi dcBoni gradibus agitur,illud quod mclius cft,rationcm boni fimplicitcr afiequitur,quod vcro non ita bonum, mclioris refpcdu , pri- B uationis&mali.Quoccrreficvcnacura propter bonum agcns,fcmperadcx- tremumillud 7tA(m*p k, f*iy&&- ha/ufidHHrdopdtpr, oiJ5 2 "xfim drafe^nfcr } )'ra XdBaonr af xrniati(d$iX90Uf*iraf, C fxx Qatn&af. In iis itatiuc cjux iuxtafepofica funt,nccefTe eft, vt magnirudirem * inuifilem, ita tempus mfenlilc accipere : vt motiones accedentes latcant, & quia fimul appareafit, vnum eftfe vidcantur. Iam opinioncm ipfam eo qu6d iibi in prxfcncia fat cft, falfam cftcdcmon- ftrat, quod abfurdam, ncmpc quandam &: manifcftam incommoditaccm ad- fcrac. Rcliquacxiisquxinpropriaaifcrcndafcnccntia dicct,nobis aducrfus hanc opinioncm colligcnda rclinquct. Subobfcurus cft contcxcus : vc igitur planior rcddatur, induasillum partesdiftribuamus.Vnacarum abfurdita- tcm, qux opinioncm confcquitur,(implicicer proponit: Alccraabfurdicactm magis cxplicat & quafi diducit. Pi ior crgo ita habcrSi magnicudincs illx in- ) uiiilcs iuxca pofitx pro gcneracionc mcdiorum colorum dantur, crgo Sc tcm- pus infenfilc. Conicqucnscft abfurdum, confcquutionisautcm vis eo patct, qniamagnicudini inuifili, cam motum quam tempus proportione reipondes tribuere fanc oporrct. Sccundahuiufmodi cftrficolorcs mcdii gcncrantur iuxtapofitionc & vnionc partium minimarum albi&nigri:qucmadmodum particulxillx acccdcntcs cx fc inuiiilcs crat, ita tcmpus quo talis vnio feu ap- proximatio parrium hincatqucindcficbat,infcnfilecirc oportuit. Dcpiiori parteplurib' infra fuoloco,quatcnus nimiru tam magnirudo,quam tcpusin- leniileadmittincqucat. Alteram non vnoquidcm modo diducunt intcrprc- tes, omncs tamen in co confcntientcs,vt de motione iftorum minimoiu qua* acic pcllunc vcrba ficri putcnt. Scd ccrtc licct omncs vcrc &: iis qux ab Anft. pro rc hac ad fincm libri proponuncur fcre couenicnccr,non tamcn( vc puto) m.iui. i 4 o D E ORGANIS SENSVVM, huic loco accomodacc. Primum cnim mirum cft, cum omniu confcnfu Arift. lioc in loco priorc dc orcu mcdioi u colorum icnccciam impugncr,in qua nul- lum vcrbum de illis ad oculos dcrIuuiis,omncs tamcn ad dcfluuia illa contcx- cum accomodarc. Quod ii nobifcum ccnccdant tcrtiam ad pnorcm pcrti- ncrc,cur crgo non itcm ratcbuntur vcluti (upcrion rationc defjuuia illa abla- cafunt, itanac modum lpfum gcncrationiscolorum auferri? quodfanccffi- cerc Ariftotcliprzcipue propolicum cft. Ccrtc hi fupcruacancum diminu- tumquc fimul rcddunc Philofophum. Przterca, vifio percontinuata fucccl- fioncmatomorumcxfcntcntiavctcrum cfficitur: quificri itaque potcritvc T*f-Mt9'riAudixcrit Ariftorclcs>Poftrcm6, dogmancn poncbacraagnicudinc inconfpicabilc quz dcflucrcc , imo in defluxu lam ccnlpicabilcm , fed inuili- lcm antc coloris mcdiigcneracicncm , quz dcinceps cum aliis vnita , viiilem magnitudincm confticucbat. Quarc vt omnia cofonafc pcrfpicuacflcnc, ita putarcm vcrba illa fccudz partis cxplicanda ciTc. ( Vt motioncsacccdctcs),i. localcs illzapptoximationcsinuifiliupartium albi& nigri,adgcncrationcm coloris mcdii,(latcat) ob tcmporis ncmpc T ***8'* r & ftW, l.vt ira loquar, impctccptibihtatc. (Etquiaiimulapparcnt),i.Etquoniam partcs illzfimul apparcnt ^^^rtVtfupradixcratV^nx^rt^w. ( Vnumeflcvidcantur). Latct fiquidcm mocus ill:, quibus iftud v num cx multis cocurrcntibus aggregacur. Scd quid , (i hzc pollrcma vcrbaad magnitudincs inuiiilcs rcferrcmus,vcluti priora ad cc mpus inlcn(ilc?vtrunquc ccrte pro abfurdo Ariftoc.infra habcbit. Vcrunquc crgo fortalfcra his verbis apcrit atquc dcducit. eVSu/S^i 3 ov$ t/jtla, dvdyxti, etAAa !s> itritn^ ypZfXA^dxirfior cv,Xj xtrovfdfjor u- th i/Wxftfii , ot/ ofxolctv fBrottiffet t xlvroiv . d KjtTtpor ito/, jyu oCrt Xtiixlr ovrt fxih.tr. i Scd hic nulla nccclTicas vrger.Vcrum color qui cft 111 fupcrficicper fc quidcm immobilis,feda fuppofito motus ,non fimilemmotioncmcf- ficiecQjiiocirca nequcalbus ncqr.e nigcr apparcbit,fcd diuerfus. Sccunda opinio,quzncquc vilioncm perdefluuiacffici, neq; colorcs mc- dios pcrapproximationcm parcium inuiiilium produci, aifcrcbar,ab haium abfuiditatum cnumeratarum nccciritatcimmuniscrat,idcircoquc probabi- lior. Qupd vt magis patcat Arift.paucis,& clarius adhuc quam antca , ratio- nc m gencratJonis colorum ab hac opinionc induttam,rcpctit. Color,inquir, in fu pcrficie poiitus(eft pcr fc immobilis) , id cft, cx fc nullum mcdium colo- rcm crficir, ncc vt mcdium quid mouc t. (Scd motus a fuppofito ) hoc cft cau- fam a fuppoiito colorc , eracacioriq; rccipicns, vt hoc vcl illo modo apparcat &: afpcdumarficiar. (Noniimilcm mocioncmcfficicc),i.n6fecundum ratio- ncm vifum moucbit,fccundumquam cx fcipfomouerct , vclfecundu quam ctiam ipfc a fuppoiito mouctur. Idcircoq; addit. (Ncq. albus ncq; nigcr ap- parcbir,fcd quid diucrfum). Ex quibus ccrtc vcrbis patct, fatius eiTe hoc mo- do totum hunccontcxtum cxplicarc, quam modo Thomz,Qui putauit,pcr vcrbum (lmmobilis)motum localcm innui , pcr illud auccm ( mocus a fuppo- fito ) mocum alterationis,ac (i Ariftotcles diccret: Opinionem hanc lupc- riori przftarc,quod localcm mutationcm defluuioru non ponat,fcd colorc in luperficic pofitu ab infcriori altcrari,atq;eomodonon limilc motu fcu rcprc,- icntationc fui in fcnfum faccre,quam pcr fe ip(c cxhibcrcc.Quc. fanc cxplica- cio prcccrqua quod,quantu ad lmmobilicacc liiam vana atque incpta cft,vuJc Ari- ET SENSILIBVS. 141 Ariftotclem cciam mquampauciflimisvcrbis,amoculocaIi, admocumalce- A rationistumadfenfusmutfltioncm tran(irej.ter^-vu/affludit. HVt* effxti tvS t^rr a/ fxndvr tf) fxtyt&&' aopafa, AAa  ftiyturaf ficnro~a. wcTf^iTix/ 6rtpor. Si VC- t ET SENSILIBVS. i 4i Si vero corporum mixtio cft , non folum co modo quo qnidam arbi- rr.inrur,poficis nempc uuicem minimis , qua: iul> fcnittm noftrum non cadic, fed cum coca prcrfus pcr coca confundarur,vcluti in voluminc de mixtione vniuerfim de omnib" diximus : Ulo certc modo,ea folum mif- cecurqua:cunq,- vfqucadminima diuidi poiTunr,vc adhomines,cquos aut femina. Hominum cnim, mmim 9 eft homo,equorum aurcm equus. Quare horum luxca leinuicempofitionc,vcrcruquemulcimdomixca eft.Sed vnum Jiominemcum vno equo nondicimus mifeeri.Qua:cu- quc autem non diuiduncur adminima ,ad hunc modum non compo- juintur/ed vndequaqucmifcencur, qua: mifceri maximeapcalunt. Vc- rum quomodo hoc maximc ficri quear , in libns de mixtione antca di- ftum cft. Pofjtis aliorum dc ortu mcdioru colorum fenrcntiis,cifdcmq; quanrum lac eracconrutads,propriam nuncciusrcifcntenciapreferre inltituic: quam vc c6modiuscxliccc,diltin&ioncm quandam mixtionis proponicacq;cxpla- nacqua: cft huiufmodi. Mixcio no folum vno quoda modo ab A nciquis cxco- gicaco,faifo camc acquc incpco fic, (Quando fciliccc minimx parccs corporce. ob cxilicaccm, fenfum nottrum fugicnccs,iuxtapoiitx,&: cotu quid vcluti co- pofitum auc pocius accunralatum,fcnlilcq; confticucnccs, mifccri dicuncur) Scd cciam alio veriori, & naturx proprio:cum mmirum rcs non modo fc con- tangunt, fed cocxpcr cocas mifccntur fcu cofunduncur,vt in voluminc priori dc octu& inccritu oftcnfum eft. Dcclarac dcinccps Arift. in quihufnam tam primus qu.ira fccundus mixcionis modus locu m habcat, vt vtriufq; vis & na- cura magis noca fic. Dicic icaq; priori modo ea folum milccri , qua* diuidi pof- func,ad minima fccundum ipecicm, i. ad ea , quar vlcerius in illa quar fu.c funt fpccieidiftribuincqucunc: qua ratione Hominum minimadicuncur, hicho- mo,& ille:cquorum iccm hic& illc:granorum,pura milti,hoc& illud. Scd po- ftcriori modo mifccri feu mixca illa nuncupancur, qux in minima iftiufmodi diftribui ncqucunr, imo ipforum omncs partcs cotx pcr cocas ica confundun- curjvcnullamillarumicoriim manfi/rcdicipoffic. Quod qua racioneefficia- tur , abundc in voluminc dc orcu & inccricu priori , nimirum cap.duobus po- ftrcmis, facis fc explicaflc monec. Pi ior conccxcus pars,coca pcrfpicua cft.Ac- ccdo igitur ad alia. (Illo ccrtc modo ca folum mifccncur quxcunq; vfq; td mi nima diuidi pofluhr.) Id cit mixta vocatur illa quoru particulx mininvi iunr, vc milii auc tririci accruus : vocac auccm minima ca qux vlccrius in caquofuae funcfpccici fccaririequcuCjfcu qux noamplius fic comunis mulciSj/Inuidua, & vnumnumcroaliasnuncupancur). Hoc codcm refpcchi Ariftrc fccundo dcanim.conc.*i,hominem minimum vocauic,cftcnim,vcadmnuic Albcr- cus,paucorum Indiuiduorum. Hiccrgo no nunimailla quancias rcru phvfi- carum, cuius in fecundo d c an un. cont.41 . mcntio ric. Scd ipfc ipccicru m - juWwindiuidua videncur lncclligeda : quod facis doccc PhiJjfophus cum ad- dic. (Hominum cnimminimumefthomo), hoccft , MuLicudo hominum, oux^tt dlcicur ,pro fuis minimis parcibus habec hunc&dlum homincm,vl- tra qucm dcfccndcrc non Iiccr.Pro qua rc animaducrccndu cft , Ai iltotclcm inpriori volumincdcortu& inc.conc.8f. dupliccm mixcionisopinioncm, v- tranquc tamcnfalfam proponerc. Vnamquc mixciorcm cfficiaffirmabaccx parcibus, ad cam mtnima fccundum quancicaccm diuiiis mixcis,adinuiceq.ud' \ 144 D E O-KGANIS SENSVVM, appolitis, vt proptcr partium paruitatcm,nullus iuxta poiitionis fcnfus ciTcr, fcd vidcrctur potius mixtio & tcmpcratura eiTc : Vcluti in fimila tcnui cx tri- A tico, farinz hordei pcrmixta , apparcrc docct Philoponus : Altcram , quz ad atomos vfque , clcmcta rcfoluebat,&: mixtioncm cx illis adinuicem ita iuxta poiitis cffici cxiftimabat,vt vnaquc^que atomus puta ignis,atomis aquz iuxta poneretur. Diicrimcnhoc intcr priorcm &c poilenorcm dcprchcndcrc qui- uis potcft:Quod prior opinio formas quidcm corum quz miiccntur fcruar,li- cct illa inicnlilia riant,exilitate iuxtapoiitionis: Altera vcro, non amplius fcr- uata mixtoru forma fcd ipfis rcfolutis in ca vltima cx quibus conftanr,dcindc illis iuxtapofitiscomodoquodixirnus mixtionc inducit : Vclutifilapides cX quibusdomusconftat,folutadomo,finguliiingulisiuxtaponantur. Hicvc- ro Arift.non niii altcrius lentcntiz mcminit : ob cam caufam(ni fallor ) qu6d harc notioriit, vel quod illafub hac quodammodocQntincatur, vtmonct B Philoponus:quoctiam racrum cft, vtab Arift.in cont.8mwo'j\ao-iv,un2t Itw ^js^AAnA air .oC$)4Voj>p'Jfyr fjSfj jyyvSvr c/[ ov tpa/rtraf uJaypoxffl uryrvfjt,(rar,dj\j\d trdr- tpStr. o-flAAa/' /AAirA* ridijutrojy ^uuurut , ti twxroAffc cr quincn cminus cantum , vcrumcnam ccminus iidcm confpiciunrur,oriri queanc,aliis autcm ,apparcntcs folum gcncrcnttir. Ratiomultitudinis &: incundicaciscolorum nonaliundciuxca hicopinioncm fumitur ,quam iux- caalias. Difcrithcnrantum cft,quodhxc addiucrfam prcportioncm illam- quc numcrofam vcl cxcedcnccm , excrcmorum colorum vere mixtorum c6- rugit:fupcriorcsver6proportioncm&: numerumvelcxccflum, iuxra vcl fu- pra poiitorum cxtrcmorum,ptoponunt. Trcs ergo partcs prxcipuas ccntcx- C tushabet. In duabrtspoftrcmis intcrprctandis conucniunc fcre omnes. In priori magna diucrlitas eft. Pcrfpicttum c ft, ait At iftot. eodc rr modo mifceri coloresquocorpora. Colorcsliquidcm jncotporibusfunc,mixtiencm crgo corporum mixriocolorumeodem prorfusmodofchabcs,fcquitur. Scd qux- ritur qualilnam illa lit , Rcfpondcnt aliqui , cx albo&: nigto ita inuiccm con- fuhsvtcorpora quibusipfainfunt con(unduntur,colorcsrricdios vcluti tcr- tiumquid, ncqticalbum ncqucnigtum oriri. Hancaliicxplicattoncm idcir- cocorifutanc ,qu6dqua:dam cx clcmcncorum mixcioncftacim gcnitacolo- ratalint,t iimramcn nullumcX clcmchtis,album autnigrum vcrc cxiftat. Prxcerca, hac fcntc ntia po(ira,concraria (imul elfcnr, quod cft abfurdu.Con- ditioncsitcm quxmifcibilius defidcranrur ,extrcmis colonbusnon conuc- j) niunt,illaquc prxfcrrimvc inuiccmaganc&: patiantur.hxccertc Ariftot.do- cuit in fecundo dc part. anim. cap.primo: &: in priori dcortu &: int. ccnt. 89. quod itcm in fccundo voluminc ciufdcm tractationiscont.49.rcpcti1t.Qcpd veronequcalbum ncqucnigrum huiufmodieifequeanr, (acconftaccumid primarum lblummodo quahtatum munus ac potcftas (it . Confirmari hxc co pofliinc, quod Ariltot.iplcin priori voluminedeortu&r intcritucont.85. ncc album ncc difciphnam n.iliui afrirmauir. Addunc poftrcmoaliqui,vnius rei duplicem fore formam . Idcirco aliafolct cx Alcxandro, Albcrro , &: Thomafumptainterprctacioadduct ,ncmpccolorcsmcdioscx corponbtis non quatcnus albis&: nigris, fcd quatcnus lucidis, pcr(picuis,opacifquc, mixtisoriri: lucidumcnim proalbo lumitur, vclucidiaphanum atquc opa- cum pro nigro. Scd aduerfus hos ita cgo argumcntor: Si medii colorcs hac rationc onuntur , ergo nullus dabitur color mixtus, nulh cxtrcmi . quod n.i. , 4 S DE ORGANIS SENSVVM* confcquicur abfurdum cfle,fac conftac. Confequucio facilcdcducicur, quia omnis color cx lucido , djaphanicemquea- nimalium , atquc corum prafertim quar ciuldcm funt fpccici, non mediocri- ter confcrre: fcdnilprohiberc,cblorem eundein rccalidaS: frigida , ircmq? in humida&ficca,rcpcriri : vtalbedoin lalc&:camphora>aut(vtlibcriusIo- quamur)in marmorc ,calce , latte , & laccaro , nigrcdo in hebcno , pipere , a- cramento. Nunc ad lupeiiorcm quarftionem rcdeo, atquc obicctionibus aduerfus Aucrrocm propofitisfarilfacio. Priorcm autcm ita tollo: Album M nigrum fimplidlIimosdicicolores,idcircciquc naturam,non anrcamcdios ctficcrequamlimpliciorcsiftos, quiipfo foloconcurlu luminofi cum perfpi- euodeniogignuntur, abhis deinecps ad compoficiorcs iuxca maiorcm auc minorcrolucidorum,inmixco cxiftentium corporum copiam &vim,rran- q iire. Qjuodclicicurcx AucorelibelJidccoloribus,quiaic Simplices colorcs limplicia iequi corpora , id cft , ea qu* magisad nacuram fimplicium accc- dunc. Imdha?cfola ratio eft, curdicamus colorcs mcdiosex cxcrcrnis effici, nonextrenioscx mediis:licctquantum ad principia rcmoca,cam cxcrcmo- rumquam mcdiorum cauix eaVdcm prorfusfint,(ad qucm fcnfum ihcclligcn- dafunc fortalfc Alcxdndri cV A)hertiverba,ccrte autemilla Auerrois infe- cundodennima,conrcxr. 67, &: in hiscommcntariiscumaffirmat , NecelTc eflccolorcs omncs conftarc ex duabus naturis jfe?ay*n ncmpe & luminoii, harumque naturarum vanctatem,varictatisquoquc colorumcaulam cfTc) Ratioinquam iola iftaeft ,(quxcerce Alcxandro& Alberrodeeft)quiacum de caufa& clTectu loquimur, id fcmpcr quod fimplicius cft,caufam voca- mus : quod compofitius,efT*ettum : ac proindc caufz quibus concurrenti- D bus effctta onuncur,dicuntur quidcm principia cfTedtorum ,non auccm e concra, nequccnim quiscfFectacaufarum principia vocabic,fedineasfor- taile cffctra rclolui dicct . Ad lecundam obicctioncm rcfpondco ,non vt Pomponatius,quia/Ierit in mixto clcmcnta inactu non manerc fcd porc- ftatc tantum , fcd vc Aucrrocs in priori dc phyfica aufculcacione, com-- mentatfio 56 ,vbi ponicdifcrimcn inccr mcdiC ,& fubicctum,& Galcnus,In mixCofciliVct&rinqualibct cuis partc clemc nta eorumq; qualitatcsactu cffe, rcfractatamcn&qualicaftigata, itavt nonamplius pugnet: Accommodan- tes igitiir hcc noftro profjohro dicimus , cx albo&: nigro mcdifi colorcm effi- cidici poflc,n6tamc fccjui in codcm hmulpugnahtia incflc cotraria, cu lam inmcdjoillomixro,rcfracta&: quaficmedata fint. Quod vcro alhu&: nigrum qua huiufinodi funt,inuice agerc&rpaci no pollint,nos libcccr fatemdr-fcd in- tcrcadicim y ,ca ranonc albu& nigrum inuirf agcrc,qua ctia milccri dicucur: n.ii. i 4 8 D E ORGANIS SENSYVM, mifcencurauccmfuorum principiorum,fcu primarum qualicatuni rationc, x vt anteadcclarauimus. Confirmatio auccm cx A riftotclc fumpca , nulhus clt roborisaducrlusnos,qui faccmurdjualicacumnon propric mixcioncm eflc, fcdcorporum: quodibi vulc Ariftot. probarc>imo hoc cciafupra innuimus. Manifcftunimirum cifc mixtiscorponbus mifccri quoq;colorcs,ncpequa- tcnus colores,mixcionc corporu fcquuncur in quib 9 infunc. Scd hoc nunqua tollct,colorcsmediospropricatqi immcdiatc cxcxtrcmis produci. Qupd addunt poftrcmd,ita Aucrrocs in dccimo mct.com.i3.diluit,tncdia cx cxtrc- misrcfradis &; tcmpcratis ccrtc ficri, vnumtamcn cxtremorum rationcm formar > altcrum matcriae tantum rctincrc : Cumcnim fcmpcr vnum con- trarium iit altcrius priuacio > ficri certc ncquit vt ambo mefuraj rauonem ob- tinc.inc,cumcahabicuifolumodoc6ueniat. Imo hoc tolo fortallc rcfpcchx in commcnt. 7.C lufdcmlibri dixcrat,colores medios non componi cx albo &c rugro vcluti cx principiis,i.tanquam ex duobus principns mcticntibus pcrtc- dioncm&icllc mcdiorum colorum.Eodcm ctiam in locoaduerlus Galcnum. hac lpfa rationc probac arqualc ad pondus non dari: Licct crgo duar formar ad colorcmmcdiumcrficiendumconcurrant, vna tamcn prxcipua cltquardo- rninatur,&formxvniusinftarobtinct,pcrquamcompoiitum vnum uiadu rcdditur,alccra vcro fubiicicur, matcnarqi vicc habct, quam ctiam rationc m mixtionc .lemcntorum fcruari boni aflerunc Pcripatctici , Carccrum pro his quxdixim*animaduerccrcoporccc,fatcrinosnoncandcm prorfuscfleratio- ik m gigncndarum fpccicrum colorum mediorum ( quod itcm dc iaporibus incclligi volo)quar racio eft fpecicrum inccr calidum &: frigidum,puta tcpidi- tatis efHcicndac: calidum nanquc&: fngidumob mutuamacr.toncm&' pallio- ncm, pcr tblam mixcioncm graduum caliditacis &: frigidicacis , fua mcdiaco- fticuunc:quoctiamficvc non niti advnam fpccicm omniailla rcuoccncur, album vcrofic nigrum nonaguncmutud,lcdfuamcdiacxpluribus aliisagc- cibuslpecic diuolis,nccnon cx variis achonum modisqualicacum ncmpc primarum,onuntur. Atquchincctiam fic, vt fiquidacalidiflimoadtugidif- ii mum t ranlire vcl lt, mcdios omncs gradus atcingac , ncccflc iic : i\ vcro a ni- gcrrimoad albillimum crantfcracur, non iccm pcr omncs mcdios colorcs tranlirccogatur. Fatcmur inquam , ifta , fcd barc nullumaduerfus Aucrrois fcntcntiam momcntum habcnt, vt intclligcnti conftat. Kttf jfAp 'ty fuyvv/biiTW, ^ C o AAo/c ' rira a\r(a /e/>;fcP- fjL%ror Vtfv dp/O-fXttct, 'LiJ*iAl Hictantumquarnturcur inaliumlocum tra&ationcm illam.difTcrat,in qua dctcrminat, finitas colorum fpccics clfcnon mfinius : &: qua itcm occa- lionc dc rc hac difputct. Vtrunquc notum eft cx vcrbis Philofophi.acquc hoc poftrcmucx co quodmultos proportione colorcs efficicuantKjuisatfirma- ucrat, itcq; dc cxceflu mcntionc tcccrat , non tamcn quota prcportio ifta ct- fe polfe expofucrat . A lterum vcro , cx co, quod quarftio noa mqu ,  coloti- busfcdctiam faporibus&fonis communis habcatur:tub fincm igicurhbri nimirumcap.6.poftquadchis omnibus egcnc,commodiushaxfUtucrc i- " r pf c ET SENSlLIBVSr p(cpoccrit:&:nosiifdcmpluribusdifputare. Vcrum nc hafc cOlorum rra" c~tutio,impcrfcca hic reJiquacur,& quafi laccrctur: Nonnulla dc rc hacitcm* qucdcortu mcdiorum colorum tam Vcris quam apparchcibuscccat. Primum nanq;quamuis intcfiorem alium alio gradum albcdinis aflignare valeamus , no tamcn in in- flnitum abirc licct.Scd cfto infiniti gradus,non tamen omrics fpecic differcr: quod faflus eft cciam Aucrrocs indecimo mccaphy.com.ij.&: iis comprobari poccft quae Arift.in quinco de phy.aufc.conc. iz. & autor libclli de coloribus, cradidic, quinimo colorcs faporibus rcfponderc in cap.de faporibus doccbic Ariftotclcs. Hostamen infinitos eflc, tanquam abfurdum aducrfum Dc- mocritum difputans incapitccodcmfumct. Quddverdcx Ariftotclcquin- tophy .contex.KJifumit, nullius roboris eft i Motus hquidem non modd intcr propria,fcd interlate ctiam (umpta contraria fir. Eft igiturmocusin- tcr iftos gradus,qui rationcm contrani haberc dicuntur*quatenus fitpro- ccflus a priuationc cius quod acquiritur, ad acquificum : quarecum Ioan- ncs colligic,concraria eflc diucrfarum fpccicrum, id non nifi in concranis po- /iciuis propriequc fumpcis vcrum cft: ( qua: ccrte ciufdcm fpccici cflc nc- qucunt,quia ab cadcm forma cflcntiali conftitui ncqueant)in aliis profc- ftdfalfum. Carterum quid dc Auerrocdiccndum ht,patct:nequc enimprt - pric infihitas eflc colorum fpccics cxiftimauit, vt ipfcmct in fextodcphy. aufc.comm.ji-tcftatuseft fcdirtconumcro qui honfacilcab incclle&u hu- mano pcrcrahri poflct. Qua ctiam rationc Porphyrius, Indiuidua fub fpecia- liflirhiscollocaca, infinita cflc tradidit. Quantum vcroad mediorum colo- rumfpccics atcinct jfcpccm ab Ariftotelc infra, atquc hoc ordinc cnume- n.ih. IJ0 DE ORGANIS SENSVVM, rantur. Albus,flauus, puniccus.purpurcuSjvindiSjCarrulcus^nigcr. Hifunt prarcipui , ad quos omncs alu quos Aucrrocs mfinitos nuncupauir, tanquam adfumma capica iunc rcduccdi: puca Ladcus,Niueus,Argcntcus ad Album: Rcgius,palearis,cxrcusad Flauum: Rucilus, lgncus,Flamcus, Rubcrad pu- niccum. Hcluus,(Columela aucorc lib. 3). Dibaphus,ad purpurcum: H crba- ccus , praflinus , xruginofus ad viridcm : glaucus, cxiius ad Cxrulcum : Accr, Fufcus,piccusad Nigrum. Scd dc his Pluribus Simon Portiu* in fuo Jibcllo: Cardanus itcm in lib.dc\SubtiI. lib.4. 13,^17. Scaligcrquoqucnon minus fubtiliccr in fuis Excrc. cap.jij. Nos nc infticuti noftri tcrminos cxcedamust iic his iacis;tancum monco,pro mutuoru horum fcptcm colorum ordinc fta- tucndocxcrcuia quidcro ipia m latcribus tanquam in finibusc; diucrfo oppo- ficis collocanda cilc. In mcdio vcro quis ftacucndus iit, non ica facilc iudicari polfc. Aiiftocclcsco protlus quonosantca,ordine colorcs mcdios cnumc- rat. Supraqucdccolonbusmcdiisloqucs,Purpurcumpuniccumquc,modu, proportioncmquccgrcgicfcruarcdixit: quo fit vtiihxcrcfpiciamus.purpu- rcus in mcdio poncndus iic , fcd m tcrtio mctcorol. cap. dc Iridc aliter fenfif- fc vidctur cum ait: Validiorcm aipcttum in puniccum colorcm tranfirc , pro- ximum in virjdcm, imbccilliorcm in purpurcum , cx qmbus verbis patc t vi- ruicm colorem ad Nigrum magis quam puniccum,& Purpurcu magisquaro viridcm acccdcrc. Acccditeciamracio,quiaqucmadmodum puniccumco- lorcm cx Cupholiiho lapidc qui albus c i t , ita viridc cx lutco fcu palido, pur- purcumquc cx puniceo, ars crficic 1 vc igicur, Iuccum auc pallidum , quod ob- fcurum candidumcft, ad Albummagisacccdicquam puniccum , iramcritd colorviridis Albopropiorquampurpurcuscrir. Scdnon (atis cutum cftah- quid in luc colorum doctnna arBimarc : Intcrca tamcn illud non prxccrmit- cam,nonrccic aliquos mhaccclorum fcrie tradcnda puniccum cumflauo coniundcrc,rubcum vcroapuniccodiftingucrc. Ariftocclcsm cap.dc Iridc, iudcx cfto. Scd quxrct aliquis; quia non fcmcl dictum cft,colorcm cflc paf- iionem mixti,an mixtaimpcitccraverc coloratadiciqucac,pura, nix, nubcs, fumus,aliaquc lnnulmodi non pauca: hxccnim ncquccx rcfkxione , nccroe cx aliquo iibi addico colorcm habcre videcur, fcd cx fui nacura: Cumprimum cnim riunc,colorcm aflcquunturfuamnaturam ccmpcracionemquc confc- qucnccm:cx alccra parcc, qualiiham ccmpcracio in mixco impcrrctto,ac non diu pcrmancncc poncndacft? Rcfpondendum paucis, talcm his rribui co- lotcmoporrcrc,qualistcmpcratio fcumixciocft. Impcrfcda fanc ifta funt: Impcrfc^tus cigo color licec verus,illis tribuecur: fcdanimaducrccndum cft, in nubc prxlcrtim maximam colorum variccaccm quod ad cius parcesfpccta- ri, quo argumenco quis poflec cxcipcrc nullam in nubibus colorcm ineiTc , a- nimaducrccndum inquam cft , Nubcm , colorc fibi proprium,qua nubcs cft, vcrumquc,fcd impcrfcctum,in quocunquc fitu afpiciatur/empcrrct increra- liquando tamcn rationc coloris apparctis variam vidcri , ob diucrfum (itum vndc afpicitur. Hic igitur color, cum nullam fcquatur tcmperationcm , non propric colormixtimipcrfcti,fcdpaflioquxdammcccorologicavocatur. 47 Dc vno vticjue 8c* vocc cgimus antea in his qui dc Anima. Abfoluta tra&atione colorum, fcquebacur ftatim docirma dc fonis , quod hi fimpliciorcs linr,& puriorcm fimpliciorcmquc rationcm afficiendi fcnfus habcant.Cum vero dc fonis nil agar,gcneratim cxplicac Ahft.Nos fupra fpc- cuura ET SENSILIBVS. i Jr ciacimdocuimus.Nequcobftac,quodin cxordio Tcrtix partis principsili- A bcUi/onusinccraliadoccndacxaminadaquclitpropoiituszpotuitfiquidcm idabfquccalumniaagi,cum ibidcdilcrimincinccr rarioncm tradandorum horuminhbrisdcanimaacprxfcnti volumincagatur. riip) tic >oh f tvuu Xtxriot.^tdltt ydp tV' tc dvrc *rd$Q' ^hk it tc?c au rofc J\ttrtr itdrtpot durSt. irtpyt^tftot j ii^jut Wi rl rar %y/uiutytto{, ii tc* tc cVfcwc. %tt'rtt dC ctiTWyoTt yttpt '?lw tyofjSp lur AA& da Huu ai&vartt lauTtuu , Xj lartr ifjJr eu>ro?( ai or&Kfftar. rluu ef^ ' d$tw x jdn.pt f&tfdrlw Tor.ii}tZo~iqd${i t/c Wit. 48 De odore autem & fapore nunc agendum eft . Siquidem eadem fere paflioeft,ac nonin cifdem vtraquciplarum habctur . S. pcrum autcm genus perfpicuum ncbis magis eft,c]uam odorum.Cuius ratio eft, cjuia ^ prxtercscteraanimalia,atc|ueintcrfenfusnoftros debiliflimum huco- ctoratus lenfum habemus:c contra Ta&um intcr alia ammaha exquiiicif fimum,Guftatus autcm quidam Tactus eft. A&urus Arift. de odoribus Sc (aporib% vt ordo tradtationis exigit, fcopura fuum imprimis proponmmox morem fuuml'cques,qux alii dc iis dixc nnr,po ftrcmoquidipfcfcntiat, cxponit. Duplcxautcm hic dubiumoriii potcrat: nimirum cur dc his fimul tractarctur,non fcorilm vt de aliis : ltcm cur ccmra propoficum ordincmapcrfcc'tioribusncmpe&: fpiritualioribus prius dc fa- poribus quamdeodoribusdo&rinainfticucrccur . Vtruq; apcric Ar ft.in hu- ius conccxtus verbis.Et primum quidcm, cum ait,x*   5ci  /t *i9*.Qux verba Alexandcr & Thomas ita cxplicanc. Tam odor quam lapor mix- C tionumprimarumqualitatumhumidi nempc U iicci cum aliqua tcrmina- tioncacolorcprorccta,fcquuncur:vtinfrapIaniusrcddctur.Vocanturautcm lixc ****** c\ quiapropriccxqualiratibustercixfpecicifinc, vclquiacomu- piter qualicaccsaiFedioncfquccoiporucuiuflibctfpcciciiint pallioiics voca- tur,in quibus Anft.in priori voluminc dc cxlo cont. 1 Phyficx fpcculationis partc vcriari tradidit.Cxccrum nc quis putarct, odorcm Sc laporem, ica can- dcm dici paflionem.vcvnum prorfuscircnc,addic:(Acnonineifdcm vcraque ipiarum ). Intcrprctanturaliqui cx Alcxandro,odorcs &: faporcs iniifdcm nonclTc,quia vc plurimufapor ricinaqua,odorcm inacre.Vcraquidcm funt hxc,fcd perpcram & impropricdi&a^ncqucenim quisvnquam dicccauca- quam fimplicemfaporc imbucamciTe,auc acrcm odoracum . Alii clarius&: rctvciiis hoc modo.Tam odorquam faporpaflioncs humidi&c ficci func,fedo- doc magis ficci cft,fapor magis humidhcliciunturhxc ex Arift. in ii. c . dc an % cont.104.Sc: cx iisquxfuprade olfattudocuic.Eft qui itacxplicc t, has noncf- feca(dcmpallioncs,quianon iniifdcm organis reperiuntur,ncqurc iiikii m fcnfusfunt.Cuiusreigratia fcicndum eft, Ariftotclcm in quintomctaphyfcrcimihMctcorologicis pcrtrarandis,& incodc ctiam capicc,ab vno aa alium ordincm cranlit.Sed qua? modb nos docct,agc cxpcdamusSaporcs(ait)faciliusanobiscognofci, quiart&ius percipiuntur. Vishuius probationis cx co fumitur,qubd quc; per iulccptioncm iudicanrur, quo mclius rccipiuntur,cb ctiam cxquilicius cognofcurur. Acqui faporcs ccr tc rcftius quam odorcs,capiunt homincs,cum ij organum lenfumque ipfum guftus cum cajtcrorum animancium,cum aliorum fuorum fenfuum rclpc&u^ pcrft&illimum obtinuerint:olfatus vcrbfenfum inftrumcntumqucdcbilif- limum:quodccrtcconfcquitur,quoniam idemorgauum prout mcliusdetc- rlusvc fc habct,pcrfcctius atquc im pcrfc&ius fuum fcnlilc capir. Alias huc rc fpicics Arift.ad hunc modum loquucus eft ,Si oculum iuuenis fcncx habercr, ccrnerct vtiuucnis,a:quechim acqueipfc recipcret . Cartcrum (imillimam huic fenrcnciam proculic Philofophus in fccundo dc anima contcx. 91 . cum inquit,Dc odorc & odorabili cxplicarc minus facile cfTe,quam dc iis quar an- tea di&a funtmoh cnim conftat qualc quid lit odor,quomodo fonus , aut lu- mcn,aut color.Caufacft,quianon habcmus cxquilltum hunc fcnfum,fcd de- . Ccriorc compluribus animalibus: homo chim exiliter o!facit,& nullum odo- rabilcpcrcipitabfq.dolorc&volupcacc.Exquolocofacilcctia colligcrc cft, D cur fcnfus olfactus mihus pcrfpicuus cfledicacur,ob ca fiquide caufam , quia nonnilidirfcrcntiascommuncs,ideft exceflusipfos odoru in quibus aucdo- lorcft,auc voluptas capicur. Acquidixcricaliquis: Tactusquoquccxfcc.de an.conc. 1 1 8 nonnili cxcuflus percipit, mcdiocricatcs nunquam:qucm tamc hic cxquiiiciflimum vocac.Rcl'pondeo,aliam cflc racionemin olfa&u &Ta- ftu:in hoccnimidpropcereaflcquia lcnliliafunc ciufdem tcmpcrationiscfi ipfo .xll hcccrio vcl mcdio.in illo aucem non i ca fc res habet, fcd ob fui debili- tatcm omniaodorumdifcrimina,pra?fcrrimquzad mcdiocritatcm vcrgunt fufcipcrenequit:tantum fufcipit cxccdcntia aquibus fortius affici poteft. Hxc dcinccps fi ad bonum deciinat,voluptatcm in co panunt : li ad malum, trifticiam . Vcrum iftaomniaad olfa&us vilicaccm dcprimcndam multum faciunc,ad cxccllcnciam verb guftus cxcollcndam,nihil. Idcirro Arift.addit, ( Tactum c concra exquifltiflimum,Guftus autem quidam Tactu s cft):acfi ita argu- . T SENSILIBVS. iy } argumcncarecur,HomoinccromniaanimaliaTa.:tum habcccxquifitiorcm, Guftuseft quidamTacus,G.uftum igitur habct cxquificiorcm .Maiornota cft,quandoquidem Ta&us pra*Itanciaabexcellctia tempcracionis animalis pcndct,quamhomoomniumanimaliuoptiinamncpc,tcpcratam,ab omni- biilque contrarjisdcclmantcm ,aflcquutuseft. hanc optimam tcmperacio- nem,iuiusii)genium tcftatur,qucmadmodum enini fcnfus in animalibus cft non autc^inplatistquodhcjmediocritatcilladeftitut^tintjita intcllcchis,qui vtnobiliflimaomniumfacultascft,ita nobiliorcm cxigit corporis tcmpcra- tioncm qux in hominibus tantum rcpcritur. Idcircoquc A r ftot. in iccundo dcan.con.jJ4quauafignoccrtiflimo,Mollcscarncaptioresingcniocilcpro- tulit.Minorpropofitioitcmp.ucr cx ccrtiodcan,cont.6j.&: lccundoeiuldcm cont . z8.& 94-in quo lococadcm verba lunt qua? hic rc pctuntur . Nos etiam fupcriusquomodoid vcrum clfct,quantum fat fuit cxpofuimus. Conncxum crgo verum fequitur.Sed ctia cotnmari potcft, iis qua: Arift. in priori dchift. an.cap.y.dc vtrifque hifcc fcnfibus docct.Scd qua? de Guftus &: Ta&us cci ti- tudincdoccc Arift. planafuncomnibus, non itaqucdc olfactus imbccillita- tc tradit.Pfo his itaquequa:ri folcr, cur olfa&um dcbilcm homo habeat , iam cnim cxplicauimuscuripfum dcbilcm nuncupcmus .Ratioenodandi qua?- fitipra'cipua,illacft,qu?proponiturin fccundodcparr.an.cap.7 &:iisilluftra ri potcft,qua: fupcrius docuimus.jEfthcteriu ctenim olfa&us in homincpro- ptcrccfcbrumfibi proximu, frigidu atquchumidumcft:odor vcrocjuia pcr cuaporationcm cantuma calido;uriaiiciuccxiccantcquccfTfcitur,naturam attrahcncisrctincs,calidus&: liccuseft.Qujcumin fcnluolfa&usfuaf nature contrariuagerc dcbeac,oportct vt iplu quafi rcucra afnciat , mutct , m fuam- quenaturam conuertat .Maxima crgoadcft in hac a&ionc rtpugnantia&: contrarictas,quo fit vt non nili ab cxcedcntc odorc,coquc cominus agcnte, afrtci qucat. Alia cft in animalibus , putacanibus aut vulturibus ratio , in qui- bus nequccercbrum ncquc olfa&us oiganu ita humidum cft, fcd ficcius ca- lidiufcWc. Natura hoc difcrimcn in hominibus&cxrcris animantibuspo- fuit,omnium fincm pcrfcctioncnnjuc rcfpicicns . Hcmincs fiquidcm quiad contcmpIandumnaticrant,ationc'fqucanima]cs multas cdituri,ncmulto laborc tabcfccrcr,fpirituumq; gigncndorii maccriadcftitucrcrnr,Inimidiori ccrebrocgucrunt.Brutorum vita cibum potumqucfpcclat,idcirco fcnfum, quin^iadnecen^ariacomparandalongiufotic pctenda,ad ca itcmfugicnda . quae nocitura vidcrcntur vfui clfc potcrat , cxquilitiorcm obtinucrunt , imo, vtmonctAucrrocsinfccundo collig.ca.de inftrum.odoratus,Natura,in hoc quantumpotuic,nonnulla animantiaiuuit,nonnullis tnim,vtcanihus,narcs obeammaXimccaufamlatiorcs cribuic. Carccrum non mirari non pomim aliquos , quiex j.dcgcncrarioncan.cap. fccundocolligcrevolunt,Hominc, olfactum cxadtiorem exquifitiorcfmquc caitcris animalibus habcrc , quod minutiflimasodorum difTcrentiasfpcciefquc, eafque acutius pcrcipiat, li- cct in hoc abillis fupcrctur,qu6d no'ri ira procul oltaccrcillud quidcm fatcor queat . Namillud quidem faceor,Homihcm qu^cunquc olfacit recrius olfa- ccre,acqucexquificiusiudicarc,hontamcn minutas iilas diffcrcntias odoru aflcqui pofTc,quasmulca animaliapr itcr Iiomincm a|]equurur. Ratioillius cft,quod in Kominc odoramcntoru oblcdamcntapotiflimum infint , rationc animxpcrfcdiorisaltiorifqucf.Kultntisquapra:ditiiscft, vtdcTachi Alcxa dcr in paraphrali dc an.cap.de olfacru afleruit.In brut is vc 1 6. (Quamim pan- thcrx odorc,beftiasoblcciari,fcripfcric Arift.infcc.ij.publ.^Oohlcctacioifta faltcmineogradunonrcpcritur:Quprfura enim?cum fibinonnifiadperni- M4 D E ORGANIS SENSVVM, cicmprodeiTcpoflct;illisfiquidcmaJletain laqucos infidiantium incidcrc potuillct.In Guilu folummodo&: Tac"tu bclluasdclcr.arioportuit.ne vclgc- ncrationcm Ipcrnerent, velfamc pcrirtnt ,autlxdcntia vitarc nequircnr. Altcrius vero fundamcncumclicitur cxfecundodcparr:an.cap.7.quodiam lupcrius adduximus:veruin expcrictia confirmatur , quedoquidcm hominis, multarumqucaliarum rcrumodorcmnos nullum pcrcipimus,quorfi tamc odorc cattcllus(omitto alia animalia)cminus ctiam afficitur,atqucmouccur. Huic vcritati quam f aucar cont.9i.fccundi de an.&: Auerr.in quinto collig.c. zS.vnicuiq; patct.Adtcrcia dico,primum hicdeanimalibusperfcdisfcrmo- nc ficri,vt patct.Mox propriu huc cflc locum vbi hoc dcrerminctur: idcirco in fe.de an.iat illi,fuit,dixiifc olfactum m hominc peiore cife, quam in multis animalibus, hic rcm clarius vcl dctcrminarc dcbuic ac poruit . H* fj$p tt t rov vSafQ' c.lS).>itdyxii \t avforl viup fr rd yirtt rcZt "xy\u*t dtaf&ifl* Jtfp cr/jUxpo7itra f xeL$a , 'B'tp E" ,wvi fjL09 *} rct %/\iot $af'n r^Jovrat. Aqua: iginir natura cxigit quide Vt infipida fit.Scd neceflceft vcl ipfam m feomniafaporum genera,quaeob exiguitatefcnfuu lateant,habcrevt allcrebac Lmpcdocles,aut eiufmodi matena continere, quae vcluti/apo- rum omnium fcminarium fit,& omnia ex aqua, alia autcm cx parteilli' aha crfici:aut certe cum nullum ipfadifcrimen in fe fiabcat , conficienie caufam cfTe,ac fiquis calidum & fclcm huiulmodi dicat. Sccudam aggrcditur partcm craclacionis , m qua opinioncs trcs Vctcrum dc ortu &: natura faporum rcccnfct. Imprimis autem conccfllim quodda ab omnibus ponit, vt quid dcinccps ab aliis quz cx eoru fcncccia in mcdiumaflc rct dciiderari qucar,diftindiuscognofcatur. Conccuum eft,Aquam cxfui natura miipidam circ.Cum cnim corpus iimplcx lit ,omnibus fccundis quali- cacibus,qux mixti cacum paflioncs funt,carcrc,idcirc6qi nullo faporc imbu- cacfledcbuic.Imohocprc,cipuum aque, optime,$ riam quandam habcat,cxqua vcluti cxfcminibusomncsfaporcsoriantur. Varic. ETSENSILIBVS. i 55 varictatcm vcr6faporum,adiuerfiraceparrium aqua?,fcu illorum fcminu cx quibus diucrfi clicicbacur,(umi oportcre arrirmabac.Hic nil opus cft cn m A- lcxandrodubitarccuiu(namiitaopiniofucnt,cum 7 w*i7/ir mcntio fiac: Nocafatiscft Dcmocriti vox,quiinfinitu facicbat **.-T*twtT*'*%tiJ.i*tni>r>n?ul-nm id cft cx acomis infinicis figura diftcretihus quar omnin m rerum fcm inarium cranc, quandoquidcm cx cis vcluci cx fcminibus oriri omnia cxiftmarct. Similishuius,vox Empedoclis Afofrcrat,quamaflam quandam indige contincntcm, fignificabac. Ariftotclcs hac tradit tcrtio dc Phy.aufc.cont.27>& fccundo ciufdem tradtar. cont.S^.Poftrema accidit o- pinio,quxcumfccunda fortai!cinomnibusconucnicbat,prxtctquam quod varietate faporum no a diucrfis aqua: parribus,fedabcrric icus diucriitarc( vcl Solcm hunc dicas, vcl caliditatcm qux illius inftrumcntum oft)proficifci alTc rcbat.Huius fcntcntix vindicc,neque Arift. nequc illius inrcrprctcs propo* nunt: fcd vidcamus an rcrc ccnnccrc cx capoffimus, Anaxagoramfui/fc. Hic cnira a Democrito in co dimVrcbar,qu6d in (ingulis parubus admillionc illam fuam infinitam,dc qua paulo antc loquuci fumus,ftaru c , & quoduis in quouiscflearbirraruscft, cxquo illudinitio lux Philoiophxconfcriprum, Zfifuu *Vtb ^(*u*7B.Dc-mocritus vcrocorpufculailla (ua ciufmtdi cflc voluit,vt nullum illorum ex aliis gigni poflcr.Scd hxc ad rcm nihil,vtAltxandcr dc a- tomis Dcmocriti hicait. lac \W rs StpfJtiT rv( ffuf c,ce (patpnfilvuit reSt xiTe,camcnindiucrtis aqua? partibus diucrforu l.iporum princpia ftatucrct.Quandoquidcmcxcadcmaqua, tanquamex codcm alimcnco yarios confici faporesccmimus.Aquacnim,putaa flcu,pro nucrimcntoqu)d ccrtccnmchumidumcft,haufta, vnacadcmquc cxiftcns, non vnius gcnrris laporum caufa eft. Alius iiquidc m ficus frutiuum,alius fo- liorum, alius corticis^igni itcm alius fapor apparec. . het'i%portifa , rc ^ viotp 4*3t/pc Wi.fic xj XaM&air%poti$vbd%af iv7y X**?' T ^ wttf^ iAo/oHtpf/  ^tpfiaftOfJttvov oiStv olcum omnino crafllus cfle ac|ua,quod probat ex- pericntia.nam fadlius olcuinin manu quis fcruabit quam aquanvquxquia facilcdiffoluipotcft,hincatquc ihdc diucllitur& cmanac. Ex his dcmum Arift.canqua profuxopinionis rundamcntb(vt Alcx. monuit) colligic,calori quidcm,quantum ad faporum fpccics atcinct, no omniaaccepca rcfcrri opor tcrc,vcVcccrcsccnfcbanc,fcdcamenillum canquahl ***^e** ad illius cxplicacioncm adhibccur.( Scd quoniamaqua ipfa. fola calcracta no crailcfcic).Idc iifdcm vcrbis in quarco mcccor.cap.4. & alibi craJidic.tx quo Olympidorus colligcbac,aquam nucrirc no poflc, imo Arift. infccundodc orcu &incc. narracpcricos Agricolasaquaplancas irriganccs, ccrram cum iplamifcerc,vc indc ali,augcriquc pofiinc. Scd obiiciec quis,non fcmcl Anft.in quarc mcceonaquam cociam dicerc,iccmquc condcnfari,cum prxfcrum mucacurin tcrram.Rcfpondeo ad primum,Coftioncm& crudita- tcm folius mixti paffioncs cfle,idcirco Ariftotclcm,cum iftasmbuit clcmcn- ^ tis limplicibus,mctaphoricc tantiim loqui,vt plcrunquelblct. Ad fccundum dicoi aquamcondcnlariquidtm autcongclari,nunquamtamcn craflcfccrc. diftcrt hocab lllis, quiaquarcrafiiorarcdduntUrnon tamcn ficca rcmanenr, incraflatapropricdicuntur ,huiufmodicft olcum: quac vcrodurarcmancnc conitaciaquc,qualisaqua,congclaca&condcniacanuncupancur.Infumma, craiiicics mixci paffio cft: iimplicium clemcncorum condcnfack). fa/rorTa/^F oixvpo)o4rfoi{, iTtoi JWpfcotTK k) tr ryyn. p, C ri ft*/W^>wc. Wftf* ydp nt^uiu rhiryp^p^mip^rlxXa^ r* ipopl^.ipapHop j T i frpcV"*) vsrf tk vcl duplicem in hoc contexru dicunt affcrri, qua terra principium laporum cfTc probctur,nccfcopum , ncc mcthodu Phi- lofophi alfcquuti func. Quod cx iis qua: fcqucntur, fatis conftarc poccrir. Idcirco cgo cxiftimo Ariftocclcm, cx dcclaracis iam confticutis faporum principiis quiddam colligcrc,cuius dcinccps occaiionc,modum quo tria ifta pnncipia ad gigncndos faporcs c6currant,paucisquo ad ficri potcft(vc par c- rat)apcrirc conacur.Quocirca Lconicu m non vicu pcro,qui priore contcxtus huius particulam cum fupcriori contcxtu iungic.illos accufo,qui alia racionc illam fciunxcrunr.Elicit crgoPhilofophus ex fupcrionbus,iurcfaporum om- niumgcnerainplantispotiffimum pcrcipi.Laboranc nonnulli vcrcm hanc cxpliccnc,& ncfcio quxcommentain mcdium affcrunt.Mihi fimplcx illcfc- fus placct, qut m Thomas quoquc fcquucus eft. Si in ccrra iaporcs omnes in- fuc,vc probacu cft,fic in aquis ob ccrra quam Ibunc,iurc in platis pottflimum omnibufqucherbarurogcncribus,qu6d in ccrra nal'cancur,indcquc fuum nucrimcntum abfquc mcdio attrahant,omnia lapoi um dilcrimina dcprchc- ducur.Imo hocipfum illud efl' quod antc aflupferar,cum in fupcriori cotcxcu aic.( Vidcncur aucc quicunquc in fru&ibus faporcs inl'unt,iidem eciainTcrra incfTc).Scd rcliquapcrfcquamur.Ex co quod dc placis protulerac, racionisgc nerandoru faporii cx principhs iam dcclaracis explicada: occafione fumic, ica camcnvcquoddcplaciscancum vidccuraffirmare,de omnibus faporibusgc ncratim vclitintclligi.Sumitaucem vcluci cociushuius rcicapuc,quoda vc- ccribus cciam conccfmm cft, Aquam ncmpc fcu humidum matcriar,fiue ma- cris , **rm%tf*kt vicem infaporuro orcugcrcrc,cx quavc faporcscducacur, paf- fio ccrtc aliqua inccrccdacncccflccfttVcrurn aquona pati hum/du,apcu cft? (ncqi enim quidhbec in quodlibcc agicauc aquouis pacicur) fane a folo con- crariora flmilibus cnim no fic acbo,quod Arift.in priori dc Phy. aufc. cont.471 quito eiu fdc tra.iS.in priori dc ortufc inc.$o. &: kxcccis zliis in locis ceflacur. Acquiconrratiumhumidi,ficcumcft,cxfce.dc orr&inc.conc.il.ficcumque igniconucnic&magisadhuctcrra;,(iuxcafacramappcllacioncm,Ecvocauit Deusarida,Terram)crgohumidu aquc,,rumab igmsficcirarc, cutn ver6ma- gis a ficcicacc ccrrq,cum ciufdcm calidicacc(quc > proprie gni cribuicur) coniu- fta,in orcu faporum,pacictur.Scd animaducrccndum cft,diucrfum cflc hunc paffionismodum: patitur fiqufdcm humiduma ficco,vcIuti a concrari6: cx quaaftionc& pafnoncmutua.mixti crafisoritur.acalidoverovtabcrHcic- &: pcrmifcccc, cx cuiusaciionc,aJccracioipfacandcmqucgencraciofcquicur. Propccreaquehumidura &ficcumin gencrationc faporum materixvicem fcrunt,calidum vcr6 vcconficicnseaufa eft. In poftrcma contcxcus partc, quia di&um fucrac,humidum ab igne paci,ne quis dccipcrccur , qdomodo id intelligi oportcat, explanatur: nequc enim(Philofbphus air ) ignis qua ignis auc tcrra qua tcrra,in aquam agit,quia clcmcca fubftanciz func, propccrcaqj concrariccacccarcnr,fcdquaconcrariccacibus,idcftrcpugnancibusqualita- tibus prxdita funt.Ex hoc concexcu pcrfpicue clici poccft, in vnoquoquc clc- mcnco vnam tantum qualitatcm in fummo( vcaiunc)incfle:alteram vero (quicquid Galcnus Auiccnna , Albcrxus& ThomasdixerinOrcmillam.Di- fcrtc ET SENSILIBVS. 1*1 fc rce fiqui Jcm affirmac AriftoceIcs,ficcicacem Terrx propria cfle, Ignis vcro calidicacemin fccundo voluminc dcortu & inccrirujconczj.idcm his Vcrbis cxprcflu.Sedtamcn abfolutc quatuor cxiftunt, vnius tamcn vnfiquodquc  cft.Terra ficci magisquam frigidi.Aquafrigidimagisquam humidi.Acr hu- i midi magis qua m calidi.Ignis calidus magis quam liccus. Quam fcntcntiam  Alcxandcr hic, Aucrrociquc infinitis propc in locis fcquuri funt.Et ccrre qua ratione inuicc agcrc &c pati poflcn t clemttata,fi in fingulis qualitates gcminz in Iummocflet,(vtAucrrocs doclifiimcopponitinquartometeor.com. io.in decimo mctaphy.coma j.primo ceji "}Al liec.dc ortu & nr.48.) mtcl hgc rc dif ficilc cft.Illud aliis ncgotium non minimum faccflcrc videtur , quomodo rc- mifla qualitas in clemcnto pcni queat,cotrarii mixtionc,non pofita,&: /incc- htatcclemcncorum non violaca. Scd Aucrrocsin fcc.cc, licom.i ^.idem argu mcntum dcPoli mcridionalis perfedione rcfpe&u poli fepcencrionalis , ftcl- larumq, nobmcacercfpc&ucaeli,adduciu foluic,abfolutcncgans,remiflionc omnem concrarii permixcionc ficri.Ncquc obftat qu6d aliquando( vc in fe- cundo Topico)Ariftotclcsdixcrir,album cflc quod nigro no pcrmifcecur, id cft quod minusnigredinishabennamquc Ariftotclisfcntcncia vbicunquci- ca loquacur,dc contrariis ^  " fcu dcqualitatibus contranum pofitiuum ha- bcntibus,accipicdaciLDicimuscnim,amarifiimum dulccdinispermixcionc minus amarum rcddi.In qualitatibus vcro contrariumff"?'**' habentibus A- uerroes rcde id vcrum eflc ncgat.Lux enim rcmittitur, nulla tamen contra- rii pcrmixtionc fada.Imoaddebanc ExcclJcntiflimi Prcccpcores mci,nonin omnibus cciam qualicacibus concrarium poficiuumobcinccibus , rcmiflione, concrariimixtionc ficri,fed in illis cancum in quibus rc millio muita vehcmes & uolcnca eft:qu6d fi a natura remiftiohuiufmodi rei conucniat,nequc intc- fa iit,id falfum cife conftantcr cum Alexandro in quarto mcccor.affirmabac. Aucr.ianc a fcroccipfo in rc hac non icrocl diflcncienccm nobis obiicere pof- fcc aliquis:fcd quauisaliquado iftiushoroinis opinione , aflcqui nihil aliud iic quarodiuinarc:inhoccamcnnulloroodo ancipircroipiuro iudicandumcfle putamus.Hecalias pluribus,nunc prociusexiftimacionc illud dixiflc fac cfto. Qualitates ncmpcgeminas in fingulis clcrocncis lumroas inciTc dicpofl*c,id eft quales fux naturx conucniunt:qua rationc,tam Acrem quam Ignem fum maccrtccaliditatchabcrc,nontamen Acrcmzque calidumaclgnecfledi- ccmus,cum acrcancum calidicacis obcineac,quancu cum fua propria ac prgci puaqualicace,nimiruhumidicace,manere queat.Quantum veroad Galenu atcinc capcrte iplu cum aliis crrafic fatcndu cft: quod enim aliqui pro cius c x culationc afferut,Ipiu ncpe Medicu agcrc,idcirc6q; ita loqucte a fcnfu nodi fcedcre, Gaicnumagisarguit,quamexcufat:quiemaroixtionedifcedit,qua ( vc ex Auer. diximus)Galen' fuahac fcncecia fcruare nequic,mcdicoru quo- que fincs uon miniroo inccruallo pcrcranfiflcdicicur.Hxc incclligenti patct. Ad aliaigicur iam tande pcrgamus.Arift.in con.monct , nequcigne quaten 9 ignis cft,ncquc tcrra quatcnus terra,agcrc pativc, fcd vnu quodque elcmetu quaccnus rcpugnaciis przdicu cft.Locus fancdignus animadueriione,potifli- mu ob Mcdicoru omniu harrefim, qui qualitates primas Forroas elemcntoru fubftatialcs ciTc, vno orc aflcrut.Imo Alcx.ipfc,huic feccciz, in priori fuo libel Io dcan.c.i.faucrc vifus cft,cu calore ficcicatcmq;,Ignisforma,lcuitanfq> eiuf dc principiu vocat.quo fic vc noomnino immerico ab Aucr. & Tho.aliquado in rc hac rcprchcndacur.Ncq; eft quod aliquis vc Ioan.Iand.in $ .\> U y.q .4 A' a- lii rcccnciorcsalia Alex.fcncenciacribuerevclic:magiscniThcmift.in^.phy. con.9. Aucr. qua plurimis in locis iudiciu dc Alex.opinione fercci, crcdedu cf fc atbicror, qua iis qui vix vcrba Alcx. olfcceruc,auc olfaccrc cciam pocucruc. o. iii. ' i6t DE ORGANIS SENSVVM, Iam veroPhiloponum non femclaliofquc grauiflimos Pcriparccicos,meai- corum parcesfcqui voluiflc,patet.Hosomncs(nifallor)inhanc hxrcfim fola A illa ratio induxir Qupd cum clemcnta pcr tcmperatura fubiici ficnquc mix- torum corporum matcriam oporrcrcr, ncccflc quoquc eflct illa rctundi , 6 ad mcdiu quoddam tcmpcrari, fi exquifica mixtio eflc dcbcrct . Arqui illud fierinon poflcconftac,nifi clcmcntorum formx inqualitatum gcnusordi- ncmque rcfcrantur,quibus folis proprium cft intcndi atque rcmitti.Imdtan ti pondcris ifla fola ratio fuit,vt Aucrrocm ctiam ipfum in fummasanguftias rcdcgiflc vidcacur,qui formas elemcntorum quafi imedias inrcrfubftancias &: qualitatcs,ancipitifquc nacurx ftatuit . Scd longa cft quxftio , &: a Pcri- patcticiscxagitata,alibiquCcorpioicpcrtrac>anda:dc qua tamcn nihil ccr- cum auc probatum dcfiniri poflc cumDo&ionbus cenfco,quandiu Mcns hu - mana crallo hoc corporc incluia , ncquc marcriam, neque foimamfcnfi- g buscognofcctcvalcc. Affcramus igiturin prxfcnriapro rc hac, carantvm qux minus a conccxcu noftro func alicna,atque ex his,qux firmiora funt, vix- qucacne vix quidcm rcfclli qucant.Sipats concrcti lubftancialisfubftan- tia cft,ob camquc caufam matcria ad fubftancix rationcm accedere,in prio- ridcphy.aufc.cotcx.79.dicatur,in (cc.vcr6dcan.& feptimometaph.pcrfape fubftantia ncminctur.ccrtc forma ipfa,qux concrcto Eifc largitur,primaque &prxcipuailliusparscftmarcria,pra7ftantior,magifquc fubftatia cnc cxifti- manda.Imo Alcxandcripfcin capirc prioris dc anima (upcrius adduto,in huncmodumabfolutcloquucuseft: Forma non poteft ipfa pcrfcfcorlimi matcria fciun&a fubfiftcre,vtramquc tamcn fubftantia clfc non amb igimus. Etcnim licutmateria ita&rnacuralisformaffubftnnriaeft^parresnanquefub- ( * ftancix/ubftancixfunrquinimoquia vcrumquc ipforum , fubftantiacft ,id ~ quod cx ambobus conftat,& fubftantia,&: vna quxpiam natura cft, non vt il- la qu xartificio eflici videmus.Horum cnim fubiectum &: materia/ubftantia clfccognofcitur,forma verdqualitas. Non ergoalia clcmcntorum,aut fub- ftantix iiinplicis,qu.\m concrctx auc fccundorum corporum racio eric . cam cnim hxc quam illa,clTc fuu formis propriis acccptu rcrcrut. Qudd li qualica- ccsiitas yi clcmcntis fubftantias quis cflc dicat,illud affirmarc oportcbir, quod ncgac AriftocclcsinprioridephY.aufc.conc vigcfimo fcptimo,&: cri- gcfimo,ncmpcfubftanciam fcu quod verc cft, accidcrc alicui , quod vniuocc ctiam rationcm illius participct .Dcducicur confcquucio,quia cadcmcali- ditasquxcft formafubftantialisignis,eftqualitas in mixcis:in vcroqucramc eandc prorfus rationcm obtincc , fcnfus cnim ca&us qui harum qualicacu vc- iuscftiudcx,cadcmrationcatqucabfque vllodifcrimine ab ignismixtiquc calidiratc afHcitur. Poftrcmddifercehic fatctur Ariftotcles, Igncm quatc- nus ignis eft, non agcrc, atqui ignis,rationcm ignis fcu  * '(quodccrtc fo- D lum indicar, tcftc Simplicio in catcg.capite de rcl.)fufcipit a folafor ma:ncquecnimid imateriacaperepocuir,quxrerum omnium vna &: com- muniseft.Non mdaccc,quidGalcnus&:aliiexcipianc.Scdhxc aliaquchu- iusgcneris inlibrisdeortu&: inceriru copiofius exa&iufque funC pcrquircn- da.Nunccancumdicimus,id vcmmcflequod alias cx Aucrrois fcnccncia in publicisnoftris difputationibus Patauij habitisThcor. centefimo nono &c no.dcfendimus. Nempe,nequegrauitatem ncque lcuitatcm,ncquepri- masqualitates elcmcntorum formas fubftatialcscflc.Sedquidab hisdiftin- ctum ,quod principiumetiam ifta rumomnium qualicacum fic iuchc-.imium. Addimuscamcn , qualicatesiftasica infcparabilcs>fn elemencis poni,vc ad inrenfioncm&: rcmiflionem harum, clcmenra quoquc ipl.i cum Anerioc inccrcio E T SENSILIBVSi m intcrtiocxli.com.67.intcndiacquc rcmitti fateamur. Poftrcmo tollcndus A cft fcrnpulus,quicxnoftracxplicaciortefcntcntiaq; potiflimum oritur.Quo- modo dicere potuit Ariftotclcs,ignem qua ignis cft non agcrc, i. rationc for- mx , : i forrox folius a&io fic ? tcftis cft ipfemct, fccundo dc phy. aufc. cont. 1 5 . vbicolligitformam effcnaturam, i.principium motusa&iuunvquodcxem- plum allatum indicac cum addic- Homincm cx bominc ficri.Imo in con t.17. tcrtii eiufdcm crac. ait : Id quod moucr,aliquam fc m pcr formam affcrre , aut hanc>auc talem, auc cancam , qux principium &: caufa mocus cft . quod lccm dcanimain cont. j6.&: j7.fccundivoluminisilliusdoicrinar,a/lcruit:Et Aucr- roes,cum aliis in locis tum vcro maximc in difp.aducrfus Algaz.tf.in Sol.dub* 6.\. Denomiftationes formaru ab a&ionibus ita fumi , vcluti fubic&orii a paf- fionibus,corporaqueomniaexduabusnaturis conftitucaeffc, agcntcnimi- B rum &: pacicncc, i. maccria&: forma ipfumq; agcns, formam , quidicaccm , fi fubftanciamnuncuparirpacicns vcr6,fubiettAim,elcmentu&:materiam. Rc- fpondco paucis,acrioncs propric compoficorum c/Te,ab ipfa tamcn forma ra- cioncm agcndi fumi,vc Aucrrocs in quintodc phy.aufc.com. j.& f.dc tormis ortui incccicuiquc obnoxiis loquens, tcftatus cft. Igncm igicur vi quidcm fux formx agcrc,mediis tamcn qualitatibusiftis contrariis aifcrimus:qux.vc non cfTentin ignc^nili forulaignis aquaveluti acaufapcndcnt pnus,adcil*ct,ita ncquc abfque illius formx viagcrc poflent. Agunt autcm quafi altcrando,ac difponcndo, vt forma tandcm ignis induciqucac.C^pwViwifTwV^te^.v^.In- celligic Alcxandcrlibros dcorcu& inccritu, & reCce.li pncfcrtim iccundmn il- liusfpcclcnuis, m quo contranetas&: primarum qualicacum abunde Jc- claracur. Noneftcrgo,qu6d crcsalioslibrosdc Elcmcntis , cjuorum Lacrcius C mcminic,&: quos nominc Anftocelis circum lacos lcgi/fe fc quid amElorcncix afhrmanchabcrc cxopccmus. sVcmtp otr oi crtttroirXtworrK cV rqf vypof^L %paf*a& y j? ^Vfiov^ %iav&$ ttoiovan t%Hr V vquar cx gcncrc conftat & difFcrcntiaxaufalis alccra,qux ac- cidcncibus tantum coucnic , caufam cxprimcns a qua pcndet & confcruacur afFedio. PoftcriorcomuTa, dcpriorinonnulladicamus. Locum habcc harc dcfinicionis fpccics in omnibus Caccgoriis , qucmadmodum primo Topico ftacuic Ariftocclcs. Acqui harc quoquc duplcx eft: vcl cnim abfquc addico tra- dicur,& vocacur dcfinitio formalis quidicaciua : vcl cum addito,&: cunc Defi- nicio formalis cum addico dicicur,(voco Addicum id omnc quod cxcra cilcn- tiam dcfiniti eft)In fubftantia,prior illa locu prarcipue habcc: vc l i dixero , Ho- mo cft aniraal, racionis compos:huius fiquidcm dcfinitionis duas func parccs, Gcnusjformam gcncralcm,& quali maccriara prim6fignificans,vc Aucrr. in fcpcimo mcc. com. 3 3 . ccftacur : & diffcrentia,formam fpccialcm, Iiccc ambo maccriamquoqucadlignificcnt. Poftcriorinaccidentibus pociflimum fpc- dacur, in qua gcnus quod cft accidcns,cft veluci forma , difrercncia \ c ro qua: fubicctum&:iubftaciacft:cx Aucrr.8.mccaphy.6.(pra:fcrciminmaximcpro- priis accidcncibus quas proprias afFc&ioncs vocamus ) veluci maceria:ac pro- indcidcmquincomccaphy. J4.&: icpcimo eiufdem cra&acionis 17. 18. &r 19. Accidcnciu dcfinicioncs vr* w nuncupauit,li quidcm ex diueriis nacuris con- ftcnc. Nccefrario cnim indcfinicionc accidcncium,fubicc\um aucexprcilc aut falccm occulcc przccrquam in Categoria quantiracis,concincridebet.Ex quibus facis pcrfpicuum eflc dcbct , Definicioncm ciTcntialem accidcntium cunccancum mcnti quietcm largiri,cum pcr omniaquatuor generacaufa- rum cradicur.Efficicnccm nanquc &: finem in definicionc fu bftanciarum non ica eft opus adhibcri,quod nocauic Galcnus in quinco dc diff. pulfuum cap.z. &t cap.9-quod &: ipic prarfticic,cum pulfum definircr.EiTc aftionc pcculiarcm prarcipue cordis,mox arccriarum ,contra&ione &: dilacacionc mocarum .1 fa- culcacc vicali, vc caloris naciui mcdiocricas confcruccur, fpiricufque animalis in ccrcbro gcncrccur. Hoccodem prorfus modo Ariftoreles nobishic fapo- rem definic, ciim aic. EiTe afFedioncm in humido a iicco cfTcccam , guftacum qui faculratc cft duccsad achim.Paflio cnim feu affc6tio,cft vcluti forma, hu- midu vcromatcria,inquafaporcsquaiiimprimuntur. Siccum quod duplcx cft nmpc tcrrz &: ignis,vt antea diftum cft, racioncm cfHciecis habct, quam* uis iiccum cerrcum rcfpeftu iicci ignci calidique, pcrmifcencis & conco qucncis maccrix pocius viccm gcrat. Cauia igitur propriaiaporis confi- cicns calor cft : Siccicas camcn humidi refpc&u abcuius agencis vicem gcrir. Ex ET SENSILIBVS. Ex qiio Alcxandcr mcrico annocarc, racione vcriufquc potuir, Pnrnum in lo- cis valdcfrigidis, t i u&us non ica faporofos cdi:Mox aquas pro diucrfa ccmpo- rum confticucionc,i. vcntorum flancium, pluuiarum feu innundationum , x- ftufq; variacionc , fapores a dulccdinc ad falfcdinem & amaritudinem abire, pro maiori ncmpc aut minori ficcicaris participationc. Poftrcmo caufa fi- nalis apparct cum ait* Guftacum qui facultacc cit, duccns ad a&um, & pcrfc- ftionem.Qucm fincm quafi dcclarans Ariftoccles inquit,Scnfus adum abfo- lucamq; pcrfc&ionem , non eilc vcluci difccrc, fcu habicum ccncrc,puca Rc- ligionis Chriftiana: prarcchcaopcime noflc, fcd vcluti conccplari, i. apud om- ncs, & vbiquc in orficio Chriftiani piique viri concincnccr manere, ab coque nunquamdifccdcre. Itaachis & pcrfe&ioguftacus vltimacft,non poilcgu- ftarc, fed rpfa iam deguftacto. Mancac icaquc apud nos conccxtus intcgcr, cum definitionem ipiam faporis>nullamque praetcrca prxcipuam partc con- tincar, cuius parciculas iam tahdcm a expcndamus. ). Quoniam de fa- porc hic abiolucc agicur , & Anftotcles fic loquicur , -wibnyyri&A* i, tJ Jx? ^^J",puro pcr paflionem illam eflc incclligendam quae inccr duo concraria m- ccrccdence *aawv erficicur,ideft, qualicacemquandam infubie&o cxiftcn- cem,& apalTionccum fotmxconcrariarabic&ioneorram ,& quar pallioncm cciam in fcnfum infcrrc qucat^dc qua A riftot . in priori dc ortu & int.cont. j K Im6hocipfcfupcriuscxprehisin verbis,lF7'5r3 nvjfiii fcVAi -nJ ^fit k^y T7j^ci> y^ \ai t*vcl in mixtionc , agcntes & pa- tietcsdici poflunc.Ec illud quidem patet,quandoquidcm tcrra aquam vcrtes in fui nacuram no trigiditatc in qua fibi cum illa conucnic , fed ficcicacengec, iccmq; dc carccris fcnciendum. Aliud vero,facilc cft dcclarare. Etcnim fi mix- cio cfnci debcac cx quatuor clcmcnris,oporcecvcOmnia ad^Wquandam, quiccrmihusmixcioniscft,rcducacur. Vcrum minquamcrafis iftanafcccur, nifi primumomnes quacuorqualicace* inuiccm agant&paciancur . qui ficri cnim poceric, vc humidum ad crafim ficcum rcducac , aucab ipfo rcducacur, nifi pcr mucuam a&ionem ariquc paflioncm ;Cartcrum illud rccinendum cft, humidum & ficcum,non principalitcragerc. Scd(vtaiuht)fecundari6: ncq; cnim humidum in ficcum, aut ficcum-in humidum, antca agct, quam vnum cum alcero pcrmifccacur, in minimafquc parccs diftribuatur : quod calidi ,& l6 6 DE ORGANIS SENSVVM, frigiditantum opus cft : agunt crgo hurnidum & ficcum , fcd a&ionisfuaeini- cium a calido &: frigido aifcquuntur. Mcriro igicur Arift. hzc,agencia, rcrmi- ^ nacia&cvniecia vocac:illavcr6 pacicncia,vnica,ccrminacaq;.Scd nihilprorfus adnos ifta,qui iam dcclarauimus,quomodo ficcu ccrreum cfficicns,quomo- do iccm maccria dici qucac. Eft enim materia quaccnus pacicur a ficco ignco: cft chScics quaccnus humidu ccrminac i quaii inficit. Ncq, coitio ifta caufa- ru rcpugnac Arift.cum addiuerbsccrminos,oppofic6fq; rcferatur. Alterum clicicndum,Nepc,non in omni humido faporcs fundamcnrum habcrc,nd c- mm in humido fimplicis corporis fcd copofici folum. Hoc cx vcrbis cocexcus patet , fi quidcm talc humidum a ficco tcrminari dcbct , calorc pcrmifccncc ac digerecc. Prxccrea racione probacur,de qua in concexcu feq.pluribus. Scd hicduplcx oricurquxftio,priorcft,an frigiditasad produccndos faporcs ali- quo modo concurrac: Secuda,an humor ad faporum orcum fcmpcr exigacur. B quandoquidcm,mulca corpora ficctf(ima,vc pipcr:& lapidcs quidam,vc fal:i- ctmque radiccsCccilTim? ,puta rhabarbaru:cincrcs ctiam ipiiquiperexicca- tioncmfcu potiuscxuftioncm Hunc,camcnamarifeu falfifunr,Saporcprz- dira c/fc apparcnc. Priori quariico paucis rcfpondccur, rrigidicaccm pcr acci- dcns cancum faporum orcui podc confcrre,quaccnus fciliccc vim caloris hu- midum aqucum acccnuancis ac rcfolucncis, cum coque ficcum ccrreum agi- tancis & permifccntis,aducnicns frigiditas rctundcrc ita potcft, vt non is dc- inccps iapor oriatur, qui fortaffc non impcdito calorc oriri potuuTct, fcd lon- ge diuerius. Alrcrum quziitum ita cnodadum : Nunquam corpora illa ficca, licct non omni prorfus humiditatc intrinfcca deftituta fint , faporcm edcrc, niu' aliqua priori humiditatc cxterna perfundantur : im6 hic vfus (aliuae pro- priuscft, vtdocet Aucrrocsin fccundodc animacom. iox. Vndcibidcmo- ^ pcimcex Ariftoc.colligit ,omncdcgu(tabilc,aduvcl falccm poccftace pro- pinqua,humidum cffc oporccrc . Quod non ica eft incelligcndum, vc in qui- buida dcguftabilibus humidu fic in poccftace propinqua : Eccnim hoc modo, ciim humidicas ficvna cxcaufis faporcmconfticuencibus, vcl diccrc opor- tercc faporcm quoquc potcftate tatum in illis incffc,cx fccundodc phy.aufc. cont. 38, vclfaDoresnullamcxiftcntiam nullamqucnaturamre ip(a fcorfim habcrc ,nili cumdcguftancur : quorum fanevcrunqucabfurdumcft. Hoci- gicur vulc Aucrrocs, in omnibus quidcm deguftabilibus atu faporem incfle, &c adu humidum : fed vt in aliquibus dulcis , m aliquibus amarus fapor prz- ualct,ica in aliquibus humidum in aliquibus liccum prodiucrfa mixtione dominatur. Scmper itaquc aliqua humiditasadcft , tum in cincrc , tum in fa- lc, & rcliquis,qu2tamenobmuItamficcitatis copiam fit infenfnis:Quod co confirmatur , quod mixta funt , in quibus licct cx priori dc ortu & int. 89. fa- cultates clcmcntorum xquari dcbeant iuxta variam mixti cxigcntiam,ita vt vna alteram non dcftruat:non camea prardominium vnius auc alccrius col- p litur. Humidum igitur in re ficca modicum cxiftens , ab cxcrinfcca humi- ditate adiutum,& quafi excitatum cuocacumquc fapore linguam afficit. Quapropccr non malc concludunc illi,qui faliuam non abfoluce ad dcgu- ftandum,vc mulci malc pucanc,fed ad rcdius rcs ficcas deguftandas in lingua fcu palaco a nacurafuiffc ftacucam,ccfcnt. Alium &fortaile prxcipuum illius vfum, Ariftoceles infccundodcanima, capic.de fono proponic ,loquutio- nis ncmpe, quam,humctaca lingua qux fcrnonis organum cft, idcirc6- uc mobilior reddica , commodius cdcrc poccft . ( Ducic cnim fcnticn i vimad id quod antca potcftate crat. Quandoquidcm fentirc non cft vcluti difccrc, fcd vcluti ipfum fpcculari). Poteftatc bifariam aliquid di- ci, &: ET SENSILIBVS. ' i6 7 ci , SC item actu bifariam, omnibus cx Ariftotclc conftat. Dicitur nam - quc vnomodopotcftaccaliquidciTc,quod ad aliquid naturaJcm quandam habcc habilicaccm,qua illud confcqui poflir, puca puervt Grammacicus cffi- ciatur: hxcpoceftashabicuiopponicur,i.cum quisiamhabicum Grammati- carum prxceptionumillarumquefcicriamcoparatamquidcm animoccner> non camcn auc quia cdar>auc ft ica fors culcric quia dormic, pcr ipfas opcratur, in carumq; pcrfpicicncia vcriatur: Hic habitus,actusprior, rcfpe&u iftius po- ccncix nuncupacur, & quancum ad fcnfus accinct , a gcncratc proficifcitur,vt Ariftor.infccundodcanim.conc.y9.tcftatuscft. Vcrumalrerfucccdica&us, pcr quem Gramaticus ipfc fua iam promicTheorcmaca,auc altcri ca tradcns, aut fccum ipfc exerccns.Hic vcre actus dicitur, cuius racionc prior ille fecun- dum habicum nuncupatus, potcftacrs racioncm obcinec. In fcniibus adus ifte nonagencranccjfedcxcrinfecusabobie&oncmpeexcra cxiftcnceproricifci- tur. Ex his patct,quomodo prior ilie a&us fic veluci difccre, poftcrior vcr6 vc- luci iam adu fpcculari. Ad huc igicur pofteriorem achim fapor guftum dedu- cic, canquam ad fuam perfe&ionem,eft cnim pcrfcftio, abibluti6q; prioris , i . facultacis guftandi,quam in ipfo orcu animal a gencracc rccepic, de qua rc co- fulacur Arift. conc.5. 53. 55.56,81 58. fccundi de anim. Deducic auccm fapor a- gcndo in ipfum, (qua ccrrc racioncfaporcm , paffionem dici poifc non ncga- mus) non camen propria& vera fcu vniuoca a&ione : hoc cnim modo ientic- difacultas&obic&um ineodem gencre collocandaciienc,vtex priorivol. dc ortu, &: 1nt.cont.50. colligitur, quod vcritati rcpugnaret:fi quidcm fenfilu vcl propria vcl communia,aut qualitates aut quacicaccs funt: fcnfus verd tam cx parcc animx quam corporis,fubftancia, vc cx fccundo dc anim.c0nt.z-3 .&c 4. fatis conftarc potcft. Alterius itaque gcncris actio ( vt loquitur Ariftot. )fi quail pcrfcdiua dicacur. 0"n Jl h }t& ty60^potJ.tror&v&yb  p.i. S lyo DE ORGANIS SENSVVM, humidum & iiccum aliracnti condiciones func,vc cx Anft.loco izpius cicaco conftac,iedquoniamGuftusfuaucabinfuauidifccnnc infaporibus,quipri- A marum qualicacum indiccs iunc,idcirco hoc obcinuic,vc racionc fui cibosale- rcdicamus. Cicerum , quod ica iinc Ariftocclis verbaaccipienda>hinc ma- xime pacerc poceft, cibum nucrire aflcric quacenus deguftabilc cft : quaero an de cibo iam nucricnce > vcl dc cibo cancumodo animali oblaco incclligat: li hoc , fanc non nucrit: ii illud , ccrcc huiulmodi non cft amplius dcgultabilc. (Quandoquidcm omniadulcialantur. ) Tocum boc planius rcddccur fidc nucncionc & au&ionc nonnulla ( paucis camen quoad fieri poccrit ) cx li- brisdcorcu&inccr. alciusrepccamus. Quomodo idcm cibusnucriac,&au- gcacfuperius cxplicauimus . Nunc dicamus quicquid augct.Quacum po- ccftacc cfle dcbec , id cft , huiufmodi vc cx co quancum ficri poili t : ica quic- quid nucricpoccftate( vcrbi gratia)caro: (dcvera femper au&ionc loqui- murquxanimalipropncconucnic). Acaqu6namcxcali poteftace alimcn- n cum adattum deducecur? anima ccrcc ipfa,mcdio organo fibi peculiari>ncm- pc calprc infico>qui vcluci przcurrens alccrac, & concoquic , id quod parti nucricndaciimilereddendumeft acqucaccomodandum. Scquiturpoftremo Akio>id cft nucricio & au&io ipfa. Hxc Ariftoc. in fccundo de anim.41 .49.50, &C Aucr. in quinco collig. cap.3.ex quo eciam coftac minus proprie,liccc verc*: Mcdicps quam pcripacccicos de rc hac loquucos fuuTc. Caloris fiquide opera ( vc Auerroes aic ) indeccrminaca func : de anima non ice diccnc vnquam Mc- dici. Rcdeo ad rem , non diftcrc alimencum alcns ab alimcnco augcncc , nifi quatcnus v c fubftancia cft , nucricacioncm cfficic : vc quancum quoddam, au- tionem; fempcr auccm nucricio , augmcncum prarccdic: ica vc& fubftancia quancicacem. Nucricioncmvcr6auciofequicur,quanuisnon femper.-Hzc fiquidcm in viucnce aliquando quiefcic : illa nunquam , cx Arift. priori dc or- tu&: 1nc.tont.4i. QupargumcncoPhiloponusin fccundodcanim.47.alcn- q ccm augcncemquc faculcacem, non vnam prorfus& candcm eflc aifirmabar. His ica cxpoficis,illudmoncrcoporcec, Ariftocelcm inccr cibum alcncem, &: augcnccm , non aliud hic difcrimcn ponerc , ab illo,quod nos proximc dc- clarauimus.Quanuis cnim dicac,cibum quaccnus calidum augcre, quacenus dulcc nucrirc,id vcl caracione,incclligendumeft,quaccnus ncmpe nucri- mcncum quod rci nucricz aflimilari dcbcc, humidum cflc oportcc ( alimur c- nimcxfanguinc)inquo fapor pociflimum cxiftic, vcl ca quamancca cxpo- fuimus , quanuis codcm omnia rccidanc.Semper cnim proprie loquendo, ci- busnucricquaccnusfubftancia,eaquccalida,frigida,humidaficcaqueeft:fcd Oiporcs iunc vcluci difpoficioncs ad nucricione,quaccnus in caufa func vc con- ucnicnccsanimalicibifumancunncquecnimproefculencoquamis resmix- p tanumcrari poccft. Verbapoftremaconccxcusfacis harcomnia nos doccrc, poflunc,in quibus Calor ram au&ionisquam nucricionis arcifcx,nuncupacur. Merico aucem calidi , frigidiquc cancum mcncio c : fiquidem func hz pra% cipua? nurrimenri qualicaces: iurc cciam his cum audcionis cum diminucionis caufa cribuicur, quandoquidem veluci calor in alimcnco cxiftens a calorc in- crinfeco adiucus,facilius mucare,concoqucrc,fcgrcgare, adiungerc, aflimila- re, undcmquc nucricarc & augerc poccft,ica przdominanccfrigido compri- mcn tc &c condcnfance in alim cncis,auc in alcndis corporibus>vc in fcnibus & iisquimorbo fcne&alaboranr,modicanucriciofeu eciam dccrctio partium fequitur. Sed quomodonam dulci aluncur omnia? Rcipondeo,parccs aii- mcnciccnuiorcs,quod hzad aflimilacionem apcioresfinr,nucricioni maxi- me E T SENSILIBVS. i?j m c omnium infcruiunc : huiufmodi vero dulciorcs quoque funr. Ecenim fic- A C o ccrrco magis carcnc , quod falfcdinis , amaricudinifque caufa cft , vc infra dicemus: humido vcroaquco abundaric, quoddulcedinem paric. Exquo Auerrocs monuic, dulcem faporem calidohumidoquc , amarum vcro calido ficc6quc cribui. Calor icaque inficus, parcesiftasalimcnci ccnuiorcsacquc lcuioresaccrahic :quarfiomnin6aconcrariofcgregacac finc, dulccs mulcum mancnc : fi vcro non omnino , minus. Sac illud cfto, cx fimpliciccr amaro rcs nequaquam nucriri, cum calor ccrrcas parccs ob grauicacem accrahcrc, ac fupcrarc ncqucac. Ariftocclcs in fccundo meceorologico, de falfcdinc maris loqucns, nonnulla noftro infticuco vcilia cradic. Cum cnim faporis falfi principium&caufam,cxhalacionem ficcam cfie cxponere infticui/Tcc, pn- mum doccc, falfcdincm cx quadam commixtione oriri : admixcum vcro hu- iufmodi faporcm gigncns, aliquid minimc conco&um c/Ic : cxcmplum afFc- j, rcbac ab Animahbus fumpcum , in quorum corporibus , quod crudum ma- xime eft,&: non codum, falfum &: amarum cft , falfcdincmque efficic in his quibus admifcccur. Eam ob caufam vrinam , & fudorem falla cfic , quoniam & alimcnci c quo cxccrnuncur,comparacionc (vc concodioncm Mcdicorum viccmus ) conco&a non func , & corpus aliquod non conco&um in fc habenc admixcum,ncmpcficcumccrrcum: quod ccrce & in vrinariis vafis fubfide- reccrnicur,&:in cuce animalis,nifipoftquam fudaric cgregie linceo cerga- cur. Imononaliccrin iisquaraduruncur vfuvenircdoccc: inquibus quodab ignenonvincifirnccconcoquicur,amarumrcmancc,&:fall"um, vtCinis. lic vc ad nos rcdeamus , harc fola caufa cft , cur quancumuis dulcis ab animali ci- bus fumacur , amari camcn aliquid fcmper in vcncriculo rcfidcac. Iam vcro, inhocconccxcu mulca quzri po/lcnc. Noscamenomniaqua?pra:cipuafunr, non quaeftionum icd Theoremacum modo paucis,vc omnis rcpugnanciz fufpicio in Ariftocclc collacur, cxplanemus . Cibum nucrire aic Ariftocclcs quacenus faporofus feu guftabilis cft. Id qua racionc fic aceipicndum iam di- ximus : non crgo ica incclligcre oporcec , ac fi faporfic adarquaca &: im mcdia- ca caufa nucrimcnci , fcd pocius vcluci comcs : cum fic qualicas quzdam or- cum duccns cx cemperacionc humidi cum ficcoincali fubftancia,quzvere & proprie nucric. Humidam auccm( cum dcbica camen ficci quancicacc) cfieoporcuicfubftanciamhuiufcemodi vcaccommodari poficc.Ecquemad- modum Aucrroes inquincoColligcc, capiccccrcio, monec: parccsquarpri- monucciuncurfuncparces fimilares,&:cibusquialcre debcc conuercicur in humidicacem, (imilem humidicaci fixx in parcibus fimilaribus, &:cum cis permifcccur codcm prorfusmodo quo inuiccm res liquidzmifccri folenc: cum vero hoc modo pcrmixcus cric , cunc acquirec coagulacionem &: coftan- ciam,fimilcm coagulacioni&conftanci2nucriczparcis:ncqueenim aliomo- l^ donacura rem dillblucam,infingulis parciculis membri,reftaurarc pofiec. Exhispacccquomodo ofiahumidoeciam nucriridicancur, iccmque quara- cione, nullafuperfic repugnancia,incer hunc concexcum,&: quadragefimum fepcimu fccundi dc anima,&: quadragcfimum, primum primi dc orcu &: ince- ricu. Alcerum doccc Philofophus, dulci nimirum faporc Animancia ali. Cuius rci gracia animaduerccndum cft, prxcer ca qux fupcrius diximus,Dul- cc hic accipi, pro co quod vere dulce eft.Scd inccrea proporcionera inccr n u- cricum &: nucribile, no modo quod ad dulccdinc fed quod ad alia icmper fpe- cari debcrc. Sunc mulca dulcia,quz cancu abeft vc hominc nucriar,quod cos poci*adinfania&:morce ducac,vcdc radicisMadragore. fuccofcruc.Sed quiJ, p.ii lyt DE ORGANIS SENSVVM, dicec aliquis:Mel dulciilimu cft valdc tamcn parum nucric.Iccm bilis,m c!q. ^ cholia, flcgma,dulcia nullus ccrce diccc: ab iis came omnib 9 aniroal nucricur, fccusenim,vnocxccpcofanguinc,alii incorporc aniroalis fupcruacanci cl- fenc : quod vcricaci rcpugnac. Quid iccm dc oifibus - quz cum ccrrca finc, a fi* rotli ali dcbcbunc : crgo a ccrreo aliquo, puca humorc melancholico, quod & faltum&amarumeft. Poftrcmo, vndcnam pifccsmarishabebunc,vcdulcc- dinem iftam perrrahere qucanr,cx qua nutriantur? candcmque quid dc variis animacum gcncribus diccmus , quz rebus alioquin amanflimis & vcncnofis ali, tam Ariftoc.quam Galenus& Pliniuscradidcrunc? Hxcadmedicos acci- ncrc vidcncur, pluribufquc perrra&anda cflcnt: in przfentia camc ica ftacuif- fc fac cfto. Vcram abfolutc fentcciam Ariftocclis cfle:fcroper cnim dulcc ma- gis quam aliusquiuis fapor nucric: ad dulcc camcn refcras pinguc, cuiufmodi cft panis, ouorum, carnis. Idquidcm brcuicaci ftudens omiflc in prxfcncia A- B riftocclcs,infracamcnadmoncbic. Quamobrem Galenusquidcmin rc hac minus forcaflc laudandus cft,quam Ariftocclcs,qu6d nempc obicurius nobif- cum cgcric,non camcn oronino ( vc multi cxiftimant) vitupcrandus. Pro aliis vcro obictionibus addarous, Corpus noftruro cx quatuor primis humoribus feu cx quatuor primis elcmcntis conftarc, quorum vno carcre no poflit abfq; fui intcntu:nutriri cx fanguinc tatum vcl aliquo proporcionc fanguini rcfpo- dcnce, coq; puriori ac (inccriori qui camen nullibi feu nufquam purus& non aliis permixcus rcpcriacur: hicdulcis cft , rcliqua vero cxcremcnca ad bilcm, aut mclancholiam,aut phlcgma magis acccdccia , ahcuius quidcm vfus funt in corporc humano,vc Mcdici dcclaranc, non camcn ipfl alcndo , propcer ca- rum qualicaccs nacurxaducr(arias,confcrunc. Qiio fic, vc ciim parcesanima- lisaliquandoomnialimcncodcftituta; illispafcicogatur,non nifimaxiroum - dctrimentu confcquantur,quod Aucrroes optimc monuit, vtut Conctl. difF.  jo.aliter. Dc phlcgmatc quidcm non cadcm prorius ratio cft , qux pcr vltc- riorcm concoitioncm fanguis cffici poteft, idcft nutritioni aliquatcnus a- ptum. Dc oflibus dico,non vt quidam,omnia ncmpc nuttii i fibi iimili,quan- tumadillam vlcimamaflimilationcm : nam hocmodo fruftra Mcdici , puta infra&uraoflium,victum callogigncndoapcum, idcft ccnacis& craffi fucci, cxhibcrcnc.Diccndum eft crgo,cx ianguinis punori partc ali omnia , quiacx eoconftant,fcddiucrfarpartiumnutnendarum naturarfcmpcr habcnda ra- tio cft, ica vc hanc fanguinis calidioris,illam frigidioris cupidam cflc conftcc Sunc(aiuncMcdici)iftafcmper inrclacione fcu comparacionc accipicnda. Pifccs vcro maris(quicquid Galcnus doccat)fumptaaqua fallaquxmixta c-It, &: attu nullo modo dulcis ,vi caloris illam digcrunt, ac diftt ibuunt, partefquc in ca dulciorcs poccftacc prius cxiftcnccs, fuarq; nacura? conucnicnciores,nuc D vcro .k t u fcparacas ad nucricndum rccinenc , carccra amariora in cxcrcmenca vertun t. Dc aliis animantibus idem arHrmo, nutriri fcilicct omnia ab iis quz fumut ca rationc qua dulcia funr, co^ionc enim Cocurnix, puca, cicucam ca- lcmrcddic, vt partcs dulccs cx ca in alimcntumpcrcrahcrequeac. Curvero cicuta delc&etur coturnix, aliaquc animantia aliis huiufmodi quz homini vcncnacflent,ratioillapotcftafrcrri,qu6daliquam cum guftu illorum hu- iufmodi cfca conucnicnciam habeac . Poftrcmo, videcur Ariftocelcs affir- marccxvnicoclemcncoanimalianonnucriri. Quid ergo devcrmibus illis Cypriis diccmus,quos Ariftocelcs inquincodehiftoria,anim.cap. i^.viuc- rc in ignc & volare pcr aliquoc dics narrac ? quod itcro Plinius in fcxto fuz hiftor.nat.cap. 36, & ;8.confirmat? Hocnimirurr: Animaliaiftanon nucri- ri aliquo cxccinfcCo,quia in ignc non cft aliquod humidu quo nucriri qucanc: fcd T SENSILIBVS. j 7 j fcdaliquoincrinfcco humidoccnaci&:craiTo,quodaca]idicacc ignis inquo A mane- noniii in mulco ccmporis fpacio, abfumi poflic.Exemplo linc anirr.a lu qux m caucrnis diucius , abfquc cibo cxcrinfecus fumpto laccnc , vc glirc s, vr/i,rana:,rcrpcnccs,aliaqucpropcinnumcrabiliahuiufmodi.Acquiin ignci- pfo nafci,rcccnfcc Philofophus,im6 ignc dcficicnce,ipia quoq; mori:vndc cr- gohumidicas, lftaintcrna? Certenonomninoprofabulafunchabenda qu* Ariftocelcs hac dc rc narrar, cum 6c A ucores alii in hoc conucnianc , &c qui in Cypro fucrunc noftra tcmpcftatc,idfcvidillc tcftcncur.-idcircodiccndum cft, vcaquam puramnon cflc aiTcrimus,incaqucpifccs na(ci,nicnon ipfa dcficicte mori,quod fua? naturx fic maximc affinis,ita igncm hun c apud nos, &:pr2lcrrim Cyprium illum impurum atque permixcum cx lignilquc alli- duc mucus &crallioribus excicacum, calcicis incocli humiditacc &cralii- g cic adiucum , animalia hacc poflc per pucrcfactioncm cdere , mori vcro ftacim igne dcflciencc,quia ab cxcremo ad cxcrcmum cranicanc,cui fua imbccillita- tcrcfiftcrc nequcanr,cum prarfertimnaturxcorumrcpugnet. Animaliaal- fuetafub niuc viuere idcm paciuncur,qui cum alocoobfcurifiimo in quo diu- cius fucrinc , ad clariilimum ftatim ducuntur, vifu priuantur. Natura m fum- ma,has fubicas& immodcracas mucacioncs , ablquc difpcndio animaiis non pacicur. O* J* cV t%& etificifft itnieT Z> *%t* Sippct , %tf^ or rn 7J ua ^ pj- 7$f , 10 rpt^traf ra y>vxii . av/uifjuynwretf J( o/ aMa/^tyto) c rpoylw 7r aZTor rfdwor, rot dXfMipqt ^jt/ o , elrr) fiS vafJULr&fovfc. j 1o dmanra* rqj A/xfTpo- q QifMt tf) 7o yXvjuv^ xj ttwitnXe^a^K j8 Quod igitur calor exrcrnus in exccrnis corponbus praeitar , idem 111 n.trur.i animahum planrarumque mtcrnus efncit , quare dulci alunrur. Sed alii Cipores ahmento commifcentur, eodemcertc modo quo falfurn &acidum, nempe condimenti graiia , atque idcb eamcaulam, vrre- morenrur, quod in dulci minus nutric atque excedit. Qupd proxime dixerat dc calorc inlito lcuiores ac proinde dulciorcs par- tcs ad animalis nutrimcntum actrahente , grauiorcs vcro &: amariorcs rclin- qucntc,id in prxfcncia fimilitudinc ab extrinfeco fumpta,notius rcddcrecu- pic. Cztcrum,limilitudoilcacommodeexipfomet Anftoc. in priori mcccor. fumi poccric,vbi cauiam efficicntem maccriamque ignicarum imprcilionum communcm inucftigans, deduplici habitu loqucns,aic : Soliscalorc cer- ram incalcfccrc , accenuarique, acquc illius vi aliquid furfum attolli : qu6d fi fpiritusnaturam habcat,idcftlcuiorfit,cminet : li vero lithumidior, prae ^ pondcrc fublidct. Ex quodcinccps colligic, mcrico concludi polfc anima- lia dulci hucriri : Scd quorfum faporcs alios aut arce componimus , auc a nacura produccos in cfculcncis,amamus: vcl quorfum pociusalios natura ipla produxic, li vnicus nucricionl iuoncus habcacur? Rcfpondec PhiJofophijs, illos condimenci locoaddi,ncfcilicct fapordulcis, guftum niroisamciens, fui faciecacem ftatim produccrer,naufcamquc moucret, ita vccorpusccm- jnodc cx co nutriri ncquirct. Obtundunc ergo cartcri laporcs( vt acidum, &:(alfum quibus nosfamiliariccrvti iolcmus)&: quaii rcmorancur dulccdi- nis efficaccm poccftacem, quat dcinccps tempcracior & micror rcddita , anr- malis Guftui iucundior j accnon fux numcationi idonca magis , cuadic . p.iii. ,- 4 DE ORGANIS S E N S V V M, Addc, multum dulcc nimis lcuc cflc : quo fic vc mulcum quoquc nucrirc pof- fiC- Saporcs icaque alii cum iplo mixci,ciulquc lcuicaccm rctundcnccs,id prx- A ftanc j nc ica facilc pcrcrahacur, ncuc immodico fucco rcplcca corpora , mor- bisexplechoraproucnicncibuscxponancur. Vcrba conccxcus vcroquc hoc modo parccm iftam cxplicandam eflc,doccnt. Poftrcmaflquidcm vcrba,cx- plananc priora illa, in quibus W '*iiiu* mcmincrac. Particula txZtk $ hoc fa- tisfupcrqucdcmonftrac. Vcrumquxfcquuncur^ncmpciJAMrrefW^i&^ Wnff*A$?Mr,non mod6nomincWAVp*7K, ccmpcracionem dulcisin ipfade- guftationcqucm fuaucm faporem vulgo vocamus, accipiendum cflc do- ccnt>fcdctiamdiftributioncmillius dcbitam atquciZ^^cumiamiamnu- crirc,& pertrahi a calorciniico dcbcat. Hanc Thomas interprctationc,illam Alcxandcr cft fccucus.Sunc qui hic quxranc: Si dulci alimcnco pafci dcbcanc corpora, qui ficri poflir,vc parccs corum infcriorcs alancur , li quidcm leuc ii t quod nucrir, idcircoquc aiccndcrc debeac. Quod li dicamus, abfolutc quam-  hbcc ahmentiquodfluxilccft,partcm,graucmcflc,&: Ariftotclcm rcfpe&u partis amarioris cantum, parccm dulccm lcucm nuncupaflc , itcrum dc mo- doquo partcsfupcriorcs alantur,dubitant. Scd certc quanuis Aucrrocsin fcptimodc phyficaaufcultacionc, commcncario lo.nonnulla hacdc rc acti- gcrit, Mcdicorum prorfus quxftio cft , quorum munus dc facultatibus nacu- raltbusanimxnucricnci inlcruicncibusaltifquc inftrumcnris faculcacibus il- lis adiuuandis a nacura dcftinacis,adamuflim agere , proprium eft. Illud a no- bis quxrcndum magis iudtco. Quia Anftotclcs vbiquc & prxfcrcim in prio- ri mcceorologico doccre vilus cft,halicum c ccrra cductum,quod caJidior,fic- cior,tcnuior & lcuiorftt,in locum fupcriorem confccndcrc: cx aquavcro cuocatum, qudd frigidior, craiiior, 6c ponderofior cxiftat, in infcriorcm. Hic vcrd ccntratium aflcrcrcvidctur: parccs flquidcm crailiorcs&terrcas magisin alimcnco fubfiderc , humidiorcs vcro pcrcrahi aflirmac. Rcfpon- q dcndumeft. Pnmumintcrhalitum&halicum non candcmcfle tcnuitatis, & crafiitici , lcuitatis &: grauicatis rattonem , qux inccr tcrram & aquam. Namtcrraquidemgrauior eft&craiflor quam aqua: halitus tamen eccrra emifllis tcnuior co qui ex aqua. Cuiusdtfflmilitudinis ratio eflfc potcft , qudd tcrra minus frigida quam aqua,faciliufq; ratione fux (iccitatis(qux ignis ami- caeft JfolidiortfqucnaturxcalorccxcipcrciStcontincrcdiutiusapca, vicalo- ris magis accenuari,leuiorq; fieri quam aqua poteft. Mox addendu, Calorcm infltum animalis qui mediocriscft, in flngulis partibus , halitum quidcm lcuiorem ex nutrimcnto ad fe trahcrc , qui& humidior & flccior , fcu tcrrc us magisuclaqucuscft,prodiucrfa alimenciracionc calidicadfquc crTc&ionc: fcmper auccm lcuior, parcibus illis pondcrofls , craffis , acquc cxcrcmencofls, n quxanacura vcluci tnucilcsfcccrnuncur& relinquuncur. Non ficigicurhic comparacio intcr halitum & halitum , in rebus externis: vbi alia ratio pcr- trahcntis caloris, humidiquc & flcci paticntis, candcmque loci, vndc, &: quo pcrcratiofir,rcpcricur. Similicudoauccm ab Ariftocclc caccnus camum af- fercur, vcdifcamuscam halicum ccrrcum ,quamvaporemaqucum,fcmper ex parcibus cenuioribus & lcui oribus ,euocari. 0?cmp 5 xjx&fjuL&, d* %Z >JjxoZ $2 fjtixttvec %}i trituc, ovrut; olyyfjto) cm y\vxt& dyor 'M"apo- ru cum colonb* iam cxplicatisadhibcrc. Sflporcsaucccum colorib*in pluri- busqua(inocisconucniunc.Quarumvnaeft,ad modum gcncracioms nimi- rum pcrtincns,Saporcs mcdioscx cxcrcmis,dulcincmpc&amarofieri,vtco lorcs ex albo &: ni^ro. Altcra,n6nullos faporcsguftui maucs , nonnullos verd infuaucs, iuxta k>fciliccc auc A^^mrxtionjs prcporcicnc cflc, ira vc colo- rcs parcim vifui graci,parcim mol cfti,eadem racionc cranc.Tcrcia,cotidt m fc rc faporum,qui numcrum fcruant,fpccics habcri,quot cciam colorum.Nan- quciipingucfaporcaddulcercfcras,vtrcfcrrc oportcc, ftpccilloiu fpccics V pnccipuasrcperics.Exrrcmi,crucdulcis&amarus,qualcsin mellc vuis&ab iynthio repcriucur.Mcdii interccdGt,ponticus fcu acer,vc in pipere &finapi: auftcrus,vt in aliquib* vini gencrib*:ftipricus fcu accrbus,vc in pomis nondu macuris:acidusfcuacucus,vc in accco:l'alfus,vcinfalc,liccchicadamarumrc fcracur, quemadmodum cciam pinguis,fcu vnhiofusvocacus,ad duIccm.Ex quo nocac Alex.faporum fpecics^: 6,&c 7,& 8 dici poifc. Hoc iccm in colori- bus fpedtari potcft. AlbumSc nigru cxcrcma func , mcdii func puniccus, pur- purcus, viridis,czruleus,decft auus feu fuluus qui ad album rcfcrcur, quod illiusfpccics quxdam habcatur, qucmadmodum ctiamfufcus, vcltcrrcus nuncupatus,nigrum quoddam cflevidctur.Poftrcmum in quo faporcs&: colorcs conucniunceft,Eundemprorfuscircrcfpc&um incerexcrcmosfapo- rcs,qui inccr colorcs cxci cmos.Quc -madmodum cnim nigrum albi priuacio* p. iin. iy6 D E ORGANIS S E N S V V M, nrmvocamusinpcllucido,icaamarumcftpnuatiodulcisinhumidontitn>ii ^ tc: ai gumcnco cft cinis qui amanflimus ommum aduftorum idcirco cft,quod incotocumhumidum dulcc lic cxhauftum . Contexcum inquatuor partcs iam notas diftribucrc polfumus:prima cft. ( Cxterum quemadmodum colo- resj.Pro qua idcm prorfus diccnducfic putamus quod ac coloribus antca fuic cxpofitum. im6m faporibus id ipfumarstcftaripotcft:quod Aucrrocsdo- cct.lncoloribus non itafacilc.Acccdicc6,omniaqua: mcdium icu mixtum faporcm ahqucm obtinucrut,compoiici6racftc plurcfqucac diucrlasmagis facultatcs obtincrc(vt Mcdici aiunc)qua illa qux aliquo faporc cxtrcmo funt imbura. (E I proporcionc :quid,&: Galcnusinquartodc nmpl.mcd.fac.propofuit:Auicennatamen,Plinius,&Thcophraftusabcu(?i q noucm aflignarunr,ad hosliquidcinfipidum,&:vinofumfaporcm vocatuad- dur.fcd rccrc? lllis rcfpohdetur,infipidu non cflc faporc,fed illius potius priua cione,vndc ao.ua iure inflpida vocamus:vihofum vcroad dulcc reuocari,cum ab ipfofccundum magisoVminuscancumdiftcrat.Quaprorfus rationc Catif- facicndum crit illis qui obiiciunt,cx dulci puca&: auftcro, diucrfam fpccicm ab cnumcratis cffici poffc, veluti Ariftotclcs cx mixtionc dulcis &: amari no- namorifllaporcmcradit.nobiscnim quiomncmedium fapore in cxcrcmos rcfolui pucamus,nonnouuproficifcccurfaporisgcnusabiftis fcpcc formadi- ftincttim, fcd quid ab illis cancmiixb- wcv;Vt 'quidam obiiciuc,(i de phy.mixtionc loqui yelimus.Ice dc* diuerfisdul- "cedihu fpcciebus,putamcllis,racifeis,vini,&: alioru huiufmodi cuTheophraflo &: Galcno affirmandum crit.Doccnt autcm pro horu faporu cxquifltiori gc- ~ ncracionis docirina Mcdici omncs,difcrimina faporum ab his duobiis pociffi mum principiisfumijnempcamatcri^fubieclac crafflcicauttcnuitacc diucr- fa,&: a caloris agcncis vario cxccflu vcl dcfccTu.Frigidum cnim nullu per fc fa porcrn crficcrc facconftac,acproindcomniainflpidafrigida,&: vcplurimum criam crafla eflepcrcipimus:Qucomnia quam vcra flnc,&: ad mcnccm Philo fophi acconiodaca infcriMcdarabim 9 . (Ec qucadmodu nigru albi priuacio.) Poftrcmapars.quam Alcx.vcfupracciamonuimusnon rcctc interprerarus cft. Vc vcro omnis ambiguicascoflatur,norandu cft Atiftocelcrh non abfolutc affirmare Nigrum cflepriuationemalbi,fcd priuacioncm *&\ itz vc ni grum ficaliquid verc(vtloquucur)pofltiuu,pcrpriuacione veroignobilius ens * ' incclli- ETSENSILIBVS, 177 , incelligic:caufa:fiquidcm albcdiniscumin fuoeflcincenfiori fint , rarioncm cncis magis obcincnc,quam nigredinis,cum ibi finc in cflercmiflb:in qua co- paracionc nigrcdo albi priuacio nuncupacur. Ica amarum non dicicur abfolu- tc dulcis priuatio,fcd  , . T **'wVi kftSi enim amarum cum dulci quod ad nu- . cricioncm confcras,priuaciuum vocaueris,cum nil prorfus co nucriacur :fi ve ro abfolucc loquamur,amaru dulci concrarium pouciuum.in nucrimenco vc- roilliusn.wtTutir vocabimus:qu6magisauccmmediilaporcsad amarumacce- dcnc,c6 quoquc magis ciufdcm condicicnis participcs crunc. Animaducrca- cur vcrbum(* M v*0 id cft poculcncum, vc cft dulcc:quo pcrfarpc vfus cft Arift. in fccundo meccorologicorum,cum dc aqua dulci & falfa loquicur.Carccrum inhuiusconccxcuscxplicacionc quzri ab inccrprccibus folcc, Andulcisfa- por amaro vcluci excremus opponacur. Parcem affirmanccm Ariftocclcs am-  plccirur,cui Galcnus repugnac. Aducrfus Ariftocclcm harc argumcnca arTcr- ri poflunc , Excrcma func concraria,dulcc & amarum non func concraria , cr- gonequccxCrcma. Maior noca cftcx decimo mccaphyfic. vbi concraria ea cflcftacuicur,qua:in eodcm gcncrcmaximediftanc.Minorprobacur,quiac6 craria lunc qu.r caufas concrarias habcnc,acqui dulce & amarum non lunc hu iufmodi,non igicur concraria.Illud nocum eft ex fec.de orcu & inccricu cont. j oZbjXj ro dftjSXJV^ro tt roTc oyxoic xoitd rat af&riffteir i- rtret 3 /"* fcLffStyiXX b-^tdc yt Xj dtpHc.S 10 ^ i -\6& obrufum quod in molhbus ineft,communia fenfiliafunt.Qu6d fi .ion omnibus,certe vifus 5c tadus.Quaproptcr fcnfus circa hxc qui- 0id cft,ad vcrbum,Tumori- bus.Hoc autcm idcirco additum cft(monentc etiam AlcxSdro ) quonia qua- IrtatesTfta; fen afTc&ioncs,acutum nempe,& obtufum,equiuoce fc habcntin fono,vocc,taporc& molc fcu magnirudine,quarum illa qux ih fono cft,adau dicum pcrtinet,( vnufquifquc cnim fcnfus,& propria obiccta &: corum J ifcrt- minaomnia,pcrcipcredcbct)quafvcr6infaporead Guftum,quarinmagni- tudinefcumoleadomnesjfcu faltcm adplures, putavifum& ca&um. Vc- rum hic duplcx oritur dubitatio.Prima,quia fibi Ariftotcles rcpugnarc vidc- cur:naminfccundodeanimaconc.d4.fcnfiliacommuniaquinquc cancumc- numcrac,hicfex,acqucabillisexpartc diucrfa. Icem,nonab omnibus fcnfi- bus pcrcipi hic vt ibi,fcd a pluribus vno fatccunquz fcnccntia,cont.&, &: 64. lccundi dc an.aducrfatur.Secunda dubitatio cft, An abfolucc fit vcrum, Scn- D fum in propriis fenfilibus nunquam dccipi.Priori dubitationi,quod ad prima partcm,ita facifTaciuc nonnulli, Ariftotclcm hic non cx propria fentcntia,fed iuxca Dcmocriciopinioncm loqui.Sedccrtchocrcfpofum,frigidu cflc, quis non vidcc?Nam &: Ariftoc. in pra?fentia,vcrc acquc cx animo Dcmocritu rc- prehendir,qu6d propria feniilia cum communibus(qu$deinccps cnumerac) incpcc confundcrct:&: in Cacegoriis itcm, cap. dc Qual. a fpcru m &: lamc,ra- rum&:dcnfum,non qualicatcm,fcd ficum quendam partium indicarcoften- dic:qucm ficum parcium fcnfilc quiddam communc clTc, Utis conftat . Dici- mus crgo, vci fuperius quoquc in procemii explicarione: Ibi gencraliora U velucifumraacapicaenumerarc,hic &:alibi abquando,dum fpcciacimma- gis agic,particulariora,&:qua:ad illospr^cipuosjvducifoncesrefcrucunquid cnim ETSENSILIBVS. 181 cnimaliud func,varii ifti iicu$,nififupcrficic$hoc atqueitlo modo ideftva- rii$formi$acqucfiguri$ difpofica;?acqu*ifigura vnum cft ex quinque fcnlili- bus communibus : nulla igitur Vel in riumcro, vel in fpccicbus , hac quidcm inrc rcpugnantia cft. Sccuttdac vcroprioris dubitdtionis parti, rcfponderc poflcmus.OnN 1 s appcllationc,inteIIigialiquadomultos,fiic6traMv 1 * 1 vocabulo delignancuromnc$:vci& hotat Ariftotcles inPdcticahis vcrbis: Mulcividcncur ranquarrt omncs,omncs vcropromultis fccundu mccapho- rarridicucur.Ec ccrtc norifemclid quodcft'w"A*"WidcftplCrunquc, nori femcl ncccflarium nuricupauit:comparata fiquidcm illacum iis qua: raro acciduntaut 3R ^9 io,aut quidhuiufmoiiacomnum^busircmmul^aheprofiafcacur^circaquasMa- thcmat.c vcrfctu^Exc^I.gratiaumom^regularius.&abaliisquanncatib' pan,oncsal.a:.Ccrtefatcdum crit in Phyficis,caufas quafdam rcpcrir. ccrtio- rcs lenluiq; not.ores,quam inmathcmaticis:ac proindcin ill.s dilciplinis ma- g,squammhistutiorcs& potiorcs po/Tc demonftrationcs habcr. .Quaiei- rur raoonc vcrum crit,quod apud omncs tanquam verillimum habetur,Ma- thcm at.cas difc.plinas idcirco in primo gradu ccrt.tudinis eiTe , quia a notio- nbusnobis&natur*proccdunt?im6quod Srmplicus ipfc inpriori voJum. de an.com.ii.a.t,Mathematicas fc.licet idco ccrc.f/imas nuncupar. , quia ,n quant,tat,bus vcrfcntur,aut qualiut.bus,qua5 vel fcnfus,vcl imaginatio pcr- c.pcrc poceft. Vc, um , nc n.mium 4 propofito noftro difcedamus , al.m rcm B i]f nc (q^lioqi^difr.ciIl I nncft)cop.o/iustra^ illud dixnTc fat efto,matcriam a quaPhyiic' (cam quoad caufas, quam quoad propnccaccs).mmuniseflcncquir,totius.mpedimenti,confufion.s,&inccr- citudra.s cauiam cflc. Al.ccr ic habcnt mathcmaticorum proprictates & cau f:qua7Cumamatcrialciungantur,lucid.orcsatquemagispcrfpicusfunc i- ta vt apcrcc apparcat cas luarum proprictacG caufas eflc.Idcrco Ar.ft in t e 'r tiophy.conc.71 5c 75 doccrevifuscft,nih,Iproh,bcrc al.quid fccundumJ>i- r^verum eflc:fecundum autem rem,falfum : acqui Mocus(vc de ipib in pr*- lcncialoquamur)n6nncininflnicumvfqucveloxreddipoccft>idccrccfccun- dum imaginac.oncm vcrum cft , reipfa tamcn falium : c um inccll.gcn tia dc- tcrm.nato tcmporc carlum fuum moucat,ac tanto, fcu tah, vt ncquc tard.ori ncquc cclcriori ipfum moucre qucat. Scd rcdco ad rcm noftram , pro qua ad hucqua:nfolct,quxnamfacuItasillafitqua7infi:,gulisfcnhon,bustrcs^^^ c conditionesadeflciudicet.Ncquc enim vidctur Mentcmidpr^ftarc poflc cum n,I ,pfacognofcat,nifi fcnfu ipfoprarcutcncquc Scnfum,quandoquid ludic.um de debita diftantia,nonnifi coliacione quadam acquc rariocnac.o- nc fern queat,acqu i cxteriorcs fcnfus , non difcurrunt. Prxtcica , vcl fcnfus i- dcm  b r * v > AAfiir xam&t /jtd/\j^a a/&drttd-af } ^ rur a?U ivarTtont! rt dtsre-ifctir cvlur rcZr apudrctr ^dvayxaf or,x) T*V %L>uii\*^dhabeccontrariu. Ego rcfpondco, figuram tfuo figntficarc,vd fupcrficicm ipfam iincis rcrminacam,id cft iphim figuracumfecundumlongicudincm auc aliam dimchiloncm, vclipfammec ccrminacionem,id cft afrc&ionem quandam fnpcrficici.rrimo modo quanci- cas eft,fcc. qualicas.Ex quo Simpliciusin Careg.icaloquutus cft,N6 fignificac hicFigura,mulcitudinemlinearum&:fuperiicicrum,fcd aliquam fupcrficici figuratione,quace'nUs fcilicet in angulos, vcl quid huiufmodi rcdigicur. Harc illc.Scd addamus,ngura quocjuevc cjualicascft concrarietacc carcrc , vc ibidc cxponitur.Scd haic alibi copiofius.Hic igiturnon modo figuram,fcdipfa quo quc figuracafptaamus,ex quibusfapores,iuxca Dcmocnci fcnccntiam,cOi hcicbanrur.Poftremaacccdic ratiohuiufccmodi,Sifaporcsfiunt cx figuri: crgoiaporcsfuntin/inici.ConfequensfaIfum eft ,vcfuperius aduerfus loan ncm Iand.oftcndimus:dcterminatasenim faporum fpccics habcmus . Quod quidcm .i nonnulhs ita mathcmatice probatur: quia ncmpe figurz rarionela tcrum acquc angulorum crcfcere poifinc in infinitum. Sed Ariftotcles hic mathcmaticenonJoquicur ,cum Phyfice pociusdcorcu faporumcx Phyfi- cisprincipiisaauquccxiftcncibus rariocirtetur,qux ccrccadu infinicadart nequeunt; Anftotclcs tamen c rc nata(vt aiunt)loquicur,&: conccdic atomos illas figuratas,vt Dcmocrf cus fcncicbac,infinicas citc,vcl falccm infinitis mo- dis poilc coniungi:cX quo fcqui vult,infinitos fapores confticui,ciim ab infini toinfinicum confticui rcac poflk. Ha?c cx Alcxandro. Vctum obiiccrefta- cim pociuc Dcmocricus,infinicosc/Tcfaporcs,fcdnon omnesfub fcnfum ca- dcrc.Occurric crgo Philofophus,oftcndcns huius diutrficacis caufam illos afferreoporcuiflc,quod ciim non praeftiterint,argumetocflc potcft illoscau- fam quoquccurfaporcs adfiguras rcfcrrcnc,prorfus ignorafic . Vnum prar- ccr hxc,paucis animaducrtcrcplacec,ncquisincaucusdccipiacur.In priort argumcncatione, Ariftotdcm affirmare vidcri: Nullius (cnfus munus efle communiafcnfilia pcrcipcrc, auc faltcm folius vifus:hoctamcnrallumeft, vtnosdcduximus.Affirmacigituribi,maximam &: potiffimam illorumno- titiam vcl ad nullum cx fcnfibus vcl adfolum vifum pcrcincre : quod non rc- pugnaciisqux Anftoccles in fccundodcanimadocuic,fedfentencia: Dcmo criti,quicum faporcs quorum fenfus pcculiaris&: pnecipuus iudcx Guftus- eft,ad figuras rcuocarcc,Guftum figurarum iudiccm pociil3mum,confcqucn- ccrconlticucbac. Nuncad alia. tuiti* rn ,86 D E ORGANIS SENSVVM Ka/ z&i fj8p tjT fct/tnT qyu^idfmfai^ayttpabJjt W$nTr yyujutolxtiart- yet rLo ax*\n h rri pjJcKryltf ,tS trtp) rSr ^vtSr. ' Ca:terumde fapore &Guftabili ha&cnus.nam reliquarfaporum af- fe&iones, peculiarem obnnucrunt tia&ationem,in ea parte phy ficx co- mentationis ciua: de plantis agit. Nonnulla tancum vcrba func annotanda.( yw). non intclligas faporc qua- tcnus guftum arrtcic,hoccnitn fibircpugnarcc, icd faporcm iam in achi con- ftitucum quo ad ciTc,in poccftacc camcn adfcniioncm cmjricndam: hocliqui dcm vcre guftabile cft . Ariftocclcs auccm & dc onu iaporum cx fuis pnnci- piis,& dc ipfo faporc iam conft icuto nonnih J cgic,vc cx fuperius cxpoiitis pa tec .(*AA vc fu- prainnuic,&cxfruluum varios acpropc innumcrabilcs (aporcs obcincn- uumquocidianadcguftationcpacec.(*'' , 'V'' 1 * ).Duos huius tra&ationis li- bcllos habcmus,in quorum fccundi finc id iplum agcrc vidccur quod hic pol- ] icitus cft. Alcxandri camcn ccmporc vcl ht laccbanc,vcl pro Ariftocelicis nd agnofccbancur. Tct ahrcr  rc6 vyfxSrc f. - v r/rw% crojfT tr a AAa> yii a rc 15 ^v^wr vyplrft atpix) 1 quod hicvocacur-w^^^.AliccrintCTprctarividccur Alcxan.qui vultlim.licudincmiftam & ad mcchodum rratationis,& ad caufarum affi- nicacemreferri.Nam & a caulis fcu principiisodorum cxordiccur Ariftoc . fi cadcm erunc quae faporum trincipiaipforum,ncn pc licci;m& humidum, ii priustamcn (aporofa (inc : ncque cnim odor, cjuidaliudeft quam quali- tasqucdaacorporcfaporofoclara.-Vcraquecxplicaciovcracft,& tcftrmonio Ariftocclis conflrmari poceft , qui fuperius docuic faporem ,& odorcm can- dem fcrc paflioncm c(Te . Scd ccrcc quar Thomas aic , nimis communia funt, proximiora qua? Alcxandcr, & arti Ariftocclicxconucnicntiora. Qt 1 !* ft fc- quamur T non modo fcopus,fcddiftrtbucio conccxtus planacft. Primume- nimiibi de fapore agcndum ctTeproponitcdcmordine,& iuldcm principiis. mox ET SENSILIBVS. 187 ^ mox cractationem ipfam aggrcditur,ibi: (Quod cnim inhumido).Vbidocrr, Quicquid ficcum in humAiu agir inorcufaporum,idcipfummethumidum, ficcum,fcu fapcrofum^cudumaliudgcnuscfficcrein aerc&: aqua : quarduo vnico nominc &: co-fimuni idcirco in pr.ck ncia appellac, ii Jfep**it, propccrca quddcilmabacia &: aerefaporescatenusrantum cliciatur quaccnus humi- da func abftfgcntia faporofi licci,(humidus enim eft acr, humida icem aqua) humidmagcnscumalccroinfermoncconrundcre potuifTet,atquc indco- raciom parere obfcuritatcm. Proptereaque Ariftoteles ncquis cale princi- pium ad ortu odorum pcculiaricer requilicu, riui Diaphan** cflc exiftimarcr, addir,paflioncm iftam quxcommuniseftacri&:aquac,abcis tamcn infcpa- rabilis, nil ad odorcs faccre.Quandoquidcm aer & aqua odores recipiut, non _ quaccnus pelluciJalunc, lcd quaccnus luahumidicacc faporofam liccicaccm lauancacq-.abftcrgunc. (Inahogcnere). Alexandergcminum horum vcrbo- rum fcnfum proponic. V nus cft, Acrem &; aqua non qua humida & pcllucida funt fcu laporum fufccptiua , fcd qua aliam quandam naturam gcncrando o- dori (cu rccipicndoidoncam habcnr ,od6rum caufas effe. Altcr cft , ficcum faporolum lnaquavclaerccfficcre vr odores prodcantinaliogcncre,ncmpe odorabili,& quod nacum iic vt ab olfaccu percipi queac : nu cnim idcm gcnus cft odorabilium &: deguftabiliurn. Leonicus vcrunq;ienfum probauic.Non- nulli ex rcccncioribus primum cxplodunt, fccudum rctinent.Scd certeneq; cur illum rciicianr,neq> cur huc probcnr,ratio vlla adeft.Nam quod obiiciuc, priorcm fcnfum repugnarc Ariftor. qui docct acrcm &: aquam fapores pare- rc quaccnu* abluiinr,&: fua humidicaccabftcrgunr,nulljus ponderiscft:quia q in conccxtu non habecur, aquam&:aercm fuahumiditate abfolute odorcs gignerc (quod ipfurri ncgat Alexandcr) fcd fua abIutione&: abftcrfione fapo- ro(i ficci,odorum caufas efle,quod non rcpugnat Alcxadro. Nullus fiquidem fimpliciter diccrct Aquam &:acrem vt humida odores produccre,cum vt hu- mida,multa aliaqucant efHcere,putaaqua faporcs, qucmadmodu fuprafuic expolicu:acquisraceri verebicuraerem &aquamqua humidi abfterfiua la- porofificci,faporesgcnerare?nullusfane. Obiicicndum icaque Alexandio fuiffcc pocius , Ariftotclcm in hoc contcxcu non modd loqui dc principio o- dorum rccipicncc , ica 41 doccat odorcm in acre &: aqua tanquam in reci - pictc produci, fcd de principiis odorum conftitucntibustquod patet ex com- paratione odorum cum faporum ortu propofica : & vcrba hoc indicant,fiqui- dcm ica habenc: Quicquid in orcu faporum liccum in humidopraricac , idcm humidil faporofum in alio generccfficere: &: hocquod in aliogcrtcrecfficic, in acre 6c aqua agcrc. Cum crgo proponac nobis Ariftoccles cam caufas odo- rumquam corpora inquibusillxrccipiuncur,&:racioncm fccundum quam, P reccpcio fiac, lacius forcafle erit omiflb Alexandro diccrc , pcrix>^, fic- cum iplum intclligi: quod cnim profaporibus (iccum in humidooperatur,id pro odoribus humidum faporofum in (icco praeftat : quod *aaVIW vocat, id cft aliamnaturam , ab humidodifferchtcm ( nomincfiquidcrn gcnerisrton fc- mcl aburicur Ariftocclcs). Harc cxplicario confirmacur iis verbis , quae in po- ftrcmaconccxcus parccapponuncur, in quibus doccr, naturam illam aefis &: aquxcommuncm ,eatcnusfufccptiuam odorum cfle, quaccnus abftcrgic &C quali lauac faporofam ficcicaccm, quam nomincJj^ot/tj^T-Tw appcllat:ac ii diccret Ariftocclcs, hocgenus fccundum quod, humidum fapidum odores in aqua& acregignic , cft ipfum ficcum: vcrunq; enim ipforum, affici potcft a (iccitate rei odorab il is :u* -.->-, id cft,proptcr candc naturam *vwxh , pi^fl/w. Scd quidplurarSumicurhcccxplicaciocxipfomctATiftotelemfcriuSjvbidoccbit ^iiHi. 1 t g8 DE ORGANIS SENSVVM, odorcm pcr euaporationcra crfici , qua* omnis, cxiccationc gignitur : ad hoc tamcnhumoraliquisdcfidcratur: ctcnira exfinvjilicitcrficcoinquodcalidu A nil agcrc valct, nullus halitus attollitur. Ex quo qu^rnadmodum aqua cx fe faporcm non habcbat , fcd cx ficci admixtionc , ita iicaim ex fc nullum cdit odorcm, nifi humiditatis additione,quod in ignc &: tcrra pira coftare potcft. fcd hxc pluribus infra. Animaducrtaturautcm in pra*fentia,idquod in initio contcxtus vocaucrat Ij^.^r j->,infinc vocafi r ci>ywu&OTr7r:&: rt&e:namli. cctfaporofum &: humidum &: ficcumfimulfit, odor tamcn ab ipfo rationc ficciorum partium efficitur atquc clcuatur. Ot/ $ fjUtot cr aVp/^tAAa or v& 6a^ vy p*\ ttn a r fi cV vypcf TgZ 'tyyyuov Znpov $vp*tvr 7o Toniflfft. 6) Non cnim in aerefo!um,fcd inaquaetiam odor fentitur^ucd in pifci- bu5 & oftreaccis perfpicuum eft,qua; in aqua olfaciunt,cum tamen nul- lus lbi exiftat acr , (fuperfidet enim cum quid eius genitu fuerit ) neque lpfa refpirent. Si quisergo vtriinque aquam(inquam)cV aerem,humidu cfTe ponar,ent certe fapor, natura ncci faporofi m humido , & hoc ipfum eritolfa&ile. Dixcrat ortum odoris in aqua&: aere ficri, quod nunc probat &: przfertim dcaquadequamagispotcratquiuisarabigcrc. Nanquc inacrc&homincm &: cztcra ahimantia olfacere compcrtum cft.Probat autcm (iuxta nonnullo- rum fcntcntiam)quod ad odorcm ipintualcm &: rcalcnv. Dicamus nos inprc,- fcntia ,odorcm rcalcm nihil aliud cile quam ipfamct fpccicrum olfa&ilium ipultiplicationcm,idcircoq;nullumcfieintcr vtrunqidifcrimcn.Satiuscrgo eft clauoribus vcrbis aifercrc odorem duobus fpedari modis pofic: vno quod C ad corum 01 tum, alccro quodad corura opcrationcra. Hic ab eorum opcra- tione,quatcnusncrapc fcnfum afHciunr,odorcmin aqua ficri dcmonftrat. Dcmoftratio vcro huiufmodieft, Pjfccs&: oftrecoderma,in aqua olraciunt, eigo in aqua cft odoncofequutio notaeft, quia vbi fcniio , ibi fcnfilc prarfcnj. Afiumptio nota cft,cx quarto dc hift. anim.cap.8.vbi oftcnditur pifccs quidc nullum pcrfpicuum olfactus organum ad cercbrum tranimeans haberc\olta- ccretaracn.Qupd pluribuscxpcrientiis comprobatur,cfcam iiquidem non recentemrcfpuunt,fanguincm propnum erfufum fugiunt:qucm neodorent in loca longinqua fcccdunt,iolis odoratis c propi iis fpccubus in quibus latct, a pifcatoribus cuocantur, variil quc vcfcis ad qua? folo odorc auide accurrunt abiifdcmcapiuntur. Scdinftarc quispoilct, pilces in aqua olfaccrc rationc acris in aqua inclufi : Rcfpondct Ariftotclcs , ncque ibi acrcm adc/Tc , ncque fiadcftct,pifccs vllomodopoflcrcfpirarc. Primum itaprobat,Intusinaqua non adeft aer , ergo pifces non olfaciunt ratione acris.Cofcquutio patet* Ma- ior expcrimcncocomprobatur,qu6d aerem intra aquara contincri non poflc docct,quin ftatim fubfiliat^tque ad furarau aqu ar afccndat- Vtrem inflatum in aqua dcracrfum,&: deinceps pcrforatura pro cxcmplo adducit Alcxandcr. Sccundura,hac ratione aftruit.Pifces non rcfpirant, ergo acrem liccc in aqua adcilct non pcrtrahcrcnt: cx quo fcquitur,illos non rationc acris odorarc. A i- fumptio rcpetita eft in z. dc anim.76, &: in loco citato. Excipiuntur tamc m 6. dchift.anim.cap.ii^&a.dcpart.eorundeca.^.pifcesquififtulahabcntyVtBa- lena &: Dclphinus,qui fpirat,recipiun tq; acrcra,qu6d pulraonc prcJui li n t : 1- moDclphinos roftro cmerfo dormire ac ftertere vifos efife, Arift. i pdit.&: ratio adcft ETSENSILIBVS. 189 adeft(quam attigimus)id ipfum probans:nam refpirandi ratio eft a pulmone, A piiccs non habent pulmoncm, piiccs crgo refpiradi occaiionelcu rationeca- rcnt. Maiornoracftrcum rcfpiratiofit motus ipfiuspulmonis,&hic ficprar- cipuum illius inftrumencum. Minor pacer, quia vfus pulmonis & refpiracio- nis illis dccft: cum cnim refpiracio aercm cxcrinfccus rccipiens c6 ccndac , vc animalis vicam,calorcm illius inficum quafi vcncilacionc teropcrando, cufto- dicnd6que confcrucc , pifccs pro aerc aquam habenc, vndc lacis rcfrigcrari qucanc: hxc pluribus Ariftoc Jn fecundo dc parcibus animJoco cicato, & Ga- lenus in fcxco de vfu patc. cap.i. Pifces ergofinc rcfpiracionc olfaciunc,quod Aucrrocsiccm in fccundo dc anim.com. 7ittrtfu). Dc his min 9 manifcfturo crat, in aqua nullo aerc pncfcnce rcfpi- rare-pro quibus lcgacur Aucrrocs in ccrcio dc parc.aniro. cap. de pulmone,& Ariftot.in quarto dc de hift. anim. per plura capita.^iwwWw^.Relpirationcm Hippo.in quarta part.aphor.68, fpiritG vocauir,vt ibi Galenus facccur. Tcm- C poris progreflufpiricusillcinfpiracionis,accandcmin rcfpiracionis nomen apudMecticostranfiir. Mocumilluro pulmonisfignirlcat,qui parrima racul- tatcammalipanimanaturali proficifcitur,quo accipimus fereddimus fcu infpiramus&: cxpiramus acrcm,vt calornaturalis in cordc flabclletur& con- fcruetur, fuliginofumquc excrcmefctum fimul cxpellatur.dc qua rc pluribus Ariftot.&Galenus in fuisdc rcfpirationclibcllis.(Si quis crgo vtrumq;).Tam acremquam aquam humidam cfle cx fui natura fatcntur omnes * acrcm ta- men primo vulc Auerrocs in fccundo collig.cap.i.&: primo l'vx canc. com. 1 5 . colligicur autcm cx Ariftot.in fecundo dc ortu & int.cap.fc.&acute 1 egregieq, difputaturaducrfusGalcnum,&cxperimaaabAcchill.inj.dcclc.dub. 14. 0"ti \*fe ^Mor.fV 0 /A> *oo-,#f t* h AAflr tot**h>ffl 0 ' A**M y*p. 66 Otterum hanc aftc&onem a (aporolo prcficifci , ex odoratis &in- odorivtebxis perfpicuum redditur. Namquc elementa,vt ignis*aer,aqua r terra,inodtefunt,proptcrea quod quxexeis tumlicca,tum humida OlUjOJ : -*>  ; *.' ' '  ,9o D E ORGANIS SENSVVM, {unt,faporem nonhabcnt,nifiquidillis commixtum (aporem cfficiat. ^ Quapropter Marc odore habct, fiquidcm & faporem & (iccitatcm ob- tinuir.lt fal, Nitro eft odoratior. argumento eft olcum quod ex lpfo ex- trahirunNitru vero mams tcrreum eft. Praterea, lapis odons eft expcrs quia fapore carct: ligna c conrra , quia fapida.& horum ctiam minus o- lcnt,qua: aquatica.Adhxcex metallisAurum odore vacat,quippecui(k- J>or nullus ineft. AEs & Ferrum non carcntodorc : cum vero exuftum labuerint humidum, Scoria? illorum omnium, modora: magis reddun- tur. Argetum & Stannum , quibufdim metallis odorepraftant, a qui- bufdam fupcrantur, aquca fiquidcm funt. Quodfaporrccipcrecurinhumidoiamprobatumcll: quodvcroficcifapi- diiit(qux dux particulx dcfinicioncm odorisconftitucbant)nunc dcmon- ftratun Ratio proponiin hunc modum potcft : Quxcunquc fapore carcnc, odoremeciam nonhabcnc&quxcunquc odorcm obtincnt , faporofa func, &noncconcra: crgofaporeft qualitas naturapriorodore,&adquam odor confcquitur. Vis confequutionis indc fumitur , Proptcrca quod illadicuncur nacura priora& aliorum caufa , quibus pofitisalia non ponuntur neccflario, ablacis camen alia aufcruntur, ex Poftcatcgoriis & quinto metaphy. cont.16. AiTumpcioprobaturquod ad vtramqucpartem: probatioplanacft,&cxpli- cationc non rcquirit: tantum crgo fingula paucis expcndamus. ( Nanque c- lemenca). Elcmencaquiaiaporccarent, odorisfuntcxpcrtia.Saporc auccm carencquia commixtionc (icci cumhumidocx quafapor prodLir,dcftirura func:qui fieri enim poccft,vc clcmcnta, i.corpora (implicia& pura,quxq; pcr  ipfas quahtatcs conftitui vidcntur, mixtioncm duarum qualitatum cocraria- rum obtmucrtnt?concluditurcrgo,quiaficcumilloru,putatcrnr&ignis,hu- niidocaret: humidum vcr6,putaacris&aqux,(iccodcftituitur,clcmcntain- fipida prorfus c(Tc. Sed obncict aliquis Marc,quod eft aqux elemcntum & fa- porc prxditum. Rcfpondec Arift.in Mari adcifc ficcitaccm, ncmpc terrcam cxhalationero cum humiditacc pcrmixtain, ex quadcinceps fapor falfus cffi- cicur.Hxcinfecundoracceor.copiofiusdifpucatafunt. Sed inftabit aliquis, Ergomarenoneftclcmentumaquz. Refpondco cxeodcm quartomeceor. Mare non e(Te principium & elcmencum aqux,fcd id potius quod cx co prin- cipio& clcmcntofub(idec& manec,cotiusaquxlocum occupans,dulciflima illius partc atquc tcnuifiima a folc eduta atq; fublata. ( Et fal nitro eft odora- tior). Obicctioaliaquz probat tcrrac(lcfaporofam:nafuprafalquzdatcrrz (pccics vocata eft.Eodcm fpc&anc quzde lapide dicuntur. Hanc igicurdiluit> - Arift.oftcndenscum prxdominioquidcm tcrrcum&ficcumcflchumorcm tamc admixtufhabere, quod collatione ipfius cum nitro magis coftat, quo fal rj) (aporofus inagis&odorus eft,ob fuu exccfllim in humido. Argumcto cftolcu, i.fuccus qui cxipfo in maiori copiaqua ex nicro quod magis terrcu cft,excipi- cur.Dcfaleauce&nicroPli.li.ji.ca.7,& io.Diof.li. 5x2.84.6: 88. Gal.nonovol. de fac.fimpl.mcd.cawi i.copiofe agut:vcomitt5 quz Arift. noftcrin 4.ractcor. dc iifde alufq;cius generis,c6c.40>& alibi,&Plai;inTimxo cradioJt.Qupd au- cc cxfaleoleucxcrahacur,Chimicifacisdcclarar, qui tcftc Albcr.& Aucr.ex omni lapidc olcu cducunc. Oleum cande & qux illius natura rctineht, magis aquea cnc quacerrca , licct apredominioacrea jppri^fintjcolligc cx ArJft. in. * 4.mcc.Ioco citaco.vbi oleu a frigido cra/Tefccrc docer,quia partcs llli* humidc in aqua vcrtuxur,ex quaru mixcione oleu c6ftancius& craflius rcddkuna cali-' do icc,non quia ccrrcu (ic,fed quia vi caloris parrcs illz humidc aqucz tcttuio-* rcs ET SENSILIBVS. i 9 i  res exhalat,quibus recedcntibus,quod craflius aquar cft in olco mahcr.Scd c- gctiftamcceorologicafpcculacione.Nuncad rcm. (Lignaeconcra). Secuda parsallumpcionishicaitruicunodorcnim iaporcinfcr;,tnconi'equucionc, ac iaporodorcm inprodutcione:imo inlignisipflsdifcnmcnodorum rcpcritur ob faporis quoq; qua obcinec difFcrcnm. Nam quar mulca humidicacc acquc indigeu:arcferca(unc,vcomniaquinaquisdegunr,minimumarqucimpro- porcionacu(ica cnim fuperius loqucbacur Ariftoceles)laporcm Iiabcnt:idc6q; dcbili quoquc odorcpncdicaiunc: cconcra quxhumidiraccmopcimc pcr- mixtaScapprimeproportionatam cum liccoccrreohabenr,qualiafunc qux Gummicmiccunt, vcpinus,cuprcflus,abies. Neq;repugnanchxciisquxde falcdixcrac: quandoquidcm ibiin comparationc nicriloqucbacur,& fal ob copiam calidi tcmpcratummagis magifqtdigcftumhumidum habcc. Salc- B nim&nitrumacalidocoagulataiunt,idcirc6qucnon niliafngido humido diiTolui poilunc: folus cnimcalor in aquam falfam agcs cxprimcrc & quafi rc- folucrc omnem aquam dulccm poccft :n.im& frigus alioquin aquam faliam coagulare poccft,vc Albcrcusadmoncc.( Aurum odorcvacat). Vtina qucm- admodum ncquc olfactu, ncque gullu ,ica ncqucvifu,vcltacu,velaudicu pcrcipcrccur: nequc enim illius famcs mulcorum morcalium pcclora , ad cot indigna facinora pcrpccranda cogcrcc , quoc afliduc cogic. Odorc vcro & fa- porcipfumcarcrc paccc,cum minimum humidum fic,mulcum cerrcum,pu- rum camcn.Indicio cft, illud grauiflimum eflcygni cxpoficum non cuancicc- rc, non cingcrc , prxtcrea vcio rubiginc nulla obduci, qux cx crudx humidi- catis copia ad cxceriorcs parccs cxhalatx mctallis accidic: vel ( vc omnis fcru- puluscollacur)diccndumeft,maccriamquidcm meralloru cmnitim & ipiius auriaquam ciTc, fcd humidum cum eiusliccoperfc&iflimecommixttmatqj C compactum cflc: ica vc humidum illius a fuo licco nullo modo fc parari qucat, cenaciflimumqueinccrommamccalla habcacur. Quocirca Arift.aurum pu- ru elixari poflc rc&e ncgar#n quarco mcccor. cor.ifi.Ec Mcdict inepcc aurum fc purum dccoquere polfc putat in fuis medicamcntis, vc xgrocatibus cpe fc- rat.nil cnimab auro quam fordidiorcs quafda partes fua rlia cbullitionc fcpa- rat, qux fola caufa cft, vt minoris pondcris cuadac. Qcx dc JEtc tc Fcrro, Ar- gneco icem 6c Scanno adduncur,eodcm percincnc &. noca func:id cantum mo- neo, Alcxandrumfuilfc dcccptumquiaflcrat, Argcntumfc Stannum plus humoris habcrc quam xs&i. fcrrum:tuc cnim Ariftocclis racio nulla eflet, qui vulccxiccatamagismctalla iniipidiora ficinodoia magiseflc, vrdcauroau- diuimus,cui deinccps xs & fcrrum opponit taquam humidiora: idcoque ma- iori faporc, odorcquc prxdica. inmedio Aigencum ponicacquc Stannum: minus crgo faporis& odoris habcrc dcbcnt quam xs &fernim,minuique D humiditaris : magis vcro quamaurum,cuiustantum ccm parationc, aquca nuncupantur. Quid,quod aigcntum ad mixtionem auri quam proximc ac- cedir, ciufquc puritati, firmitati,ccnuicaciquc iubftancix pei (imilc eft-.quo flc vtdum liquefcic,igncnonabfumacur, ncqueactcnuecur,vc plumbum&alia: imo (i purum argcntum (ic, longioribus teraporum pcriodis,in auni m aliqua expartccommutaritradanc. Acqujminimumfitiplum quoq; rubiginiscon- trahit. Sed nonnullacx hisquxha&enusi)abuimus,chligcnrius trattari po- ftulac , quod ipJisrc&e cogniris dcfinicionc odoris alioquin obfture tradiram facilius pcrccpcam iri conftet.Primo igitur dubitari folet,vtrum odor in Cicco fundamcntumhabcat,vclutifaporin humido. Dcindeillud in quxftionem cadit , An cum odor a licco faporofo pcndeat , tanquam a conficicntc cau I .i, iapocabfqueodorccflequeat. Aducrfusailirmaccmparccm primacquillio- i 9 t DE ORGANIS $ E N S V V M, nis,hxctaccrc vidcnrur. Odoris marcria cftaer vclaqua, quarfunchumida, crgo odorcs in humido non in ficco fundamencum fuum habcnr. Corifcquu- ^ tio cx lc patct : Maiorcxiisquac fupcrius Ariftot.doccrcvifuscft. Iccmadue- nicntc humidicacc,puta manc,magis quam in meridic*autiorcs &cvalidiores rcddunturodorcs: qua ctiam rationc Ariftot.in partic. duodccima probl. 2. aic,apparcncc Iridc ob aque humidicaccm.plancasodorabiliorcsrcddi:Cam- phora iccm rof.v, viola*, &: alia huiufmodi f rigidiora & humidiora, maxime o- doraca func.Scd oppoiicum huius doccc Ariftocclcs,cum odorcm calidi &: fic- ci cilc non icmcl in fuis libris rcpecic,& cxpcricncia hoc comprobac i nam lo- cis&C ccmporibus calidioribus , odorcs inccnfiorcs a ftirpibus cmittutur. Pio hac quiftionc profiiganda dicendum cft, faporcm &: odorcm Wm') quxdam fcu quaUcaccs quafdcm fccundas cflc,qux primas fcquunrur.-humidum nepe M ficcu calidicacc mcdia qu r digcric, acq; pcrmifccc : diucrfam rame vcriufq; racioncm clfe,quia fapor oricur cx mixrionc ficci cum humido vincccc humi- n do, odor cx cadem vincence ficcoiyxw. Qux caufa eft, vt odor rtiaiorem cxi- gat caiidicatem,a qua cxci tari qucat : lapor vcro non tantam : Mixcionc vero illam humidi cum iicco ex qua fapor & odor , non fcmper pcrfecram ciTe , dc- clarant,Marc, Fumus, aliaquc huiufmodi no pauca.Scd huic decerminaciom nonnulla rcpugnarc vidcntur, acquc illud imprimis ! Odor eft cuaporacio fu- mofatcrgo nil cum humido habcc. Aflfumptio cft Arift.qui hoc ipfoarguincn- to, fuperius, olfa&um dc nacura ignis eifc demoftrauirconfequutio noca cft, quia huiufmodi cuaporacioncs,vc ahas cx priori mcc.oftcndimus ,quam pro- ximead nacuram ignisaccedunc. Prarccrca Anft.probauit quarcunqucodo- rcm habcc habcrc laporc:qu i ficri ergo potcftj vc qux ex rcpugnahtibus qua- licacibus pcndcanc,mucuo fc cofequantur? pcrfpicuum cft cnim, ea quar plus humidiobcincnc, fapida mngiscflcqua: vcr6 plusiicci,magisodoraca. Priori argumencationi quidam fatiffaciunt, diccntes A riitorclcm fiipra cX fcntetia C Vccerum no cx propria fuiifc loquucum. Mihi v*6 rcfponfio ifta abfurda ef- fc vidctur : quauis cnim dcnarura aiftheteriiibi cx fcncccia Veccrum Ariftoc. loquucum fuiiTc conccderemus , no camcn id de nacura odoris aflercdum ci- fcc. Dicamus crgo ibi Ariftocclcs praaiominium tantum odoris oftcndifle, &: id in quoa faporc diffcrt: quod iibi cunc facerac , cum de orru& fubftahcil odorum cx propofico agere nondum dccrcuiifct . Vcriim inferius hoc i- pfum argumcncum copiofius parcraccandurn cric: nuhcicadimiccacur. Ad fe- cundum refpondenr aliqui, odorcm &c faporem m codem eflcj fcd fecundum diucrfas parces. Ridiculumrcfponfum,cum&nos cxcadem parcc vtrtfqhe pcrcipiamus ! &: ii illud admitteretur , nulla Ariftor. ratio efiet : cum plus vel minusodorisinmixtisarguic,cxipfofaporepr2exiftenccor dicatur humidi,odorficci,ex iildem ta- mcnqualitat>buscfriciuntur,cumincade&cx cadcm parre finr. Infumma iaporeft qualitas fubic&i mixtioncm fequcns,& in eo innafccs:odor vcrd in- dc gcnerarur , imo cftc fuum in ipib gigni habet,difTerens tamcn a fono quod caufam in rcfapida fuarfubliftentixconftantem &c rcalcm habcat: & hoc i- pfum eft,quod nos fuperiodorcm (icci ..v :n acrc,vel aqua vocauimus. Pro quarectiam animaduertendum, Anftotelcm inhoc libcllovbidc hisfcn- filibus quod ad corum caufas ortumquc agit, difcrimcn iftud humidi , vel fic- ci vinccncis intcr faporem & odorcm non poncrc : ciim tam hic quam ille ex mixtioneficcicumhumidofiat: iniecundoverovolumincdcanim .quia de illisquod ad fcnfus mutationcm loquutuscft, iaporemhumidi cilc protu- liiTe, odorcm ficci. Saporcm inquam humidi, quando vt cx contcxtu ccntc- fimo fccundo, liquec is guftum ncqucac afficerc nili pnushumcfiar,quod faltcmalinguaoptimcprsrftari poccft: odorem auccm ficci , quia pcr infpi- racionem rccipitur , qux nonnifi halitus alicnius attcnuati ciTe poccft,hic ve- rohalicus naturamrei calid.c&: liccxretinct. Quarc concludacur:quoduis corpus (iccum, cumdcguftacur liqueficri&humcltarioporterc: quodfic- tiam valdc fic humidum, odorcm percxiccationem& euaporacioncm emic- cere. Argumcnco icaquc facisfaciendum cft, ncgando aiTumptionem , cum qualicacesiftxodori,& fapori,non cnbuantur ,nifi quatcnus fcnium fuum afticiunc: fccusdiccndum , ciim deorcu ipforum agitur. Excipics icerum cr- gonullum cftdifcrimcn intcreosquo ad naruram fubftantiamquc: Vcriim lanrfupra' rcfponfum cft. Ex hisdeuenioad argumenca pociffimaproquz- ftionc adduda. Ecadpcimumquidem Albercus rcfpondec,Odorcm cifcin acrcvclinaqua,quxhumidafunc,quodad cifcfuum fpiricuale quofcnfum moucc: quod vcro ad crte rcalc cft in (icco. Sed pcccndum cft ab AJberco, vc hunc rcalcm odorcm ica a fpiricuali difTcrercm nobis oftcndac : nam fi in fub- icdto fpe&acur, iam fapor cft,non odor : li vero vc ab ipfo cffcrcur & iam odor cft,con(idcracur , iam idem & qui rcalis cft fpiricualis habecur , m alioque rc- cipicur. Idcirco libcreafHrmandum eft,maccriamcx qua canquam cxcaufa odor proficifcicur, ficcum fapidum ciTc,id vcro in quo**9or &: naturaiicci hu- iufmodi , fic fcu recipicur,aercm 6c aquam:idcirc6q; Anftocclcs diccbac, harc duo fua humidicace ficcum fapidum quafi lauare quo Igf&i-ri ficrcnc , id cft , a ficcfcacefapidaafHcerencur,&: ipfamccodonfcrarcddcrcncur. x quo bc- ih- fcquitur odorem in humido non fundari vt argumcntatio fupponcbat. Pro fccunda argumcncacionc Alcxander confugit ad anripariftaibn : nam cum humidicacc illa , aliqua adcft frigidicas, qua? calorcm intcrrium Ho-- rumcogic, &vnit: harc vnica forciorrcddicur,agcnfqucinhumidum cauia cft euaporationis , cum qua odorcs fuauiorcs & inccnfiorcs dcfcruncur. Sed Ariftocelcs aliam viderur racionem proponerc in problcmare cicaco. Inquic cnim , cenucm pluuiam , fupcrucniencem ficcicati florum , ob calidi- tatcmipfamquzin floribus incft optimedigcrcnccm &:ccmperancempcr- mifccntcmqi,caulameuaporacionis&: odoriseiTc;liquidcm abcxuperanci i 94 DE ORGANIS SENSVVM, ficcodiirkilcquidaccollicur feu cxhalac : a multo vcro odorcs cxtinguncur, nccclTc cft igicur vc humidum in onu odorum a calido fupcrccur. ideoque A- ^ riftoc.ibi doccbac, partcs orbis tcrrarum qua: ad Oricntcm vergunt,odoran- tia valdc produccre : quat vcrd ad Scptcntrioncm,& quarad Mcridicm mini- mum,curninillisnimium multa humiditasaquca,calorem opprimcns,in hisvcropauca &cxquanullusqueatattolli vapor,adfit. Scd non multum differunt harc ab iis qux Alcxandcr. Dc camphora & aliis Concil . rcfponde- ret, ifta ctcrogenca ctfe, quocirca partcs quoquc calidas &: liccas habcrc , cx quibusodorcmanct. Sedccrriusdicipotcft, cuiufcunquetempcracura? ifta fint, odorcm quem emitcunc fempcr (icci rationcm habcrc , vt fuperius quo- quc diximus cum dc organo olfactus agercmus. Adfecundam quxftionem nunc nos conucrcamus : 6c ( quicquid Alcxandcr dicac ) conccdamus vcrum cflc quod proponicur, quancum adcogicationcm feu rationcm,non autcm quantumadrcm ipfam attinet. Saporenim illomodo prxcxiftic, hoc vcro g ncquaquam,fcd cum ipfo odorciimul cft : pofitis fiquidcm qualicacibus illis faporcm conftitucntibus, codcm tcmporc odor cum faporc confiftcrcpo- tcft.-fccundumcogitationcmcamcn prxcritfapor, cum pnclcrtim non eo- dcmprorfusmodovtcrqucgcncrctur:namque cx commixtionc ficci cum humido,calido adiuuancc, in mixco fapor oricur:cx illo aucc iam fapido, qua- licatcs odoriferacfapidi corporis ex quo cfferuncur rctincntcs , pcr acrcm auc aquamcalorcmcdiopcrtrahuntur:Quinimoficri potcft,in corporc aliquo faporcm quidcm adelfc , non tamcn tancam vim vc odor gigni queat. AoxeT /[' cvioic * xa/mdSnc dvxSvutxaic, J) oafJi oSera namyiic *) etVp-,*) ovraj t oi /u%i ac drfju- Q /ct ol j dc dvw*Ar ir*3^/W nunc appellatur , tcrrca magis cft acrcaque , ab illa autcm ficcitatem , ab hac caliditatcm maiorcmforticur:quoficvcleuiorfiac,&:furfuin magis attolla- tur. Hinchorumduorum halituum tot diucrfi cffc&us , de quibus Anftotc- lesin mcteor. Nuncillomm mcminitquicommuniorcsfunt,ncmpc Aqux, quxcx vaporc fngido condcnfantcgignitur,&: fpecicicuiufdam Tcrrx,qux cx cxhalationc codcm frigido conftringcnte aut calido incendentc procrca- tur. Hasfcntentias paucis rcfellit Ariftocclcs,&: primo illam qux odorcm vaDorcm cfTc ccnfcc , co quod Vaporcx aqua fiat, inad ipfum nil aliud fic i^J qnam aqua attcnuata.Indicio cft,quod fi conftringatur,itcrum fit aqua. Acil C mdcvclicinferre, Aquaminfipidameflc,&:qux laporccarcntodorcmnul- lum obtincrc . Qux omnia,iuperius dcclarara , iuc confulto omittit. Al- tcramitavrgcr, Siodorcflctcxhalatio, in aqua nullus cflct: fieri cnim nc- quit vt huiuCccmodi halitus fumidus in aqua cfficiatur,quinimo ibi cu m cali- dus &: ficcus ipfe fit,afuiscontrariis cxtingucrctur. Atquipatct abfurdi- tas cofcqucntis, cum pifccs in aqua odor arc paulo antca fit oftcnfum. Tcrtia opiniocxambabusiam confutatisconftarf, quarc ruitcx fcipfa: rcfutaturta- mcn ab Ariftotcle,argumcntationc vcrifquccommuni. Si(inquic)odorcft exhalacio vcl fumida llla fit vcl vaporofa, fequetur odorcs perdcfluuiaek fict: quod eft abfurdum : confcquucio noca eft, quia cxhaJaciones iftx non ahud funt quim dcfluuia corpufculorum furfum clatorum fcu confccnden- tium. A bfurditas confequcntis cx iifdcm patcre potcft,que. fupcrfus aduerfus Dcmocritum dc vifu fueruntallata: Nam prctcrquamquod corpora odora- ^ taanlducdiminuerentur,tandcmquecuancfccrcr, atqucdifliparcntur,olfa- ctusi fenfuTachisnon diftingucrccur. {iumSvpMn). Exhalacionis nomcn ali- quandoquidcm communc cftapud Ariftocelerri,icavr fpirationum vtrun- qucgenuscomplcctatur, tam fcilicetaqucum feu humidum , quam terrcum fcuficcum: (quaratione hoc rrominc vfuscft Ariftotcles in poftrcmis vcr- bjise6ntexcus,cumtertiam opinioncm infringic): propriatamcn quxdam fe- paratim vocabula acccpit : vtquod a tcrra rcdditur irV'* hoc eftfumidacxhalatio,aliquandcretiam w^T^JVf.i.fpirituofavcI flatuofa, in- tcrdiim gencris nomine,iravw>rfimplicitcr dicatur:quod autc ab aqua attol- lituriruiV,i.vaporfeu vaporofacxhalatio:quanqua&: hocnomeVapor ita Jatc r.n. , 9 $ DE ORGANIS SENSVVM aliquandoi"uniatur,vt \traitiqucfpiraticnctn,tjucnudmodum&haJitusrcu cxhaJacio,figniiicct. Scd mirum cftli figmficationcs iftas propoiire; horum no- minum fcruanda: linc,qucmodo Ariftotclcs in primis vcrbis conccxtusgcnc- ratim dc qualibcc illarum ttium opinionum vcr ba facicns dixerit, in hoc om- ncsconucnire^ Odorcmcncr3wuai7 kwJ ,acritcrrzquec6rouncm,cum prarfcrtim infcrius paulo hancipfama vaporc diftinguac. Ccrtccx aliorum cxplicacionibus vixhabcas quidpro rc hac rcfpondcas , nili cx noftra dicas Ariftotelem cclcbriorcmcxillis tribuspropofuifle fcntcnciam ,ad quama- lias rcferri dicac , quaccnus , vaporis natuta , non multuro ab cxhalationc fu- mida difTcrar,cum conficicnccm caufam candcm, matcriaro quoqi non roul- to diflimilcm habcat: Vcriufquc cnim efficicns , folis calor cft , materia,pqua & terra limul , licct in cxhalationc longc plus Tcrrar & licci,in Vaporc aqyx & humidi contincacur : im6 Cam func mucuo ncxu hi duo lulicus iuncti,vt al- B ccrum alceriusaliquidfcmpcrcomicccur,ncc vnquam viciflim inccr lcpror- fuslibcrcncur. Quocirca Ariftoccles rcm hancapcrircvolcns, ncmpc quq- modo alii ad hac icnccntiam rcferrcntur, fpcciatim dcinceps dc vno-quoquc agic. (Spccicsquxdamcerrz.) Cadroiaroh]cnonnullifignificariaiunr,dc qua Diolcor. Iib. $.cap.4j,&c Galenusnono dc limpl.mcd.fac. itcmPJinius hbro lo.cap. 34. fcribunc in fornacibus xrariiscx ccnuioribus acris,aucar- gcnci parcibus,vi ignis clacis,acquc ccftudini fornacium adhxrcncibus,cfHci. Scd non vidco cur nos ad vnam cancum cadmiaro vcrba Anftotclis rcftringc- rc debeamus,cum prxfcrtim lllius ortus non iit naturalis,fcd quodamodo ab arte. Quarc non itc vidco cur non dc omniBus iilis fpecicbus linc incclligcda, quarumipfc fubfincm cerciimcccor.rocminic,nepequxcx cxhalacionc ca- lida &: ficca in ipfis tcrrar vifccribus gignucur, funt harc  {Ott|t. irt  'ir .icui A ri* 1 ri.''' Cftt /uSp oZt cVP [yyt&i ^aroAauw 7o vypct & cV rtStndjfjutn^ 7$ cV reJvfcni^ Quod iraque humidum aeri & aqux infitum , alicjuid a ficco faii- do fumat ac patiatur , perfpicuum eft. Eft coim aer fuaptc natura hu- midus. , Ad condufiqnis huius perfpicuicatem &: certitudinem magis paccfacien- dam,Vctcrumicnccntixinterpoiiiue&:rcfutatarfunt.Sententiaplanacft.De rationc vcroachonis licci in humidum, in volum.de orcu 6c inceritu alias dif- pucauimus. Ncquecium qualicaces primxagcnces,a:qucagercs>aut pacien- tcsarque pacicncesfunc,cumaiopcrfcdcionem reifequacur:idc6q; calidum vc pcrfe&ius, magis agac,& iiccum minus ab humido paciaciir, magifque hu- mido rciiftac. ( Omnc iiquidcm agcns nacurale , non minus pro fuimec confcruacionc rcliftcndo , quam pro libi iimilis gcncracioneagendo laborar, quicquid MariiLPacau. & AJbercus dc Saxon.dixerinc.) Arguxncnco cft,Hu- midumfaciliusiniiccum(vtSimpUciusadmoncc)quamliccuminhumidum pcrmucan:hoc dcclarac( iiquidaliud)Hebcarum fcbnum incorporc hu- mano dirHcillima Curacio,ii prxicrcim cxccrcio illogcnere fuerinr, quod a Galcn. infccundo de diMcrccns fcbr. cap. 8.&: 9. Marafmodes nuncupacur. Dc acrc , qua nempc racionc humidusclfc dicacur: loca fupcrius addu&a confulancur .Coniidcranda cft parc icu 1 .1, -m^a n , quam nunc A riitOccles pro- Acrcvfurpac. Alias oftcndi propriamSpiricusiignificacioncm^omnibusin linguiscifc vencum,cranifcrricamcnhocnomenaliquandoadremomnem qu fub aipcctum fcu icnfum non cadic, iiue corporea ea iic , flue incorporca. r.iii. i 9 8 DE ORGANIS SENSVVM, Hinc fummi, & prxpocencis Dei,hinc naturz, hinc animz, atq> binc humani ^ corporis fpiricus (qucm Hippocraces impccum facienccm vocac) cflc dicicur. Acqui acr,ad nacuram hanc fpiricualcm in comparacione cernc, & aquz,pro- ximcacccdic : quaaffinicacc& limilicudincnonfcmclapud Ariftotclc Spiri- tus nomcn forcicur. Declarauic id Ariftoccles cum in conc.;4.prioris vol. de phy.aufc. Vctcrcs illoslaudat,quod dc principiis rcru naturalium loqucntcs, atquc fubic&umaliquodvnumcontrariis principiisftacucnces,non igncm, auc aquam poncrcnr,fcd acrcm: quippc cuiusconcrariecaccs minus fcnfu ap- prchcndcrcncur,quam ignis,& aquz.Humidus cnim quidcm cft acr,imo hu- morc ipfo pociflimum confticuicur , aqua tamcft humida magis cflc fencicur. calor cciam acris, minus quam ignis fcnfum mouct. Scd nodus quidam ifquc non obfcurus folucnduscft.Etcnim Ariftotelcscum dcolfaccus organofupc- rius loqucrecur,odorcm ,fumidam quadam cuaporationc ab ignc profectam cflc afleruic . quinimo hoc ipfo probabac,zfthcccrium olfattus igncum cil"e,i. B qu6dabhuiufmodicxhalationciicca,realitcrafficeretur,cuius camen con- trarium difcrce hic aducrfus Vccercs aflcritur.Qu;d,qu6d ab Ariftocclc in fc- cundo dc anim- Odor. W fatJ vocatur,qux fane appcllatio,no fpccici fcu for- mx,fed corpori conucnit. Quxftio ifthxc obfcura eft,& ad cxplicandum dif- licilis , quam ob caufam inccrprzccs nonvnanimcshabuic. Auiccnna Placo- nem fequutus infcxco li. fuorum Nac. part. |*> ca. 5. putat omnino odorc cum defluxionibus fcu euaporationibus fumidis quibufdam ad nos manarc. Id confirmat expomis,quxflucntibus cxipfisodoribuslongo tcmporisfpatio corrugantur,ac li fubftantia ipforu in qua odor incrat, per halitum digcratun Itcm quia corpora com pacta nimis, non cmittunt odorem , n iii aut manibus primum calcftant, aut ignc ipfo , quo rcfoluantur. Prztcrea odor impcdicur flancc vcnto, quod ccrcc non ficrct, niii vccus in aliquid rcale , & corporcum, non auccm fpiricuale agercc. Imo Ammonius hoc addebac,'nospcr graueo- lcncem locum aliquandocranfeunces, fudario nares obcurare , & aercm qui- C dcm rcfpirare, cccrum camen nullum odorem percipcre: indicac hoc,fub- ftanciam aliquam acrc ipfo adco crafliorcm , a rc olentc deflucrc , vt aditum ad ingrcdiendum per fudarii meatus haberc ncqueat. Maximo tandcm indi- dicio elTc potcft , vna cum aliqua fubftantiz particula odorcs cmanare, quod &tempcrationcmcercbri mutant,(id fiquidcm aqualitatc tancum corpo- rca cfficitur ) & manib' ipfls aliquando odores ad nares extrinfccus acccden- tcs , acrcm dimoucntes pellcrc valeamus. Quz omnia przrerquam quod fu- pcrioribus addudis locis, ex Ariftocclccomprobariqueunc, co ctiamcon- iirmancur,qu6din concexcu fequcnri Frigus,odorcs hcbetarc &quafl fuf- focarc doccbit. Hocfancnullomodoflerecniiiodorescum fumidaquadam cuaporacionediffiucrcnc. Auerroes auccm,in fecundodcanim.conc.97.7^ 4 & 101 . vt partcm Ariftotelis vcriorem , (a qua non multum Plotini fcntentia j} difcedit)cucrctur,aduerfus Auiccnnam probat,odorismultiplicationcm fpi- ricualem uncum cflc, ncmpe quiaacroblequens , quemadmodum foni$, coloribufque cft peruius , ica odoribus: quos cum ipfc pcrcepic , ad nos cranf- mictirolfactuique impcrtitur. Quinimoprobar Auerroes mcdiaextrinfcca, fcnfllia cum corporibus in quibus exiftut , nullo modo poflTerecipere. Verum aducrfus Auicennam flcargumentatur: Multa animalia ,a longinquis rc - gionibusadefcammouentur,ergoodores pcrfumidam exhalationem non multiplicantur. Aflumptio probaturcx vulruribus ipfls&tigribus,quz(vC fcrtur )cadaucra inhumata in aliis vrbibus perfentifcunt , imo a quingcn- tis miharibus aliquando ad ca dcuoranda profccta funt . Confcquutio noia L ET SENSILIBVS. i 99 nota c(t,ctenim a qucnam ad illum fintm moucrcntur?ccrrcafcnfu:ac quo A fcniuinon fane ta&u,nonpillu,non vi(u,noh auditu,cum obiccla ipfadi- ftantia lint , &: auerfa , (onoquc& vocecarcanrcrgoolfa&u. Ex quo jcquicur nccciTanoodorccadaucrum ad huiufmodi animalia pcrucnirc.Quopoliro, quis locuscxhalacionifumidarrclinquerur, cumillaad racam djftantiamul- ciplican nequcac?Prof"c&6 vcrum hoccifc fatcndumeft,cum prariertim ob- ic&um omnc fcnfile,quod pcr mcdium pcrcipitur,arquaJitcr(niu* quid lmpe- diac)vndcquaque coprehendi dcbcat,ita vt fenfilc fic vcluu ipfum in circulo ccncrum.Nifi vclimuscorpusadeo paruum,qualc fumida cxhalatioeft, nul- la fcruata proporcionc,maiorcm adhuc cxccnfionem , cxtcn/ionc jgnis (qua* maximacft)fufciperepoiTe.Addit Aucrrocs , ii admrttaturicnrcntia jfta, to- rc vccxhalacio illa dcfluens,auc acrcm alocoiuo ali6pcllat,aut pcnccrcr, n quorum vnumabfurdumeft,altcrum nullaraciofuadcrc pottft: iiquidemfu mida exhalacio, xque acque acr ccnuis cft,illiulque natunr periimilis . Addit Aromonius racioncm nonleucm,adPlatonis&cAuicenna:fcntcntiam rcfuta da;EtHuxio(inquic)omnis,corpus cft, &' huius quilibcc mocus nacuralis : nam velleuceft,&confccndit:vclgrauc,&:adimum tcdit. Acquifuaucmpomio- dorem omncs xquc fcntiunc,fupra(inquam )&infra,ahcc recr6,adtxcris &: a iiniftris , mancnccs . Concludic crgo Auerroes , Vc colorcs in Diaphan (uc,ica odorcs in mcdio cfle,id cft,natura illa comuni acris& aqusr , odoris (iif ceptiua,fpiritualiter rccipi. Et quoniam aliquis ftarim vcntos abduccntcs &: reducentes odores obiiccrc potuiiTcc,addic,odores iimilitudincm quidem c- xiftentia: in mcdio cum coloribus habcrcodorcs camcn,EiTc minus fpiricua* lc,coloribusipiisobtinuiiTc(fiquidcmacauijsmatcrialibus magis pcndcnc) idcircoque vcncos acrcm auc aquam agicantcs,acquc ad hanc vel illam parre C pellenccs,odorcsimpcdire . Imo hoc ipfumionis accidit,quos tamcnnul- lus corpora eifc airirmabic,cum a paflionc cancum in acre crficiancur. Auicca na hzc cx parcc pcrfcncicns,priorcm Aucrrois argumcncacioncmfoluic : Fu- midam(diccfis)cxhalacioncm illamad ranrum inrcrie&u fpaciummulripli- cari,non quia cxccndacur,fcd quia k vcncis co propcllatur. Ncc lcuis eft folu- tio(vcquidam pucanc)licccncqucfcmpcrvcncosrlarc cumodorcs ab jftiuf- modi animalibus percipiuncur, probarc poifc videacur Auiccnna, ncquc ra- rioncm rcddcrc,curnonabhominibiJsquoquciidcm fcnciancur odorct, vc- poteadquosnominusquamadcigres vel vulcures cxhalaciopuliapcrucni- redebcac . Caeterum vt aliquid addamus,quodnonmindsmcmentiaducr- fus Auicennam habcat,iis quas fupra funtallata,quid dc piicibus in aqua olfa cicncibus afFcrrct? Quid tandcm dc rcbus quibufdam minucis odonfcris p quc odorcm quidcm aiiiduc emiccunc,non camcn euanefcut aut didipantur, cumalioquin id chScioporccrec,lidcfluxusifciaiTiduecumodoribus cmana- renr,qucmadmcxlum Arift.ipfe in duodec.part.probl.8.obiicit?Poftrcni6ol- f.i.ttis hac racionc T.ictus cilct , qtiodcftabfurdiftimum,cumnon modora- tioneobic&ijvcrum ctiam mcdiia Ta&u diftinguatur . Ammonius vt has li- tescoroponcrct,ftacuicaliquando,nullam iftarum opinionum fcorfimlum- ptamcdevcram,(imultamcnfumptas, omncs admrrtendas. Aic chim, qui bus olfaciendi fcnfus cfl hcbcs, vt (uibus, dcfluxionibus ciTc opus : iis vcro in quibus hic fcnfus mcdiocritcr vigct,vt hominibus,mutatiohcm acris fufficc- rc:cosrandcm quiacriccr&: cxqui(itcolfaciunr,id fatiupcrquchlbcrCjVtacr fitodoribuspcruius. Vcrum praucrquam quod Ammonius ( fuomorc)nonr fat cxplicat quid velit,in eo ccrte rcprchcndcndus eft, quod i diucrficate na- turx olfacicntis,dcfubftantiafeu ciTcntu odorum ftatucrc vellc vidcatur.ica r. iiii. 16 o DERGOANIS SENSVVM, vtnon vna cerca dcccrminataq; odoru nacura fit,fed vniusrefpccru cxhalatio, altcriusvero nequaquam.Quaproptcr,vcinuicc has rcpugnantcs fcncecias ^ cocilicmus,diccndu nobis cflc puto,duo in odorihus clfe fpedanda , eiTentia ncmpc ipforum,corumdcmque fubiectum& quafi vchiculu.Eflentia eft,fapi dum humidum in ficco,fcu ficci fapidi paiIio:vchiculum verocft narura com munis aeri& aqux, qux fua quafi ablutionc odorcs elicit , quos dcinceps ad nos ipfostranfmitit.Hxccx orc Ariftotelisfumptafunc,vcpacct fed adden- dum,in illa ablucionc calidum vcluci agens concurrcrc,qui pcr modum qua- fi cxhalationis odorcs omncsa qualicacibus illis maccrialibus cducic . Gigni- turcrgoodoracalido,cduciciirque,abluitur deinccps ab humido acns&a- qux, a quibus tandcm infcctis ad nosper partcm poft partcm, autad pi- fccs tranfmittitur. Et hoc ipfum eft cuius nosmcminiiTc vulc Auerrocs, odo- rem nempe mulciplicari quidem fpiritualiter: non camcn ica vc color& fo- ^ nus,cumillcacaufismagismaccrialibusproficifcacur. Excipic aucemcor- g poraillaodoraquxnonnifi per rarefadtioncm odorcm cmittfercqueant,vc thus,myrrha,(ulphur,aliaquc huiufmodi,quod pcr accidens& rardmul- tiplicacione odorum vfquc adolfa&umnccciTarium e(Tc aftirmat . Nulli ita- qucmirumli Ariftoteles aliquando odorcfn fumidam cxhalationemablb- Jutcvocct,non quododor (itipfafumida cxhalatio,aut ncccflario eumfu- mida cxhalationc,fcdquiaodordclatusab aerc& aqua abluente fpiritua- literquidem,vt Aucrrois argumcntaprobant,fcnfum olfactumafticir,non ita tamcn quin & matcriahter quoquc fcu realitet aliquantulum inficiar. Imo Ariftotclcs idem,infra dicct odorcm cum fpirituali cuaporationcrc- cipi,id cft cum aere fpiritualcm naturam habcntc.Omitto qux per accidcns fiunt : nam tunc planior adhuc Ariftotclis fentcntia eflet. Aucrroes itcm in tcrcio colhg. capitc trigcfimo fcxto,& inhiscommcntariis adhxc tan- tum rcfpicicns,odorcm per fubftantiam aeream & vaporofam a re odora- ta dcflucntcm cfrici , vaporcmquc ifttfrm tam in aqua quam in aerc recipi, abloiute profcrt.Hnicvcritati,omniaomnicx parte reipondcnt. Nam & A- uicennas rccic Ioquitur,quatcnus ncmpcodor nonomnino fpiritualiseft, &pcr modumexhalationiscducitur, atqucab olfaciente attrahitur.Et A- uerrocs nondccipitur.fiquidcm odorpfoprienon cftcxhalatio,vtAntiquiaf ftrmabant,ncquc cum cxhalationc necclTariodcfertur, vt fimpliciter docet-' Auiccnnas.Hoc patet,quandoquidemab vnogtano mufci multus odoraf- liduemanat T nihilotamcnminoris quantitatis quantumuis temporis mccr- uallo.confpiacur: facisfacercautcm corummutuis obie&iohibus,expoficis vnicuiqucfacilc admodum cft.Sed tollenduscft fcrupulus , qui reftat ,atque j > cxnoftra prxlcrtimdcterminationcorirividctur.Sequiturenimhac rationc dicendi po(ira,olfatum qucndamTachim dici oporterc,(i prxfertim confpi- cuailla&accidentaliscuaporatioadiit. Rcfpondcnt aliqui,Tactum fun- gimuncrc fuo,mcdio intrinfcco &congcnito,qualitatefque primas pcrci- pcrc : olfactum vcrd cxtrinfeco mcdio vti,& m qualicacibus fecundisvcr- fari,quocircahunc illumdici non poiTc. Atqui lihocfat cflec, obic&ioca- dcm Ariftotclis, & Alcxandri aduerliis Dcmocritum ,qui vifum perdeflu- uiacffici ftatucbat,incapitcdc xfthctcrio viius (upcrius adducta, nullum prorfus momcntum haberet. Addcndum eft crgo, olfactum non cfle Ta- ctum,quta non rcalitcr,(cd fpiritualitcr tantum ab odore afticiatur, dum ab coad actum fcntiendifdcducicur, iiquidem non proprie' cxhalatio (it qux fcnciacur.Scd hxc& alia pluribus in fccundo dc anima difpucauimus. A    ! * ET SENSILIBVS. t0 i A t"n Ti ouoioh; i to?c t^eeic vott x) ir r&dipi, oTor d>oouHpyouydva*%ovoribus appcllctur,anteaa nobisfuitcxpofitum:cum ncnipediccbamus,(i (tait.ov ydp uU t?it tofti rtToatppatrHy AA tfi.A^* 0 * KSH  x U% tc /^P > Jfr ^t^w* V Tf- &j /wfy/or AvrutjlT3f ifrTinMti)  f** ^ 7 ?f*" v ^f 0 *  Oi $ nu> ujynwrtceicrd tg-oudfa. Idc. roiavrac J\\wduttc^ 0id^cy7ctf rr, oxwn&ft a rhu iioi!w y tuc. dr  J[vo aj&iatuv fylitraf ro nJfi ai aut ad appetea- tiamquicquam conferunt,iedcontrarium potius efficiunt. Vcrum cft cnim, quod Euripidtin vituperans Stratis ait.Quando lensdecocjuitur, vnguetumne iniundKo.Qui nanque noftratempeftatejiuiufmodivir rcs (odorum fcilicet)in poculiis mifccnt,voluptatemuTuctudine cogunr, doncc vtique ex duobus fcniibus fuauitas proucniat, veluti vna, cx vno. Spcciatim magisdefceditad traftationcfpccitrum odoris.primumq; eos vitupcrat,qui ,vt Plato in Timaro cum dc guftu & olfaftu a) qux non pro mixtura illa ccnax,qua chirurgi ad fananda vulncraaluquc morborum gencra vcun- tur,fcd pro condimcntoomnibcneOlcntcaccipicdacft.Aoxantiquisvfitata propriequc commiftioncmdiucrlbflim odorum,addito oleo,ad vngeda cor- pora,dc]iciarumatqucluxus caufa , apud ipfos fignificans . Non dubium cft crgo,Stratidcmdclcntcloquctem,moreComico,nomine vngucntiabufum J) fui(Tc.(Tww''M}faporisfacultaseftnutriendi,vt ftpcrius docori :odoris veropcr fc dcJec~candi& aliquoccia modo iuuadi, vc infra coftabir. Ilfud infu permoncrcoporccc,flliudcilcarc(apidanafcijaliudad faporcm obefcas&r nucrimcncumconfcrrc:hocfiquidcmmodo,prfaris rancum fpeciciodofcs, illo ver6,omncshabcnt.Prxtcreaodorcs pcr ic,nullum (i ipfi fpeclentur , ad cfculcnta & poculcnta momcntum habcnc? conringit tamen,fi curri aiiis fa- pidisnucriencibusconiungatur,(quod prxcipuuitt Artis coquinatiar munus cft)vr cum illis vniti aliquid ad cXufcitandam appctcntiam,& notricnduani- mal,faciant.Nulla ergoin vcrbisPhilofophi rcpugnantia adcft, quanuis hoc aliqui cuiirccre vcllc vidcantur.Qnod ite dc rffclle adducitur,in quo idemvi- deturcfleodorpcr fcdclectabilis,atqucpcraccidcrrs, cum vtcrque incoin- fit,nullum momcncumaducrfus Ariftocclicam diftriburioncm habcc: ficjui- dcminmcUe,menca,alufquehuiufmodiherbisaucflonbus,racionc tantum? 7 io 4 DEORGANIS SENSVVM, maccrix odorcs ifti idcm eiTc dicuncur, rc camcn & diucrforum rcfpcdu,dif> fcrunr.odor cccnim in mcllc quaccnus nucric & a rc gull a b 1 1 1 oncur,'pcr acci- ^ dcnsodor nuncupacunquaccnus vcro dclcdar,iuuacquc,nullam nucricionc refpiciens,perfcdicitur:& hocmodocancum homini proprius c-tL rcliqua nanquc amnunti.i,olra&u qutdcm&ipfa przdica func, cxquificcquc iftiuf- modiodorcspcrcipiunc,noncamcn fuauicaccm illorum diiudicanc,iifque quaccnus fuaucs func dclcdancur. Trf^ % juSplff off$pxr7or ftcr ar$pdmt%%{r'n j K^ff^c %VfJto\7tfgVfiirn)K) aXXug fyivrjStr vtp Hpnfuf larpoltpor^xdxtirur /ufy/ ' 7o avfxfit^nxoc fctw n*f\v^  ^v^ir Iku ' , cs'3^if'*: wf^u,adcfluxionibusdcfccndcncibus orcatiquasGraecicomuniccrirmat^^f AfW^-w vocanc.Inhuncergo vfum na^ cura,quc perpccuicaci&conferuacioni rcnun ailiduc ftudcc,odores genuic,vc iilarum viccrcbrumccmpcracum, id cft ad calidiorcm iiccioremquc craiim rcdu- N ET SENSILIBVS. ioj tum,(quomodo odores hoc pra-ftarc poflinc fupcrius fuit cxpoficum,& infra A quoque cx parre declarabitur ) iftarum argricudinum caufa e/Tc ddincrcc. Qui cerrcodorum vfuspcrfpicuus cft :ctcnim vc Aucrroes in tcrtio collig. cap.pcculiari dc olfa&u aic,Maior odorabihum pars fngidasxgricudincscx- pclhc-.omiccononnullosquosegonouiica odorc florumac prxlcrcim rolaru inquibufdamfuisflrgricudinibusiuuari,vccofolo in fanicaccm rcftituanxur. dc qua rc copiolius infra. H' ffi y& rpofri  $ Vwtrf otrfine ci Tsv tyxifxXov ifefi rluj ar xvrxlc ^ 3%pfto'rnr' tucporn^ vytettortpoic t- %H ro- fcns cft,animal viucr,cum primum abicrit,intcribit. Pars itaque illa,quxic- dcscft&: fundamcntum caloris,Origo vjtxdicimeritopoterit.Corhanccf- fc affirmant omnesrcft cnim calor natiuus veluti ignis,nunquam fcilicct idc, C vcluti ncc flamma pcrmancns,fcd ex humido quoalitur,contincntcr &: fuc- ccfliucflucns.Qucmadmodum autcm mundushicinferior,abfque motu&c Iuminc fupcriori orbiu condftcrc aut regi ncquir,ita animalis vita ablquc afli duo cordis motu,fpiritibufq; ab co gcnitis partcs (ingulas animalis quafi illu- ftrantibus mancrc non poteft.Potcft aute calor hic non vno modo corrupi ac queextingui,fcdpluribus:nam&: acontrario,ncpcfrigido,vtaliisctiaquali- tatibus accidir,&:(quod calori tantum proprium cft)a dcfctu alimcnti ac pa- buliquoalicur:prionllc modusviolcntus vtiquc fcmpcr cft, &: appcla- tur,poftcrior qui dicitur,&: naturalis &: violcnrus cflc potcft. Naturalis quidcm:namomniacorporanaturaconftantia,nullaquoquc acccdentccau fa violcnta,aliquando ad fcnettam tandcjnquc ad inccricum pcrucnire,id eft D fuum vire. periodum abfolucrc neccflc eft : Lapidcs in pulucrc ccmporis pro- ccfludiflbIuuncur,Plantc^rcfcunr,Animalia pereunt:vioIcntusautcm(vta- liosinprcfcntiamodosprxtermiccam)cumcaIor incernus aueius acquc in- tcnflorquam parcftrcddirus,cocumalimcncum adfuinutricationem ido- ncum&: paratumftatimabfumit,atqucita pabulo fuo dcftitucus cxtingui- tur.Huicitaqucincomodonatura,im6Dcusnaturx Dominus &: Magiftcr in animalibus, perrcfpiracioncm,&: cranfpiracioncmconfuluic .EftillaPul- monis,fcpci cranfuerfi,&: mufculorum Thoracis mocio , hxc arceriaru ambx co rcfpiciunc vc calor inficus animalis fua vencilacionc rcfocillecur,&: confer- uctur.Hocdercfpiratione fat conftac:dc infcnflli illa tranfpirationc,quam motioncm arccriarumcflcdiximus.Galenus inquincodelocis afFcct. capice l'cxco,cxcmplofumpcoab animalibus diucius in cauernis fi*b ccrramlaccn- tibus* ET SENSILIBVS. Z07 tibusa muIicribus"''M.o.ir pacicntibus&afcrtu in vteromatrisexftcntc, comprobat.Scd tollenduscft vnusaut altcr lcrupulus qui ex propoitisab Ariftocclcoriri vidcrur.Odorcs pcr fc(air ipfe)func homini propni : (i hcr vc- rumfic,omneshomineshifccodocibusdelc*%> r*r.-mwiii -narr 'om/rtON >v^ ttrr^ .? 10 g DE ORGANIS SENSVVM, nc aliqmini fui dclcttatio.fed cognitionis &: aducntus cxultatio cil , quam o- mnous modis fuis illis gefticulationibus oftcndir. foT:r al 'rt (AtXirtaf miHGi nyccff imiXt,Xjtff tffl fxaxfcZr uvp^tixuv $a&-,o&c xaXvoi rivtc oxritrac. x) r^j SuXarKar a! vp*f,  '"odoramcntaatqucacutccciam fcntirc. Inc- xcmplisr^V^^^Animaliaillamtclligitquorum corpusincifurisprecingi- cur,atit ca partc tantum quae ad ventrem auc vcraquc , ncmpe cam quarad ve- cuquam quaraddorfum attincr,ncco(Tcum quicquamdifcrctumautcaincir, fed quid intcr hosc ipfa mediu contincnt , quippe quarcorporc duro, intus pa- ritcratquc foris conftcnc,&:(pauciscamcncxcepcis)diuiladiuullaquc viucre po(Tunc:(i prarfcrtim cumpcctorc,aut caput , aut aluus, (quar trcs communcs partcs in lllis pcrfpicuc; funr)rcmancac.Eiufmodi vocam*apcs,crabroncs,ve- fpas,dc quibus Arift.in prioiidc hilr.animahum c.ip.i .&: in 4. ciuidcm cract. capicc primo,4.9&: 8.vbf idem quod in hoC conccxcu rcpccic, Infetca nempc omnia cam pcnnashabcflcia,quamiisdcfticuca fenfum olfaccus obtinuillc. ( Vcluti&apesquod ad mcl). Ahqui itaaccipiut: Apesmouerifload mcl,qua- doquidcm ipfonon nucriantur,fedadHorcscx quibusdcpaftismcl pariunt. Scd (i hxc rctineamus infcrcnda crit vis Ariftotclicis vcrbis. Prartcrca in 4.de hift.anunaliu capicc octauo di( ercc arKrmatur,apcs mcl ipfum procul fcntire. , 94 DE ORGANIS SENSVVM, ' Quarc veriusaffirmandum cft,apesad mcl lpfum moucri, non quod ipfc e- iomunr,fcd quod cx acrc dccidic,&: maximc fidcrumcxhorru: vndcinpri- aurorafoliaplantarum mcllc rofcida inucniuntur. Dchuius nacura va- t cxticcranc fcnccntix :llIudconftat,mclhoc pnmum tcrrathalitu infc- wtum,mox c frondibus ab apibus cpbcum,candcm in luccrculos fuoru aluca- riorum rcpo(icum,ad hec,fuccoflorum corruptum,quafifordcfcens,formam illammcllisquamvidcmus rcciperc.Hax Plin.lib. x i.cap.6,&: ii.(Etgenus quoddam magnarum formicarum ) Vacab.ccnfcc eflegcnus illud culicum quodMulionu appcllacur,apibus infcftnm,dcquibusPlin.codcm in libroca- picc i8.Scd crrar mccrprcs ifte,cum hic dcgcncrc non culico , fcd formicatu non paruarum fcd magnarum fcrmolit . Galenus hbro nono Dc limpli- cibusquoddam animaleilc ait.quod in vcrmiculorum gcncrcponiccuhci- bus (imilc,&: vitium oculos crodcs:Ob (imilitudincm paruitatis iftorum am- malium,gcn 9 hoc formicaru,fcnibasappcllatas erte nonnulli alfcrut. Verum in hos idcm qnod in interprctcm argumcntum conucnit : hic liquidcm ma- gnarum non paruarum formicarum mcntio (it. Vtcunquc vcro fit , Ariftotc- lcs in quatto dc hiftoria an malium, capitc primo , formicarum quarundam pcnnas habcntium mcminit: pcrfpicux funt iftxomnibus,&: non mcdiocris quanticacis.Plinius libro vndccimo , capicc crigcfimo primo , Indicai u m fc- pccntrionaliumformicarumvolancium mcncioncmfacic.quas odorc mul- tum vigerc prodit. Alii in Indixoccidctalis prouincia quadam,formicas fca- rabcorum magnitudinc rcpcriritradunt.(Purpun)dchac Arift.libro oda- uo de hift. ani. capite fccundo&: Plinius libro nono capitc trigefimo lcxto &: pluribusaliisfcqucncibus,copio(a.Colligendum:pifccs olfacere nonramcn quia rcfpircnc , fcd quia cumaqua fimul odorcs capianc , capiunc autcm non quia pcrtrahanr,fcd quia aqua vfquc ad olfa&us illorum organum ducat odo rcs.ibiquc periiftcns fcnilonem producac: Ita dc acrc dico,rcfpectu coru qux nonrcfpiranc&: inacrcdcgunc. . cfrca 3 out&rtvtraf , ol% c/uoiac Qartpov . A/o xav )biofmT$*A/t$f , & /Jp t^et 0Ai- idtax*/\ut  JWctT*/ opft.  crx>Jip6p^a/\(ua , ovx i- %jH . St6qu;rcx verbisThomarin huncir.odu commode proponi acquc intclligi poccft . Q^iarrirurolfaccunc&: fpiratione ammalia iftiulmodi odores pcrcipianc , an pocius aliquo alio lcnfu , ab omfti- " bus aliisqutnq; fcnfibusdifcrcpancc. Vidccur fanchoc argumcntum coclu- dcrcfcxcoid coscfliccrcfcnfu. Animaliaiitiufmodi,dumodorcsicnciuntdi- uerfo afticiuncur modo,quam dum quamuis aliam fcnlionc m cxercenc, ergo aiqucm alium fcnfum prxrcrquinquead idmunus, adhibcnc. Aflumptio noca cft,quod ad quacuor.Quod vcioad olfactum probacur,quiaolfa&usfpi- racionc cfticirur, qua carenc animalia ifta , vc fupcrius fiiic oftcnfum. Confc- quucio probatur,quandoquidcm fcncirc cftpati:cx quodiuerfus fencicndi modus diucrlam quoquc pnricndi racioncm confticuic , quse icc diucrfam pa- tiendifaculcaccm mdicac: Confirmacura fimili: diuerfus (iquidcm agcndi modus:diucrliraccm agcncis caufx dcmonftrac , cum a calorc vchcmcnciori, calcfaclio vchcmccor oriacur. Huic tamc fcntcntix rcpugnat argumcntatio q Arift. qux ica habcc. V bi idcm fcnlile, ibi idem quoq; fcnfus cft, In ifta pifciu acque infcfrorumfenfionc,idem fenlilcadcft,ncmpcodor,crgo. Propoficio pacec , i\ facu lcaccs racionc diucrficacis obic&orum inuiccm fciugi verum iir. A Humprio icc m perfpicua. Vc qua"ftioncm profligec Ariftotclcs,tandem air. Eodcm quidcm fcnlucunccaanimaciaodorcscaperc, vcpofteriorargumen- tatio colligcbat , non tamcn codem prorfus modo. Quam diucrfitacem in primisexplicat,moxpcrfpicuafimilirudine confirmar. Vcrum prioriargu- mcncofacisfacicndum. Dicamuscrgo, opcracioncs quidcm fpccificasacquc circncialiccrdiucrfasfaculcacem quoqucdiucrfam indicarc,(huiufmodi (unt pura vidcndi,audicndiquc afcio) Ac illas que. accidcnrc quodam cancumodo mffcrunc, nullameflencialcm diuerficaccmindicare: quod confirmacionei- pfa adducca planum ficc i cahdicas iiquidcm intenfior non eft aliquidAA, fcd quid i?*.a7er a minus inrcnfa, quod item dc calcfaftionibus intclligcndum cft: D (Spiritus aufcrtquodfupcrimpoficumcft). Explicacurdiuerficas modi olfa- ciendi. In rcfpirancibus nanquc nacura boni confulens , o!f a&us organum a- dopcrcum pofuir,in aliis vcro decccVum.Hinc fic,vt niii pcr acris infpiraci mo- tum opcrculumilludaccollatur, illanunquam comodcauccxCruificc odorcs pcrccpcurafinc.omninoigicurcgccrefpiracionc.QujEaucc huiufcemodi im- pcdimcco funtdeftituta, nullu huiufmodiadiumcncu ad odorcscapicdosiibi fuppcdicari poftulanr.In oculisanimai.ciu cade racio nacurc,,animaducrcirur. Qujcnanqucmolliores&humidiorcsobtinncruntoculosjpalpcbrasranqua pro opcrimcnto funt aflcquuta, vt quse incidcrcnt, iis prohibcrc poflcnc. Hic illarum cft vfus.Quocirca & homo &: animalia viuipara,gcminam habcnr,&: coniuucrevcraquelolenc:ouiparaveroquadrupcda,&: aucs(nonnullisexce- pcis)vnicam qua conniucnc, ncmpc infcriori . Quar vcro ocolos praeduros ha- bcnt vc pifccs,infcda,&: cruftaca animancia , palpcbris carcnt , vfu iiquidcm carum dcftituuniur.Hinc fir,vt(vcrbi graciajHomo fi cerncrcvelic palpcbras i.iui. 7 E T SENSILIBVS. zij dcm vis cfli , ncmpc ncccilario colligcndi: Quarc fyllogifmus qui idem abfq; A auxilio valcar , quod alccr nonnili cxcnnfccoadhibuo auxilio qucat crficcrc, lancpcrfcdiorcnchabcndus. O^fjLo/ut 3*}?$ J[Sv oc r ydj c/r, rlw tfcdluuxv&tt;. Eodcm queque modo, nullum ex a!iisanimantibus,eaaueriatur,qux per fe graueolcima odoramenta funt , nifi force quid adfir, quod interi- B tum llii poffir arTerre. Ab huiufmodi nanq ; ita intcritu recipere queunt, velutihomincsacaibonum halicu grauedincm rrahunr,&pla:runqiic Ctiamabolentiir: Sica VI fulphuris & bituminoforum alia animaliain- terimuncur, ntque ob paflionem,fugiunt illamidcipfa vero per fe odorit fcrditate nil curant,(quanquam multoe ex ftirpibus odorcs foctidos ha- beant)nifi quid ad guftum efcamvc illorum interfir. , Abfolutisillisquxfjbidcclarandapropofuicdcduplicinempeodorisfpe- cic,vt planiora omnia mancat,fcrupulum,qui rcftarc videbatur,e mcdio tol- lit. Qui ficn nanquc potcft (dicc t quis ) vt odores pcr fc ab homihc tatum rc- cipidicamus,cumcaccra quoq; animanciatctrosodorcsfugerc atqucabiif- dcm abhorrcrc planum (it-Et dc fpirantibus quidcm non dubium cft:dc aliis C vcro cx quarto dc hift.anim. cap. 8. fatis conftat. Ariftotclcs rcfpondcns , fta- tuit,Animalia ifta,fotidos odorcs pcr fc non rccipcrc auc declinarc, fcd qua- tcnusaliquidiiodorcshabcnt,quod illorumnacuramlxderc,autcorrupere ( qucac: idcm 1 n:m lllis xquc acquc hominibus accidcrc,vc nimirum ab odori- biis quibufdam malc affici, atquc intcnmi quoquc pofllnt. Si hacmtcrpreta- tioncm, qux mco quidc iudicio vcnflima & limpliciflima cft fcquamur , neq; vim vcrbis Ariftor. vllam infcrrc cum Thoma , ncq; alcius quam par tit,fcopi huiutcc conccxtus racioncm rcpetcrc nobis cum Alcxandrocogemur. Infti- tutumvcro fuumprobac Ariftotclcs duplici rationc:vna aconucnicntia,al- tcraabcffcihilumpta. Omniafingillatim funt expcndcnda. (Eodemquoq; rnodo) qucm fcilicct dc odoribus per fc fuauibus , rcfpcftu bmtorum propo- fuimus. (Nih forrc quid ad(ic). Vt odorcs pcr fc fuaucs , non (ub rationc odo- > r is fcdnidorisabrucispcrcipiuncur(velutidcpifcibusinl'peIuncislatctibus, & Anguilla affirmat A riftoc.) ita fcetidos fugiunt,fub rationc nociturorfi. In- dicio cft, quod ncn omnia gt aucolcntia fugiant , liquidcm multa hnt quibus brutadclcacntur, vtftercusfalpx.dequa Ariftot.lococitaco,&:Plin.lib.9. ca 18 ( Ab huiufmodi nanquc).Sit hxc fecunda contcxtus pars,in qua inftitu- tum conucnicntia quadam probatur. Nam &: homo a fumo carbonum Ixdi- tur prxfcrtimfiisacarbonibushumidioribusnccdu bcncexiccatis attolla- turobftruit cnimcraflitic fua fpirit 9 vias,& caput rcplct : quo fit vt nullus per fpirationi rclinquatur locus,& caput.multo coque acuto hahru(calidus hqui- dem & ticcus cft)infardum, vchemcnti dolorc ftatim afficiatur . Brutis idcm accidit Proquarcanimaduertatur: NoncorrumpianimahaiUa \i iulphuris" iI4 DE ORGANIS SENSVVM, autahoramfcctidorumtanquam abodorequodamcxcedete: hocfiquidem mpdo corporaliter in corpus agcrct formalis qualiras&: lpincualis : prartcrca abcxcelleciolfachlinon modorario ipfa&ciui./fthccerii fenfufqucpropor- tio dcftrucrctur: verum &c totum iplum animal s quod ficri poflc negat Arift. in tcrtio dc anim. cont.67.hoc namquc ta&ilium cxccdecium lolumodo pro- prium cfle arfirmar.lncclligcndum crgo cft,odorcs hos animalia corrumpcre pcr accidcns,quia nempc cum illis qualitas aliqua cachlis dcfcratur,qua non modoolfadus, icd fic ccrcbrum nccnon organa vira: Ixdantur: (atquc ob paf- lioncm) cum pnmum malc fc arrici ab ciulmodi odoramcntis bruta fcntiunt, fugiunc, vtcadcclincnt quarlibi nocitura vidcantur. (Dcipfavero pcrfc). Poftrcma pars, vbi rcpctitur quod di&um eft,nouauue confirmacio innuitur. Mulci(inquic Ariftocelcs)foccidi hcrbarum odorcs pcr fefunc,a quibus camcn non fibi bruta caucnt , imo cas dcpafcuntur, atque intcr ipfas afliduc manct: 3 quod ccrtc argumcnto cft, odores illos aut hcrbas malc olentcs brutis nullx curac vnquam cflc, nili quatcnus aliquidad fua clcuknta nui*\Zru , idcft, quaccn** rce,cidusiIlarumodoraliquidguftuiillorum inimicum,alimcnrumq; pcrturbans fccu adfcrt:tuc iiquidcm ab ipiis libi cauct, vcluti &: antca ipfa j 7i*i9K,alia noxiafugcrcdcclaratum cft. Vtcunquc Lconicus dicac, &: Alc- xandrilntcrprcstransfcrat ,mihi iftacxplicatio valdcarridct. Dubitat Alc- xandcr,quomodoha:cqu?proximcfucruntcxpIicatanonrcpugnent iisquar fupcriusdc imbccillicacc fcnfus olfaclusinhomincloquutiiumus. Quificri nanquc poteft,vtolfac~tum illum imbccilliorcm dicamus,qui vtrumquc odo- rum gcncris,illum acuciorcm qui vnum cancum capit : addc odorcs pcr fc, ab hominc fcntiri,a brutis qui pcr accidens vocantur. Rcfpondct A lcxadc r,non idcirco fcqui,homincm acutius oltaccrc ,quia plura olfaciar.compara cionc m q itcm in iis in quibus vcraquc pars conuenic locum habcrc:addamus nos,vcra- qucodoris fpccicm,aequc vcrum odore dici,cum codcm prorfus modo vcraq; oriacur, licer hajcpcrfc,illapcr accidens dclccabilisappclccur,quod ccrtc ad ipforum naturam nihil addic. Harc Alcxandri a nonnullis rcprchcduntur: fcd fane* iniuria:proquarctota,caqua: fupcriusdiximusrccolantur. E"W J n at&nffic n th~ ocrppairt&af, tfktrfoir ovaSr r$ al&no-tcnt } k) th dp&fxa tXprr* fitaor TtT fkrrfu, k) avrn /J.to~n %i) rffl ti dtffmSr^oTor d xa) T^tT J\j a A^h ai&nrixjSr , 0^01 o-\ta>c k) dxoHc . T k) 1& oapparrcr , ri . fc-Sl&.Jl' c* rqt aCrq! *) %o d*M?ov  k) %Z oparn . Siok)cv dtpi tgf iSan oaf4wrrai,c$rt to offfparror^toiror ti fgvra* dfjvportpan^ 0 va^af %nponflsc GtCypqlx} ^vroT, D oTot f&ajpn ric^i)*) nXwric. . Vidcrur autcm olfa&us , cum imparcs numero fenfus exiftant , nu- merufquc impar medium habcat , medius clTe cum taclilium ncmpc ta- &us &: guflus, tum corumquipcr aliafentiut, vt viius &auditus.Qua- propter olfa&ile alentium pallio ahqua cft,haccvero in codem gencrc funt. Et audibilium & vinlium ciuoque , cjuocirca tam in aere quam in acjua odorantur. Quam ctiam ob caufam olfadile, eft vtrique gcncn* quoddam commune,vtpotcquodtac"iili,audibili , &7 Jfeparei infic, atquc hinc intelligitur,mcritoodorem,veluti tinfturara, & ablutioncm quandim ficcitati m humido, & fufili, afTmiilatumfuifTe. Haccc- ET SENSILIBVS. iiy ^ Hacrcnus A riftotclcs dc natura atquc ortu odorum , nunc obiter ordincm &locumqucm()lf"aausrci'pcdiialiorumrcnluumobtmucrit,vuJtdcclararc. Occaiio.m faIlor,mdc fumpta clhquod Antiqui in co valdc laborarc viii lint: quaproptcrcumquinquclcnfusad elcmcnta reuocnrccupcrcnr, vnicuique cx aliis quaruor fuum clcmcntum tribucbant , de c lcmcto vero l'cnfus,huiuf- cencmpcolractus,mirum m modii lar.igchar.HtincvcroJocum fcuordinem ab olfactihum natura fumir, qu.v fortalfc c aula lola cft , vt ir.iclarionem hanc ad hunc locum dilhilcrit, qua? ahoquin fupeiiuscum dca-fthcteriis ferroo circt,ablolucnda vidcbatur. Addc,nonmagishicoIfactum,quam olfa&i- lia ipla dilponi. Scd animaducrtcnda eft Philofophi ratio a numeris fumpta, qux in pnmis vcrbis contcxtus poiita , in hunc modum comodc profcrri po- tcft. Vbicunquenumcrusimpardarur, ibidcmnumcruintcrcxtrcmosmc- B diumrcpcririncccirccft: Inlcnlibus Animaliscil&: numciusimpar,crgo in fcniibusqucndam mcdium intcrcxtrcmoseft rcperire.Malorpropolitiono- . tacft cx dcfinitioncnumcri imparis: a Boctioinpriori vol.fuararithm.cap. $, &: 14. m huncmodum propoiita: Numcrus imparcll,qucm nullusina-qualia diuidir,quin vntim mcdium non intcrcidat.F.odem rccidit Pythagorita /r dcmonftraic potcft. Dictum cft iiqui- dcm odorcm aflimilari ablutioni licci fapidi in humido : rationc crgo lic- ci fapidi cum guftatili tachliqucconucnit: rationcautcm humidiablucntis &: quali abftcrgcntis ( quod humidum acris &: aqu.c qualitas cft ) cum fono &c colorc, qui pcracrem &:aquam dcfcruntur. Quadc olfachli dicuntur ad olfactum crunr accomodanda.Vttandcmdicamuscum Ariftotclcoltachim medium elfc intcr tachim &' guftum, qui intrinfcco mcdio vtuntur, itcmquc jntcr Auditum&c Vifum,qui^ i/>9,idcft, pcrcxtrinfccum mcdium fcntiut. ^^Ttt^TOldiTw^rny.Vcrbaiftafuntcum prxccdcntibusconncctcnda,nocum ftibfcqucntibusvtomniacxcmplamhabcnt. Alioquin obfcuriorem atquc US DE ORGANIS SENSVVM, vix cxplicabile intcrprctationcm adhiberc necefle crit. Quac ctiam fcquun- turitafuntconnc&eda,* **>iW 5 ,ToJif cft paflioalimcnto- rum, quxincodcmgenerc conueniunt,ad tathim iiquidcm &Guilum rc- uocantur: qua ctiam rationc( vt Thomas rcctc monet ) odor pcr mcdium in- tcrnu ficri dici poteft.Eft quoq; pairio Viiilis&ix l *ic/,quatcnus odor in acrc 6C aquaquxmcdia cxtrifcca funt,crficitur.(J, iSkrtvima tX H%**w^Jfaf*>")' Ad taihlc reducitur guftatilc : nulli igirui mirum , ii tattihs folumodo mcmi- ncrir, loco autcm viiilis iijfe*an aflsicj, tfaJaatp & pftfc Vrt^otfi fjutTc*ttq H'atp%iTaj dtetSv/utdatoj^ a>f'tif Tot dtcfartdj^ittct dt /3atef/c/ Tomjt. 81 Quod aucem Pytagorrci quidam affirrnat:AnirraIia nempc qua?dam, odoribus pafci, rationc carct. Primiim qutafamuscibum ccmpofitum tll . oporcere,quandoquidem qua: aluncur fimphcia minimefinc,idcir- c6c|ucalimcnti cxcrcmenta gignantlir , vel intus in ipfis nurriris: vcl cx- rra vt in plancis. Mox aqua ipfa fola & nulli commixt.i alere non foler, quod enimaliquid conltirutum cft,corpulentiimquiddurn cffeopor- tec. Arqui acrcm ficricorpulcncum, mulco magisa racicnealienumeft. Adharc cun&is animantibus , Iocus alimCnti capax rnbutus eft , ex quo g pertrahens fumit corpus. jtftheteriiim aucem olficV m capire eft;od. r- quc cu fpirabili Iulitu ingrcditur,vt ad fpiracionis locu peruenircqueac Alcxandcrfcricm huic contexruiafiignarecontcmpfit. Lconicus diccrc quidcm hac dc rc voluic, nil tamen potuit. Ex Tfioma aliquid clicitur , quod ad rcm hanccxplicandam rronnihil valear. Docucrac ancca Philoibphus,ol- fa&um eflc fcnfum intcr alios mcdium: obiiccrc quis poterar,ex vcccrum Py- thagoncorum fcnrcntia,odorem rcm cflcnutricnccm,quocirca olfaftum ad fcnlus nucrimeci, ncmpc Guftum & Tathim omnind rcuocari oportcrc.Scd ordinc-m huncnrfaIlor,nosica re&iuscxpcdicmus,fidixcrimus, Ariftocclcm qucniam paulo fupcrius monuiflcc,odorem ^/s^J/wnrcflc,hequis hinc arrc pca occafionc ,odorameca ad nucricacionc confcrrc abfoluce putaret, an- tcquamfmcm craitacioniiVnponcrcc,fdplanins redderc voluiflc, veccrum C hacdcrcfcnccnciasrcfutando. Quxccrcidocendi racio ica cft Anftoreli f'a- miliaris , vc nulli in ciusfcripcis cxercitaco, imprarfcncia admiracioncm affc- rac.Exhocncxufcopus paccc. Quicrtbusabfoluicur parcibus: In priori,fcn- tcncia Pychagorcorum proponicur: In aliis duabus,duplici racionc rcfucacur. (Quodaurcm Pychagoriciquidamaffirmanr). Prima pars,opinioncm con- tincns,quam Alcxafrdcr fton mod6 Pychagoricis, fedquibufdam cciam Mc- dicis, eorum fc&acoribus cribuic. Leonicus vt rem hanc cxcollcrcr, Plinii hi- ftoriam affcrc, ex fcpcimo cius libro cap.i. Ad excrcmos (ait Plmiusjlndia; fi- ncs ab Oricntc , circa fonccm Gangis, Aftomorum Gens cft , finc orc , cor- porc coco hirca, quac frondium lanuginc vcfticur , halicuquc folo viUens, qucm naribus Crahic. Nullus ipfis cibus, nullus pocus cft , cancum radi- D cum, florumquc, & fyhicftrium malorum qux fecum longiori icihcrc porrar, (ncfcilicccolfarusdefit)odoribusfruicur&: viuit.Heccerccfi vcra eflcnc,Py- thagoricrs ccdcndum cflcr,& nullo modo racioncs Ariftocehs audiendx:Sed tam ridicula funr,vcca proponercridendavoluifle vidcacur lpfcmct Plinins, quica fc narfarurumeiTealicubiprxfatut,quibustamenomnibus ipfefuanV fidcm obftringcfcnolir. Quaritaq.deanimalibusfolboddfe viuencibuscra^- dit, fimillima iis habchda funtqux capite quarto, dc mutationcfcXuum, ncmpe maris in fcrminam, profcrc,& eacenus recipiCnda,quarcnus ipfemo- nct. ( Primum quia fcimus). Sccuhda pars , hoc argumcncum aducrlus Vctercs contincnSjNullum corpus fimplcx nutrit: Odor cft corpus fimplcx: crgoodorno nucrit. Propofitio ita probatur. Quod nutritur compofkum cft t.i. x i8 DE ORGANIS SENSVVM, (li quidem corpus animatum quatenus animatum, vt cx fccundo dc ani. cot. i j .i4 k 54.46>&:49.patc r,id propric cft quod ahtunanimacura autcm cx triplici illacompoficione conflacur , quar in fccundo dc partib. anim. cap. i . propofi- taeft)Ergo&:quodnutritur. Confequutio valct quia cxiifdcm alimur cx quibus conrtamus, vt pcrfarpc diximus. Aflumptio vcro argumcnti ita infc- rnis probari vidctur , quandoquidcm odor quaiitas quardam lit,qux pcr aerc mcdiumiVtplurimunwclpcraquam rccipiatur. quxaquaautquiacrodora- di officio atcra&us minimc alcrc potcft. Patct itaquc concluiio. (Ideoquc a- limcci cxcrcmcnta gignancur).Non cft noua argumcntatio, auca prxceden- ti difiuncta , fcd illius confiimario. Nutrimcntum, inquk, compolitum eflc dcbct: argumcnto eftid,quodin omnianimato dum cibus alfumptus pro nutricationc caloris opcra cxagitatur,partcs vtilcs fcccrnutur,digcruntur&: conuertunturrcliquaquxanimato minusconucnicntia funt,& ad nutricn- dumineptiora,incxcrcnuntaabeunt,quxmox anatura tanquam inutilia per certas quafda partcs cxpclluntur. Hinc illa qux Mcdici dc triplici conco- ctionutnfpccic in animali tradunt.prima,quc. in vcntriculo fit,&: m intcftinis abfoluitur,jjtfixjcf J K}cc f & rpvpo/jfyia , i$iV in  4 c ' *? 4XP' r > *? fy/mcvfi xovqov , Jfjt/ oxXnp :r,) uaXaxcr , A elj[vulaZv ; oromndv ydp fc?iy ixa^iv aC} traf wdv&fifc. dvdfxnp  c.,rav& $ t* ai&ma.ro a/Xt ai&rtrctt- ?aj twyxufjSfjot oox t% ai&m^ yxAAa atay xahtM $txy*rW f*a3*(xxrat. B Sin autem non fic res habecfier, vt aliqliod corpus fir, nulluin in fc 84 colorcm , nullam grauitatem,neque vllam ex huiufccmcdi aliis pcrpct fionibus habes:Quan,obrcm infenfilc quocjue omnino erit:Ha,c fiqui- dem fenfilia funr: fenfile itaque ex nonfcnfilibus conftjbir.atqm necclTj cft; ncn enim cx rnathematicis. Partcm allam propofiti theorcmatis, rtcmpe arfirmancem, vnica ratio- nc(nontriplicivtaiunt)aftrucrccontcndit.Eain hunc modum proponitur. Sii*iftaicnfilia,iuXtadiuiiioncmfuifubicai,id cft infinitcnon lccantur.fc- c/uctur,aIiquoddaricorpusPhyficumabfqucqualitanbus:confcquutionota cft:fiquidcm ii fumatur puta lignum aliquod album idque itcrum atquci tcru q diuidarur,ccrce fccHo illius in infinitum abibit(pofitum cft nanquc aiibi om- ncm magnitudincm infinitcfccabilcm ciTc )qu6d fi albedo quoquc infinice non fecctur,fcdeiusfcctioalicubi mancat,atquca fccione hgni cxcedatur: ccrte ad aliquascorporis (cu ligni partcs dcucnicndum erit quar albcdinc ca- rcant:confcqucnsautcm cft abfurdum:ctenim co poiito, corpusaliquod fcu partcm aliqaam infenfilem vcligno admicccrc cogcrcmur . Quandoquidc nullu corpus fub fcnfum cadac,nifi quaccnus qualicacibus,fcu pcrpeflionibus iftiufmoaufcul.commcnc. fcxagcfirao,colligcndum> ftacucrc vifus eft, ncmpc ET SENSILIBVS. lL$ ncropc in opinionc rantum rcs Mathcraaticas politas eflc. Quanquam cnim cogitationc concipiuntur,in rcbustamcn naturx infunr, ncc falfb conci- piutur,ied vtcarumnaturapoftuIat.TuciusidquidcmcIici polfct.quod Sim plicius fequutus Alcxandrum in procrmioin primum Analyticum , in tcrtio dcani.com.jtf.ftatuit Mathcmaticam ncmpcnon vcre cllc Philolbphiam, ncquc habcrc caulas,quia fubftantias non inucftigat. Dc qua rc alias. I "ti tht Jtp/rJ*^ & yra>tro'utS-x ? Mat t$' ( XX'  Oad argumentationem pr iori loco pro pirte ncgantc allatam, rcfer- rc vclis,hoc cnim commodc,&: non incptc ctiam facics, vt acutius intUcti pa tere potell: Ac fi dicar,obtir.erc polfc videtur argumcntatio hacc poftcrior, (i prion in hunc modum fatiffiat . ( Dc motu) . Intclligit libros de phyfica aaic, quos aliquando de principiis.obpriorcs quiquc{vt Adrafto & Simplicio pla- cct)aut quatuot (vt Porphyrio^alicpando dc Motu, ob poftcnorcs iii. vcl liii. aliquandoctiam^f*TrA>> vt eXprioridecselocont.io.liquet,ob communc (ni fallor)&: aJ vniucrfam naturam attinente tracrationcm.infcribcre voluit. Yltp) 3 T " f ^v*te; eu$tf } *nir t^a^didytti Jj*lr % fiiXav^ wawc yiKuxv x) trmp cr,) ti rotc a Moic tsraa-tv '6$w *t%dfo. ttatrla. Porrofofutio horum ncxuum^umexplicationecaufaccur fpcciesco lons/aporis&foni^cxterorumqucienfiliufinitafintvippparebit.Quo- rum nancjue funt exrrema,ciua: mtenacent ternunata effe ncceflc eft . C6 traria autcm funt exrrcma^atcjue in omni fenfilis genere contranccas cft, vc tn colore album & nigrum,in faponbus, dulcc & amarum, in aliis l- tem omnibus contraria cxtrcma repenuntur. Ad pcrfpicuitatcm difputationis,crrorcfque plurimos vitandoscontro- ucriiafque dirimendas quotuplcx id fit dc quo diflcritur cofiderarc , vtilis id modum,& paratiflima viacft.Se&ionem crgoinfinita wwtSJr n on v- nomodofumercpoifumus: vclcnimvt fc&ionem gencrisin fpccics , ( for- malcm vocant) vel vtcontinuiin partes,qucmadmodumalbcdo ciimiuxta diuiiioncm fupetficiei diuidi dicitur, vcl (quod in prxfentia potiffimum quaritur ) vt crHcientis fcniioncm , qoatcnus ncmpc, in parua , in mino- ri,8 adhuc infinite in minori qnantitatc , a&um fcnticndi producere potcft. De piiori igitur diuifione primum difterit Ariftotelcs , ca forta fc rationc motus, vtid quam priraum cjcclararct , quod iam antca obitct de ET SENSILIBVS. xi 7 dcfoporibusloques,aducrfus Dcmocricum acculerar,finicum fciliccccflcfpc cicrum faporum aliorumquc fcnlilium numcrum. Vt omittam, quxftioncm cfle propo(icam,an ifta"*'*iuxta corporis in quo func, diuilionc fccccUr. Sunt autem ilta fingularia & indiuidua qua: vcrc ("enlilia funt,non fpccics &: gene- ra,vt Arift.in catcgoriis , capitc dc fubftantia dcclarauir . Etcnim (ait ) ii non in aliquo (ingulorum corporum crunr,ncc omnino in corporc.ldcoqucldcm fui latis mcmor id nobis quodammodo in primis contt xtus vcrbis in mcmo- riareuocarcvcllcvidctur,cuminquit, vnacufolucioncquccftionispropolitJC forc,vt alccrum planum rcddacur.Ncmpe, cur fpccics coloris , faporis , alio- rumqucfcnlilium finicasftacucrcoporccac. Summa cft: Scnlilia *8li vcgc- ocrain fpecics fcccncur,infinicc fecari non poflcmumcrahilcs nanque funr i- pforu fpcciesnoninfinirx\Hocadhihirahuiufccmodiracionc prohar: Quae- cunquchabcnrcxcrcma,ideft vlcima ccrminancia,cadcm mcdia finicaob- tinercncccflccft,quxcunquc qualiratum fenfilium gcncra extrema tcrmi- nantiahabenr.crgoquxcunquc qualicacum fcnlilium gcncra ,mcdiafinira obcincre nccclTc cft.Maior probaturab Alcxadro,ab oppolito : Si naquc mc- dio infinita funt,iam non porcrut pcrtranliri:idcircoquc cxtrcmistci minati- bus carebunt: fccuscnim infinitum,tcrminatumcflct.Totiufquc &t pcrfc- ftiappcllacionem fumcre pofl*ct,quod Ariftoccli rcpugnar : qui in tercio phy. contcxtuc^.hocipfoargumcntoMcliflum vrgcr,quiTocum fcu vniucrfum infinitumftatuit.Totum nanqueeft idcuinulla parsdccrt,& quodfincmha bcf.cum Totum &: Pcrtcctum,vcl idcm lint,vcl naturam quam maximc afli- ncm habeant.Minorcm probit Ariftorclcs in contcxtu,quiain vnoquoquc qualitatis gcncrc cft contrarictas:quod indudtionc confirmacur , prxtcrea e- tia tcftimoniociufdcm Arift.in priori dc phy.auf.com. 50.&: fcc.de ortu &: int. conc.7. Acquiconcrariafunr,quxfubcodegcnerc quam maximediftar, vt li- quct,cx dcc imo mcca. 1 $,&.' H.crgo vbi cft contrariccas,ibi ccrminacio.Siqut- dc maxime^ Sc nominc,feu maions &: minoris diftantixrario proporcioque in infiniro no habcrur.Pacet cx 5 . dc phy.aafc . Hinc crgo colligitur prima qux- ftionisdiflolutiojlenfilium nimirum paflionum,gencra non cflc infinnediui dua,id cft,infinitatisfpccicrufeumedioru cxpcrtiacflc.Obiicitaduerlushxc Burid.in quxft.xviiii.in huc modum:Linea finita,puta bicubitalis,duo habct cxtrema,nt mpcduopuncraipfam terminantia, infinita tamcn media fcu li- nez partcs intcr duo illa excrcma interiacentia funt.Refpondct conccden do in lineailla infinicas cfle parres : poteftatc , non actu. Poccftacc inquam,qoa- tcnus linca* magnitudoinfinitc diuiduacft: in concinui iiquidemdiuilionc ad cxtrcmum pcrucnirc non licct.quocirca hac racionc mcdia illius fum pca, finicancquaquamcrunc.Scd obiicicuriterum in infiniroactu &: fccundum fpccicm,Colorcs(air Ariftoreles,&: faporesmcdiiex cxtremorum mixtio- neoriuncur.Atquialbcdo,puca,&:nigrcdo infinitc augcfccre &: minui pof- funt,atquc (ccundum infimtas proportioncs accu permifcefi. crgo &: inn- nicas fpccics mcdias gignerc. QuicquidadhicBuridanus&:alii dicanc, videtur mihircfpondendum,obic&ioricmcomplicacam cflc:ide6quecxpli- cari oportcte . Nam fi album 8c nigrum fumas vtprincia funt intcrccdcnti- um colorurfi,illa vtpotequxactu tunt, acciperc nccclfc cft : ergo vtfinica. adtu infinicu,vcexccrciodephy.aufc.liquec.Acquicxfinico acrunuquagignc tur. Hocgencrc argumcntationis vfas cft Arift.in codem tercio volummc Sc in priorc dc ortu &: int.contcx.16.dc rriatcria prima loquens.Concludcre ita- quc licct cx coloribus illis cxtrcmis,infinitos mcdios ftunquam profccturos. Cum crgo obiicitur,album &: nigrum fccundum infinitas proportioncs com ufi DE ORGANIS SENSVVM, inirccripoflc.hoccritabfolutencgandum,fialbum & higrum velut finitos colorcs iumi ftatuatur. To [flp cZv ffituf^ic ft'c 'orwpa Ti/tiiriToy afiaa^ei c 3 JVct, mmpcurfyitL. 7g 3 ^ti Continuu igicur in infinita cmidem inarcjualia fecatur, in infinita ve- ro iqualia.quod autCm perfe continuum non eft , id in fpecics finit.is diuiditiir. Quicquid AIcxandcr&: Thomas hkafTcrant, ccnfco Ariftotelcm inhac parcicula,alccra lui quejiti partc cxpcdire.Qucritur an pafliones ifta:,infinite lcxctui lcctionccontinuiinpartcs.Rcfpondcc,primumpanioncsiftas pcrfc continuas nequ&quam dici,cum continuitatis ratio non nili in magnicudinc & pcr lc iubliftcnti lpcctctur,lcd per accidcns,quatenus ncmpc in continuo ha?rec.Quaproprer pcraccidcns iuxtadiuifiohc lui lubicdli cocinui , diuidi in partcsinfinice polIc(infiniccnempe concinuum ipfum lccabilccft )quanuis pcr fc no nifi in fpccics finitas formalitcr fecari antca fucrit cxplicatum. Hxc aucis Arift.idcoquc fubobfcurc:ob id nimirum, vt cxiftimo, quoniam alibi a?c copiolius lint pcrtra&ata , &: hic catenus ifta attingenda fucrint, quatc- nusaditum adcertiamquarfiti prarcipuam partcm cxplicandam fuppcdita- rcnc.Invcrbis funtquxdamcxpcndcda^Infinitaquidcm inaiqualia) . Expo- nicurquomodoconcmuumipium pcrfcinfiniccfccabilc,& non fccabilc di- catur. Pro qua re animaduertedum,Nullam dari magicudinc a&u infinitam, vtcx tcrtio phy.& pnori vol.de cctlo,liquct: finitam icaque magnicudincm in finitc fccabilcm poccftacc tancum non ailudici: potcftatc inquamnon fic, vt intcrdum aducllc qucat,quomodo a:s ftatua cft potcftatc,fccl vtdies&: ludus dicuntur poteftatc cum lunt,id cft,in lucccflionc quadam : Cotinuum nanquccconcinuisconftat,quarc&:incontinua diuiditur.liquidcmin cadi- uidircsnataeft,cquibuscftorca.Cum igitur continuum omnc incontinua diuidacui ,magnicud6que fit quiddam concinuu, fir vt magnitudinis diuifio- ncs non ccfl'cnt,ommqucmagnitudincfinita, alia minorcirc poflic.vt in tcr- tiodcphy.aufc.doccmur.Diuifionesautcifta:concinui limul non fiunt,fcd altcra poft altcram,fcmpcrque alia erficicnda rcmanet(hoc cnim infinica: fc- &ionisratio cxigit). Atquehic fit,vt infinitum indiuifionc poccftate dicatur non a&u,nifi atu id dici quifpiam vc!it,co modo quo dics &: ludus , quz duo adu non funt,quia fimul totus fit dics,aut totus a&u Iudus,fcd quod pars ludi fiat, aut dici pars iit,rcliquis fucccdcntibus partibus. Atqui infinitum hoc po tcftatc,in diuifione magnitudinis.quomodocuque diuidcndo, non habctur. Scd tantum fi "*4 *^vf *>?,id cft cadcm proportionc diu ifioncs fiant,hic" *w fcclioncs vocatjfcd eodcm vtcrquc fermo rccidit.Namli diuidendo partes !u mas in cadcm proportionc,hoc eft,qua: cadcm ad totam qua? rcmahfit , ma- gnitudincm,habeancproportioncm,quam primapars iumpta T ad totam ini- tiobabcbat,ina:qualcspartcs,&:pcrpctu6,mjnorcs aflumes. Vcrutificx ma- gnitudinc dcccm cubitorum , partcm aufcras decimam , &: fic dcinccps ma- gnicudinis cius qua? remanccpartem dccimam aufcras , eandcm proportio- ncmfc-ruas,partcTqueina:qua]csefncis:qu6ctiam fit,vtfctio in infinicura polfir abire,cum pars decima ab co quod mancc , fcmpcr poflit aufcrri . At fi t > 7 1n diuidas , id cft,fi liimas partcs xqualcs mole magnitudinis.ci qux pri- mum fumptacft,fincm habcbit ncceflat 16, Sc&io.Nam fiex magnitudinc dcccm cubiiorum,a;qualcm fcmpcrpartem ci qua; initio fumpca eft aufcrrc vdtt ET SENSILI.BVS. u 9 v clis(puta cubitum fcmper vnum)noua diuifionc ad poftrcmafn diuiiioncm peruenics:qu6d fi dccimum dctrahas cubitum, iam magnitudo tota confu- mctur.Illudinfupcranimaducrtcndumclticumdicimuscontinuuminfinitc* diuiduu ciTe, id rationc materi^cum quac(t,inqua materic*,vt ens cft &1 qua- tu concinuu,noh vchanc fnatorcm,&: ilJam minorcm formam appctit cflc in celligcndum.Hic quzn a nonnuilisiolcc- Anvcrum lic,continuu cflc id quod infinite\liuiduum(it;cumalibi vt inCatcgoriis,in pnori vol.dcca*lo,&:in 5. mctaphv. aliomododcfinirividcatunpraucrcaan corpus continuum vcte poflitinnnitcYccariCaTtcrumquoniam ncquc in hac particula conttnuum jppnc dcfinitur,ac vix duo aut tria vcrba alteritis infticuci gratia dc ipfo habe- tur ,ab vcraquc quarftionc dcclaranda,diflolucndaquc fupcrfcdcrc arquum cf fc ducimus:priort mquc in locacicaca,poftcriorem vcro in tcrtium dc Phyfi- caaufc,aut tn primum dc cxlo rciicioportcre.Tantum fcrupulus eft cucllen- dus,quipra:rciiri non potcft,Qupmodocnim continuum infinitcdiuiduum potcftate dicimus,'fi potcftas ifta nuquam in adum qucat cxire? certe fruftra, vc prioridccarlocontex. ^z.liquct, qUodcft abfurdum di&u. Quicquid Zi- mara , &: alit dca&u pcrfcdo & impcrfeto,- de potcftatc naturali ,&: lcgica, dc fimultatc itcm potcftatis,&: poteftatc (imultatum cx Aucrroc fcc. de 01 tu &: intc.coni.9.aflVrant,mili!inhunc moduqtiaftibnc explicari fummoperc placct. Docct Arift.alibi.Rationc Infiniti in co cfTe pofita , vt aliud pcrpctuo &: aliud fumatur,(cmpci quc maheat aliqtiidfumcndu,nunqua vcro totumiic Iumptu:im6 vcro ii diuidamus,diuiderc infinitc licear,aliamq;femper&: alia diuidcre pai tcm:quocirca vocat infinitum poteftatc,' * . Hax nanquc o- mnium quidcm formarucapaxeft,&: poteftatc omnia ficripotcft,(cdtame non fimul,&: quatcnus habet ahquas formas eatcnus actu cfle dicitur : quatc nus vcroalias rcfpicit.potcftatc.Icaquc dicimus magnitudincm cflc potcfta- tcinfiniccdiuiduam,&: cum ratio,lcu cirentiainfiniti , in eoconfiftat , quod a nobis proximc fuit cxpofitum ,tunc a&u infinitc diuidi magnitudincm ccnfcri, cum nouaparsita funmur, vtalccra tamcn adhuc fumendarcma- ncat; E'i%tia. dei k) cV Tot(c/c, A*- trltor on 7q J[wudfJ.HK) ro cjrtpyuairtpor^i^ ro ftvpioTXf^opm XarSdrnr^xiy opeJ/u&fjor. Kj $J  A*At/.&,*) 0 cVt  fiutn tpdvyyoc At3ttV . xaf%i ouuo dxcuet rn" ^tiAwc tsarroc.lo 3 ^idfnfiaro TtT /jLt&IZvjBpccTguc t%drnc j\ar3drfi. OfjLoleac  x) cV to?c  AAciC ai&rflglclg? uixpd mdrv. J{wua'imy% epa^t \dnfytia  ofci %vpi&ii.KSH $ iw&dfxei Jlujjdfttt n trof taia rr\ J[ltnS t)rtpy tlet p"r>i ( d[uudiJJHy^i irv nonnulh ad partcs continui potcftatc , ncmpe quar in toco tblummcdb fubiiftunc,&: partcs concinuia&u, qux fcoriim ctiam fubii- ftcrc qucunc,rcfcrri velinc:Omniayeodem rccidunt,vt intclligcnti patct : di- \ Iucidiortamcn,&:vcrbis Arift.acc5modatiorcftlenccncianoftra,ftacim nan qucde lefiliau, poceftaccqilVnlili vcrbaacic(tquiin Dixfi). Infonoqua rnaximc (rcfpc&u aliaru qualicatu.)racio c5t inuitatis apparct:in ibno inquam cantionisMuiicx^cuiusnunfura.tcmpuscilL/acconftat.Pro mtdligcntia vc rb cius quod Anft. hic f Uu vocac,confulacur Boctius, li. priori fux Mufices ca.i.&:li.3.ca.i.8.SatficnobisinprxfcciaDixfin,nilaliud cllequamdimidiu fcmiconii , id cft , quarcam Toni parccm.principiumquc foni apud Muficos, vcIucipuncr.umlincxapudMacucmaticos propcmodum habcri.( Inccrual- luruZGcnuscft DjxIjs,vccx capicc primociufde primi Boccu,&locauoccrtu padJ(Poccftacc naquc pcdulis linca) In linca bibedali cocinccur pcdalis non actufcdfaculcacc.cccnim cocaadu bipcdaliscft.at ii diuidatura&upcdaliscf ficicur. Poilcnr ifta confirmari pcr quarram propofitioncm libri pnoriscle. Euchdis. (Scparacxauccm calcscxupcrantixJ.Si fpcdemus qux Ariiloccles infcc.dcan.contcx.i oo,&: i2j,iccm j.ciuidcm crad.67, 8t6$ cradic,nominc cxupcrantixnon nifi fcnfilc vchcmcns , &: quod maximam afficiendo fen- fui clficaciam habcac, incclligcmus: acqui ccrce hke concra cft accipicn- dum,ncmpc partcm illam minima qux in diuifione fupcrciTc djcitur , 6t* qux adfcnfum pellcndum, nullius cft efficacix .(Exuperanria nanquc poteftate, incxquifitioriincft).Ni fallor ,probatiocft amaiori, acfiicaraciocinctur,E- xupcracix iftiufmodi,rcfpedu quoquc cxquifiti fcnfus facultate fcniilcs funt: quo crgo magis rcfpectu lc nfus minus exquifiti-Scd quxritur quonam modo Ariftocclcs,hacquxftionis cxplicacioncpofica&: ftabilira adparcium aducr- fanciumargumenca rcfpondcrcqucar. Vc huic quxficocommodiusfacisfiac paucis toca Philofophi fcnccncia rcpccenda cft. Quxritur an crrc&ioncs fcn- files infihitc diuidux linc.Rcfpondccur,Si per fc fpcdcncur,quaccnus ncmpc diuifioncgcncrum infpccics,fccancur,infinicc non diuidi: fi vcrbquatcnus in continuo funt,iuxtaquc illiusdiuilioncm fccantur,poccftate quidcm in in finitum abirc,ica vc minor qu^que,&:adhuc illa minor,fcniilis in coco ipfo fir, non tamcn a&u,id cft, lcparaca,cum hoc modo ad quafdcm parccs icc ado dc- uenirc ncccirc lic: qux ii vlccrius fcccncur,cuancfcunr,acquc in concincns rc- foluancur.Qinbusftacucisad argumcntarioncm prions parcis diccndum cft, fcnfum,&: fcnfioncmeodc mododiuiduam infiniteeilc,quoipfa* 9,, fcnfilia, noslibentcrconccderc: facultatc nimiru , Idcbque quamuis ad partcsadco minimas,vtfcnfuma6rufugiant,dcucnicndu indiuifioncfit,iftastamcfacul- Utc fcntiri,quatcnus nimirum aliis accedcntes fcnfum pcllcrc qucunt . Ma- gni vcrb intcrcft(vt hocobjtcrnon prxtcrcundu tamcn doccamus)Magnitu dincs qualicacu omnium cxpcrtcs,&: infcfilcs acu,feorfimquc fubfiftcccs da- re,cxquibus coeucibus aucinuicc fupcrimpoficis fcniilequid cfficiacur(quod Democ. ahifquc placuic(&C magnicudinc darc cu aliqua quidc afrcwlione ft n- lili rationc fui,adcb tamc cxili acque cxuperancc,vt rationc cxilicacis nonfcn tiacunlmbdchocipfominimoin i.dc phy.aufc.c6c.36,&: 37.aducii v Anax;ig. loquuc*cft.Scpcraucc illud rccincatur,rac6cinuuquac6ci.nui afttiboncsfcu qualitates infinitc diuiduas poreftatc tamcn folumodo cx Arift. fcncctia dici. v.ii . ET SENSILIBVS. t i} l verunfeorfim quociue cxiftar^neccfle eft:ho:ccolorem ,inquam, fapore' fonofque numcro fimcas cffe: Epilogumfacit,qua:monispropoiicxdctenmnaca capica rcpcrens.(Quar Icnium laccnt).Egrcgie nocac Alexader,hzcdicine vidcacur illorum fcntcn tiaadmitcuquxcorporaicnniiacxacomisinfenlilibus^nullamqucpainoncm aiicqualicaccm in feipiis habencibus,coniticui pucauit.Habcnc itaquc minu- t.v ilt.c parces fcnii lcs pa((ioncs:lcd exilioresquam par iit,ad fcnfum pcr fc af n"cicndum.(Er quam ob caufamj.Ob mmiam ncmpc cxilicatcm, idcircoquc exupcrancixiftiufmodij^^^x^^cuancfcunc. (Acqui vcfenciri&r non fcn- tiri).Parccsquat fccundum fcfcoriim poiluncexilcere,adufcparara?,pocefta- tefciunccar confpiciuncunvtluciDixiis in Symphonia,cconcracxupcrancix illcfcn^ilcs:i'cparatx fiquidc potclhcctantumfunt vililes,cuca&uredducur, cumaltcriacccdut,vclaccumu)icur.(Cuaucc).E(liflapcrbreuis c6clu(io,ad qu.eft ion i s diffolucione clarius cxplicada,in hoc cpilogo addi ta.Hcc cft aucc (ni rallor)illius (cnrccia: QucJitu cl^anaifcctioncs ic(ilcs,cum iuxta diuiiionc concinui diuidantur,iint infinite fecabiles:ita vc athl fcniiles mancac. Rcfpo- dccur,duobus pofitis que fupcrius cxpofica funcmepe parcescantum lllas a&u fenlilcsdici,q\i.t:i'eor(im quoqueacocofcnciriqueunc:pra:cerca,concinuu,ii in partcs qu.c fcoriim qucat exiit.crc,diuidatur,nequaqua infinitc fccari:Re- fpondctur,inqua,^"" J * llta fcnliha.li no modo m cocovcru ctialcorhm tofpi cua clfcdebeant,ncceflecft,ipfannicc,& nullomodoinfinite fccabilia clTe. f\ 'iBnpriffHt sror\ yirtraf xl&Mt^ orar trtpyuc* uc Tpftiffor apaPror, oTcr firt co~w)  /xtnS' oxXiic , priusadmcdiuqua ad vifumauc adtcrram pcruenire'Quod quide nopnrer rarioncacciderccxifti narur.Cu qiUB moucnrur,alicudcaliquo moueatur,idc6quctepus quodda intercedere rcccfie fic,quo ab vno ad alteru moueacur. Atqui tep' omne fecabile cft. tempus igicur aliqucdfuit, quo radius nonccrncbatur,lcdadhuc per meclium lpfum ferebatur. Sccunda quxlbo difcucienda : An fcilicec fcnfilia prius Mcdium pcllanc atqucafnciar,mox ifthcteriu:an vtrumquciimul.vndc verohuiusqueitio- nis jpponcda? occaiio fumi potucric,ii quis ca qux de iAhcccriis ancca cxpo- fita funt in mcmoria rcuoccc,tacile noifc pocerit.Hic vcro ab ill is diilc tio,qui qt:cSt:'MiciiacadircsutunH'>dofcnfusrcllriguc,\ifum,ncpc,au-iiiu^ oliactu v.iii. tj4 DE ORGANIS S E N SV V M, cum tamcn fit vniucrfalis, id cft,ad omncs fenfus pertineat: alioquinenim, GuftumfiTaaumabfqucmcJiocffici,dicerctideremur,quod Ariftotclis  doftrinx rcpugnat. Argumcntatur itaquc Philofophuscx vcraquc partc, pri- mumquc,obicauminmcdiumpriusagcrc,cxcmplo > autnoritatcquc ) moxe- riam rationc dcmonftrat.Et quatum ad cxcmplum,aircrc fcnfus in quibus !d P crlpicuummagiscu r evidctur,olfaftumncrapcficaudicum,olfacimu$nan- que prius vicinum odorem,quam rcmotura, ergo intcmporc : crgo primum amciturmcdiumabobicao,moxipfeolfadus.Sinanqucfccuscllct,odorrc. pcntc narcs pctcrct,*: tam commus quam cminus olfacicntcs eodcm ccm- poris interuallo afnccrcc.In auditu itcm fc rcs habct , ittus vna cum fono ctn- cicur,ncqueenimdifiungiqucunc:fiquiscamen paulo diftancior mancac,i- ftumprius conl"picict,mox fonum audict. Patcthoc,&: vnulquiiquc idpo- tuit multoties cxpcriri.Dccorrufcatione,qua:quodad gcncrationcm acci- nct, tonitruo poftcriot cft , prius tamen fentitur, candcm Ariftotclc$ ahbi fcntcntiam tulit . Hxd in iumma indicant,ft>ccicsolfaailcsfiaudibilcs,  permcdiumaliquo tcmporis intcruallo prius fcni,quam icntiantur.Qux- rit dcinceps an idcm vifui accidat.Scacuic authoritate Empcdoclis, viiilc ca- dcm prorius conditionc vifum afficere. Ipfc nanquc ait , Lumcn a folc profi- cifccns,ad mcdium pcruenirc, id cft,mcdium prius afficcrc , antcquam ocu- lum vel tcrram attingat, acfi diccrct, illuminationcm fucccihuc fieri . Addi- turdemonftrans ratio,qua authoritas quidcm Empcdoclis impnmisftabi- litur ad quoduis tamcn fcnfile potcft accommodari, Omnis (aic) motus fit m tcmporc,hoc cft,fucccifiuc,illuminatio cft motus,crgo fit fucccifiuc, crgo vi- filcpriusmcdium pcllitquam viium. Propofitio alibi cxpofitacft, ncmpcm quinto dc phylica a ufcultationc contcxtu tcrtio &: fcptimo . Omnis ( m- , ouit^^cft cx quodam in quiddam:declarat autem hoc,nomcn~*A*: fiquidcm rT'i**i -n po ft aliud aliquid,Sc hoc quidem pr ius fignificat,illud po- C ftcnus.Confirmari infupcr potcft dcfinitionc ipfa motus.in tcrtio ciufdcm rraaat pofita . Etcnim ii motus fit attus mobilis,co quod mobilc , fuccclsio- ncm in motu habeat.ncccifc clHccus nanqucnon fcd potius w* ^ diccrctur &: iure, quandoquidcm quod mouctur , pnus cft m tcrmmo a quo quamin tcrmino ad qucm:crgo'pnu$ inmcdio, quam in finc:ab vnonan- qucadalterum cxtrcmum abiquc mcdio tranfirc nonlicct.ahoquin liqui- dcm mutationcm momcntancam c6cedcrc,limulquemoucri,&: raotum cf- fcaliquid,fatcricogcrcmur. Acccdittcmportsdcfinitio, inquarco,conccxcu 101 abcodcm Philofopho poiita: Eft cnim motus meniura,iccundum prius &poftcrius.Airumptio probatur,quandoquidcm illurainatio altcra- cio quardam cft , ergo inter contrarios cffici tur tcrminos , crgo vililc non po- tcft cficlimulin tcrmino a quo 5c tcrminum adquem: quiaficincontraru$ D terminis firaul rcpcrirctur,ergo pcr mcdium tranfit.Si cxcipia$, illummatio- nem,motum ciTc localcm , idcm &c magi$ crit affirm m dum . Scmpcr cnira tcmpu$inmotionaaliquod intcrcedatnccefTc cft i ^.rJU-rmr .Qup- modo contcxtum diftribucrc qucamu$ hac noftra cxpl.catione conftar. (S7.V9-r i miKh*imi&*M"Z'). Priorpar$.in qua quarftio propomcur. O- mnc$ Alcxandrumfcquuti,ccnfcnt Ariftotelcm inhacparrc,non raodoad propriam dc raodo fcnfioni$ producendat fentcntiara , in quxftionc pro- poncnda ic rcftringerc , verum ctiam aliorum opinioncm dc AuiuOnodi recomplcai,vtpotc quc candcm paciacurambiguicaccm .Idcircdquc illud ^^Jincerprccancurfenfil.a, fcu fcnfilium fpccics : Ulud vero , i ^^,intcrprctanturcorporcadcfluuia,abobicaoad oculura m vij.onc E T SENSILIBVS. i 3 j difccdentia. Hoc Dcmocritus, lllud Ariftotclcsdocuit, vt fuperiusexpofi- tum cft. Scd lanc cxplicatio ifta tandiu rctincri non dc buit.Ea nanquc pofita fruftraPhiloiophuactcmcrcQuarftioncm huiufccmodi propofuifTc aflercn- dum cifct. Cui nanq; dubium, Corporca illa dcrluuia cum corpora finr , qui- bus pcr fe localis motus conucnit , in mcdium prius quam in ./Efthctcrium a- gcrcdcbcrc.'Mcnuimusantea,Motumlocalcm atcrminoin terminum clfe, id clt , ab cxrrcmo ad extremum , quandoquidem termini motus funt ipiius extrt mkatcs:ergo pcr mcdium ficri, (extrcma nanquc funt inter qua: aliquid intcrcedit,nccfimuImancnt)crgopriusadmedium quam ad /Efthctcrns*'jwf \smi  ri prtvu rr  c ( rii dxsn . tv\o7 J %v% k) n 9^ faH-uarox /ut&%rfiaTirjic yt- vofj$fJn? rJivJ( tyfit ^juSfj ofnjfi ^ ^fdraf ,aazrtpTo~d %fat m otftrj&iftt nmtxdTtpovti). fpS taoKytto- /JfJot( cvft Jfaptpei.n *ytv(  w ;, & principia parcium ua/^ Tsavrc, dxovHtjn apar^t 6 a^cj^.o^ii 'WaAAs) afta ofcSix/ ^ ccrumraf {? dxovKff. 94 Quo ficvt id ipium primus,atque poftren.us .uidiar,olfaciarq : ,&quo- d.im etiam modo non. Pro qua re,a nonnullis dubiratur,alfirmantibus, ficn n6poiTe,alium alioidem aud:re,aut videre &: o!facere,cum ficri ne- qtieat, multos eofque inuice difiun&os audire, aut olfaccre : ahoquin e- jiim vnum a fcmetipiu feiun&u efTet. An quod mitio mouir,verbi gra- n.i,tintmabulum, thus, aut lgnis, id vnum & lde numcro fentiunt om- ncs? quod \ ero i.un proj num erTe&um ell , diuerfum qiudem nun ero, fpecietamcn ldem percipitur? Quamobrem multi fimul videntodo- rant fic audiunt. Et folutione alIata,cxoricur quxftio, An qui rcmocior eft illud idcm audiac, olfaciaruc,quod propior. Cuiusquxlicioccafioncilludcciamquibufdam in dubium limpiicicer,&: nulla intcrualli locorum rationc habica, rc uocarii ciis An dicicrli qui diuerlis jtftheceriis prxdiri l'unt:quanuis a Scniihbus calibus, xqualibusfpaciisdirtcnc,idem prorlus olfacere, idcmque audirc dicancur. Rariofanc elfc vidccur,curidncgarepoliimus. Ercnim iivcrum cft,mcucns Vc moucac , cum mococlfe oporccrc , qucmadmodum (cpcimo phy. conc. 10. tradicur,obicchim quod vnum pdlic& afhcir vna cum illo crit:quod li plurcs afficiat,&: cum pluribus idcm cflc dicacur , idcm ccrce a feipfo difccrpi atque difiungioportcbit: quod arKrmarc,abfurdiliimum cit. Vtrunquc iimul qux- fitum hic diftbluit A riftorclcs , nimiru quodammodo idem,&: quodammod o diuerfumab illisfcntiri. Ecidcmquidcm numcro,(i obicdum rcmocum 111 fuoque principio ortiive coniidcrcmus : qua ratione ttirfinrmtinf vocatur: pucaionum quaccnusa tintinabuloprimum ontur; odorem eodc m modo a chure,&:ab ignccolorcmfculumcn : diucrfum autcm numcro(qu.imuisnon fpccic)iiobicda iftaquatcnus propria, idcft,fcniioncm in quolibcr pcculiaii produccntiafpeftcntur. In fumma,fonus in fuiinitio&: ortu vnuscir,qui vcr- ius multas partcs, hinc fcilicct atque indc multiplicacus, mouctur. Dc odorc &: aliis idcm diccndum. Qua folucionc poiica, aucoricati Anft. iaciliact i c nos ica poflumus, dc moucncc nimirum proximo cam intclligi oporterc. Ex quo fequitur, idcm a feipfo non feiungi , idcmq; rcmancns multiplicari numcro, quaccnusfcnlioncindiueriisnumero fcnlibus variilquc mcdii parnbus pro- ducic. Cxccrum qucmadmodum^^^^^Wjid cft,vcitadicam,plunfican- tur : ica in linca rccla plurificari obic^u cale aiferimus , ica vt hon idc nunuio M o DE ORGANIS SENSVVM, prorfus fit, quod propius origini luac cft, &: quod ab ipfa rcmotius : quare noh idcm ommno a propincjuo quis fcntit, quod a longinquo. fiVOTtfor i owlg vcf[ut o1~ f ua jjci fcttf '5t/ typfJLWt tcrmini contrariifunt fccundum qualitatcm, iuxta quorum diftantiam mcnfura tcmporis fumicur , non inccr- ualli magnicudinifvc. Proqua rc&:aliisnocacioncdignis,admucacioncs,qux alccrnacim, quxquc iccm momcco enSciuncur incclhgcndas,confulacur illius commentarius: Nos in hunc locum omnia congcrcre nolumus , quod pcrfpi- cue aThoma profcracur,&* quod alias copouus ifta pcrtraclaucrimus,&: nc in lulce noftris commcncariis ca tantum coportarc vcllc vidcamur, quxa prx- clanllimo quoquc Philofopho funt tradita &: cxphcata. Summorum quidcm virorum annotataadduccrc&: cxpcndcrc,pro inftituti lociquc rationc intcr- prctis munus cft: Singula vero , cunoiiiis vbiqucinculcarc ,abfurdiliimum ccrtccft. Sedadrcm. Dupliciecrabomnibusicrc incerprecancibushicdubi- tan lblet. Primum quomodo mutationem,qux momento cfficitur, Ariftocc- lcs concederc pocucrit: mox quomodo Viiilc non prius mediu quam fcnfum pellat &: afficiat. Prioris dubitarionisoccafiolumicur cx fcxco dcphy.aufc. coc.ji. vbi tradicur,omnc quod per fc mouccur quancu eirc,diuiduu,parccfq; habens, cuius pars vna f\t in ccrmino a quo, altcra in tcrmino ad qucm , cum non fecundum fe totum aliquid moueri qucat. Ex quo vidctur cocludi opor- tcre, aquam non totam iimul congclafccrc , lac ltcm non iimul totu concre- fccre. Pulchrafanedubitatio.Adquam aliiahtcrrclpodcnc, ncciniuriaxum propemodumiAumVcl ipfotcftc Auerroecilc vidcacur,&: cancisdifficulcaci- bus inuoluca , vc nobilcs Inccrpreccs, in cacxphcandaplurimum dcfudarinr. Qwc vcro pheriquc acculcrinc, huiufmodi ccrcc func, vt non minores dubica- ciones rclinquanc. Alexandcr cnim cum vulc Ariftot.nobis hic falfum rcddc- re, prorfuseft rciicicndus. Thomascci.imqui dcmonftratioocm illam fcxti phylici ad motum tatum localcm rcftnngit, opcimis Inccrprctibus &: Arifto- celi quidcm ipii rcpugnar,qui illam ad omnes mocus fpccics pcrcincrc,acquc accommodari conftantcr afjfirmant. Qui itcm Ariftotclcm hic cxcmpli non veritatisgratia fuifleloquutuma(rcrunt,nugaccmipfum faciuntqui inpri- mo &: oftauo phyiico,idcm in rc fcria ftatucnda rcpeticrit : imo qui hoc in lo- co in qu^ftionc non minimi momcnti dcterminanda,ex apparenti vcrii con- cluderc volucrit. Idem cnim cft ac fi ita argumcntacctur,Qucmadmodum a- quaftatimcoalefcereapparer,ira vcrc llluminacio momcntocfficitur. In rc crgo adco perobfcura vix audeo quidquam affirmarc,nili dicamus , Ariftocc- lcm non aifcrcrc aquq congelacionc omnino momenco cffici:fcd limul quod ad omnes parces cffici, quauis enim non pars poft partcm fcd cota (imul har, in temporc tamcn fit,atquc in tcrminis oppolicis cum a non coagulacionc ad coagulationem, acque per gradus , id eft,ab imperfcdiori ad perfcctam coa- gulationcm cranficus fiat. Si qua: Ariftocelcs dc duphci principio &: cermino, in prioriphy.coc ij.nobis fcripcareliquit,vclitquisdiligcntcr expcndcre, nonnullaquc item,in hoc commcntarioa Thoma annotata confulcre,facil^ agnofcct, nullam aut faltcm minima vim dcm5ftrationi fcxti phylici hoc nr> ftro refponfo aiferri. Ncque obftacquod congelacio mometo cffici videatun hoc (iquidcm ob fcnfus noftri imbccillitate accidir, Scd hxc omnia alibi co- piofius. Altcrius quarftionis multa: funt occauoncs : omitto C|ux fucric Placo- nisdc Lumincfcnccncia, quxiccm Ariftoc.hxccnimabundcfupcrius: nunc vcroicaobiicio: Omneagens phyiicumpriusinlibi proximum quam inrc- motu agic, obic&um vi(ilcefthuiufmodi*crgo&:c.cx quorcdc fequiturprius ipfum in medium quam in fcnfum agcre : Sompta cft argumcntacio ex Arift. multis in locis , &: prxfcrtim quinto phyiico.conc. zi. &: decimo mctaphy. 11. Huc ET SENSILIBVS. M j Huc accedit accioncm vifilis decerminatamc/rc, ac proindc fucccfliuam . Rcfpondcndum cft cx Alcxandri , Simplicii, &c Auerroisfcntcntia,lumen eficqualitaccmfcu formam quandam(piricualem,concrariccarc,acquere- fiftcncia carcntcm. Hinc illudconfequi: vifioncm momento erfici. Ulu- ftracofiquidcm medio,obiect6quc rccic difpofito , ftacim vifioproducirur. QupcircaobiC(5lioprior,nuIlum aducrfus Ariftocclcm momcntnm habcr, quar in vcro agcntc & rcali corporeoquc valer. Ncquc fucccflio a dciermina- tionc oritur, fcd a contrarietatc &c refiftentia patietis, quod alibi copioiius cft cxplicatum. Quaproprcrcuminadtionc viTiIis nulla prorfusadfitrciiftcntia* quid prohibct, quomin' lucidum corpus,fuoluminc pancm fibi proximam, id cft, illam totam quam illuftrare aptum cft,(cft cnim agcns dctcrminatum ) ftatim rcddacilluminacamrAdducaliiargumentamultaaduerfushxc:Nem- pc f orc vt crcatio dccur, cum lumen e potcftate materici elici , dici nequeat: (hoc liquidcm non nifi in ccmporc cfficitur). Eflfcchim iccm vclocius fua cau- fa pofic mouenmcmpc Iumcn cxIo,quod nonnili viginti quatuor horis fuum itcrabfoluit.Poftrcmocx Aucrr. Luminisvim infinitx virtutisforc,cum mo- mcntoagat : quodtamcn Ariftotcli ino&auophy.rcpugnarcvidetur. Refte ad omnia rcfponfumcft: Lumcn nouitcr non cffici, lcdreccns apparcre, idcircoquc non cicari,ncqucircm efinu matcrici,quxantccxfftat,cduci. Pr.xtcrca,lumcn non propric moueri i,fed fpintualitcr fcu formalitcr multi- plicari.Poftrcm6,argumcntum Aucrrois in vcra actionc &C rcali locum habc- rc, non 111 fpiricuali, qux ob nullam rcpugnaciam cx parcc cius quod pacicur, illico opcracur. Quod dc Luminc ha&cnusdiximus, dc colorcitcm inccl- ligi voiumus, quandoquidcm quaccnus Yifile cft, luminis racioncm obcinec, eiufquc accio,mcdio iUuftraco,rcpcncc cfficitur , cum adopcrcis oculis ftacira confpiciacur. H% e/l' av x) y^jfS-ctf^azrtfi n ovpti^ti wufpefn/A/J , tnppantpu t ti 'Gph S-ly&t a-v&u v\&xvoM&tdj\6yo$ h v %b mTs&v %Z ai&wnpiUyofy SluAtrclp^i t mhlut ki t ^cvtoc J/$l 5* tipn/jSfjov. JfaL 1s av??  #o%4 'fad opav . ?o y% $eS$ vom^S offi. Eflfec autcm vtique & fpfa deguftatio , quemadmodum olfactus , fi in humido eiTemus , & remotiiis tthtti ,anteillius cont.;&um fentiremus. Rationiautemconfentancum eft, illaquorum ^tftheteria interuailum habent, non Gmul affici, praeterquam in lumine , ob caufam quae com- mcmorara eft. Item ob id ipfum de vifione dtcitur : lumen ficjuidem vi- fionem efficit. Ncquc Ariftoccles nequc aliusquiuis ncgarc poceft, Guftum &c Tactum candcm conditionem in fuo munerc fubire , quam fubeunt olfatcusfic" Audi- tus, cum& mcdiumabxftheteriolciunltum habcanc, &eorum obicctacor- porea,realialceracione mulcipliccncur. Obfcuriusquidcm resinillishabcr, cummediumcorumaproprioxfthctcriovix diftinguacur. Qua fortafic ra- tione , in fecundo dc anima,conccx. 1 1 j. tatilc& guftatilc ab al \ s Seniilihus cofeiungi tradidit,quodaliaScnfiliapulfo&:affcdoprius rncdio,nos dcin- ceps pcllanc &c arficiant : hxc vcro medium lenfumquc fimul : ncmpc vt apparct,nonvt rcueracft. Vndc Aucrrocs ait , particulam u* non ad tem- pus,fcd ad caufam refcrri oportcrc. Qupd in hocctiam contcxtu pcrfpici po^ teft. Ariftocclcs fiquidem in prima illius partc detcrminaturus , quomo-- do rcs fc in Guftu habeat, ita loquutuseft i Obicctum Guftus cftlapoiy x.iiu z 4 6 DE ORGANIS SENSVVM, fapor autcnicft wi5sr>y^orUT'Jjf^v4d.-5. Quareuitain humidoaqUeo dcgcrcmus , vcluci in acrc, cadcm Guftatus , &: olfaftus ratio effcc. Primum nanquc dici oportcrct aquam affici,mox Guftum, vcluci acrabodorcpri- mum afficicur, poftremo olfaftus.afapida cnim rc fapor pcr aquam tranfuchi multiplicariquc poffct. Egcmus igitur fi dcguftarc vclimus , vtfapida ipfa hngux admoueatur, qux &: racdii &: xfthetcrii ( vt antea cxpofuimus ) viccm gcrit.Quo ctiam fit, vt codcm tcporc mcdium &T jEfthetcriu affici vidcatur. Hac fortaffe racionc Natura pifcibus linguam quidcm &: in fumma organum Guftatus tribuit, imperfc&u tamcn , offcum, ncc abfolutum, vt Arift.in 4-dc hirt.ani.ca.8.lcribit.IIludinfupcrannotarc placcc,Arift.olfaftu non auditum cum Guftu cotuliffc,quod hi duo fcnfus ratione fuorum obicttoru finc quara maximc affincs , odor nanquc ablutionc humidi in ficco fapido fic : quo fic vc qucmadmodumodoracrcmcdiomultiplicatur, ita faporcm multiplicari o- B portcrcvidcripoffit.ExhisitaqueconftatGuftum&:Tadum non codc tcm- Q porc iimul affici cum mcdio, ncquc id Ariftotcl. vdluiffc , fcd in illis non ita perfpicuumcffc ,vclutiin aliis. Idcircoquc inquitn \Jt> l* jfv,ff7i >*.'if3i') ^ui3,ac fi nollit omnino arfiimare,nildiftare mediuguftus ab ciufdcm yfthctcno:fcd oftcndcrc vclit,fi cifcmus in aqua,forc vt diftantia illa mani- fcftior cffcc.cum aqua faporc affccca,guftuiquc noftro admota,co cafu, mcdii munusobirec. Colligittandcm ,rationi confcntancumcflc,obrationcs an- tca allatas,fcnfus illos quorum xfthcccria mcdium habcnt cxtnnfccum, non fimul cum mcdio affici,Luminc tamcn exccpco,&: omnino ipfo vifili.In fum- ma,quemadmodum lumcn illico cffundiaifcrit, itaipfum ccrncndi atcum cuiusLumcn caufacft,ftatim cfficiconcludit.Qupmodoautcm Jumcnvi- fionis caufa lit.alibi a mc cxplicatum cft. E"V* ^Vwnp/flt Kj AAk tic, 3* Ti %t t{ al&rCttc,  e/] xzsoxei&cu , oti ixd^ udXhor itfrt ai&dvt&af dtrXd" orr', ti xtxpafjSfjn . o7ot oint dxpctTH, ti xtxpafjStfu^ty} /utA/r- x) %pccts,i&l t^ rrTHC. uo'nigj cV tti Jjfr  imbccillioremrepcllerc: quod cxpcricncia perfpicuum rcddicur. Namque oblaca oculis noftris non (cncimus, cum cogicacione aliqua ica tencmur vtinccnci prorfusanimoin ipia vcricmur: quod iccm cxpcrimur,cum for- tcforcuna mccu aliquo maximo occupamur ,auc vchcmcnci ftrcpicus fra- gorc circunfuii quali ftupidi &c pcrcerrici decincmur . Alcera hypochciis: Mixca difficilius icnfu pcrcipi, ipfis iimplicibus. Noca cft & communis valdc cxpericncia , Quandoquidcm vcl Ebrii ipfi faccancur , Guftum,re- &iusvinimcracifaporcm& qualicaces fencire,quam fi vinumaquataliquid admiftum habcar.Mel quoquc purum,facilius cfuam adulcerinum,& fo- la,quam Jfa****' in audicu percipitur.inuiccm naque fcniioncs quac ab vnofic ab alccro ofiuncur,fefe impcdiunc atquc obfcurant . Atque idcirco in iis hoc tantum ficri moncc Ariftoreles,cx quibus pluribus inuicem coeuntibus qua- D iiaggregatum quoddam,atqucpcraccidcsvnumconflaripoflit.Compone- tiananqueibiatumanent:quo frtvt fibi mutuoiint impedimenco.Exhif duabus praecipuis hypochciibus,alia$ quafda deinccps clicic.Si cccnim pona- tur,Simplcx magisfcntiri,quam mixtum , &c efficaciorcm fcniionc imbccil- liorcm obfcurarc,rcftcfcquitur,maiusfcniilc,non ira cxatcc mixtum, vtiim- plcx comprehcndi.Quanuis cnim commiftum,(ic co debilins,femperramen ab mibecilliori cfficaciusnonrtih.il impediri poceft . Rcfte iccm exiifdcm il- lud alccrum fcquicur: Si,quz fentiri mixta debcncarquali efficacia fint fcnfui afficiendo,forevt neutrum ferttiatur,c6m ambo zqualem repulfam vclz- qualc impedimcncum mutu6 paciantur, quominus percipiqucant : cum pr.rfcrcim in huiufccmodi mixco moucntia minus (implicia fcn tiacur , quam x.iiii. l4 3 D E ORGANIS SENSVVM, in fupcriori : quo fi c , vt aut nullu talis mixti fcnfum cfle diccndu fit, aut li aJi- qucm,illumccrtc non alterius componcntis,(ed canquamvnum quiddam ccrciu cx vcriufquc componccis nacura proficifccs,quod fane in omnibus qux commifccncur,perfpicuumcft.Vcrumcxpcndamusnonnullacontcxcusvcr baC*^ 4 ^ j*wX*f )Non dacur ccmpus indiuiduum, qucmadmodum nc- quc mocus,cuius ccmpus mcnfura infcparabiliscft, indiuiduus datur.Hxccr quartophylico.conftanc:pcr indiuiduum camcn ccmpus id intclligitjquod ita diuidincqucat, vt vnafcnfioin hocfui momcnto lcu (quod folum ccmporis accipi potcft)altcra in alccro ficri dici qucat.(fcTi*).Confulacur Bo- cciusvoI.prionMuf. cap. x x.quinarracMuficamqux cxcicharx neruiscf- ficinir vlque ad cempora Orphei limplicem fuiffc, adc6 vt quatuor ncruis co- ca conftarct, cuius ^T^ot/iowMcrcurius fuic inucncor.Quincam dcindc chor- dam Chorcbum Athyn Lydorum rcgem adiunxiilc . Mox fcxtam Hyagin Phrvgium,lcptimam cadcm ad fcpccm planccarum fimditudincm addkulfe TerpandumLcfbium.In hoci^f^qu^grauiiTimachorda&i fuprcmacrac wWrt vocaca eft ,quali nuxima&' honoraniTima:qux vcro infcnor^quafi'** T,idcftacucifiimanouiinma&:infima.Inccrccdcbancalixquinquc& poftJ- muiiu, quidcm ^r^^^-^/^t^^^^^^^^^^Enumcrit dcinccps boetius aliainftrumcntorum gtncra abaliis rcpcrtaj^^V^svtaLichaoncSamio, Mn^oVwaProphraftoPeriocc^wx^P^^^H 0 "^'? 0 Colophonio,i^ aei:t, doceamur,Conrraria omnianeccflaiicr, vcl cflc in codcm generc,vcl in contrariis gcneribus,vel ipfamcc gcncra,ergo non ncceflario in eodcm gcncrc:Rcfpondco, Ariftotclcm ibilatiiis vocabulfi contrariiaccipcre quam vcra contraticcas cxigatiquod ctiam fccit primo phyfico. contextu quinquagcfimo. (Neccxalbo &acuto vnumquid effici potcftnilipcr accidcns.) Namfi vnumquidpcrfccxdiucrlis lftis obic&is cfficcretur,vna ficrctmotio, vnius (iquidcm mobilis,motio vna,cx quinto phyfico. trigcfimoquarto: fcntiocrgo vna,vnufquc fcnfus fcntiens crit:cx quoablurdumfequitur:Nimirumforc vt vnus fcnfus obieda aliorum icn^ fuum propria , pcr fc fcntiat.Pcr accidcns autem vnum illudeft , cuius gratia Ariftotclcs Vctcrcs in pcrturbationcm incidiflcnarrat,primo phylicorum contextu vigclimo:quo modo ncmpe album & philofophum,quorum eflcn- tia &: ratio diucrfa cft , vnum quid &: idcm funt , quando Socraccs albus cft idcmquephilofophus.Aliahuius vocabuliflgnificata y qui vult,inquintoMc- taphyficorumlcgat. t^ri iid AAcr aua fvoTr aie&oifc dr n rn/uid ai&no~fi,t5r uia af&ntric,oTor o%t&' Xj @af*&.fJut}^oiybalfJUL n xlmaic t^ fjuac avrn avrncji to7r fvdirjoTort^tctc lydxonc. rn fjua ^ afJLa Svoir ovx tV ai&drttd-af, dr /u fJUX&ji.To yb f^yfxa^ \r /SovAtTa/ I?).2>i/ q ircc fila af&iiCic. n /ata dita dvm,ti? xpoovarn aj&nV, xjf} ra %oc wwnp*& otiWc JCtAvra* trvvoftct, oht mt *y&9n ro?*vnb } ovran; ti ctyc to A^xoV.c wtw to /aiAar, ovo'r. ioo Praeterea,magis valer anima,dtto fenfilia ad eundem fcnfum pern- nenna fimul fenure,vt acutum & grauc.Magis cmm fimul motus vnius ipfc ipfius,quam duorun^veluti afpedus & auduus. Vnico autcm fcn- fu fimul duo fcntire non licet , mficommifta fuermt. Miftio nanquc v- num clTc vult , vniusautem vnus fenftis eft, & vnus iimul fibi lpfi. Ita- quc neceiTc eft , vt mifta fimul fentijt anima , quoniam vno fenfu actu tentit,ctim vmus numerojcnfus aftu vnus fit:at vnius fpccie, vnus fcn- fuspoteftatc.Etiiquidemvnus acWueritlenlus, vnum llla eflc dicet* Quarc ncceiTe eft vt llla mifceantur: qua* cum mifta non fuerint , fenfus aftuduo crunt.Vcrtin fccundum vnampoteftatcnvempufqueindiui- duum,vnus aclus eft neceflano. Quandoquidcm vnius poteftatis vno- tcmporc vfus vnus,motufque vnus cft , vna cft autcm poteftas: non igi- turduofimulfcntiendo percipi vnico fenfu queunt.Quod fifiert.non poreft,vt qtia: fub eunrlem fenfum cadunt, ii duo fuerint,fimul ientian- runcertc qux fub duobus fcnfibus funt,multo minus fcinire continger, ytalbum & dulce.Amnuenim,nulloalio,idquod vnum numerocft, quamquia fimuhqnod autcmvnum fpccie cft,fenfu difccrnentc, & mododiiudicar. Quod ldcirco dico,propterea quod fortafle album & nigrtimquafuntfpeciediuerfa fcnfusdiicernitatque etiamdulce & a- C marum , ldem inquam ipfe , ab illo aut em diuerfus : veriim vrrumque iftmfmodi contrariorummododiucrfo diiudicat,qucmad:rodum ea qua: funt iibi ipfls cogn.ua eadcm ratione:vt veluti Guftus duke,ita vi- fusalbum;& vthic nigrum,fic illeamarum. Idcmprobatfccunda rationca loco Topicofufnpta, inhuricmoduimSi cui magis vidc tur inciTc aliquid,no incft,crgo ncque cui minus,intrir. Arquf magis vidctur Animali hoc ifielfc,vt plura lcfiliaciufdem gcneris vnicofco- fuiimul codeinquc tcmporc pcrcipiat ,quam vtpluribusfcnfibusdiucrf.>. quod tamc cinon incft,crgo ncquchoc.Maiorcpcr fe nota,Affumptio quod ad uriorem partcm probatur:quia quanto magis motus lunt diucrli.tantumi D nusvidentureidcm facultati polfc Umul tribui. Atduo motus quibus ani- mafcntit fimul diucrfafcnuliaduobus fcn oppofirorumfpcciesdiuerf{:qu6dil- lacxtrcmorum ciufdcm gencris mucu6 in fcipfa agcntium, propriamqucfor mam &: fpecificum efle obcinencium licthxc ncquaqua: verum refpefltu pcr- fcclionis,aucc6cincti9,concraria,^'^quoqueopponiaffirmamus(fibiipfi cognaca)vcinguftu omniadulcia,in vifu omniaalba, auccconcra:ini)lo o- mniaamara,inhocomnia nigra. In primo phyficorum conr.quadragcfimo nono, ciim dc anciquis loquerecur aic,Concraria quidem quanquam (ine ra- tione omncs Vcccres pofuiffc principia,difTerrc camc incer fc,qu6d alii prio- ra,alii poftcriora accipcrcnt :inco prxtcrea conuenirc quodfua principia UTifwrfw*w^'*f fwmcrcnt. Alitcr quidcm atquc aliter fcricm illam Incer- preccs cxponunr.eo Jcm tamen fcre recidunc omnes , &: huic loco luccm af- fcrunc. 1'r, t U DE ORGANISSENSVVM, E^ti ct a.1 $f cVo-t/v xrnifftit vrarrlanzfttL j & cvarrta or rai* avro) x) drbuu ovx c*) ivarria . l&/u8ft $ 7qv tJjxh^ *} %'j utXatoc %b. na} ir '&c aXXoic oxto buolafCoTor '?$ yyttffi , oifBf) Tqv y/\vxt"r, 01 j %v mtxpHAvJ^ fj.tfx'iy/ufyj'a dua.'/\6yotc ydp tioir amxeifjdfSur^ oTov 1p' 3fyi tsraacfr,*) 7o Jfy? c j v.t cfbc afexrTorjH ouu rfi "trt d/\/\hutr ^ Jfeptpa rd ovroi%uc fjSfj Myo/uSfja y ir aAA 3 $/,rV *' t avru *$/jfi(/\&yoi j oTor rb y/\vxv k) rb Xjjx6r.) xa/\ol arv^ot-^a^fifi q irtpx.rb yXvxl/ 3 th~ u't/\arQ' >  & Jfaptpei, m th \d/XH . h"r/ dv nrfot dua irS typtTo adrd ai&drt&nf f ti rd rqf 'j\jci ravfc.\ eSc rt ti uii^fjj^L^oCSi ixfir*. Adha:c ficontrarioru motus torrarii funt,fimul autcm cotraria ineo- de & indiuiduo,inc ih non valent: & fubfenfum vnu contraria cadut,vc dulce & amaru>hxc vtique (imul fenriri non potcrunt: fimiliter aurem perfpicuu eft,quod neq ; eaqua? non concraria:quippe qux parcim adal- bu,parcim ad nigrum referatur. Caeterorum ecia ratio eadc eft,na (aportl fpccies partidulci, partiamaro cribuucur.Sednec mixcafimulferiucur(in rationibus naque func oppofitoru.veluti Diapafo,& Diapete)nifi vt vnu fentiatur. Atqui hoc modo vna fit proportio extremorum,alitcr autc no. Eritenimfimulha?cquideproportiomultiadpaucu,vclimp3ris ad pa- rem: illa vero pauci ad muliu,vcl parisad iinpar. Si icaquc plus a fc inuice cliftancdirTeruncque illa, qua: cognacaquiacm fibi ipfis func, gencre u- me dirTerentia^quam quaceiufdcm generis :(vcrbi gracia,dulce & album cognaca &gcnerc difcreparia voco ) dulce aure plus etia fpecie differc a ni gro quam ab albo:profed6 mulro minus adhuc ifta fimul fetiri accidec* quam quac genere cadem.Quare fi non ha:c,ergo ncquc illa. DcJucicur fcrc cx fupcrioribus hzc tcrtia ratio,lcu vt rcftius dicam,ad fu- pcriorcm rationcm pertinct.Hic crgo oftcndit, cudcm fcnfum plura propria lcnlilia iimul no poilc fentirc:vt indc tutius colligat quod in fupcriori,in huc modum, Contraria limul in codcm cflc ncqucunt , mocioncs fcnfilium duo- rum fpccic dirfcrcncium eiufdcm fenfus funt concrarix,ergo,&c. Propoficio non vno in loco apud Ariftocclcm & Aucrrocm lcgicur. Allumptio probatur quiaconcrariorum,concrarizfunc mocioncs,vccx quincodc Pby.aufcul. cli- cicur.Scniilia vcroduo ciufdcmfcnfuscontrariafunt, quod probac Arifto- tclcs,quiavelfuntcxtrcmafub codcm gcncrc, vtalbum&nigrum: vclme- duinccrcxcrcma.Sicxcrema,crgovcrcconcraria,cx dccimo mctaphy. 13.fi mcdiafContrariorumiccmrationcm obtinent,quatenus vni cxtrcmo com- parata,altcrius viccmgerunt.hxc copiotius fupcrius dcclarauimus . Imo ad- dit y ncquc ipla mcdia fcu mixta fcndlia (imul pcrcipi , rationcm naque c6tra- riorumobtipcnccomponcntia > vcalbum& nigrum ;n c.uult o ^/i- ^ j;k wti in mu(icisSymphoniis.A  u/h^iV- vocari , diucqa quar cxcontrana icnc accipiuntur, quam qux cxcadcm. O a 3 \tynJi'rn>tc r$S or cp3*ra/,it tSt^o, g 3S a r cpa/w T/t; jyt/ nto  ToxfiV afta o^a' ^ ' Jw**r tr ti , 6't/ 0/ u$g,v "Xfotot /\ar$dmon . S St/S oJx aAiiS^f, oi^' ircTt^iTa/ ^pcrw ]?) dtalebifoi oiSttajti^ Aar- 3aW,a'AAa zs-arT.-f ere/^tTa/ ai&drt&af.et 5$ ct ai/rca Quodaucem nonnulli de Symphoniis affirmant, fonos nempc non fimul peruenire , videri autem , & latere nos , fi quando tempus lnfen- file fucrit, re&ene affirmatur, vcl non? Nam luxta hoc aliquis for- t.\lTc dicet : idcirco exiftimari, aliquid vnum fimul cerni &: audin, C quoniam inrer media tempora late.int.An hoc minime verum- neque ef (e potcft tempus infenfilc v uic lacere:fed omne fetiri valet. Etcnim fi cum aliquisauc fe.uit altcrum fentit ,in concinuo tempore, non contingic tunclarereqiiodeft.cftautemaliquisin continuo tempore, & tantus,  qu.mtus (Miviino lnfcniilis eft: patetquod tunclatere potent feipfum,fi. fir,&fi videar.Praeterca & nonfencic&fentic. Antcaquam Philofophus,oftcndatquomodofimul,ideft,vno eodcmque tcmporc pcrcipi fcnticndo plura po/fint,rcfponfum quorunda gencratim ad vtramquc quciiti partcm attincns,aficrr,qui in harmonicis fonis declarabac quid nobis in pcrccptione icnlilium crcdendum cfle ccnfcbant. Occaiio hu- ius refponli m tcrfercndi fuic , non vt illius confutatione viam fibi ad veritatc D ftatucndam,fupcrioraque argumcnta rcfcllcnda munirct (quod quibufdam placct)fed vt obicer crrauquorundam morcfuo,dctegcret.Summaautcm refponiionisiftoru crac:Rcucraficrinon poiTcvtnon niii feparatim plurafc- iilu peTcipiamus,quemadmoductiamharmonicosfonospcrcipimus:obmi- nutiflima tamen tcmporum momcnta,quibus inccrualla pcrceptionum dif- cluducur,idnobis videri,quodvercnon eft,ncmpcquoa limul plura fcntia- mus.Priorcmrefponfionispartem,fupcriora argumcnra probant .Poftcrio- rem lac ic ftabilirc opinancur,(i confugiancad ccmpus il)ud,id cft , iwfi*7i y^ 1 * (vt loquuntur Grarci)confugiant,quod minimumfit atquc ita momcntancu, vcfucccifio omnis,omncquc motionum intcruallum,fcn(umlaccac. Kcfu- tac Arift.hancrcfpon(ionem,oftendcnsfierinon poifi:,vc huiufmodi tcpus minimu,noslateat:cumcnimhocconftitucru(vc ait Alcx.jfcquccur fcnfio- ncs mulcoru fcniihu:non ea ccrcc racionc fimul anobis pcrcipi qua vidcacur. i$* DEORGANIS SET^SVVM, Rcfucacio auccm non fimplcx cft.Prior ica habct , Ille qui fcncit, in quantali- bcc,vcl cciam minucillima ccmporis parcicula,fcfcncirc,acquc in illo^T cfTc, pcrcipic:crgoquancunqucccmporis cxiguampartcm fencic.AfTumpciofumi tur cx lcc. dc an. contcxtu 136. Nam cum vidcmus,audimus,olfacirnus, fcn- fu cognofcimus nos vidcrc,audire,olfacere:ergo in quantocunque cemporis momccofcnciamus,fcmpcrfencircnos,cognofcimus.Etcnimfecus,falfaef- fcr propofitio in fecudo de anima po(ica,quod vniucrfim vcra non cflct.Con- fcquucio patec:fiquidcm fi fcnfus fenriedo fcntircfc percipic,cognofcic quo- quc fc "7^ in ccmporc fcncirercrgo quanculumuisrcmpufculum pcrcipicc, nullumquc ipfumfallcc. Vcrbapoftrcmx conrcxcus parcis,quxfubobfcura funcligillacim ica cxplicencur.(Ecenim (i cum aliquis fcncic fcipfum aut alcc- rum clle,in concinuo cemporc).Id cft,cum aliquis cft,co tcmporc quo cft,fci- plum cfTe fentit ,vcl alium.(Non cocingic tunc latcrc quod cft).ld cft,fieri n5 poteft quin cognofcat fc fctirc cifc fc,vcl alium. ( Eft aute aliquis in continuo tcmpore,&: tancus quatus omnino infcnfilis cft). Hoc eft , opmaris autem cu, d.uiccmpufculuinilloccporc counuoquodfcnfum fugiac (Patccquodcunc laccri poccric fcipfum,fi fic,8 ii videac.Prxrcrca non Ycncicfc fcncic). Id cft.fc- quccur aliquoddari momcncum, in quo quifpiam feipfum laccac , fibiquefic abfcondicus,quod cft abfurdum i quandoquidcm nullus cft , qui co ccmporc quo cft,non fcnciac fc cxiftcre,&: co rcmporc quo aliu ccrnic fc illum ccrncrc non fcnciacidcmquc prxccrca crit hoc modo diccrc.acquc aliirmare , alique non fcncicdo fcncirc-.quo nihil abfurdius audiri porcft. Alcx. & Thomas lucc huic argumccacionialiqua afrcrunc,cum doccncTcpus pcrfc non fcntiri,fed pcraccidens,rationefcilicct rcrumqu^moucntuc&pcrfcintcporcfcntiun- cur: dicimus nanquc viiioncm, putalongam , quia longa fpccicrum vifilium fucccdetium pcrccptio fic.Quocircacum quifpiam fc ciTe,aur fc fentirc , pcr- cipicfcncit quoquc tcmpus in quo ipfc eft,&: in quo actionem fuam cdit.Du- bicatur hic ab omnibus , an fcnfus fuam opcrationcm cognofcac: pro qua du- biracione,mulca a Philoponb,Simplicio,Thoma,aliifquc Lacmis aifcrri folcr. MihifaneThcmiftiifcnccntiain fcc. dcan.cap.8.& Alcxandrimca.dcfenfu Communi,valdc arridct:Scnfum ncmpc Communemcllcqui fun&ioncso- mniumfcnfuumcxteriorumcognofcit.Quxquidcm cx Arift. dcfumpcacft inlib. dc iomno -S vig.cap.fecundo,vbi hoc ipfoargumencofcnfumcomu- neminanimaliafttuic,ncmpc,qu6Jvifusnonvidcacfc vidcrc,ncquc audi* cusaudiacfcaudirc,fcdfaculcasquxdam communisadfit, qua animal fcvi- dcrc & audirc fcnciacquam fcnfum communem vocacum eife dicic . Harc i- ca plana func incclligcnci quid fcrtfus coramunis ab cxccriori difFcrac , quid i- ccm vcriufquc proprium ficprxccrca quid vccrquc in hominc incclli gcndi vi prardirovalcacvcnullusampliusdubicacionilocus fupcrfic,fic nilhuic Ari- ftocclisargumcncacionircpugnans(quodcamcn aliqui nobis obiiciunc ) ua iencicndoarteracur:quinim6hxcfolavia ficqua Simpliciuma fcipfoalicu- bihac in redifccdencc,ad fcipfum rcduccrc valcamus .Sed confulancur The miftii,& Alexandrivcrba,quxmulcis quidcm in locis,fcd in cicacis pociffi- mum lcguncur.Nobis cnim hxc in prxfcnciafac funco:quiillainlibcllo dc iomno&c vigilia pluribus fimus, Dominofaucnce,profcquucuri. L*ti ou*. ar 61 n ovrt Xfiotoe ovrt Grpxfu.% o'vS\t t tu&slttraiJ ct  awpTZu; yUZ opa bxlu,, ori %J[ ) avrHe cV r'mque tcrrani fcntire . Eadem autem ratio in A.C.cMmpercnimin aliCjuahuius temporis parte,& ahquid Inuus,totumautem fcntire non hcet.Omniaigitur fentin valenr,fed non apparcnt quanta funt. SoKs eni-n m;*r n itucb videtur , 6c qmtuor cubitorum a longinquo:at quama eft non a pP arcT,Quin plerunque m- diuiduum apparer,ccrnit tamen non indiuiduni.Huius caufafupcrius a nobis expolita cft.Qu6d igitur nullum fitinfenGlc tcmpus.ex his pcr- fpicuum cft. Aliarationc idcm rcfuracqux huiufmodi fcre eft 4 Si dacur v:mpus infcn - (ilc.autmagnitudoinfcniilis, (hxcnanquc feinuiceraconfcquui^uf.cun^ t 5 pus fit mcnlura motus^mo^tcftcSimplicio^idcm rationc quod mocu;,m otus vcr6nullus,prxtcrmagnicudinem)confequctur,nullum nunqtiamnos ot {i continuum tcmpus,aucmagnicudine cocam pcrccpcuros,nili caccnus,qut- tenusparccm aliquam^idcftjilliusceporistilliurquemagnirudinispcrcipim 9 - Sic cnimagnicudo A.C.B.Sumacur huius magnicudims infciilis pars,puca C. B.hacablaca,parsfcniihsmanec,ncmpe A.C.crgoquis hanc fcniilcm parce tancumodo vidcns,cocam femagnicudinem ccrncre atfirmare poccric.Coipi cicns icaqucquisTcrrxparccm,cocam feTcrramconfpiccrcdiccc&ambu bulans auc lcgcns horam diei,cotum fc annum auc dicm ambulaifc, fcu lcgil- fc.Eademratiocftde partcqu^feniilisponicurjnimirumA.C.iiquidcm illius pars aliqua infcnillis eric:quo fiec,vc de ea quoquc fic idem concludcndu, nc- pc idcirco fcciri quia ipilus aliquid fcntiacur,acquc id coufquc,dum fatcn co- gamur,aliqiiidcilequodfenriacur quia infcnfilc tic:quod abfurdum cifccx prioris & iecundx quxftionis decerminacionc liquec. Colligcndum cft cc- go cocum racionc quidem, qua cocum quoddam cft,&: ccrto iimul colk- y.iii. M 8 DE ORGANIS SENSVVM, ftarum partium numcro aggrcgatum fenlilc dici , non quia aiiquid totius fentiatur,qiumm6(vt Alcxandcrmonct)nifi hoccflctid nobisdccflct, quo primo&pcr fcfcntimus,ncmpctotum ipfum,cumrationc tantum totius, partes pcrcipiamus. prxterca nil vnquam dc toto vcrc affirmarc licebit,cum quiduis illi rationc partis, non quiatotum conucnirct. Id tamen vcrum cft, Totu non fempcr pcrcipi quantum fit : vt fol qui no tanta magnitudinc a no- bis confpicitur,quantaprxdituscft,aliaquc huiufmodi tanquam indiuidua apparent,quxtamcn magnitudinem (uxquantitatis multograndiorcm ha- bcnt, ncquc indiuidua fint : quinimo talia ccrni minimc poflunt , vt fupcrius demonftrauimus, cum diximus , id quod vidctur , non cflc indiuiduum , vcl darimagnitudinem attu inuililcm,poteftatc vcionequaquam. Aliudcrgo cftTotumfentiri,quiailliusparstantumaliquafcntiatur: ahud totum qua rationctotumeft,comprehcndi, ccrtamtamcn quantitatis illius magnitu- dincm , ncquaquam fentiri. Particula (M**0 inconcluhonc pofita, cum nempe ait , X"rm # fr ~*> , hmphcitcr ita cxponcnda cft , Omnia ita- que lubfiftcntia,fcnfilia funt,fcd ea quanta fint,non (cmpcr pcrcipiutur.Lau- darcm tamcn aliorum cxplicationcmrqux cft,vt pcr particulam iftiufmo- di totum quoad fignificat fimul omncs partcs, hgnificetur , hcubi tamcn altcrum mihi locum , in Ariftotclc proponcrcnt , in quo particula ifta , ad i- dcm cxprimendum vfurparctur. Hic illud in quxftioncm cadcrc lolct , nem- pcanTempusinfenliledcrur : Quod vidctur conccdcndum , cum h fccc- Jurhora, eoufquc fcdione progrcdtliccat, dumadmimmum fenuledeuc- niamus- quod ii itcm diftribuatur,ccrtun. cft illius partcs in(t ndlcs forc,cum ipfum minimum fcnfilc fit.Omitto hic qux Hcnricus Gand. in (uis quodl . &: Scot.in i.fcnt. dift . i. dc Indiuifibili lojuuti lunt.qux itcm aln dixcrunt,nem- pc, tempusinfcn(ilcdariquidem,pontamenmagnum,(iuxtaquamdiccndi rationcm Anftotclcm cxcufanr.qui fuperius id pro abfurdo& taho aducrfus Vctcrcs,dumagcbantdcoriu'olorumadduxit) Dicamcgopaucis.Tempus infualatitudincacccptum,Jfccundum omncs (ui pnrtcs,continuam cflc quantitatcm:Cuius tamc- id quod a&ri exiftit,& accipi potcft cft ipfum tan- tum * r^quo ctiam fiN,tcmpus intelligi non poflct.Dicit autcm r.ru^ tcpus prxfcns,(prctereo n n q uc dhid -rWxtcrnitatis dc quoSimpl.m tcrtiode ani. cont. ij.W cft nc^us mturi cum prxtcrito. Hoc momcntum (cu inftans indi- uifibilc c ft,vHtcndicur quarto phy. cont.16.17A: 18. Indiuifibilc autcm fcn- fu pcrcipi pcquit, crgo concedit Ariftot. aliquod infcniilc tcmpus. Et quauis ri rittTnc^ " r propric tempus ' y ncc pars tcmpons.cum indiuilibilc (ir.tcpus vc- ro continuum, (quod ccrte ex ipfis mdiuiduis atquc  ru*~ cx quinto phy. cot. f^.componi ncquit)dic itur tamcn tcmpus quia terminus partium tcm poris, veluti punftus partium lincarum cft:cft nanquc Momctum idcm,initium fu- turi, & finis prxteriti,cum tamcn ipfum rc&: fccundum fc (it indiuiduu :nam fccus eflet darc tcrminum tcrmini,pnufquc&: poftcrius lllius. Quarc fimph- citcr concludamus, Tcmpus confidcrari duplicitcr poflc , vcl vt mcniura cft motus , qucm confcquitun qua rationc momentum non erit tcmpus : vcl rcmota fucceflionis confidcrationc, vt id in quo rcs potiflimum cfriciurur, &: quod prxcipue habcmus , quo certc modo p*4 vxx nrTiot^trortpot tfSt^trafdfjut trteiovvr al~ vSnivt&afji oox tvSf^trafJo f>u5v fjSf/ ouv.ap' &c/ t ti t%tf*f iux/uty, trtpc* j  ^J%iic cu&dri&^ , ^ otruc droueo oc taravti bvri traui^rf^ oricfrotfJfj7& k* rnvfxixv eti&ittrir ohv Ar/a> b*-\ir.ei t$ra* A- A etitQ-xtopSfJn a AA x^fxar&^teiaf rt utpn x) ei /u8p j-Awti^- ,a M 3 A^wT al&dtiraf r) -jV^i fMpM , ifa 2T ok Tovtw ir iSbrjk ov% w. AAa drdyt* "ir.tv ydp rt 1p alclrvtrixor &2i ntp&.rir' ouZ aiuiro aj >oCS\ryb 6* 7s>lrw 'wjdrdyrm dpa tr rt ^Aj%ris,Avw/ fcfr,*? AM 'S^A- A* .** y% ju yjvptra fgr   iccm agctcm cucaiimul cognofccre di- cimus. Illc naquc fcipfum folumodo inrelligens,cun&aincclligic: hxc cciam, quanuis infinicc dcbilius impcrfcdiufqi reipe&u Dci,qliatcn 9 camcn feipfara per propriam ellcntiam intelligit ,cxccra pcrfct>ionc&: craincncia quada co- gnofcic, quacenus in fui cflcnciaconcinencur. Scd abftrufiora func hxc,& ad certiumdcaniraa pcrtincnc. Quarcum Thcoremafit, Mcntcm noftram -uui plura iimul apprchcndcrc non poflc. Pro qua re iciendu,nomcn Mcntis duo- busmodis vfurpari,vcl jppriepro eaanimxpartcquxNrdicitur,& circafim- pli cia vcrfatur: vcl impropric pro Ratione,i. irri n a>m/. n in pura & fimplici contcmplationeconfiftit,vt Arift.tcftatur,ide6qucfimul duo^a fpccu- Jari ncquit. Multoqi minus Ratio quxin tcrapore intclligic,mulca fimul non pcrcipic,nifi forcafle vc vnum. Sed contra quis cxcipict, cx Arift. primo poft. cap. i. E'*)fcwTOwiw.M*3tf J?i,idcft,vtLuiconicnfis&Thomas cxplica- runt, Aflumpcio in Dcmoftracionefiraul eodcmque cempore cum coplexio- ne cognofcicur. Rcfpondco,incerprecacioncra iftara abfolucc fumptam,fal- fiflimamc(lc:quxcnimdiftincafunc,diftin6toquoquc tcmporc pcrcipiun- tur: quanuis vcra Philofophi fcntcntiafic,cum poft nocicia vnius,ftacim quo* qucalccrucognofcacur. Ad Argumcntaigitur fuperiora,diccndum, fcnium corarauncm iimul plura caperc, non camen vc vnus fcd vc plura, quod menci 1*4 D E ORGANIS SENSVVM, non accidic, qux abfolucc indiuidua cft,nec quod conucnit faculcaci inferiori impcrrcciionisSidiuilibilitatisrationc,vtvi('uiin oculo&fcnfui comuni in corde,id fuperiori cribucndum cft. Ad aliud,rcfpodeo,cum duo qua inuiccm conucniunt,aut qua difcrcpant confiderancur,vnius viccm gcrcrc , &: fub ra- tionc vnius cognofci-.iimilicudonanq; duorum & diflimilicudo , vnum quod- dam cft. AucrroifccundoThcoremmatciamrcfponfumcft. Sedaliquisad- hucnodusreftatcxpcdicndus. Nam Ariftot.ini.deanim cont.i47,& 148. id ipfum vidctur reiicere quod hic airerit,atquc concludit,fcnfum ncmpc com- muncm fimul conti arris affici,duobufq; contrariis motionibus fimul moueri poiTe. Quicquid Alcxandcr in 3 . q. nat cap. pcculiari ,&: in hifcc ctiam com- mentarus dc duplici fcnlionis modo affcrar, (ncque cnim fingula ad rcm hac fpedtantia nunc perpcndenda funt) folus Thomas viam nobis ad nodum huc folucndum duplici viaaperuit. Et primam quidcm iam fupcrius attingimus. Altcra cft: Vim fcnticndi, quatcnus cognoiccns cft, vnam &: phircs fanedici polfc, nontamcn quatcn* recipics. Hinc Alcxadcrinterfcncirc&: pacidifcri- me aJicubi poncre videtur.pati naq; cft ipia reccptioquar in organo cflici tur, fentirc vero,cognofcerecft.Vndc Animaquatcnuscadccognofcit plurafcn filiaad fc tanqua ad ccntru a fcnfibus cxternjs dclata,vna cft:plurcsvcro,qua- tcnus plunbus atq; diucrfis ipfis fcniilibus coparatur , quar no vna rationc fcd multiplicicognofcit,vtalbu, nigru,dulcc. Noncrgoinanimaquacognofccs cft,contraria rccipi abfurdu cft,icd qua patics:quo ccrte modo contraria non rccipic.nifi fpiritualitcr.Ita(ni fa!lor)interprctat i quoq j potcrit mesAlcxadri, qui alibi in cadcm parte pupilJx album & nigtum recipi affirmat : ocul 9 cnim ii quatcnus anima praiditus cft c6fidcretur, ead in partc albu m & nigru rcci- pcrc dici potcft,quia illa rcceptio cognitio eft.Poftrcmo, nc fundamcntu cui innititur Ariftotclica folutio labafccrc vidcaturquaircduin cft, An iftccomu- nis icdis dctur:quod quidc clariilimi aliquot in Philofophia viri negare aliqu3 do funt aufi.His ncmpe rationibus potiftimum addufti,quod fcnfus comunis muncre,tam phantafia quam opinio fungatur,&:qu6d ipfo poliro fupcruaca- nci alii fcnfus cxrcrni cifc vidcrcntur. Illud quoquc in quarftionc cadit, an vn* fit iftc comunis fcnfus,vt affirmarc vidctur Arift. Qvarrcndi occafio cft, Qu2- doquidcm fi dcTadus vnltatcdubitatur, quia difcrimina multotu fcnfilium cognofcit,puta calidum,frigidu,humidu,ficcum,afpctu,&: lcne.quato magis dc fcnfu comuni id in dubiu rcuocari oportct, qui omniu fcnfuu, fenfilia om- nia pcrcipit? Ad primam, Rcfpondeo paucis , Ncceffitatcm reru non aliunde quam a fine fumi oponcrc: id fccundus dc phy.aufc.&: dc part.aiV- ( vt multos alios locos omittam)docct.Eft autc flnis in rcbus phyficis,opcratio:ab opera- tionc igitur comunis fcnfus,illius ncceflitas fumeda eft. Hacc vero cft , cogno- fccrc difcnmina omnium fenfiliu, cum fimul,tum vero feparacim, illaq; mdi- care. Hoccertemunusalioquin nccciTarJum,nonnifiabipfopoteft cxplcri, Qupd itadeclaro. Primum Ratioidnon potuit,quia vt Alcxandcraitin cap. de fenfu com. Vniuerfc & vniucrfalia comprchendit, n8 fingularia: Phantafia item,dererum fcnfilium ctiam abfentium imaginib*cogitat,quasIvlemoria in fe infculptas rcrinuitrfcnfus vcr6 communis difcrimina illa tantu pcrcipic &: iudicat,dum res ipfar obicde. adfunt.Nequc igitur Ratio,ncquc Phantafia, ncque Mcmoria (quanuis hst duar poftrcmar A nimar vires reipfa inuiccm &: i fcnlucommuninodifcrcpent)id munus excquipofTunt. Multoq;ctia minus opinio,qus(fi Philoponum audire vclimus)imprimis vniuerfalc quod in fcn- fu eft comprchcndit, vtputa, oroncm colorem album,vifum difgregare:Mox conclufioncsa facultatc ratiocinatc dcdudtas colligitjabfquecamcn difcurfu & caufa EX 1*1 BVS. i6 5 &caufa, puta, Animamnon eflcmorriobnoxiam. Opinioobtincc, poftqua Raciocinadi vishoc modoidinduxcric,Animacx fc ipfamoueturquod cx fc- ipfo mouccur,fcmpcrmouccur:quodfempermouccur,cft immorcalc.Quare exhis pcrfpicicur opinioms non cfle , id przftarc quod propofuimus. Diccrc auccm vnum alique cxcxtcrnisfcnlibuscimuncncfhcicndoidoncumc/Ic, abfurdiflimutore:cumncqucvifus(quod dc vno,iccmdcaIiisdico;pr^tci fua propria&peculianaobicclaahoiumquodpiam iudicccauccognofcacnccjuc propriecciam fuacognoiccrc(vcThcmiftiusaic)fcd acciperedicacur, vcrc ii- quidcmcognofcicqui incrinlecusknfuscft^ad qucm llla &alia dcfcruntur. Vndc cx his colligicur,(cnium toinuncm ncccflariu ciTc. Extcrnos vcro fcn- fusnon fupcruacancos.Hac quaricionc ica ad exicum perduda,ad aliam accc- dp, hocquidcminprxfcntiaarrirmans: Noncam dubitari dcvnitate lcnfus Taclus,quamdciiliusorgano,cjuodcarnc&icor cilcftatuicArift.quaui scaro g cotdisrefpcdu,mcdhpotiusracioncobtincat.Scdnon.cqucc6ucnic in (en- fucommunidubicandiraciojcuius vnicum jtfthctcrium cft , ncmpc cor,in quocanquamin Rcgiamancus,caiudicatatq;cognofcit,quaridcmrccipcrc dicicurquatenuspropriis quibufdam organis ad obicclacxcerna fcnticdav- tcns, Vifus, Auditus,Tactus,Olf.u"tusappcllaci0ticm habcc. C?ri p 7s eu&nrcv ttdr Zfr f*iy&r y t tdx i j.bpdraf uror oSw bparaj3gv& T r) drdyxn d ktiptfgr tf) tf cV fjSfj rtjSi^artxtaa^ olx cVcT /fcTty ai&dri>\ or&c.t j rdt rdf t^drdyxn aiSdn&af.tt C 3j c/in t/ dc/ltxiptjfir a/  naturam &c accidcntia animalis * z.ui. A7o DE MEMORIA, mucariac proindcin vnomagisquam inahopcrfc&am,inhominc camcn ob coniunctionem inccllcccus pcrfeciiflima rcpcriri. Czccrum diuiditur hacc traccacio in duas prarcipuas partcs , in priori de Mcmoria agicur ,in. altcra dc Rcminifccntia. Dc mcmoria primum quacrit quid iic : mox ad quam aninut partcm pertincat:Tum qualis proprie fic illiuscncrgm. Poft rcmo, dubicacio- ncs qualdam (vt (olct)ad hanc rcm pcrcincces proponit atquc cnodac. Aliam partcmfuoloco,vtopuscrit,fubdiftribucmus. Nunc illud addidiflc tac cfto, Digniffimam cam c(fe qusc aiiidue lcgacu r , acque in mambus habcatur,quod incaampliffimiilliuschcfaurinacuradcclarccurjin quo(vcSpeufippusnoni-' gnobilis Placonis difcipulus aic) id ipfum rccondicur & conferuacur, quo iolo menshumanapafcicur. Iamigicur Ariftotclcmipfumaudiamus.  rici tic cruca,corporis ccmpcracioncm, accidcncia,habilicaccmque fequutdc) Incorporibus ergo uccioribus&c durioribus,dirficillime imprcflio rcrum ad-' dilcendarum , carundemquc vniocum facultatc ficcatame factadiuciflimc concinccur : cconcra (e rcs habcc in humidioribus , in quibas imprcluo non mulco negocio recipicur,fluxio ramen illius,confcruacioncm prohibecln cx- ccrnisrebus hoc iccmcxpcrimunHuc rcfpcxicPhilofophusinfec.de anima conc.94,cum ait,Mollcs carncs apcos cfle ingenio,duros vcro inepros.Quj et go molliorcsfunt,&: facile recipicntes,obliuionecapi folcncquamuis eadem quoque^v*^** vicelcritatequc,paruo ncgocio rccuperenc quae iamamiic- riht fimulachra.E contra alii : quamuis hoc non Cit pcrpctuo acquc in omni- busobferuarum .Suncenim,qui&: , 4**" \>i atrt&tc,ravrn C $ ourtr^ fttXXM,ovrt t^ fyjoittvov yvapltZoLttvjlxxd ro Jjx,br ort opa t ovS c dv tpatx llv*llov4j(Hv, ovSl ro StapoC/ulfjOv , SwpSv tt) roav, d\Xa ro /u9fj ai&dvt&ai tpntrt t rh S ' ^15-% lio ror.ofe  quoque,id cft,operatio- ncmilliusatcingac. Concexcum in duas principesparces fccarc oportct.In priori propoficum,&: ratio propoficiapcricur. Inaltcra quorum fic Mcmona dcmonllratur.(Imprimisitaquc).Priorpars,qua obic&orum mcmoiia: furu- ra difquifitio narracur.(Sxpe nanquciftud nos decipic).Difquificionis fucurac ratiOjhoclococonucnicns.Quomodoautem nosin rebac aliquando dccipi dicat,dcclararcprartermittuntomncs.Mihi hzcratio cflc videcur,quiaali- quando prejenrium quoquc mcmoria cfle vidcri poiIic:cum ncmpc illa nunc quis (cntit quze alias quoquc fenfiife fc percipiat.Errarc autem ita fe habenti idcirco accidicquia non quando rcm prxfcntc fcntit,tum mcminit, fcd ciim aliquando ldcm fefenfliTccxploratumhabct.Vndecolligitur,rciprxfentis, quatcnuspra:(cniial'unt,noncflcMcmoriam,fed prctcntorum cantum.(E- tcnim ncquc fururum).Secundapars,qua?induasadhucdiuidcnda eft.Pri- Hiaconcincccnumcrationem quandam,exqua fumiturqu6dnam iitmcmo riarobicclum:lccundaidipfumdcducitatqucconcludit. Ad qua? fcicndum cftMcmotixcncrg"am,cumotualiquoc6{iderari:inomnicnim opcratione ab vnoad aliud fic cranficus:Mocus verd omnis in tepore eft, ciim priusfic" po- ftcrius concincac,que. tcmporis dirfercnnae diuid entcs,vclctiam conftitucn- tes dici poflunc.Patccs crgo tcmporis funt prarccricum atquc fucurum , quse vnoatqucindiuiduo tcrmino,nempcMomcntoipfo fimul vniuncur.Quic- quid vcro mouct, ncccflc cft quidcm vc racioncm prxfcncis induac ( praucns nuncincclligoquod Aucrrocsfcxcophy. com.24.compofitum cx pra:cerito & futuro,iuxta vulgi opinionem,appcllabac)non tamcn fcmpcr, vt fecudum refpc&um tcmporis prcfcntis confidcrctur.In hunc igitur modum Aiiftote- les cnumcrando& dcftrucndoargumctatur,Obicdcumquod mcmoriam mo uccvclcft pre > fcns,vclfucurumaut pr^ccncu-.acncucru illoru,crgohocpoftrc mum. Aflumpcio probacur,quiaprc,fcncis fcnfus cft:fucuri opinio& fpes,qua: logeabfunc a nacura Mcmoria:. Addcre cciam poflumus,fcnium ciTc faculta- tcm recipicntem & iudicantcm,Mcmoriam vcro confcruantcm: fcnfum itc conucnirc cun&isanimahbus,Memoriam vcr6ncquaquam:vndc cognofci- mus,non mod6 qualc fic obicftum Mcmoria? , vcriim cciam qualenonlic, quodcft vcluri principium illi oppoficum: idcircoque rcctc ccncndum,cx prxcepro Arift.primo analy.poft. vbi principia Demonftracionis , ica nobis vulccirccognica,vcillisoppofica falfiftimacflc cxiftimemus. ( Ec prxfcnris quidcm).Hicidcmmagisdcducicacquc concludic. De prajfcncibus auccm i 74 DE MEMORIA,  tantum meminit,quia in illis Homincs decipi magis accidic:quod nos antca dcclarauimus.Rcliqua perfpicua (uncHocnaque in fumma voluit . N6 qua- do quis contcmplatur. , aut quando fcntit.puca triangulum hunc habcrc trcs angulos $qualcs duobus reftis,tucanguloruTriaguli meminiflc dicit,fcdcos velfcirelc,vclfcntirc: atcumfcaliquahdoeofdem angulos contemplatum fuiflevclfcnlifrepcrcipictjita vt ienlionem contcmplacionemque prarccrici tcmpbris fccum rcpetat,tu vcrc mcmirtirtc.Scmper cnim qui alicuius rei me- minit*fecuminhunc mcdum quafi loc}uitur,cgo ha?c aliascomprehcndi, hocfcnfi(A;afli,ixW).Habitum fcu facultatcm illamanirmnominat,quae futurum vt futuru eft,fimpliciter c6(idcrat:futurumjinquam^qu6d caufas in- dercrminatas inconftantefquc habcat,ac proindc & ipfa incerta atquc inco- ftans cft,vt cx fcc.pott.analy.ca.vIt.&: fcxto cthic. 4 .liquec. Qua itcm rationc alibiabcodi&umcft,Syllogifmum Dialcfticum non fcicntiamfcd opinio- ncm parcre,&: ab Aucrroc,vt in proc,mioIibri primi poft.analytico: Opinio- ncmicicntia? pnuationem cfle. Ncqucii funt prorfus audicndi, quiputanc hac,cum Syllcgifmo Topico &: Rhctorico acquiratur, ab Ariftorcle propric perfualioncm dici:idcm enim clfc,cum vtraquc cx iifdcm principiis proba- bilibus,n^mpc&: verifinriIibuscommunibufquecfficiatur.Non(unc,inqua, prorfusac (impliciteraudicdi,cum incerprobabilc&:vcrifimile*iccmq;ihtcr Dialccticam Sc Rhcroricam aliquid intcrfit. Omitto in qtioconueniat, (nca propofitonimisdi(cedamus)difcrimcn cantum paucis cxblico. Dialc&ica vcre omniaomnfu fcicntiaru trac\ar,brcuiflima intcrrogatiohe&: refp6(ionc. Summas itcm rcrum coniidcrar, ncc ad indiuidua ferc dcfccndit:Rhctorica vcro quamuis grauioribus atquc altionbus ctiam fcientiis aliqfuando fc vclicimmilccrc,maioti tamcn cx partcin rcbus ciuilibus verfarur,idciroo- quc Propago Dialecticcs &: politicx vocatur ab AriftotcJc : rcs tractat rofe &:copioic,(ingulanaetiam,fortunam,locum,tcmpus, pcrfonamqucfpcttas^ Eftcrgo vcrilimilccxquoperfuaiiocopararurprobabilequoddam rebuSclui libusaccommodatum^c/ingulatia fpctlans,copiofa orationeVeftitum . Ex his conftat non idem omntnoc/fc opinionem &: pcr('uafioricm,quamuis Rhe toricaargumentapleraqUc,ob orationis veftitum fidedignaeuadcrcpoftirirv qua: pcr fe non cflcnt:Fides tamen opinioncm fcmpcr fcquitur , vt ex lecudo de anima,contcxtu ccntcfimo quinquagefimo feptirao,itcm cx fcptimo mc- taphyficorum,contcxtuquinquagcfimotertio,fatisliquet.Ca!tcrumillud tc- nendumcft,vcrcpcrfuadibilc,cflc probabilc:Hinciidem locipracipui Dia- lc&ici acRhctori$:hiricqucctiam illudquod Ariftotelesin tertio Rhetori- f a?,capitc primo, ait,Fihcm nempc Rhccoricardpirtioncm cflc. Sed ad rcm. Futuri, vt monuit iple Thomas,opinio cft , quatenus cdgdofciru r. Spes vert>Jjc ^aAAa rovrur racc fi t$;tc y n y -apo'- rtpor t a\Xa tjT (j$p ep aied-etrtraf. B Eft iracjue Memona neque fenfus neque opinio, fcd horum alcerius 3 aut habitus aut paffio,cum tcmpus elapfum fuent. Ipfius auccui nu nc ln ipfo nunc non eft Memoria,iicutditum eft,prxfens nanque ad fenfum pertinec , futurum ad Ipem , praetericum ad Memonam . Quamobrem Memoria omms cum cempore efricitur.Acque hinc eciam fic , vt ciua: a- nimantia tempons fenfum habenceafola meminiffe valcant , atque ifto quofcnciunc. Ex obic&o Sc cnerg M a memorix fupenus cxpoiitis,dcf.nitione quanda iliius colligit,quam hoc in loco ponit: A bfolu ta deiceps, poft traftandoru cxplica- tionc nobis colligcnda reliqucs,Mox cx huiufmodi dchmtionc quxda vcluti au&aria fumit atq; ^ponit.Sic du^ cont.partcs crur. Dcriuiuoita habct,Mc- C moriacft habitus auc atfccho qucda iiuc fcnfus,fiuc cxillimatioms;cum ncpc lcniioncsatquc aniniocomprchcnfaSimulachracx pixtcrito tcmporercpc timus,aut(li Thcmiftii vcrba fequi malimus)cum tcpus adiungitur,quo facta imprcflio eft,Sc Ipcctrum in anima dcrcli&um.Explodcndi igitur illi iunt,qui non facultatcm Mcmorandi hic dchniriafnrmant,lcd fpc&rum >ulum,quod actum comprchclx aliasrci reprxi'cntat:nullibicnim Mcmorix vocabuluab Aiift.in hac iignificatione vfurpatum oftcndct:prxrcrca , quamuis fpcttrum illud affcctio dici poflir,vt fupcriorc Libro oftcndimus, nunquam tamcn niii admodu impropnc habitus nomcn illi accomodabitur . Dcfinitur crgo Mc moria,id cft,ipicmct habit 9 fcu encrga, qua coprehenfam notitia in animo cotinenms,vt facultatisnaturamagiscluccicat.Au&aria vcro funt.Mcmona _ omnc cum tcporis perccptionc efHci,Ex quo clicit altcru,Hruta nimiru lola, quitcmporisfenfumhabcnt,Mcmoriaprxditaeire:Exhocdcinccps tcrtiu: nepceaiplaanimxpartc Brutamcminillc,quatcpuspcrcipiut.(Eft itaq;Mc moriancq.fcnfus). Exploditta cxteriorcm ieuparticularem,quamcumqui comunis fcnfus nucupatur,vtcrque cnim du res extrinfccuso biccla adcft , &: quatcnuspre/enscft,opcratur.(Ncqucopinio).Hxc futuroru cft,vt diximus, aquibustamcnfutuns non omnino fcientiam iplam explodit Anftotcles. (Sed horum alteriushabitusaut paiIio)Non alio nominc Mcmoriam habitu vocat,quam quoalibifcictiamjintclligcntiam^artcm^rationem^opinioncm prudcntiam^fapientiam^folertiam&iufpicionem.Q^uomodoautemhecca- dcm-** 9j, pcrricientiadicipoftint, liquct ex icc.dc anima contcxtu 57. & 58.&nosalibicopiofiusoftendimus. Quid crgo caufx cft curaiiqui dicant tfi DE MEMORIA, pcr habitu rc conftiJtc fignificari, pcr aftcctionem vcro rcm cit6 tranlcuccm. Dclcribicur hicMcmorix cncrg*, quam conftans aut inconftans fimulachri prxtcriti manfio ianc non con(tituit,vtrunque cnim mcmona cft.QuidrHoc elfct Mcmorix fpccics &: diucrticatcs priusquam illius naturam limplici- tcr aperirc.Qu ccrtc ratio,aMcchodo Ariftocelica cft alicna. Vfus cft autem Anft . particula wni Xp5(,ovty atd %po*.ut l, : int>K.''>ni i )!. Qmbusicapoficis,re&e fequitur Mentem no- ftram non cflc,ob cam caufam intcritui obnoxiam(quod cx Aucrr.obiicieba- A.iiii. z8 4 DE MEMORIA, tuc) cum noticia iingularium non propria rationc ipli cribuarur. Aliud itcm facilc diluitur:nam ii obiccti nominc id omnc coplc&aris , quod a Mcnte co- gnofci poccft | rallum cft quod obiicicur : Ncmpe id cffc folam rci cflcnciam, i.quidicaccnvii vero id folum rcfpicias quod ratione pcopriaMens mcclligic, Qujdicace cilc f accri poflbmus. Hoc vcro mhil noftrx fcncccix rcpugnarc co- ft ac;Qua ctum rationc id tollitur quod alii aducrfus nos Achillcm quendam cirepucarunc.Aiuccnim^adhaciingularisperccpcionem velopcram Mencis cfficientisdeiiderari, vcl non-ex quouishoru polico, abfurda cmanarc: Nam ncqucMenscfficicnsincelligic niii vntucr ) Ic,ncqucvis Mcnciscapacis lacius pacccquam Mcnciscfflciencis. Rcfpondendum , Mcncis vcriuiqucopcracio- ncm xqualcm ciTe, i.non rcpcnri opus aJiquod Mcnci capaci vc Mcns cft , 8C racionciibi jppriacoucnicnSjquodiccm ErBcicnci non c6ueniac,fcu ad quod non cocurracEfHciens. Nonicadc nsopcrationibusdiccdumquxMcntira- cioncalceriuscribuucur.C^idliErVicicncisopusadhoccocurrcrcdicasmon- nc ipfacft que, illuftrat: ijuc fcgrcgat:atqui(ais)vniucric cancu intclligit:faccor vniuerfale fuum proprium obic&um ciIc,quo cxpletunparticulare tamcn ab co attingi,hoc no prohibct:quauis parcicularccognofcere ( quod rcccptione &C potcftatcm dicac)Mcnci tacum capaci cribuacur. Scd outur ftaci dubicacio c crcnonleuior. NamuMcnsiingularia cognofcac: quxritur,quo idordine trxftet. Thomasrcfpondcc, primum vniuerfc incclligi fpccics illasiara illu- ft atas cv fegrcgacas, deindeanimaduercendo vndc fint ipfx fpecies acccptx, finjularia cciam coprxhcndi. Vcrum iiordincm & modum noticiaru noftra- run fpc&emus, rem aliccr fc habcre iudicabim 9 :ordo vero iftx & in poftcrio- ribu*. Analycicisprxfercim ini.ad ftncm,& in Ethicis,alibique icaab Ariftoc. propcnitur:vc Induclioncm qua cx rcbus (ingulis dc vniucrialibus rariocina- mur, onnis cognicionis acquc fcicncix rundamcncum ponac. Auerr. iccm in duodccm mcc. com.u. hacfcntcntiam confirmat. Ec Simplicius qui millics in tcrtio cc anim. docct,Mencem progrcifam , & qux potcftatc cft ad excrc- mamaxinc declinarc adfevcrorcdcuntcm, vniucrfalecognofcere: Poftre- moRacioaccft:iiquidcm vix ac nc vix quidcm imaginacionc fingi poilic,Mcn ccm noftran vniuccfaliacx finguIaribusconficcrc,prius camcn id quod con- fc&umcft,qiamftracumfeu fundamentum, vndcrcs conficicur,incclligc- rc. AccipiunciricaqucprimumaMenccrcrum iingularium formx iingula- rcs, acquc inccliguncur , mox iua lucc illuftrantur, vniucrialcs rcdduntur,ac- quc vniucrfc inclliguncur. Cum camen illud non inficiar , ab eadcm Mcnce alio ocdinc (inguKria incclligi,ncmpe cum iam incclligcnsvniuerfale,ea quo- que (ingularia perciperc dicicur,qux fub Ulo vniuedaJi concinencurPriorcm nociciam iingulariun achi vocemus, poftcriorcm facultacc. Porro ad fccun- dam i qux maior ince- Philofophos lis cft , acccdcrc iam candcm oporccc. Si quis AucrroisvcrbaqixadFcelicicaccmhumanam cxprimcdam perrincnr, prxfcrtim in tcrtio dcai i.com.ia.cV: nono metaph.com. vlt. cxpcndcrc acq; audirc vclit.Beacaruxi mcnrium naturam perfpicuc fc intucri, im6 Dco iimilcm cx Themiftii audnritatc euaderc poilc fperabic. Huc accedic racio. Nam ii Mcns noftra rcs cummaccria concrccas incclJigic , illas a maccria,ma- tcriciq; coditionibus omnib' fegregando : mulco magis illa incclligcrc dcbc- bic,quxfuapccnaturaabomniconcrccionemacericifunchbcraca.Sic oculus noftcr quoniam colorcs comprchendic, 1 i in luminc colloccncur : idcirco Ju- mcn ipfum magis comprehendcrc ccrnicur. Nolumus in prxfcnci dc re liac copiolius diccre: nc camcn in rc canci momenci quis decipiacur,proponcnda cft primum fcnccntia lllaaurca Ariftotclis in fecundo mecaphy .qua ftatutc ocu- ETREMINISCENTIA. z8 5 ocuhimMcntisnoftrxnullo modotantamDiuinarum Metium maieftatcm; A atquc perfpicuitatcm fuftincre poflcxum prarfertim fibi Phantafmatis opus fit,quorum Dcinullumcft,qui fubfcnfum non cadit.Non pofluntitaque ta- tum mcntis humanae vircs cxtolli, ad Dcum cognofccndu,vt ad id afccndat, quodipfccft,fcdqua(idcfcflamult6,im6infinitc,inrraid quod eft fcmpcr fubiidat. Quid?qu6d ncque ctiam fan&is Dei viris purifiimo illo Spiritus fan- ch igne illuftratis , du mtcr has tcrrcnas fordcs crat , tantiim libi polliccri aut arrogarc licuit ? Et Mofcs ipfe qui tam famiharem habuit apud Dcum aditu, tcftatur,fc tantum potuhTe conlcqui vt Dci poftcriora intucretur. Addo etia ncquc Angclos,nequc Bcatos ipfos(quanuis Dcum ipfum,miro atquc nobis incomprehcnfibili modo, pcrfpicuc tamcn intucantur)Deum tamc pcrfc&c id cll omncm iplius clfcntiam comprchcndcrc. Hac de rc Thomas in prima B partc Sum.q.u. art.y.in tertiocontra Gcnt.ca.54.S1: in qusft.dc Vcri.q.8.art. z. Quarc lumine quidcm Naturali,&: nomenDei,&:aliquaexpartcillius na- turam Philofophos fcirc pofle, cxiftimarc oponct , vt Dcum cflc coditorcm, formam,finem omnium rcrum, incorporcum, actum fincerum, fcipfum pcr- fectiffimcatquc omnia in fcipfo intclligcntcm : Qupd li lumcn ahquod Spiri- tus fan&i accedat,quo eftChrifti Mcmbris pcculiarc,hoc prqtcrca cfle,Crea- torcm&: bpificcm (umme mifericordcm &: fummc iuftum , &: (quod maxime Dei naturam cxplicat)Trinum eiTe &: vnum. Cognofcimusitaque aliqua cx partc Dcumfednon perfpicue,cum Phantafiascaligincimpcdiamur.Ncquc lanc alia fuit Ariftot.fcntcntia:cum in Deci mo libro dc moribus,de ea fcelici- tate difputans qux in contcmplationc confiftit,nullum aliu fincm nobis pro- ponit quam fapicntiam, qua non in alio colIocat,quam vt bonis moribus cx- C politi, difciplinifque phylicis & tlicologicis inftruCti, Dci naturam, non pcr- fetc,fed quantum nobis fas cft comprchendcrc conemur :atquc in ca iucun- diffimacontcmplationc coquicfcamus. Quare quod obiicit Scotus in pnmo Scnt.dift.^.q.i.nullumaducrfus Ariftotclemmomcntumhabct. Eft(inquit) fcelicitas huiufmodi, vt ipfam naturalitcraiTcqui poflimus , atquc hanc in co- gnitioneSeir^Miratqueipfius Dei,confiftcrctradit Anft. Refpondeo , Ari- ftotclcm 10. Ethico.cap.8. voluiifc, Homincm naturalitcr poflc contcmplari Dcum, & cum cflc faeliccm,qui in huiufccmodi contc plationc manct,atquc acquicfcit. Non tamcn docuit, nos polTc Dcum perfede contcplan, aut cam vnam pcrfcchflimam ciTcatq; vndcquaquc abfolutiflimam poftrcmamcjue fcelicitatcm.Imo ibidem dlfertc fatetur Dcum folum bcatiflima vita frui, ho- mincm vcro nequaquam: fed catcnus bcata, quatenus cft aliquid,in quo (ua? vitx,cum Diuina c6ucniat,nempcopcratioipfa,fcuipfum Intelligcrc:quod D in Dco vcluti in fontc &:pcr cflcntiam omnibus numcris abfolutiffimum cft: innobisautcmimperfcctum ,atquc pcrparticipationcm rcpcritut. Quida PhilofophohacdcrcpotukVt^i*rpronuntiari? Inhancitcm fcntetiam ac- cipicnda funt Aucrrois vcrba: ncque cxiftimandum.tam incptum quippiam tanto homini , in mentem venirc potuiflc , vt fallaciflimis ducibus fcnfibus, &: phantafia vtens,maicftatcm naturamq; Dci pcrfc&e aflcqui fc intclligcn- do poflc putarit.Que vcro profcrtur ratio,nullius eft pondcris,cum vnius in- firmi cxtrcmi quod ctigcrc Mcs fua vi poteft, ad altcrum cxtrcmum ad quod Mcns fua imbccillitate, afccndcrc nequit, comparatio fiat. Quid , raluirn cft fubftantias iftas cummatcriaconcrctas,abfquetcmporc,motu,magnitudi- nequc intclligi. Excipics, Tempus non continetur in definitionc fubftantia?, quinimo cft illi accidcns, crgo abfquc co intclligi potcft: dc aliis coditionibus kcmdiccrequispoflct.Refpondco, tcmpusnonc6tinefiin definitionc fub- i85 DE MEMORIA, JVmtix,eft tamcn,accidemnoftrumcognofcendi modu ncccilario fequcns, qui ratiocinando mtdhgimus. Poffumus ergo fubftatiam intelligcrc abfquc tcmpore, i. quati ipia temporc non JitaJfcdta, vt cygnum & niucm abfquc al- bcdinc, non tamch iftam noticiam , prxtcrquam in tcmporc coprchendcrc valcmus:quod ircm tempus quanuispcr i'c lcparatas Mcntesnon metiatur, mctitur tamcn pcr accidens, rationc lntclligcntia: noftra?, quz motus quida cft, vt cxo&auo dcphy.aufc.iTc f X wt ^l^arjl Qpo'mrir,ci k r$S romixeSr f^opiar luS y ovx otr u- foo~ait&drtrct{ Bn &portpor . (p j \>ov,i/&  ai  cricac orrr) "\uyVt y K)rcp popicaToC crc&fjutr' ^rc/t^prri abrUu'oior fyftpdpHtudriG  ij lo W3cf, o piat i/u-  xa^dmp C cTvrloc^i 3 crxj\tip6rtpoi.^ie /*ir oZr ' u tvti 7s quo dcmu effigies &t figura illa quauis res i- pfa fcrfilis abiungacur ,roaner. Hancfiguram &: effigicm nucfpecicm, nuc ii- mulaclu u , aliquado imaginem, aliquado imprcilione , necno mocionc , fcn- fioncm,&: paffionem vocare folemus,non camen propric vc Thcmiftius roo- nuic, fed pcnuria apcioru vocabuloru.Ncq; enim imago ipfa, vifio diccda cft. Eccnim vi#o fignificac adminiftracioncm feu cncrgam faculcacis vidccis , in qua imago impcimicur. Na infenfu triafpeccacur: rcs ncpc fcnfilis,vis fcncic- di ET REMINIS CENTIA. 19 , ^ di, ipfaq; energaquxcx vi fenricnce&: refenfili canqua ftrtusquida parirur. Itain Mcntc,ipfum Jfy)mnw 9 Vu intclligedi, atq; ipfa Intclligcntia, quacxa- lioru duorum coniudtione cxcluditur. Et idcirco Alcx.in ca. dc Phant.inquit Simulachra ifta leniioncs vocari^pptereaque Funtcionis fcnfilis opera cifc vi- dcncur.na aftu fcntire nihil aliud cft,qua fimulachra ciufmodi,ab exccriorib 9 fcnfilibus intrufa in fc cocincre. Figuram vcro& impreffioncm notu cft, W7 - ^rpxSr fcnfui tribui: qualcm enim figura color,odor,aut fapor, haber, qua al- tcri largiacur?qux cminccia,qui rcccffus partiu coloris in oculo cernicur,qux tamen duoin vera imprefiionc cofpiciuncur. Iam crgo, vtad rcm redcamus, conftac q\iid iit illud,Mcmoria cilc pafiionis prxfcnris.Eft cnim ipfa habicus, feu facrariu,&: quaii fin 9 in quo imagines lllx Phacafix cofcruancur. Ex his c- hcic Arift.in 2.coc.parcc,lllos omncs no bcnc ad Mcmoria apcos circ,in quib 9 huiufmodi inugincs impnmi ncqucuc,funcvcro hi,qui primu ^Eft hcc.auc cc- jj rebru,auc fangui nc(quoduis cm horu in pre/cncia dc fcncciia Arift. af fii marc poflumVc fupcrius ccia oftendim v )vcl mobiliorcm.vrpucri qui\f pterxracc afliduc augcfcur,& fcncs qui concincntcr cxtenuatunvt irati qui jf ptcr paffi- onem comouentur atq; cocitancur,( in his cnim no manct impreiiio, fed fluic & dilabitur,vcluci in aqua,ob motionc& fluxu rccipicntisimprciTioncm)vcl rigidiorem &: duriorcm: vt valdc fcnes,quib* cor pr^gelidu cft,&: quaii algorc co!liiu,&:antiquispariciib'fimillimu,quib 9 pidur5&:calxpr5(cnio cxcidcrit. In his nanq; cancu abcft vt noua iimulachra indu&a fufcipi valcanr, vt vcccra ctia abolcancur,&: collabantur.Iuxtacundc diuerfum modum haberc fc eos ccrnimus,quos fupra bcnc dociles,&: non bcnedociles nuncupauimus:qui fi mcdiocritatem quahdam cxceflcrint,&: nimis njuku ad vnu vel alceru cxtrc- C mum dcchnent, vel no contincnt quod acccpcrut, quod humidiorcs plus x- quo iint,vel ncq; etiam accipiucquod ficciorcm quam iicnccefle, natura ob- tinucrinr. ( Paflione prxfcntcj. Imago rci fcnfilis ducit fcnfum ad atu,&: Pha- tafma Phancaiiam ad atlu:ira ipfum,uF^rXMemoria.Non ducerenturautc iftaadadu,niii quodammodoa fcnfili, a Phatafmate,iOT?ftw/uwra - tanurmnf. Legatur hac dc rc Arift.in prioridcani. cot. 63. ibidemq; Simpl.Phi- Iop.&: Aucrr. Ex his caufis ab Anftot.gcncratim propofitis , quibus Memoria prohibetur, caufas alias omnes pcculiarcs,quas affcruc Inccrpretes,vnufquif- que colligcrc potcft , cafq; ad has, vcluti ad fontcs, reuocarc. Sencsitem du- pliccm ob caufam memoria carerc, ob motum nimirum decrcfccntis xtatis D &: ob rigidiorcmfcuduriorcm corumtcmpcrationcm . Dubitarihic anon- nullis folet, An Mcmoria fic Habitus, i.conftans quxdam &: immutabilis Paf- fio, atquc ita vt obliuio ad ipfam non concurrat. Mox, an vcrum fit, fcncs n5 bcne memorcs cflc, non itcm pucros. Sed certc primxdubitationis , nulla a- deftoccalio, nifiobliuionisvocabulo abuci vchmus. Mcmorixnomen duo indicac, ipfam Facultatem, mox cncrgam. Dc Facultatc nullus dubitat, dc Encrg'a,quis cft qui ncfciat, ipfam inrcrcifam cfTc , cum non fcmper eafdcm ipecics obuias habcamus , Memoriaquc fit quafi infinira,&: Mcns non vnum fempcr intclligat. Difiunguntur quidcm igiturMcmorixaaus,nonramen abolcntur fpccics,quam abolitione obliuio cxigic* Tunc ergo fat habicu mc- morix quis tcncrcdicitur, cumprxfto habct, feuabfqucmcditationc ali- qua rccolit rcuocatvc fpccics. Hoc ipfum cgrcgic Aucrrocs cxplicauit, cum B.ii. i9 t DE MEMORIA, aic,memorhmciTcincercifamconfcruacioncm. Qui vcro excmpla quardam . Biucorum h.c nobisobiiciunt,quid incer Difccrc, Meminific,&: Reminifci dirTcratjquantuitcminterBrutorum &:Hominum Phantaiiam, difcriminis poncndumlit, vidcntur prorfusignorarc. Qupdfccundoloco quarricur, di- gnius eft quod cxpcndatur. Etcnim Arift.in z.Rhcc. ca. pcculiari dc moribus lcnum ait: Sencs mcmoria magis quam fpc viuerc, quod rcliquum vicz cuius fpcs eft, brcuc fic,pre > rcricum aute quod memoria rcfpicit, multum. Dc puc- ris vcro, omnibus conftacquam combibancur tcncriorc illo animo atquc al- tius imprimantur, qua: primis xcacis noftra: cemporibus ofTcruncur , acque a- dc6, vc in coco deinccps vicx curriculo conftanciflime permancar.In orc func omnium , carmina illa Horaciana. - nuncadbtbc puro Pcclorcycrbafucr^nunc ttmcltonbmoffcr. Quofcmcl cjlimbutatcccns^fcruabttodorcmTcfladm. Rcpugnancia hxc ica diluicur:Pucri quancum ad corum nacuram &: ccmpcracione accinec, g nonfuncadmcmoriam apti,quod in mulca fpiricuum commcancium,& fcfc canquam circulos in aqua fccacium mobilicacc finc, qua: a copiofa humidica- ' tc&caliditatc, faculcacumq;nacuralium intcnfo opcrc proricifcicur. Indi- cio eft multus fomnus, quo alfiduc vcxantur , atquc eo minus quo magis au- gclcunr. Hoc Ariftoc.voluic, ciimaicpueros obfluxibilicaccm fpccicsno re- cipcrc,non quod proprie maccria cordis auc cerebri, vcl fanguinis,vna auc al- tcrafpecicobfignacainducacur. Quod fiipfosfacilecorumqua? inpuerili x- cacc percipiunc rccc mcmini/le cernimus:id per accidens fic,quaccnus ncpc, vc aic Alb.ob mulcum ocium, rcrumq; nouicaccm valdeacccnci iinc.Pucris ii- quidcm noua funcomnia qux orFcruncur,vndc admirancur. Eft auccmadmi- ratio nil aliud quam fufpcfio animx fcu fixio,inccncaquc ad rcm ipfam appli- cacio. Dc fcnibus icem diccndum eft, qui fpiritibus imagines defcrctibus dc- ft ituuntur : quos cnim habcnt nimis crafli, tardiquc func. Fic auccm vc mulca C mcdirarione,&: cogicacionc rrcqucnci ca aliquando concineanc , quac mulco antcaacccpcrut.Arift.ipfcinz.Rhet.ca.citatodcclaratcumaic.Garruloscirc fcncs,&: rcpccica pratccricorum narracionc,mirum in modum delcftari: racio- cinacionc pocius,quam monbus viucrc:&alibi:fencs mccis,iuucncs corporis cxcrcicacionc amarc. Quapropcer non modo fcncs , coru operu qua: nouicer cmergunc non facilc mcminiflc, fcd &: anciqua, quoad fcnu natura acciner, fi cxcmplum pariccisvccuftiab Arift.propoiicu vndcquaq;quadrarc vclimus, &: naturc, vim fpedarc,difficillimcanimo rccolcre eospolfc affirmandum cft. A'aA*  Tif roiovrov %b & avfi$aivov Wh y ohvtitu*v  Vi q Kop/o-xov.cr&vd-z j & AA: V mtt 5o:  piisT&vrnc; , x) orat cic, fytotyrypa.fjLfi.iKt 3%^pri,it rt t -\v%n Q /At ytvtToj ttmfio'TtpH Kprhai&t&a, *'i^^fvuCatm)t. an id cunc primumfcntiam 9 . (a rnti^rn-niittln.ijlKKvt^in *utrit) Bxcif/r nilaliud cifc quam phancaiix cx cc/fum qucndam in adm irarionc, pcr quam ab omni alia rc diftracti immotique,& q uafi fcnfu dcftituti rcddimur,fat conftat . Hqc Mclanc liolicis accidit , atquc iis qui phantafia vigent, ( omitto fanccoru Dci raprus,quorumaIia&:diuiniorracio nobifqueignoraeft)qux vcmcndaxplc- rumquc cft,ita indigna cui fcmpcr fidcs adhibcatur , qucmadmodum Arift. ad iincm tcrciidc phy.au fc.monuit.Ifticrgo quxnunqtiam vidcrunt,imagi- nari poifur.c:&: vt Auer.hlc &: tcrtio dc an.com.>' .&:io.monuic,res auditu tan- tumpcrccptas propria quadam figura imaginationc inf'ormarc,ita vceorum quxdcinccps vidcanc, fc mcminific puccnc. Cxterum nafcitur *" exrci ignocx,& nimium cxcellcntia dignicaccquc prxftantis (pcculationc. Quo fit vt rcttc quidcm nonnulli monucrinr,**'"*", nomcn ab Ariftot.in prxfeA cia vfurpan:in eo ramcn pcccarunt qtidd exiftimenc,hic dc ift hominibus fcr monem cifc quos in libcllo dc Somno &C Euig . ^i4> nocabimus.Hoc cx co liquet.quod infcrius rcftitutio &: rcnoua tio prioi is lam collapix mcmo- rix vniucrfe^Difciplinc, nominc, no Rcmin ifcctix hi(i fortc pct accidcns nu- cupabitunnihilcnim diffcrca principio quippiam difccre,auc cum oblirus cft quifpiam rci alicuius vniucriim,eam rurfuS inucncionc auc difciplina affc- qui.( Phancafmaca),qux fibi obuia cunc flcbac.(* , > , '>"*''). Afhrmabac ca a (ealus vifa,aucfenfualiquofuiifcpcrccpca,acfinon cuncea primumpcrci- pcienc,fcd vcluciiamancea perccpcorummcminiifenc. A / j utMrau tw uvyuIu aci^a-i^TcSi^atct^^ncrruHf.Tgu^ S ' T necjue apprehen A fio:cum enim primum addifcit,autpatitur,nullamrepetit mcmoriam, (fiquidemnullapriEfuitJncqueaprincipio acdpic.Cum nancjue fa&us fuerit habitus,aut pafio,tunc eft memoria.Quare vna cumpamonequa: fic,non gignitur. Qux alias cractara,&: nuc vc vcra &: confcfla vult fupponi,ifta funt,Rcmini- fcentfam nequeMcmorix repetitionc cfle, neque fcicntix acquifitionc. Hoc ad quxftionem,Quid fiv intelligcndam,aditum pararc lat conftsrridncmpe primum poncrc,quod Rcminilccnciam cfle poflit exiftimari atquc id non ef- Icdem6ftrarc,cum prxfcrtimRcminifcctia&:adRcpcticionemmcmorix,&: adNouam fcicncix acquificionem iimilicudinc acccdcrc vidcacur.Hxc fimi- tudo Platoni impofuit,qucm forcaflehicarguit Ariftotclcs.Extat Hippocra- tis fcntcntia,Simi!itudinc bonos quoquc dccipi:acque altcra Platoms in So- phifta , Illum maximc tutam vitam ducturu,qui a fimilitudinc caucat.Hunc ordinem fcruarc iolct Ariftotcles, cum fibi dc dirificiliQri aliqua difputationc ftatucndum cft.Nequccnim ftatim quomodorcsfe habeatdefinit,fcdpri- mum quomodo non habcar,cxponit.Difputatiodcloco in 4.dc phy.aulic.agi tata, id nos doccrc potcrir. Vt ergo Arift. comodius oftendat Rcminifcencia n6circ,autMcmori^rcpctitionem,autScicti^acquiiitionc,declaratprimum quid ficfcicncix acquilicio(difciplina voccs aut inucntione nil incercft ) vndc ctiamquidrcpecitiomcmorixfir,&: quidintcrhanc&rillam difcrimenadfir, nobis colligendum rclinquit.Miraccrcc brcuitatc hxc docet:qu6 ctiamfic vcobfcurafinc,acque inccllcctu difticilia.Eft(inquit) Acquifitio, llla quapcr difciplinam aut inuentioncm , aliquid primum acquirimus : ncque enim ifta Memorixrepctitio dici potcft,quadoquidcm fi tuc primum acquirim',nulla q prxfuicMcnioria.QuidJquodncquccciamtuncaliquis memoriatn fumcre, ncdum rcpeccre dici poccft .Eccnim cucmeminifle dicimur, cum iam didicc rimus,factufquciam cxtiterithabitusimaginis acceptx nullo negociorcd- dcndx,non quando primum difcimus.Ex quo item intelligitur ,quid fit me- moriamrcpctcrc:Nimirumcogitarcbisaut ter quotiefque &: cum libueric de fimulachro,quodaliasfeniuatqucanimocomprchcnfum, purum,nulla- quc cx partc intcrlitum,acquc inccgrum conferuacum cft.(  *8). Vcru- qucgcnusacquificionisfcicncixdcfignac,Difciplinamfciliccc acque inuen- cionem.Hxcdifficilior, illa facilior cft,cx fccundo Eknch. capicc vlcimo. Vcraquc camcn pcr Doccrinam comparacur, fi quidem cx prxccdcnce co- gnicionc ducuncur. Ec dc Difciplina quidcm hoc lacis conftac. Dc Inucntio- nc vero probacur,quia iccus,Mcnnonis ambiguicas enodari non poflec: vcl c- D nim nil prorfusinquircndo acquircrcm',vel quod ancca nouimus. In fumma vcro dicamus ^^Ai'rabti//>wnondirTerre,nifi quatcn' illaaborc doccntis cxterioriscmanat,hxcab intcnori.Harumacquificionum naturaquin pau- cis hisapcrirecur,prxccimiccendum non fuit,quod ad inftitutam Ariftotclis difpucacionem pcrcipicnda,hoc nos non mcdiocricer iuuet.( *S **pC*r^ ad vcrbum,ncque a principio fumic). Miris ic modis corqucnc hic Inccrprc- tcs,vchorumvcrborumfcopum aflcquatur.ExThcmiftio vixhabcsquidin mcdiumafferas.ThomasMcmoriamabacquificioncfcicncixhis paucis ver bisexplodicenfec,ac fidicac Arift.Qui mcminitnonfumitaprincipio:quod vc facilius pcrfuadeac,vcrba hxc a fuperioribus fciungic,coniungic aute cum infcrioribus.LeonicusnonMcmoriamfco^Rcroinifccnciam pucacab Acqui- ficione nouadulingui.Cum vctohocpacloVixfcvcrbaiequcntiainccrprcca- D E MEMOtUA, O0 riportepcHpicerccadditnonnuUa defuo:quod ccrtc fux mtcrpretationis abfurdirarcm indicat.DeThoma nil addo,cum concextum incpte difccrpar. A EgovcrocxiftimarcmAriftocclcmoftenderc Acqumtioncmdifcplmx,no modo noncffc mcmorix repctitiohcm,fcd ncquc ctiam ipfum Memotix lu- mendx initium,fi quidcm tunc primum Mcmoria eflcauc fumi d.catur, cum famhabit-auf paflio fadafit.Illaigituc verba tnrn^ 4*m X, nil al.ud quam hoc ipfum fed clarius exphcancprxccrea nulh dubiu cft parucul^ sfc veriat, omniaomni ex partc rcfpodencQuid f, dton* P r,ncp,o fumc- rcnil aliud cflc quam rcmin,fci,infri nanq; dc rcminifcecia loqucs ,ta docct *bim*m Cognofcctur autem paulo poft rcminifcenccs prmcpmm ahquod momcntumquc maius intus poffidercquam qui dilcunc aut inuen.unt.Hoc paSo, Ariftotclcs Acquifitionem fcicncix in prxlenti contcxtu dcfcribcrcr, vtd,ximus,ipfamqueareminifccntia,& memorix repecitionciciungcrcc.  Mihipriorexplicatiomagisarndct.Sedvtrauistcncamus : non eftccrcccux dealiorumintcrpretantiumcrroredubitcmus.  JIA. w *  " ******** ^ *W * h te**; Prxrereacu primumfaOacft inindiuiduo, &vltimo , inclt cjuidem in paticntc paffio fcientiaau e ,fi fcientiam nomine habitus,auc paflionis appdlarc conuenil: ( nil ver6 prohibec cx accidenn nos nonnullorum C meimnuTe cmx kimus ,) Meminifle autcm fecundum fc noneftante- quam tempusaliquod elapfum Gt . Memimt cmm nunc cius quod vi- dicaut antea paffus eft,non quod nunc pamuccms nunc mcmimt.  Hxc (ni fallor)ad idcm confirmandum apponuntur, quod nos fupcnus ab Ariftotclc illis in vcrbis ^i;ifX"^ ciw lignificari docuimus . Pcrfpicua eft autcm philofophi fentcntia . Nam ipfo illo momcnto atquc indi- uiduo tcmporc quo paflio vel in fcnfu,vel in mcntc fadacft ,fub,to ,n patien- tcDaffio atouc fcicntia tantum cxift,t,quamuis pcr accdcns codcm mo- mco mcmoria quoque cxiftcre dici poflicquacenus faliccc vc fuperius cum loquerccurdcmcmoriaaic'-^ Propriccamen&fecundumfe tunc crit memoria.cum poftquamal.quod temnus a paffionc fada clapfum fucriceam (e aut icnfu ahquo aut mtclhgcn D m perccpiflc exploratum quis habucrit . Qux dc fricncia interponuncur cx Arift infcxtoEthico,atq;Euftratiocommode haunr, poflunt . Vocacur Ha- bitusnon modoobhabihtatcm&: promptitudincm raoilcans ammx adid oercip.cndum quod orTcrtur, vcrum ctiam ob lcientix ftab, hcaccm conftan- riamquc.pcrmanetcnim &diuturna cft: quamuisvclmcdiocris ecam fic, nif, aut diuturni morbi occupat.onc aut aliqua aHa infigm mucac.one, amittatur:Panio,quandoquidcmqucmadmodum fcnfus cum rccipicob* feda cxtrinfecus dclaca pacitur , ita Mcns a phantal.a fcu mcmor.a acc- oicns , fcientiam per modum paflionis , alicuius nanciici dictur : in mo- Feminquampaffionicquandoquidcm Mcns cumcx ignansfccntcscuadv. mus proprie non mutatur,im.oquicfcit, atqucin ftatu&quictc pomtur, ET REMINIS CENTIA. 5 oi Quadcrc fcpcimusphyficu*,fccunduspoftc. analy. &c primus Mcraphy.Ii- bcr couilarurquibus cx locis quomodo Arccs Scienti?qu acquirantur,cpti niccognofcipotcrir.Poccftauccmfcienciaram babitus quam AfFcttiodiei, cum omnis habicus affcctio quoque fic.Liqucr pA cx caccg.Qualicacis. E^ri J $o&tr wvdp%ar&, : lnucnirccocingic.Rcminilci crgo ab his differre oporccc,&: pluri exiftetc prlcipio , qua cx quo cjjpia difcic, rcminifci. Contcxtus alioquin pcrfpicuifcopum ,vixacne vix quidcm vlltiscx In tcrprctibus,qucmquidem hattenus vidcrim(ab(it vcrboindiuidia)rccteeft ailequucus.Eorum autcm intcrprctationcs in mcdiu afTcrrc fuperuacancum iudico,quod multx varixque (inc*& quod cx coru commcncariis pcti como- dcqueanr.Dicamuscrgonosintercoc prxclarifiimos viros minimi, Ariftot. poftquaDifciplinam fcu inuencionem,quam ipfe vocabulo *-4*fdelignabau a mcmorixrcpccicione,im6qucabip(oMeminiflcfciunxit:Nunc candcme moriXrcpetitioncm,(cu mcminiflc,ipfamqucinucncionemfcu difciplinam aRcminifccriciafcgrcgare,limulqucquidRcminifccciafir, quantumin prx- fentiapoteft,aperire.Mcminifle(inquit)noncft remimfciex principioahquo hui 9 auc illi 9 ,quod antc vclfcn(im 9 ,vclaliquo alio modo pafll fumus: Imo hoc ipiu Rcminifci dicimur,cu ea rccupcrafn 9 cx principioaliquo qux ancca mc- cc,auc fcnfu cognouimus,quoruquc habicu Mcrnona fupcrius appcllauim 9 , 1.1] u t mcmoriacoprchefahabebamus.Quarememoriafeu meminiflc,fcqui- curncdilciplina,&:mcmo riatradidit,&:moxdcrcminifcctiadcclaraturuscrt,nobis(ubintclligcndarc- linqucs. inaccthkobitcrannotarc,caufamdifcriminisintcrArift.&: Plat.de Genctationc l'cientix,hincforcailc colligi opcimc pofle.Placo Scicnciam no- ftram,non primamlcienciaj acccpcionem,fcd rccordationem vocabac-.Scicn tiamnanquc animabus o U ;*cfleinTim*odoceccum Dcumcrcaris a- nimabus lcgcsmonftrairc cradic: hancdeinccpsob fluxum corporum m qua: animc^ctrudutur oblitcrari.Quo rluxu&: motu ccllancciterum rcftaurctur, Anftot.vcroMcntcminiingulishominibusinitionudam.omnifqucfcicntia: C cxpcrtcm ftatuic,meptamque ctiam ob motum&c agitationcm corporum ad illampcrdifccndam:qui motus cum cellac tum primiim anima fcientiam nancilcicur.Hinc,inquam,difcriminis huius rano chci potcft Dckaatus cft Placo mctaphoris: Arift.propria vocabulorum & fcrmonis fignificatione per- amauic.Rcminifcipropricdicicur,cumillcmccqui primum rcm tencbat,c- iiiiquc parccm oblicus cft,mox cx principio aliquo dcnuo iptam addifcic. Ac- qui Mcns non Rcminifcicur hoc modo,nil enim noui recipic , fed homo , cu yrzfcrtim Mcnsmcmoriacarcac.Rcminifcicuraucem Mcns, impropne lo- qucdo,nam fcicnrix func Mcnci coctcrnacatquc in llla pra:cxiftut.quarc ncn Mcns fcd Socraccs auc Placo difccc.hacc Aucr.in j .dcan.com. 5. Quibus Sim- pliciusaddicin com.io'.Menccm formasquafdam proprias&c confubftantla- lcs omnuquc & fcipfam pcr propriam cflcnciam incclligcrc : qua cerre ratio- ncfcientiafimilicudincmaliquamRcminifcenci* rccincrc vidcrur.Etfanc D vel iftafateri oportcc,vclquxdc Mccis vnicacc Arift.&: cclebriorcs Pcripatc tici docucrunc omninorucrcncccflccft.Expcndaruritcmprorehacconr. io.7.phy.vbi oftcnditur Mentcm nulla pati alcerarionc,ac proindc nil dcnuo rccipcrcquauis aliqui Arift.ibioon cx propria fcntcntia loqui ralfo amrmc t. Ivufaiwvt we,u&* , x*ovut$alr tyortpc* ra* xmatm , jfocar nw- 9&fA>*u& Uv ixelr* *$t.e/i rurtwji *M*rnk,*) ET REMINISCENTIA. m ttmffi al aOra)^ j aLfxttffl J fjpQ. f Aadr $ Jx*3* fx*r ix,uyoj/iroo-i u^/ oir oire*. 16 FiuncauccmReminifcencia?,quoniam harc motio,poft iUa natacft fieri:Ec liquuic ncccflario.pcrfpicuu eft,quod cumilla morus fueric, hac moucbitur. Sivcr6noncxncceiritatc,l'cdconiuctudinc,vt plurimum moucbitur. Acci- dicaucem quofdamfcmeJ,confucuiflcmagis,quam alios fpe motos . Vndc quxdara femel *)Koc ^ cft nacuraliter,ita vt vna mocio altcra ncccflario confcquatur.Hoc modoqui Socratismcmimt, hominis,animalis,&fubftantix rcminifcitur, auc quini- uis,albedinis,frigiditatis,&hyemis.(iAA"|3H) . Noninnuithic iro;,/' id  cft,vt Ioquucur,arcificialem progrcirum,vc quidamexiftimant/cd nacurx ha bilicaccmquandam.qua rcminilccnsadhoc vclad illud fcconucrterc folcac. Aflucfcimuscnim hs facillimc,ad quxnacifumus. Noneftautcm afluccudo & cxpcrencia idcm,vc optimc a nonnullisahas animaducrtu cit . Expcrimur cnim ca qux vcra nobis non apparcnt,non vt aiTucfiamus , fcd vt iJ quod du- bium crat addifcamus. Aflucfcimus autem aliquibus,non vt addifcamus illa tanquam dubia,fcd vt nobis faciliora fa&u aut pcrfpc&u rcddantur . hoc A- ^ h(l.infec.mcta.contcx.i4:&clicicurcxfcc.i8.probl. i . Hincillud: Confuc- cudo altcra natura cft.Qucmadmodum cnim Natura fine cognitionc agit,& abfquc laborc,ica propc qui afluecudinc agunc.C^cerum huiulcc Mocionum confcquii pcr afluecudincm cxcmplumefto. Hydrxab Hcrculx fagiccis &C ignc interfccrx mc*moria, Papx mihi mcmoriamiuggcnc, hxcRomx,qua dcinccpsBabylonixrcminifcor.(Vcnamurmcdicanccs ab ipfonunc.) Hirc minifcendi fonces omncs quidem ad cofequia pcr nacura accomodah dcbcc (vc infra liqucbic)finicima camc quam maximc:cx cxcplis allacis hoccoftac. Quod fi Themiftii cxcmplum fumam* dc Lyra,Cori(co &c cius cancionc,idc cognofcctur.fcd acutius mtucamur horu fonciu vim \' cfficacia . Eft(inqutc) Anft. principium rcminifcencix vel ipfum nunc , vel quid aliud,vc fimilicu- do,cocrariccas,affi nicas.Ccrcu cft omncs hui J cfficaci; fonces hic no explica- ri:pociorcs camcn &c prxcipui hi func,ccmpus cnim cemporifque ordo qui no bis ipfoNuc fignificacur,maxime ad cuiufcuquc rei(no modo cemporis,vc ifti aiucjrecordacioncm valec.Quarcperipfum nucnonquodinftar,fed ccmpus quod fumicur incelligi oporccc.Similicudinis vcro cfficaciam,dcclararunc vc tcres llli aduerfus quos in priori dc ani. difputatum cft: cum idcirco animam cx omnibus conftarc ftatucrct,quod omnibus fibi cognofccndis illam (imilc circoportcrcc.Similcafimiligigni,cognofcipfimilc,appcccrcfimile,& cflc id poccftacc,quod alcerum fimilc cft,liquec,cx fcxccncis Arift. &c Auer. locis. Icaconcraria pcr fua concraria cognofci,candem habere maccriam,cflc quo- dammodofimiliaadinuiccm,fiencx c6cranis,conftac:Poftrcm6dcfinitimis qux ad partcs quidcm rci animo clapfx accommodauimus,cum tamc omnc id rcfpiciac,quod alteri quocunquc modo proximum& afline eft,nil cftquod dicamus,cum vnicuiquc pcrfpicuum fit, quid aflinitas &c coniun&io valcac. Excmpla infinita fingi polfunt,quibus vnuquodquchoru ob oculos ponarun quarcfupcruacancapratcecmiccamus. D Kct/u* ^nfoOtt*^ t tiWo,ufyu,i$/t3> irulm. 17 Cxterum nonquxrentesetiam fic,reminifcuntur,cum pofl alceram motionem illa fit : vt pluriir.um autem aliis fa&is motionibus quales propofuimus efficiecur illa. Hxcab Arift.idcoincerponucur,quiaincerimnulla inueftigacionis perfi- milicudine, cotrariccacem,auc arfinicace intercedence folaprincipe mocione cxcicata^alix nobis fefc ofTcrunt,quaru tuncrccordamur. Hac rcmmifcc ndi viam,Arift.infolicamcflcaffirmac,ncc pauim ficri.HxcLeonicus,& optimc, quamuis cx orcThc miftii flipca finc . Dcccpci luc auccm recen ciores, qu i exi- ftima ET REMINIS CENTIA. 5oC A fcd per vna rancu jpgredicur.Ifta fiquidcno raroaccidic.fcd plccuq;,& pranc- rca ad illa vcrba.m^o^ '^^ruw.^vix poccft acc6modari:pottrcmd  qui ica ccnfenc nc vix quidem fequencis conc.fenccnciam accingcrc poifunc. OvTtr J  vtaliquandoaccidcrCjp ximc iuppoficum cftjRcfpondec id non efie quarrendu,cum raciohuius,in rc- minifcenciafinicimoru,fpc^andafic.Eadcmnanq;cft,quanul]aancegrcdiece inueftigacionc,auc rccordacionc ca quidam c5memorcnc qua? ordine quoda confequuritur,cum aiTuetudinc hoc iibi c6pararinc,vc poft vna animi mocio- D ncm,alia fibi ordinc fuggcracur &qua aUi cx co quod cx 7ir f^Siy^t inucftigcc &C rcminifcancur.ac fi diccrec,idcm AiTuecudincm efficcrc, quod Ars feu ra- tiocinacio.Colligic dcinccps hoc vcrifq; c6munc eiTc , vc cx pnncipio aliquo pendcac,quod accipiuc,vc ex iIlo,ahafi bi vcl pcr inueftigacionc&Rcminifcc tia,vcl pcrafluecudine,in mcrice vcniat.(* *t.*Atir*urraut). Cuiobaftuc dinc vnu poft alccru fcfc offcrc,is nori dicicuTinucftigarc,nil cnim heret:rieq; propriercminifci,id cft,ex vnoin aliud per mocionc progrcdi.Porro  dpyjnc *t draiirioftc.eic yb iyn %l Xec  y*t\uiftcji) ^uru Sfytyipti 7t> drA^t/x. tri ftluvrirttf,t tufy afuvctrtT drctjU)ni&{u7afifftir   *' ,ro rinrwr $oxovo~n drttuiumcxt&cu orlort.ro  Quamobrcm cclernmc &opcime, a principio ducumur reminifccn- tix.Quemadmodu cnim rcs intcr fcfchabcnc in confequendo,ica &mo tiones.Ec facilc eamcmoria coprehcndi poftuncqua: ordine quoda con- ftanc , cuiufmodi func Macemachicx diiciplinacaha vcro male & d i ( i i - cultcr.Et hac itcm m rc rccordari ab lccrumdifcendo difterc,quiaDoceric quodam modo per fe moueri,ad id quod principium fequitur.Cum ve- ro non,fcd per aliud,non iam meminic. plcrunque vcr6 iamnon poceft quidcm reminifci,fed quarrere poreft,& lnucnic. Hoc aute iis vfu venir, qui mulra mouenr,& agunc,dum eiufmodi motioncm exciccnc , quam res ipfa cofequacur.Nam meminifle eft,vim mocricem lneffe, hoc aucem ica,vc a fcipfo,& ob alns quas in fe habcc mocionibus (vc di&um eft)mo- ueacur.Sed principium fumpcum eflc oporcec.Quapropter ex locis vide cur aliquado reminifci. Cuius caufa eft-.quoniam celerirer cx alio in aliud progrediuncur, vc ex Iace in candorcm,ex candore in acre,ex hoc in hu- midum , ex quo Aucumnus m mcmoriam venic, cum ldanni cempus qujercrcc. Pnnccps illa mocio cuius rftcminimus,non modo ipfa cft qua; primum mo ucr,vcrum etiam qua: anfam prarbcc mcmoria: alcerius, quod Arift . doccbat cum diccrct, ^^^C^ Vw ** Cl ''*% , ^^' , *CM8 , '*i''i $ ^. Mcricd itaquc colligicurRcminifccnciam cunc preclarcduci,cum principium iftud ica fc ha bcbit,ncmpe vc ordinc & fucccfiionc quadam alias poft fc confcqucnccs mo cioncs valcac cxcicarc:(quam enim res gcftc incer fc habenc ordinis &confc- quucionis racionem , candcm cciam mocus animi ab illis cxcicaci obcincc)ea- qucfacil^memoriacomprchcndipoflciquaiordigccohftanc, vcdc Thcorc- macis Machcmacicis rcs habcc,in quibus cx primo fccundum , & cx fccundo tcrcium acquc ica deinccps fequicur,vnaque dcmonftracio alia fupponic.Ra- tiocinacurcnim Mathcmacicusvt plurimum^^riiw/i^w^iw >V t Arift.aic. Quare quae ordinc carcnc,& tcmcre congcfta paffimvc difperfa func, perdif- ficilitcr memoria percipiuntur.E* quibus ctiam illud obicer infcrri poccft,di fcrime cifc inccr rcminifci & itcru difccre,qudd'cum homo rccordacur, cum iam principium illud incolumc obcincac,quod exufcicandarum aliarum iun &animmocionumcaufacft,poceftcurn vulci fcipfo nullaquc alicnaopein- terccdentc mouere fc ad alia qua? iequuntur inucftiganda.Qui vcro itcru ad- difcit,principiu illud cui reliqua iun&aalligacaquc lunc,incus in memoria no habcc:quarcjaliena opc,id cft doftore & priccepcorc cxcrinfeo cgcc,qui ci no nu,auc priori iimilc principiu fuggcrac.Quauis cnim is reminifci dicacur, qui principiuincusincolumcfcmac^cumlibec, ad inueftigandu trafirc potcfti non camcn cxiftiraandum cft fempcrprincipium illud vcnire in mcnce,aquo digrcP etreminiscentia: ^ digrefli,in alia incidcrc valcamus,quxad cam rcm nos ducar, cuius recordari nobispropofitumfuit:idcirc6tuncmultamoucmus,agimus,tetamus,atquc mcmorix acicm per omnia circunferimus , dum ad id principium pcruenia- mus, qu6d rcs ipfa cuius recordari volumus, vcl pluribus alns inccrccdcnbus iniciis, vcl proxime c6fequacur. Quid cnim aliud clt Remini(ci,quam mouc- cem quandam habcre infitam facultatcm, i.a feipfo & ab illis rcliquiis animo reccncis, impelli & excicari, ad id quod euanuic fccupcrandum? Qupcunquc id modo fiat,reminifci cerce dicimur,fi quidcm ex hac impulfionc, in memo- ria confcruaca,in illam,& mox in aham proccdimus.Scd preclarior eric remi- nifccncia cum principium fumpcum dut inuencum eric, a quo di/ccdcnccs,id nobis obuiam ri.it, quod rcminifcedo aiTcqui exopcamus. Hinc factum cft,vt cx locis illis quorum capica nonullafupcrius propoluimus, cito rccordemur, cum cx alio aliud nobis cclerrime incidat : vcrbi gratia , cx 1 actc candor , qui ladti naturalitcr finitimus cft,cx candore acr candori pcriimilis ob lucidicace, cx aere humidum aeri finicimum , cx humido ccmpus Aucumni , affimtaci* vclcciamconcrariccacisracionetquod cempus fortafic rcminifci fuic nobis inftitutum.(Ket) XuM.t/orot 7 -m> 77; i^- )4. a fimpliciccr cxplicanda nuc verfacur. Parcicula camen .tt, 1 ' tc m / 9 artc illam innucre videtur imaginum certis quibufdam locis difponendaru , qua- rum vnadealcerafucccifione &fcrie quadam continua nos commmoncfa- ciac: amiiTainq;& abolitam fpccicm imagini accomodatam , rcpccacrcftau- rccque. HancM. TuIliusinRhctoricisprofcquucuseft. Hicanimaduerccrc illud quoquc placcc,quod inicid Libri monuimus , Cogicancem nimirum illa Animxfencicncis faculcatem, cfic prorfus rciicicndam vtfupcruacaneam. Cum nanque Arift. dicat, Meminifie feu rcminifci nil aliud efic , quam vint incirc qux moueat , fi vis ifta & facultas moucns cogicans anima ii t : Bruta rc Ciiii. Jo 8 DE MEMORIA, minifcetuia prxdita crunt: Vcl (inquam)cogitancem animam perfc&am vcl impcrfcttam Bruto dcsrnon potcs eftugcrc,quin altqutd fakcm rcminifcccix ipfis tribucrc quoque cogans: quo nil abfurdius. tfonu j V JUt^oAM, dpx* % V utaov ttdfTuv . ft $b /u* ortfOv$ra* lfoi %\jtm l A9>i /uwe^rtr/,fi o uz trt a AAoSvoJor t, pcrueneric , rcCordabitur, fi mod6 ,auc C cjiuerebac:fin minus ad rrtKm *0,qu6d qux non ncgligcntcr cra&arc voluit Arift.ea ftnt nobis ab- ftrufiora, vcl ipfa Magiftri arte, t. ingcnii noftri imbccillitatc,vcl naufragioru bibliothccx Arift.iniuria. Hxcccrtc, fi in caufa efle pocuic , vcvcrba multa, mulcxqr propoiitioncs in Arift.voluminibus dcfinr,aut malc fupplccx,& oo- firx iinc ,cfficcrc magis potuir, vt fimpliccs hx litcrx quibus poftluc Ariftor. adcncrgfutrRcmmifccntixcxprimcndam vtctur,tranfpofitx,& maicprorfus f ucrinc collocacx. Diuinandu crgo nobis cric in rc obfcura.Scd camcn fcdulo cniccmur,vt Diuinacionoftraficquancum ficri poccrict/npai c Arift. Quicqutd igtcur in gcncrc hoc vc vniucriale fc habct,huiufmodi,Principiu &C mcdium cric dc quo hic loquimur. ( Alias ih logicis difpucacionib 9 monui,ar- ciculu fubiccto cunc prxfcccim apponi folcre,cu propoficio fic vniuerfafis. )i- ccmus cnim, Ammonio ccftc,* r^mV sjii.u-^^, no autcm  *rSpW jLkk ]. Ad hbc cnm pcrucncrimus,vclcuncdcaliis poftcrioribusadmoncmur, vclccr- renunquamaltas,& nullaaliarc. Vcfiquispcrcurraranirno,caqux ordinc quodartl his litcris fignificancur , >,/,,,,. Ec corum qux in concinct ur non rcminifcacur,rtcri potcrit,vt quam primum ad  pcrucniac,ci rcliqua vfqj ad* vcniac in mcnccm:abi nanquc taftquam aprincipio & mcdio vmucrfali non folum ad ca qux poft^ fcquuncur, vcriim criam ad eaqux pofti,pro- grcdi licec,Quarefi ncucrum horum crucemur,ncmpe ncque tandcm quafifaltantcs ad ipfum contugtcmus, &fic ET REMINISCENTIA. 5 o 9 &: fic dcinceps-.nunc ad ca quarfunc ancc,, nuc ad ca quar poft,quoufque id af- fequamur,quodrcpcrireftudcmus. Habitonanquc &:pofitohoc vniucrfali mcdioque principio, puca i, vnde multa caqj tam anteriora quam pofteriora inuadcrc po(Tumus,faciIc eft nuc vnu nunc aliud tcntantes.fic modo pcr hoc, modo per illud memoria faltuacim circunfercntes in id tandc inciderc,qu6d motionu ccrmin 9 & quics fic.In cxemplaribus Grxcis quac circufcruntur,pu- to aliquid dcfiderari,quod illa verba prajcedac,ii w,J,u f*/*W.Hoc vnicuiq; acucc intucnti patcrc potcrit : Prartcrcain cxemplari vctultiilimo Lacino ca- men, quod apud mc eft, alia iftarum Iiccrarum verfio fic difpoficio lcgitur. Ex Thcmiftio nil habcs quo poflis hxc in pcrfpicuum qucndam ordine rcftitue- rc. Scd nobis illud fat cfto, pcrcc,non poife nos intelligcre principium vniuer- falc &: medium, cum neque hrVfof* cx ipfo moucri queamus , quod mcdii na- turae conucnir, ncquc principium vniuerfale fit, cum de *,loquutus Arift. ad- dac, i,ww ati. Eft crgo,i, auc eciam / , veluci principium&c mcdiu vniuerfale, aquofxpius qualicxcurrcntcsmodohucmodoilluc, ab initiofcmpcr tan- quam ab Indicc quodam cJocti repeccnccs, acic mcmoFiei falcare poilumus, &: nunc poftcriora nunc prioraattingcntcs , in illud tandc incidcrc quod cx- optamus. Hoc vnufquifquc pcrfxpc cxpcritur. Noncft ergoquodde liccra amplius laborcmus. Wf 'axnp y% f JL A to>f7i k) ofo) dmoueamur. Si itaque noab inueteraco mo- uearuT; ad familiarius lanemcuetur.Eft raque quafi Natura,iam Cofue- tudo. Quamobre eorum facilerecordamur, quse (irpe Mence verfamus: vt cnim in natura hscc res lllam confequitur,iic ln abone. Frequens aute adl:io naturam facit.Quoniam autem ficut in iis qux nacura conftaccon cin^ic quod cft cotra naturam , & quod fortefortunanra id multo etiam magis m iis reperietur qux cofuctudine fiunt , m quibus natura non eo- dem modo meft, fit, vt lnterdum & llluc & ali6 moueamur , praefcrtun cumillincrapitur, iftucaliquo. Obeimquec.iufim,cuinnominis me- minifte oportebit, fimilis quidem mcminimus ,fedtamen in illo foloc- cifmum commiccimus. Ac reminifci quidem nafieri folec. Qupniamprincipiumillud&C mcdium,vniuerfalc quoddaro cft,aquonc- pe ad multa tranlirc poilimus,multgquc &: vanc mociones cxcitari qucunr,vc anteadiximus : Hinc fic vc cx eodem, nonfcmper id quod quarricur , nobis irt Mcccm vcniac.Cur vcro magis vna quamalia poft eandcm animi motioncm 3 io DE MEMORIA, aliquando confcquatur , id afiiiccudini maiori & minori , vctuftatiq; & noui- cacifimulachrorumcribucndumcft. Ficrj nanquc poteft , vt qux longoante cemporc nobis magis noca fucrunt > poftca camcn quia intermiffionc inuccc- raucrinc, latentiora,atqueobfcUriora finr,iis quoru recens cft mcmoria,qux- qne confuccudinc, tatta (inc nobis familiaria. Confuctudo nanq; cft quaii al- teranacura,vcfupcriusdeclarauimus:atquchacracioncfic vccorUm frequc- ter rcminifcamur, qux lxpc cogitamus. Quarc qucmadmodu in Natura hxc res illam confcquitur,(ic in AiTuccudine hxc actio illam. Ec vc in Nacura non fcmper ccrti moc* func,&: dcfinici , fcd mulci forcuicd& veluci erraca acciduc: ica&: adhuc magis in lis in quibus valet confuctudo , piura qux incerta atquc indefinicafunc,&: vcluci pcccaca prouemunc. Quofic vcaliquando,quanuis priorem imaginc ccneamus, qux veluci ccrcum pnncipium rcminifcendi no- bis cfie folcat, aliocamendclabamur, rapiamurque. Hoccxpcrimur, cum alicuius pura nominis inccrim rcminifci conances, in alcerum ei affinc ineidi- mus:quodprofercnces,quafi foloccifmuminreminifcendocomiccimus.Hxc Anftocclcs: quibusepilogumaddic, quodereminifccndi cnergna fcabunde* difpucallc iignificac,cumaic :n^iZrirmurivKt^n^vuCaimnr^intr. Scd dili- gccius fingula funt confideranda. (Si icaque no ab inucccraco moucatur). Vi- dctur Ariftoc. difcrimcn poncre, intcr nf^t, , &: nr^m^y cuius contririu ha- betur in fccundo mecaph. conc. t 4. Jtofnuncupauic. QuarcThcmiftii cxemplum non improbo ( vc nonnulli faciunt ) qui ait , poft ipicm feruorcm poft fcruo- rem fplendorcm fcqui. Nequccnim dc ignc ciufquc fcruorc &: fplendorc loquicur,vc Phyfica quxdam encia funt : tuc enim nullus intcr hxc ordo effet, nil pnus poficum,nil pofterius cdfequens, cum vna finc ignis,fcruor, fplcdor: Vcrum hxc lpc&ac,vt in Phatafia cdcepca narurale jnccrfc&necciTaria con- ncxione habcc,icavc dc vno vix ac ne vix quidc cogicare qucas, quin alrcrum itaum vcniac m menccm.Cxceru cxcpla quibus planum id rcddi poffit, quod fcactc- ET REMINISCENTIA. , lt ha&enusab Ariftocclchoc inconccxcucraditumcft ,aThemiftio &:I.coni- cofacilchabcripoffunc. (Qupniamaucem ficut innsqux naturacenftant). Confulcndus eft iccudus liber phylicus ad finc,vbi de moltris, i.iis qux a Na- turaimpcdicacfriciuncur,dilpucacioaliquainfticucacft . Tacum moneo,po- fteriorcm hac pr^ccpcionc-m , non co modo cum fuperiori connectcnda eirc, vc quidam cxiftimarunc. Illud ccncndum eft , Anftoc. racionem primum at^ tuluTc,curahquando rcminifccndoa principioillodigrefii,innoua pocius, quam in vctcra incidamus i tribuit hoc ailuetudini, cuius potiilima caula ad- miratio cft,&c dcle&atio quxex rcbus nouis capitur. Poftrcm6,ne quis etiam cancum aifuccudini confidcrcc, vc nullum in ipia pcccacum viquam commic- ti ccierct, dcclare voluit, xquc rcm fc habcrc in motionibus C6fuccudinis,&: N.icur.v vt quemadmodum icilicct ibi nonnunqua crrata proucniunc, ica&; magis adhuc in cofuccudinc peccata ccrnantur : ncquc cmm fcmpcr lta ccr- tx funt &: conftantcs in conicquio confuctudinis motioncs, vt non aliquado in alicnos motus icu alicna iimulachra reminiiccdo incurramus. Excmplum ab Ariftotclcpropoiitum, Thcmiftiusitaexprimit: Cupit aliquis rccordari Leophancm,initium iumit a Lccnc, ob vocis fimilitudincm, tieri poccft(ia- quic) vc hic loco Lcophanis Leofthcnem fupponac. (*Ac/e/&). Propric qui- dcm inccncinnam oracionis ftructuram nocac , fcd & id omnc quod pcrpera, i. ncquc reccc,ncqucordinc ficauc dicitur,comprchcndit.Animaducrccnda cft aucem iimilicudinis huius vis. In Moftrisaliquis nacurarconacus rcccus ap- parcc, vc pcrcurrcnti quartum degcn.ani cap.4.patcbit, ita in his quar pccca- taConfuctudinis nunc appcllamus: Qjare Ariftotclcs etkuxMy.l? m nomme, fcu in vocc,ad rcm hapc cxplicandam adduxit. To j fitfirov TvatpftjHv , k) rlv \>J.ojcc^djXoyov j aazrtp *(& fx.rytSn.voei j Q fitydha k, trdppu, o-jrotihnruvav i%tirluu J[ idvotzv ,eSavtp r o-^tv $ao~! nvtcJ&y& fJ.il ovruv ofMtotg AAet rtvx As- yov xnmo~ti.i aCrh 7& ofxoia %nfa&, k) af xarnow. Quod vero maximi momcnti eft, tempus cognofcerc oporrer,vcl de- fini:e,vel indefinite. Sit autc quiddam,quo maius &: minusdiiudicam* idque rationi con(enraneum,ncuti &: magnitudines. lntelligit aure quas magnafunr, &qua:proculabfunt,nonillucfcrascogitarionem inten- dendo,t]uemadmodum de vifione nonnulh afferunr, (crenim cum non finr , ecdem modo intelligit) fed fccundum rationem quandam moue- bit,in eo nanquc fimiles figurx,& motiones funt. Et hoc quoque ad cncrgam reminifcentiar pertinet, fed cft ctiam mcmo- ria: communc. quarc poft Epilogumcxpendi potuit. Fortailc autcmhinc occafionem fumerc Arift.voluit qua mox, nempe in tertia huius tractationis partc, Mcmoria cum Rcminifccntiaconfcrret. Hxc cx Them.clicio. No cft crgo Reminifccntia(inquit Arift.)finc temporcqucmadmodum ncquc Mc- moria ad quam Rcminifccntia tendir.finc tcmporc,inquam,vel dcfinito,vcl indcfinito. Racioeft quzfuperiusfuitallara,cum de Memoria difpucarccur. Ncmpequiarcmota tcmporis prxteriticogitatione,iam non mcmmi;ic,aut rccordari fc quis hoc auc lllud cxiftimabit,fed nUnc primum addifccrc auc in- uenire:Huc fpe&at particula/uiVju-. Atqui iircminilccns dcfinitc,vcl indcfini- tecognofccrctcmpusdebcat ,cum hocficrincqucatabfque cognitionc dif- criminis iutcrmaius&cminus tcmpus,quafuifaculcatchocpra;ftabit remi- 3 ,i DE MEMORIA; nifccns ? Refpondet Ariftot.quemadmodum eft aliquid quo inuicem magni- tudines confcrimus &: collatas diftinguimus , ita cft aliquidquo tcmpus mu- cuo coparamus, &: brcuius a diucurniori internofcamus. Iftud autcm eft,vt e- grcgic monuit Thcmiftius , Mcns Phantafix coniun&a quam alii exiftiman- tcm, aliicogirancem,Grxci Jiirow vocanr. Itaautem Animapcrcipit maius tcmpus & minus, maiorem itcm 8_ minorcm magnitudincm , vt non quafi a- cicm fui foras intendcndo ifta attingat,quod Plato,non modo dc anima,vt ih priori vol. illius tract.expofitum fuit,verum ctia dc oculoru acie ftatuit:Sed i ipccicbus 8 figuris, rcbus ipfis fimillimis, intiifq; in Phantafia rcfidetibus im- pcllatunquo impulfu etiam qux procul abfunt confcrrc diiudicarcquc valer. Nam fi Platoni manus demus, qui fict vt ca quar nulla funt codcm intclligan- tur modo,quo fi adefient?Pcrfpicua funt hec omnia cx iis qux fupcrius atculi- mus,& in libcllo dc Scnfilibus copiofius difputauimus. Illud tantum ahimad- ucrtatur, Ariftotclcm de Mcntc inhuncmoduloqui, /C^k -nnuJpr >unr{. Lcb- nicus ita vcrtit (cd rationem quandam mouct. Mouct cnim fcu excitat Mes Phantaliam aur Mcmoriam, non Phanrafia mcntcm:quod dc Mencc crficic- tc intclligcndum vcnic. Huic illud fimilc cft quod in tertio de ani.docct,cum Mcntcm Artifici comparat. Artifcx cnim cft qui matcriam cxtcrna in quam forma induccnda cft primum mouct, verfat,S_ quafi c fomno potcftateq; fcx- fulcitac-.ica Mcns Efficicns cft,qux prima Phantafiam cXcirar,3_ qux in caufa cft,vtPhantafmata MchtemcapaccafficCrequcant. Annotarc hxc dcbuic loann.Iand.cum illostratat,quiMcncem noftrama Phantafmatisvtpotc i- pia vilioribus , moucri non poifi: coccndunc. Phantaliam vcro vri xiyr mcrito dici, cx co liquct, quod cum Phantaiia homtncm quo Jammodo in Ipccic de- finica coftituat, tantum pcrfectionis prxtercxtcras Matcrialcsfacultates cft allcquuta,vt rationi parcrc apta nata fit. Alias itcm nominc Phantafix Mcn- tcm paticntem dcfignari monuimus. Scd cft aliquid , vndc Lconici cxplica- tio cxtorta nimis clle apparcat. Eccnim particula i*iwTf lcqucs nullo pacto ad *i)tr potcft accommodari: quod fanc dcbuit , fi Lconici vcriio pro vera I uiilcc habenda Prxtcrca non hic dc Mcntis noftrx EfFcctionc circa Phantafiam a- gicur. Quarc fatius crit, Antiquam fcqui vcrfioncm qux cft, (Quadam ratio- nc ) aut illam A rgyropyli, (Quadam proportlonc.) Philofophus nanquc nil a- liud vult,quam Mentem per motioncm fcu rationcm quandam intcrnam cxtcriori magnitudini proportione rcfpodentcm , ca qux cxtrinfecus & pro- cul abfentia lunt, i. tcporis quantitatcm, ciufque logius aut breuius interual- lum,in mcmoria rcuocarciudicareq;.Faucrc vidcturhiclocusiisquifpccics illas reru intelligibilcs,quas rationcs ctiam intclligendi vocant,in Mcntc fta- tuunt. In qua tamcn rc Thomas,Scocu; Ioancs Iand. & Zimara.Theophra- fto,Simplicio,Thcmiftio, Acchillino,Hcnrico Gand.alnfqs&forcailc vcri- tati aducrfari vidcntur. Dequarcalias. Incodicc vulgacomalc legicur wm, prosvir/* Vtcunquealitcrnonnullicxrcccntioribuscxpliccnt. Tm oZv ra/(s fJttlfo wm , A tn ctumt vot?v tXdoya^ nvdvQ. pS^t' cVtoc fXdortv^uavfp dtdhoyov Kj CAtroq , tc w * y confictt * t/ , proportione nanque fibi refponacnt, * y\&c y s o/i.cur ergo potius,>- /l\cuiam V,efficit? An cjue- admodum * y , ad * /3' fe habet , ita ipfum 3- x , ad ipfum i* \ Has- tgitur fimul mouebir. Si vero C intelligcre volet , ipfum /S N fimilitcr intelli- gct, fed pro *\intelliget * a\ Hxc enim fe habent, vt   ,ad @ *. Si ratio qaxdam intus adlit , qua is qut rcmmjicitur, brcuioris auc longio- nstcrnports incemallum,maiorcmquc&minorem magnicudincmcui ccm- y pusanne&icur rccordarioucat. Quxricur quid tnceriic cumrcs maiorcs re- minifccmlo incclltgic,fic cunvminorescomprchcndic.Refpondcc omnia qux nncus inclufa funr, &c in Phancaiia coplcxa, id cft fpecies pcr quas anima pcr- cipicea quxcxcra func,cfle quidcm inccr fcxquales, minores iis qux func cx- crinfecus poiica,quibus camcn proporcionc rcfpondcanc. Quarc pcr iimilcm figuram non pcr diucrfam , maiora &c minora comprchcndcr. In fumrma, h gurxomncs qux iunr in amma, minorcs func rcbus,quarum func iimulachra &c rcbusnonxqualicaccaccommodacar. confjftuntenimin minimo iubicdto indiuiduoque, quia camcn proporcionc rcfpondcnc, & accommodancur rc- bus quaru ftgurx funt, idcirco anima maiorcs& minorcs inccrnofcic. Eodcm modo diccmus,Iconcs,puca Cxfaris&Pompeii inxrc imprcfTas,xqualcs cflc &c minorcs , diueria camcn rcprxfcncarc , quandoquidcm diucria proporcio- ncrefpondcanc,iisquxrcprxfcncanc. Forcafle aucem quod dicimus dcpco- q porctonc accipicnda , in ipfo cognofccncc , inccr formas rcrum , &c mocioncs fcu figuras inccrnas rcbus refpodcnccs,in inccruallis &c lincis nocari dcprehc- dique potcric. Conficiac crgoquis * $\&c i\is ccrcc ftmulconftcicc,* *V: ean- demnanqucracioncm *y,&/ / ,& ' car dcmracionc pcragrabicur. Acquicadcm proporcionisvi h*ec,vcruinoribus laccribus pcrluftracis &c confccis,maiora quoq, perfccuTe dicamur : cofticua- curergoplaniorisdo&rinxgraciaauaflgura,que > priorc concincachocmodo. Hinc pacet vc lacus V , ad lacus ? fc habct, ita latus **,ad larus *y fe ha- bcrc: iimul ergo quaii moucncur & incelliguncur. Idcmdclaccribus ( '', D. i. DE MEMORI A, &c .'aicipotcft,inpriodfigura,&:cu8 x,coficict ^ ,cadem nanq;hzpduo A rationcmmutuamfcruancquam r c , & ^\MoncrcDlacct,hterashasnonm omnibus cxcplaribus eode lc habcrc modo ,fcd alicubi imutatas,al.cubi ordi- nc innetf a*quo fit vt co rcddatur obfcurior fcn tentia Ariftotcl.ca,vari.q ; va- ria hic.eeregic tamc (qux vid.)cxcogitata dc fuo ingcnio attuler.nt.S. autem pcrcurWntur qux Eucl.dcs in fcxto Elcm.propof.i 5 U 1 6. de propohion.bus oquitur,om ma qux h ic ab A r.ft.& ab al.is traduntur plan.ora fiwit. Colligc- d.im cft nob.s, A n.mani ita pcr iimilcm figuram fcu formam mtra m pnanta- fiacontcntam.tam maiorcm quam minorcm tcmporis aut magnitudinis ouantitatcm cognofccre, vteadcm linca jicc i codcnihtcrcconfcdo.v.pro- port.onis,ma.usquoque&: m.nus pcrfcciiledicimur.C^pcir^ ouod eft ^>&^^'^in vcrbiscontextus nonlemcl tranlit.Qux.i ncmi- ft.us deTr.anguloTcmporis&Rc. diftinais,fcorfimaftrt,adremnoiifa- tiuns;Quanuis vcra ciic & fu bt.l.ter excogitaca admittamus. M.hi lUudarri- dct,(ncArift.mancum&confufumiibiqucminu5Conftantcfacerccogar,vt fi Thcmiftiuscogitur)H.fcc m verbis dc propofito quxfito ftatui , fenceaajnqt ablolui omn.a .g.tur eo rcfcrcda,atq-, ad .d folu accomodada iut , quodTho- mas & ali. nonuUi omuT.s comcntis iimpliciter ( vt xquum tuic) prxft.terunt. ^u^v&JW^ 3 tS^u^ o^X^ W>*M> oitfa.Zft $ bZ tfti npriatfri i*r i 7f ^tt #0 JW>C TO" JtfW * dufac, 4 Cum i^itur rei fimul &: tcmpons motus fit,tuncanimus mcmonam m opere lfabet.Si vcro non faciatA fe taccre putet,tum item fc memiruf- fe putabicNihil emm prohibec ahquem falli &c ei viden , cum tamen re- ucra non memincrit. Memoria vero agcntem, non exiftitrare , fed mc- miniffe latcre , fieri non poteft. Hoc enim eft lpfum meminiae. Quod fi rci fiatmotusabfque 1I.0 cmi teroponseft,autccontra hicfincillo, mcminilTenondicitur.Isautemciunemporisduplexeft. Alias nanquc nulla menfura adlnbita mcminit* vclutiquod hoctertio die haum fuc ritde %io vrc* QatrdfffXarijTn- fiuat V cwfcAf7r cV/f } itrtheccrio,i.in cordc rcfidcncHoc pro bat hmufmodi argumto : Faculfas qnsr hoh dcfiftic a fua opcracionc cx luilu volcmcaas cft corporca otganica^,Refninifc6tiaeft huiufmodi,ergo.Propo- fitio noca cft : quadoquidem,faculcafs qu^ nullo pafto a maccria pcdcc.volun- tatc impcranccagcrc dcfinitrintclligimus naq; cum volumus , & cum libet e- ciamabmtclhgcndodcfiftimus. Racio dilcriminiseft,quia agicaco&com- moco organo , non ica facilc imprciTa , & fita in ipfo fpccics rcmoaeTi potcft. D.iii. 5I g DE MEMORIA, Ncque cft quod hic fupcrftitiofus aliquis obftccquo modofpecies in maceria cfleaucimprimipoffinc Notueft fiquidcmfpiritualia quidemiftacflc,necu fenfilcm actionem in altcrando habere :vcrumtamenciufdem rationis eflc cum formis illis craflis &: matcrialibus, quaru funt fpecics , ncc difTcrrc ab iis mfi modo fubfiftcndi. Nanq; eatcnus matcriales formx dicuntur, vt cgregie do&iflimusFracaftorius monuit ,quatenus crafla quadamcxiftcntia inma- rcria funt, &: ccrtos tcrminos pofcunclngcnitum autcm cft formis omnibus, fcfc quo magis poifunt propagarc , quod quidcm craflx illx forrax cfficiunr, qux matcrialcs vocancur. Vcrum propagare fefc pcr cum modu,& exiftencia qua iplx funcmon vtiq; poflunc,fcd tcnucm,&( vt loquutur)fupcrficialcm fui vcl partem, vcl gradurh prodUcunr,qui ob fui tenuitatem fpiritualis vocatur, &: conrrariu non habct, & momcnto gignitur propagaturquc , atq; aptus cft id quod cft rcpncfcntarc, vfq; ad craflam lllam forma a qua producrus cft.Sed g hxcalibi. AfTumpcioprobacurin coccxcu. Experimurfiquide inccrim,quod cum rcicuiusoblitifumus,rcminifci cxoptamus,incoquc diligcntiamftu- diumqi ponimus, fi rccordari no poffumus offendimur,&: manifcftc pacimur &: aflicimur,&: vultus,aut motus,aut ftatus,aut quid aliud intus vcl cxtra mu- citur. Quinimoiipluraautomnia mcdiatcntaucrimus,quibu*dc rc obliw commoncficri nos poflc cxiftimaucrimus , rcs tamen non fucccflTcrit , animo quidcm coftituimus motum illum cohibcrc , intcrcidcrcqucrmcntcmque & cogicationcm omni conatu fuftincmus : nihilominus tamcn motus illi in or- ganis fjcri non dclinunt,cx voluntatis iuflii, fcd rccurrunr ,&: inuitis nobis c- rumpunt acq; proccdunt. Dcclarantur hxc cxcmplo illorum quicclum iacu- ladi vcl non iaculandi poccftacc habcnt,non tamcn cum ia&um fueric ipfuni iifterc aut reuocarc amplms poflunr. Hoc vcro Mclacholicis poriflimu acci- dcrc narrat,quod altc in illis fpccics infigantur, cxq; multa fpirituu agicacio- Q nc qua laboranc ,in mocu afliduo habcahcur. Idcm dc iis dicicur, qui nimium humidicacis circa princcps jfthcterium habcc , auc in fumma,qui himiuhu- midi func, nanque ob humidicacis flu&uarioncm in pcrpccua agicacionc vcr- fancur, &C commoucri hon dcfiftunr , quo ad id quod quxricur fc offcrac , mo- ciifquc animi rcta proccdens via,ad mcta perueniat quam concupiuic(Cor- porcum aliquid moucc ih quo paflio fica cft). Spiricus qui inftrumcncum ani- mx func incclligic, & qui fpccicru func delacorcs.Mulci auccra funt fpiricus & mobilcsvaldc in humidocordcvclccrcbro,quifimul crumpcnces fcfccan- quam circuli in aciua fecanc.Melancholici iccm ob mulcos flacus,copiamquc fpiricuum : nccno biliofi,vc aic Thcm iftius, ob mobilicaccm (func nanq; ficci ccnucfq; &: acrcs)perpccua agicacionc paciucur. Cum primum crgo in huiuf- modi hominu gcncrc i imago aliqua fcu fpiric' aliqua portiocxcicaca eft ima- ginc dcfcrehs:cxagicancur quoq; alix cofcquio quoda\& turmacimjppccr hu- jj midicacis quafi fluccuacione &: mobilicaccm copiamq; fpiricuu,inuiciflimis c- cia nobis percinaciccr profiliunc.Hoc vnufquilq; cxpcricurjno mod6 in rcrai- nifccndo,fcd in cogicando quoquc:nepc vc idcra (ibi cciam nolcnci,f fjLtitj* typvrtc^. oirard /[c ^tjunfxort^tpoi  obli- uifiores iis funcqui contrario modo fe haberit. ProptereaqUe magnum pondushabent** rwai&rmxS ,necpoifuntabinitio mocus animi in eis confiftere/cd diflip.intur,neque in reminifcedo facilc rcclo ordinc pro- grcdiuncur.Quinetiam, pueriadmcdum,& fenes proptermotum, me- moria minus valenr.hi nanque in multo funt decremento , illi vero in multoaugmcnto.Addcquodpuenad multam vfque setatem furit pu- milionfbus perfimiles. HarcomniacoitemfpcftantvtprobcturRcminifccntiam e/Te affe&ione corporcam. Adhibctur primum ir$ & timoris cxeniplum,qu^ paftioncs dicu cur,id cft commotioncs & cxcirationcs quardam animx fcnticntis,cxquibus cuidcntercorpusafficitur& patitur:mirabiliternanquc in iis qux aut ira, aut metu comotifunt,vultus,vox,motus,ftacufqucmucacur.Cum igiturho m6 in huiufmodi vclpaul6prorupcntaffctioncs,fi prarfcrtim fiepe& vche- mentcr prorumpere foleat, vixac nc vix quidem comprirocre aut fedarc easpoterit:quinimoqu6magis ipfe cbntranitctur, co illz magis conuale- fccnt&acutiorcsrcddcntur. Argumcntocfthoc,aliquidintuscorporeu mo ucri> quod fcmcl excitatum rcprimi ncqucat, vt in ira & cimorc , quz cx ani- D.uii. H o DE MEMORIA, mafencicnce&:appccencedolorec6moca,orcumducunt.In iraquidemob odium in remqu.eofrcndic,appecicu noccndioborto,calorcirca corcolligi- tur,vbi fedcs ammx & vis cft: idcircoque fanguis fcruct , qui dcmu fcruor ad parxcs cotporis omncs tranfmittitur,atq; illas przicrtim quar noccrc aut vim rcpcllcrc apt; funt.In timorcvcrocum ncmpc rem a nobis difcrcpantcm,&: malam,immincre nobis &L cucnturam putantcs triftamur, calor intus ad cor fcilicet cordifquc pcnetraliafugit,cum coquc fpiritus&fanguis.Quaproptcr qui cimcnr,pallcnc &: trcmunt:calore nimirum mcbradcfcrecc. Inhis autcm Arfcdionibusnonxqueiehabcntomnes:funtqui tardillimi, alii quiprom- ptiores:nonulli qui proptiOimi ad cas tinc,inquibus ccrtc hoc quam maximc verumeflcccrnitur,quod nunc ab Anftorelc docemur.Quoddccancioni- bus&nominibus proexcmplo additur,ncmo eft quiidnonfucrit' pcrfxpe cxpcrtus . Noui cgo mulcosqui ira tibilo cuiciam fuotacito alfijcti tunc , vc g vcl lcganc,vcl fcribanc,vel ambulcntjnunquam fibilarc dcfiftanc, imo moni- ti cciam&:rcprchcnli,inuiticamcn rurfusadfibilumrcdcanc.Dciis vcroqtii aliquando carmen autnomen quoddamanimo agitarc, accractarc or^quc profcrrecccpcrunt,nildicam. Conftatcnimeos quamuis cc/Iarc a cogira- cione&:prolacioncvelinc,inidcm tamcn carmen,aut nomenirmitos plac- runque crumperc. Hoc idcm indicat,aliquid ncmpc corporeum cum fpccic illa fuitTc cxciratum in phantafia, quod non facilc rcprimi qucat, idcircoque eandcm nobis inuitis fpccicm ofFcrat. Qux dc Pumiliombus, pueris fcnibutqucaffcruntur ,ad inftitutum prxcipuum ranquam abcfFceto confirmandum,perfpicua quoqucfunr.Notum eft fiouidcm Nanos fupcr- na,&: in quibus lcnfus fcdcs clt,pondcrc maiori deprcila cralfioraque habere infernis parrihus:dcprefia inquam mulca humiditate : quo fic vt rcrum vcfti- q gia inillis imprimi,aut imprcfia confiftere&: rctjncri, aurconlittcntin,re- . #oordincadrcminitccndummoueri& progrcdinequeanr.Materie nanque cratIitics,fpirituumconfufio,humorquc fluciuans in caufat ft,quonnnusilta eflftciantur. Pucri &: mfanccs quorum parces ojnncs in motu lunt concincnti, quod plurimum finchumidar,tum quiacopiofiusalancur&: augcfcant ,idcm patiuntur. Eadcmtranquilicatc (encs dcftituuntur,quodnon ihltatu&^ qu ictc linc pofici, fed ih magna &: contincnti deceffionc vcrfcntur . (Scd i) qui fupcriorcs partcs corporis).Tcrminus harum partium fuperiorumab Art ftoccJc in quarcodc parrjbus animalium capiwdecimo,definicur :acapicc nanquc ad coxas v Uju c progrcdi narrat.Mcdicialitcr cxactiufque, fupra, i n- fra,&: mcdium in corporc humanoquxrunc:&:mcrir6,vtpote quibuspro- fanicate rcftitucnda,multa fit partium fitus,c6fen(ionis &propmquitatis ra- tiohabcnda:reuellcndumaut fimpHcitercuacuandum.Scdnihil iftaad noi in prxfenciA,Hxc catiim dicerc libuit, vt ilk>rum audacia rcprimeremus qui D cx hoclocoAriftotclcmquafi coa&um MedicismanusdcduTecolligunt:par- ticulananquc ilIa' , qJ non magisccrcbroquaracordihocpa&oac- commodatur.Qupmodoautcmquauisdccctebroillam intelligcremus,nil tamen Ariftotcli rcpugnarcmus,in fupcriori libclloexpartcdcclatauimus: vbidixrmus,corcflequafi regiam,omniu fcnfionumqucfontcra&: Efficien- tc.Ccrcbru vcrocflc quafi locu in quod fcnfiics fpccics omncs primo cogro gantur.( Addc quod pucri).Pucri crura parua &: admodum imbccillia haber, fupcriorcsvcro partcs craffiorcs :&p6dcrofiores,proptcrcaquccumilIasfub jftinerc ncqucant,proni morc bclluaru incedunr,&: manibusrcpunt:progrc- Iuzcacisinfcrioraaugctur,rcc^iqueambulat.Obhancipfam humidicacisco piara, pumiJioncs &: nanos raulcum dormirc,in lib. dc fom. &: euig^ cradidir. ^^UJf E T REMINISCENTIA. 5 n Qux de affc ct.ionibus hic a nonnullis difpucantur,an icilicec coliiberi pof- finc,adaliamPhilofophiparccm pcrcincnr,quarnnuncnosnonprofitcmur. Summaramc huiusrei fic,afTccliones cum ad animam appcrcncc pcrtinca , Mcncis dominancis vi quafi frarnarific cohiberi quidcm poifc, non camc prcr fus colli,auc fundicus cxcirpari.Quanrumuis Scoici clamcnr, vcrum illud cft, Quandiu fcniusinhominceric(eric aucem donec in terns mancbit)fcmpcr forcvcafTcccionum infulcus aliquis , in ipfo veftigiaquc appareanc: Quem- admodumcciamdum aqua&ignis cric,abilla prorfus frigus,abhoccalor nu quam prorfus remoucri poiluncquamuis vcrumquc minuatur. Acqui ncquc dcbcnc affcccioncs prorius cx animis noftris euclli,cum canquam coces,vircu tcs exacuanr.Sed ha:c lam alia qu^ftio cft.lllud ammaducrcacur, Arift.fcncen ciam dc Ira ScTimorc veram ciTe vtroquc modo,cum fcilicet vel vchcmetius vcl rcmillius cciam erumpur,fiquidcm nequc vchcmccior, ncquc rcmiilior i- * ra poftquam crupcrir,ftacim cocrceri auc reuocari poceft.Caula expofica cft. Quibus ica cxaminatis, Arift.cpilogum fcrmoni fuoapponit his vcrbis: tifp/uV ovv urr/uti^xj rou uvhusv&iuy itg n $Cotk owffl, tfTtH rav  "jUxHc uvnuo- rdln rcitfictjXj fyff\s avxui\Jmax%&rtf t/ 'araQ finrcufi Jfeiiva. alrtaXvtt^af. Ac memoria: quidem cjux narura fic, & quid ipfum meminille i cjua- qucanimi parcc animaliamemincrint : Icem de Rcminifcentia,cjuidlic, & qtiomodo , quamciue ob caufam fiat diximus. Huncctiam&noshisnoftrisCommcntariisaddcmus Dco opt. max.gratias itcrum agentes,quod noftros hofce laborcs ad hunc cxitum vo- lucrit perduci.Cupimusctia oratosDo&os omnes qui in harc noftra incider, C vt candide de illis iudiccr:memincrintquc nos vcritatis indagadxftudio , vt- que maghis viris in hac partc mbrem gcrcrcmus,& minus cxcrcitatis faltcm prodeilcm 9 ,noncontcntionis auc oftcntationis libidinchxcpropofuiflcad normamPcripatcuca:doccrina:quancum quidcm pocuimus,examinaca &c conformaca:fcd hac camcn cum cxccpcione,vc nos non pcrfcciflc opus f xifti mcmusdibcnccramplcxuriquecunquc mclioradcdcrit Dominus.Harcquo- quc abs cc, P r i n c e p $ I l l v s t r i s s i m i ,fi orcm acque cxpc&e,non fru ftra(opinor)c xpccrem:Quem cum alus Hcroicisnccnon maximis vircucibus aninuquc docibus iingulare quoddam iudicium coniunctum habcrc, omncs Vno orcccftancur. COMMENTARIORVM IN LIBRVM DE MEMORIA ET REMINISC ENTIA, F 1 N I S. i Errata (tccoiri^ito. Priar uumrrut p.tgirurmalicr iincam oJtcnJit; ) .5 tj.lin .ij. /r#vniucrtum. 15,1, fccunduru. ua r.n .cvpatur. is,n, fenfts. jojj, ptodcuV j;,4* , infi-riort.n. 57,1. cibucrc. jy, 4 8,.W ca. 4 m, .leguitt f.i^pritcrttarum. 57.44. dubiutiorm ncmpc, ucem. 55, ifc, Ipc&abilia. 4,55. Anftotdtv . 4,54, rfrlr diccnim.  4 ,3V. pcrtun&a- ttir. ' , lo'ni orcm. 71, 10, t/rtri. 78.17. Proclm. .o, 4 4.color. 81,17, prola.tciu. *},: ~. ouuoius. fc.5f,r!ctcrmirut. 85,11, illtv sratolivi yj.r.auu. J7,4*.' l fc K>445, rubctur. ir.14, h. m t*ttm Ua. odo- c.n. i3t,io,iiccv. iii,a,ponituriioo4irrcrTc. 115,14,1114. 115,15, mnutut. 15:^9, chaphano. rjr.,uofli i: 4 ,i,e;tinu. i 4 i,i,uidcrc. i 4 i,t,ctTcnrialiv,. A-tuum fcu corporum triplcx diffcrentiaexputonicis 8___ a, rcfutatio 87,d,88,a.b.c.d A&us a faculutc diftinguitur , U>>d Aau aliquid bifariam dicitur i o7-b Adrairatioquuliit Wjb Acr quomodo fpiritus nominc vucetur 1 ' . Acr cuoraodo propnum fit audi- tus initruracntum ioj,b Atr efl prunb huraid-s,raox a- qua i 8y,c Aer &_iqua quot modis pcripi- cuadicantur ith_ Aer non dicitur vcrc albus fcd lucidus i*M_ AEflhcterii nome quid fignificct io,d Aiucrnafimul fiunt &funt i ^8,b AEthiopes cur oculos nigros ha- bcant i___a_ Affedio anirrur fcnticntis quid fit & quotuplcx n,b.c,& 1 0 Aflcctioncs propnar m gcncrc fnbflantix &_qualitatis collo- cariroflunt m,a Agcns quomodo paflb dignius dicipoftit }i >d Agcn s duplcx per fc,pcr accides _*_? Albus color cur vifum difgrcgat oSjb Album & Ixue cur democritus i- dcm fcrc cfle aflirmauit i 8o,b .Albcdo & nigredo quomodo principiadicantur lubcrc 1 30U AlchimiAa? quarrunt quod appa- rct non quodcit, c contra na- rura 4i-b Alc v adri fcntetia dc medio ad fc fus r*quifito > cxploditur 44 ,a Alcxandri cxplicatio reprchen- Jirur 97,a.b,c Alimentum funplcx quid cfle nc- quit ' 18 ,d Alimcntum oponct vt fit nuxiu pcrfcctum i49,b.c.d Alimcntum conHantiam habcre _ oporurc qua rationc intclhy gatur u?,a Altcrationisnomc quid proprie flgniricct  t___j_c_ Aluntur oronia dulcibus 1 08 d Amarum vt dicatur piiuatio,& contrariumdulcis 1 77,3 Amari fapons ortus cx dcmocrt- to 1 84 c Amraonii fcntentiade odoribus rcprchcndjtur m,d.ioo.a Analoga habcrc naturam com- muntm fcoriim quomodo in- tclligatur ij,c,d Angeli perfccte Dcum . id cfl om nc iu dci cflcnua non com- prchcndunt 185.3 Angelorum cognitio alitcr ha- bct quam nottra i8s,a Animalia artiuM. iiue infccta quz dicantur *o c Animaliacur guflum obtinuerut 3__b_ Anunalia pcrfecta que fint 41, b Animaliaomniaqua* loco raouc turanfcnfus omncs I1.1bc.1t 41 1 Animalium difciplina intcgra quibus parttbus abfoluatur 9;C Animantiuro & viuemium gra- dus & munera tt>c.d Antiquorum opioiones hodic cognofccrc non poflumus 1 97, funt potius rcfutandi ob coru loqucndi improprirtatcffl ne- gligcntiamquc quam dcfcn- dt ndi 1 - b Appellatio a fine inopcreefTtci- tur 104,^ Appetitusquidiit i_J. t9, in quo diffcrat a fcnfu 1 ...i vbi cxcitetur ibidcm Appetitus in cupiditatem &ira a platonc diuiditur,& huius ra tio xo,d Apes mouentur ad mel , quod co- mcdunt mox cuomunt tio-a Aquafaporcomnicvet 1 54 c optim_ aquar indku Ibid. Aqua eft tcnuior olco i_______a_ Aqua non nutrit mHj. quo- . raodo ad irngandam terram , agricoLx ipia vtantur, Ibid. A qu .i 1 n t raflari nequit 1 J__c_ Argenttra & liannum iubcnt nunus humotis quam a;s &_ fcrrum i9i,c Argentura ad mtitioncxn auri quam proximc acccdic . t_i_C Ariiiotclis pia fentcntia dc co- gnitionedei s8?,b,c Ariltotclcs abuticur aliquando nominibus 48 c. cautc i.mu.J Ariliotclcsaliquando ralia fup- pooit difputando.&cur ,____. ius rnos in pcaractandu rc- bus, alicms m locis copioiius quam par eflc videretur 8,c Arillotclcs cum galcno concilia- rur in caufa pcrcipicndarum rerum&_contincndarum ijx, ab Ariflotrlcmcum piatone concilia rt in vidcndi roodo, nulla ra- tioncpofiumus 94,2 Ariflotclcm cx propriaJoqmfcn tcntia quando iit. cxUt-midum t ot,b Ariflotcles in tradenda philbfo- phuphyiica platoni j rartt.it, .qui certisrituJisomnia dige- rit^ion confuic tradit 164,2 Ariflotclismos in rcfutandit ve- terum falfis dogroatis 1 __b Ariflotelis roos in quxftionibus quar inter doccndum interci- dunt penractandis sx;,a Ariflotclcs merito cadem argu- mcnta in diucrfis fcicntiis a- Iiquandotractat m,d Ariflotclcs pic facit cum phyfi- Cc agcndo,ca ncgat quzphyii cara fpeculationera fupcrant An . .otclcs rigidus cfl inpropric tatc fcrmonis& vocabulorum mquibii$fi;;o4 a Dif M .m lcnius uctv\, nonocrui, fcrt toexpcntnua , Ibid . Quo- , nou cor io9,b.cd mododacaiUou^nauira* tiif* rationem cJ*inem,fim- Ibidb i pbciora up iC Aflra an fmt corporadiaplum. Ccrcbrum cft aqueum non tcr tcimmnci ittc Aucttovtfiat 170, b. noulem- pcr nutritioncm fcquuur Ibi- dcm Auditus pcrcipit numcrum,tcm- pus.motum & magmrudincm 50^  Auditus juomodo confcrat ad prtklcnnam reum 107 c tollitur - tf\ rc I . k repugnamia inAri! t. Ibidcm Ccrcbrum humidius inrer alia a- nimalia cur homo obtinucric tft,b.c CcrcbrumhumidilTimumcV fri- gidtfhmum Arift.vocat.io.b. caufa Ibid r- / *'* % i Audititf^MiK^^orefvrMMrvi- Chymeram non poffumus ima- fu pra-ftaotior eft $1 b  gjnarionc conciperc , nifi pcr Auduus quomodofn aeris toi c AudKtn inftrumcnta infcruicn- ti.i toj.a Aucrroifopinio falfadt-talpa Auicmn* rrarum Jc fi t u viden- tisfjctiltatis 46 b Auriumftrufitura ie*c Aurora quid fit 8c vt fiat tM-c Aurum odore 8c fapore caret ii i> Aurum punim n6 elitatur m c. Mcdicornm erratum in hac partc tbtdim Balliitus cur viTu homincm intcrfictat *i c iii--.it 1 qiutcnus Dci etTcntiam co prohcndaiit it ,d Cirotur-dtcatttrrcrrea m,c ienfum perccptafit 18, a Oiniscurlalfus&ramarus 171, b Cincrcs cxcoctx vt albiorcs rcd- dantur rjt.c Coctio cft paffio humidi U9,b. htimidiinqtiammixti Ibidem Cogitans an ma in brutis nulla elt d Cogiuns anima non datur 1*9,3. b. ficfcq. Cogitantcm an m.im nullam cflc prxtcr mcntcm ad phantafu iingulariaquc conucrfam dif- putatnr ?,xb.c.d Cognofccndi inftrumenta ex pla ' tonc 4,^ Coitusmultuscur perfpicuitate oculorum imminuat. .1 Colorquidfit tl^.c.d t:-.J Coloradcognofcendam medica mcmorum tcmperationem & vim confcrt i-p.b. itcm dca-  nimalibus Ibidcm Color a fupcrficic vt differat in b Colorum caufas omncs enumcra uit Ariir.&nullara prartermifit rjt,b Coloridem inrecalidacVfrigi- darcpcntur 147^ Color non efi fupcrficies ti4,c.d Color quanuisin fuperficictan- tum Vcre fir r tamcn in corpore cffe dicitur nft,a Coloraf i extra qua* dicantur tu, d.ti7,a Colorari inrus qua* dicatur u*,d Colorcs apparcntes vt gignan- tttr ua,d Colores medios effe finitos nu- mero i.p a Colorum mcdiorum fpccies fc- ptem prarcipuar ifo,a.qua* ve- rc media* inter has Ibid. Colores medii quomodo ex ex- rrcmisgignantur i.}v,c,d 14*, m Colores non nifi in fuperficie co loratircreeifedifputalur uf, a.b.c Colores quomodo generantur Colorcs omacs an fint eiufdcm fpcciei iptcvaliQima- i } o,b Colotcs vcrnn quibufnam.eiTe fuum habcant ixtj.j, Colorcs non funt infiniti, U7,d Colomm p nntipia 8c caufa? 114, c.d Colorum principiaomnia ii9 jC Compooeotil rationcm obtinct contrariorum M^d Concoctionisrriplt-itfpecies ii5, b. fingularumque excrcmcu Ibidcm ConfiliumcapereqUid fit 517, a Hoministantu propriu cfrlbu Confulutioin quibits locunrhi-' bcat 0    Confultatioc cortfilium mqoo difftrant v 7 ,b. obiettttmv- tnufaue Ib j dtn| Contfplatiocur vitz ciuili prar- 2 ftrt md Con , t muum diuidi r Z, m , at tit Tiquidiit  j.J Continuum cft infinite dmidtto rationc matcriar, vt en eft, fit qttantum conrinvum non vt hanc ycl illamformamappcritma- iorcm aut mrnorem n?,a Continuum poteftate ea mfinite diuiduum cft,qux ad actum e- tiampeTueoit 1 u^.l, Gontinuuravtdicaturper feio- finitefccabiJe,vtnon fccabile iiSJxcd Cotrani vocabulum latius furat- tur aliquando abArift.aliqua- dopropric ,0,1, Contrariorum quod cft pcrfc- ^tiushabitus cV fornur viccm gcrcre,quod impcrfcdius pii uationis.vt intcttigattO' ijj d Conualcfccntibus c morbo cur oculi glauci rcddantur roo,b Coquinaria? artis proprium toitd Corcur dicatttr origo virar io,b Corpus hureidum cum ficco ter- reo mrxtum,efl"c fubicdum a- ptum ad rtcipiendos coiorcs 131 a Corporis acceptio & fignificatio duplcx UJl 4 Corporis humani partcs fuperio rcs 6c inferiorcs aliter Arifto> tclcs fumit quara Galcnus 3o : c Corporis humani fcctio io,b Corufcatio prius fcntitur toni- truo,quamuis pofterius geoe- rctur tj^g Crafll-fccrc a congclari in quo diffcrat t fSj )0 Cutis eft medium fenfus tacttts no.b LIB. D SNS.&DEMEM. E DeSnifip accidentium duotu- | .. wV.j tiii m,c Dchnitioms fj-ccics ti4.b.inqui- b js Cutgorns locum iubcant ornncs,Ibidtm c.quid vnaqur quc valcat c d Dct naturam plulofophus quatc- nusaffcqui valcat 185 .b Dti nJluro pbatuafma cft Of^ Dcusct bcatuTirnus cx ftntcn- tiuDiogtnis m,a D.us nallo indiget , qtiia omnu hab.t tnd iDiicis in Mufica quid fit 150 b Diilc.nca & Riwtorica in quo diffcrant i74>b Dialcitic^agcrcquidfit ijo.a.v- bi Conucnut Ibid. ^ix--?-u- fympbouu quarftt 1 \ 8,b -.- 1 d , 1 J lu n,b .. a intcrminatum q ot modis intciiigatur 114, X-fat. .-jp :mi is3 ciui . . i. ' Amo* \ c Diut/iolibriquidcoafcrat i,b Dcccndafint qux- fcimus * Fidcshliorum Deiquidfit Figura an habcat conrrarium t8j,b Finisrhetoricxopinio curdica- tur 174: Flamma qutd  .,. d.~^ i Guflus quomodo fit qiadarn ta- chis jS.c Guflustam perfecxus quamim- perfcftus faporcs intcmofcit J8,b Guftus vtdicatur fcnfui alimen- ti p>rfpicuc docetur cx Ari- ftotelc itcm Gyp fum & calx,vtcxcoctaalbro rarcddantur td Horooeft *yn*&'r*? mtcr rcbV qua animanti " s,b IUumirutio non tft morus E.i. 1NDEX COMMENT. IN LIB ____. l^.ffln-iiotnultnm v_kt. m c- dft plctunuuc at b indiccnti- non ottinij impcrte- tioncroimiic3t :: ' c Indiuiduura aqVjcufum b Indocilcs cur V-fearic -mcmoru b. xji.b.c.d 4nnnitro C_ towm no lunul ma- ncm   , ' c Ingcnium qui-fit-arex quibus fa cultatibus animx conilct i_i_. ' a-b IngcnHimdciUtatcm& mcroo- nampoltulat -- ______ Ingenjum S_ ooa ldcm _7i,a Inlcriptionem librorum pr* noire quantum interlu i ,b Infcriptioiteshbrorurn nonfcm pcr ca oron.a comple-tuniur, -qu-r tn-uact-tvooc doccmtur Inlu>idufflnoncfle faporo-uro I 7o> "- c  In.hn.-us naturx quid iit 4*> -u^C u |dio '- Imlromemorum fiuis cft opu$ &t;m,b ImclU-tio iriaexigu lotclbgcntia quomodo dicarur lubitus in ratiocinationecon- Leonicus rcprthcnditur Lcuiatorpor an hoc prxcipuu ipfaliabcant vt rcflcctant ima- gifKia Hber dc knfilibus Svjnftrumen- w fcnfuum cur alios U p_*- uisNaturalibu contento* prar ced-t iuhs^ *".'- fiociufdem.Ibidcm.ltcm vlus -AO-M LibeljiinfcriptioDc inftmmtn- ti* fcnfuum fi- fcnfdtbus, cur rcccpt- a nobis . U_. > ' ' Libri de animalibus quemlotum m phyfiologia oUuicaqtdif- puutur t, c. quenvordintm intcr fc obtu-ucrint *>c Libn dtCalo,nonproprit in- fcnbunrarhbriDc prinupus Lumtn quomodo color vocttur n-s-d Lumtn dici cdloiTm fcx acc^idtn- ti,quiacum coldrnSus cerna- tur^actcmcft W,b Lumc colorc* no gcncrirc vt a.t Aucrroes , quomodo fir acci- picndum t jo.d.i^i,- Lumcn cft in acrc non.vt in pro- pno fubitCto H>h Lumc quomodo cahditatemprcj- ditcat, quomodoitcra calidum &: ficcum dicatur -5c Lumtn tam cftc in pcllucido qua do colorcs pctcip.iuntUT _qu* afrirmant,impropric &ldtz- poftcreloquuntur ii},b.c Lumcti vnius c-indr Ix acccnf- a luminc ahcrius in fuo pripc. - pio non augctur i%A Lux cft colons principium ,hi- mcn vcro color cx acC-Jcnti filkens Libri dc Phyfica aufcultationc, quotmodismicribautur _____ b i >j Libroru dc Phyfica aufcultatio- ncJcopus 1_L Libn dc fomno &: Euigilatione ad prarccdtutcfc vt fc liabcat Librorum Anunafticorum ox_ do I b LibroruroAriftotchs de animali- busquale iudicium fcrcndunt f.t b - .. Librorum Paruorum naruralium ordo ->x-c f.q . dicitur rxo, Lux , lumcn , radius , fplendor, quid inter fe dirfcrant . ftcnti ognitione ducuntur ______ Iraquidfit __,__. noncft in animalitus imperfrc.iori'- bus Ibidcm Ira quid fit }>-ya, vtefficiatur Ibidcm Iratus cur crxrfcre irara fuarti ncqueat V>>& . u LApidis rtum intranubes.K- riftotclesnon ncgarct t?-, 8,a Lignum cuius pars vnain aqua lit polita, altcta in at rc,cur fra _tum apparcat 70 b Lignamaximeodorata quz iint  w,a Ltn^ur caro eft mftrumcntifra fcnfus guftut,arque illa qux in pnori partc lingux cotinc- tur '. ,0C Lixhrium cur amarum aliquado, ahquando falfum nuncupctnr H9,t' Loci dialtfftici & rhetoris--trr 11- dan Logicararioqui fit Loquutio quomodo cfficiatur Lumenquidfit Lumcn ciudicirura-tus perlpi- cui tuincncolorimpropric vocatur Marc nori cffc propri. clemcmu aquar i__i___ Marmorcur albunt - ni.a Materia formam pnrcedit 5_d_ Materia priroa non ad vctenim ernt detcgt-nd- penra.bt.i cft in priori phyfico Mathemtfic_cOf pftraqur flnnx Alex-n^trb- ( *4.d Matlicmaticanon eft vcre philcK fophia.quia fubftantiasnon co fidetat >Mi Marhcmaticar cur CeniiTtrn_r 8c notiffim*  " . .  __L* Maihcm-ticrresnon funtt_ntu in opinionc M_rhemfttices nomcn ad omncm Philofophiam accommodari falfumeft, ?rc M-thcmaticonim proprictates Sc caufx cur lucidiorc fifpcr fpicux rnagisquAm phyfica^ r8jb D E S E N S. & D E M EM. & R E M I N. Mcdiaexcxtrcmis confiituta , v- num vt forimm retnunt. altc- rum vtmatcrtam 148,4 Mcdici qut rctte mcdiana facere volunta Phylicisexordtuntur ii.d Mcdicina anfubaltemeturPhyfi- btaeix 5U Mcdicina an fumat exordium ab Im 111 qu.v Phyficus definit M,b mind^U.-i.Ji) Mcg arcnlium opmio talfa i}>, -MdilbmtiUi biupoKiofo,a Mcloncholict cur 10 reminifcen- dolaborcnt ^iS.b.c Momoriaj dVtinitiones 177^.178, b.c, abfolutillima delimtio Memoru? oonun duo tndicat cciet pluntafla probarur pro Aucr. 4,D.C Mcmorum rcpctcrc quid fit *>f,c Mensadduomuncra,indigct pha ^ tafia 181 ,b Mcni an plura fimul eodcmquc runporcintclligat iR tslii Mcnscapatnon rccipit nifi ca quar funt extra,&: aliquo fem- pcr modo limilu UJ, d ;  ; t.'.ftDHt:iQi0 Menscumaddiftit proprie non mutatur *oo,d MtBtcurcontcmplando fit bca- tior quam agcndo ' : r - Ui, .4 KMUd Mi.is duplici ordinc fingularia intclligit *84,C Mens tninus dtcirur locus fpceie- nim quam fcnfus 187, Mcns non cft facultas corporea V8,d.v a.b. ^rVjootJi  Mcns noltraancognofcatfirigu- laru 181, b.8 li.j. Mcns noll ra an Dcum comprc- hendcrc valcat feq. Mens nofira cur Artifcx diea- tur 711 b. mouct phanta- Mcns vt intclligat cgvt habitu 4 , . . . . . Mcni vt fcquatur corporis tcm- pcrationera *7.b Menfis obtechtm duplcx intelligt potcft i8 4 ,a Mcntis voli/pnsinquibus cotifi- trat 107,C fitrn non mouetur dcm Menluraa-menfurato vtdifferat i\!fr*t?3A;r nomcn quid ftgnifka ij 4 b iW Mcteorologka-"  Memoru& fenfusin qtio ditfc- rant i7^>d Mcmori i inter r. liquas homitns facultatcs^idmodum fragilcm cffc 7>a Memoria num fit pratcrttorum 78,d.i7?a Mcmoria quonata potiflimum confeructur i98,a Mt.rnona vt ratiocinn naturam quodaramodo redolcat 194X Memoria vtfitfacultas fcnfusnd mcntis i86,d Mcmoria vt fit habitus i77id Mcmoriarenercciac.x Aucr. quar fit i78,b.ad iflara quot amcur rant Ibidcm Mcmona- fcdcra quzrunt mcdi- a Qaa phyliolocici i8,t> Mcmortam clfc fpiritualiorrm iiantut non pcffit abfquc pha tafmatis mtilligcrc dcclarat^ Metaphyficus , quamuis Phy- fici quoque pancs in ea rcdc- fidcrcntur i&,a.' bc Mcns noitra dupliccm obtrnet na turam 180, b. vmca cit ta- men m hommc Ibidcm vt lit actu& potcflatcfimul Ibidcm,c. cur non pofiit inteliigercabfque phantafma tis Ibidcm,c.d Mt.it nofira quamuis infcriora hc mtclligat.non timcn Mc- tibus fupcrionbuspcrfeaior tudicandadt 14^ c Mcns quoraodo a corpore pati dicitur,& in quo differat in Ibid. xit, N.irium iuquidfit Mik^-.tabtt-aiqiBaioami  Naturx coramunis noraenqmd fignificct ' ij.J Naturaex dtrabus meliut, cur a- g at tj*,a Natura non patitur fubitatmuta tioncs t7 i b Natura perftctionbus rebus fcrapcrmagtsconfulit 3, c.d I " hac paflionc a ftnfu x,b Natura pcr pauciora quarapotcfl Mcnsquomodotiicaturfequicor rcscfricit 7 s,a poris tcmpcrationcm vtx, Ncccf]arium*^r,qualc lit b Thoraa tt, 3 Mcns quoraodolocusfpccicrum Nccctfarii fignificatio muitiplcx dicatur 90A cxArift. t^d^.a- Mcs fcu nut 8c intellcctus in fcho NeccHanu & fcpcr.proeo quod lisprocodcm vfurpanrar nt, cil v;plurimum,fxpc vfurpat b F.. ii. INDEX Ariftotclrs | iSt.ft Nig^r.colorcur vifum Cogregat Nigi urri & afpcrumcur idcm fc- rc ; fc D.iiK.cr itus afdrroauit 180 b N tjrim quomodo dicatur pri- uapo.ilbi i7i,d.i?7,a Nt ii) Mufica quidut 148 b Nixvtlitalba . tud COMME NT. IN L I B. Ni vrub.-i .Kiiuiis, .vi Loior.it 1 fint ijo c Ncunuiibut abnu quanclppr rfcr tiinnoiiliccat. . ___t_a N & e prnen connindujur pro todtm _ | 48,c.d Nubts, jiLX,fumus,ancolorata fint Ifo.e Nutncriu impar qui itf,b Nutricns facult.u>quanuisagcns dic.mir ,nou tamtn pra-ltat ft-nticmiqijvr pacicns dicitur J b Nutnttovt fiat i7Q>b. prfCedit au&ioncra Ibi- ~* dcm Nutritio an ficri qucat cx vnico tlemtnto _ irsd Nutntio an j fimpltci ficri pof- ;&e._c nt ja; - i- 1 * ,,lC &feq. Nutritio fitabauimanonacalo- rctaducrftis Mtdicos j;o, Nutri Jntrttio j corruptipnc in quo dtffcrat, _ iw.b _ o r-v culi fub(tan(ia& compofitio Oculuro clTc aqucum probatur ___ Oculus cur fit aqucus ___ b.c Oculorurricolorcs, &eorundcm caufr 98, d.'; 9. a,b.c Qcnli an nocht fplcndcrc poilint *o,b Oculi pupilla alfquando cum par Olcum clt aqua craiiius (coigraocuJi confunditur ab Anlt. aliquando fciungitur ___s Ocului confricatus cur fplcndo- rcm ccrnittnon ftrm quiefces a.&f(-q. Odoracalido profitifcuur iof, b Odorcsad cercbrumhomtnistc pcrandum quantum valeat & quomodo 104. d.& fcq. Odor fiTtur non lotalitt-r fcd fucceflione partni altcrataru Odor&fapor quomodo eadcm pafliofint ift.c.d Odorum _ faporum cxtrctnu* lutus noilra tcmpcitatc, i vc- trtibus acceptus toj.c Odorcscur intcnfiores in plantis fiant apparcnte iride,& mane quam afias 1 . J Odorcs pcr fe , an fint grati om- ntbusnominibui 107. a.& fcq. Ddoribus ftctidis quomodoani maliaintcrnciantur 114 _a Oleucurm.igisdiffudatur quam aqua it7>c d. aercumcflc.cur aquar fupernatet. cur tam a ca lido quam a frigido crafft-ftat noncoagulctur Ibtdt-m Olcum diutius inaqua concuf- fumcur exalbt-fcu iti,d J_ b.c Olcumex omni lapideextrahunt chimici i->o,d Oleura vt cralTcfcat J frigido , vt itemacaltdo 110 ,d Olfattus t-.t mcdius inter alios ft-nfusextcriores if,b. & fcq. OlfaSumdcbilem cur obtinue- Cit homo irttb Olfa^us hominis curdicatur dc- bilis tfx,d Olfactus inltrurnentum cur ab obiecto iit iudicatu. Tadus Se Gufhis inftrumemum non ttc iu,d Olfactus tnaquacfriurur t8&, c.d . Olfactus organura rx Galcno ic^>c. ex Arutotclc ios, d Olfacrus organum an frigidum & ficcum Mt io.,c Olfactiliaquomododc omnibtis ahts fcnlilibus pariicipciu ui,c Opacitasadcolorum ortumcon curru tjo,c Opinio quid fit 174,1 Optnio quid lit ,& quidvdrat,rx Plulopono ia Opimo quomodo dicatur coclu- iib fimui & pnncipium Dtale- Giti fyllogifrai i7f,b Opinio cur dicatur fiois rhctori- ca? 174C Opiniomquodi&rru atncmo na ____. Optnio &pcrfuaftoij>6funt pror fus idcm i74,b Opttci ncmi qui 9a,a.b. cur illisabfciflxs vifio corrupatur 8 b c- Opttcorumfententia dc ridendi ratione ab Aicxandro rrfuta- ta _>a.b.c.d. 7.a.b.c.d 77'a.b Ordoquid,&inquibus rnaxime fpectctur jio c. Ordo doctrinar __d Ordincra docrrinar vbi potiffi- mum feruauerit Aritlotcics u,d Ordo natura? m r A Ordo naturar abordine doctri- nar non diffcrt i7,a Ordonaturxmutatur aliquando occafione facilitatis iti.b Ordo libclit de mcraoria & de forrino i^7,d. u8.a. b Ordine librorum prxnoue qua- tum rntcrnt __ OiTavtdicanrurnutriri humido I7l>b.l7iC Outtm coctum cur albius redda- tur rjt_c P Paipcbraru oculi diuerfiras in animantibus iu,d Papiiiarum craiTum errarura 8?j Papiiiarum facrificorura crror de tranfublfantiatione aquar in vinum uo,c Papyou poif combmiionem cur albus t_i,a Panes ratione tantum totius pcrciptuntur i^8,a Paruoxum naruraiium infcriptid DE SENS. &DE MEM.&REMIN. vndc duda i,c.-,a.h PcrfvCtior ,ib impcrfe&iori pcr- hctpoielt Ji.a Phan;a)'ualiquandoMcns capax vocaturabArtlrot. w,b Phantalia cur ratio dici poffit }I,C Phantafia cft comes Mctis, S:af- fi-clailliusindiuidua ifli>b Phantafma no ducit .id opcratio- ncmintc,nifiriKdiatc iti,a Phaufm.i fcnfus communit paf- fio quomodo dicatur aliquado i8i,d.i8t,,a Ph.it.ifma vt poftit dici paffio & agcns tfo.a Philofophus , quatenus Dci co- gnitionem poflit affequi i8\,h Phtlofophicc rcm traciare qutd frt y_a  quid (ii , &qntbus maxinu- conucniat 141 h Phyficus qualcm forma,& qucrrt fincm confidcrct jvi Ptctura quot habcat pancs 137^ difricillima.Ibtd. Pingucdo quomodo calcfaciat . 7>ib Pifccs olfaciunt i88,c.abfguc rc- fpirationc i89,a Pifccs quomodo odorcnt i io,b Pifccs maris vt alantur cx dulci 171.C Planta- an habcatu loca intus ad  dctermin;ita receptioni,&co- co&ioni alimcnti no,d Plantxcur guflucjrcrit yi,b Plantx vt dicuurcfurirc, fitirc, nutnri.palci in,a Piantarum os vcntriculus & vcnc 110, d Plantarumcxcrementa,ex fingu- lis conco.tiortum fpccicbus . xu,a Platonis & Ariftot. diucrfa fcn- tcntia de fcicntia noirra, vnde , habuilTcortum potuit joi,b Platonis mci non vcrc plulofo- phlCUS.ncqnc i-n.T/-;y/x;.^,d Platonis philolophia phyltcjqua lis 8i,c Plinii fcripta qiu rationc laudari dcbent iio.c Poteftatc aliquid bifana dicnur Proocmii natura u,t>. gcnera Ibidcm. Probabilc&vcrifimilc diffcrunt *74>h Problcraata Arillotclis modicam vim adaliqmd probandii ha- bcre deben^ t.c 1\(At.*. prxcipuc &necef- fano cxaminand.1 imtio cuiuf- que libri,quot,quaIia, & quid valcant . i.h.c Prophctiaquidfit :-s-d. inquo diffcrat adiuinatrice fcicntia Ihdem Prophetix vcrx donum vt ha- bcatur, non agnofcunt phyfi- ci xyiA Proportio fcu eua^eyn quidfit  35,b. quotuplcx, Ibid. Propria fpceiet non omnia , om- nibus ilhus fpcciei indiuiduts conueniunt io7,b Prudentia quid lit 45. a Prudentiaanimalisquidfir 45 b Prudcntia inquibus animalibus rcpcriatur 44 c Prudcnrix triplex fpecics 44, c Prudcntix n.itura cxifons 44 d. Prudcntixmunus t>,c Prudentiaquarationcintelltgc- darum & agcndarum remm cflc dicatur 4*,b Prudctiavt bnms trtbuatur wc Puerianmcmortavtgcant *?i ; a. b.& fcq. & cur Ibid. Pucri cur oculos glaucos babeant 100, a Puniccuscolorqualis H?,c.d Puniccus a flauo dillulguitur, no a rubeo ifo,b Purpurcuscolorqualis tjy.b.c.d Purpurcus eu color vcrcmedtus omnium no,b Putrtsodorad amarum rcfertur 101. C.d Q_ Q* tulitates prinus non cflc for- - masfubilaniialesclemcn- toru m,a.b. c. d. infcparabi- lcs cflc ab illis i6i,d Quantitas cur non definiatur pcr fubiechim, quanuis fn accidcs ' n?,d Qjpniodo plura fimul eodemq; tcmporc fcntiri pofiint i6i,b. cd. fca\ J^adius reflctus , quis , & ra- dius rcfraCtus 70,a.b Rationes a vi nominum fumptas non fcmcl adhibet Ariftot. iji Rcflcxioa^wx' / - , diffcrt 7o a Relata xquaiitatis qux funt ij7> Rclatorum genera quot x^7,b. naruraeorum Ibid.cd Relatorum vnam fcicntiam eflc, vt fit verum ?,b Rerainifci quid fit 301 -c Rerainifcieilaprincipio fumc- re 3oo,a Reminifcendi principiura qualc 3o3.d.:t04,c.t,o8,C Remirtifcentia in quo d uTcr at ab inucmionc, memorix rcpetitio- nccxidifciplina m Reminifccnnain quo differat .1 repctitioneinuetionit fcu di- fciplinx joi,d.joi,a. j memo- ria joi,a Rcminifccnt ix motio vt fiat 303, c. d Rcminifccntia eft paflio corpo- rea 317, d Rcmtffio non oranis a contrario cfricitur ui,b Refpiratioquid fit 11, c.cius defimtioioc^d Rcfpiratiocuritadicatur i8?,b. c.quid fit ibid. Rcfpirationis vfus i8y>a rAgacitasquidfit 171, d *^SaIcft odoratior nitro 1 q t d Sa l tff nitrum a calido coagulatur t>i,b  Salmixtum liquabilccft tcrrcti- quc H9,b.cius gcncr.it 10 jlbid gencrajbid. Salfus fapor , cft fapor raixrus Saliux vfus rigfjfej Sanitas quid fit ij, a. Sc. in quo conftltat ibid. Sanitas &morbus in quibusrc- penatur i;,b Saporis definitiopcromniaqua- tuor gcncra caufarum g4>4 Saporcs quot,& qui i7^,d Saporcs vt diuidantur in paffio- ncs & priuationcs ia;,a Saporum principia cx fcntentia mcdicorum i7QM Sticntuquomodo vocttur lubi- tus 3oo.d.quomodo paflio Ibi. Scicntuquomodofu futurorum i7*d Scit-ntiJ cadcm caufas , 8c erTc&a carundcm caufarumcontcm- pl.uur: 8,d.quaudo vcra abfo- lute fu ula propofitto w> Scipa ammal quod uo.a.b Scopura hbrttcncrcquid confc- rat i .b Sencs an mcmoria vigcant uta Scncsfunt garruli,tdcirc6q; mc- roona vigcnr i9i>c Scnfus an lit facultas paticns 30, dApA 51 Scnfus cur vmbra intcllcdus ab Aucrroc nuncupctur 34 a. cur iicro fcparabilis Ibid. St-niuscur mcdio cgcantomncs ex Aucrroe -; ; ,d-4 I 1 Scnfus duplex obicctum,vniucr- falc cVparticuIarc i8i,c Scnfuscurnon dicatur fpccicru locus 9o,b.c.d Scnfus cur dicatur ccrtior uucl- lc&u t9,d Scnfus an cognofcat fuam opc- rationcm ifd Sciifus dtcuur magis locus fpc- cicrum qu.tm mcns 18 : !> St-nfusconimunisandctur 4, c.d.& fcq.an fit vnus Ibid. Stnfus communis quomodo v- nus,quomodo Utin diuiduus dtcipotcfl. >7.* Strduscommunis nocgtt lumi- nc vt cxtrinfecaobicCta perci- piat:aducrfus Alcxandru 97>d Scnfus comunti vt pofiit duabus fimul codemquc tcmpore mo- tionibus afrki : . ; 1 !> Stnfus vt fcntiat non cgct habitu 4S>> Stnfus andccipiatur in propho obicc)opcrcipit-doi8i,b.&:ft'q. Senfuscxtcriorcs funtvcluti fa- rauli Sc miniltri in oltio fcnfus communis mancntes 194,3 Scnfus intcrioris facultatcs cnu- nctantur i8,c Scnfus omucs an ad falutcm tan- tum vcl ad neccfutatc , aniraa- libus trtbuti fuu 4J,c Scnfum agcntcm poncrc, vt Me- tcm agcntcm ponimus , no co- gimur ;i !> Stafusfinguli,quc vfum amma- liadfcrant ,;.!> Scnfus,tcllimonium ccrtilfunu a nobis lubcri drbtt i*,d St-nfuum vfusadfcuntij Sc pru- dcntuinaflcqucndara 4-j,d.4/.a Senfus &.* fenlilc quoraodo rcla- ta cire dicantur 1 ; - . t . d . cc 1 j8,a Scnticndi facultas quid lit :-.j Senticndiviscurnopofiitin in- finitu abire fua tfhcacu tao,a StTilc quod fimul tcmporc a plu- ribus ftntitur ; quomodo ldc, quomodo itcm diucrfum dt- catur *3?,d Scnlilupropriaquarfint 5o,a Scnfilia quomodo opcrart dican- tur ii^.a Scnfilu communia quantitatt-m confequuntur 49-d Scnfihs dt'hnctio,cognitum ncm pc&r in re,vndeclicutur svi.c Senliliacommuniaquoraodo fcn tiantur i8i,c Scnfilu communia quot &.' quar, cVan ab omnibus icnlibus om- uupcrcipuntur i8i-b Scnlilis fpccici nomina 190, d Scufilcs ipt-cics omncs funt fpin- tuales quod ad aftectionc fcu rautationc quara in fcnfus pro duait,non tamen omncs quod adfuiortura i4J> ScnJiks fpccies an prius mediura quam fcnfura afhciant 134, 8c feq. Seniile minimumcx parte fenfi- lis.maximii verb cx parte fcn- fus datur i3o,c Sctifilc cur magnitudinem cxigat 114 >a Senfile quomododucerc dicatur ad actum fcnfum ipfum \i a. Scnltlu non propne agunt in fcn fus i7,b Scnlilu in infinitas fpccics fcca- n ncqueum 11 7, a Scnfio quid fit i7,a St-nfiothacxigit tro.d Senfio duplictter egere corpo- dicitur 190 c.d Senfiovt commoda&optimatf- ficiatur, quot exigat conditio- nes 1S1 ,b Scnfioni optime cfficicndar con- ditiones rcquifitasadcfle, qux facuitas iudtcet 183 ,c Septenthonalescur oculosalbos habent uo,a Siccumduplex i Specics ftnfilcs vt dicantur im- prtmi in matena 3154 Specics & formas , male diltin- guunt Latim ?o.c Spettabilc onmc an luraine egeat 70,a Spccula vt 1 . :!  -n qualia eflc oportcat 70,4 Spcculans rcflcxio vt afrkiatur 70,c.d Spermacuralbum iji,d Spcs futun vt appetitur 174, u Spes quid amphushabcat quam fidtS tyyk Spes &r opinio vt diflerant i74,d Spes&fides ratiocinio compa- rantur i Spintus animalis quomodo nu- trtndicatur 1104 Spihtuurnhuraanorum difchmi na & cfiicacu ex Galcno F;,.i.J> Spiritushumani funt fpccicruni fcnliliumdelatores ;i? b.c Subiectii vt ponatur in deflnitio- ne accftctis abflradi & con- crcti iM,a Sub ie^tum a fcopo re non dificrt 7,a. in (cAcntiis hoc verura cft, I bid.b. in arttbus nequaquam. Ibidera. Subflatiano potelj incclligi abf- quetempore i8f,d.i8$,a Succcflio no oritur i dctermina- tavi D E SENS. E T DE M E M. U R E M I N. tavi&cfhcacia agcntisfcd a rcii .ciuiapaticnti 4* J Sapcrtictcs v t iit tcrminus corpo Etl jiliyfici & diaphanacr ii9,b Sudorcurfaifus i7J> Safdut omins ab ortu an fit na- tus SirdiaboKUjCurmutifmt 5,a Ta:tusorganumquod fitdifpu- tatur ioS, vbilitum. curtcr- rcumdaaiur to7,no TadusanaGuftufciungatur 57 b. & j8 TaJut mftrumcntum cur circa cor fitu cflc dicat Arift. no,d TaJusan fimplicitcr animalilit nccclfarius. 54 c Ta.t.is ncccf.itas cx Thcmaftio 54 b.&c Ta-tus & Guftus tcrrx funt 107, d.io8,a.iu,c.d Taitus pcrcipit cxccffus folos qualu.it 11 laailmin 151, d.qua- re&quomodo Ibid. >7ia Tcrra quanuisfit graiiior aqua, halitus tamcn cx ipfa cuocatus lcuiorcft 174.C Thcmnlii fintcntiadc Scnfilium comunium pcrccptionc aducr fus Aucrrocmdctcnditur,5o,b Thconcapars m mcdicina.quam vocctScotus 16, i Thomasrcprchcnditur i8..a itimrcprchcnditur id Vbiquitatcm carnis Chrifti qui ftatuuut , 1'apiftis funt mtolc- rahihorcs 89 ,a TaailiacurnonpcrtraactArift. Vcrilimilequid ; *74-b Vcrmcs Cy pru vt viuat.vt oa- turiuignc i7i,d.i75,a 115^ Talpa an habcat oculos & vidcat 4i,c.d Tcmpus infcnfilc an dctur 158 c Tcmpus pcr fc 116 fcntitur if6,b Tcrapjs fioc motu pcrcipi cur ncqucat *55.d Tcnebra* quid ?8,d.59,a Tcncbrr quomodo ccrni dican- tur 8o,a Tcncbra* quomodo nign nun- cupcr.tur 80 ,b Ttrra facra appcllationc anda dictacft 4o,c Tcrra qux apud noscft,impu- rior cft aqua qui apud nos cft Vid-.ndi differctix in maiori vel mmort diltantia ioo,c Videndifacultasvbifitafit .-a Vinummcracumcur magislcn- uaturquamaquadilutu 147.C Viuum modicum 111 multa aqua ingelluman corrupi dicatur, vcl pot ius aqua augcrc 110 ,b Vifilium ommum gradus , & or - do uo,b Vifilc noncffcimpcrfe&iusaltis fcniilibus probatur 145 c Viliovt vcrcriat 79.b.c.d.& 80 c Vifio an nat cxtramittcndo , vcl intus fufcipicndo 81 ,a Vifio 6t per aflinulationc no pcr contactum 139,3 Vihovt cfricicbatur cxPlatonis &vctb.c VifusprrftantiacxPlatonc 49 b. c Vifus an magis confcrat ad difci plinasquamauditus fi,c Vifus maximc pcrcipit fcniiha communia 50/3 Vifus fol' fpiritualitcr afhcitur, aliifcnfusmatcnalitcr 49,4 Vitaquidlit ios,b Viucuspcrfcctum qualc dicatur if Vngucnti nomcn quid lignirica- rctapud vctcrcs ioj,C Vni fcu t EV/ mcnfurat ratio jp~ pric coauenit ijj,d Vnum pcraccidcnsquid i5o,c Voccs l)mtorum fcribi ncqucut 50. d Voluptas quid flt i9jC&qui>. modo cfriciatur Voluptatisduplcx gcnus io7,c Voluptasquxomnibus animan- tibusconucnit 107,0 Voluptas & dolor non funuaffc- &iones,fcdaflcdionum pnn- cipia i9,bx Vox quid 50^1 Vrina cur amara & falfa dici 1?9,C Vrdcum latcnt,quo nutriantur no,a Vulturcs & Tigrcs quomodo cadaucra in loginquis vrbibus inhumata pcrfcntifcant i98,d y'7n*:p4u in fcnlilibus qua* fint ijo,b.&c H'-mKTe7!^Ty dandaeft. r