Posts
Grice e Scalea: la ragione conversazionale e il
gusto per l’antico – la scuola di Morano Calabro -- filosofia calabrese -- filosofia
italiana – Luigi Speranza (Morano
Calabro). Filosofo calabrese. Filosofo italiano. Morano Calabro, Calabria. Studia
sotto CALOPRESE. Divulga il razionalismo, difende alcuni colleghi, anche loro
seguaci di Cartesio, ed ha un'accesa polemica con DORIA su Spinoza. Saggi: “Della
filosofia degl’antichi” (Mosca, Napoli); “De origine mali”; “De bono”; Dizionario
di filosofia, riferimenti in Mirto, Calabria letteraria, Lomonaco, Vita, e
studj scritta da lui medesimo in una Lettera (Melangolo, Genova). Treccani Dizionario
biografico degl’italiani, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. FRANCISCI
MARIAE SPINELLI ... DE ORIGINE MALI DISSERTATIO
Francesco Maria Spinelli, Antonio Baldi
FR-ANCISCI MARIAE S P I N E L L I PRINCIPIS
SCALEAE ORIGINE MALI DISSER.TATIO»
NEAPOLI MDCCL. E * TYPOGRAPHIA BENEDICTI , ET IGNAT1I
GESSARI, SOPERiQRUlt fERltiSSV, DigiiizM
ByGoogle Habet unufquifque jn voluntate f Aut eligew quae
fcon» funt , & efle arbor pona / aur cligere quae mala funt,
& efle arbor mala. S.AuguJlisus iib. ii. ie eUis cum Ttlice
Manicbaet c.iv. ! EMINENTISSIMO.AMPLISSIMCQyE. viro
DOMINICO. S.R.E. CARDINALI.PASSIONEO
ERVDITIONE.INGENIO.PRVDENTLV i CVM.FAVCIS.CQMPARANDQ
QUEM. CLAKO. RENERE. ORTVM PER.DIVERSOS. LEGATIONVM. ET .
MUNERUM . GRADVS FIDES. DEXTERITAS.CONSTANTIA
NON.MINVS.QVAM. NOBILITAS AD . ROMANAM. PV.RPVRAM
.EVEXERVNT QVEM.VIX.DVM . JVVENEM . ADHVG . PRIVATVM
.JVRA- ECCLESIAE . CATHOLICAE 1N. VLTR A JECT INQ.CQN V
ENTV.STREN V E. VINQIG ANTEM QVAMVIS . NON EADEM . SENTIENS
BATAVIA. OflSTVPVTT EVNDEM.BELVETIORVM.RESPV.flLICA
PRIMVM . BADAE . QVVM . IN . CQMITIIS . AGEBATVR DE.P ACE.G
ALLOS.I NTER.ET.AVSTRI ACOS .COM PO NENDA TVM.IN. FQEDERE .
GALLICO CVM . HELVETIA . CATHOLICA . INSTAVRANDO DEINDE
.[VSTA .FVNGENTEM . LEGATIONE TANTO. FAVORE . COMPLEXA . EST ;
VT . NIHIL . NON EJVS . CAVSA VEU.ET . EFFICERETQVE « - j LE-
LEEATIONH.PANNONICA HVJVS. VNlVS. STRENVITATE , ATQVE. GRATIA
DIFFICILLIMIS . ASPERISQVE . TEMPORIBVS TOTO.IMPERIO.GERMANICO
DECVS . PONTIFICIVM .STETIT EVNDEM .EX . DIVTINA . PEREGRINATIONE.
REDVCEM ACERRIMVS . INGENIORVM . AESTIMATOR CLEMENS.XII.
PONTIFEX.MAXIMVS 5INGVLARUECCLESIAE.B0NO
BREVTVM.A.SECRETIS.SIBI.CQNSTITVIT CVJVS . NON . TAM .
INSTRVCTISSIMA . ^acogna .JVROPAE.BIBLIOTHECA - qvam
."viva.ac . spirans rarae.doctrinae.ac . sapientiae . svpellex
' commodis . mortalivm . patet hvic. franciscvs . maria . spinellvs
scaleae.munceps^, veterBVamicitiae et . benefactorvm .
memor GRATf ANTMT TESTEM ■- ■ KVPER . DOMI . NATVM .
LIBELLVM D. D L E C T O R I
20*OTATJ2 S. P. D. P. IGNATIUS A
CRUCE AUGUSTINENSIS DI5CALCEATU5 Sicrae Doemalicie Theologiae
Prorcffor. TT f OMINES ntpiffimi cum facile fiii ftvlte perfua. 1,
I Escrllentimmo Anflore cicelltlllilBltlt con- fcripimn majus cli
omii latidc ; uipoce in quo admicabis c(l tn.jThcii diliof^!'. . livli
.litrini , vwhorum dtltBn , & vcrst CKrLllL3:i.i» C |i!c Ni:l^>. P
l.i.'.c lolrda doerrma c* iditii (ipietniae J- pcomii . Dicum Nespoli
e>: AEdifeus noliris oftsrvo Calendas Ma. jas anno AErac Chriflianae-
CIOIDGCL. i,- :'. Julius Nicclaus Epiii;. Archad. Can. Dep,
APPROBATIO riam admirsmur: Cuju«*Oporculum
pioefeB^mtra BacNuiTiim^ qiie ejufiiem fn itiac hnn-inis f nui in
Ril-f/iiuiis neyoiio plus ingcnio, hnn: jcji tl.c «tif rir ir.tVjt r.n :
, res ciuliitm d flkilts lovemis liiis iinpiitsruni poiii- I: nihd
a Chriilisna 1'hiloiijt.hia jura Ijedrre r-ffir.. Dijtn-ini.
nl,JI.,r. peraddidii Doaiffimu:. — &Novacoccs peclpitu
Sml.^&vi^Hfi.Sma. ThomasTsElislaiciakcg. Ssc.On.Pcclcrnr.
Dic Dii 3. mtnfu Nnrmbni 1750. rifi nfcip»
fi» Rtgia Mj.fivi, fub Ji, 3,. ... nfinpu «Irtumt /_,S # RrwtKh.» D . ri«™ T_
A Mi/tftm . Mwlti Omr* J__3_, c*™ f«___.., Aani , _,,„
,«_,_._. , qt*i impntutu, «,« i«/tna tpprsknkm fl ,-fl, M«™_V
Rrwfi. «1 , f> m pMcttim, ft rv cr ilfiei P_i.XIII.ir-
" - P V . XVI. u J-_i. Avl. wj. t.
Iiilgiamur ror», fijlc XXI. «i/.ii.DunirempiDtiinl
«•■"■■!■ »Ki r^&srirr™' □igiiizQd
D/Googto ■4 ORIGINE MALI
DISSERTATIO. | JVV (\ Sf 1 ra6 cavillatianes nedum Fidei ,
verutn etiam hIeViSJ LjJ naturl '' w 01 » i communique hominum fen-
]-'.!-■ i -"iiiffl sdverfantes occurrerunt , quibus ftomacha- I '--
■ ■' - I ;u; , coimncre haud me potui , quin ad ca- mm aliquas graviores
ftomachofiorefqiie in cralfis ver- lantes erroribus , ^meas qualefcumque notlS
apponerem ; At ego hoc iaciendum minime adliuc cenfucram ;
tumquil temporis progrcfTu errorcs debilitate concidunt fua : tum
quia hujufmodi Baeliani eo in praefentia apud homi- ncs tanti ptofccinc
vidcntur , quo in noftronmi tordiiim comtptela viam latam repererint .
Unde melior , imrni vera ratio , qua iftius Au£loris fophifmatum vanitas
dc- tegatur , eft corniptelae hujus a nobis amandatio procul, qnia
tunf mcns in fc revcrlli conilnuo nito facict, quin & ab illis
ablioricoii . In noftri Protoparentis peccaro , Votuntas, quae
Intelleclum fequi dcbcbat , eum oppreflit f illumquc duccm amplius
habere noluit , Icd fuis lolummodo libidinibus obfcqucn- tem , itaut ,
nobis malum omnimodA perpctrare volcnti- bns , quia Intcllcilus quamquam
dcpreflus , numquani tamcn dclifiit aliquod pracbcrc lumen , quo in talcs
libi- dines ftimulus cxcitctur alftduus ; Voluntas vult eum co-
gcre , non folum ad fibi acquiefccndum , fcd ctiam ad
DigitizM Dy Google f n. ) ejns libidmes
ratas habcndas , kit falterri excufandas . Adamus non peccavit iui fedus
gratia , non dominandi anibmon e , quia folus nmc crat , & faac omnia
ditioni Jubieifa , ut nec divitiarum cupiditate quae tunc non
exiftebant . Suae Voluntatis libido , ouae Imelleflum de- vicit , fuit
ilh f e Dco aeqialein fieri , ut mde Bonum ; & Malum fciret . Malum
jam ille fcivir , & in Mundum mvexir , cum primum non erat , falrem
irt Terra • fci- vit quoque Bonuni , quod poft Malum c[: i ik-mni'
i'- quod , nempe minui malum , ut daretur , inveniendtim iiut
amifto vero Bono , quod Deus erat . Hoc Malura in ejus defcendentibus in
omnes perditas lenfm libidines, tru- eefque cupidirates Dominii ,
Divitiarum &c. fe ditTudit Scd iplae libidines alteram altcra Jua
cnormitatedd.ilit.ivit. In praefenti Mundus conienuit , cui contigit quod
homi- ni , qui cum ftrepens malum amplius perpetrare non poflet ,
evadit H/pacrita . Ut fi pulchrae mulieris com- pos elfe nequivcrit ,
cjtis afpeilu tamen cuptUi obk-aa- bitur , quia nunquam feittTcuM oouB ,
ul i n Proverbio Hifpano . Si fpem fuam fortuna juvenibus amica
frurtra- birur , aliis praeeiTe cttpit pmdetitia , & veluti
Oracu- lum audiri , & eoli . Ita igitur in praefcnti H/Bocri,*
fceculo , nem» Principum libi Acqutlitoris , vel potius Devorantis
provincias tirulum amplius alTumit : fcd afpera interdum bella hifcc
noltris temporibus totum Orbem va- ' fl.intia nomen , aut proprise
dufmlionh , ain lm i^ej^-r^tr , aut aequilibrii Orbis~,-puLlUi.iuiii .
Wullus Amor erEi mulieres alienas pravus , fed 1'Iatonicus , & pura
amici- tiae nomino reflus . NuIIus Judex , vel Miniilcr iufli- liae
venditor , fed mercedis exaflor , quae ei ( ut cre- d« ) pro aflis ,
laboribufque debetur . Omnes denique hcmines cujufcunque iint ftatus ,
fibi fua iplis pcccata Ipecie legitimi , atque honefti obtegere conantur
. Ideo jgitur quifquis , quem qliia rituli Athei pudet , mi- nime
Deum negabit , immo exprcisi vult cum eiTe , ut,
DigitizadbyGooglc f m ) ci propriae corruptionis
cauuam , quam in lcmetipfo no- lit cognofccre , tribuat .
Poftquam gc-nus humanum pervagatum, fuerit omnia rapi- narum ,
focdiifimarum. obicocnitatum ; omnium dcriiquc atrocium facinorum , arquc
flagitiorum genera , jam de- fatigatum eft iplis , quae )n feipfa
abominationem cicnr , peruiciolas propier confetiuentias qtias
patcnter fcctim rrahunt . Scd
non ideil dciinit eadc-m flagrare con- .ctipiiccntia , eodcm propria
affici Amore , quo fuit ad ca pcrpctranda impulfum . Concnpifcentia eit
fons , cjui feptcm dilcurrit in ora generum pcccatorum , quorum uno
ore clat-fo , & exficcato , eadem noxiae aquae quarr. titas fex aliis
accrcfcet .- quibus omnibus dcficientibus ; tota aqua duftui fuperbiac
accrefccrct , quac ficut fuit pritnum in Adamo peccatum unde alia , ita
in nobis finc sjratiai: Divinac auxilio nunquam exhaurierur .
Mundo praefcnti igitut li , quae fola noftra fuit , in
id impe qualecumque fophifma , ut eam in Hinc focdae
obfcaenitates Aretini , trux ca , impudens Lucretii Arheilmus ,
r..~ — jmnio fulmlem noliri ibeculi malitiani" oTfiFiiauhl ; cum
hacs in Baelio materiam oiuucm fc obleftandi invenit . Quia
Auflor iile , quanquani nec fttac viiae exemplo , ne- que fuis fcriptis ,
nedum fcnfus voluptatt-s , lcd ne quU dcm dominandi cupiditatem , &
acqnircndi divitias pro- ■ moviHet ; nibilominus acilendo fupra
cocmios fc-rmi om. nes , ambidonem iuam , omma lupcr iugeiiia
dominium aneciavit ; idcoque aliorum opinionihLii m:>p i if
o:[-!oraiis, Sc certioribus adverfari conatur defctidcndo in.iuditas
, imo monftruofiifimas , od fuum ingcnimu ollcntandum . A 2
Idco Idco Davidi , ac Sanctis Ludovkd , Cryfoftomd ,
Ber- nardo &c. tot a fe confiitos defectus affigit ; immi quot-
qnot fanftiflimi , ac perfeitiffimi fnnt apud homines ha- biti , calumniatur
; cum e contra fceleftiffimos omuei excufet , tmm6 laudet magnifaciatque
. Ar quia Deus iuliifiimus , fanctiffimus eft, immd Sanflitas ipli
, ipfa Juftitia , precipui ab eo fuit laceilitus : Ne- garc illum , nimis
vulgaris impietas erat , quamque ncn pauci jam amplexi fuerant , tdeo
ifte Baelius voluit in>' pietatem fuam ultra prorrahere , Divinam
infeilando Frovidentiam , rribus praefertim fubdolis , ac
fallaciffi- rnis propofitionibus ; nimirum : Cur Deuj peccabiles
nos creaverit ! Ec fi peccaruri eramus ; cur nos creavit? Et illud
Principium agendi , quod certe in plures par- tes dividi haudqiiaqtiam
potclt . Etenim quifque noftmin clare , evidenterqne experitnr, illud
fuum .Ego, duo , vel plura fieri rainimi pofle . Quaproptcr hoc proprium
Ego unicum , & individuum , atque ab omni re corporea omnino
fccretum , jure meriroque Mcntem appcllamu; . Experimur pariter proprium
corpus ita eife dividuum , ut nullam eju; partem , ijuantumvis minimam ,
concipc- le poflimus , "quae in alias minores femper &
minores dividi nequeat , ve! quod idem cfl. , quae ex aiiis plu-
parci 1 pcrfpe£tumque eft, hominem duabus
fub- nanius comtare , qtiarum ima Mens dicittir , quae lem- per
Afliva , una , & individua e(f ; adeout vocabula iflbacc Mens , Acfio
, Unnm ut Synnnyma haberi de- beant . Altera vero iubllanria elt proprium
corpus , quod experienria doccnte , & Ratione diclancc piffviiiri ,
iricrs, & otiomm i-f} . Etcnim qii.nln.un pr[n;i;iiitm aftionis
in- qiio»certc principium illud emanare debcret f Qnapro-
pter Corpns , Paflio , Perpetua multitudo , vel mnifat ?r7\ihn ctiam
fynonyma erunt . Quae qutun ita ie ha- bcant qnis non videt, nos, praeter
h.ifce duas fubftantias, ali:is lulillantias concipere haudquaquam polfe
, quando- quidem inter ununi , & plura non datur medium , quod,
ut attendcnti patet , non fit aut Unum , aut Plura . Mcns igitur utpoce
Acliva agit in Corpus , illud moven- f VI. ) do
, aut ejus motus direflionem immutando , idque exc- quitur fua propria vi
, fuaque propria natura . Cum enim lit ipfamet aiiio , non lolum in
femetipfsm , fed in cor- pus qiioque , quod eft Paffio , aclivitatem.
illam fuara escrcere dcbet . Corpus veri e contrario cum lit ipfa
Paffio , ncquit ccric in mcntc fcnfationes , ut ajunt , nino
rcpugnet . Et quamquam ob corpoicos niotus , ut cxperieritia patet ,
quaedam in mcntc exdtcntur lenla- tiones ,'id non aliter accidit , nifi
juxta lcgcm illam Dci jubcntis , nt occafione talinm motuum corporcorum ,
ta- lcs quoque excitcntur tn mcnte fcnlanoncs , quae tamcn
imptopric dieuntnr Paffiones ■ De Mentis Facultatibus .
TRcs funt Mentis facukatcs , Vitahtas , Intclligentia , &
Voluntas , Vitalitatis duac funt opcrationcs , Una lenfus mternus, per
qucm lni ipfius cft conlcia , & quem Mens a femetipla elicit . Altcrj
fcnlus , qui dici potclt extcrnus , non co quod extra iplam lit , vcl
quia ab ex- tcrnis rcb:is in illa eff_cia_ur , vel imprlmatur , fcd
quia a rebus cxternis , vcl (.x.itjcur , ut in l>!.indi.; kT.ijtiojiL-
bus , vcl cogitur , ut in mltibus , veluti doloribus &c ad illum in
fcmetipla formandum . Intclligfntiac aJIiuc uW funt
operationcSjIniuitiva,., Sc Reflexiva . P»r inrnirivim m«im t—
-^"'^""■'i.'-"!!! Attri- buta , dircfle cognofcit .
Pcr Rcflexivam Intellecli^ fe di/rincc circa cognitionem obviam , fcii
direclam , ui cam examinet , videndo naturam , proprietatcs , Attributa
, iLirccliotiej , motto; 5;c. m counirac : ut quando Trian- guluui
.ippreliendit , fe detinet circa idtam Triant>uli , ut in illa
cognofcat TV.nipilum clfe ii_'i:rjm tribus lineis con.prciienfam , haberc
ttes angulos , duobus rcclis acqua- les &c. (VII.)
' Ad Reflexivain credo peninere Memonam ; per quam Tn-
tellefltis jungil Ideas , feil cogniiiones , ieit fenfationcs praeleritas
, & ftitnras , ctim praelentibus . A qua jun- ftionc, omnia judicia ,
omnes raiiocinaiioncs , imo omnts , & deleclatio , quae a fenfibus in
nobis produ- . N.n: , JuJki
( vm. ) il-rr , Vo. -i-:^ o:i|it ?.: *->-n I -vivcn: -i:
1'erri cum Idea i'i I n , Op-^Ji o liiiTeri-cndi , vel fepirar.di duas
Idea;, fu_ipnoit unionem anrecedenicm duaium , vel plurium Idcarum
, iii cum di;0 ,- Ptirut non efi r«khtr , fuppo- nit , Volu:iiaicm jam
cor.i.irxifl.- a_i| re.i;i',lif:icm al-cnjus /Jf/cnHiro(i( cum illa Ptrtt
. ln omnihus iAis Mentii fccultatibus vid:re elt ilhm inu-
ginem , St fimilitudir.em Dci , quam Dcus ipfe noj do- ciut . N'jrn in
Vitaliute q:iifqu;j «tpertiui illud Princi- pium agendi a fcmc;ipfu , in
Itmeripfo , & in .corpori- bus , quod qjamijii.im imneifefU ,
inliritjm , pcrfcclif- fimim Aclurem , nn-j immar.enlcra divinum
Afl-jm alirjuo modo espnmit . Ir. iniell;j_,ent;a vicicre
Htel op;rauonim fnnnar.di Ideas , ui vtri , boni , entis , rei , numeii ,
inentis , ho- rpinis , bruti , plantae , figu:ac , trianguli , circuli
, moius , qjictis &c. qaae afiouu moHo ilUm lileam Ar-
clictypam , ptr quam ( ft-cundum 1'latonem ) J3eui res irJcimal ( lcd
verJ creai ) expnmum , i. non in trean- do , ul ldea D;i , faliem in
repraelentando , nam per il!a Mtn; , naiuram , eiTcr.tuin , aiiributa
&c rerum particjurium cojnsfcit . Sed Mcmoria ell ojierauo ; in
qua uiagis eluMlcit i.U ineomprclienlibilis grana , quam noftns m;ntib*js
largiins eft Deus . Nam cjm omnis Crtaiura fil in il!o perpctr.o ,
r.ipidiflim > ciuiu luae exi- flt::iue , qu-J icmpi^ ci;i:ur , i:jiu
vr. jjusIcm. mo- jam rj3ti fu amplius , un nihd adhuc fiE mo-ncntum
fu- turum C fjae exiflcniue : ea elt vis Iniellectus per Mo moriam
, ul quafi cx r.ihilo eliciot mnrr.crtum A , & C , ad iUa cum
pratfcnu momento R coniunfienda in Cj^r.;i-on.biL. , nt lupra diximm .
Har.t visn quamquaiu. cor.lir.j^ , ui vtnfumam , & indubitabi:err. in
njbis tx- ptr.am ir , iiiwini'::.!:c;;li ::!cm :m-i i-:Ic :'.-.:ux.r ,
i.am illud fifterv rapiJiHimum cyrfum pratlentis , per euern
- . f)ipni7n!l h. O-ivjjr^ bmnis ereitura ruewdebet,
non fotum fa$n' t fed quafi ' contra naturam rei creatae videri debet .
Fer hanc ergo mentcm potilEmum , & fupra omnes alias luas
facultatcs ad imaginem , & limiliiudinem Dei faflam efie paiet
; nam fi aliae , aliquod divinum attributum , ifta divi- nam ipfam
eflentiam aliquo modo adumbrat , Nam illa imcrmmabilii vitae tata fimul ,
& .pcrfetla pojpffio , quae aeicrnitatem naturae divinac exprimit ,
fi non intermina- bilis , fi non perfefla , faltem aliquo modo totam
fimul in memoria conlpiciendam fe praebet . Hic obiter
notandum quam fumma injuria Baelius iftam Boe- tii aeternitatis divinae
definitionem improbei , & con- temnat ; nam quod fit interminabilis ,
quod fitperfefla, nulli dubium ( ut divina ) eile poteft . Tota
Baeliana difficultas ergo fuper iilam totam fimid poffejjicaem
cade- re debet . Sed hanc in noftia memoria experimur , quam- quam
ut nollrae crcatae menti aptari polht , nofcere r.on vaieamus . Quomodo
ergo illam non credemus in Deo , cujus narurae tam aptatam vidcmus
? Sed hie Baelianus error in alio tum fui , ttun aliquonim qui
fe ut Philofophos venditant , radicem habei . Nam llti aetemitatem (
atiributum foli Deo competens ) ut durationem infinitam iibi 6ngere
volunt , quando dura- lio poteft competere folis creaturis («) ; nam per
illara ereaturae habenles proprium e(Te femper fucceflivum ,
ipfarum praelens nunqiiam integrain , 5t totnm , fed femper , &
perpctui dcficiens , & ruens uti mutilatuni a praelerito , &
futnro invenietur . E convetfo elfe Dei , cum lil limplkiflimum totum
iniesrum ell in ailu , cum nihil poflit deficere ei de eo quod eft , vel
acquirere de eo quod non iir ; totum fimul ideo fuum praefens
dc-bct habcre , cui nec praeteritum , nec fuiurum affici poteil. Et
tale praefens eft aetemitas , de qua Boeiius loquitur . B De
0) VlJt £. Auguflini™ Confds. lib. ir. CJp. 14. & S.TIiomim
phmtttt De noftra voluntate aliquam fimilitudinem
immenfitatis Def exprimente audiamus Cartelium . Nec veri etiam
queri pojfum , quod non fatis amplam , & perfcBam ■oehntatem-
five arbitrii liiertatcm a Deo acccperim ; nam fani nul- lis illam
iimitibus arcumfcriii cxperior . Ee quod valde- notandum milii vidctur ,
nulla alia in me funt tam pcn- fcita , aut tanta , quin intelligam
pcrfediora , Jivc majo- ra adbuc effc pojfe , nam fi , exempli caufa ,
facultatcm inteiiiaendi conjid'ro , fiatim agnofco perexlguam illam
, & valdc finitam irt me effe , fimulque alterius cujufdam
mulii majeris , tml maximae , atque infinitae ideam for- mo , illamque tx
boc ipfo , quoi ejus ideam formarc pof- ftm ad Dei naturam periinere
percipie - Eadem ratione Ji facultatsm tccordandi , ticl imagmanii , vel
quaslibet alias cxamincm , nullain plani invenio , quam non in me
le- nuem , & circumfcriptam , in Deo immenfam effe intelli- gam
, fola efi valuntas , five arbisrii liiertas , quam tan- tam in me
sxperior , ut nullius majoris Heam appreben- dom ; aieout illa praecipu*
Jit , raliene cujut imagmem quandam , & fimilitudinsm Dei MI referre
inteUigo , nam quamuii major abjque comparationc in Deo , quam in
mt fit , tum ratione cogniiionis , & potentise , qnas illi
adjuit- dae funt , rcdduntqut illam magii firmam , & cfficacem
, tum ratione objetli , quotiiam ad plurt fe entendit , non tamen
in fe formaliter , & prxciii fpeSata major •oidciur , quia tantum in
eo confijlit , quod idcm , vel facirv , vel tion facers ( boc efi
affirm*** ■ , W ncgare , profequi , vei fugire ) poffimus , vel potius in
ee tantum , quod ad id quod nobis ab intellcilu proponitur affirmandum ,
vel ne- gandum , five profequendum , vel fugiendum , ita feramur,
ta J nulla vi externa noi ad id , dettrminari fentia- *nus &c.
Et bene dicit , ut nullius majoris ideam apprehendam . Nam hoc
ipfum vellc , leii cupere intelligentiam majorem il- h , guam habemus ,
nos admonet dc dtfctiu iftius po- oigiiizsa D/Google
( xii. ) De attributis conftituti.i:i:.i .1 i.i 1:11:1
icpLTgtljliuni . In ccrru l-.nc , ut protHilitionuru rrta-
It perquiccR ymaede Gam ( Scd 1 DlgitizBd
B/Cooglc ( xm. ) pellabimus ; &
indiffercniia , feu facultas ad oppofita-; Spontaneitas eft i\h vis
,,ill» indinatio a nobifmat ipfis , ut ai id , qiad aobis abintdleilu
prapanirvr ( addennu i ; fenfu imerno , five extemo ) ai ajfirmmdwn ,
Wie> ( ul in Adamt peccira dili ) cui qitae quiticm nedum
lulural! ratio- fidem Clliem illjm , quam Crefi- ' ni , verum ctum
ipfi communi lcn- li> , Occronis , Aujuiti &c. E
"Bsotin , tA^tOi'* mcute aliqtu , jetm ^V*'
q'jali^ricn;u]cs,qua- vcl alra a corpore impeUalur opor- H;r^.::n ,
!(...' !■ : , Wncic; vaiio- corpore i.-ipidilfimum ' mrKum quis
e^li polcral 1 luin quia jflotum iJt iolijum I Ac ncma ijinorai
cui^ 1:1 ti.iIl^ ^..[L-ijjniur', fcpulcraoKen- coiporejm formand.im
illum conlra- hifioriii rradua^, quac in coium my- oueal iJlud
fuifum , illjivc dcor- Jtrnlennr pnettn» , fcd nntimt Hoo*dcorfum ,
quod fupcr leiram dico quOS Priuci,.;. ..l.u.ilir.LEu!:; :. c IIH
vi.ltuu... , .tiirra.:! [j.lill H.iri a.i:\-j:i:;;n Hr.r-.r.
cr.ir.l . irl r.i- o.LLlir , r,.i-i .'rimia lu.1 corpoia ab flris
u;iioc li:,;>um , ornne conlo- nclhcie ciicumfulo impuiTa icndunt.
nim, i^ir.iL-.irr.q i; :'r:ni,ni iji; ■.'ilii^ , llijm C01pjru.il
corutLiin , qucru, ar.j.ic li-.iilimii.i ... 1:1. :.,-■;,■:!,: ii .
fjnjje 1.-11 t.->r:/ioi jp-;::..:u , ;:-- Scd qi™l raaiimi hic
noian- pendiculuai non oblique Fcn vdm d.im t.r , ];i.i i.Jim , cjm
vciil non miB ; prjclcim ob ci.n ip.Jii r:.- 1 trc.icn.J^ njii.jc
l:j;i cjqmi;:!ius r;,j;ic.:i , ]ji .11 mj:::. i:i:i:.i:j ..!i
Itlraherc iubpuclciiu , t]liu iwrtrjiil Epicuro ilRJIj no.i i>;i.!i:
c.f: ■ fim ( tar. ) t .gdniam JSvi
profequendum , vil fugicfidum , itt feramvr , «t a wRl tai extema not ad
id determinitri fentiamus . Sei
per hooi attribumm , niliil hbertatis , nuilum aftum itv •*roluorate
videre liccc . Sei) illud quod conftituit libcrta- tem volumalis eft
indiffercmia , pcr quam ad untim ma- ■gis , quam ad alium attum
aflirmaniii , vei negandi , leu prolcctuendi , vel fngiendi , fe
determinat ' . Per hanc indificrentiam. voluntas cxercec eleclionem ,
quae vere aflivam illam r.onffituit ftrema fpccics ,. cum pcrindc
fir ac , indiShrcntia ad bo- num , & maium -, qtiamquaro in infimo
gradu , qua ni. hitium voltlntas imperiefU fuani exercet libertatem ,
at- tamenyquia mentibus creatis eft potiffima , fibi per an-
tonomafiam indifferentiae rramen adfcivit ; unde ejus ufu propterea
fcholae ad exprimeridam Dei libertatem abifi- nrnlia :
huitE motus obli-jijiia» i Ilrm vidcii potcft in omnibus obje- K.ri
■:i:ni.[ myflcrii a Lucielio Rc- Oionib^ , ■|'.-ac imlirac li.ici my:lt-
]:■>■■.;. Hve ]'i.-.vi.'rnri.ic lubrnr.ata, ri;: tiiint , ciu.
ijlilaro iirpi, y.rK- ncii.-T intellinenliiin noftrjm eice- reiru,
quod noftram fiiporalionem •Imil , led eiplane oppcmuntur. tn lii ,
ei aliud ai libiira) invcnimn ("•">,
nent ■ Ideocjue videndum cur haec indiffjrentiac fpeciei Deo.
aptari non poflit , nulk ex re unen ejus perlttlif- iima hbenate
immintita . Deus igicnr , ut perfe£tiffimus , perfefliffiBH adhuc
fupta illam omniuin rnentium creatarurii debet efle fu li-
Nam quod attinet ad affirmandum , cum id nitatur vero ut a nobis
crcditur , quamvis multoties non ule , fed ftlfum fit , quod reddit
noftram indifferentiam non fir- mam , & ideo imperfeilam ; nam cum
falfum inveni- tur iliud , cui primo , uti veto a nobis habito
aflentie- , cogamur . Sed in Deo curn fit ipfe au£lor veri, , &
fdeo de ipib non judicet , cum ipfe iliud iuftineat , ixab tale
reddat , quanto perfe&iilima debet clTe ejus libertas , quae cum cogi
non poffit a melioti eiamine ad le inverien- dam , a pura iua volunrate
dcpendet . l. ■ i Circa amorem , feu defideriura , quod eft alterum
volun- latis attributum , hunc fic perfecHffiinurn in Deo confi-
derare debemus , ut diverfae a noltro naturae illum co- gnolcere fateamur
. Nam cum Deus fit Cisator , & Con- fer- opus e!i
fubjiccrc , gmxl scrj ipfi dum prc.mirfLOiic.rTi 1 Chriflo ti fi- Taliom
CDDtmilim , iino Djipofiium tLiin , uti pcrpcrub dunirurac coil- ctfcc .
(crvanda iuir . Tum cciim pcccAli Quod c^n pecniiiri nwdo ifl
graviutcn: i pr.iclms dc.ii.|..c c.|.nt a:ii:; . : i ii.l;:i..:uir.:i ,
yi. l- s:> F.m- 111, .:,..•: ii. l::.i; auimac , in eu|io ru,:,n:i
oslltis myllcriis fiunr , ali- percjuiiitinrc Ttiniu:iIIL':ir , q':ilu; ;;',.,
n,i.[;;i uivl.-i f XVI. ) fervator rerum
HUs" vult ad eas fuftintndas ; nos , ,ut ah rilis , fuftineamur ,
& fulgiamur ; in iplo non elt defi- dcrinm , fed vera volitio , vcrus
amor , cum quo omnes res ad fe inclinat , ut ilias luftcntct ; in nobis
niliil aliud eif , qnam defideiiura , appctitus , inclinatio ver-
fus rcs ad inveniendum in illis fulcimen , quod nos lu- ftineat . l
Quod ut melius expllcernus , confiderandum nobis eft , quod omne
Ens cogitans cum dcbeat neceifarii per (uam effentiam habere intellcilum
, & voluntatem , elt de ne- celTitate fuae eftcntiae , quod prima
operatio lui intelle- flus iit femetipfum , vel ialtcm propriam exiftentiam
cc- gnofccre , ut prima , & neceflaria operatio fuae volunta T
tis lit amor ere» femetipfum . Deus ergo cum fit Ens cogitan; , imo
mens fupretna perfe- cliffima , debet etiam perfctliffune feipium
cognokere , uti etiam feipfura amare . Cum ipfe fit perfectiflimus ,
immenfus , infinitus , a .fe & ab alia nulla re depen- dens , fuus
amor erga feipfum debet ab ipfo praeferri amori omnium creaturarum . Et
ita Dcus non poteft cou- ftituere -ultimum finem fui amoris qualerncumque
rem creatam , fcd feraetipfum folum . E' conveifo omnis mens
creata , quamvis nofcere , & ama- re femetipfam , haud tamen
femeripfam Bltimum finem lui amoris facere debet , qula voluntati in fuis
inclinacionibus fequendum intelleflum eft fupgerentem fihi fuinmum
Ens, a quo ipfa mens crcata fuit , Sc in omni momento confer- vatur
. Itaque intelleflus fic voluntati obje£him praebet, ut defideriorum ejus
fui amoris etiam confiderati uti proprii , h. e. erga feipfam mentem ,
illud ultimus elTe de- beat finis . Nam veri proprii , vcrique lui utilis
caula ferri debeat ad faciendum Inum ultimum fincm , ad aman- dnm
fuper omnia , etiam fupra femetipfam , illud Ens , quod non folum ipfam
creavit , & continuft couietvat , fed quod folum in omni momento fn
capax inilinendi tam j L'.- 1 n t : :"J L";
Gi ( im ) ' eam , & expler.di fui dertderia
, quae nullum Ens crea- tum , neque proprium fmim nunquam impk-te , &
iiiiti- tiere poteft . Hoc ergo erit verus fui proprius amor ,
eilque omni memi creatae habendus , ut voluntas lumi- ni intelleitus
innixa operetur . Sed fi voluntas non iequendo lumert intelleflus cemere
ruat ad faciendura femetipium ultimum finem fui amoris , ne- que
hoc confequetur . Nam voluntas non poterit fe com- pefcere , non poterit
acquieicere in ilio iolo objeflo . Etenim mentes creatae debent fe
cognolcere ut finitas , & ideo terminatas , & deficientes ; ifta
cognitio elt ita ab ipfis inleparabilis , ut etiam invitae debeant
illam femper habere , cum fit propriae eflenriae , & naturae.
In ipfarum termino igiiur iitae mentes , relpicientes pro- priam
deficientiam , hoo cfl: proprium niliil , ifte abifliis nihili , Ulas
horrore perfundit , uti illarum effe deltruens. Itaque ne ad iliud
barathrum ruat , alio Enti uiniten- dum eft illi , a quo illud vacuum
nihili ab ipfa infemec fugiium , repleatur , repareturque . Et ita hoc
aliud effe, 8c non ampfius rpfa , erit terminus fuae voluntatis .
Sed iftud «fie cum non fic iilud fummum , infinitum Ens , a quo
ipfa mens femet averterat , erit atiud Ens crci. tum ; fed poftea
agnolcens in illo eundem terminum , 8; ideo idem illud tam exofum nihil
ab illa in femetipla effugitqm , eft illi opus , ut ad aljud Ens creatum
, cui innttatur , tranfeat ; in quo cum ei accidat idem , quod in
primo , tranfit ad aliud . Ec ita objefta voluntatis femper commutabuntur
, ea minime inveniente ilhim nl- timum finem , qui debeai illi fuum
fulcrum , iuamque quietem praebere . Ideo mundanae tes nunqtiam
expfent noilras cupiditates . Ideo Aiexander poft acquiiinim pe- ne
totum oibem terrarum , querebatur tantos mun- dos iuperefle , in
quos.fuum imperium extendere non pofier . Ifte ccecus amor mentis erga
feipfam , ifte impetus volun- C tatie. Oigitized By
Cooglc f xviir. tatis faciendi feipfam uliimum
finem fui ipfius , eft fom, origo mali , iui6 omne malum , quod fit in
mundo ; Nam cum Detts lit fupremum , infinitum bonum , jpfe fiw lus
potell explcre defiderium voluntatis crealae , qtiae in illo Iblo poteft
invenire fuum firmum , Bc perpetuuni fukrum . Nam cauia appeientiae boni
in omni volunta- : te eft , quod meni creata fentiens in femetipfa
fuam deficientiam , fuum terminum , nittlur , ut fupra duSum 1 eft
, fuper aliud Ens , qtiod illa credit pofle iftam fuam. dcficicntiaui
fupplere , Sc ideo cfle ipfi bonum . Sed quait- do voluntas Entc creato
nititur f ut fuo ultimo fine , Sc fic ut fiio fummo bono , cum illud
aplum ad fe fu- ftinendam non inveniat , jam non erit fuum bonum .
Hoc cns ergo , qttamquam bonitm in femetipfo , refpeitu VoliuiUtis erit
malum , quu ab ipfa ufus iftius Enlii perverfus fuit . Et ita ifta
voluntas erit auctor mali , qttod ut a fe fola pioficifcens , comra ipfam
Iblam habet luum efleftum , & refpeclu ipfius erit malum , ut
infra Ei diftis vidcrc licct . Primum Dcum non eiTe suflorem
mali , fed illam volumatem creatam , quae ufutn boni pervertit tota
penitus adhaerens illi bono ( h. e. finito ) quod illam fuftinert non
poteft . Et hic eit notandum quam gravis , quam ingrata erga Deum fit
ifta perver* fio voluniatis creatac , quae Cum a Dco creata fit
tan- tae extenlionis , taniae amplitudinis , ut quafi «nmenfi- tatem
Dei aliquo modo adumbret ( ut fupra vidimus ) , & hacc gralia illi
concefla , ut fua vi , iiia amplitudine fuperans omnes res creatas , ad
fuum faftorem , qui fo- lus tamam cjus vim cupiendi potcft explere , 8c
iic in illo qiiiefcere , ad fc fuftentandam fe volvat ; rantam fuam
vitn , lantum conaltim in nihilum creatttrarum ve- lit difperdere , unde
fine vi , finc vigore , & in nihilum praecipitaiam fe invcniet
. II. Deum niliilomiuus efie infittiti libeium , qua.mquaiji
auflor auQor mali non 'fit , nec .efie paflit . Nam cum
il- h indifferenlia mcntium creatarum ad bonum , & ma- Ium (
quae maxima in illis habetur , non confiftat , niii in iaciendo ultimuni
finein lui amoris , vel Deum , quod - eft bonum creaturae , vel
fcmeiiplas , quod efl malum. In Deo ntione dignitatis objeiti , h. e.
ipliufmei Dei ) illi duo aBus tam oppofiii in crcaturis , h. e.
faciendi ultimum finem Deuiu , 8t fe ipfas , dico in Deo funt uaus
, & idem aclm . Et ideo in hoc aflu non poieft dici Dcum piivatum induTerenlia
, led indiflcremiac in hoc ailu non efle locum. $ cura non duo , fed unus fit
, vel fii unus , qui duos creaturae aclus comprehendit . III.
cum indifferentia , & ideo libertas mcntis crearac drca bonum , 5:
malum iit inter duos aclus , lcilicec amotis Dei , &: fui fuper omnii
, Si ifta mens a Dco cogeretur amare. Deum , jam non elTet indiflerens ,
& idea non libera , quod comra naturam fuae voluntatis foret ,
itaut ifta polentia in illa dcftnieretur , & ita nul- Iik amor in
illa , neque fui ipfius relinquerelur . Elfi in mcntibus beatis
valuntas non poteft a fummo bono fcjungi , hoc evenit , quia quando in
illa erat libenai indiffercntiae , hoc eft inhaerendi Dco , vel
fibimciipfi, ut uliimo fini , cum Deo inhaererc ipla volucrit ,
quo- modo poflet ab ipfo amplius feparari ? Illa in aclu indif-
iercntiae cum elTet in pcrfefto aequilibrio , voluii lancem fui adlus
verfus Dcum pcndere , idco quomodo amplius poterit in aliam pariera
illam. defleilere ? In ifto aflu illa cum fe a lumine intelleclus duci
fiverit , in Dea in- venerit illud forlc , illud infinitum objcilum fuomm
de- fidcriQnim , quod femper , & continuo illam fuffentabit in
fua deficientia , quam uti tcrminata , debet femper in femetipfa fentire
. Ipfa voluntas indefincnler fovebit fuum proprium araorera in ifla
eleclione , fibi corapla- cens in illa , non obftinationc , fed
conilantia quia per- jetui videt ulile Sc bonum fibi ab illa pervenicns .
Et (XX.) quis poterit unquam rumpere iflam
catcnam utilis , & boni , quae mens continub experitur ab ifla fua
tam re- £la tam rationi confentanea inliaefione ! X' converfo C
voiuntas in ftatu fuae indifferentiac lancem fuae inclinatitmis , crga
femetipfam pendere fecinet , fa- ciendo femetipfam ftium ultimum finem ,
unde fumet i[- la auxilium ad refurgendum , ut fummo bono inhae*
Tota fua vis ab ipfa in ifta dejeflione eft collocata , jam
fubfedit , unde ergo eliciet illa iftud auxilium ? Imo ma- gis , magifque
eruet l femetipfa novos impulfus ad iflam luam ruinam . Nam idem impetus
proprii amoris caeci, Ali ; bilem fuggeret , & iu illa
diltraila inter dcliderium fuae obftinationis , & judicium tiii
intelleetus negantis pofftbi- litatem iftius tui defiderii , cogiiur uno
eodemque a£lu negare , quod appetit . Inter quos duos tam oppoiitos
airus ipfa voluntas magis magilque fc , & fuam hberta- tem imtninuet
, itno in nihilum reducet . Ita Lucifer in fuo illo Ponim fedem
menm in Aqailane , & ero fimilis Aliijfimo , dico in iilo fuo primo
a£lu , cum amorem erga leipluin a proprio fenfu interno , qui ni-
hil , nili lemeripfum illt fbggerere poterat , & non at>
inrclleflu , qui exccllcnriam Dei ilii demonftrabat , fe duci maluiffet .
ab ifto primo a£lu orta elt ilLi in lecuri- do a£tu obftinario fultincndi
, quod in primo a£tu elege- rat , quac quamquam lumen intelleEtus
viciffer , non ideo iftud definit mentem Luciferi continuo vellicare
ofteii- dendo illi excellcntiam Dei fupra ipfam , & idco illam
fimilirudinem effc impoflibilem ; & quia Lucifer illum fe- qui noluit
, illud lumen non amplius illi ad confolatio- nem , & gaudium ( ut
mqnribus beatis ) inferviet , fed ad illius delperationem , 8t odium
contra Deum augen. dum , Sc
idt-5 fua voluntas femper rorta , fempcr diftta- fta , unde fua libertas
coafla , in fervitutcm redafta a propria obllinatione invenietur .
Sed iltud exempium Luciferi nos ducir ad aliam demonflra- tionem
necdfiratis indifferentiae in meniibus creatis . Natn. cum ulqne adhuc
ifla neceffitas vila fuerit in natura vo- luntatis , feu libertatis
ipfius mentis , iine qua jam mens elfe defineret . In praelens videre
licet confirmationcin iftius necelfariae indilferentiae in magis antiqua
, magis indubitabili , magis autentica omnium Hiltoriarum , quae in
toto orbe confeftae fuerint , dico in noftra lacra Scri- ptura , quae nos
docet Dum nullam mentem fine hac indiffcrentia crcavilfe . Nam puri
Ipiritus , ut Angeli , Pc Dosmones , habuerunt primum Itatum iltius
uiiUll-- remiae , per quara illi fummo bono , itti fibimetipfis
tan- ( XXII. ) tantum adhiefenuit . Iia etiam
animae duormn noflro- nim Promparentum , in primo atlu illarum
creationis ame primum illanim peccatuin . Et fi poft peccatum iiaec
indifferentia qua parte ver°it ad bonum h. e. ad Dco inhaerendum in ipfis
, ut in Lucifero , 8: malis An- gelis , extindla non fuit , tam debilis ,
tam vulnerata in ipfis remanfit , ut fine aiutilio gratiae repatatricis
ad Deum afliirgere nunquam poffet , ut clarius infct videbi- tur .
Quod faclum tam conflans , tam generale circa in- difieremiam in omnibus
mcntibus creatis , etiam demon- ftrabit 3 poftetioti , talcm
indiflerentiam h. e. ad bo- num , 8t tnaltim efle de natuta , & eflentia
mentis crea- tae , itaut illi adimi , mfl a lemetipfa , non pofiit .
Nam cum Deus fit autlor naturae , quando videiaus aliquod
attributuin femper , & iuvariabiliter affinum alicui rei , crcdere
debemus illud efle infcparabile ab ipfxufmet tei natuta , & effentia
. Eifi in anima Chrifli ifla indiffetcniia ad malum locum non
habuit , ftiic in caufa illa arfliffima unio Hypofta- tica ad quam a
Divino Y«fc-> «™ femetipfb fuit a & fumpta , per quam primus aflus
amons erga icmetiplam, ab illo erg» Deum non potuit (ejungi ■
De praefenti ftatu mentium humana- rum , feu animarum . ,
COnfiderando mentes in femetipfis , jam vidimus fu- prcmam mentem
perfedtilfime liberam manerc , quam- vis indifferentii ad malum in illa
locum habere non poflit , cum idem aftus amandi fcmetiplam fupet
omnia, in tjuo omne malum confiftit in illa iuptcma mentc flt
pcrfeflifiimum bonum . Vidimus ctiam mentem crcatam non potuiffe creari
fine indifferentia ad amandum fcmcripfam iiiper Deum m ■ fuo
( xxin. ) fuo prlmo a£!u a feipfa elicito , nam per
hoc deftru£U foiflet . Ui etiam iftae ntentes cum in primo
aclu ad amandum. fuum Creatorem accefiilfent , quamquam in Aiiibus
le- quentibus ab ifto amore non potuiifent recedere , non ideo
minus libera: , imo magis , quam in primo Actu il- larum tam urilis
Eleftionis remanenc . Supereft ut Mentes Corparibus addiitas hoc
eft animas , ut in praefenti noftro ftatu eas efle experimuf ,
exami- Omnibus notum Indifferentiam noftrae voluntatis, qua
par- te ad bonum inclinare fe deberet , in nobis lumme de-
bilitatam , & infirmam , & e contra qua parte Bd ma. luin tendit
ut alterius viftricem experiri . Omnes Infi- deles , omnes Ethnici in hoc
cum nobis confcntiunt , per omnium ora volitat , illud querulum Axioma
Vide» nttliora proboqae , detcrmrii fcquor . Huic noftrae
infelicita- ti , etiam adiungitur illa infitmitatum noftri corporis,
per quas anima noftra infinilis ienfibilibus aflli£tionibus quo-
tidie fubici ie experitur. Inter muita dcliramenta ad encogilandam
eaufam hujufce duplicis infelicitatis animae noltrae , duo videntur in
la- pientibus Mundi magis viguiife . Untim , eft illa
hypothefis Mctcmpficofis ad lubitum Ibm- niata, cui caeca fidc crcdcnduio
(bret , dico eaeca , ijuia jfta fldcs fnper nullam antiquam non
interruplam , 8; tonftamem traditionem fundarctur . Cui addas iftam
hypoihcfim mutlis infolubihbuj diflicultatibus obnoxiam efle . Nam ii
Deus noftras animas in poenam Pcccato- rum carceri noftrorum corponim
addrxuTel, quac iplac in alio Ideali Mundo ( ut iila vull hypothtiis )
commifif- fcnt . Pcr hanc pocnam iilis infli£iam Dcus illas poluil-
fet in ftatu , jn quo magis , quam in primo ad com- mittenda peccata
obnoxiae foreiit . Quod effer facere Dcum auilorem mali . Et fi illae
animae in illo primo ( jtsrv. ) ipranim mundo in
malum ceciderunt , quamquam tnnc non adhuc gravatae non debiles effeflae
a praefenti no. ftro corpore , quomodo i!Hs pofiibile foret ab illo
malo reliirgere poitquam illi primae earum maliiiae ifte novus obtx
adiiceretur > Secu:idum deliramentum primo longe abfurdius , efl
illa impia nequifltma , fubdola hypothefis Manichaeorum , per quaro
Antideum neicio quem malum , Deo vero op- ponunt , ita ut himc ut boni ,
illum ut mali auftorem eltinnere velint . In qua hypathefi praeter
ablurditatem ficlionis in prima notatam videre licet illam ineptam
ad caulam noftrae inieiicitans cxplicandam . Nam fi Dcui bonus non
potuit compefcere mala ab illo malo Deo in nobis produfla , debebat
potius fe ablrinere a nos crean- do ne pennitreret facluram fuam ab alio
difiormari . Et fi mentium crcatarum aliae beatae, 8: ideo totae
bonae, in totum feltces , aliae damnatae , & ideo totae malae ,
totae infelices efTeftae , in illorum hypothefi , nuncma- tum viciffe
bonum conlequi oporteret . Haec viciffitudo dominii , quam' fit abfurda ,
quam oppofita naturae & EITcntiae Divinae , quifquis viilere potcft .
Sed ineptiae iilius hypothcfis , cum & dofliffimis viris maxime a
San- to Auguilino jam explofae fuerint , non cft noftrum in illis
immorari . Eo magis , quod illius dcfenlores eam dLfcinleie parvi pendunc
, fcd illorum conatus eft ad la- befiffandam veram caufam noftrarum
infelicitatum , quae a prava noftra voluniate tantum ortum habucre ,
nam humana fupcrbia dum a fe amoliri caufam mali nititur,
ExpiJfis ergo tam male alfutis fiftionibus circa caufam mali ,
& ideo nofirarum infclicitatum , oportct veratn oltendere .
Ad Iioc facicndum uti ad omne vemm in materia fa£K eruendum
oportet, rejeflis omnibus Hypoiliefiuus , omni- buc humanis "
hgmentis , fadlum iplum cxaminare ; & Olgiiiztffl D/
Google quii omne faflurn a catena alioruni faclonim
dependet; opus elt iftam catenaro profequi , ut ad principium ,
& idci ad caulam iftius iafli perveniamus . Catenam fa- ilorum
eandem efle ac illorum Hiiloriam , liquet . Fa- itum ergo eft , nos
homines illis duplicibus infeliciiati- bus obnoxios nalci ; ab Hiftoria
ergo nortrae generatio- nis , caulam hujus fa£ii eruere nos
oportet. Hanc Hiftoriam nulla natio , nulla tecta , nulla religio ;
tam antiquam , tam authenticam , iam non interruptam, uti noitra ,
poffidet ; ad eam igitur nobis opus eft ut recurramus , ut in illa
principium noftrae generationis , & ab illo caulam noftroruin malorum
difcere poflimus . Et quis tam vecors , tam mente captus , iftius
Hifto- liae fidem in dubium revocare poflec : Imperia Afliro- rum ,
Medorum , Perfarum , cum iuis legibus , annalt- faus , religione ,
perierunc . Sola noftra Hiftoria ab ori- gine Mundi ufque ad nos ,
inta£ta , inalterata , non in- tcrrupta in noltris iacris Libris a Populo
Judaico lerva- tis , pervenit ; quorum conlervatio ottendit ipios , ut
a Deo nobis diSatoa , ita at> ipio per fuam Omnipoten- tiam
fupra omnem comunem rerum viciilitudinem nobis fervaros fuifle . Nam
quomodo potiiuTet populus totiei in duriifimam fcrvitutem tedaiius , cui
facra tocies in- terdicta , femper omnibus nacionibus defpeflui ,
numquam aliis imperans , eujus. civin* , & jemplum in
q>io> omnia lua Archivia , omnts Gencalogiac , oninia afla
authentica , omnia licra lervabaniLir , totics diruta a fun- mentis ,
& flammis mandata fucrit . Dico quomodo po- tuiilet ifte populus fine
ipeciali Dei auxilio iuos facros libros , luos annales iupra omnes
triumphantes nationes, quae omnes fuas traditiones ut dixi , amilerunt ,
folus iervare ? Ec poftea ab eo ipfo , quaraquam invito, nobis
perventi , ne cui in mentem cadere polfit illos a nobis fiflas , cum
illorum depofitarius fuerit idetn. ule populus tam nobis inimicus t Sc
infenfus. ( XXVI. ) Iftj Hiftoriae ergo, ,
antiquae ut Mundus , nobis pervcit- tac per cotubnrem , & numquam,
inierruptam traditio. nem per totun» curfum annonun fex mille ,
firmiffime' vidctur irmixa fides > quae ei praeftari debct ; co
ma- gis , quod nullum abturdum continet , & mirabili paten- mmc
moiio omnem nodum hujui jacti folvat > & ex- Ab ifta ergo.
doccmur , Dcum poft creatum univerfum Mundum , creafle Adamum ad imaginem
, & firoilitu- dinem liiam , uti & Evam illius uiorem .
Subieciffe illi omnem terram cum fuis viventibus.. Pofuifie eos »»
amacniGimo Pomario , ut ejus fnitlibus. vefcerentur . Ve- taffe iUis
unanl iblam arborem , ne de ejus fiuttibus co- jnederent . Et quja erant
ad imaginem , & fimiliiudmem fuam , Sc univerlae Terrae mandare
debcbant , cos re- Sos , & fine ullo malo , neque defeflu animae vel
cor- poris creavit , Bc ideo nudi vivebant fine ulla embefcen- tia
, nam in illis non erat malum , neque corporis de- fcflus , de quo erubefccre
potuiffent ■ Diabolus feduxit Evam ut coraederet de illo VEiiiii-'» 1
^**-! f"SB"en- do ab illo fcieniiam boni , & mali eam
haberc jatuuTc, & ideo Deo aequalem evadcrc : Eritts fism Dii
fiiintct bmum , & mdum . Illa poft comefum fruclum , indu. xit
Adanj ut idem facerct ; fhtim poit illam mfraflio- nem diviui praeccpti ,
erupir in illis crubefcentia fuac nu- dii.itis , & ideo ambo fibi
feceruiit ptri^oinata t foliis irbornro aii tegendum fua pudendl , In
-|»«iam illorum deliai , hoc clt mali , Deui ejecit eos ex illo
amaeno Pomario , & praedixit illis omnes labores , &
mortem, quic ab ipfo deliflo cis fuperventura erant . £x hac
..hifloria fuuus piincipio noftri far-ri Codicis fcripta , Sc lucideutius
in aliis cjuldem libri locis explicata , confi- derare oportct ; quoil
illnd «ririj fnut Dii , cujus blan- ilitiis aCL-ili tlli nofiri
1'rotoparenies , a creatione recen- tes , malum in Mundum intrufeie ;
nihil aliud fiiit , f xxvn. ) quim cortfufio
ideae Creatoris cum illa creaturae , ficut ipft eianc ■ Nam memi Adami ex
nihilo erutae , exer- cendo intelleftum , ideae primura obviae fuerunt
illae , fui ipfiui nempe , & Dei . Ulius , quia corjfria crat ;
hujus " nedum propter confcientiam , quae cominui ei fuam
pro- priam deficientiam fuadebat , ideoq; illatn animadvercc- bat
ut repraefenrantem eum , qut ipfam creare , quo- tidieqUe confervare
pottiiifel ; fed etiam in primo [uae creatiunis moniento , clari ,
explicite , ac dire£[(: intclle- flum cognoviffe Deum , utpote ab illo
perfcfla ratione praeditum immediate creatum . Exercendo poftea
volun- rstera , primus a£tus , nulli dubium , qiun fuerit illa
naiuralis propenfio trga femetipfum five amor proprius cuique menti
infitus . Ifla ergo voiuntas , fivc ilte amor propiius , eodem tempote
quo fe exeruit , has duas ideas , quibus innici potuifiet , ab intclkau
habuit , Vo- luntas veri , cum in hoc fulcimine regi debuiflct a
vc- n unione quam tnier fe hae duae ideae habebant , ab ilk
fcjlicet neceffariae dependeniiae crcatucac a fu- prenlo faclore , in
«jh» fuum reperiffet verum fulcruia ( quia femeiipfura amando , eo magis
Creatorcm fuum, atque Confervatorem quis diiigere debet ) temere
utram- que conjurixit , ac fi effeni ejufdem naturac , 8c iden-
titatis . Et hoc pafto creatura fibi blandiens , Deum pot, fe'fWri.fe
«edrdk . - - En igitur primui error in Mundo , 8c una fimu!"
ongo pec- cati ; itaut difcerni nequeat , uter primum fibi vindicct
iocum , alteriui cum alter caula fuit . Nam hinc dici poteft , amorera
proprium f_fle , qui halce duas ideai lila falfa ur.ionc , uuaoi t
tcntiam cognofccndam , ac ei veluti noftrorum deflde- riorom iini
innitendum , in fuperbiam a nobis veriitur illam , ut ea folum obleflemur
, eague ut aliis ingcnio praeftantes videamur. Sha- (
XXXI. J Suiroe (*) mari magno tutbantibus tcqxats ■eenrit
E tcrra magttum altcriui jpctlarc labarem/ Non q:iia uexari
quemquam eft jutfnda noluptat , Scd, quihm ipfc malis carcas, quia.
cernere Juave tjt, Cortcupifccntia ticiilurum. potdl ilici rivus
antecedetitrs, im- ptlkn; nos v.tnit.ttt: d!c fcienies ioiinm & malum
, ut formcmus icilicet ilhs fitlliis , atqne pemiciofas fcicntias
vcluti M*;;iam , Sortikgia , Altrologiam , quam Judicia. rijm appdlanr ,
Divinationcm &C Sc illas vamflimas Alchimiae, virgukte divinatoriae
Stc. quibus addi poflent etiam illae invdiigariones, & inventa
ordinis, quo Deus creavit , rcgitque Mundum ; & eorum qua; iunt in
Lu- na , Jovc , Saturno , aliilqne Flanens ; qnid fint Come- tic ,
qnid Elementa , & alias htijulmodi inancs curiofi- tatcs, dc tjtiibus
jnre Xenoplion (li) Socratis nominc, dicit: Isidcm eir:.m { ktino cnim
fakcm Icrmone brcvitatis cauf» verba ejtrs whibco ) qui lie rerum omnium
itatura folHci. %"^Tc^^^Vl^Ju 'fcVpt 'Z vsrt , nlis ntba
untquam' movert : bts emnia tum ortri, tum intcrire ; aliis nibil umquam
, ncc ottsm , ncc interU ti. Praeierca de his illud quoquc confidersbat ,
utrum pc- rinde se illi , qui rcs bumanas difcunt arbitrantur hoe
quod didicere , lum fibi tum aliis , ~ quibufiumque velint , fe fa.
— fic & illi, qui res drvittas (--—'- fe , po/lca quam
cognoverint , quibm r. fingula fiant , cffciluras ubivelini, -j
jperenr , que babcitnt fcire tantum, qua patlo reiutn
hujvfmoii fin- '£ fimilia . An e/ufmodi quiddam
ne quidem jperent , fa cmpirum ■vkijfitudtnes , aliaque , fi
quo fii opus , l ' ' n jperenr . gulas fi.mt, De illis ignur qui
haec traiiarent , bujufmodi profcrcbat . Talis
(*) Lucnt.lib. ...dcRcr.Niltir. (l>) Lib. i.
Mctuor;LliiiULQ £tlit- PjriGen. Jolittnd^ Lcuticbvii Amctlttrni.
f xxxn ) Talis concupifcentii pfaetere» nos aJ avaritiam
impellir, cupiendo per ipfam divitias , & quam raaxime poflu-
mus , boria hujus Mundl , quac ne quidem defideiium noflnim explent.
. Concupifcentia vero camis, cft illa inhaefio fenfibus
exter- nis , qoi perpetui mentem noflram trahunt ad volupta- tes ,
Sl oble£lamenta Guftus , Odoratus , Auditus , ac raagis ad ea , quae
proprie carnis dictuitur , quinquc denique fcnfuum cotporij . Qui haud
mali ob ufum , *■ quo- a Deo nobis donati luere ; licuti ne quidem mala
I efiet voluplas , quam ab ipfis experimur , fi eam ulti. mum
nollnim finem tion emceremus . Ac quia ipfi pofl: Adami lapfiim , non
amplius intelleflus luraine , quod obfcurarunt , reguntur , nos fuis
voluptatibus folum oc- cupandos impcllunt . Explicita mortali
concupifcentia in Adamo relifla poil pec- catum , fupcrell nunc videndum
, quomodo ab co ad nos omnei permanaverit , ac una fimul cum ipfa ,
in- firmitates, dolotes, univetfae dcnique corpo/eac aflliftio-
Ad hoc infpiciendum , nullus conatus , oulla demonliratio opus
cfict , cum in omnibus cafibus peculiaribus expe- riamur , fateamurque .
Nam fi vivere inordinate , in temperanter , difiblute , alicui pedagrsm
attnlerit , qui motbus articularis inde ab eo ad ejus poftcros
ttan- lierit , hujufmodi tranfitum in dubiom non vocamus , nec
admiramur , fcd ftatim ejus , ut morbi haereditarii, necefiitatcm
agnolcimus . Idem contingit in calculorum morbo , peeloris , venereo
&c Quoad vitia vero , ieu mala mentis ut funt concupifcentiae , quot
gcntilitia in Familiis lempcr liabita fuere , Sc nunc habcntur }
Qait- diorum afperitas , Tarquiniorum fupcrbia in omnibus in-
notelcunt Hiiloriis ; fcd quid plura? nd integtas ufque Nationcs
pcrmanare . Cui non patet
Graeconun infideli- tas , Punkorum pcrfidia , Afianorum moUitiei ; &
de pravo (' XXXIII. ) pravo
Creterdium ingcnio , illt Pocu a S. Paulo citanw, cicn : Crtttnfei
mtndatti , vSntrtl pigri , mtUe ttftitt . Quid igitur mifum G dcpravaiu
noitrorum P.-atoparcniura menubus , carponbufque , ad nos omnci eorum
nula , um mcntis , / GfJoglc. f XXXV, )
hujus inordlhationis illos puderet , camque contexsrerit. Exindc
prima defeclio proprii corporis ab iplis Piui;e- nitoribus . Quae lamen
longe major in gentr.ubriis dIi- lervatur adlu , qui tanta corporis
perturbalione fii , & ab eo vehemeniius ad animam tranfit , ut eam
tunc quafi phrencticam coniiderare . licet . Unde dnplex illa
perturbaiio , nempe corporis , & aniniae efiecit , ut De- mocritus ,
Hyppocrates , Galenus , omncfque tam vete- res , quam recentiores Medici
, hunc ailum , geneialcm convulfionem , & Epilepfiam appellavcrint .
Et Alexan- der per hunc a£lum , luae htimanitalis infirmitatem no-
fcere fatebatur - Cum per hunc atlum igitur ita perturbatum , ita
incom- pofitum , poft peccatum generaius fit homo , quid mi- rum
fi. ejus corpus necefiano corrupium nafci debuiffet l Hanc
concupifcentiam per generationis aftum nobis indi- tam , Nutrices in
pueris magis confirmant , adaugent- que iliis lafcivis bafiis , a quibus
eoncupifcentia camis teneliulae aetati vehementer imprimiiur ; illis in
parie- tem puliationibus , & in quodvis aliud corpus , undc
matum fenfit infans , vindjitae fpiritus in eo alitur : aliis quibufqtie
modis , per quos Magifter meus Grego- rius Caroprefius , omnibus leprem
peccatis rnortalibus eorum mentem imbui , oitendebat . Exafta vero
pueritia , omncs , qui nos circumftant , quid aliud agunt , & couamur
, nifi 111 nobis concupilcentiam magis , magifque incendere ? Datur
nobili puero bonus Reaor , fed ifte eritunus inter tot , tantofque alios
, qui defttuent , quod ipfe aedifica- re vellet . Et mhilominus ifte
bonus Keflor , quid in eum boni inftillabit :' Urb.initates , honorii ftimulos
, omne denique mundanum bonnm ; led ncmo enm allo- quitur de
quaerendo vcro bono , nempe Deo , pro fua- E Z Rtfpon-
( xxxvr, ) Refponfo tribus Baelii
difficultatibui. POftquam praefenteni noftrarum raentium
eorporumque flaium agnovimus , & exinde veram cauiam infirmi-
tatis noftrae volunratis ad bonum , tum fuae inclina- tionis ad malum ,
aliarum duarum Baelianarum difficul- tatum contra divinam providentiam ,
vanitatem often- demus . Cur fcilicer Deus creavit eos , qui damnari de-
beant ? Et cur poenac reproborum aeternae ! Qiiibus ut refpondeamus ,
etiam ejus tertiam qurrimoniam adiungemus , hoc eif . Quare nos
impeccabiles non crea- Verit: Cujus futiliias , quamquam alibi oftendimus
, hic tamen , eam aliis adneclendo , eo ntagis patebit . Quod ad
hanc igitur , videlieet : Quare Deus nos pecca- biles creaverit ?
exclamare cogimur . O fuperbia huma- na in quam demiflionem , in quantam abjeftionem
te- ipfam redigis I Tu in illo trlth ficut Dii , Deus eSe vo- tebas
, 8c nunc in viLem nuierinc conditionem te in- tuere coniendis quo luam
pravitatem excufes . Ergo nec libi eleflio nec voluntas eife velles , fed
inflar purae machinae abique principio in te , & ex temetipfa ,
ope- randi ? Quod ad alteram , cur Deus nimirum creaflet te , qui
damnandus ens ? En aliam abjeflionem prima viliorera , fcilicet velle ex
nihilo non eduftum fuifle ; cum ultimum omnium viluTimum fit non efle .
Sed elto tihi minus malum non fuifle. Ergo tu Dei pr.id;iu«i:im
irtro ! t -i„jrj ea parte tanium aifeftas , ut ei infultes. ? Sed cur non
ufquequaque ? Deus enim quoque praeviderat fore te illum , qui lua fola
voluntate damnari voluiffes, ejus munera , omnefque graiias refpuendo .
Ergo cur Deus in nihilum te relinqueret , quem ctiminofum , Ibntem-
que in fua mente viJtbat , ideoque illa , quam tu gnt- tiam credis ,
indignum ? Hoc non crat infortunium , ( XXXVII. )
3uod ttbi aliunJe venllTct , fed illud a temetipfo par»; i , ac
tutc ipfe voluilii . Sed ut tertia evanefcat objcclio quoad poenaruro
aetemi- tatem , ac pariter ut penitus concludatur reiponfio hifce
tribus querdis , quas ranrum reprobus aliquis in me- dium' proferret :
Demas Deum ufque eo defcendere f ut huic rationcm fuam probaret , ac
propterea ei di- Quod ego te impeccabitem non creaverim quereris:
id pe- rinde elTet , ac fi tuie voluntaiis me finem uliimum fa-
ceres : peccatura vero temetipfum . Si igitur ribi jam adulierium aliquod
commiffuro dixiflcm , ui me tuorum defideriorum , Sc non re ipfum ,
uliimum finem faceres, negafies utique , pravam illam tuam
concupifcentiam fe- cuturus . Quod & reipfa probafti , quia ego
debitura , imo veram utilitaiem tuam in faciendo me ultimum tuum
finem , & non te , non deftiu te monere , urpote qui non mihi
inhaerendo , in malorum bacathrum niif- ies . Hj; fatis fuperque le
monitum voluit itle ftimu. lus quem dum peccare msdiiabaris confcienriae
tuae in- didi .- ergo lu iili obiiilens , impeccabilis elL - noluiili
, Idemque fuit quoiies peccalH in gratiae coniempium , cujus te
participem reddebam eo ltimulo , cxciiar ; qnamohrem ifta pocna
fenftis cft ubi a temciipfo . Illam damni , carentum lci- Iicet mci , «
qtwjnr vnliTii 1 ; tlanus pjtei , relpucndo tneum aunlium , faciendo ic
ipfum ulumum nnem , ac res, & bona Munc.i , cjuae fpeiabas tibi
fatisfactura . Si jpiiir Ipicvilli nic , me abjccilti , c.ir quercris nic
abs te ncn pnlTilc-ri ) Ergu tu icmei in tot , lanufqae poe-
Cuni ailem irjiena iinperium q.iod in te tfuie illi d;di- fti ,
acquiJieril , cur eo quaens a me iilam Ipohari 3 . Scd efto i]iioJ epa
vehem ; nur; quaero al« ic , an fruj fa;irc veiis ? Ccitc quad non
, relpr.ndcbis : cicmm in lali ftaio curr. te ahjccilfes , recelbtio ila
rcipondere jJebcs quandoquuiem , Ii uun oIitti hjk jn ptrfcflo m-
(■; S. V.irJIT. ir, Ep. 'ol.rin. np.4. fub ijm cfi Aiwr , fMtw al
, etol ,Uf„.„ ,™ ( f. ) IUIU TbS. diflerentiae
aequilibrio , vel m ' e , vel te tuoram defide- np/um finem ultimura
faciendi, lancem nihilominus ttiae eWLon.Jad tcmetipfum impuUfti , fc
conlequenter ad res mundanas , «que corporeas ; qualc robur nunc
am- plius m te remanet efierendi lancem iliam , ut in par- rem meam
potius propendeat ? Imo tute ipfc extinxi lh Hbi vim omnem , omnem
voluntatem redeundi ad me. Nam fi in primo aftu pcccandi ad tc indinare
ma Ittifti , in fecundo , huic tuac inclinationi , cbltinationem.
adjtciens fufiinendi primiun , uti faftarn abs te - in ter- Mo,
obliinationem fecundi , ac ita in omni momento- novam femper
obftinatMiiem. addens , ilia infinite fortis' ac aiuturna erit in.te.,
Iblaque propterea. voluntatemi cuatn occupabtt . Nam tu ncc amplius
leirjfum amas «que res Mundi , imc- eas , teque, tamquam poenu! nm
tuarum caufas odio profeuueris , ac prlfercim mey 7 «tinflum V1 dere
vdies ; itaut hoc t,bi folura il „ r™ 'f' am> ■ Sed 9"°™do me
conficere , Sc conlumere poflim J Et f, id accideret , non ideo te
tuis poenis eximeres. Ql,* crgo r „i„ ne p oei „, tuic fi nem
Uaoebunr., tc aflum illum carum euutm infpcnfi.n pru . fequentc ? Si
aeternus Mc tuus aflus, aeterna quoqua poena tua.ertti, Pofiquam
iftarum ohieaionum.cqnjia diviharn Providentiam; niUUratcni oftendtmus ,
huic lermoni tinem faciamus apenendo , cogirationes ipfas , quibus iilae
objeaiones inmtuntur , nobis utilitati fore , fi £ i s non ut
difficul- lattbus ad infuhandum Deo , fcd ut mediis ne eum of-
ftndamus , aut ut commiifam offenfiim cmendemus uta- Si igitur
impeccabilis effe velis, pcrfeaionem hanc, ne ti- hi a tuanatura elfe
citpia-;; liip.-il.iilimum t -,iiin loret hoc deftderium , velle nmwum
elfc Deo fimilem . At quo- nes a concupifcentia tua verfus res crearas
impelleris fac tibi in mentcm veniat , quod iplis imbecillioribus
:xplendis tuls defideriis , tu praecipitatus in miferiarum
abyffum invenieris ; ideoque tunc ad firmum fuicimen, verum folamen Dei
eonfugias , oportet . Sie lacieni in omni aflu , ad vitae finem ufque te
non peccantem in* veneris , vcl faltem graviorum facinomm immuncm ;
ae «tiam poft mortem , impeccabilem , fi non natura , fed illa
quadam gloriof» neeeflUate, quun tibi tua reflantio virae quaeGvii,
concupifcentiae viriliter obfiftcndo. JJt autem tibi contra iplam
conduplicetiiur auxilia , unanl maximam acternae damnatiDnis miferiam
meditare , in Cm ipfamet concupifceniia, tc praccipitem dabit,
qui» via effugies ilkm , & non eo vano , & delperafc»
deGderio deprecandi , dum pateris eam , quam tute ipfc tibi coraparafti
. JJt autcm poft eomminum peccatum refipifcas, bonuni tibi erit
optare, tc nalum non fuifTe , qui tam maximi m. grarus Creitorem ,
Confervaiorem , ac Redemptorem taium offendcre debebas . Quia hoc
defiderium etfi effo- _ flum deftruenui ic , habete minime poffit ;
habebit u- rorem illius , atque hine placandi Dci ad vcniam
tibi: fcd fi hoc defiderium, in alteio mundo expeilabb haben- dum,
nedum inutile, fed vanum , defi) eatumque perin- dc, ac primunr,
cxperien. F I N
/ S. Principe di Scalea, marchese di Misuraca e barone di Morano. Francesco
Maria Spinelli, principe di Scalea, Scalea. Keywords: bonum, ‘il bono’ the good,
filosofia degl’antichi, vico, doria, la filosofia degl’antichi. Refs.: Luigi
Speranza, “Grice e Scalea” – The Swimming-Pool Library.
No comments:
Post a Comment