GRICE ITALO A/Z S SE

 

Grice e Sebasmio: la ragione conversazionale della classe romana – Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. Sebasmio is a philosopher mentioned on a list of philosophers belonging to the Roman aristocracy. SEBASMIO.

 

Grice e Secondo: la ragione conversazionale della gnosi romana – Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. According to Ippolito di Roma, a gnostic who believes that the world is divided into light and darkness. Secondo.

 

Grice e Secondo: la ragione conversazionale del cinargo romano – Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma) Filosofo italiano. Tacito. A Pythagorean, he acquires the nickname on account of a vow of silence he takes. Although some regard him as a Pythagorean, he appears to have led the life of the Cinargo. Even Adriano can not get to break his vow – although S. may have provided written answers to some of the philosophical questions Adriano poses.

 

Grice e Selinunzio: la ragione conversazionale della scuola di Reggio – Roma – filosofia calabrese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Reggio). Filosofo italiano. Reggio Calabria, Calabria. Pythagorean. Giamblico.

 

Grice e Sellio: la ragione conversazionale dell’allievo di Filone – Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. Gaio Sellio. Pupil of Filo at Rome. Gaio Sellio.

 

Grice e Sellio: la ragione conversazionale del fratello – Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Pupil of Filone at Rome – possibly Gaio Sellio’s brother. Lucio Sellio.

 

Grice Selvatico: la ragione conversazionale estense – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. S. Estense.

 

Grice e Semerari: la ragione conversazionale e il principio del dialogo in Socrate – filosofia pugliese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Taranto). Filosofo Italiano. Taranto, Puglia. Grice: “Whereas it would be considered in bad taste at Oxford, the Italians pun on names – and there is an essay on the ‘seme’ of ‘semerari’ Witty!” -- Grice: “Perhaps Semerari is right and the philosopher MUST metaphorise. What better title to an essay on Carabellese than ‘La sabbia e la roccia”?” -- Grice: “I like Semerari: His ‘principio del dialogo in Socrate” is reprinted in his invaluable collection on “Dialogo.”” – Grice: “In a way, we may say that Calogero, Semerari, and myself, belong to the school of the philosophy of conversation – not to mention Apel!”. Si laurea a Roma sotto CARABELLESE. Insegna a Bari. Collabora ad Aut Aut, Critica storica, Giornale critico della filosofia italiana, Clizia, Historica, Rivista di filosofia del diritto, Rivista di filosofia, Il pensiero, Archivio di filosofia e altre riviste specialistiche. Fonda Paradigmi. Si dedica per lo più a Spinoza, a Schelling, alla fenomenologia di Husserl e Merleau-Ponty e al materialismo storico di Marx. Altri saggi: Lo spinozismo,Vecchi, Trani; Storia e storicismo: saggio sul problema della storia in CARABELLESEC, Vecchi, Trani; Storicismo e ontologismo, Lacaita, Manduria, Dialogo, storia, valori: studi di filosofia, Ciranna, Siracusa; Interpretazione di Schelling, Libreria scientifica, Napoli;  Esistenzialismo italiano (Grice: “This reminds me of parochial Warnock and his “English philosophy,” or Sorley for that matter!” -- Cressati, Bari; “Questioni di etica, Adriatica, Bari; Responsabilità e comunità umana. Ricerche etiche, Lacaita, Manduria; La filosofia come relazione, Quaderni di cultura, Sapri; Natale, Guerini, Milano; “Scienza nuova e ragione, Lacaita, Manduria; S., Guerini, Milano; Da Schelling a Merleau-Ponty; Cappelli, Bologna; La lotta per la scienza, Silva, Milano; Valerio, premessa di Papi, Guerini, Milano, Spinoza, Marzorati, Milano; Esperienze, Argalia, Urbino; La filosofia dell'esistenza in Kant, Adriatica, Bari;  Introduzione a Schelling” (Laterza, Bari); Filosofia e potere (Dedalo, Bari); Civiltà dei mezzi, civiltà dei fini. Per un razionalismo filosofico-politico, Bertani, Verona;  La scienza come problema: dai modelli teorici alla produzione di tecnologie” (Donato, Bari); “Insecuritas. Tecniche e paradigmi della salvezza, Spirali, Milano); “La sabbia e la roccia. L'ontologia critica di CARABELLESE” (Dedalo, Bari); “Dentro la storiografia filosofica” (Dedalo, Bari); Sartre. Teoria, scrittura, impegno” (Sud, Bari); Novecento filosofico italiano. Situazioni e problemi, Guida, Napoli; “Scesi. Studi husserliani” (Dedalo, Bari); Filosofia Guerini, Milano Confronti con Heidegger (Dedalo, Bari); La filosofia come scienza rigorosa, Laterza, Bari, Frammenti di diario; l'anno di Istanbul, Schena, Fasano. “La cosa stessa.” Seminari fenomenologici (Dedalo, Bari); “Dommatismo e criticismo”, “Deduzione del diritto naturale” (Laterza, Bari); Pensiero e narrazioni. Modelli di storiografia filosofica” (Dedalo, Bari); Frammenti di diario; l'anno del Messico, Schena, Fasano); “Fenomenologia delle relazioni, Palomar, Bari); “Ragione e storia. Studi in memoria” Tateo, Schena, Fasano;  Dalla materia alla coscienza. Studi su Schelling in ricordo, Tatasciore, Guerini, Milano; ‘La certezza incerta” Scritti su Semerari con due inediti dell'autore, S., Guerini, Milano; Ponzio, Il significato della filosofia per S., in "BariSera", Niro, S.. Il problema morale, Atheneum, Firenze, Silvestri, Il seme umanissimo della filosofia. Sul pensiero di S. (Mimesis, Milano). Treccani  Istituto dell'Enciclopedia Italiana. Per la illuminata iniziativa del Prof. Antonio Corsano e con  il consenso della Signora Irene Carabellese, appassionata e vigile  custode dell’opera di uno dei più forti pensatori italiani del no-  stro secolo, l’Istituto di Filosofia della Università di Bari ha pro-  mosso e realizzato, con questo volume, la pubblicazione dei corsi  organicamente tenuti da Pantaleo Carabellese su La filosofia dell’esi-  stenza in Kant, negli anni accademici 1940-41, 1941-42, 1942-43,  presso la Università di Roma e mai editi finora.   Nel piano delle ‘Opere Complete’ del Carabellese, annun-  ciato il 1948 ma non più portato a compimento (uscirono soltanto  i volumi Da Cartesio a Rosmini e Critica del concreto), era pre-  visto, coi numeri 16-18, un « Kant (in parte inedito) ». Tale pub-  blicazione avrebbe dovuto comprendere unitariamente e il volume  del 1927, La filosofia di Kant. L’idea teologica — frutto, con l’altro  libro del 1929, Il problema della filosofia da Kant a Fichte, delle  lezioni degli anni 1922-1925 alla Università di Palermo — e i  corsi romani del 1940-1943,   La presente edizione è stata condotta su un testo conservato  nella Biblioteca privata del Carabellese.e costituito da fogli dat-  tiloscritti relativi ai paragrafi 1-7 e 38-104 dell’opera e da un grup-  po di bozze di stampa corrispondenti ai paragrafi 8-37. Nel testo  sono riprodotte fedelmente le dispense autorizzate dei corsi svolti  dal Carabellese, negli anni 1940-1943, quale Ordinario di Storia  della Filosofia (Professore di Filosofia Teoretica a Palermo dal ’22  al ’25, il Carabellese ebbe la Cattedra di Storia della Filosofia a  Roma dal ’26 al ’43 e passò alla Cattedra di Teoretica il ’44,  quando subentrò al Gentile, occupandola sino alla morte avvenuta  il 1948).   L’Autore non poté riesaminare, ai fini di una regolare pubbli-  cazione, il testo. Sono pertanto restate, qua e là, delle ripetizioni    Vv    inevitabili, del resto, in un corso universitario che si è sviluppato,  sul medesimo tema, per più anni di seguito. Anche lo stile della  esposizione, talora un po’ trascurato, riflette la immediatezza e  quasi estemporaneità di un discorso al quale è mancato l’ultimo  ritocco letterario.   L’approntamento del volume per la stampa è stato curato dalla  Dr. Valeria Novielli, che ha sottoposto il testo a un’attenta e pa-  ziente revisione, rendendone più precisa la punteggiatura, emen-  dandolo, nelle parti dattiloscritte, di numerose sviste formali, con-  trollando e rettificando tutte le citazioni. Con la Dr. Novielli è  doveroso ricordare i giovani, che con lei hanno diviso la non lieve  fatica della correzione delle bozze: Teresa Angelillo, Teresa Mas-  sari, Cosimo Tinelli e Anna Verzillo.    *o d*o*    Nel presentare al pubblico questa grossa e ardua opera kan-  tiana del Carabellese, mi corre l'obbligo di accennare brevemente  al suo significato nel quadro del pensiero teoretico e metodologico-  storiografico dell'Autore, sì che quanti vorranno studiarla o con-  sultarla possano partire, nella lettura, col piede giusto.   Sulla formazione della filosofia personale del Carabellese l’in-  segnamento di Kant ebbe influenza decisiva. Carabellese considerò  sempre la sua ‘critica del concreto’ o * ontologismo critico’ il ri-  sultato di un ripensamento profondo e ostinato della dottrina  kantiana. Nella Prefazione alla seconda edizione della Critica del  concreto, che è del 1939, Carabellese dichiarava esplicitamente  che Kant gli « fu d’aiuto » a scoprire la ‘critica del concreto’ e  aggiungeva: « questa mi fu poi d’aiuto a riscoprire Kant »!. Le  suggestioni ricevute da Kant per la scoperta e la strutturazione  della ‘critica del concreto” così come il ritorno a Kant attraverso  tale critica precisano il carattere di lettura teoretica, che rivelano  gli scritti kantiani di Carabellese.   Convinto che il Kant della corrente tradizione storiografica, il  Kant cioè raffigurato quale punto di convergenza e di fusione di  razionalismo ed empirismo, fosse una falsificazione dell’autentico  Kant e che, al contrario, la verità di Kant fosse l’affermazione  della inesauribilità dell’ ‘essere’ o ‘cosa in sé’ rispetto alla na-       1 CARABELLESE, Critica del concreto, Firenze, 1948, Sansoni, p. XIX.    tura, Carabellese ricostruiva Kant assumendo a criterio d’interpre-  tazione l’esigenze proprie della ‘critica del concreto’: l’essere in  sé (Dio, Oggetto, Idea) e l’essere in altro (Io, Soggetto, Esistenza).  Il volume del 1927 era dedicato appunto alla ‘idea teologica’ ed  era concentrato nell’analisi del processo onde Kant, pur nei limiti  dogmatici e realistici del suo criticismo, aveva posto la idea quale  oggettività e ragione e, quindi, la schietta idealità della ragione.   Per intendere correttamente la relazione dell’opera del ’27  con La filosofia dell’esistenza in Kant, è utile ascoltarne un passo:  « Per ora constatiamo che Kant ha finalmente scoperto la natura  dell’oggettività nella sua distinzione dalla esistenza. L’oggettività  è risultata la necessità e universalità di coscienza: ciò che nei sin-  goli pensanti c’è di identico (...). L’oggettività dunque è univer-  sale astratto nella coscienza. Ecco la grande scoperta che Kant ha  fatto, ma non ha visto. È l'America, che egli crede India (...). E  con la scoperta dell’oggettività, Kant ha scoperto anche l’esistenza  nella sua distinzione dalla oggettività. Infatti, l’oggettività, l’essere  identico della coscienza è astratto, perché ci sono le singolari qua-  lificazioni della coscienza nelle quali... ci è dato tutto ciò che di  esistenziale può mai risultare » 2. Non diversamente da Colombo  che, credendo di aver trovato una nuova via per raggiungere un  continente già noto, in realtà aveva scoperto un continente prima  sconosciuto, anche Kant — pensava Carabellese —, incammina-  tosi nella ricerca critica intorno alla conoscenza, era approdato, sen-  za rendersene adeguatamente conto, alla individuazione della di-  mensione oggettiva o ideale della coscienza e alla sua distinzione  dall’altra dimensione, che è la esistenza, la soggettività. Questa  1‘ America’ scoperta ma non riconosciuta da Kant, che, « al di là  di questa oggettività ed esistenza che ci risultano e che costitui-  scono la coscienza », si intestardiva « ad ammettere ancora una esi-  stenza. che concretizza l’oggettività fuori della coscienza » 5.   A giudizio di Carabellese, Kant, impegnato a risolvere il pro-  blema capitale della filosofia moderna, quello gnoseologico, aveva,  di fatto, impostato vin nuovo problema, il problema della coscienza  nella concretezza della sua struttura e delle sue esigenze trascen-  dentali: universalità e singolarità, oggettività e soggettività, idea ed    2 CARABELLESE, La filosofa di Kant. L'idea teologica, Firenze, 1927,  Vallecchi, pp. 166-167.  3 CARABELLESE, La filosofia di Kant, cit., pp. 167-168.    VII    ì    esistenza, Dio e Io, ecc. Il ‘ vero’ Kant era ritrovato da Carabel-  lese nella ‘Dialettica Trascendentale’ della Critica della ragion  pura, dove etano stati definiti i grandi temi metafisici di Dio (idea  teologica) e della esistenza (idea cosmologica, idea psicologica). La  improponibilità di quei temi in termini conoscitivo-positivi, il loro  eccedere dai limiti della ‘ Estetica’ e dell’‘ Analitica’, che costi-  tuivano formalmente il campo del ‘conoscibile’ e dello ‘scienti-  fico’, davano a Carabellese la conferma che, con Kant, era acca-  duto qualcosa di nuovo e di rivoluzionario. nella storia della filo-  sofia moderna, il passaggio di fatto, implicante un rovesciamento  prospettico, dalla filosofia del conoscere alla filosofia della coscienza  e del concreto, passaggio solo di fatto e non ancora di diritto, ché  Kant continuava a restare impigliato nella logica della filosofia del  conoscere, confondendo oggettività ed esistenza, di cui pur aveva  sentito la distinzione a livello di coscienza comune e di sapere  concreto. La filosofia di Kant « perciò s’incentra nei tre problemi  della Dialettica », scriveva Carabellese nella Prefazione all'opera del  ’27, «(...) Di questi tre problemi adunque noi faremo centro per  esporre criticamente il pensiero filosofico di Kant nella sua inte-  grità, prendendo ciascun problema dal momento in cui esso si for-  mula nella mente kantiana fino a quello in cui dal problema, riso-  luto o no, questa si libera » ‘.    L’avvertimento di quella che, per lui, era stata la più ori-  ginale scoperta kantiana e, insieme, dell’imzpasse logico in cui era  stata bloccata dalle contraddizioni della filosofia ‘storica’ di Kant  metteva nelle mani di Carabellese il filo rosso del suo incontrarsi  e scontrarsi con Kant e fissava i termini e il metodo del suo di-  scorso critico, che si veniva organizzando nei modi di una lettura,  come oggi si direbbe, ‘sintomale’, di Kant, orientata a valoriz-  zare, contro il Kant letterale, la sua scoperta critica liberandone il  contenuto dall’involucro formale e linguistico della tradizione pre-  criticistica, che ne distorceva il senso e ne strozzava lo sviluppo.  « Prescindere da Kant oggi, in filosofia, è fare opera nulla. Ora  per una determinazione di problemi che non prescinda da Kant,  io credo che bisogna rifarsi dallo stesso Kant senza trascurare quelle    4 CARABELLESE, La filosofia di Kant, cit., p. XVI.    VII    che sono le conquiste dal kantismo, e non dallo stesso Kant, già  fatte. Rifarsi quindi da Kant combattendolo nei suoi residui dog-  matici. Ma per combatterlo appunto bisogna intenderlo nella sua  profondità, e per intenderlo bisogna avere una concezione della  realtà da contrapporgli (concezione sia pure nata da Kant; che anzi  deve esser nata da Kant), bisogna avere un pensiero con cui in-  dagarlo. Solo così si può fare la storia, sia essa della filosofia che  di una qualunque determinata attività concreta dello spirito » 9.   In tal modo, Carabellese progettava la sua lettura di Kant  come controllo di una più vasta e generale interpretazione del  rapporto tra la filosofia e la sua storia. La filosofia, voleva dire  Carabellese, non nasce se non sul terreno dei problemi maturati  storicamente (impossibilità di filosofare oggi prescindendo da Kant  e dalla storia del kantismo). La filosofia, nondimeno, non eredita  passivamente dalla propria storia (necessità di combattere Kant nel  suo superstite dogmatismo). Anzi gli stessi problemi proposti dalla  storia non possono essere compresi fino in fondo, nella loro ve-  rità, se non si sia in grado di fare uso di un punto di vista di-  verso, andando al di là del giudizio strettamente storico con un  giudizio teoretico (Kant non può essere combattuto, cioè prose-  guito e superato, se non venga prima inteso, e non può essere  inteso, se non si sia in grado di opporgli un differente pensiero).  Insomma, se la filosofia dipende dalla sua storia, questa, dalla sua  parte, è anche condizionata e anticipata dalle opzioni teoretiche  della filosofia.   Il proposito di far emergere dall’interno della dottrina kan-  tiana ciò che appariva essere il suo contributo più originale e  importante, dando, per questa via, espressione a quanto Kant  aveva lasciato inespresso, rendeva la indagine storiografica di Ca-  rabellese altamente drammatica e rischiosa, provocava il mutuo coin-  volgimento dello storico .e del suo autore, al punto che il dovere  di capire l’autore finiva col coincidere col diritto di correggere,  reimpostare o risolvere i problemi da lui lasciati aperti, e solleci-  tava al salto al di là dei limiti della filologia, quando ciò sembrava  necessario alla risolutiva espressione dell’inespresso. Lo stesso Ca-  rabellese era ben consapevole di ciò e non fu certo un caso che,  introducendo il volume del ’29, difendesse il suo scrupolo filolo-  gico: « M’auguro che l’amore della tesi non abbia mai forzato l’in-    5 CARABELLESE, La filosofia di Kant, cit., p. XI.    IX    dagine storica ad una interpretazione che non sia quella voluta  dalla intima coerenza logica dei pensatori studiati. Certo ho messo  in ciò la massima cura. E perciò mi son sempre rifatto diretta-  mente alla lettera stessa dei loro scritti, perché i concetti risultas-  sero sempre nella loro maggiore possibile determinatezza (...)»®.  In definitiva, ciò che principalmente importa a una ricerca quale  Carabellese proponeva e perseguiva non è tanto la relazione, che  Kant ebbe con le sue fonti e coi suoi contemporanei, quanto la  relazione che può instaurarsi tra Kant e i suoi successori e, soprat-  tutto, tra lui e noi nell’orizzonte della odierna problematica filo-  sofica.   Era questo il senso della contrapposizione a un Kant morto,  congelato nel linguaggio delle sue opere, di un Kant vivo che, di-  ceva Carabellese, « io voglio rivivere e far rivivere, e col quale  quindi io ho bisogno di discutere scendendo nelle profondità del  suo pensiero e analizzando questo sia nei suoi germi nascosti, per  i quali egli rivive in noi che con lui discutiamo, sia nelle grosso-  lanità esplicite dalle quali egli non seppe e non poteva liberare  la sua costruzione, e di fronte alle quali quindi egli deve rinne-  gare se stesso e darci ragione » ”.   A questo punto può essere interessante ricordare come un’ana-  loga impostazione alla comprensione di Kant dava, due anni dopo  la uscita del libro carabellesiano del ’27, ma in totale indipen-  denza da Carabellese, Martino Heidegger con Kant e il problema  della metafisica. Non è questa la sede per istruire il confronto tra  il Kant di Carabellese e il Kant di Heidegger e illustrarne le  differenze pur nella comune ispirazione ‘ metafisica ’ dei due ap-  procci®. Vale, piuttosto, la pena di sottolineare la identità, nel  metodo, delle due letture, che risalta oggettivamente alla luce della  seguente dichiarazione di Heidegger: « Un’ ‘interpretazione ’, la  quale si limiti a ripetere ciò che Kant ha detto testualmente è  destinata in partenza a fallire il suo scopo, almeno finché il com-  pito di una vera interpretazione resti quello di rendere visibile  proprio ciò che nella fondazione kantiana traspare al di là delle    ____—    6 CARABELLESE, Il problema della filosofia da Kant a Fichte, Palermo,  1929, Trimarchi, p. VII.   7 CARABELLESE, La filosofia di Kant, cit., pp. XI-XII.   8 Lo stesso Carabellese volle precisare tali differenze in una lunga  nota della Prefazione alla Il edizione della Critica del concreto: cfr. Cri-  tica del concreto, cit., p. XIX e segg.    Xx    formule. È vero che Kant non è giunto a pronunciarsi direttamente  in proposito, ma è anche vero che in ogni conoscenza filosofica il  fattore determinante non è il senso letterale delle proposizioni, bensì  l’inespresso immediatamente suggerito dalle enunciazioni esplicite.  Così, l’intento esplicito di questa ‘interpretazione’ della Critica  della ragion pura era di rendere visibile il contenuto decisivo del-  l’opera, tentando di porre in evidenza ciò che Kant ‘ha voluto  dire’. Nel seguire questo procedimento, la nostra interpretazione  fa propria una massima che lo stesso Kant voleva veder applicata  alla ‘interpretazione’ di opere filosofiche (...). Naturalmente, per  strappare a quel che le parole dicono, quello che vogliono dire,  ogni ‘ interpretazione’ deve necessariamente usar loro violenza. Ma  tale violenza non può esercitarsi a caso, per mero arbitrio. L’in-  terpretazione dev'essere mossa e guidata dalla forza di un'idea il-  luminante e anticipatrice. Soltanto in virtù di una tale idea, una  ‘ interpretazione’ può osare l'impresa, ognora temeraria, di affidarsi  al segreto impulso che agisce nell'intimo di un’opera, per essere  aiutata a penetrare l’inespresso e forzata ad esprimerlo. È questa  una via, per la quale la stessa idea direttrice giunge a rivelarsi  pienamente, manifestando il proprio potere di chiarificazione » °.  Chi abbia presenti i passi dianzi riferiti di Carabellese, ove si  parla di discesa nelle « profondità » del pensiero kantiano, di  « germi nascosti », a cui fanno velo « grossolanità esplicite », della  « concezione della realtà » da contrapporre a Kant per capirlo e  della necessità « di avere un pensiero con cui indagarlo », può ren-  dersi conto di come Carabellese e Heidegger concepissero, entram-  bi, il lavoro storiografico, in filosofia, fondamentalmente come in-  terpretazione, interpretazione da tentare come sforzo di esplicita-  zione del senso profondo e intenzionale, restato nascosto, delle pa-  role espressamente dette. Di tale sforzo, la cui realizzazione può  anche comandare l’esercizio della violenza sulla filologia, il pre-    L    9 HEIDEGGER, Kant e il problema della metafisica, tr. it, Milano, 1962,  Silva, pp. 264-265. Nella Prefazione alla II edizione dell'opera, che è del  1950, così scriveva Heidegger: «C'è sempre chi si sente urtato dalle for-  zature che riscontra nelle mie interpretazioni. Questo scritto potrà offrire  buoni argomenti per un'accusa in tal senso. Coloro che dedicano le loro  ricerche alla storia della filosofia hanno sempre il diritto di muovere que-  st'accusa a chi tenta di aprire un dialogo fra pensatori. Un dialogo di  pensiero obbedisce a leggi differenti, rispetto ai metodi della filologia sto-  rica, legata a un suo compito preciso. Più grave è, nel dialogo, il rischio  di fallire, più frequenti sono le mancanze», op. cit, p. 5.    XI    supposto è un'anticipazione teoretica (non casuale, non arbitraria  secondo Heidegger, necessariamente derivata dal filosofo stesso del  quale si fa la storia, secondo Carabellese), capace di trasformare in  parole chiare e determinate la ‘intenzione’ del filosofo oscurata e  contraddetta dal suo stesso discorso storicamente esplicito.    * o»    Secondo Carabellese, il compito della filosofia dopo Kant, nella  misura in cui Kant veniva riconosciuto come ponte di passaggio  obbligato nella storia del pensiero moderno, era di andare avanti  sulla strada di una ‘metafisica critica’, che Kant aveva appunto  dischiuso ma non percorso. Sin dalla edizione, che curò nell’anno  1923, degli Scritti minori di Kant, il Carabellese aveva ferma-  mente battuto sul fatto che, a suo parere, il criticismo kantiano  non rappresenta la liquidazione della metafisica, bensì la esigenza  e anche il modello, in qualche maniera delineato, di una sua nuova,  ‘ critica ’, reimpostazione. « Nello sforzo tenace e fortunato che Kant  ha fatto per rendersi conto esatto della possibilità della filosofia  come metafisica, cioè come scienza, che ha oggetti non dati dalla  esperienza, si possono distinguere due aspetti: quello per cui lo  sforzo tende, diciamo così, ad individuare con la maggiore pos-  sibile esattezza questi oggetti nella loro essenza, e l’altro, che è  come il riflesso di quel primo, per cui lo sforzo torna continua-  mente a misurare se stesso » 1°, L’errore di Kant, il suo limite sto-  rico, a giudizio di Carabellese, era consistito nell’aver dimenticato  che la Critica, nel suo stesso programma, era destinata a fungere  solo da propedeutica (‘prolegomeni ’) a ogni futura metafisica e  non poteva, perché non doveva, elevare se stessa a filosofia. L’er-  rore del pensiero postkantiano era stato quello di non accorgersi  dell'errore kantiano e di aver assunto come ovvietà non più di-  scutibile né problematizzabile la presunta negazione kantiana della  metafisica. Metafisica positivistica, criticismo metafisico idealistico,  storicismo, attualismo, esistenzialismo, ecc. — tale era la convin-  zione di Carabellese — erano tutti prodotti diversi di un mede-  simo perseverare nell’errore di Kant: la confusione del problema  dell’oggetto della filosofia (il problema cosiddetto ‘esterno *) col    10 KANT, Scritti minori, a cura di P. Carabellese, muova ed., Scritti  precritici, Bari, 1953, Laterza, p. V.    XII    problema del rapporto della filosofia con se stessa (il problema  cosiddetto ‘interno ’). Esauritosi nel mero esercizio della Critica,  finita col diventare fine a se stessa, Kant fu costretto a occuparsi  unicamente del problema ‘interno’ della filosofia e non vide come  la sua soluzione sarebbe stata impossibile fino a quando non si  fosse affrontato e formulato correttamente, secondo le indicazioni  della Critica, il problema ‘esterno’. « Il problema che Kant im-  postò riguardo alla filosofia », scriveva il Carabellese il 1929, «e  che è sostanzialmente il problema di tutta la Critica, non fu quello  della essenza, ma soltanto quello della possibilità di essa. L'essenza  della filosofia come scienza era presupposta e dogmaticamente ac-  cettata. Perciò il criticismo kantiano non è la piena posizione di  quello che abbiamo detto il problema interno della filosofia; ne  è invece la posizione consentita da un preconcetto essere intel-  lettualistico » !.   In altre parole, Kant, nonostante la Critica, non seppe rinun-  ciare al pregiudizio pre- e anti-criticistico di un essere sussistente  al di fuori della coscienza e del soggetto e all’uno e all’altra con-  trapposto e continuò a pensare la filosofia come uno dei modi,  certamente il più fallimentare, di raggiungere conoscitivamente que-  sto essere. « Come Cartesio aprì quello delle origini, Kant ha  aperto soltanto il problema della possibilità della conoscenza. E  tutti gli indirizzi post-kantiani, che di Kant veramente tengano con-  to, cercano di rispondere a questa domanda, ma solo a questa. E  a me paiono ora esauriti i tentativi per darle una risposta. È ora  di cambiar aria, di correre verso una nuova dimensione dello spa-  zio speculativo. A furia di dimostrare la possibilità della conoscenza,  abbiamo finito forse col dimenticare, o meglio possiamo cominciare  a vedere che cosa è questa conoscenza di cui vogliamo dimostrare  la possibilità » 1. La ragione principale della filosofia di Kant, alla  luce della interpretazione carabellesiana, stava proprio in quel bi-  sogno di « cambiare aria », di conquistare « una nuova dimensione  dello spazio speculativo ». Il che, per Carabellese, significava che  Kant aveva toccato il limite estremo dello gnoseologismo moderno,  da un lato circoscrivendo, una volta per tutte, l’area del conosci-  bile, di ciò che può essere ‘scienza’, e dall’altro provando che  filosofare non è conoscere.    li CARABELLESE, Il problema della filosofia, cit., p. 11.  12 CARABELLESE, Il problema della filosofia, cit., pp. 15-16.    XIII    Che cosa la filosofia potesse mai diventare, dopo essere stata  affrancata da compiti di conoscenza — questo, secondo Carabellese,  era il problema posto da Kant, che Kant non ebbe la forza di ri-  solvere, in quanto lasciò che i potenti strumenti della Critica re-  stassero inceppati dallo stesso pregiudizio realistico messo in crisi  appunto dalla Critica. Il pregiudizio restò ancora abbastanza saldo  per la svista di Kant, che non si accorse — abbiamo già detto —  della grande scoperta ‘critica’ e ‘metafisica’, da lui fatta, del-  l'oggetto quale universalità e necessità della coscienza e non più  suo ‘al di là”. Proclamandola impossibile come scienza, Kant mo-  strava di considerare la metafisica pur sempre come ‘scienza’. Per  lui, gli ‘oggetti’ della metafisica (Dio, anima, mondo) continua-  rono a valere come l’‘al di là’ della coscienza, conoscitivamente  inattingibile. Eppure il senso della Critica spingeva a inglobare que-  gli oggetti nella coscienza, a ‘ immanentizzarli’ non quali ‘ conte-  nuti” bensì quali ‘essere’ della coscienza, come la stessa coscienza  nella sua originaria e necessaria struttura !8, infine come l’apriori  ‘ metafisico * di ogni determinato e concreto sapere, essere e fare.  Dopo Kant, quindi, anzi attraverso Kant, fare metafisica, fare cioè  filosofia e non soltanto propedeutica alla filosofia doveva voler dire,  per Carabellese, null’altro che riflettere (riflettere, non conoscere),  sempre più a fondo, sulla coscienza comune, sulla struttura del con-  creto essere/fare naturale e storico dell’uomo. Nello spirito, an-  che se contro la lettera della Critica e contro la dominante ten-  denza del pensiero postkantiano, Carabellese pensava tale struttura  immanente e trascendente allo stesso tempo: immanente, perché  intrinseca al concreto, trascendente, perché non esaurita né esau-  ribile in alcuna determinazione del concreto (la inesauribilità della  kantiana ‘cosa in sé’ rispetto al fenomeno o natura).   « Per rivalutare a pieno il kantismo bisogna guardare anche       13 «.. coscienza è il sapere insieme, noi molti soggetti, un oggetto,  nella unicità del quale conveniamo » (CARABELLESE, La coscienza, nel vol.  collettivo Filosofi italiani contemporanei, Milano, 1946, Marzorati, p. 210).  Oggetto umico e noi molti soggetti insieme costituiscono, per Carabellese,  la struttura o essere della coscienza. Fusi e, tuttavia, distinti nella sinte-  ticità originaria della coscienza, della coscienza l'oggezto è principio 0  fondamento e noi molti siamo i termini esistenziali. Tutto ciò Carabellese  ricavava dalla Critica, ora direttamente ora mediandola storicamente, ma  sempre sostituendo all’abituale lettura di Kant in chiave gnoseologistica  la interpretazione ‘metafisica’ ossia, nel linguaggio di Carabellese, ‘ onto-  coscienzialistica '.    XIV    questi oggetti della ragione pura, non per tornare a ripetere la  metafisica kantiana di noumeni sconosciuti e inconoscibili e pur  validi come regolativi, ma per guardarli nel nuovo concetto di co-  scienza maturatosi da Kant, e rivalutare così di nuovo il presup-  posto trascendentale della esperienza » 14. Del nuovo concetto di  coscienza, in cui venivano trasposti e semanticamente rigenerati i  vecchi oggetti metafisici della ragione, La filosofa di Kant. L'idea  teologica e La filosofia dell’esistenza in Kant furono la riflessione,  tematizzandone l’una l’aspetto oggettivo (Dio, Idea) e l’altra l’a-  spetto soggettivo (Io, Esistenza). Le due opere furono i due tempi  di una medesima ricerca, i due momenti di una medesima analisi  e anche le due direzioni diverse di una stessa polemica. Infatti,  ambedue — come, del resto, tutti gli scritti teorici e storici di  Carabellese — rappresentavano altrettante prese di posizione nei  riguardi di quelle che Carabellese — lo abbiamo già detto — pen-  sava essere le conseguenze della mai denunciata svista di Kant e,  più in generale, le manifestazioni estreme, nel pensiero contempo-  raneo, del non ancora debellato realismo dogmatico. In partico-  lare, il libro del ’27, attribuendo a Kant, tradizionalmente fatto pas-  sare per il progenitore dell’idealismo moderno soggettivistico, la sco-  perta della oggettività di coscienza, serviva a Carabellese anche come  arma di lotta contro l’attualismo gentiliano — allora al culmine del  suo successo storico —, che di quell’idealismo si protestava l’esito  più coerente e rigoroso e che fu appunto il bersaglio permanente della  polemica filosofica di Carabellese. Analogamente, La filosofia del-  l’esistenza in Kant, con il discutere la confusione kantiana di esi-  stenza e oggettività realisticamente intesa, consentiva a Carabel-  lese di contrastare l’esistenzialismo, che in quegli anni si andava  diffondendo anche in Italia, e di condannare in esso la sopravvi-  venza del preconcetto realistico e dogmatico « che il singolare sia  fuori dell’essere, e che l’essere sia al di là della singolarità » !9 e,  soprattutto, l’errore teoretico di presupporre la esistenza senza chie-  dersi che cosa mai essa sia, a quale esigenza strutturale del nostro  essere/fare concreto essa risponda !°.   Esula dal compito assai limitato e modesto di questa introdu-  zione l’esame critico della ricostruzione carabellesiana della filo-    14 KANT, Scritti minori, cit, p. VI.  15 CARABELLESE, L'esistenzialismo in Italia, in « Primato » 1943, p. 65.  16 V. segnatamente i paragrafi 3, 13, 43’ e 84 di questa opera.    XV    sofia di Kant. Tale esame, ove fosse tentato, implicherebbe l’aper-  tura della discussione sulla generale metodologia storiografica del  Carabellese e, quindi, sulla sua posizione teoretica, che di quella  metodologia è motivazione, supporto e guida. A me premeva solo  di dare al lettore alcune indicazioni elementari e, a mio avviso, es-  senziali per un suo primo orientamento sull’impegno programmatico  e sul carattere di questa opera, indubbiamente originalissima e ri-  gorosa, in una epoca che, forse, non è la più favorevolmente di-  sposta a comprendere un lavoro storico condotto con la tecnica  usata da Carabellese e ad accettare un discorso teoretico redatto  nel linguaggio che era proprio di Carabellese. Il lettore vaglierà e  giudicherà per suo conto. Quali che siano, però, le conclusioni di  ciascuno di noi, possiamo essere tutti sicuri che la intera ricerca  di Carabellese, nella quale, in primo piano, si pone la sua lunga  meditazione kantiana, è, per tutti noi, uno stimolo potente a li-  berarci dai consunti schemi storiografici e a tirarci fuori dai luoghi  comuni in cui la nostra intelligenza filosofica può essersi impigrita.    GIUSEPPE SEMERARI    Bari, 12 novembre 1969. Giuseppe Semerari. Semerari. Keywords: fascismo, Gentile, neo-idealismo come intrinseccamente fascista, Croce, Vico, intersoggetivo, io-tu, dialogo, dialogo autentico, comunita, valore comunitario, comunita umana, vico. Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Semerari” – The Swimming-Pool Library.

 

Grice e Semmola: la ragione conversazionale della filosofia come istituzione – la scuola di Napoli – filosofia napoletana -- filosofia campagnese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Napoli). Filosofo napoletano. Filosofo italiano. Napoli, Campania. Grice: “I find it difficult to decide if Semmola endorses formalism or informalism in his monumental “Logica.”” Grice: “While Ayer never liked it, metaphysics is very popular in Italy, as Semmola’s monumental “Metafisica” testifies.” Grice: “It’s good to see philosophy as an institution, in the Italian way of using this word, as per Semmola, “Istituzione di Filosofia.” Uno dei più grandi esponenti della scuola napoletana. Partecipa ai moti di Marigliano. Saggi: “Istituzioni di Filosofia,” “Logica,” “Metafisica”, Biblioteca, Napoli. Mente divinatrice ardente spirito investigatore che nello studio della natura morbosa dell'uomo produsse miracoli di arte e di scienza scolare e presto emulo del suo gran più ai giovann conchiuse alla novità delle dottrine una sapienza antica procacciandosi fama in patria e fuori di sommo maestro in medicina ne rifulse lo ingegno incomparabile dalla cattedra nell'università napoletana nelle accademie e negli ospedali nei consessi legislativi e nei congressi scientifici nella parola negli scritti membro della commissione legislativa riunita in Firenze principale autore di un codice sanitario italiano inviato unico plenipotenziario alla conferenza sanitaria internazionale di Vienna deputato e poi senatore nel patrio parlamento onorato due volte di medaglia d'oro dal proprio governo per le cure ai colerosi da quello del Brasile per la guarigione del suo imperatore Socio di gran numero di accademie italiane e straniere Insignito di molti tra i maggiori gradi cavallereschi. Muore nella fede catolica avita. Questo marmo per voce del comune Si fa eco della pubblica solenne onoranza cittadina. Le spoglie mortali riposano nella cappella mortuaria di famiglia ove le vollero la vedova ed i figliuoli a rendere vieppiù paghi la loro pietà ed il riconoscente affetto.   INSTITUTIONES    '(r    '^J    PHILOSOPHICiE   AUCTORE   MARIANO SEMMOLA   IN USUM    SUORUM AUDITORUM   I   CONCINNATAE .    I NSTITUTIO NE S MET*4 PH TSICES .     N E A POLI MDCCXCVII   £x TrpOGRAPHIA Michaeiis Micliaccio .  Superiorum permijfu y    Digitized by Google    Digitized by Google    i    PRAECLARISSIMO VIRO   FERDINANDO CORRADINO   marchiOni spectatissimo   \   MARIANUS SRMMOLA S. D. '   t      T l itterario operi , PrjBclarifllme Vir  jam jam (in publicam lucem prodeunti ,  nihil majus, nihil honorificentius ab Au«  ^ore fuo exoptari poteft , & fehcius ac-  cidere , quam ut infigni aliquo nomina  decoratum emittatur. Jam vero nullum  illufirius, ac vere inclytum nomen , ni-  ii ^ quod Mentis prsfiantia , ingeniique   * 2 fe-   * « •*. • ^    Digitized by Googie    r    felicitate 'fit comparatum t quod dein  integritate fumma , maxima lUe fapieQtia  in graviflimis expediendis muneribus fit  & >'perfe6lum , atque firmatum.* quod tan-  dem egregio animi candore, atque incor-  rupta religione fit numeris omnibus ab-  folutum. Qui funt hujurce generis Viri,  (funt enitn vero admodum pauci) fummi  . profefto funt, &, vere magni.* hi cum  ceteris emmeant, fintque de Societate be-  . nemerentiffimi , jure ab omnibus fincere  colendi.* & cum xqui fint , atque idonei  rerum zftimatores , in 'eorum fententiam  libentiflime reliqui defcendunt, ut nec au-  . dax obtre£latorum manus alfurgere 'con-  tendat. Solent & alia publicae exiftima-  tionis capita percenferi :at cu 2 a proprio  cujufque merito non repetuntur , & for-  tunam, non jam virtutem comitem ha-  bent , natura fua & funt nimis fiuxa , &  eb omnibus, qoeis cor fapit , parvi pen-  duntur. Certe, qui ftulte hifce gloriantiir,  haud recogitant Horatianum illud   Ne cum forte fuas repetitum •venerit  olim ''   Crex avium plumas , moveat cornicula   rtjum *   Furtivis nudata coloribus . - *   Bc-    Diy ■ . by Googie    .•* . .   Bene homines intelligunt, quid inter ad-  fcitum, & proprium decus interfit; & ut  huic juftam, meritamque habent venera-  tionem, ita illud defpiciunt , & averfan-  tur. Hinc fi qui fplendidis decepti_ no-  minibus aliquem hujufmqdi Vmum hone-  fti laboris fui patronum inconfulte dele-  eerint , tantum abeft , ut bene rei fua!  profpexerint , ut potius in fe publicam  hominum tontemptionem ftultiffime con-  citent. Hsc quum ita fint , nemo prote-  ao non probabit, cur tantopere exopta-  verim , ut meus ifte labor qualiscunque  Tibi , Przclariifime Vir nuncuparetur |  tantoque conceffo honore fummopere mi  caudeam', atque triumphem. Nomen enira  tuum tot tantifque de caufis illuftre , at^  que cohfpicuum , eo profero illujtriuf  jure , meritoque celebratur , quod mp*"*  reliquorum hominum fortem , non n-  mofis imaginibus referta atria , non .  gia majorum facinora , fed tu*. Te vir-  tutes unice extulerunt. Tu apriraauiqu  aetate fori curriculum ingrelfus , tantum  ingenii acumine , legum fcientia , gravi-  tate, pfobifque moribus ceteris prsluxi-  fti, ut inde aufpicium faaum fit, Te ad   ‘grandia natum, quod dein-mox compro-   ba-    Digitized br Googie    bavit eventus. Re quidem vera , quum  tot, tantarumque virtutum tuarum fama  diutius fori ambitu contineri non potue-  rit, faftum eft, ut Ferdinanjjus pro-  videntiflimus ReXj nofter regiorum He-  truriae prasfidiorum AflTeflorem , & mox  etiam Auditorem in Teates , & Aquilae  Tribunalibus deftinaverit. Qua vero in hi-  ice muneribus (apientia, integritatis , ac  folida probitatis argumenta praftiteris ,  ex eo plane intelligi poteft , quod non  multo poft Neapolim fis revocatus,, & in  fupremo totius Regni Tribunali a fapien-  tilTimo Principe Criminum Judex confti-  tutus.^Per holce veluti gradus fellinatis  honoribus Te a fecretis Regni, Te Realis  Camera Sanfla Clara Confiliarium , Te  ternum Confiliarium , & fupremum Sa*  erarum Rationum Curatorem vidimus. Tn  vero omnibus hifce muneribus major, re  olfendilli , Urenuam in laborando alTidui-  tatem tuam nec fene6lute remitti , nec  negotiis opprimi pofle. Hinc illa eadem  Regis Sapientia , qua Tibi probe cogni-  to tanta demandaverat, ad majora proti-  nus_ extulit . Te fibi a fecretis in Eccle-  fiafticis, & Sacri Patrimonii rebus afllim-  iit,ut in ampliori theatro collocatus cla-    rius enitefceres. Qua duo graviffima om-  nium onera ira per Te adminiftras, ut  & Principi probanffima procuratio tua fem-  per extiterit, & reliquis omnibus admi-  ratione digniffima. Tot, tantaqua digni-  tates cura honorum continuatione habita,  eo Tibi majori funt Ihudi, quod certum  eft, non gloria Majorum , non aliena  ope , non caco /orruna 'impetu , non ex-  ternis fubfidiis , fed tuis virtutibus , &  fapientiflimo 'Regis Cbnfilio efle • confe-  quutmn .vin hac tua tam multiplici, tara  iolida honorum , 8c gloria fegete nihil  fane erat , quod operi meo melius potuif-  fem optare , nifi ut tuo nomine fuper-  bum , tua claritate decoratum , patrocinio  tuo tutum in manus hominum prodiret .  Voti compos effe6lus , reliquum nunc eft^  ut Te facilitatis in me tua non poeni-  tear , potiffimum cum Adolefcentium edu-  ~ationr, cui tantopere , 8c fine intermif-  [ione ftudes, fit illud infcriptum'; & ego  3e tanta in me indulgentia gratias. agam  immortales. Sis latus, & Te Deus vir-  :utum omnium exemplar fofpitet femper,  ic pro publico hujus Regni bono in avum  'ervet incolumem.    «I       I    IN UNIVERSAM METAPHYSICAM   PRmF^TIO.   •\   I. Icet MET^mSICES nomen   ^ forte olim fuifle cufum videa-  *|h e W tur; tamen facultati , quam elu-  cidandam fufcipimus, apprime  51 ^ confonum cflfc , nemo profecto   ambiget. Si enimPhyfices nomine a Graeco vo-  cabulo Sutrii tPhyJis , quod naturam fignificat, re-  rum fenlibilium pertractatio infignita fuit ; jure  Metaphyfica dicenda erat , (itrei Titr puur ^ (cien-  tia nimirum fupra Naturam , facultas illa, quae  res a materia (ecretas , neque fenfibiles rimatur  , abftractionis & ratiocinii ope .   II. Equidem, cum noftrae naturae conditione  fiat , ut prima; rerum omnium notiones e len-  fibilibus, & materia concretis exordiantur , tum  gradatim progrediendo ad infenfibilia afeendamus,  & fecreta a materia; ordinis ratio poftularc vi-  detur, ut nullus Metaphyftces T^erxXva\\2i adeat,  nifi Phyficis cognitionibus antea inftructus. At-  qui Majores noftri contrarium tenuere iter ; qui  mos , poftquam ad nos ulqiie devenit, veluti la-  cer fuit , & religiofe fcrvatus ; quantum enim  icio , nemo hactenus illum adgredi «ft aufus ,  five id nimia antiquitatis veneratione faftum llr,  five ex animi imbecillitate , five alia quacum-  que ex caulfa. Nolim rectas licet fententias no-»  •vitate in alicujus cadere offenfionem ; quilibet jure   A uta-    Digilized by Googie    a Jn Unlverf. Metapb.   utatur fuo, &, quam libuerit, fequatur fcmitam.  At illud faltem indigitare ex munere meo duxi,  ut difcant Tyrones planum , & magis profutu-  rum emetiri , quem alias lalebrolum experiri  folent, ftudiorum curriculum .   III. Quae fupra fenfibilia adfcendunt, & a ma-  teriali compage funt fecreta, diverfa (refpicere  poffunt , atque ideo non immerito hinc Meta~  fhyfices partitionem defumemus . Nempe , quas  fola mentis abftractionc affequuntur , fi  quidem  generales rerum omnium proprietates fpectant,  Oatofophta , prima fcilicet Metaphyfices parte ,  continentur , Quae vero fpectant Mundum in ge-  nere , atque ideo extra fenfuum aciem conftitu-  ta folius ratiocinii vi agnofei poflunt , alteram  ejufdem partem conftituunt , quam Cofmolagiam  dicimus . Sunt vero quae fuapte natura ab omni  materijB concretione funt fejuncta , Mens fcilicet  humana , & Deus , duafque alias fiftunt ejufdem  facultatis partes , Pfycologiam fcilicet , & Theolo~  giam Naturalem . Poftrema tandem pars hominis  relationes erga Deum , feipfum , fuique fimiles  expendens, quae inde fequantur officia monet ,  morumque praecepta decernit tum artem edo-  cet re6fe vitam inftituendi-, ut felicitatem confe-  quamur j* eaque Jus natura y ifthaec Ethica nun-  cupari confuevit . Quinque itaque partibus Me^  tapbyftca continetur , quarum priores quattior  modo vobis exhibeo,- Adolefcentes optimi , no»  exuccas , nec vanis, garrulifque fubtilitatibus fca-  tentes, Icd doctrinis, quae veram redolent fapien-  tiam, refertas. Has partim quidem collectas, par-  tim mihi in meis meditationibus fponte veluti   fua    Digitized by Google     Pnefatle 3   fua occurrchtcs , elucubrare , & ingenio veftro ,  quantum cognovi adcomodare fategi . Poftremain  vero partem, favente Deo, mox ut otium ^ 8c  vires fuppetent , adjiciam.   IV. Ex ipfa objecti explanatione , quam modo  breviter profcquuti fumus, abunde quifque in.  telligit , quanta fit hujufce facultatis, quam per, quam pro^  ba , ac JubaHa mediocris ingenii cultura trihua's ,  quam afiiduis , atque providentiffimis curis Pra-  clarijftmi , ac beneficentifftmi Nolani olim %4nti~  flitis , mox vero, benemereniifftmi Panormitani */ir-  A chiepijccpi , ac Sicilia Prafidis probatiffimi PHl~  LIPPI LOPEZ^Y ROYO in eodem Nolano Se-  • minario ‘ alumnus excepi . Equidem fi quid in  litteris y In morum difciptma profeci y' libenti  ac grato y/fnimd , ncc non ingenuo pudore fateor^  me Ei acceptum referre. Vale.    \ jit ea pofita ponatur etiam id, cujus ed  ratio sufficiens, fecus rurfum infufiiciens foret :  quippe praeter illam rationem aliud quidpiam  modo requireretur ad ponendum illud , quod noa  dum ed politum .   §.8. NIHIL ejl fine fufficlenti ratione. Hnjufcc  principii indubia veritas cuilibet fponte fua oc-  currere autumamus . Si quis vero demondratio-  nem requirat ex principio contradictionis facile  eruemus. Sane infit enti A quasvis affectio N  praeter effentiam , ita nempe ut Contradictoria  affectio — N , vcl alia quavis diverfa M eidem  ineffe poffit . Ex duabus contradictoriis affe6lio-  nibus N , & — N, quas feorfim in eodem Ente  ineffe poffunt , nec non 'ex diverfis N , & M in  eodem Ente asque poffibilibus , vel aded fufficiens  ratio cur altera infit , vel non. Si primum, ad-  druitur propofiti principii veritas .Si fecundum,   A 4 quia     8 ONtOSOPHIA.   quia contradictoriae affectiones N , & N , nec  non diverfx N , &T'M lint in Ente A cx hy-  pothefi seque pofTibiJes , vel utraque, vel neutra  infidere deberet: par enim eft pro utraque ratio -  Sed utrumque eft contra hypotefim . Quare fi  enti A infidet affectio N , cum , ejus infpecta  natura , ex sequo infidere poiTet vel contradi£io-  ria affectio — N, vel alia qusevis M, id aliqua  ratione , & quidem fufficienti, fieri oportet . Ni-  hil ergo eft abfque fufficienti ratione .   Hujufce principii veritatem quam maxi-  me commendat illa in omnium animis ingeni-  ta prurigo quaerendi femper cw hoc} cur illud}  a qua numquam conquiefeimus , nifi fufficiens  hujus , & illius ratio non occurrat . Eft hxc  fine dubio tacita qusedam naturx vox , nihil effe  fine fufficienti ratione .   . §. lo.Ex diftis liquet , nullum dari, nec dari  poffe furum Cafum . Puri cafus nomine intel-ligitur eventus , cujus nulla fit fufficiens ratio .  Equidem hujufmodi notio nullo prorfus pa£fo  concipi poteft , & ex iliis eft , quae omni huma*  nae rationi pugnant . Quod fi quandoque plu-  ra cafu , & fortuna fieri dicuntur , id ex eo  eft , quod cauffas p rationefque , e quibus illa  continuo , & certo nexu pendent , minime  pervidemus. Prop/er ohfcuritatem y fapienter Tul-  lius ^q. *Acad. l. 2 . ignorationemque cauffn^  tum fortuna efficit multa improvifa , nec opi-  nata^ & Juvenalis Sat. lo. fed te — Nos facimus ^  Fortuna Deam , Coeloque locamus . Nempe, ne  noftram ignorantiam fateamur, malumus   fortuna inania verba proferre , & ita nosmet-    Digitized by GoogI      OxNTOSOPHIA. p   ipfos deludenfcs , ignorantiae noflr* acquiefcere .  Inveftigatio fane cauflarum , & rationum mentis  aciem exigit, & improbum laborem. Hinccft,  ut qui minus ingenio valent , vel funt laboris  magis impatientes , plurima cafui , & fortunae  tribuant , quae acutiores , & laborioft per fuas  rationes , & caulTas facile expediunt .   II. SufRcientes rerum rationes invefligare  proprium eft Philofophi . Nam ut inquit Genuen»  iis „ populus renun phaenomenis efl contentus/  „ philofophus in rerum cauflas , & principia in-  „ quire debet , quod egregie vocant Platonici  „ mundum intelligibilem , & populo ignotum  „ vedigare . Qua Philofopbia nihil validius eil,  „ atque^ efficacius cum ad vitam pacate ducen-  ,, dam t um quoque ad reipublicx tranquillU  „ tatem . /frop. Xy II. El. Met. par. prior,   II. Caveant vero Tyrones I. ne aniles repu-  tent fabulas omnia, quorum incomperta ed,vel  impervia fufficiens ratio. Meminerimus imbecil-  litatis nodra; , & ingenue fateamur , innumera  ciTe , quorum rationes neque perfpeximus ha-  6lenus , neque in sevum comperiemus . Ecquis  hactenus novit cur Magnes ferrum trahit ? cur  Gymnotus , non eseteri pifees , clectricitate pol-  leat? cur Jovi quatuor fatellites , non plures ,  neque pauciores fint conceffi , tum feptem Sa-  turno, nullus Marti, unus Telluri ? &c. Recogi-  temus vetus illud ac lapiens Epicharmi decre-  tum „ Nervos ede fapientia: , nihil temere cre-  „ dere „ fed neque oblivifcamur nimis temera-  rium , immo dultum ede, rerum veritates ex  xnodulo. nodro metiri . Itaque nihil gratis ade-   ren-    Digilizt-J ijy Googlu     lo ONTOSOPHIA.   rcndum, aut gratis affirmanti concedendum * at  ubi prxfto fint exteriora momenta , quibus ali-  quid fuperftruitur , hajc prius difeutienda funt ,  ne illud pertinaciter negantes temeritatis notam  merito incurramus, & veritati fponte contradi-  cere velle videamur .   II- Haud putent Tyrones fufficientes rationes,  quibus Cauflfae ad agendum determinantur fem-  per ipfis cauffis extrinfecus quaerendas effie, quum  pluries queant effe internae.* id quod praefertim  de agentibus libero arbitrio pr*ditis di£lum ve-  lim. Qua de re animadvertant, quod licet ul-  tro fatendum fit, fapientis elTe nihil agere, ni-  hil deliberare, nifi ex omnium , quae occurrere  poffiunt, rationum calCulo : haud tamen putan-  dum eft, has. rationes veram , & internam fuf-  heientiam continere , qua liberarum cauflarum  indeclinabilem live flagitent , flve extorqueant  aflenfum . Equidem fl ita res fe haberet ( id  quod vifum efl Leibnitianis ), cauflae illae nequa-  quam liberae dici poflent . In ipfa natura cauf-  farum liberarum , five in ipfo earum libero ar-  bitrio ratio fufficiens continetur, cur fe cieant,  determinentque , quin ulla requiratur alia ratio.  Externae rationes , fi qux adfunt , fuam fuffi*  cientiam ex ipfo libero arbitrio confequuntur ,  fi quidem confequuntur . Sapienter Cicero de  Fato c. I. Motus enim vohntarius tam naturam  in feipfo continet , ut fit in nofira potefiatty no-  kifque pareat / nec id fine caujfa , ejus enim rei  caujfa ipfa natura eji . -    CAP.    Digitized by Google    ONTOSOPHIA.    XI    GAP. I,   De Ejfenfia ^ & Attrthuus ,   ^.Xj.y^Uamlibet nobis notam rem acutius per»  'V^/ luftrare velimus, notio Menti obver-  iabitur plurcs conceptus complectens/  cumque nihil fit abfque fufficienti ratione, mo«  nemur hinc totidem veluti realitatibus rem ip-  fam conflare , feu totidem didinctis notis . Has  duplicis ede generis, nofcimus ; aliae Tiquidem  perpetuo res fuas comitantur , aliae non item :  abeunt enim, pereuntque ipfa tamen re perma»  nente , queis aliae fuccedunt , atque aliae , vel  primae iterum redeunt. Deinde notarum , quae  res perpetuo comitantur , quaedam videntur ve-  luti primae, quarum nempe fufficiens ratio ne-  quit ab aliis derivari ; & hae appellantur pro-  frie.tates rei ejfentiales . Aliae , quae ci primis  fluere videntur , & in ipfis habere lufficientem.  rationem , attributa dicuntur . Notae vero rem  non comitantes perpetuo, fed quae continuo ab-  eunt, & queis aliae fuccedunt , mox vel num-  quam rediturz , modificationes , affeQiones ., qua.  litates , vel tandem accidentia folent nuncu-  pari .   14. Indivifibilis complexus omnium proprie-  tatum edfentialium , quae rei cuique infunt , di-  citur ejufdem rei E(fentia ^dc quandoque etiam  Uatura , licet minus proprie . Effentia igitur in-  liar unius coniideraiu^ venit , cui fcilicet nihil   ad-       1      Digitized by Googie    12 ontosophia;   addi poted, nihil demi , quin ipfa res pereat j  & alia atque alia continuo fiat: atque adeo no-  tio eflentix pendet ab adsquata cognitione omeciei , & generis notione minime ingrediuntur ^ inter  ie diferiminentur, facile intelligitur, efsentias ctmeretas  magis compoliras efse, abftra^las autem fimpHciofres; feu,  quod idem eft, primas plurium proprietatum else 'com-  plexiones, fecundas autenx pauciorum .    l    Digilized by Googie    14 ONTOSOPHIA.   qualis a nobis concipitur, conftituit- Haec me. i  rito fecernenda eft ab eflentia reali • quippe  ip. Reales rerum dTentias omnes ad unam  nos latere, aut faltem certo non conftare, ultro '  fateri debemus . Ecquis enim completam ullius  rei notionem fibi comparaffe contendet ? Qui  reddi poffumus tuti vel in ipfis magis obviis rc*  bus nullam ruperefle adhuc latentem proprieta*  tem ? Confer, quae in Logica diximus. Deinde ea  ipfa , quae nolfe putamus, non funt nifi mentis  noflrae phaenomena , pendentia quidem ab obje-  ctis externis utpote renfuum fibras irritantibus ;  fed quae nulla prorfus ratione patefaciunt, quid  intrinfecus ipfa fint objecta externa * qua de re  alibi opportunius . Hinc quae in Scholis defini-  ri folent Effentiae, notiones rerum fpeflant, non  res ipfas . Cum ergo noflrae notiones , pr*fertira  fubfiantiarum, numquam fint adaequatae , tum va-  rient quamplurimum pene pro numero mentium;  facile intelligitur , quantopere in hominibus ef-  fentiae rerum notionales fint tum inter fe diver-  fae, quum a realibus diferepent . 7 iai»»   GAP. II.   De variis Entium generibus,   ^.lO.^^Um Entis notio tum rebus, quae actu  exiftunt,;tum quae non exiftunt quidem,  at exiftere pofsunt,ex sequo conveniat (/*); hinc   P“-    (a) Entis vocabulum emphatice a Platonicis ufurpar   tum     w.^rOSOPHIA. IS   prima , 5 c gcneraliffima Entis divifio cfl: in Ens  Icu exiflens ^ & potentiale ^ leu pojjihite»  zi. Ens actuale vel ita exiftit , ut tota fuat  exiftentiae ratio fufficiens in fua efsentia conti-  neatur , feu ut ejus exiftentia in Iu* cfscntiae  conceptu includatur , & Ens a fe , feu Ens ne-  ceffarium appellatur . Hujuimodi eft foius Deus.  Vel exiftendi fufficiens ratio in altero Ente con-  tinetur, & Ens alio dicitur, leu Ens cow-  .'Hujufmodi funt przter Deum caetera  quavis Entia - Utriusque entis caracteres alibi  opportunius expendendos rejicio ,   ^.22. Quiecumque hujus Mundi Entia contem-  plari velimus, innumeris ea mutationum vicif-  fltudinibus perpetuo obnoxia efse deprehendimus :  interim in tanta pereuntium , ac fe invicem fuc-  cedentium mutationum ferie , Entia illa adhuc  perdurare intelliguntur . Merito hinc conficimus,  tot tantifuue mutationibus aliquid perdurabile  fubftare , cujus diverfae fmt modificationes quot-  quot excipit mutationes. Porro primum illud  fubjectum perdurabile , ac modificabile Subjlan-  tia dicitur . Quod vero hujufce fubjecti mo-  dificatio efi , & concipitur , Modus appellatur .   as-    tum legimus , pro eo fcHIcet , quod aerernum eft , & per-  feflilTimum ; hinc res facias non entia ^ fed entium um-  iras iidein appellarunt. Hajc equidem loquendi ratio fu-  blimior elt , & vere philofophica ; Deus enim eft Ens  abfolutiflimum omnes entitatis rationes in fe uno coni-  ple« 5 lens . Quis ex factis Scripturis illam hauftam no»  dixerit ! fane Exod. III. v. 14. Ipfe Deus , quis efset ,  fcifcitanti Moyfi refpondens , dis it: Ego Jam, qui fum.    Digitized by Coogie       i 6 ONTOSOPHIA.   ^.23. Primam fubftantiae notionem ex entium  contigentium contemplatione mentibus noftris  informamus : hinc eft, quod fubftantiam conci-  piamus tamquam fubjectum aliquod primum per*  durabile ac modificabile . Caeterum nequit hxc  fubdantiaz notio ex azquo aptari Enti necefsario,  nempe Deo, cui nullas inelsc pofsunt modifica-  tiones . Deinde animadvertendum notionem fub*  ftantias mox traditam penitus abftractam efse :  nullibi fiquidem reperire eft ejufmodi fubjectum,  quod nullas actu modificationes habeat . Quot  quot exiftunt, funt undique determinata , & fin»  gularia ; univerfalia , qucd fxpe dictum eft , non  1 'unt nili Mentis noftrae abftractioncs.   ^.24.Cum fubftantia primum fit fubjectum &c.  ^.2a.quodvis aliud fubjectum, cui infit,& inhxreat,  excludit ,-( ipfa enim fibifubftat, & fubjc6tum  eft quarumvis modificationum , quas ei obtin*  gere pofsunt) non vero excludit quodvis aliud  fibi externum fubjectum , in quo fola infit fuf-  ficicns ratio fuas exiftentias . Quid enim impli-  cat fubftantiam principium fuas cxiftentijc ex-  trinfecus habere , interim vero ipfam fibi 1'ub-  ftare„quin indigeat eidem principio inhzrerc  ad inftar modificationum ? Ex, gr. decora Palladis  forma, quam faxo infCliTp|am miramur , lui prin-  cipium feu fufticientem exiftentias rationem ab  artifice petit ; at interim faxo, non artifici in-  hsrret . Qui ergo fubllantia ab externo principio  fufticientem fuas exiftentias rationem petens ei-  dem principio inhasrere debet? porro ad diffe-  rentiam modificationum ipfa fibi fubftare nihil  vetat - f   S'    Dio»: V t/     ONTO SOPHIA. , 17   25. E contrario MqM nequeunt Jpfi fibi;  fubdare , feci neceflTario natura fua alicui  Subjc£lo inhaerere debent {a) .   z 6 . Operae pretium eft heic expendere im»  piam non minus, ac abfurdam Subftantiae deii*  Ditionem , quam Benedictis Spinoza ex fuo je«  cinore c^mpo^’uit . Verfutus Homo pantheifti*  eam molem flfuere contendens , definitionum ,  theorematum , ac corollariorum exteriori appa«  ratu Geometrarum morem mentitus eB,utLe«,  Cot ibus facile poffet illudere. Quare hanc prae*  fniiit Subflantiae definitionem : per Subjiantiar»  ^intdligo id j quod in fe eji ^ & per fe- concipi’*  tur ; tum explicationem fubdit . hoc efl , id,  cujus conceptus non indiget conceptu alterius rei f  s quo formari debeat . ^ -   I. Verbis illis quod in fe efl duplex fubjicl  poteft fenfus : i. quod in Je efl , nempe a fe%  quamlibet excludens externam caufam , a qua  producatur; a. in fe efl ^ nempe flbi ipfum  Jubflaty quodvis intriniecum SubjeCum , cui in«  haereat, excludens, contra id quod proprie Mo-  dorum efi . Hic fecundus Subfiantiae conceptus»  verus efl , fed nihil Pantheifmo , cui fludet   B Spi-    (a) Nemo mihi calumniam inferat eo, quod in au»  guflilKnio Eucarifti* Sacramento, permanentibus panis &   vini accidentibus , fide Divina tenendum fit, nullum re.  manere panis, & vini fubjeflum . Nam , quos vulpo mo»  dos , & accidentia in hoc Ven. Sacramento appellamus,  >ro meris habeo adparentiis , & phsnomenis . Nen^,  leficiente fubftantia panis', & vini, Divina virrute fup.  ,Ienrur in fenfibus noAris illz ezdem impreffiones, ou^  ierent a reali panis, & vini TubHantia. Hinc profe^Q  (l , ut ilU fe^biles reprxfentationes oobis occiuraot.    Digitized by Google    i8 ONTOSOPHTA.   Spinoza, favet . Primus, cui foli pantheifticam  molem inzdificare fatagit , falfus e(l , qui ne-  que ab ipfo Spinoza , neque a quovis ejus Af*  Iccla ha£lenus e(l demonfiratus.   ir. Neque minus fallax e(l explicatio defini-  tionis ab eodem allata . ( inquit ) concep»   tus non indiget conceptu alterius rei , a 'quo foy  mari queat , Si , conceptum Subfiantt^e   prafcindi poffe a quovis alio conceptu , ultro  coBtedimus \ fi vero intelligat , Sub/iant'ee cotf  eeptum neceffario a-fs excludere conceptum alte-  rius rei , a qua ipfa Subflantiq producatur ,  feu in qua in/it fu-fficiens ratio , princprum  fue exijientia , & id gratis afferenti in zvutti  negabimus . Tnterim ex allata poenitenda defi-  nitione illa fua oracula depromit catus Homo.*  Unicam in Mundo Subflantiam extare. Hanc uni-  cam Subjlt.rt 'am ejfe Deum.’ Hujus deinde mo-  dificationes ejfe quotquot in Univerfo cernimus  f^c. Sed hac de re fuo loco.   27. Ut poflibilis notio fiatuatur , quot non  repugnare dicuntur prznotanda funt . Ea non  mepugnare dicimus , quz fimul effe polfunt . Ex.  gr. Triangulum zquifaterum , Subfiantia cogitans  &c. non repugnare dicuntur, quippe triangulum  *^cinn zqualitate laterum confiftere potefi : Sub-  fWntia cum cogitatione , tanquam ejus pro«  p^ietate .   ' 28. E contrario , quae fimuI effe nequeunt,   ep quod unum eorum alterum excludat , &  atnbo fimul fe mutuo deleant, e4 repugnare di-  cuntur: ex. gr. Circulus quadratus.* nam notio  'circuli notioneni quadrati excludit , & ambas   limuU    Digitizt '     t.    ONTOSOPHIA.  fimul-fc mutuo delent.   zp. Pojfibile dicitur quidquid in fui eflentia  nullam includit repugnantiam , quodque ade&  concipi potcft . £x.gr.Mons aureus; triangulum  -aequilaterum . E contrario ImpojjibUe dicitur  quidquid in fui edentia repugnantiam involvit ,  quodque adeo concipi nequit ^ cujusmodi ed  circulus quadratus . . ■ ,   qo- Pojftbilis notio diligenter difcriminanda  cfl a notione probabilis . Poffibilitas enim fpe-  £lat ipfam entis naturam/ Pxobabi^itas vero re-  fpicit rationum momenta ,jqjuibus,;|Mens ad af-  firmandum aliquid, vel negandum^ ^movetur; feu  indicat datum Mentis judicaatis .de exidentia ,  natura, proprietatibus &c. Entis. Hinc Probabi-  litas locum .habet in exidentibus , poflibilibus ,   • infipoffibilibus &c.   31. Notio pdJifibills, pofitiva ed ; sidit enim  aliquid Menti contempianti .-£ contrario notio  Impojfibilis ed negativa, non enim fidit Menti  aliquod ens, fed duo exhibet entia, quz fe mu-  tuo delent , adeoque aon ens, feu nibil .   32. Poffibilium numerus faltem duplus ed  numero impoflibilium. ImpofUbile enim coale-  fcit ex duobus , vel pluribus inter fe pugnan.  tibus: d haec fingula fecernamus , feorfim non  -pugnabunt, adeoque erunt Ungula feorfim pofli-  bilia . Numerus igitur poffibilium, ad minus  im poffibilium humero duplus ed^   33. fmpoffibilinm duo datui folent genera  Alia enim funt intrinfecus , & abfolute talia ^ -  alia vero nonnifi extrinfecus^ & hypothetice. Pri-  mi generis funt quotquot contradi£Uonem in-   B 4 / voi-      Digitized by Google    20 ONTOSO?HI A .   Yolvunt, de quibus ^.zp.ySc hxc metaphyjice int«  ^olTibilia quandoque etiam dicuntur . Secundi  generis funt, quae nullam quidem in i'ui elTen>  tia repugnantiam continent, pugnant vero ex>  trinfecis quibusdam hypothesibus / ex.gr. prop*  ter imbecillitatem cauflae producentis , propter  conditiones loci , temporis, &c. aliafque adpofi*  tas circumftantias , Huc fpectant , quae phy fiet  impoffibilia appellantur , quippe quae phyficis  Mundi legibus* pugnant. Ex.gr. Lunam eccliplim  pati extra oppofitionem cum Sole , hipotetibice  eft impolsibrie^in! hypothefi nempe, quod Mun-  di curllis jfrxfi' confuetas leges cosmologicas per-  gat : flammam .in aere libero deorium dirigi:  Virum obliteratum, & rudem acute, &. erudite  de rebus di^cilibus difputare &c.   , 34. Ad Jiypotheticam impoffibilitatem ad-   cedit , quae moralis nuncupatur . Illa nimirum  moraiiter impoffibilia' vocare confuevimus , quae  intrinfecus infpefta. funt quidem poflibilia, non-  'nifi tambn raro , admodum difficulter effici  queunt. Ex. gr. diuturna culpae declinatio ia  xnediis, & maximis periculis . Diligenter ad-  vertant Tyrones, quandoque in communi fer-  mone fimpliciter impoffibilia appellari*, quae  folum moraiiter ' funt impoffibilia / idque po-  tiilimum recolant in facrorum Librorum k£lio-  ne, ne in abfurdas incidant Sententias .   35. Sunt qui aliud impoffibilium mora-  lium genus agnofeunt , idque Dei refpectu *  definiunt nempe Ea efle , qux in fui natura  . infpc£la, funt quidem poffibilia,at fieri pugnant  'Divinae perfecti 0 imae Naturas. £x* gr. mentiri   in- *     ONTO SOPHIA. af   inquiunt, cfl: quidem intrinfecus poflibile , at  Deo impoflibile moraliter , quia fummae ejus  Veracitati pugnat ; fimiliter fe habet innoxium  aternis addicere flammis , quod ejus Juflitiais op«  ponatur . Sed hi parum penficulate hoc impof-  fibilium genus introducunt , cum revera ad im«  pohfibilia abfoluta fpectent . Sane quid magis  contradictorium, quam ju(litia,& iniuftitia, ve-  ritas & mendacium &c. ? porro in nifee, quae  vocantur moraliter impollibilia , collifio conti-  netur inter juilitiam , veritatem , fanctitatem  &c., qux in quavis Divina actione abfolute, &  cITentialiter elucere debent, & inter injuditiam,  iniquitatem, mendacium &c., quz eidem confo-  ciari ponuntur. Quae ergo moraliter impoffibitia  dicuntur, funt reapfc impolEbi lia mtr/w/ecMj, &  fibfolute . Merito Divus Anfelmus .* quodvis  minimum inconveniens efl Deo impojjibile,   §. ^ 6 . Sed juvat hic expendere quorumdam  fententiam , qui poffibiie definiunt , omne id  quod a Deo effici potefl . Iftorum fententia ,  nulla ed quaerenda intrinfeca pofdbilitas in Ente,  Ibla extrinfeca poffibilitas ex Divinae Potentias  menfura ed attendenda.   37. Verum qui ita philofophantur , (i  recte de Deo fapiuot , nulla dari impoffibilia  Divinse Potentiae refpectu datuant oportet' fecus  enim , fi aliquid per ipfura Deum impoiTibile  agnofeunt, totam fimul evertunt Divinam Om-  nipotentiam . Sane , fi podibile idcirco ed pof-  ilbile, quia a Deo edici poted , erit a pari  impoffibile , idcirco impodibile , quia a Deo  eddei nequit . Quare , fi Deus omnipotens ha«   B 3 be-    Digillzed by Googie     ONTOSOPHIA.   bctur , nihil pro impoflibili ftatui poteft . Quod  fi c(l aliquid impoffibile , id nonnifi Divinae*  Potentiae defectu impoffibile eft , atque adeo  Dei Potentia non infinita . Haec perfpecte vidit  Cartefius , qui propterea nihil Divinae Potentiae  refpectu impoffibile effe affirmavit -   38. At nihil efle in fe , 8f fui natura  impoffibile , omnem evertit humanam ratio-  nem , & ad Pyrronifmum deflectit Ex. gr.  Triangulum rotundum , Circulus quadratus &c.  quippe tam clare perfpicimus naturam , notio,  nemque trianguli corrumpere, 8 c excludere na-  turam , & notionem rotunditatis , & viciffim ,  ut de hoc vel minimum dubitare , idem fit  ac humanae rationi valedicere , & in Pyrro-  nicorum caftra coin migrare . Dantur ergo in-  trinfecus impoffibilia , fui nempe infpecta na-  tura . Quare , quae funt poffibilia , hujufmodi  funt pariter intrinfecus , & fui natura .   Sed inquies ; Si funt aliqua intrinfe-  cus, 8 c natura fua impoffibilia, haec neque per  Divinam” Virtutem effici pofTunt -quf ergo erit  Deus omnipotens? Sed facilis eftrefponfio: Quod  nequeat Deus efficere quae funt intrinfecus impofi i  fibilia , id non ex imbecillitate, & virtutis de-  fectu , fed ex ipfius efi impoffibilis incapacita-  te , eo quod ejus componentia per fui naturam  fe mutuo excludant. Horum componentium re-  pugnantia cohibenda foret, atque delenda, ut pofTet,  quod eft impoffibile, fieri; nempe delenda, vel  mutanda ipfa ejus componentia . Sed modo ,  quod inde coalefceret, fieret intrinfecus poffi-  bile, Sc omnino aliud ab eo,. quod impoffibile    Digitized by Coogie    O N T O S O P H I A .  ponebatur. Sane 51. adverti muf Impofftbtle  nfeo efle Ens , fcd Nihil , & negatio cujuslibet  Entitatis . Qui ccgo Divini Potentiae impoffi-  biiia fubtrahit , nihil fubtrahit ; cdque Divina  Potentia femper infinita, quia omnia & Ungula»  quae iunt Entia, attingit .   GAP. III.   De Relationibus Entium,   40. ^Tngula Entia ne dutn abfolute^Sc ir$,  trinfecusy qualia nempe funt in feip-  lis, confiderari queunt ; fed & etigm .relative ,  6 c extrittfecus , qualia nempi^^ aliorum refpeftu  ' concipiuntur . Quid abfolute, & intrinfecus fint  quaevis Entia » negatum mortalibus noffe; quip*  pe intimas eorum effentias penitus latere to-  tius Philofophiae decurfus edocebit. Confer quae  diximus -ip. Reflat igitur jllas Entium' pro-  prietates elucubremus quae ex eorum ad in-  vicem’ collatione elucefcunt . Has nomine re,  lationum continentur. Quae hujus funt loci ad  tres clafles referri pofle videntur • ad relationes  nimirum I. fimilitudinis : II. coexijlentia : III.  dependentia .    P4    ART.    14    ONTOSOPHIA.    A R T. I.   De Relattonibus Simii ItuiUnis,   ^41.^ fw/ 7 w appellantur Entia, quibus una, aut   Mplures proprietates, qualitatesve ex com-  muni iniidere concipiuntur. Eft ergo Similitudo  proprietatum in abflracto confideratarum com-  plexus , per quas Entia dicuntur fimilia.   42. E contrario diJJimUia dicuntur Entia,  quibus una, vel plures proprietates, qualitates-  ve ex communi non irteffe concipiuntuV . Ex  quo facile intelligitur, quid dijfimilitudinis no-  mine veniat^   43’ 0.“° plures funt proprietates, quibus  Entia convenire deprehenduntur , eo major in  eis elucet /imilitudo : minor , quo funt pau-  ciores . Ex. gr. fi plures conferam figuras, quae  triangula appellantur , fimiies ftatim appellabo:  de communi enim habent , ut tribus lateribus  claudantur, tribusque angulis gaudeant. Si vero  animadvertam ejufmodi effe illa triangula*, ut  communem quoque habeant laterum rationem,  proprius fimilia vocabo.   §. 44. Ex Entium fimilitudine rationem de«  fumimus , qua in determinatas clades illa re*  digamus. Cum enim hujus Mundi Entium tan-  ta lit multitudo, ut nequeant fingula Mente di,  iUncte complecti , ea ad certas clades redigere  confuevimus : ita nimirum , ut quae determi-  natani inter fe fimilitudinem habere concipi-  mus , ad unicam revocemus cladem, & ad al-  te^    Digitized by    ONTOSOPHIA. 25   teram clafiem rejiciamus,, quas aliam determina-  tam fimilitudinem exhibent. Deinde, cum Entium  ad eamdem claflem rejectorum alia, atque alia  intenfiorem, fen peculiarem inter fe fimilitudinem  habere deprehendimus j numerofiorem illam claf-  fem in alias minores redigimus .* tum primam  Genus , has fpecies appellamus . Ex.^r. Infinitas  figuras tribus conclufas lateribus ad unam Claf-  fem revocamus , & triangulorum nomine infi-  gnimus : tum animadvertentes ex hifce fi-  guris quafdam majorem inter fe fimilitudinem  habere , puta quod alia fingula latera inter fe  aequalia habeant , alia duo tantum , alia fingu-  Ja latera inaequalia/ ampliflimam triangulorum  ^ claflem in tres alias minores tribuimus, quarum  altera triangula scquilatera, altera ifofcclia , al*  tera tandem fcalena complectatur .   45. Nihil vetat Entia , quae fub aliquo  rcfpectu fimilia funt , & vocantur , fub alio  diflimilia efle , & appellari . Sic triangula ,  quae modo pro figuris fimilibus habui ob com-  munem proprietatem trium laterum , & angu-  lorum , diffimiles mox appellabo , fi animad-  vertam non aequales angulos habere, neque eam.  dem laterum rationem Quare intelligitur ,  ^ntium Genera, & Species , ex cujufque Men-  te conflitui pofle , ut ita Entium Claflis,quas  Uni Species eft, Alteri fit Genus plures mino-  res clafles , feu fpecies complectens (a) .   4ec effe fuura , in aliis atque aliis temporum ,  -Jocorum &c. circumftarrtiis immutatum , feu non  aliud habere , idem appellamus . Confidit ergo  identitas numerica in Unitate t» boc effe Entis  in aliis, atque aliis temporum, locorum &c.cir-  cumftantiis pofiti .   52. Triplex vero ed Identitas numerica,  metaphyftca fcilicet, phyjica ^ & moratis.   I. ldentisas metapby/ica praedicatur de Ente ,  in quo nulla, vel ne minima, mutatio accidit.  Soli Deo idhaec identitas convenit . •   II. Identitas phyjica tribuitur Enti cujus  quidem qualitates mutationem Subierunt , led  ejus elfentialia attributa immutata permanent .   Mentibus , & Materiie idhaec con^venit iden-   . *> \   titas ,, - - .   III. Identitas tandem moralis confidit in uni-  tate dnis , cui varia media .diriguntur, tum in  perfeveranti ad idem habitudine .. Sic Lupus  gregi druens infidias, tum Vigilum fugiens mi^  nas, idem moraliter lupus ed / non emendatus  «nim fugit, & ed redire paratus Vigilibus fom-  no correptis .   53. Animadvertendum ed, vocabulum  quandoque minus proprie in communi vitae con-  fuetudine ufurpari - -l^es enim eadem perfevera-  re vulgo cenfetur , licet- ejus locU alia , atque  alia incontinenter iuccedat,!! tamen idhxc fuc-   cef-    Digitized by Googli    ONTOSOPHTA. 31  ccflio fenfibus noftris non pateat . Ita 'flumen  planta , animal eadem hodie dicuntur efle , qux  decem retro annis ; id quod proprie verum efle  nequit .• fiemo noflrum idem ejl in /eneBute ,  gui fuit Juvenis .* nemo efl mane y qui fuit pri^  eiie . Corpora noftra rapiuntur fluminum more .  Sen. epifl. 58.   54. Triplici expoflte Identitati § 50. & 5 1.  triplex opponitur diflin6IiOy numerica yjpecificaf  8 c generica. Primam tribuimus Entibus fu b ea-  dem fpecie complexis/ alteram Entibus ad di«  verfas fpecies fpectantibus , fed quz 'fub eodem'  genere continentur * tertiam tandem Entibus  ad diverfa genera relatis . Patet, adeo folam.  Identitatem numericam efle cujusvis diflinctio-  nis nefeiam . Identitatem vero fpecificam cum  numerica diflin6Iione Identitatem genericant -  cum diflin6Iione fpeciflea optime copulari.   ^ 55. Rurfus diflinctio alia efl realis , aliar  formalis . Primim tribuimus rebus, quae in feip«  fis, & nemine adhuc cogitante funt diflin£lae .  Quod n harum una alterius flt modus,  appellant; qualis efl diflinctio inter corpus, &.  fuam flguram .Secundam vero praedicamus de re^  bus, quae in feipHs quidem unum, funt, fed quae,  diverfls mentis conceptibus complectuntur, ip&  rei natura , quae multiplex efl fuifleientera ratio*  nem fubmihiflrante . Hujufmddi efl' diflinctio,  quam ponimus intellectum inter, & libertatemr  Mentis, Quod fi diverfi ejufdem rei conceptus nodt  ex ejus natura, fed ex libidine intellectus ab*t definitione , genere 'ticinpc ^ 8c difFcren-’  tia conftaot.'" ’ 1 • ' ' ' > :   5 p. Triplici cxpofit* compofitioni triplex  opponitur sJmpIicitks.liimirum physice jfimplex di.  citur Ens , quod pluribus realiter difiin^is. ca*  ret; hujusmodi ex- gr. Mens cft humana. Hanc  abfolutam simplititatem efie , vari nominis  nemo non videt . ,Metapbysioe vero simplex .yt  cujus eiTentia haud confiat ‘ pluribus' attributis,  formaiiter difiin6Hs .* hanc fimplicitatsm Deot  convenire arbitror ^ quidquid contra' Scotistx  fentiant . Logice tandem simplex dicitur, cujuS)  conceptus non coidlat genere , & differentia .tr  hanc fimplioitatem de Geo prsedtcari pbfieplu* :  ritni autumant.-* : ■,   . ^.^o.Perdiligenter animadvertaritTyrones, phy-  fice Compofita non nifi cx plfffice , & abfolute.  fimplicibus elementis confieri ”,i Sane, cujusvis.  Compofiti elementa vel funt compofita , vel-  lunt abfolute . iimplicia. Sit hoc fecundum , con*  liftit afferti veritas . Si primum , hujufrnodi)  elementa, quia compofita, aliis elementis con-'  A ari debent . De hifce fecundis elementis ite-  rum qusBTO, funt ne compofita, an vere^ bc, ab-,  folMe fimplicia Pquorfum evadat dilemma iftud  per fe patet ; nempe, vcl progreffum compofi-  tionum in infinitum comminilci debemus , vel  exiftentiarn vere , & abfolute fimplicium ele-  rnentorum confiteri . At progreffus compofitio-  jnum in infinitum abfque fimplicibus elementis  fecum ipfe pugnat ; in hoc quippe progrdfu'  oecturrunt perpetuo compofi^ fine componenti-   C bus ‘ >    Digiiized by Google     34 ONTOSOPHIA.  bus (a) Quae ftint itaque phy/icc Compofita ,  ex vtre , & absolute fimplicibus elementis con-  flari debent. » • !' • I   ^.6i. Ex qiR) facile- deduoi poteft,- quamlibet  fingularetn Subftantiam Sub/eflum^.effe pbyftca  fimplex . Nam  ' -• >   ^ 71. Subflantiarum qualitates^ etfi e^dnOL  liflt generis ) vel fpeciei , aliat tamen aliis prJt*  ilant,* moles tnfiniy  ta reputahitQr. ia .formica . Elephantis .rnoics  magnitudineita' animakuli a P. Francifco de JL.a>  nir obfervati , ideo ' ’j i nfinities infi-  nita rrfpectu praedicti ianimalculi .r.Rurius (phse«  nuy cujus diameter iGt.. intervallum t Saturni , a  Sole /.infinita haberi potefi'' refpectU'i|Tclluris  atque adeoi infinities infinita, refpecta.jElephaOr  feu. InfinUttm ftcundi ordinlti dt iofinuies  •infinifies infinita reCpectu laudati pdmiitn ajoi«  malculin, tertii W/‘»/x .4' .Hujus^   modi comparationes longius proivehi pofifunt :  ^et itaque : dari pluces , immo infinitos Infi-  nitorum' .relativorum . ordine» Porro;, in ferie  infinitorum Infinitum, -infensioris, onfinis tfi ,in-  •finite parvum refpectu Infinitr ondinis fuperio-  ris\ quod propterea appellatur it^nittfimumySc  iafinittfintde . Poffibilis proinde, efi Scabies Infi>  natefitBalium.y InfinitoiUoi ex utraque parte  in. infinitum producta , . • ; !: ' »>   4» 7^' Quantitates reales .) qux fint. abfolute  4t)fwitae' repugnant,;*; Quantitas enim nihil,. eft  .«Itud quam plurium .* quae funt eadem , c6l*  lectio «. Sed qujacittnque pofita^hujufmodi col-  Jectione, fempcr.tui»las adjici poteft; Perrnovara  wo tUnitatis adjectionem Bd augumentum. Quan-  titas ergo natura fd» talis efl, ut ..perpetuo au-        ONTOSOPHIA. 41   geri poflit . Sed quod perpetuo augftri poteft,  perpetuo limites habet, (qjippe quodvis augu-  mentumi fupponit (Imilem defectum anteceden-  tem , adeoque limitem )/& quod perpetuo li-  mites habet , infinitum efle repugnat . Quan-  titas ergo , quas fit actu infinita , repugnat .  Ad rem fapienter Mosbemlus Syjlem. intel.Cud.  feSi. I. cap. 5. 24. ». a. de numero , qui   fpecies eft quantitatis , fic habet. Sciunt omnes  numerum i» fe nihil effe , fed sd ires ,  .y.r . ■ > .':r^ ■ i •.infinitusf id quod implicat .Nulla ergo  dari potefi extensio v^e .contanua * 8 c’ quam   vul-    ONTOSOPHIA.    f4?    valgo concipimus talem, pro phaenomeno ha-  beri debet. Sed de hac re - copiosius io Cosmo-   , • > - ' i, • - * . •   logia .   80.' Peculiaris , ac detcrrninatus modus,  quo res infiar totius confiderata aliis flmul coe-  xiftentibus coexiftit , dicitur ejus /ocus ; fitus  vero appellatur peculiaris, aC determinatus' mo-  dus , 'quo rei partes praecipuae aliis llmul coe«  xiftentibus cnexiflunt . Si de libro A quaeram  ubi eft ? profefto locum flagito . Refponfum,  quod petitioni pratflabitur, efit hujufm^i; Li-  ber A eft' in tali bibliothfeci ordine, ferici pri-  mus , fecundus &c. . Si rurfufti interrogem, qud  litu } refpondebitur, reBus\ invcrfus &c. Primum  refponlum innuit determinat^um modum\ quo  Jiber ’A aliis fimul coexiftentibus coexilTit .Se-  cundum vero refponfum"'^innuit determinatum  modum, quo libri partes J^quae praecipu'e iii ipfq  notantur, adjacentibus coexiflunt .'Quandoque  tamen in communi fcrmonc fitus , aeque acci-  pitur ac locus . i V   ' 81. Locus, ut modo definivimus ^ realh   quidem eft , fed relativus , non ahfolutus .’Phi-  lofophi , qui pro fpatio vacuo rerum , omnium  receptaculo communi pugnant , praeter ‘ locum  relativum , alium abfolutum agnofeunt . Ex ho-  rum nempe fententia lodjs cujufque rei abfc^  lutus eft illa fpatii vacui pars , quae ab ipfa re  occupatur. Nos vero qui fpatium vacuum ab-  folutum pro imaginario habemus 78.   folum locum relativum admittimus , & fpatii  nomine intelligimus Ibcoruth omnium colle-  ctionem « 'Hoc fenlu ipatium^reale quidem eft,  * - fed    4    44 ONTOSOPHIA.  fed relativum , non ablblufum , ut ita ablatis  rebus Jocatis , nihil reale amplius remaneat ; '  fcd^ fpatium ,  '   IV. E. contrario in expcctationis ftatu , vel  taedii ,,vel cujusvis doloris? breve clapfum tem-  pus admodum longum videtur . (a) Sane in   , . ^ • ' hi-    00 Hic illud Poetae obtindt: mifero longa, ff-   Itci Luvis ,    Di gi^ed b y Googl^     ONTOSOPHIA 47   hifcc cafibus Animus raorjc , taedii , doloris im-  patiens , e molefta fenlatione fe fubtrahere con-  tinuo conatur* at irritis conaminibus, moleftia  perpetuo recurrit . Adeft itaque velut interior  colluctatio, & continuus conflictus mentis, &  doloris . Continuu^i hicce conflictus loco eft  continuae fucceflionis , longum fluxifle tem-  pus , exhibet .   88. Quae cum ita Gnt , continu is errori-  bus obnoxii elfemus , fertempus ex noftrarum  cogitationum, fenlationumque ferie dimetiri vel-  lemus. Hinc factum eft, ut tutiorem regulam,  c^rtiulqus medium dimetiendi temporis fit quae-  situm . Kihil huic fcopo opportunius vifum eft  motu aequabili: oam licet quamplurimae sint in  Muhdo, luccefsivorum feries , hae tamen, quia  aequabili continuitate carentia , ad rem non vi-  dentur . Atqui nullibi forsitan rejjerire eft  hujufmodi motum , qui sit vere aequabilis :  conversiones attamen Solis circa Tellurem ad  fenfum faltem videntur aequabiles . Ipfa itaque  velut fuadente Natura, pro certa temporis mem  fura, ad hujufmodi' conversionum fericra ‘deve-  nimus .* tum singulas conversiones in partes  minorem tribuimus, per motum artificialiter para-  tum, menfurabiles , Illas diximus dies natura*  les , harum partes horas denominavimus : tum  lingulas horas in minutiores, aequales partes  tribuendo , mirtutortm cudimus .denominatio-  nem ad eas indicandas .   §.8p. Ens pluribus continua ferie fibi fucceden-  tibus coexiftens , durare dicitur : eft proinde  Duratio continu^ jTcu permanens eatis exi-   sten.    . Digftizw: by LitiogU    4t ONTOSOPHIA  flentia , qua pluribus in continua ferie flbi^  fuccedentibus coexiftit , aut faltcm coexifte-  re per fe aptum eft ,   po. Duratio itaque non efl quid ab ipfa*  rc durante rcaliter diftin£lum , neque quid ab-‘  iblutum, fed relativum; est nempe ipsius rei coe-  xidentia ad plura fu^lsiva , sive hasc realia  fuerint , sive tantum imaginaria .   5^r. Duratio cum Tempore confundi non  debet : hujus notio in atquabili rerum luc.  cefsionc consiftit ; illa e contraria in perma-  nenti Entis , quod immutatum , & immobile  concipitur, exiftentia . Fingamus unicum Ens  existere , & in eodem flatu perpetuo manens  nulli obnoxium mutationi : modo nullum fo.  rct reale tempus / adefl vero realis duratio ,  quae fat intelligi ex eo potefl , quod Ens per  fe aptum efl coexiflere fuccefsivorum feriei .   §.92. Triplex diflingui debet duratio. Vel  enim interminata c(l , & inHnita , principio  nempe carens, & fine, & dicitur ^eteynhas. Hasc  non nifi foli Deo convenit . Vel duratio fini-  ta , feu terminata efl ex utraque parte, nem-  pe principio, 8 c fine clauditur , diciturque fim-  pliciter duratio . Ha;c durationis fpecies opti-  me tempore menfurari potefl . Cum enim  tempus in aequabili, et continua entium fuccef-  fioae confiflat , ex quantitate fucceffionis , cui  Ens aliquod coexiflit , hujus durationem cer-  to determinare licet ; nec non unius duratio-  nem, cum alterius duratione, conferre. 'Duratio  limplex omnibus naturalibus productionibus con-  venit . Tertia tandem durationis fpccies ,   , •. vum    bi^ :.yGoogle    'ii* wO fX    .ONTOSOPHTA. 49   vum dititap y 'eflque illa j qiuap, initium qi;i-  dem habet'V' attfine* careti. Hstt ad Materiam  & Mentes fpectat , neque poicft tfcrnpore me«n  furari,) etfi. djus initium tempori alicui^  veniat * > . / ' . !   - ' • ".• , • 'V r^ifl   . r..' .: A R T. , IIL   C. .ruUbf f ;,.i >.i ,i .   De relationibus dependentitr , i*ii de Cauffif » ,   * " ‘i ;• I •» . >   Efr qiMcpiam ab alta pendsre dicjtur.j   ♦ 'X^‘ li huic infit quaevis alterius ratio^.,*   ifth^’verb unius ad alteram relatio dspenden^  tia nomine. indicator. Ex. gri! Jiorologiijrnqtqs  ab tappenfo pondere , vel ab intus -in,clufo,..elai  firo ptfwrfefe I dicitur , quia pondus lappenruin.,  vel elaftrtrm rationem co.ntinei)t , cur in hpto^  logio motus-fiat. ‘ r« . , * .  Via , &c. Hujufmodi Cauffa remota, & media^  ta dicitur . E contrario proxima , & immediata  ^ laudit , quam inter . & effectum nuHa interce^  dit alia: hujufmodi in adducto exemplo eff  organicae plantarum flructurae insita .   1^. 'XI2. Si Cauffa proxima, 8c immediata de*,  lerminationem fubeat ab intermedia praeceden-  te , ^fimiliter iflhsc ab alta, Sc ita porro; Cauf*  fm ftt^ordinata ^dicuntur t 8t connexam ferieiit  i^nflituere. Hujus feriei prima appellatur, quas-  nulli przcedenn fubordi natur , cztene vero in«  tcnriedise mediata nuncupantur . '   ^ 113 .' CauflTz in ferrem fubordiaata t]vSm6^  di ' funt vel effentiather , vd aecidentaliter . £/•  fentialiter fubordinat» dicuntur, fi fubfcquen*  |iuax actiones a praecedentibus fint excitz, dc   M    ONTOSOPHIA. P   i2eterminat« . ^ccidentaliter vero fubordinatv  appellaotur, 11 fubfequentes a prascedentibus ia  fola exifleotia peodeaat , noo item in agendd .   1I4> De GmdSs ba^ potiflimum tenenda  funt- '•   I. Ex nihilo nihil fi* . Nullum Jioc* an-  tiquius axiomate in pbysicis, atque cofmologi.  cis facultatibus « magifque receptum communi  Philolophorum confenOone. Sed rectus e)us £en-  fus Qoo ab omnibus zque acceptus. Ita pmrro  antelligaat Tyrones c ,IQibHnm nequit effe net  tMuffa effieient , isrc materialis^ nee formatis^ ««.  fue finalis ulliur roi, Sane nihilo nulls, funt  proprietates, alias non effet nihil ; fi nulle pro-  prietates nihilo conveniunt , nulla caufialitadd  Ipecica tribui poteft^* ,   • 215«. Plures e Veteribus ita intelligendum   autumabant , ut cuilibet productioni praecedens  fubjectum, tanquam materialis caufia, ftatuenduna  «tlTet . Hinc «ternum Cahos , e quo omnia or-  tum haberent illi imaginabantur , & . crcatioi  nem ex nihilo , ex nullo nempe prascedei^ fiib*  jecto , impofiibilem decernebant. De fenfii axioip^  mati a nobis tributo, nihil efi quod dubitq^  mus, fi indubium cfi contradictionis principium;  at vero fenfus ab hujurmodi hominibut exco-  gitatus nulli certo principio efi fuperexftructus.  Creattonem ex nihilo in CofmolQgia vindicabi-  mus ; illud tantummodo heic monemus, gratis  iupponere Adverfarios , omne quod fit, ,ex ali^  quo praecedente fub jecto fieri debere. Certe mp/  tus ell aliquid : interim contjnuo experimur ,  ipos varios motus de noyo in corporibus foln   D 4    Digilized by Google       51$ ONTOSOFIfF^.   voluntate producere jecto, tanquam ex.cauifa naateria-  -li r repeti . Ecquid^ ergoavetabit ,hGau(Tam inii*  alita efficacitate prarditara' fola •voluntate 4 ^ub-  ftantias dt- nihilo condere? Certe nihil vetat ,  ficuti ex noto effectuum diferimine par diferi-  men inter Cauffa? ponere, ita ex cognito Cauf-  farum diferimine , funile dilcrimen inter effe»  xtus iptereffe pofle , decernere . Id quod contra  xos dictum fit , qui incogitanter allato exemplo  objici, pofle putant, morum efle qualitatem ,  non fubdantiam 4 cum contra iubiiantiae fint  illae , de quibus' quaeflio vertitur , utrum ex  nihite creari' peffint'.’^   - ^.11 d. II. Omnis Cauffit debet effe prhr fuo effe.  Siu . Sane Effectus exiftentiam luam tfonfequi»  lur ab actione Caufsae efficientis. Itaque efftetus  natura fua 'cfl pofterior Caufla. « .•* e   ^.117. 'Duplicem diflinguunt Philofophi priol  ritatemiif natura nimirum , & temporis • Cuni  ■Calilsa tempore prafcedit effectum, hanc dicunt  ^iifitatem temporis . Si vero ' nullo prorfus  tvrtpore Cairlia fuum pra?cedit effectum ^ feu  iiumquam Caufsa’fuo effectu fejuncta «xtitit^  modo nonnifi prioritate naturae, feu ordinis gau-  deti . Haec naturaei'-priorit.s in eo coniiftit ,  quod effectus fuam rationem , fuumque princi*.  pium- e caufsa petens‘ fine caufsa exifteotiam  conftquiunequit : deinde in noftrarum idearum  ofrdinc , taulfae conceptus notionem effectus ne«  ceffario ■ antecedit . •   « 1 18. III. potefl effe cauffa efficiens fui   fpfitis . Revera , cui tribuemus caulsalitstein »   rei    ONTOSOPHIA. S7   rei non adhuc productae , vel rei )»m -effectae?  Non prjmuni , quippe res ^^on adhuc exiffens  nihil { agere, poteff 114. Non fecundum , canf-   faiitas'qiiip|X praecedere debet , non fubfequi  effectim; 1 15. Quare Nthil poteft elTe cauisa  efficiens fui ipfms. ^ . .   tiip- IV; Nequeunt duo Entia fibi mutuo effe  eduffa ef^eientts , Sit primo -A caufsa efficiens  B . 'A ‘erga:eft prius , B pofterius. i.i($.Sit  xnoda B taufsa efficieii& -A,. Erit A pofteriuss  B. anterius'; idem ergo A erit anterhis ffmuiy  posterius ^B,‘i(f quod implicat. Igitur &Cv  ' «xoi Vi^ j^Uqmd efi in effe&U y 'debet efi  fe^ht>:eayffai^^9^yfofttttdite0‘'.y vei eminenten-J i2oa^ ^  tineeii f^rinutite^' OM " res iir ‘ altera ^ ‘ dicitur , fi  illa irt hac continetur fecunduui ifusm ooncre^  tam: effentiam ' ita formaliter * contineri in fii*  rnihe* dicimus futurae •pI&ntai-^rndinTenta feri*  cum in bombycis vifceribus &c. 'Eminenter vc*  fo ^ wtuaiiter ^ B nonnifi virtus," & poten«^   tia ' fufficrehs.aUieri' iniit ^condendi aliam &qui9  exv dnodrit mdtum femaiiter in Anima, quas  xllURl fiia ioluntate^ pradneip,- contineri ? equi^  defn folarViitus, &' ponnfia> motum; produceiid.  di «iniiieff a^titBse pofitis^ifffaliquid eft' in  fectu V quod'"non fft 'iii (C^ifa, r» aliquid vel^  efi mt alia caufla , vel ex nihilo . Hoc fecuifi  «iuin r^giiAt t ^ 4 « Si' primum , effectus it*  ei^ non cx utiich , fed-«ex duabus cauffisfo-  ciis , & confiftit veritas effati . . ^   * IX f; -VI? Series 'omffdtium fuberdhtatarum^  q[MaeU*dque ea fit , abfque ulla Cauffa prthha , &  indeptn4ertti ^ muino tepugnat , etfi in infinitam  J.1 pro»     S8 ONTOSOPHI A .  produB/t concipi velit . In hac infinita fcrie qua*  vis Cauffa cft cffe£Ius przcedcntis . Qui ergo  fiatuit infinitam fcriem caulTarum fubordinata*  rum abiqae ulla prima Cau(Ta,8c independente,  ponit infinitum numerum effe£luum -j- i ab*  fi^ue ulla caufla; id quod evidentiflime pugnat.   •§ iiz. Sed lubet Tyronibus , rerum mathe-  maticarum fiudiofis, id ipfum alias exponere. In  ierie caulTarum fubordinata rum, quziibet Cauf*  fa determinatur a praecedente five ad exifiendum,  five ad operandum 112. 113. Nulla ergo  caufia continet in fe ipfa fufficientem rationem  fux exifientiae, vel a£Iioni$ : adeoque nulla cauf* !  fa fufficientem, & adaequatam continet ratioaeft |  cau (Tz pofierioris. Itaque przdi6Ia feries in in-  finitum protenfa, e(l feries cauflarum ejus natu- i  rz , & conditionis, ut in earum fingulis metum  adfit nihil in ordine ad determinatam exiilen* ;  tiam cauffarum pofieriorum . Summa autem om> |  nium nihilorum , utcumque numero infinitorum j  efi nihil. Jamdiu enim confiitit , illud Gui-  donis Grandi , ut ut fummi Geometrae , paralo*  gifmura fuiffe, quo, ex expreffione feriei paral*  klz ortz per divifioncra ~ , intulit, fummam  infinitorum zero effe revera squalem dimidio»  Series ergo illa , ut ut infinita , omni caret fuf.  ficienti , Sc adzquata ratione ad exifiendum, ni-  fi ab Ente extra ipfam pofito , zterno , & a  quovis alio independenti ad exifientiam deter*  minetur .   irq. Contra Atheos hoc pofitum ell theo  rema delirantes , omnia in Mundo pendere [ab  infinita cauffarum contingentium fcrie per im*   JDca*    p- :: --J by Googie    ONTOSOPHIA. SP   nienfam aternitatem produfta ; quafi nempe ,  quo longius , remotiufquc produ£tam imagine-  mur hanc commentitiam, fetiera , minus opus  fit Caufla prima, & independente. At contrarium  Tana exigit Ratio. Rem exemplo illuftrabimus ,  quo Atheorum dementia magis pateat. . Suppo-  namus ferream catenam ab alto derivantem ho-  rizonti normalem ,quam, fi lubet, in infinitum  produ£tam imaginemur . Contendat vero aliquis,  catenam iftam , immane quantum ponderanteral  nullo fulcro indigere, ne deorfum tota ^uat *  fed hujufmodi pofitionem perpetuo ex feipla  fervare poffe, hoc herculeo a-rgumento. Primus,  Sc infimus catenae annulus , '^.e ruat , detinetur  a fecundo , nec ullo indiget fulcro,* hic fecun»  dus , quin & ipfe fulcro indigeat , detinetur a  tertio , & ita deinceps in infinitum . Igitur to-  ta catena , quin indigeat fulcro extra iplam po-  fito , perfe verare ex fe fola poteft in illa pou-  tione . Profeao ita delirantem, non adducis ra-  tionibus , fed praftito quam citiflime elleboro ,  curare fatageremus.' En typus delirantium pa-  riter Atheorum, qui feriem caufsarum fubordi-  natarum infinitam abfque ulla prima Caufsa , &  independente comminifeuntur.   124. VII. Una eademque res p 9 te!} /tmuf ejfe  Caujfa finalk , & effeBus . Eflfeaus nimirum  non adhuc obtentus, fed mente praecognitus,»  volitus, ipfam movet ad agendum, ut cfFe6Ium  confequatur . Finis , irquiebant Scholaftici , ns   intentione prior ^ in exeqttntione po/lerior ,   iEger, ut fanitatem confequatur, pharmacis utitur  ab amico Medico praefcriptis . H«ic fauitas eft    6o ^ ONTOSOPHIA.  finis , qui in pharmacorum ufu intenditur, &  quam pofthac xger coniequetur j eadem vero fa«  nitas eft Caufsa asgrum movens, ac determinans  ad pharmaca adhibenda contra fuafioncs guftus,  & oeconomiae . Infcite itaque Spinoza decrevit  Etif. p. p. app, ad prop. ^6. Omnes cau fas fi-  nales, nihil , ntfi humana ejfe commenta: hanc de  fine dbiirinam naturam omnem evertere nam id ,  quod revera caufa eft, ut effeSum confideraty &  contra : deinde id , quod natura prius eft , fa-  cit pofterius . Nempe non diPtinxit Spinoza in«  ter eflfe£fura in actuali ftatu conftitutum, &  eumd^T.on ftatu ideali , feu in intelligentia  Caulsae efficientis comprehenfum .   IZ5* Priufquam hinc abeamus , celeberri-  mam qiteftionem , de qua acriter Philofophi jam  inde a Cartelii tempore decertarunt, paucis ex-  pendere juvat . Qjue vulgo dicuntur cauffa fe-  cund(e-, feu atuffa creata, funt ne revera cauffa  efficientes } gaudent ne infitts viribus , queis age»  re Valeant, agant} Jfn ne' junt tantum oc»  cafiones, cur Deus per ipfas , & in ipfis ftm»  mediate agat, eofqua moliatur effeBus quos 0  vtrtbus creatarum caufjarum promanare putamus?   Jz6. Primum negant Cartefiani , ftatuunt-  que creatas cauPsas omni prorPus agendi vi dc-  ftitutas / nihil adeo ipPas agere , fed Deum om-  nia operari fecundum generales a fe conftitutas  leges pro variis illarum occafionibus , nempe  juxta illasmet leges , quas vulgo natur* dici-  mus . Impingat globus A in alium B* hic pro-  trudetur, ilPe vero vel lentius perget , vel quie-  fcct , vel refle6lctur juxta Phyficae leges . Ex    Digilized by CoogU    ONTOrOPHIA*' 6i  Cartefianorutn fentcntia truditur globus' B' non  motu , &. aftione irruentis globi A , fed im-  mediate a Deo, qui, juxta generales a Te fan-  citas leges , "pro occafione irruentis globi A ,'  alium B propellit : tum idem globus A occur-  rens in- globum B, etiam immediata Dei actio-  ne retardatur, ad quietem adigitur, vel refle-  ctitur ; non ex reactione , vel elafticitate corpo-  ris percufli . Pariter non ignis pyrio pulveri  applicatus, illum in flammam agit ■' fed ‘ex oc>»  calione admoti ignis , Deus pyrium pulverem  inflammat • tum ex occaftonc conflagrantis pul-  veris, pilam e tormento' expellit , & pe^ pa-  rabolicam femitani ducit j qua in parietes im-  pingente ,' iterum liac'*occafione ipfe Deus pa-  rietes disjicit; rurfu? , ex ^occafione corruentium*  parietum, fubftantert hominem perimit. Ita de  caeteris quibufciimque aliis’*. Neque corpus hu-  manum aliquid ih 'animam agit, neque anima  in corpus / Deus lingulas in anima adfectiones  gignit, quas e corpore prodire putamus, fingui  lolque motus in corpore juxta animae volunta-  tem’. Non moror Malebranchii opinionem ul-  terius pergentis , de qua alibi opportunius . •   ^ lay. Cartefianorum fententiam ' longius ,  quam par erat, prolequuti fumus , quippe illam  cxpofuifse , confutafse reor - Sane communem  illa hominum fenlum, rationemque evertit. Tu  ne , inquiet Cartehanus , praejudicia pro ratione  obtrucljs } Perbelle | ii tara conflantem , univer-  falemque hominum, turi^ philofophantium , cum  naturali rationis ductu judicantium, fententiam ,  pnejudicii & falfitatis arguere velimus , o fe-   li-    Digilized by Googk    . ^ OSOXNO.PHI A.,   lices CartefKini , queis unice bonus fenfus , 8c  recta ratio ceffit ! Deinde, fi vel tantisper Advcr-  fariis demus fententiam , quam tuentur , quan«  tum ab Idtaltsmo ( putidum profecto deliran-  tiun^ fomnium ) diftabimus? Unde corporum  noftrorum , totiufque Mundi exiftentiam ultra  rcfcicmus ? Sane in hoc fyftemate ^ cum nihil  inter fe agant entia creata , fed omnia agat  Deus , pronum erit fupponerc , nihil exiftcrc»  aliud praeter me , & iplum Deum . {a)   ^ iiS.    (o) Corporet Mundi exiftentiam noa aliunde , quam ex  Mentis noArz fenfationibus nofcimus . Si has fenfationes  non ex aiAione circumflantium, & ptementium corpo-‘  rum, fed ex Dei immediata adione fieri ponamus, nul-  lum dein fupererit argumentum, quo contra Idealiflas  Mundi exiflentiam vindicemus. Quod enim Occaflonali-  flac fubdunt, fenfaticnes ex occafione circumflantium cor-  porum a Deo Mentibus imprimi , quas numcuam infet-  . ret nullis eircumexiftentibus corporibus, nimis leve eft,  ^ & hypotheticum, e quo Idealifla facili negorio fe ex-  pediet i ita enim regerere poteft. Unde rejctvifii corpor0  extare * tum , juxta horum circumjltiniium varias occa-  fiones , Mentem varias ex a&ionh Dsi Jati Jenfationesi  Equidem de nofiris jenfationibus nulli dubitamus^ fed  inquirenda tantum occurrit, quanam fit noftrarum fenfa-  tienum eaujfa. Has ego ex immediata Dei aSione ref e-  to, quin quidpiam aliud extftere agnofcams quippe * il-  lum fat potentem,^ Jdpientem ejje intelligo, qui idea-  iis mundi fpeSaculum & /dat, & valeat menti mex  exhibere, ProfeBo nec hilum prnfiat , aliquem realem  mundum comminifci , qui & nihil ad meas fenfationes  conferre poteft , quo nullimode Deus indiget, quomi-  nus idealem^ mundum menti mea reprafentet . Quare fi  nofti , haud Deum decere, entia multiplicare fine wcef-  fitate, UT fuos adfequatur fines; praclare me gero, dum  nihil prater me, & ipfum Deum extare fentie , Neque    Digitized by Googie     ONTOSOPHIA.   . t%S. Sed quibus tandem -argumentis Car-  tefiani hanc fuam conficere rentur opinationem?  Duo praecipua adferam , nam caetera (lomachum  cient . L Nequit omnino iiitelligi quomodo en-  tia cneata jn fe agant , quidv^ fit illud , quod  cjc uno tranfit in aliud, li. In idea rpiritus non  elucet profecto conceptus vis corporum motricis .  ' lap- I. At in primo uberiorem Logicae  peritum in Adverfariis eli , quod defideres .   Nem-    iuvabit Occaiionaliftafn reponere, idealifmum cum Divi-  na Boniute pugnare; nempe in ea fentenfia Deas gran-  de Mundi rpc6laculutn Menti tam vivide repra^fentando ,  ut omnes proclives Hmus, & quali cogamur ad Ivniiis  xealis mundi exillentiam adftmendam , nos profefto illu-  deret , fi nuilns exificret mundus ; Non , .inquam, id Oc-  cafionaliflas juvat ; ita enim merito refumere poteli Idea-  lifta, fiiamqu.* cauisam conficere . Pape ! Ei tu adeo ve-  cors , & audart , qui Deo tuos errores., ac deliria ad-  judicas \ eccur judicium tuum, me tibi exemptum prm-  bertte, haud cohibes l certe quas vividas fenf asiones te  fati ajfeveras , & corporum extjlentiam, ut dicis , fa-  seri quafi jubentes, & ego patiar s illud reliquum efl ,  ut ratione teipfum cohibeas, & ab errore fetves immu-  item, ficmti ratione didicifti & alios plurimos profliga-  te : ut ecce , te tua vi brachium , ac totum movere cor-  pus, hujus mundi corpora invicem inter fe agere, colo-  res corporibus inharere &c. Si hos errores Japienter re-  jicere Jategifti, neque unquam Deo adjudicandos agno-  vifii, quippe ratione duce profligantur , ita pariter ea-  dem duce ratione veterem dedi f ce errorem, & prajudica-  tam expunge fententi emr, realem nempe mundum exi flere:  tuaque ofcitationi, aic infcitia tribuas, nonDeo,q iod iu  eam dementiam defcendifli: Itaque cum adeo facilisfit ,  ac brevis ab Occafionalifmo ad Idealifmum defcenfus, ea-  dem cenibra ambx lignanda; filat fententia: , fcilicet inter  furentium deliramenta reponenck .    Digitized by Googie      64 ONTO 90PH I A .   Nempe hsec duo • fececoenda cr  fuimus , uno conceptu complexis,  emereant , compofita dicuntur , Earum notiones,  quippe quae frequenter in tota Philofophia oc-  currunt, feorfim heic exponere, operae pretiuna  duxi. Sunt autem hujusmodi Ordo, Bonitas -,  Perfecto, Pulchritudo. ' •   ■ 131. Plurium Entium five coexiftentium;,   (Ive fe confequentium ita' connexa feries., ut  iibique eadem ratio deprehendatur in 'modo,  quo juxta fe collocantur, aut fc' invicem ex-  cipiunt, ordinata dicitur J ejufque abftraftum  appellatur Ordo. Confiftit itaque' in fimi-  Jitudine, qua plura' Entia juxta'-(e collocantur,  aut fe confequuntur . Si fecus illa. fe> habeant ,  ita nempe fint Cohftituta, ut nulla- in eis elu-  ceat fimilitudo five in coexiftendo five ip fibi  invicem fuccedendo , inordinata , leu eonfufa di-  cuntur . Exemplum fumatis ex- bibliotheca .   132? Et quoniam fimilitudoi, quam ordi-  nerp dicimus Entibus praeter effentiam .conve-  nit , ex aliqua 'profecto ratione pendere debet.   E Ra-    Digilized by Googie    $6 ONTOSOPHtA.   Ratio ifthcc ' Printifimn ordinis dicitur * & pro*  pofitio enuncians communem illam rationem ,  ieu fimiliiiadioem , qua Entia co^xiftere iil» de-  beat, vel fe confequi conformiter>huic princi-  pio , Rtgulo ordinis appellatur . Ex. gr. Prin-  cipium ordinis in bibliotheca cft :| Lilrros od  comparandam eruditionem aptos in promptu ba~  here . Regula vero ordinis eft hujufmodi : J^i-  hri ejufdem argumenti Jimul componantur .   igg. Atqui communis illa ratio , qua  plura entia juxta le collocari debent , vel fe  confequi,ot ordo^io eis eluceat, potell eife liBi-  plex , vel compofita . Hinc vel fimplex , vel  compoHta eft ordinis regula , & ejufmodi pari-  ter Ordo iple . In praecedenti exemplo limplex  pro bibliotheca eft >6rdo , tum ordinis regula .  Compofitus vero ^it, fi ifihaK compofita re-  gula obfervetur ; jLihri ejufdem argumenti , /m-  gutSf ty retatis fimui collocentur .   %•   hibetur . Sub Bonitatis abfoluta nomine venit  quidquid reale in quovis Ente concipitur; ejus  nempe edentia , fingulaequae proprietates . Huic  opponitur Malum abfolutum , quod confidit in  deficientia cujufvis realitatk in Ente : id quod ,  ut patet , nunquam fieri poted . Ipfe concep*  tus entis , ed conceptus alicujus realitatis : nui*  ' lun^ Eoa fua edentia expoliari unquam poted .   £ 2 Sub    Digitized by Googie     “z. ONTOSOPHIA.   Sufboc itaque fenfu fingulia Euubua ahqua   re/a./ua iis tant.m .ribm.ur   ^ olinrum ablolutam bonitatem con-   & peteciunt, vel confervare , & per-  lervani , ^ v immediate , five medtate .   E rela»;™» te]ligi potell, Mundi nomine  intelligendum clTe Syftema Entium tum perma-  nentium ^ cum fucceffivorum continuo nexu iater  fe conjugatorum f quodque ad aliud Jimil e fyfte-  ma minime pertineat, '   8. Entium permanentium nexus eorum  refpicit fitum , feu coexiftentiam , & ex CJauf-  fis finalibus repetendus eft,*> feu ex fine , ad  quem refpcxit Qui primo Mundum fabricatus  efl , & unum Ens ad aliud ordinavit . Ita ex.  gr. Tellus in ea difiantia a Sole locata efi  eamque orbitam conficit, qua nec nimio ardo*  fe metalla fundantur, vegetabilia, 8c animantia  enecentur* nec nimio frigore rigelcant omnia,  rurfumque pereant pjus viventia; fed ejufmodi  in lingularum tempeftatum vicifiitudinibus tem*  peraturae 'limites 'perpetuo ferventur , qui & ve-  getantium ,& animalium oeconomix conveniant.   ^ p. Entium vero fucceflivorum nexus tem-  '■pus fpectat , firque per CaulTas eificientes y in-  ternofei vero poteft , quoties fubfequentis exi-  ilentiae fufficiens ratio in Entis antecedentis  actione continetur. Hujufmodi ex.gr. efi nexus,  qui inter fructus , & flores plantae intercedit ,  tum ille , quem hos inter , & fuccos ab orga-  nica planta ftructura , ejufque peculiari phyfi  elaboratos, nofeimus .   IO- Mundi ergo in genere Eflentia pra?ci-  pue confiflit in peculiari illo nexu , quo tum  Entia permanentia, cum fucceflfiva inter fe vin-  ciuntur : iiquidem ex ^variato nexu alius atque  alius prodiret Mundus, licet Entia inter fe con-  nexa eadem eflent. Ex. gr. fint A B C O   &c.    N    Digitized by Googk     7* COSMOLO€fIA   &c. ’fuis tandem limitibus  concludi illam debere, quQS ultra progredi ne-  queat , Nemo ambigere jpfbteft ^   14. Prima illa componentia , ex quorum  coagmentatione corpus phyficum primo confti-  tuitur, quxque ex aliorum nexu non funt con-  flata , Elementa corporum dicuntur r tum ipfa  hxc elementa Mater'ut mundana nOmine ve-  niunt . (a) De hifce elementis , quzremus I.  funt ne extenfa , vel inextenla ? IX. similia ,  an diflimilia ?   A R T. I.   . . CorpoYum Eltmtnta funt nt tnttnja ,  vet inext$nfa}   1   15. T^Ifcrcpantcs Philofophorum fentea-  I J tlx ad duas QafTes, quod ad rem  prxfentero attinet, referende videntur . Alii fi-  quidem corporum elementa vere fimplicia po-  nunt    . ( 4 ) ElementoFum nomen diveifo plane Icnfu a Cbemi.  cis ufurpatur . Defignant niminvn quafdam materiales  fubfiantias ( non fenfu metaphfSco , fed vulgari fumunr  fubflantijE nomen, vide ont. §/ 6i. ), omnino fimilarec,  cum in fui toto , tum in fingblis partibus, quasque nulla  artis, naturzque vi confiat, ^folvi in alias diverfas fpe-  ciei. Has folent appellare etiam fn6ftaHti4$s fimpUees ;  tum qwque prima carporum componentia. Vide quan-  tum obiant notiones Metaphyficonun , & Cheroicorun  tidan Vocabulo labjeAc !    So COSMO LOGIA  nunt ,* & inextenfa .• E . contrario alii extenft  habent , & figurata . : • i   I. In prima chfCc veteres ■ Cunt Z*»onifl/e\  qui corporum* elementa punBa dixerunt fim-  plicia, & mathematica . At rifu a Sapientiori-  bus excepta .hac lententia, ZerWt/ur, Vir equi-  dem lummi 'ingenii, Monades dixit, fubftan-  tias nempe vere flmplices , & omnino inexten*  ias, natur^ fua aftivas, Ic diffimiles. Tum po-  liremus omnium Bofcovikhts inextenforum ele-  mentorum & ipfe Patronus punBa appellavit  non mathematica, ut Zcnoniflas, fed realia ; quas  viribus per vices attractricibus, & expultricibus  juxta certas, & determinatas ad invicem diflan-  tias gaudeant. Quid interfit difcriminis has im  ter Icntentias , probe advertant Tyrones.   II. Ad alteram claflem fpe£lant veteres De»  mocritki , tum Epicurei, ^|.l'    ' 'COSMOLOGIA. '   nere toitdem numero , quot idiomata funt , in  quibus Jingulis omnes ejujdem idiomatts voces re»  •perirentur^ qua quittem numero admodum pauca  effent , difcrimine illo ingenti tot tam variorum  librorum redaSio ad 'illud ufque adeo mitius di»  /crimen, quod contineretur lexicis illis, habe-  retur in vocibus ipfa Icxica conjiituentibus . %^t  inquijitione promota facile adverteret , omnes il.  las tam varias voces conflare ex 24 tantummo  do diversis litteris, difcrimen aliquod inter fe  habentibus in duBu linearum , quibus forman-  tur , quarum combinatio diverfa pareret omnes  illas voces tam varias , ut earum combinatio li-  bros efformaret ufque adeo magis a fe invicem  di f crepantes . Et ille quidem si aliud quodcum-  que sine microfcopio examen inflitueret , nullum  aliud inveniret magis adhuc simile elementorum  genus, ex quibus diverfa ratione combinatis ori-  rentur ipfa littera ; at microfcopio arrepto me-  tueretur utique illam ipfam litterarum composi-  tionem e punBts illis rotundis prorfus homogt-  neis , quorum fola diverfa positio, ac dijlribu-  tio litteras exhiberet . Deinde pp. ita con-  cludit . Mac mihi quadam imago videtur effe eo-  rum , qua cernimus in natura . T am multi , tam  •varii illi libri corpora funt , & qua ad diver-  fa pertinent regna , funt tamquam diverjis con-  /cripta linguis . Horum quidem chemka analysis  principia quadam invenit minus inter /e diffor-  mia, quam fint libri, nimirum voces. Ha ta-  men ipfa inter /e habent difcrimen aliquod , ut  tam multas oleorum , terrarum , /alium /pedes  eruit chemica analysis e diversis corporibus. Ul-   te-   . ■:    Digitized by Googie    COSMO LOGIA.   tertus analysis harum veluti vocum j litteras mi^  nus adhuc inter Je difformes inveniret , & ulsi»  mo jUxta theoriam meam deveniret ad homoge^  nea punBulay qua ut illi circuli nigri litteras ^  ita ipfa diverfas diverjorum corporum particulas  per jolam difpesitlonem diverjam efformarent :  ufque adeo analogia ex ipfa natura consideratiem  ne derivata non ad difformitatem , fed confor»  mitatem. elementorum nos ducit .   ^5. Re quidem vera/ conflat inter Phi-  lofophos , diverfas ac multiplices qualitates ,  quas vulgo corporibus tribuimus, nihil elTe ali>  ud , quam noflrarum renfationum phaenomena *  non vero fimiles entitates corporibus revera in«  hxrentcs: id quod & in Logica monuimus, tum  in Psychologia copiolius edocebimus . Rurfus  condat, varias in mente gigni lenfationcs ex  diverfo corporum in fenfus incurrentium ta£lu,  feu ex eorum diverfa in fenfus no{lro^ a6lione.  Atqui ex diverfo elementorum corpora confti-  tuentium nexu, & pofitione ad invicem., op«  time intelligitur , diverfas in elementis noftros  fenfus conflantibus motiones cieri , quin & ele/•  reriKX • licet rem alias ^explicarent , commenti-  ti* formarum lubftantialium theori* infiftcn-  tes (a) •   17. Et diftis patet, omnium qu* in cor-  poribus infunt, vel ineffe poflunt fufficientem  rationem ex intima ipforum elementorum na-  tura pendere, nec non cx diverfo elementorum,  ouo invicem copulantur, nexu. Cum vero inter  ^ \ Phi-    (i*) Erii elementa innumeros diverfos nexus, innumeras-  que varias inter fe pofiriones fubire queant 5 attamen quan-  tum ex chemica corporum analyC haflenus datum ell  nofse, videtur faltem telluris noftrs refpedu , hanc eis 1*  a fupremo Conditore legem impofifam, ut nonnifi tri-  ginta tres primitivas combinationes , qus fint fpecifice  diverfe, fubire queant. Sicuti nempe punftula illa ni-  gricantia, de quibus §. 24., e quorum varia pofitione  caraderes efticl pofsent , hanc debent fervare legem pro  Boftro alphabeto , & feriptura , ut nonnifi in 24. . com-  binariones abeant I Sane nonnifi 35* m^erialia cqmpo-  fita haftenus novimus, qu* fingula fibi femper fimilaria,   & homogenea, nullo arris, & natura; molimine in alia  diverfi generis abire confiitit. Hujufmodi fnnt lux ^ ca-  loricum , fluidum eUQricum , oxygenium, hydrogentumy  gezotum , ( quod ab aljis accuratius nitrogenium appella-  tur ) carbonium , fulphur, phofphorum., quinque terra f  ftptemdecim metalla , foda^ & fotajfa. Caetera corpo-  ra funt combinationes fecundaria; ; nempe mixtiones, mo-  di ficationes , vel tandem intimae compofitiones prodicta-  rum 5?. conibinationum primariarum . Ita ex. gr. Aqua &  «ft intima corapofitio hydrogenii , oxygenii , & calorici.  Acidum fulpburicum eft intima combinatio fulphuris,oxy-  genii, & calarici &c.    Digilized by Google    gz COSMOLOGIA.   Philofophos conveniat , ab ciTentia aufpicandam  cfle fufficicntem rationem omnium, quat in qua>  vis re infunt, vel ineflc poffunt i 6 . ont. •  per fe liquet , corporum effentiam in elemento-  rum fimplicium natura, & vario inter fe nexu  reponendam effe. At quis elementorum naturam,  variofque ipforum nexus plane perfpectos ha-  bere praefumet ? Corporum itaque eflentia pro in-  comperta habenda , & verba efFutiiflc quotquot  contrarium audacter prxdicarunt .   y   C A P» II»   De Legibus cofmologicis •   •\ •   «•   28. T Egum cofmologicarum nomine veni-  ^ unt certae quaedam naturales , ' ac  infitae determinationes virium materiae , juxta  quas & elementa, & corpora hifce conflata per-  petuo in fe invicem agunt; tum gignuntur in  Mundo omnia, pereunt, moventur, modifican-  tur , & quibus Univerfi ordo continetur . (a)  Hae genericis quibufdam propofltionibus effe-  runtur, quarum praecipuas heic exponemus.   zg. LEX. I. Corporum elementa viribus  per vices attrahentibus , repellentibus pro va^  riis a fe dijlantiis gaudent ^ quibus in fe mutue   agen-    (d) Vis motrix in horologio certam habet determina-  tionem ex ipfa horologii mechanica ftruftura , qua deter-  minatos motus , & non alios , in indicibus gignit : ita  vires elementorum infitas habent , ac cettas agendi de-  terminationes, a quibus, ne iulum quidem, recute pof-   fwt V     Digitized b^^ocyle.    COSMOLOGIA. 5?3   agentia in fensibiles , & extenfas moles concre-  fcunt - ( 1   Nifi enim hujufmodi viribus gauderent ,  quam facile corpora ex illis cotrfiata di flbl veren-  tur, linde Univerfi moics in informe Cfaaos  quam fubito abiret,^ Gaudent vero viribus at.  trahentibus in majoribus didantiis , repellenti*  bus in minimis . Primis fe >mutuo, petunt ad  acceffum , ne fingula i diffluant , &*, dilabantur :  fecundis vetatur intima eorum penetratio , ne  fcilicpt eorum millena non majus occupent Ipa-  tium , ^uam unum : id quod li folis attrahen-  tibus vjf ibus . gauderent , extemplo » & necefla-  rio fieret . Cura inter liraites harum virium  cqrporuna elementa funt conftituta, conquiefeunt,  & cohaerent . Itaque hac lege mathematicus ele-  mentorum contactus / vetatur , &..fimul efficitur,  ut coeuntibus illis ad minimas, &. inobfervabi^  les ; diffmtias , extenfa , & phyficc continua mo-  les noftris fenfibus objiciatur . • Has autemt vires  pro variis elementorum diftantiis pluries muta-  ri , ut ita attractrices abeant in expultrices, &  vicissim , diverfa corporum 'denfitas , tumidi-'  veflb col^oefionis vis -exigunt ; id quod in Phy,-  fica uberius exponemus .• ,   30. jLEX. II. \Singula Univirsi corpora  Junt' antitfpa . > r   ^aatitypiam intelligimus vim illam, qua  corpus, quodvis alteri naturaliter refiftit, ne eum-  de,m occupet locum ;feu  ne unius materies cum  alterius materie intime immifeeatur . Hanc le-  gem elfe cofrnologicam ex eo patet , quod an-  tirypia e corporibi^. eorumque clerflcntis fub-    94 COSMOLOGIA  lata, fingula ad unum indivifibi le punctum re-  digerentur , & Univerfi moles illico evanelceret,   31. Haec fecunda lex corollarium eft pra;-  cedentis . Etenim elementa j ubi ad minimas per-  venere tliftantias, fe mutuo repellunt, & ita ^ ut  decrclcentibus ultra quemvis adfignabilem limi-  tem diikntiis, e contrario, creicant fimiliter vi-  res repellentes . Hinc profecto fieri d-bet , ut  elementorum compenetratio fit naturaliter im-  polfibilis . Quavis polita extrinieca vi corpui  ad corpus apprimente, unius elementa ad alte-  rius elementa apprimentur, Sc quandoque utra-  que proprius accedent • at id nonnili ad deter-  minatas ufque diftantias: quippe his ad infini-  tum delcrelcentibus , fimiliter augebuntur vires  fingulorum repellentes.   32. LEX. III, Singula Universi corpora  funt inertia .   Cum dicimus corpora effe inertia \ intelligi-  mus nulla gaudere vi , qua fponte fua e quiete  ad motum , & viciffim e motu ad quietem ,  vel^ ex una motus directione , Sc gradu celeri-  tatis, ad aliam directionem , vel celeritatis gra-  dum , tranleant . Si adeo 'fnoventur , nunquam ,  ni fi ob externas caulfas actionem , e motu luo  dcfiftunt • fi vtro quiefciint , quietem perpetuo  iervanf , donec imprefla extrinlecus vi moveri  cogantur , Sane abique inci tia omnis mundanus  corporum ordo, vel Iponte fua , vel minima qua-  vis vi deleri poflet . {a) ^.33.    (*■) Singula Univerfi corpora inertia else , quotidiana  ^ edocet experientia. De corporibus quidem quielcentibus ,    Digitiz^    COSMOLOGIA   gg. Newtoniani vocabulo inertiie alium  prsBtcr expofitum , fubdunt lenfum* vis nempe ,  qua corpora five quiefcentia , live mota exter-  nis renituntur caullis iplorum ftatum live quie-  tis , five motus perturbare conanfibus . Hac vi,  ipfi inquiunt , fit , ut quarumlibet caudarum  externas a6iioni aqualis femper refpondeat , &   contraria rratlio . Hujus equidem effati verita-  tem fingula motus phaenomena tedatam faciunt,  ut de ca nullatenus dubitare liceat . Atqui non   quod in materia illam comminiftamur vim,  ut prasfat* veritatis rationem reddamus . Nimi*  rum mufuis elementorum viribus repellentibus,  quibus corpora ad mutuum , & mathematicum  contactum devenire vetantur 2p. ; optime  intelligitur , corpus quodvis in aliud incurrens ,  • ubi ad eam pervenerit vicinitatem , in qua vi-  res elementorum repulfivx fe exerunt , hilce  viribus urgere , & propellere illud in quod in-  currit , unde flatus mutatio in illo neceffano  iuboriatur. Similiter, cum repulfivae vires elc-    men-     quic perpetuo quietem fervant , donec 'aliqua extrinfecus  illata vi deturbentur, nullum forfitan movebunt scrupu-  lum Tyrones 3 non item de corporibus ad motum aftis,  qua: ad quietem alia citius, alia tardius £ua veluti fpon-  te redigi obfervantur. Atqui fedulum ii fi infiituatit exa-  men , deprehendent , corpora femel mota non fua iponte,  fed' externis obfiaculis,in qua; continuo incurrunt, a mo-  tu defifiere, & ad quietem redici. Sane, quo adcuratius  illa removentur, eo diutius in iuo perdurant motu ; ex  quo faris inrelligi datur i quod fi omnia adeuratimme  removeri pofscnt obftacula, perpetuo corpora in luo per-  durarent motu. Sed de his- opportunius in Phyfica.    ^5 COSMOLOGIA   mentorum corporis in quod fit incurfio , aeque  fe exerant contra incurrentis elementa , pariter  in iftius motu mutatio fieri debet, et quidem  in adverfam plagam . Eli autem una, cademque  virium lex in omnibus elementis . duantam er-  go (latus mutationem fubit corpus, in quod fit  incurfio , ex repellentibus viribus incurrentis •  tantam fimiliter patitur hoc alterum ex viri-  bus repellentibus prioris : nempe Uniuf aBioni  iC^ualis femper efl , & contraria alterius reaUiio .   34 Sed quajrent Tyroncs^Qui funt iner-  tia Univerfi corpora, fi horum elementa activa  vi attractionis, & repulfionis prasdita diximus?   zg. Activa quidem funt corporum elemen-  ta, fed ejufmodi naturas eft eorum vis, ut ex-  'trinfccus fe exerat , non intrinfecus ; (eu ut  ronnifi acce(Tum , & rcceffum in extra pofita  elementa juxta determinatam diftantiam molia-  tur . Nullum elementum hac vi ad motum fe  unquam determinabit ^ ab externo principio  urgeri , & determinari debet , ut directionem ,  & celeritatem alTumat . Num ne omnes magne-  tem inertem fenfu lupra expolito 3 -. dici-  niDs ? attamen alterum magnetem juxta certam  viciniam , determinatumque (itum agitat , dum  & ipfe viciflfim agitatur, ad accelTum vel re-  celTum mutuo fe determinantes. Itaque elemen-  ta, etfi vi motricc praedita ,- funt tamen iner-  tia , utpote qux nequeunt fponte faa ex motu  ad quietem , & e contrario , a quiete ad mo-  tum determinari; (ed determinanda neceffario  lunt ab aliis elementis in certa difiantia pofi-  tis , vel ab alia quavis Cauffa .   35-    Otgiti.ri:d by    COSMOLOGIA ^ 97   35. LEX. . IV. Singula Univerii corpora  & magna , & parva gravitate pollent .   Gravitatis nomine intelligitur vis, qua cor-  pora ad datum punctum , quod ''appel-   latur, tendunt. Ita corpora terreflria gravia di-  cimus , quia fibi relicta ad Telluris centrum di,  riguntur • (a) retenta autem conantur delcendc-  re vi fuse mairx proportionali , premuntque dcor-  fum corpora , quibus incumbunt • Id ipfum di,  cendum de corporibus in' Luna, Saturno, Jo-  ve 8 rc. exiftentibus ,* tendunt nimirum , & co-  nantur ad Lunae , .Saturni ,‘ Jovis &c. centra .  Sane nullum hactenus corpus conftitit , quod  gravitate fuse maflse proportionali non fuerit  praeditum (A). Nifi ita fe res haberet , corpora  terreflria ex -ipfius TeMuris vertigine , vel ex  quovis alio impulfu , per immenfa vagarentur  fpatia , neque reciderent in Tellurem • Hinc  Tellus brevi, ex diflbciatis perpetuo corporibus ,  minueretur, ac tandem evanefceret . Idem de  Jove , Marte , Luna &c. dicendum . Itaque  Mundus in Chaos abiret corporum undequaque  pergentium.   . ^ ^ 3 ^*     (rf) Ita quidem ad aniuATim res fe haberet, fi Telluris  figura fphierica foret : . cum autem oftenfum fit a Recen-  tioribiis Phylicls & Mathematicis, Telluris figuram fpha:-  toldalem efse , elevaram nempe fub atquatore, & deprel-  fain fub polis; id nonhifi quamproxime l«cum habere  potest . Sed alibi opportune hasc expediemus .   (^) Lux, caloricum fluidum eleSiricum nullum ha-  61 errus prxbuere gravitatis fpecimen J fed temere hinc  quis colligeret , isthjc fluida omnino efse gravitatis ex-  pertia . , '    ^8 COSMO LOGIA.   ^6. Sed & magna Mundi corpora vl gra*^  vitatis 'fua petere centra indubium eft . Nempe  in noftro Syftemate Iblari Planeta? primarii S'o-  l«m petunt; & lecundarii primarios. Ira Luna  Tellurem , Jovis , Saturni , & Urani 1'atcllitcs ,  Jovem ipfum , Saturnum , & Uranum vi gra-  vitatis refpiciunt . Tum Mercurius, Venus ,  Tellus, Mars, Juppiter, Siiturnus, XJranus, alia-  que 'ingentia Corpora 'in Solem tendunt. Nifi  enim^ yi, gravitatis continuo erga lua ccntr.i Ibl-  licitarentur , nequirent curvas orbitas deleribere;  Ijquidcm corpora curvas de[cribentia continuo  a rectilinca directione , deflectunt , id qucKllbon-  te fua, line conamine gravitatis, nequeunt tfri.  ccre . §. ^ 2 .   qy. Fit nempe tnotus curviliiieus, ut Pby-'  fici docent, ex conjugatione duarum virium ,  quarum altera lingiilis momentis recta lirgct  corpus per tangentem curva: , quam deferibit j  altera Vero indelinenter idetij lollicitat ad ali-  quod punctum in curvae area comprehenfum .  Hauc'recundam v\vx\ . centripetam dixere ; pri-  mam vero tangentialem^, qox fi motus initio  conlidcrari velit, proj e^ i uni s fibi vin-   dicat , quippe quae per projectionem corpori  invprefla intellegitur , ab externa Caulla . Cum  atitem Secundarii erga Primarios , & Primarii  erga Solem ita cieantur, ut arq^s delcribant tem-  poribus prop^ortlonales y hinc norunt Phyfici ,  v.im ce'nh-ipetnm indelinenter Planctas Ibllici-  jantem ad Primarios dirigi , fi de Secunc|ariis  loquamiir , ad Solem vero fi de Primariis. Am-  bigi proinde non potefi gravitatem ad fingula.!   no.     • COSMO^.OG T A   peditur, cogiturque fingulis momentis erga iilud immo-  bile punilum torqueri. Uaibus nempe viribus modo aj»I- >  rur corpus , vi imprefsa projedionis , qu$ per cur  tangentem fe exerlt ^ & vi qua ad immobile punitum  per diftentam funem ' continuo retinetur. Hic fecunda vis ’  typus est & rniago iiljus , ..quam ia Planetis dicimas )   vim gravitatis. ■ _      Digitized by Google    ioe COSMO LOGI A ^ ,   eoharent , frve' intime fommifcentur , aliis^ V^ '  ro non item. Eft vero duplex affinitas, aggre-  gationU^ nimirum, Sc compo/ttionis. Prima co*  haslioniem particularum ^fimiJari-um molitur , ex  qua totum emergit undique homogeneum . Se-  cunda intimam parit unionem particularum di-  verfae fpeciei , ex qua. totum efficitur tertise  fpeciei' omnino divcriae, quin tamen particulae  iUae ob hanc unionem, lua le exuant natura ,  ali^mque dijverfam fubeant .Ita ex. gr. Aqua  aquae cohaeret 'affivitate, aggregationis , Acidum  fulphurieuna magnefiae intime unitur affinitate  cOmpositidHIs y' 8 c,cottl\itu‘n folphatum magnefia,   ( vulgo sai/anglicanum ),qii'vn acidum lulphu-  ricurri, 8c m.ignefia naturae lubeant mutationem*  Si enim ^prsditio.iolphato. in aqua diluto potaf»  fam fupereffundas , ex praevalenti affinitate po-  taifam inter ^ Sc acidum lulphuricum, mox fiet  folphatum potaffiK, ( valgo tortarum vitriolatum ) ,  & reftiiUidtur magnefia . •   ^ 40. Porro 'utramque affinitatem ad leges  cofmologicas fpc6lare , nihil efl quod dubite-  mus . Sine affinitate aggregationis omnia cor-  pora ffimilaria diffiol verentur, ipla adeo univerfi  moles . Sine affinitate com politionis innumeras  deficerent rerum fpecies diverfas.* & omnia ,  quantum ex. chemica analyfi 'hactenus, noffie da-  tum? eft» faltem refpectu Telluris noftras, ad tri-  ginta tres fpecies* materialium, combinationum  redigerentur j & hasc ipfa, fublata aggregationis  affinitate , informem .-folutamque molem exhibe-  rent . “ ' ' ■ . r . .   41. LEX. VI. Vires tandem vegetationis ,   .      s    €OS MO LOGIA lot   animalixationis fexta cofmolo^ica lege con-*  tiitentur.   ' Plantarum vegetatio foHs affinitatis viribus  nequit expediri ; funt enim pjahf* corpora A’cre • '  organica , viventia , & feipifa ex femine reprodu*  centia . In, viribus affinitatis, aliifque 'fupra ex-* ^  politis, hon inteffigitur fufficiens ratio' nec ve- ' ^ •.   getajionis , nec reproductionis plantatum ex fe-  mine . Similiter dicas de animantibus , in qui-  bus pra?ter vim affinitatis , 6c vegetationis , alia  ' agnolicenda efl, t:^\xx: animalt 9 :ationis nomine in-  fignitur.   ^ 4 Z. SCHOLION GENERALE . Vires de   quibus hactenus haud exiflimandae funt totidem di- •  ftincta: vires materiei iniit», fed totidem deter-  minationes unius, ejufdemquc viis. Ncfnirumvis '  a ftlmmo Conditore materiei , elargita ejufmQcli  ,eft'effiqta, & intrinfecus comparata, ut multi- '' '  plices modi^caliones ipfa fuapte natura- fuheat  .juxta diverfas circumllantias , & occaliones . ' .   Cum porro intimam hujufce vis. naturam mi-  nime calleamus ; hinfc haud perfpicientes , qui  unica illa vis tot diverfas jdetermi nationes af-  fumat , facile nobis fuademus, has. totideni di-  ftin£Iarum virium efic caracteres . Atqui funt  totidem fpccies , fcu. formae , feu modificationes ,   .unius , .ejuldemque vis ex jpfa ejus natura ,flu»  entes . Sicuti qx. gr. vis ipotrix in horologio  .^plurimas fubiens modificationes ex mechanica  horologii ftructura , multiplices gignit , ac di-  verlos effectus puta hofarum , & .minutorum  oftenfiones , phalium lunae, dierum hebdomedae, •   &c. , quos infeienter profecto ex totidem viri-   G 3 bus •   ^ . *    Digitized by Googie     ioa> CO S M OL OG I A'  bus , leu clateribus quis repcttrer. Vis tamen  mjii-^ntionis nequit ioii materiei tribui, fcd po-  tifiimum repetenda ,eft. ab aiia fubfiantia ^ alius  generis,, qua: materiei copulata illam modificat,^  agit, ^ evehit ad ipeciem animalem. ' > ,   , 1 ' C A P..,, Jllr   De Mu fidi , Materia crigir7e .   43* ^ 7" E te res on^nes, quotquot de Mundi  V origiite' philolophati l’unt,li folos ’  excipias Habreos KeVelationis lumine edo£los ,  Mundi materiam' xternam , improduQam , " in»  dependentem , a le ipl'a , & natura ,fua exiften-  tem poiuerunt . ('’ Epicurus , qui duplicem atomi*  tribuit motum , rectilineum nempe ex naturali  * atomorum pondere 'derivantem , & declinationi?  alterum . 'Per inane' fpatium "concurfantes atomi  duobus hifce motibiis in varias,*congeftjE 'for-  ' mas niundum geriuere .Fere’ hanc ipfam fenten-  tiami jam obfoletam in fcenam feproduxit nu-  perus Auctor anonymus’impii' Syflmatis natu-  ra y qui ex «ternx , '& improductee- materiaetia-  tura, ac viribus (ut ipfe inquit ) faecundiflimis,  Mundi machinationem , omniumque rerum fe-  riem auf picatur . '   4 ^. Orientales hanc coluere fententiam ;  Deum aternum nempe, & actuofum principiuni  aeternam materiem undique pervadere , Sc cum  ci intime commifccri . Hinc iners materia to-   G 4 , lius    d     >104 cosmologia:   tius ordinatilTimi mundi, Hngularumque proH^  'ctionutn fascunda fit parens . At Xenophanes  eleaticae fectae inftitutor abfurdam hanc fentelJ-  tiam abfurdiorem reddidit, ftatueos unicam in  Mundo exiflere iubffantiam asternam , immuta,  'bilem, immpbilcm^ tura unica? hujus rub/lantise  diverfas^ effe modificationes quotquot diftincta ,  &’diverla Entia cernimus. Hoc paradoxon arri-  puit Benedictus Spinoza , quod geometrica me-  thodo exponere -fibi fuafit . Docuit itaque upi-  -cara effe lubfiantiam actuofam , fimpHcem, in-  „divif]bilcra*f & infinitis prasditam attributis ,  quam tum Deum, cum materiam , appellat » De-  'indtf ex duobus ejus effentialibus attributis , in-  finita nempe cogitatione, & infinita extenfione  omnia effe 0nfiata. Nimirum interna- unicas  hujus rubfiantia? actuofi^ate; Sc natura; neceffita-  te, in varias, diverfarque evolvitur modifiqata^  nes tum estt^nfio, tum cogitatio: ExtenO^s  ^modificationn funt quas appellamur corpora, cot  • gitationis vero , quas funt entia cogitantia ^ $i-  icUti'..cera , quas.li interna vi agitari ponatur ,  -io, vatias abeundo modificationes , varia poteff  . figilla exhibere. Abfurdiffima haBc fententia Pan-  - ttbifams audit , quippe ^uz confundit Deum  cum Univerfo. . • > , -   , ! fi'*    - \    ART.    Digilized by Googie    COSMOLOGIA. 105 -  . A R T. ^I. '   Xns aliquod aternum natura fud neceffititte ■ '  exi flere ^ indubie demonflratur\ tum ejus '  pracipui carActeres expenduntur .   . ' r- »   $• 47* aliquod 'aternum exiflere , ^ quU   dem fua necejfitate natura j , inter  primas veritates qua: fponte fua cuiHbet ?- Equidem haec veritas adeo per fe con-  at , ut ii ipli , qui de Divinitate peflime fen-  erunt, nec negare aufi fint . In determinanda  natura hujufmodj Entis ajterni hallucinati funt,  vel ex cordis malitia aberravere / fed aliquid  aJtcrnum exiftere, omnes convenire oportuit. Nec  leriem cauffarum in infinitum com-  mimlcuntur , & ipli fuifmet doctrinis aliquid  aeternum exifiere revincuntur. Sane hi creatio-  nem ex nihilo impoffibilem ftatuentes, nomine  feriei caulTarum in infinitum nihil aliud intel-  Jigere poflTunt , quam infinitam feriem genera-  tionum, & corruptionum. Materia igitur , qu»  iubje£furn efi harum generationum , Sc corrup-  tionum in infinitum , aiterna efl , Sc improdu--  cta . Coguntur itaque aliquid atternum , & im-  productum fateri . ’ . * '   50. Atqui caracteres hujusmodi Entis ,  quod' aeternum e/l  ’ ■   ^.55. II. j&wr, quod , fua ruttura-.necejfitate exi-  flit , omnibus 'pofftbillbus realitatibus., ftU perje-  kfionibus gaudere debet , & quidem ipja fui na-  tlurd feu effe infinite , per feBum' extenfive , ut  inquiunt , intensive. Id quoque cuilibet in-  genue philofophanti'^ evidentiflimum- eft , quip-  pe- nihiLnobilius , nihil excellentias ifta ,natura  excogitari poteft . At juvat metaphyficai^i de-  monftrationcm adferre.   In Ente natur* fu* neceffitate exj (lente  . . • ’ ' nul-    Digitized by Google    xo8 COSMO LOGIA,   » nulla nec efle , nec concipi potcft .ratio ec-  cur aliquam a fe excludat entitatem , feu per-  fectionem . Nulla Entitas concidi ullo pacto. po*  teli , qus natura fua litpitem expofcat, Se quam  tranfilicndo fiat non Entitas^ vel cfetrimentum  aliquod ptiatur. Riirfus nulla veri nominis,  & pura Entitas alteri purae Entitati repugnare  . poteft,,,- earaque fe excludere . Igitur fi Ens  naturae tfuae neceffitate actu non cft infinite per-  fectum; , 8 c inten/ive , nihil vetat per-   fici in infinitum poffe . At oftenfum eft  praec efle intrinlecus impoflibile , Ens natura;  fuae neceffitate exiftens perfici pofie . Igitur de- '  bet actu effe infinite perfectum extenfive ,  inten/ive , »   54. Cum inter nobis notas . perfectiones  praecipue emineant Sapientia , Bonitas , Paten-  tia , quin hifce gaudeat Ens «ternum , ambigi  nulliraode potcft, atque adeo effe beatiffimum .   55. III. £«r fua natura neceffitate exl/leht  debet ejfe pbyjlce fimplex . Ens quodvis, compo-  fitum eft natura fpa mutabile : eft enim intrin-  fecus poffibile , fimplicia componentia alium ,  atque alium nexum affumere poflfe , unde. Ens  compofitum , quod inde conflatur , fiat plane  diverfum. Sed Ens fu« naturae neceffitate exi-  ftens eft intrinlecus immptabile 51. Quare  Ens naturae fuae neceffitate exiftens debet effe  phyficc fimplex . Deinde Ens phyfice corapo-  lifum pendet a componentibus . Sed quod ,fu« .  aaturac neceffitate exiftit cft^ independens • igi-  tur Ens naturae fuae neceffitate e:nfteDs debet ef-  fe phyficc iimplex.    J^RT.      C O SMO L OGI .. tef   A' R' T. U.   /» materia originem inqdiritur^ eamque ex nihilo  conditam vi , &" potentia fupte>ni Na'minis   inviae df”^onJlratur . > •   5 ^* Entis «terni , fu* neceflt-   X tate naturae exiftentis expendimus  caracteres ; hos modo materiae referamus , ut  pateat, fi pro huiufmodi Ente haberi queat : Bru-'  ta materies, muItiplex'^, generationum, & cor*  ruptionum fe mutuo, & perpetuo excipientium,  fubjectum, obftipa , iners, innumeris obruta de-  fectibus , natur* fu* neceifitate exiftit , atque  adeo immutabilis eft , unica & fimplex-, perfe- o  ctiffima beatiflima , infinita fapientia , poten-  tia , ^ bonitate pr*dita . Quid ! Cujus , h*c  talia componendo ^ Mens non horret , Sc im-  manibus non refugit abfurdis ?, Quisquis equi-  dem, ut ut levem rationis particulam fortitus eft ,  vcl ipfo primo obtutu agnofeit, ifth*c e genere cf-  fe circulorum quadratorum , tringulopum rotan-  dorum. Materies igitur , 'ex qua Mimdus 'hic- '  ce coalefcit,, nequit e(Te Ens *ternum,. natura  fu* neceffitatc'exiftens, & improductum.   57. Quare furentem hic potiuf infaniam ,  an fummam impudentiam demirer , nefeib, Au- '  ctoris anonymi Svflematit natura, nihil fef-.  futire dpbitat, materiam exiftere necelfario,-ip-  fam fu*, exiftenti* fufficientem continere ratio- -  nem . Certe ex Petro Baylio ipfi non furpecto  Auctore edifeere potuiffet exiflentintn necejfariam  , ce«-      r Digitized by Google    IIO . COSM OLOGr A '   convenire pojfe fulfflanthe ( kilicet materui, de'qua  fermo eft ), qits catcroqmn' onitfia efl \ & »>i-  eiique prentitur defeSibus , & imperfitiionibus ,  id efl quod evertit evidentijftmam 'notionem , ni-  mirum Ent abjolute indspendens , & aternum ,  effe debere infinite perfeSium.Difi. hifl. art.Epicur.  liem. T. ' . ,   58. Sed quibus tandem rationibus fuader»  ^utat profanus homo’, materiam neceiTario exi-  ftcre , ipfam* Tuae cxiftentiae fufficientcm rario-  rem continere ? Supponendo rnatcriam ( ha;c ha- 1  bet ) produElam y aut creatam ab Ente ab ipfet  dijiinilo^ ipfaque ma^is incognito , oportet Jent-  per dicere , hujufmodi Enf, quodcumjue tandem'  fit^ neceffarium jtffe , feu in fe continere ca'   /    Digitized by Googie    ii 4 COSMOLOGtA   dinem , eoncentum , quibus furrima & pulcKet*-  rima Univerfi harmotiia , flabilis & ornatifTi-  ina magnificentia cbhtinetut, nequit latis admi-  rari; Omnia fummo confilib , fummaque ratio-  ne ftatuta deprehendet / fingula tum maxima ,  cum minima , numero , pondete , & menfura  conflare , ultra quam intelligentiflimus quisque  adlcqui potefl , quam facile intelliget . Quum  itaque omnium quz funt , vel fiunt, nihil fi*  ne fufficienti ratione fit vel fiat , • prohuiri eft  intelligere tyitam, tamque rhirabilem machina-  tionerh j non atomorum .iiullo confilio , nulla-  que ratione pergentium opiiS effe , fcd Mentis ^  lumma fapientia , fummaque ratibhe utentis *  tiic e^o rion tnirey , elegantiisime Tulhus fi Tu  de nat. Deor. c. 27. effe queitiqudm , qui (jbi  perfuadeat ^corpora quadam foilda, atque indrui-  dua , vi & gravitate feni , mundumque effici  ornatifftmum , & pulcherrimum ex eorum cor-   porum concurfione fortuita^ Hoc qui exiftimat fie-  • fi poiuijfe ■, non intelligo, cur non idem putet, fi  innumerabilei unius & viginii forma literarum  vel durea , vel qualeslibet , altqUo conjiciatur ,  poffe ex his in terram exuffis apnales Ennii , ut  deinceps poffint , effici ‘ quod nejcio , anne  in uno quidam verfu poffit tantum valere fortuna.   6^. Sed ajunt in poffibilibus atomorum com-  binationibus , hape , qua priefenS Mundus con-  flatur , contineri . Quid ergo mirum’, atomos  per immenfam aeternitatem hac & illae concur-  fantes -, tandem aliquando in prafentem confor-  mationem deveniffe ? ,   §. ^ 4 . 'Non heic ?qu4ritur j utrubi in pofli-   bi-    DIgitizcjd by Gf n    .y •    « ■ s *   COSMOLOGIA* ^ 1*15   bilibus atomorum combinationibiis , -haec , qat*  praefens mundus conflatur , contineatur . Nifi  enim contineretur, hiud praefens Mupdus condi  potuiflet . S^;d illud inq^uirimus , an przfens ato-  morum conformatio, per cafum & fortqnam , ut  Democrito placuit , fit poflibilis ; vel. per ipfa«  rum- atomorum naturale pondus , vfrefque , ut  Epicuro adrifit. Et sane primo vellem, fedoceret  Democritus, vel quisvis ejus fectator , quid fi.  bi velit hujufmodi Cafus\ 8 z. , qua du-   ce , atomorum facta efl concurfio ? Equidem me  non intelligeVe fateor, fatenturqu^ omnes', queis -  cor fapit ,* iifcilicet verba funt inania' , quibus  'nulla iubeft. notio. Tum atomos Jeternas natur*  lu* vi exiftentes abfque lege vagari , & in-,  vicem concurCari , fecum ipfum pugnat . Siqui-  dem h* atomi' nonnifi ingenitis viribus , & na-  turae fu* neceflitate cieri poffunt , fi - quidem  moventur . Deinde cum nulla omnium Iit ori-  go , tum par natura, & .neceflitas, iingula' ea-  dem directione, & celeritate profecto concurrere  debent . Quid vero five n\onftruofi , five ordi-  nati moliri queant atomi commetoi directione ,  & celeritate percit* , equidem non video . At-  "qui plura in hoc adfpecpabili ‘Mundo funt cen-  tra , circa qu* magna revolvuntur corpora :'tum>  horum . fingula totidem funt centra minorum  corporum : nec non vegetantium. , & animan-  tium elementa diverfis motibus cientur / fingu-  Ji tandem hi motus certis , fummoqUe confilio  ftatutis legibus perficiuntur. Non ergo cafu j &  fortuna , neq^ue c*ca nattr* fu* neceffitate’ in  ordixiatiflimum fyftema coalefcere potuerunt ^   H 2 Sa-    Dig;! - bj Googie    iiS Co5Uot'6(SiA   ilapienter Cicero de nat. Deot. c. a,   »nim hunc hominem dixerit , qut cum tam certos  eali motus , tam^ ratoi aflrorum ordines , tamqut ’  om§^a inter Je conjiexd f apta viderit , neget  in his uUam inejfe rationem ^ eaque cafu fieri di*   . eat ^ qua quanto eonfiiio gerantur ■, nullo eotfiUi  affequi pofiumus ?   ^5. Hujus argumenti t-obur optime per*  fpexi^ Epicurus , quod effugere fibi fuafit du-  plicem atomis tribuendo morurh j fectiilneurrl  unum fcx. proprio, & naturali pondere derivan-  tem ^ declinationis alterum (c) Hifce viribus* perfeverabunt quidem Pt anet a iif  fufs orbitis, fed nioturn ipchqara rrfinitpe ppj^tergnt.* Yi;   Neyvt, Ppif nat. Sch. geq, , “    Digilized by Google    ii8 COSMO LOG I A. n ^   hacjeiius e^^pofutrous ja-  bunde patet, nonnifi futnmi. & intelligentiffirrti  Numinis confilio, ?tqiie potentia brutam matc^-  ri^m in elegantiffirtium ordinem ' congeri potuif-  fe , 8c prjefenteni ordinatitemurn Mundum con-  ftitui Scilicet ille ipfe n^ateriaj Conditor omni-  potens eft. Abundi rapientiffunus Molitor , &  Artifex • - ‘   , ^A, R T. 'IV,   >   • Spinosa Syflema abfurdorum & contradi&ionur^  effe .cumti/urri, ojtettditur .   d8. I. T^TNicam in Mundo dari fubftan-  tiam fimplicem , & individuam  caput eft ipinoziani fyftematis. Id vero adeo  falfum eft , quam certum innumera efle corpora^  3c haee extenfa efte, & jdividua . Sane sive ex-  tcnfio pro fnbftantia. habeatur j ftve.pro fubftan-  tiae attributo , five pro ph^nomeno e plurium  fubftantiarum coexiftentia derivante ( id quod)  nobis arridet ), certe corpora non funt unica ,  & fimplex fubftantiaj fed .tot» fubftantiarum con-,.  geries , , quot funt partes realiter diftinctaz in  quas phyfice refolvuntur , ''vel ,refoIvi tandem  poflunt , •   6^. II. Juxta SpinoKatn , fubftantia hujus  Mundi.uriica eft, & fimplex, quae tamen inter  caetera oftentialia attributa extenfipne fit praedita.  Porro extenfionis natura fimplicitati opponitur,  id quod norunt Omnes : tum , eflentialia attri-  buta -non funt quid a rei efientia , & fubftan-   • > t   • tia    Digiti- by Googie    C OSMO LO  quot in decifi? habuimu? mpojjihih ejfe j  /intui ejfe, & no» ejfe. ’ , * •   71. IV. Sicuti unicae, & fimplicis fubftan*'  tia utpote extenfe diyerfae funt modificatione?  Vni verfi corpora , ita ejufdem fu.bftantjae utpo-  te cogitantis diverfse fupt ippdificationes , quot  ppyimus Entia, cogitantia , Facile intelligunt   H 4 / Ty-   («) QuO. tempore cer® frustum fpsrica ex. gr. - figura -  ptsdirum agnofeirnua , cubica, conica, vel alia quavis ll-  mul affici adeo ration; repugnat, ac unitatem efse mil- >  lenarium : proinde fi 'quandoque plures intueamur diftinT  ftas diverfafque figuras, protinus nulli dubitamus, totideni  dfftinftis, diyerfifque fubjedis, leu fubftantiis illas adjudicare,    Digilized by Google    120 ‘ COSMOLOGIA , .   Ty/ones .hoc fecundum* ejufdem fiufuris cflTc ,  ac illud primum, quod pra:c. cxpofuimus.  Itaque prselertim "vero Unica , eademque fub-  ftantia cogitans Igjta erit & triflis ; volens  & nolens idem : amore & odio idem fimul  profequens objectum ; approbans & reprobans  &c. Hxbreus ira mq^us , & Spinozas cultri ic-  tum infers , ipfe idem eft Spinoza ciolo-r  rem^-^perferens , & fanguinem ex vulnere emit-  tens. ' •   71. V, Tandem , ne diuturniori mora in  hoc abfurdiffimo confutando fydemate aliquid  honoris eidem tribuere videamur, in memoriam  revocemus, materiam, feu fubftarttiam hujus Uni-  verfi, fubjectum e0'e infinitarum viciffitudinum,  perpetuam 'gerere feriem 'generationum, & cor-  ruptionum , perpetuis prtmi collifionibus, & op»  pofitis agitari viribus . Nil profecto ea vilius  & deterius , ut ita omnes Philofophi veteres  prope nihilum eam pplucrint. At eamdem divi'-  na conflate natura, perfectiffima , ik. immutabif  Ii Spinoza edocere audet. Tegatur Bayliu?  erit. art. Spind?a i \ .       Digiii^cd by Goo^^lv     COSMOLOGIA III   C ■ A P, IV,   • » *   De neau omnium Mundi Caujfarum ^ ^  effe6luum : ubi de Fato Juxta Philo-  fophorum placita dijjferitur .   73.- "VTIhil in Mundo cafu , & fortuna '   J.\| fieri , nec immo fieri poflTe , in»  ter primas cosmologicas veritates reponendum  efle , Nemo , cui cor fapit , ambigere poteft .   Omnia fane fuis fufficientibus rationibus, cauf-  farumque nexu contineri debent , fi ex nihilo •  nihil fieri pofle conflat , nihiique cfie fine fuf-  ficienti ratione . Confer ont." 10. Sapienter  Tullius nat. Deor. 1 . i. c. 4. E/l enim ad^  mirabilis qutedam continuatio , fericfque rerum ,  ut alifB ex aliis nexa , & omnes inter Je apta , , , ^  colligataque videantur . Cujulmodi vero fit hif '  Cauflaru'^ , & effectuum nexus, expendere mo-  do juvat ; tum Philofophorum de f^atp fenteq» ,  tias ad incudem revocare .   A R. r. I, . "   V-   Dt nexu omnium .Mundi CauJfarunj , & effectuum.   $, 74* /^Uotquot Cauflas in Mundo novi-  y mus., ad duplicenv cladem recen-   fend* funt ; aliai fiquidem cogita-  tione ( ad intimum confeientite fenfum appel-  lo j ^ ali% fola VI raotrice agunt •, ( quotidia-  * nat-    Digitized by Coogie    ija COSMOI,OGr4  njB id edocent obfervationes ) . Atqui^, confcien#  tia teftante , cogitatio eft actio ipii cogitanti  rei immanens • motus vero , experientia edocen-  te , eft U'an(iens . Drverfi ergo generis, diverlis-;   , que naturae habendae fu n{ CauflaE cogitatione ,  & CauflTae vi motricc agentes , Equidem alibi  opportunius oftendemus cogitationem non polTe  motu abfolvi, adeoque Cauffas fola vi motrice  praeditas non pofte cogitationem parere , Curn  ergo ,in Mundo motum , & cogitationem agno,  fcamus,' duas diverfi generi? cauflas popere co»  gimur,   75 , CqufTae fola vi motrice agentes ad  materiam Ipectaiit , At materiam fiputi vi rno*  trice’ praeditam , ita.& inertem efte , fuo loco  oftendimus §. Quotquot . er^Q e materia?  viribus gignuntur , juxta earumdem virium mo*  tricium legem efficiuntur , neque Jili^S ac pro->  deunt , fiuntque, per materije vjres fieri, ac  prodire poflTunt , Revera hujiifmodi lex, quat^  tumque tandem ea fif, certa eft , ac determina-»  ta live enim has vires e materi^ finu , na«  tura emanare putemus , & erjt earum lex certa  3? determinata, ficuti certa. v determinata, ^  ex feipfa immutabilis eft materias natura ; fiv?  ex Conditoris arbitrio illas vireq materias con-  tingehter convenientes inditas, effe prbitremur ,  Sc neque modo poferit materia ex feipfa ilH?  exui , vel eaffiem ne minimum quidem m^difi’  care j quippe qua fubjectum mere paffivuna  nullis agitur aliis viribus , praeter quas Condi-»  tor indidit . Materia igitur fuarum virium le-»  gem, ac naturam perpetug feqwi debet, neq^uq    - Digitized by Coogl    COSMOLOGIA. > , ii3   vel minimum reniti potefl : atque adeo quot-  quot ex ea gignutur , fiuntque , nequeunt ali-  ter gigni , ac fieri ,   q 6 . Quff cum ita Cnt , facile perfpicitur,  quod pofita pro quovis tempore determinata ,  ac certa elementorum coexillentia , quod deinde'  gignitur, phyfica neceflitate ( a .virium motricii  um lege , & e materiie inertia derivante ) c  procedenti rerum llatu tale genitum eft , neque  alias gigni poterat . Hoc autem quod modo ge.  nitum efi: , undique determinatum eft tum re-  Ipectu elementorum quibus conflatur, cum re-  Ipectu loci, & temporis, feu refpectu ad nexu rn,   & politionem coterorum corporum, quibus fti-^  patur. Qiiare quod fecundo hinc, gignetur, rur-  lus certum erit , ac determinatum , & phyfice  neceflarium, ficuti certa & determinata eft cor-  pot um mutua complexio , horum materiae fla-  tus , & nexus nec non phyfice neceflaria vi.  rium motricium lex . Et ita deinceps in con.  fequentibus generationibus - Nimirum quivis  elementorum materiae flatus gravidus eft lubfc-  quentis , neque hic alias prodire, per miateriae .  vires poteft , ac revera prodU : ut adeo, fi quis«^  vires ipfas, earumque legem adoquate nofceret,  tutn «elementorum numerum , eorumque.pro quo- ,  vis tempore coejiiftentiam calleret , & ad cal-  culum adducere fciret-, is fingulos confequentes  effectus," ac futuros eventus in anteceffum edif-  ferere poffet. ' .   77. Cum ex dictis quaevis 'generatio phy^.  fica neceflitate c praecedenti corporum", & ma-  teriae ftatu pendeat , nec non virium motricium   le-    V»    114 COSMOLOdrA,\   lege; fi cogitatione ad Mundi uique prlm^rcll^  afcenclamus , facile nobis (uaclebimus, Unl-vtrfum ,  reJpeBu ad folam materiam habito , nihil e[pt  aliud , 'quam eertum ordinem neceffariant Jet  viem cauffanan , effectum , perpetuo , ac nsi  cejfarto fe Cdnfrquentlum ^   78 . Hiec aurem feries haud gutanda eff  abfolute neccfiaiia, ut ita non potuerit alia ef-  fe , ab ea qua: modo efi: , aut femel incaepta abfolu*  te nequeat modo, vel in pofierum , commuta^  ri/ vel perturbari. Cum enim quaelibet genera*  tio , fiatufque materiei pendeat o prascedenti , 8 $  rurlus hic ab alio antecedenti , & ita porro i  nequeamus nutem in hoc progreffu ad infinitum  afeendere , confiUerc tandem debeiVius in aliqiia  Caufia^extramundana asterna , vi «fuaj natura exi*  ftente, ctiju* imperio, & voluntate .Materies pri-  mum nexum, primamque conformationem fufea-  perit . Series itaque ^ & ordo Caudarum qtfali^  modo exifiit, non abfoiuta neccffitate exiflh ^ Je4  tantur,} hypothetica , cx hypothefi n?mpe , quocj  * Cauffa illa extramundana talis fiuie feriei exor-  dia fua iibera voiuntafg conceiferit , & non alia,  ^eis omnino diygrfe confequuta fuifiet Cauffa-  rum, effectuiimque feries. Id rurfus intelligi da-  tur ex co , quod- neque materies improducta eft.    & aeterna; vi nempe 'fuz naturas non exiftit      5utr 2 Equc  in fe mutuo agere, queant j ,hinc eft , ut altera  alteram quamlaepc- modificet , ut ita rerum fe*  ries , ac complexio , quts modo in Vniverjo per-  git , aliqua Jaltpn fui parte diverfa ab ea sit ,  qi4‘^ pergeret , fl nihil in fe mutuo Cauffte ilLt'  agerent , atque infiuerent . Sane   v^. 8i. Humanos Animos non ceeea libidine ,  abique ulla omnino fufficienti ratione feiplos  / cie.    il 6 COSMOLOGIA.  tierc , & ad agendum determinare, intimus cori«  Icientiae lenius abunde edocet . Fon-pis nempe  rerum, quas ali^iiam boni , vel mafi fpeciem  exhibent^ ad ^t^eiulUM excitantur , atque alii*  ciuntur . b« formas, quibus animus afficitur,  a corporis fenfibilitatf , & temperaftiento , l'en-  luum valetudine > & tiatura objefforum- fenfus  percellentium» pendent. Tum confilium ratio-  nis , quo actio vel non actio decernitur , ex  praScedenti animi flatu |,feu habitibus , & ideis  adhuc pendet ^ habituS vero , & idcifi ex cor-  poris , fenluumque temperamento’ , & circum-  llantium objectorum actione rurfus conflituun-  tur, vel modificantur . Cum pofro corpOris fen-  fibilitas, & temperamentum , lenfuUm valetudo,  & circimvftantiuni objectorum natura e necelfariis  Mundi Cauffis pendeaht j liquet inter ipfas Ho-  minum aefioheS , & phyficum Mundi ordinem  nexum aliquem interefTe ^   8»; Hic autem nexus , quod fedulo ani-  madvertatur velim , & multiplex efle potefl ,  eo quod multiplices lunt cauffas ,* quas in nos  ■ agere poffunt » & nullus eft indeclinabilis , ac  necefiarius .* id quod intimus confeientiae fen-  lus , & noflraram actionum experientia lat lu«  culenter ollendunt k Sane formis rerum non ra-  pitur animus , utcumque percellatur etfi va-  lidioribus formis animus concitatus ad agendum,  non cogi fe luculenter animadvertit , & adhuc  retinere facultatem deliberandi ,_quin immo a  facta deliberatione , & ab ipfa jam fufeepta  ^actione d^fiftehdi , & aliam ‘quamlibet edendi .  Merito Tullius tuse. p^.l. i. Ck 23. Sentit ani-  . - / mus    Diyiiized by Googie     eO^SMoLOGtA tif   ,kttts' fe y idque dum fentlty illud i jt*a non aliena moveri . Accedit,,  quod quandoque datuttt pecullatem nexum Ivu-  raanas inter actiones , & fenfationcs ofrinino ab-  himpimus nulla alia ratione perciti , quam ut  noftratn ' experiamur > libertatem ;  mus contra id quod temporis ,  rumqUe circumflantij^ , & ipfaS fenfationes exi-  gere videntur. Datur itaque nexus inter homi-  num actiones phy/icunt Mundi ordinem ,   fed efusmodi , ui illum moderari, fleflere^ deter-  minate i abturnptre ^ tutn iterum tejlituere pro  arbitrio pojjimus 4 \ ■ t   85. Sicuti humanz actioneS^cum neceffa-  rlis Mundi cauffis connectuntur , ita materia-  lium , Cb* necBfJariarum Mundi cauffarum series  in aliqua sui parte , perturbari , nioderari , &  fieBi pote/i Cauffarum 'liberarum labitu, O' pro-  videntia . Cum enim omne id , quod materia-  lium cauffarum viribus gignitur pro quovis  tempoVe, e ftatu prxcedenti pendcat ^ *] 6 . ■  ftatum autem harum materialium cauffarum per-  turbare, ■& cOmmutare perfajpc valeant Caulis  liberae fuO confilio, & providentia pro peculia-  ti faltem locO , & tempore ; quin, fimiliter fu-  turi confequentcs effectus prafepediri , perturba-  ri , & commutari poffint , nemo^profecto non  intelligit . Ita fulmen , quod neceffatiis Mun-  di cauffis e nubibus excuUum regium pa-  latium labefactaret , ibique degentes ertcca-  tet , humana poteff providentia avertere ,  fi Opportunos adhibeat conductores 4 Agrum   a    i    .puta, cum agi-  ' loci , obiecto-    Digitized by Coogie    tis • 'dOSMpLOremum NinSm res omnes zterna, & immutabili   • lege , nullios^ei {labita ratione, dccrevrfle do-  cent; neque proptercSf qui^pian\ a/nobis libere  fulcipi pb^e . Tertia cJaflis illos complectitur ,   Djeum fapienter, quidem-. verum .fataliter  ac necefliirjo re» omnes' hujuS Univerfi dilpo-   • fuilTe fentiunt , Sc ex hac-, conffitutione omnia  quotquot {in Mundo 6 unt, neceflaria & perpetua  ferre, proficifci . At quia fati AflTertoresv divtfrfas, .  quo 'quifque fuarVi fentehtiam conft^i-liret , fe-  mitas freflerunt i klcirco hon pigeat prxcipuas'   .exponere , jc evekere ‘ vv.   5 '   •- 'De Fat^i Democrifiip • ' '   • ^.87. Democritus (, e ‘quo fetura quod de-  moeritkum dicitur nomen fufcepit) nihil aliud.'  prxfer innumeras^ atomos ihcreatas, Don fuerunt 'confequut* ,  hinc negatum drju ; nempee collapfi ftmt,   . ■ • -I ■ '. > ac     • f.    1^0 COSMOLOGIA  ac diflbluti finguli ijli veteres Mundi . Pofire-  mus tandem omnium emerfit hic adfpeflabilis ,   & iple poft* faecula diffblvendus . In hac itaque .  •fententia% cum nihil praeter brutam niateriam  neceffitate fuae natura? percitam exiftat/ 'omnia-  que fingularia Mundi entia neceflariae fint illius  modificationes , immite , & indeclinabile fatum .  omnia agere perfpicuum e!l. Hoc fatum, quod  , phy ficum alii appellant, definiri potefl ; Necef-  faria , & bruta feriys omnium Mundi cauffarum, •  atque effe£luum e natura, Sc neceffitate bciitaE  materia; -manans . , . ! •   88. Monftruofe hujus fententiae refutatio  longa non indiget oratione* cfl ea quippe con-  » geftus abfurdorum . Nequit materia effe increa-  ta /e^.II.Nequeunt fola; materiz vires ex   ejys 'finu emanantes ouklinatiflimam , & riun-^  quam fatis admirandam Mundi compagem moliri  . & feq. III. Praster maieriam aliae alius, na-  lurte fubflantia; cogitatione, &• libero, arbitrio  prxditae exi'lunt . .79. & feq.   8p. Equidem hujus ffntentia; abfurditatem  Epicurus, atomorum cacteroquin feftatpr, agnovit  ex’ ea parte, qu* humanam laedit libertatem,-  Quare illam emendare conatus’, atomis tribuit  declinationis, motum , qui nec certo tempore ,   . nec- cerfa loci regione eveniret : ita nimirum  abfoluta , & indeclinabilis neceffitas a Democri-  to* indufta abrumpi opinabatur. Hanc rationem  ( declinationem fcilicet atomorum ) Epicurus  induxit ad tam rem , ne Ji femper atomus gra - '  vitate ferretur natural'i ac neceffaria ^ nihil lihe-  ram pohis effet , cum' ita moveretur animus , ut   atO"    >morum motu. cogereturvTuUiuti de' f^to c. 10.  At quain vaBum , & inficetiira ,fit ’ hujufmo 4 i  effugium, nemo non videt . Cdnfulatur 6 $. 1   ^ ' De Spot(orum-Fato y . ,«■   ' '■>» • . . . . .   Fatum Sfoicorutn vulgo 'definitur, "ine*   Juftabilis , ’ac .neceffaria rernn* omnium’ lefies  .ex ne^efTaria,& immutabili -Dei voluntate •edo» '  ftituta v. fiuc ulla, ad hutftanam libertatctn acco-  modatione., ' ‘ " '■ . •   ' §• pi- Quid fati homine ,fibi voJue'rint- 5 foi^   ci , res eft perobfcura adeo: quam «nequiverint  haflenus Eruditi extricare ; id quod- partim ib-  ' lit« bujus Se£la diirentiohi , partim' locUtionir  bus nefeio quid poetici, & erophatici continen-  tibus tribuendutfi videtur . .Te«erzfignificatio-  riem , Itaque futurorum eventuum praefagia in  ftcllfs contineri, dicendum »   . §• 91- quam, futile ifiud.fit, nemo non '  videt. Sane non minus infeite, quam arrogan*.   . ter cogitari potuit I. Deum caslefiia figna , non-  ntJfiris propriis commodis infervienda con-  didiffe. II. Cum confequi non valeamus quam  utilitatem illa queant nobis afferre, temere,^  incogitanter*colligitur,ad prafignificandos futu-  ros eventus confiitufa/& difpofita fuilTc.Num- •  ne pluri maraim^ rerum ad ipfam tellyrem ,no-  ^am pertinentium , quasque proprius nos fpe-  ctar^ putandae fuiit , fines jiro^ynios minus ex-   . Plo- .    I .    COSMOLOGT A ij 5   ploratos- habemus? Certe quilibet fans Mentis  libenter affirmabit , plurima npftram Ip^Ure  utilitatem, pofle,. quin refciamus modum , ra-  tiorfemqtie calleamus. IU Atqui lunt P^netas  totidem incolarum fedes non lecus ac Tellus  iioftra , qjji omnes circa Sokm , tanquan^  commune centrum, torquentur 5. Sunt ve- .  ro inerrantia fidcra totidem Soles , nempe cen-  tra filorum Syftematum planetanpru.m tbid. Sid  de his in phyficis opportunitls , & copiolius .   " oS. Q.uarn vero fatuum , atqye commen-  titium putandum lit iid ^ ^ ,   oftendunt. I.. Nulla phyfica vi hominum Animt  cngi-poffunt ; folis illi percientur formis , netti-  pe boni, raalique notionibus; tum neque iftis  rapiuntur, nec indeclinahiliter Heauntur 79.  & 8z. II.  ^ quam lepida \ enim ef^    , ^ COSMOLOGIA '   fe puto ntft pueroi , qui ad globos i Hos terra-  queosy aut igneos hac ferio referant. Omnem ve- • •  ro leptditatem Juperat , quod, infani ampoflores  prcedicant , quum ingenium nojlroritm animarftium  Artetis ,Tnuri , Leonis, Capri, atque id egenus  altorum calejltbus conjlellationibus, attribuunt Cui  . Calum, Plancta , Stella fixa vel mediocriter nota  fuerrnt qtiam ifibac perridkula , ac putida vi-  deri debent. Ego vero nefcio , cur marmorefs fi-  gnts •, quibus aut homines , aut animantia ars  humana exprimit , non . fimilher mores nofirosf  aut brutorum animantium tribuamus}' uint.Gen.  el. metaph. tom. i. SchoU prop. iSp.   Atqui in fnajodbus ‘Univerfi corporibus  univ^faJem, & mutuam vim agnovimus, qu*  gravitat/onis vulgo dicitur! Hac equidem invicem  Jntcr /e' agere queunt, & generati^um feries',  quas fingula illa geftant , invicem modificare .*  f atemur uniyerfalem. 'gravitatiobem corporum '  Umv^rfi ; fed nihil iftha»c fententiie adverfario-  rum favet , quin immo eam evertit. I. Hjec vis  corporum efi , & in corpora diffunditur / fpi-  ritus nullo pafto attingere poteft. II. Novimus'  Illam fequi maiTariim jlireaam , & diftantiarum  duplicatam inver/am rationem ; fit profero  hmc, ut fi Solem,& Lunam exceperis, cztc.  rorum planetarum nulla cenfenda fit in Tellu-  rem a6lib.*quid porro inerrantium fiderum? (4»)   De i    («) Soleni &. luminis emiflione , & vi attraftionis in  1 ellurem ^^gendo quam maxime tprreftres genorationes ,  corruptionefqiJe mqderari , res ell, qua omni dubio ca-  ret . oimile regimen Lun* attribuerunt Majores poliri ,      DigitiZ'    COSMOLOGIA. 137   'De ‘Fato pantbeiflkq . ■ ')•   100, Fatum panfheifticum, fivc Spinozifti»  cum eft tcrum omnium neceflaria , & immu-  tabilis feries ex ipfa-Dei natura per eflcntiajera  emanationerfi neceffario prqfluens , Nempe hu-  'jufce fati aiT^rtorCs^^micam exiftere fubftantiam  ponunt,- quapi Deum "appellant, sujus innume» »  raj fiint modificationes quotquot Entia Mun-  dum^confiituunt ; ‘has’ vero modificationes , ca-    rum-     ut 'adeo fuerint lunarium’ phafiitm diligentiflfimi pbferva-'  tores : tum Gomeras, rrialorum' colluviem in Tellurem fi-  V» pfjefagtentes , fiv% afTefent;ps,-habebant, metuebantquie  'cane pe)us , angue .. At ex Kecentioribos 'plures  utrarnque feritentiam , prayudicii redarguentes ^ ludibrio.   V exceperunt . Quid, fentiam libere edifseram ,   I.. Qui' lunarem influxiun abfolute inter praeibdicia  amandarunt , fatis animum non intendifse. videntur in  rnaris, aflus , qui Lunie motui circa Tellurem a.d amuflim,  refpondentes, ex'ejiifdem attraftione in aquas ufque ma-  ris protenfd ,, einni procul dubio repetendi . videntur .  Quod fi ita fe 'haber, non video '«ccur ipfius l!uns vi ne-  . queat terreftris atmoiphiera; alternas’ pari viclfiitudines  .Cum vero e ftatu ^ & conftitujione atmofphaiftE pluri,  muin modificari queant , qu£E in nofira Tellure fiunt pto-  dufliones , prpfeflo prono veluti alveo fluit , Lunas, vim.  phyfiers produflionious aliqpid conferre pofse . Revera  aerrefirem afmofphteram hmx vjjn peffenrifcere ex  teorolqgicis obfervationibus Gl. Virorum Abbatis Frlfii ,•   ■ & Thoaldl , aftronomias Prpfe.fsoris Patavini conftitit ;  ut 'adeo nondifi ex prsjudicio fententia luparis influxus  abfolute inter ptiejilQicla recenfita videatui'. Deinde, etfi  me tniniinfe lateat, Lun$ plena» lucem cauftico fpeciilo coi- '  lectam nullam in mobiliffimo thermometfo mutationem  afiS»rr&, tamen hgud confedum videtur , lucepi e Luna ih   ' . ' . T-el- -      «    bigitized by Coogie    /    iigS CO SM O L OG I A. '  rumque feriem ex 'ejufdern .unitae fubftantije na- '  tur^ effentialiter & neceflTario fluere . • V-ide .  46 . Hujufce fcediffimae* labis parentem -faciunt  Xenophanem Eleaticae IcftjB Principem , quam.   ■ . ' . ‘ ■ . . de- • • •    ♦ Tellurem repercufsani nibvegerantiiim, & anlnianfium ce-  cononliae pri/lare pofse : nam rhermometrum nonnili r«-  /or/c/ liberi aclionem ollendere, & metiu poteft; at no-  vimus, lucem aliud onmino efse a calorico, & jaluHmum  .conferre vegetantium/, & aniluantium phyli , ac' fedenus  credidimus . Nolim' vero quis cx diclis inierat , me lu-  naris influxus patronum eximium , referatque inter -ad-  verlie immoderanrioris -fenrentix tautories . Ecquis , cui  cor ;l'apir, calculo luo probabit-,. qua: eflutire folent in-  fani & 'inficeri honiines ex fingulis .Luns .quadraturis ,  terreftrium phaenomenorum vel vicilfitudines , yel pri-fa-  gia fumerttes Quam fego ‘Luna: adiofjeih in Tellurem  , agnofeo, generalis prorfus , & liaruta fua indetermi-  nata , nec non una .eft , & qmdem minima ex innume- .  ris caiilfis in. Tellure hofpitantibus , *qu3E prsfertim in’  calculo' lingularium phxnoraenorum afsumenaa: perpetuo  occurrunt . ' • ^ '   . II. .Quod vero Cometas fpeflat , nuMus certa,’ riifi ex-  cors pavebit haep corpora per oblongas ali ypfes inceden-  tia, nec ab iis quidquam, boni , inalive iperabit , nietli-  etque. • Fieri autem quandoque pofse, ut in laudatum in-  ■fluxus fyftema aliquis eorum, adeenseri mereatur , ultro  fateor. Etenim fieri poteft i. ut aliquis eorum longa  infignitus *cauda,fuam trajiciens orbitam in Telluris vici;  nia verfetur-; ex quo ‘fiet , ut mutuis attra6lionibus eo-  Jnm armofphxrx turbentur . Dudum fane Aflfbnomis c(^- •  ftitif-Saturni farellites’ab ‘artraflione Jovis in conjunflio-  ne^posirl, in fuis rurbari motibus, & vicIUJm. Ita ex  vijrinia Comets tiflbari poterit Telluris muJP adeo  nihil addere heic putemus, 'ne rem a£l»m rea-  gere videamur.'   . G A R    De Naturali y C* Supernaturali    Ua*vis mutatio quae cuilil^t rei  continoere 'poteft , IT ex principio,  fi. rei interno manat, a^io appel-    ■ ; ipii.   latnr ; e contrario pajpo dicitur, G a principio  eidem externo Gat , nempe ' ex principio alteri  Enti infito ; illud vero princi^um, e qiio a£lio  manat , nun^ciipatur . _ ”   103. Singula fpc6Wbi!is Mundi Entia con-  tinuas fubire mutationes, equidem cuique conftat.   Quare Gmplices hujus rnundi fubGantize’ ejufmo-  di offe debent., ut in fuis occurftbus , & .   Gbus pati /jueant , & agere ; *feu patiendi po-  tentia praeditas eflfie debent , & principiq aliquo  aftivo’, fcu vi gaudere. Non moror quidquid  in contrarium* ^afferunt OccaConaliftae . fecundae  hujus theorematis parti. Vide Ont.  feq. Cerre Univerfurrj Philofophd nuHis praeju-  diciis praeoccupato in fingulis fuis partibus per-  petua objicit a6livitatis argumenta ; atque, adeof» ..  dubitare nullo • pafto fas ell,* ejus ' ftamina^vi   ‘ ■ . aai.    X    . •    Digitized by Google      oportet aliqua pottat  cx fequentibus conditionibus. T Nullam ede in > •   univerfa natura caudam tanta vi . prjBditain .  qua! illi effectui producendo potis sit • If. Sal- '*' • ' ' ■  tem in’ dato cafu hujufmoldi .caudam defeqidc .   - III. Effectum illum ede contra notas natu ra^ Te- , ■ 1   ges / IV. pr*ter notum , eonfuetumquc orqi nem.   Nam cum rerilm naturat cert». liat ac detcrmii • * !   natae, certafque fingulae fequantur l^ges^ a qui- ^   bus ne hilum .quidem dehifcere poflunt-; quo- • ->   ties una., aut altera ex, dictis conditiomb.s in ' • ■   dato effectu occurrat, certi .erimus ad iiniver-  fam naturam illum haud pertinere. Q_iiare ite* I   rum patet^ fedula opus ede indagine, & accu-  rata rerum naturali.um .notitia ubi decernendum •   fit de naturali, Si fupernaturaLi. .. MuJra; qaian- •  doque infanum Vulgus inter •fupernaturalia ad'. !   ' . ■ cen- ■ ' ■ ■ i      Digitized by Googie    146 . C O S M O L O G r A   rum hujus mundi vires cohiberi pofTe , quin  fuos edant effectus, nil vetat : ipfa fane expe-  rientia perpetuo edocet, contrariarum cauffarum  incurfibus vires collidi, ut ita vel effjctus ea-  rum praepediantur , vel omninp alii confequan-  tur. Quare, quin etiam intrjnfecus fubftantia-  tiarum "Vircs deleantur , coerceri illas pofTe a  Cauffa extra naturam univerfam pofjta', ne fuos  gignant effectus, intrinfecus eft poflibile. In  hac porro hypothcG effectuum confequutio pla-  ne contraria effet confueto nptur* ordini . Qua-  re iterum conficitur , miracula intrinfecus effe  poflibilia .   Quod vero adextrinfecam miraculorum  polfibilitatem adtinet , ille tantum negare eam  poteft , qui prxter materiam nll aliud exiflere  fiulte praefumit , cujufmodi funt Spinoza , &  Athei csteri . Simulae vero , recta cogente ra-  tione popimus , praeter Ipectabilem mundum  Mentem effe aeternam ipfius Mundi Opificem ,  infinitam, omnipotentem , pleno & fummo jure  in res a fe creatas praeditam , nihil dubitare  poffumus , hujus vi , & actione innumeros edi  poffe effectus & contra, & fupra Naturae ordi-  rem . Luce igitur meridiana clarius elucefcit  cum interna , tum externa miraculorum pofli-  bilitas . . ‘   ^ Sed ■ audiamus Rouifpjum adverfariis,  quibufeum agimus,, non furpectom certe auctoi  ctorem , 3. ^crlt. dt la Montaignt . fe.   tejl ne Deus miracula efficere ^ idefl poteft ne le-  gibus ab ipfo ftatutis derogare ? H^e qutefiio fe-  rto pertrahat» impia foret , nisi »ffet abfurda .   " M'.    COSMOLOGIA , 147   honoris, ei, qui silam negative folveret,  flagris tribueretur ‘ Jatis effiet inter infanientes  eum concludere . Re quidem vera , Ecquis unquam  inficias ivit , Deum pofjfe miracula perpatrare ?  oportebat Htebreum effe, ut qiutreretur , an Deus  pojfet in. defetSo menfam ‘parate,   118. Atqui, quam futilia fint , ridicu-   la, quae contra miraculorum poflibilitatem obji-  ciunt profani homines , operae pretium eft ex-  pendere. I. Inquiunt, nfiracula Dei op[)onuntur  irrtmutabilitati : qui enimODeus immutabilis con-  fiflerct, fi naturae ordinejn 3 fe fiatutum muta-  ret? Accedit quod majeftatis deminutio cft , &  confcffio erroris mutanda feciflTe .   II. Miraculum eft legum mathematicarum ,  divinarum , immutabilium, aeternarum violatio;  quare miraculum expreffam involvit contradi-  ctionem .   irp. Sed facilis ad haec refponfio . I. Si-  cuti Deus aeterno fuse fapientix confilio, aeterno-  que fuse voluntatis decreto natur* ordinem fan-  civitj ita eodem conftituit , pro certo futuro  tempore peculiarem jn aliqua univerf* naturas  parte ordinis mutationem* inducere . Summa equi-  dem providentia, Sc numquam fatis laudanda !  ut nimirum fopiti mortalium Animi, eventuum  infolcntia commoti/ tum eauffarum naturalium'  impotentiam animadvertentes , quae Supremum  Numen confilia panderet, venerabundi adorare mo-  neantur .‘^Hinc patet, miracula nedum nihil Di-  vinae immutabilitati Occurrere , fed infuper Di-  vinart Sapientiam, Majeftatem, ac Bonitatem ium-  inopere commendare.   K 2    II.    /   %    ,138 CO SMOL OGI A;  rumquc feriem ex 'eju(dern .unica» fubftantia» na- *  tur^ effentialiter & neccffario fluere . • V-ide  4(5. Hujufcc fcedilfimae* labis parentem 'faciunt  Xenophanem Eleaticae dcAae Principem , quam.   . ■ ■ ' ' ■ . . - . de-    ♦ Tellurem repercufsani nil*vegerantiuin,'& animantium cs-  (Jononli* pri/iare pofse : nam titermDmetrnm nonnili cji-  Imici liberi aclionem oHendere, & metiu potefl; at no-  vimus, lucem aliud omnino efse a calorico, & jalutimum  jCon*'erre vegetantium/, & animantiuni phyli , ac *liadenus  credidimus . Nolim* vero quis cx dictis inferat , me lu-  naris influxus patronuni eidmium , referatque inter • ad-  verfte immoderantioris fententix fautores . Ecquis , cui  cor ;lapit, calculo fuo probabit-,, qua: efiutire folent in- .  fani & inficeti honiines ex fingulis .Lunie quadraturis ,  terreflrium phanomenorupi vel viciflitudines , ,yel priefa-  gia fumerttes ? Quam fegd *Lunuf acteo  nihil addere heic putemus, 'ne a£lam rea»  gere videamur.' * •   .GAP. ' ^ ‘   Dff Naturali , O* Supernaturali . ..   ^.loz./^Ua^vis mutatio quae cuilibet rei  \Lr contingere ‘poteft , iT ex principio.   ' • ipfi, rei interno manat, appel-   lator ; e contrario pajfto dicitur, (i a principio  eidem externo fiat, nempe 'ex principio alteri  Enti infito ; illud vero princij^um, 'e qilo aftio  manat , ^I^?/■z'K^M nur.cUpat^r.^   103. Singula fpcfWbiHs Mundi Enjia con-  tinuas fubire mutationes, equidem cuique conftat.   Quare fimplices hujus rnundi fubfiantia:' ejufmo-  di effe debent., ut in fuis occurfibus , & iocur-  fibus pati /queant , & sgere ; *feu patiendi^ po-  tentia praidit® effe debent , & .principiej aliquo  a£livo\ fcu vi gaudere . Non moror quidquid  In contrarium* .afferunt Occafionaliftae . fecund*  hujus theorematis parti. Vide Om. i- 5 * 5 ^  feq. Certe Univerfurt? Philofophd nuHis praiju-  diciis prazoccupato in fihgulis fuis partibus per-  petua objici|t adfivitatis argumenta ; atque adeof*  dubitare nullo* pa^o fas eft,* ejus ' ftamina*vi   aai.    Digitized by Googie    1^0 COSMO LOGI A   aftiva prodita cfle .   "• 104. Principium aQivum Enti internum   cum patiendi potentia copulatum , /dicitur *ejuf-  dem ’Entis :natura. Ita ex. gr.matufa planftB eft  ‘principium ;feu' vis. a£tiva planta! intimam fuam  fubftatitiam pervadetis , qua vjget , efflorefeit ,  fru6lus* gerit' &c. , & patiendi potentia , qua  fubditur aflionl' 'extcrnaru'hi caulfarum , puta  lucis , aeris , &c.   • . . • • ^   A R T; I.   »   V * ^ •   . Natura gen&rattm , ubi quid sit naturale  edocetur . • ‘ ■    i'T\Uoniam Univerfum inftar totius  • confideratur complcftcntis omoia,   . & fingula entia : pronum eft, ex  naturis fingiriorum Entium notionem effingere  uoiverfalis cujufoiam naturae per omnia fufae', &*  'Univerfum- percientis . Haec itaque''notio ( quod  perdiligenter aniifnadvertatur velim ), nihil re.  apfe e(l- aliud, nifi generica quaedam a6Iivitatis  notjo ex a£li\itate‘fingularium* mundi entium  mentis abflractione comparata ► Tta , quam di-  cimus' plantae , animalis &c. .naturam \ neque  'eft ani^a quaedim fingutaris , & per fe con.  ftans, plancam, animal 5 cc. pervadens , & velu-  ti fufa per ifth*c entia compolitaj fed eft acti-  vjtas, qir$ conflatur ex activitatibus fe invicem  modificantibus. fingul 9 rum fimplicium fubftantia-  ^rum, quae p/antam,. animal &c; coiiftituunt .  '9 $. ■ io 5 .* jatn * Aterq qaamgluribus non fat   cau- •    ■/   Digitized by Googie,        . C O S M O L O G I A 141  (autis*^ a ^propriae imaginationis illufiohe ab*  reptis , univerfalis natur* nqrfiine non idolum ^  noQrae raentis intelligendum efle placuit , fed*  fubftantiam a fingulis mundanis rebus prorlus ■  diftinctam , per fe conftantem , intime, omnia  pervadentem , &' Univcrlum percientem , Hanc  principium Hylarcbicum, t/frcheitra .Mundi , £»*  ihelechiam y. Animam dcniqu* mundanam appel* .  laeunt . Nimirum Philofophi iiU Mundum^ ve-  luti iogens Animal habuerunt ex Anima , &  corpore conftantem ex ejus Anima fingu»  las* fieri, quas obfertramus , rerum generationes,  atque corruptiones . -Sed* in .definienda .hac . Na-  tura , feu anima mundana ipfi ejus Patroni, in  diverfas abiere lertteittias . Fuerunt qui com.- .  mentiti* anvm* genus mveiligantes ufque adeo  Hallucinati Vunt , ut eam Deum ipfum elfe de*  finierint , ut ita Deus fit Mundi MenS , & J^lun-  dus Corpus Dei. Hos ji Paotheiftis aflidere  firmes , profecto non falleris . At Cudworthqs,   [a) doctiffimus equidem Vir , univerfali namr*Sc '  ipfc favens, genitricem & fi^rit^err, hanc appel-  lavit , elque id muneris a fuo Conditore coin-  miffum ftatuit , ut materi* difpofitionem ,-tcm.  perationem , & gubernationem fataliter molia-  tur .* tum#ordine , & ratione omnia.gerere iftam  genitricem naturam pofuit, ipfam vero, confi-  lio, ratione, & intelligenfia carere. S^d nihil  folidi protuliffe vifus eft Cl, . Vir , quo hanc  ' • • . . fuam    .(a) In Dijfertatione de natura genitrice^ qua: legitur  poft cap' j* Syji. intel.   )    V    ' 141 C O S M O L O G 14.' . . '   fuam conftabiliret feiitentiam. ' Mofhe-.   inius /Vi ^otis /toc? fit, , > ' • ' . *   * IG7. Quotidiana edocemur experientia Un-  gularum rerum generationes , & corruptione?  lub (hi^rminafis quibufdam , ac' conflantibus  coqditioriibus fieri , nec non determinato quo-  dam, ac cti^flanti modo. Determinatus hicce  modus , rerum fiunt generatidnes atque cor-  ruptionesf, determinatae iftae &. conflantes ,■ qux  requiruntur , cOnditiones , id. funt, quod Ordinem  natura appellamus / ^ .cdnfequuti^nejja rerum,  juxta hunc ordinem evenidVitium , natura curjum  dicimus. ^ ’ •" *   108» Cum nulkis fit Ordo abfque ordini»   • regula ^, 0«f., proniftn 'efl intelligere , da-   ri regulas' -leu normas quafdam, jucra quas Yi*  res Entium’ hujus muntii' perpetuo .agant. Equi-  dem, fi nullae hujulnfddi flatura; ' forent norrnas  a'Supremo CoYidinore nUllus confiflere pofle.t  ordo.’, Icd Chaos perpetuum regnaret. Hz nor-  m» ,^eu ordinis r$gn'!z leyts rfatura ' a^jpellan-  tur.ninc quivi^S effectus a naturjs , leu viribus   . Cauffarum ad' hocce Univerfum lpectantiun> -,  & juxta •'praefatas leges Agentium editus, wj-/»-  r mitlam peperiffe ^miratur y ts 'qucmodo,  equa pariat y aut omnino quomodo natura par - ,  tttm animantium^ faciat , ignorat , Sed quod cre-  bro    (a) L?'^?tur De*'a ,Pira. Memoria /ulla pioggia della  Mt!7ma caduta /« Sicilia ,   yidesis Ablh Dominicum Tata. PioggiA dt pietre  mvvenuta nellji cartipagna Santst , .       r    X -    COSMOLOGIA . 145 ' (   bvo vldety non miratur , cur fiat ^ nefcit: '   quod ante non indit ^ id fi evenerit often*um ejje  cenfet. Secundum , quod ad miraculi notionem  requiro, eft infolentia/ nempe non quofvis etFe-  £tus fuperhatiiriles miracula appellare folemus,   Ced qui ob ir/olentiam , five ratione temporis ,   (ive adjunft iioim, extra omnem alias notum or-  dinem vagantur , & in admirationem rapiunt  fpeftatorem.Ex. gr.. ita nemo miraculum appella-  bit animae rationalis creationem & infulionem  in humanum corpu,'^ jam organizatum in matris  utero degens , licet omnes fateantur eflfectum  hunc fupernaturalem effc .   114; Graviflima licet folutu facillima heie  occurrit quaeftio de miraculorum po/Iibilirate ,  quampravae mentis Philofophi impio conlilio  exiufeitarunt . Hi nimirum non veritatis amo-  re , fed revelatae Religionis livqre perciti , ni-  hil- ex jecinore fuo decernere dubitant, veri no-  minis miracula impoffibilia effe; quaeque mita-  cula appellantur , phaenomena naturalia elfe cen-’  fenda , ex ignotarum caulTarum naturalium con-  curfu genita . * ' ‘   115. Longa equidem non indigemus ‘ora-  tione, quo ifthaec lalcivientia ingenia confringa- • '  mus . Sane I. Subftantiarum hujus Mundi vires  finitas efle tum intenlitate , cum extenfione, ex-  tra omnem dubitationis aleam pofitum efl . Qua,^  re infiniti Innt effectus intrinfecus poffibiles  quos naturales fubftantiarum hujus Mundi vi!  res attingere non poffunt . Porro ad hujufmod*  effectuum genus- miracula fpectant . Miraculo  ergo funt intrinfcchs poffibilia . II. ' Subfiantia- * • '   ^ ru^m   • • .   . f.-     Digilized by ‘jot-iglc    14gulas adcurate, non perfpexiffe le-  ges ; fed peculiares aliquas & ignotas leges no-  tis hactenus adverfari haud poffe , nihil dubita-  re poflfumus . Qiiz cum ita fint , concedimus  quandoque incerta futura elTe noflra de miracu.  lis judicia, adeoque cordatum Virunr haud prz-  cipitem hac de re fe gerere debere , immo ani-  mis fjepe pendere fummum effe confilium j at  alias tam clare patere miracula autumamus , 8c  in ipfps veluti oculos fponte fua incurrere, ut  excors fit oporteat , qui de iis fuum velit ju-  dicium cohibere , & irftcr ftupidps adcenfendus.  Ut ecce fi Sol hominis obtemperans voci e fuo  ciirfu defiftat, neque occumbere feftinet. Si ma.  ris aquae ex hominis imperio fcindantur, & con>  tra naturalis aquilibrii legem ftantes liberum, iter  fugienti populo per imum fundum praebeant,: fi  hominis cadaver molle 8c jam faetens in vitam  fanum & integrum revocetur abfque ullo om-  nino apparatu , l’ed fola jubentis voce ; fi mare  procellis , Sc tempeftate jactatum quiefcat illico  & indomabilem , qua furebat , iram deponens ,  ridentem adfumat tranquillitatem.* 8c innumera  hujufmodi , quibus Sacra: redundant pagin*.   I 2 I. Si quandoque in mundo miraculum  > ^^*^fi'^i'um , eflfectuumque feries, quae poft.  hac lequetur , alia erit ab ea , qux futura fuif-  fet , miraculo non patrato . Nam omnia , qu*  in mundo fiunt, contexte, connexeque fiunt, &  lingula, qu« confequuntur ex praecedentibus de-  terminantur Si itaque in hujufmodi con-  nexa rerum ferie aliquid novi ingrediatur, quod   fci.      lYo C O S M O L O G I A  fcllicct non fit ex ipfa fcrie, nova huic adce-  det" determinatio » qua equidem citra !T\iraculum  caruiffet . Subfequens ergo ferici |>ars propter  novam fufeeptam determinationem non poterit  alia non efle ab ea, quae citra' miraculum fu-  tura erat . «v   lai. Si itaque miraculo perpatrato fubfe-  quens^ rerum feries eadem, ac qua; citra mira^  culupii fuiffet , pergere debeat j nonnifi novo  miraculo reftitui poteft. Sane res, quae mira-  cuio mutatae fuerunt, alios atque alios natura fua  edid iffent effectus, alia»^ poflmodum feriern  con %quentium conflitu^imt ; haec ut deleatur ,  ^cipfque loco reffituatur Hia prior feries, nifi novo  ^llfaculo fieri“ non poteft .   ^0 Juvabit, ^uae mox diximus, ^exem-  plo ab horologia petito' , illuftrare. Sifigulae ,  qu^ in horologio fiunt mutationes’ ex mech,a-'  nica partium ftructura, & politione fiuunt^tum  connrxai funt inter fe, & continua'' ferie fiunt,  ut adeo , earum curfus hujus Mundi curfui con-  ferri merito poffit . Ponamus .minutorum' indi-  cem a fitu , quem hoc momento obtinet , ali- ■  quot minutis retorqueri : id ab ipfa mechanica  horologii ftructura* fieri quideni pugns^ , nihil  vero vCTat , ab extefna caufia fieri . Deinde re-  torto eum in modum minutorum indice , &  horarius index proportionali ter retorquebitur ,  alia^que fient interius mutationes. l*ofthac- mi-  nutorum', & horarumr fignattones pro quovis  tempore diverfae omnino confequentiK* , ac fi  nulla fact^ fuiffet in utroque incfice ^mutatio • .  Qiiod fi reftituenda fit prior otriufque indicis   poil.    Digiti^cd jy GoOgU     CqSJVtOLOGIA 151   poGtionum feries pro quovis tempore , illa Icilf-  cet eadem ,.qu* confequtura erat nulla fafta indi-  cum retorfione , iterum ab externa cauifa im-  pellendi funt indices , & ad eam politionem con-  (lituendi) quam modo fponte fua obtinuilTerit ,  fi horologio fibi rclifto', nulla unquam extrin-  fecus illata fuiflct mutatio. Ita miraculum in  mundo fieri & intrinfecus, & cxtrinfecus pofr  fibile eft IIJ* ,Sed mirapulo patrato  confequentium eventuum feries diverfa occurret  ^b ea', qiiz citra miraculum fuilfet izt.  Hzc itaque fi reftituenda fit , pariter per mira-  culum nova rebus inducenda efi mutatio, ut  eadem, & eodem ordine redeat rerum feries ,  qux per primum miraculum deleta' fuit .    Fi»!s CofmihgU»      I    ^   pAo, p-^-^ f-^-1 r^-n r^ r^ '-^ r-^   ff .W/KfiW  rit 7. & 8., nec non fenfationum phaenomena  in noftra non furtt poteftate 18. Quod ad  fecundum fpectat , fenfationes non funt im-  ■ mifliones qualitatum ex objettis externis in  ‘ animam adeuntium iz.Sc ig. , neque Mens  in fuis fenfationibus- mere paffive fe habet ^ 20.  Sed de hac re copioiius fuo loco.   \ ART.    Digitized by (ioogie.    ^ ■   PSYCHOLOGIA 13   \ %   A , R T. ir.   Qua sit [edes principii fensitiva facultate  praditi .   22. '["'Ibrarum irritatio in organis fenforiis  X excitata a quavis externa CauiTa ,  nifi ad cerebrum ufque propagetur , nullam in  Anima lenlationem gignit . Pridem do expe-  rientiam - Sane obtruncetur nervus , vel forti-  ter ligamento comprimatur • quavis producta  irritatione infra fectionem , vel ligamen , ni-  hil anima experietur^ illico tamen fenfationem  patietur , five ligamen relaxetur , five irritatio  ultra nervi fectionem inferatur . Quare prin-  cipium fentiens , feu Anima non ubivis in cor-  pore refidet, & in quolibet organo fenlorio ,  led in cerebro , cx quo fuam originem nervi  aj^fpicantur . > ' ,   23. At dua! heic occurrunt qua»ftiones 1 .  Quaenam eft illa cerebri pars hac praerogativa c£b-  teris praeftans , ut ad eam fint deferendae fin-  gulae fcnfuum irritationes , quo in Anima fen-  fationes^ant ? hanc cerebri partem , commune  ftnjorium, & Animae fedem dixerunt . II. Qut  fenfuum irritationes ex intimis corporis parti-  bus ad cerebrum , vel potius ad commune fen-  forium deducuntur ?   §. 24. Quod ad primam adtinet , nulla ce-  rebri pars pro communi Animae fenforio flatui  poffe videtur . Ut enim aliqua hujufmodi cen-  feri queat , illud prius conflare debe^ , lin-   gu-     Digitized by Goo^Ie    14 . PSYCHOLOGIA  gulos’ nervos , quot quot per fingulas cor  poris partes migrant , & lon^e lateque dif-  funduntur, ex ea primam originem ducere .-Al  nullam cerebri partem hu>ufmodi effe \ recen»  tiflime conftitit ex obfervationibus fumma fa-  gacitate ab Ab. Toffoli captis, {tom. Xlll- opu-  jcoii fcelti [ulle feien^e , e Julle »Arti . ) Olfa»  ctorii nimirum in duo priora cerebri Ventricula  pergunt. Guftatorii ad tertium . Acuftici e cor-  poribus ftriatis labuntur. Optici e corpore cal-  Jofb emergunt .   Somniavit ergo Cartefius cum Ani-  m* federa in glandula pineali locavit : quip-  pe ex pineali glandula nec unus nervus origi-  nem ducit’. 'Idem de Digby dicendum, qui ex  glandula pineali in feptum lucidum animx fe.  dem tranftulit . Neque adfentimur CJ. De la Pey-  ronie, aliifque in corpore xallojo anima* fedem  conftituentibus licet enim hinc emergant ali-  qui nervi, veluti optici, non omnes tamen.   l6. Quo fecunda! qua*ftioni facerent fatis,  Cdduxerunt Nonnulli exemplum chordarum, qux  altera fui extremitate perculf*, illico alteri, ex-  tremitati motum fuum tribuunt ; at non fatis  penficulate , Sane tremor in unam chordse ex-  tremitatem illatus , ad extremitatem alteram  illico’ propagatur , fi tenfa illa fuerit , & in  xjfcillando libera, ab omni fcilicet externo im-  pedimento expedita. At neutrum de nervis dici  potefl: , nullam tenfionem habentibus , & in lui  ductu undique irretitis . Alii vero nervos ha.  bent veluti totidem tubulos; quos purior , ac  fubtilior fanguinis p&rs , qpam Jluidum nerveum,   &    \    Digitized by Google    PS YCHOL OGI A. 15   5c fpiritus animales vocant , perpetuo implet ,  ac pervadit . In hac porro hypothefi inquiunt,  nequit nervus , nervulu/que contingi , quin ali-  quatenus prematur ; neque potejl^ ullatenus pre-  mi , quin ob dijlensionern fpiritus contentus' ur-  geatur , neque jpiritus il/e sic urgeri ^ quin pel-  lat ^ feu potius repellat vicinum inflantem , ac  pari ratione advcnientetn ex cerebro • neque ijle  porro repelli , quin tota ferie ob' repletionem ,  continuitatemque compulfa , fpiritus exi flens ad  ipfam originem nervi , nervulique in cerebrum  quasi resiliat- Verba lunt Caffendi phyf, f.  membr. 1 . 1 . 6. c. 1 . Hujus explicationis exem-  plum ex tremulis aeris undis Ionum deferenti-  bus e corpore fonoro ad aures, facile eft defu-  mere. Atqui hujulmodi fententia licet comjnuni  voto veluti caeteris verofimilior excepta Iit ,  Iblida tamen caret demonftratione . Hac inte-  rea utemur , donec melior non occurrerit (i).   GAP.    (a) Nuperus Audior Thouriy in dIfsertatione'Lugdur)enfi  Accademiie exhibita, in qua qusftionem exiendir , utrum  atmol'pha:ra eledricitas aiiquid in hunianum\ corpus in-  fluat &c. novum hac de re lyflema propofuit. Utraque,  afserit , eledricitas , pofsttva nempe & negativa ifeorfmi  in cerebro hofpitarur . Siibflantia corticalis puta pofiti-  vam continet eledricitatem, negativam vero medullaris  fubflantia. Utraque habet luos condudores, nervos 1'cili-  cet , quorum alii politiva; eleflrlcitari inferviunt , alii ve-  ro negativ* . Hi ex extremis corporis partibus eleilri-  citatem deferunt ad cerebrum ; illi vero ex cerebro ad  mufculos, & ad extreouis partes. SenfatioiTes Menris fi-  unt ex appulfu ad cerebrum eledricitatis , quam nervi  negativa eledricitati inlerxientes a corporibus in lenfus  incurrentibus rapiunt , ocleruntque ad cerebrum . \iotus   * ve-    /    9    . PS YCHOLOGI A   GAP..   De Memoria .   I   j^. 27. Uotidiana experientia edocemur ,  Mentem etiam remotis objectis ,  quibus afficitur, adhuc fibi prx-  lentem retinere poffe illorum ideam , . feu no-  tionem . Hujusmodi Mentis actus coram reti- I  nendi ideas , notionesve objectorum , etiam il»  lis remotis ac absentibus , vocabulo contempla-  tionis y^ockio duce, defignamus.   2g. Rursus experientia pat.efacir, Mentem  persaepe occafione externae cauflae , persaepe suo  veluti arbitratu , & imperio , antehabitas, con.  sepultasque ideas , notionesve revocare . Hunc  mentis actum, reminlfcientlam appellamus.   Eadem experientia novimus , Mentem  antehabituS ideas fibi recurrentes ut plurimum  recognofeere ,• scilicet animadvertere , illas ideas  notiooesque haud elTc recentes , sed jam dlim  habuiflTe . Hanc anima: conscientiam , seu ani-  m.i.ivcr;ionem, recognitionis vocabulo exprimimus.   qo. Tres modo rccenfitos Ment;s actus vul-  go Memoria nomine complectimur . Itaque Me.   mo-    vero mufculares cientur ab ele^trlcirate, quam Anima in  mufculos immittit per nervos pofitivs eleflricitati d-'di-  natos . Atqui clariffimus Au6lor in praefata difsertatione  ar^qumentum ouidem fui ingenii praebet , non vero fui fy-  fiemaris . Ipfemet videtur iftud proponere pro imagina-  tionis fpecimine ad rem perdifficilem, fi fuperis pbcfet ,  c:cp!ic aridam .*    Digitized by Googie     PSYGHOLOGIA .17  morla ell illa Anima: lacultas , qiia retinet-,  revocatque antehabitas ideas, ac recognofcit ve-  teres effe.   ^ N • - ^   A R t/. I. . ' *    De Contemplatione    •7    §. 31. *]A yCOtus ab externis objectis in no- ,  J.VX ftri^ fenfibus exciti , & ad cere-  bri fibras perducti Animam diverfimode 'modi-  ficant , live repraefeiitationem aliquam ( quam  dicimus ideam ) five affectionem ( quam notio-  nem appellamus,.) , .ingerendo .. j^Quare pronum  cft intelligerc , fibrarum cerebri commotionem  eo ufque perdurare debere , quo illa notiq , vel  reprasfentatio Animam occupat . Animaie itaque  contemplatio' ex continuatione motionum in ce-  rebri fibris efi repetenda/ atque adeo ad fentien-  di facultatem fpectat.   52. At continuatio motionum in cerebri  fibris duplici ex- cauffa fieri poteft . 'Vel enim,  fortior, & vehementior illata eft , concuflio in'  fenfuum fibras ab externis objectis, & modo ce-  rebri fibrae vehementius commotae in eadem fu-  fcepta commotione, etiam citra Animae impc-'  rium, diutius perfeverabunt . Hinc fiet , ut ea-'  dem idea vel notio Mentem five lubentem , fi-  ve invitam occupabit, & qtfidem vivide . Vel'  fibrae leniter commotae , ad quietem mox fu a'  fponte redirent , quo cafu paullatim evanefeeret ‘  idea , & notio ; & modo ut in inchoata com-^  motione, illae perdurent , Mentis quoddam velu-*   M ti '• '    Digitized by Google     ‘i8 PSYCHOLOGIA   ti conamen adhibemus : hoc conamiiw fibras in  inchoata commotione veluti foventur , con^  fervantur; atque hinc confervatur, & perdurat  idea , & notio coram Mente . ‘ ' >   33. Vis, quas in plura difcerpitur , lan-  guefcit ; at in unum colkcta potior efficitur .  Quare facile jntelligimus , eccur ad contempla*  tionem faciliorem, diuturnioremqne confequen-  > dam,Mens ne ab aliis ideis , & prasiertim fe««  iationibus perturbetur, cavere debeamus.   • r   A R T. MI. •   • , > *  f »   ^ . De Remintfcientia •   t   34* 'I 'AIfficillima occurrit de reminifcien*   ■ I V tia inquifitio- . Hanc ineptiffime  ^videntur -Metaphyfici vetcreS perlequuti fuilTe ;  quasfierunt enim.* quo abeunt^ receduntqite ideat  nothnefve , cum ab earum contem^atione Mens  feriatur ? In ^nima ne , vel in cerebro confepe-  diuntur ad sAnima imperium rediturai Ecquid funt  confepuita idea ? Hiice quasftionibus ineptas re*  fponiiones fuppeditantes, illud quah fuadere vel*  Jent, penes Animam promptuarium eife, in quo  ideae conferventur iterum educendae ex ejus impe-  rio , quoties opportunum eflfe judicat , vel ex  alia quavis caulfa . Audiant hi Ciceronem egre-  gie cos increpantem' ,*Qjiid igitur ? utrum capa-  sitatem. aliquam in xAnimo putamus ejfe, quo tan~  quam in aliquod vas^ea^ qua meminimus infun~  dantur} %Abfurditm id quidem: qui enim fundus^  aut qua talis «Animi figura intelligi poteft ? aut   ■> quae    •PSYCHOLOGIA if   quae tanta 't/fnimo capacitas? %4n imprirnt qua fi  ceram , »^nimum putamus , & memoriam ejff fi'  gnatarum rerum . in Mente vejligium ? Qua pofi  funt verborum qua^ rerum ipfarum ejfe vejligia? \  tufc. qq. /. I. c. 25.   35. Ut frbi cavcanf Tyrones ‘ab hifce abi  furdis opinionibus, fufficiat recolere, ideas , no-  tioncfve nihil effe aliud, quam Animae modifi«  catioiies ex fibrarum cerebri commotionibus ge-  nitae j ut ita ficuti fibris ad , quietem redeunti-*  bus , ftatim illae Animae modificationes definunt,  ita & ideae, notionefve omnino evanefcunt. Cum  ergo quaeritur, quo abeunt-, receduntque ideae,  cum ab earum contemplatione Mens feriatur ,  optimum refponfum erit/ evanefcunt. Ubi con-  fepeliuntur hi Anima ne , vel ip cerebro ? Nul-  libi .* nam ab Anima cui inerant , evanuere .  Ecquid funt confepultae ideae ? Nihil .   3 - •    i    Digilized by Googlc    24    ' r *   P S Y C H O L O G r A  A R T. IIL '   ^ De Recognitione .   42. '' A Memoriam proprie fpectat, quod  jt\. dicimus idearum recognitionem^ Si  enim veteres ideas .Menti recurrentes percipia-  mus , minime vero nobis confcii fimus , ilJas  veteres effe , nempe eafdem quas olim percepi-  mus , reiterata ifthaec five notio five perceptio ad  memoriam nonnifi improprie referetur.*   * Licet reminifcienti* cauffam incom-   pertam adhuc habeamus, recognitionis tamen idea-  rum facilem explicationem exhibere autumamus.  Duo funt principia* , ex quibus illam deriva,  mus. r. Interior experientia, qua a teneris un-  guiculis novimus diferimen quoddSm inter ide-  as , notionefve Menti recurrentes ex remini-  feientia, & ideas notionefve actuali fenfationc in  Animam incurrentes. Licet enim verbis non pof-  fct explicari diferimen' iftud , interiori tamen  fenfu difeimus , alior prorfus modo Mentem af-  ■fici Cx fenfatione objectorum prsfentium , ac ab  5 deis notionibufve eorumdem abfentium . Vide-  tur hoc diferimen in eo |»ofitum , quod fenfa-  tio Animam vividius, ac veluti intime afficiat*  € contrario leviter commoveant ideae, notionef-  ve objectorum ''ubfentium , & quafi a longe ei  exhibeantur . II. Lex ilia adfociatibnis idearum,  qua fit, ut una recurrente idea, vel notione, fi.  mul recurrant Menti una vel plures aliae , quo.  cunque tandem modo , priori adfociatae .   §.44.    Digitize-    PSYCHOL(^GrA 25   44. Sane recurrat Menti idea , vel notio  objecti cujufvis j five id fiat ex interiori qua-  vis cauffa , five ex externae caufTae actione. Vel  in hujus \idea: recurfu excitantur in Mente ideae  ei adfociatae ex priori fenfatione , vel non . *Si  primqtn • ejuidem objecti idea in duplici illita-  rum ferie Menti obverfabitur ; in ferie lci*icet  praefentium circumftantiarum temporis , loci ,  aliorumque objectorum^ adftantium , & fenfus  percellentium, & in ferie idearum fociarum ex  veteri fenfatione , qua; per reminifcientiam re-  fiaurantur . G,m ergo altera feries , ab altera  interiori lehfu dignofcatur prasc. n. i., facile  eft recognofcere , objectum , quod modo Menti  occurrit , alias quoque occurri Ife .   45. Si vero ex alicujus ideae recurfu  ( quacumque ex caufla hic fiat ) , nullae exci-  tantur ideas focix temporis, loci &c. , nulla fit  recognitio , vel incerta admodum , & obfcura ,  fi nimirum obfcure , & confufe fuerint excita-  tae ideae focis . Experientiam appello . Hinc efi,  quod fi hanc recognitionem claram , & difiin-  ctam reddere qusrimus , conamur veteres cir-  cumftantias loci, temporis , perfonarum &c. re-  vocare , vel ut alter commemoret , flagitamus .  Hs ides Mentem redeuntes lege adfociationis  veluti ftipantur illam, cujus recognitionem qu*.  rebamus , ficque ipfa recognitio redit . Eadem  eft explicatio recognitionis idearum reflexione  genitarum .    PS YCHOLOGIA    z6   C A P. III.   De Facultate attendendi , & reflectendi .   4^. "A ^^Entem a vividis , claHfquc five  J.VX (enfationibus , five ideis veluti  pertrahi, atque occupari; nec non iifdem liben-  ter cedere, & conquiefeere, quilibet intimo fuo  confeienti* fenfu edocetur . Atqui & interiori  experientia non minus conftat Mentem faculta-  te pollere vividis etiam , clarifqUe five fenfa-  tlonihus , five ideis obnitendi , quominus iis  afficiatur, feque' convertendi ad alias five ideas,  fjve fenfationes etiam remiffiores , & hifcc eli-  cito veluti conamine intenfius vacandi.   47. Iflud Mentis elicitum veluti conamen,  ^uo ipfa fe determinat , ac defigit in peculia,  ri aliqua five fenfatione five idea perfequenda,  attentio nuncupatur; & attendendi facultas illa-  'met Animae vis, e qua illud conamen procedit.   Attentionis vero translatio , quam feientes , &  prudentes efficimus ex uno in aliud fucceffive  objectum , vel ex una in aliam ejufdcm obje.  cti partem , reflexio dicitur . Facultas adeo re-  fleBendi illamet efl facultas quam attendendi  dicimus , quatenus, nobis animadvertentibus , ac  volentibus ^ plura fucceffive perluftrat objecta %  ex uno ad aliud rimandum pergit, reditque ad  alterum.   48. Attendendi facultas alia putanda efl a  facultate featiendi, etfi hanc perpetuo comitem   ha.    r ; ■ r : tar    ;;::zcd by Googie    )     30 PSYCHOLOGIA  tatem ad illam reflectendi revocandam eflc .   54 . ~VI. Ratiocinari dicimur, cum idearum  A puta & C convenientiam, vel repugnantiam ,  vel quamvis aliam relationem intuitive non  percipientes , iJIam deprehendere fatagimus per  ioterpofitionem medi* ideae B. Media porro haec  idea nonni/i ex reflexione', & analyfi primarum  idearum A& C Menti occurrit. Haec enim me«  dia idea , vel una efl ex limplicibus, quae in  compofifis ideis A & B continantur • vel ejulmo-  di eft , ut dum alteram -puta A tontinet, ipfa  tamen in altera B contineatur * ex quo inferi-  mus «tiam A in B contineri . Alterutro modo  res fe habeat, evidens efl, Mentem fuam ratio-  cinationem nonnili reflexione abfolvere.   5 $. VII.Facultas generalium idearum nexam,  2^ relationem clare pervidendi , Ratio commu-  niter appellatur. Hoc fane fenfu Tullius de ofF.  1. i. hoc vocabulum ulurpavit. Homo enim^ quod  rationis eji particeps , per quam confequentia ctr-  nrt , caujfas rerum videt , earum progrefjus , &  quafi antecejjiones non ignorat, Jimilitudines compa^  rat , rebujque pr' Huc’ IpeAant ' Ciceronis verba /. 2. di divinat .  Sanguinem piutffe ’ [enatui renunciatum eji clatratum  fitniiufn fluxi^^e /anguine : deorum fudaffe fimulacra .   . . . atque h(ec ;« lallo plura , ^ majora videntur ti^  mer^il^us ' eadem non tam animadvertuntur tn pace .    Digitized by Google    s    . PSY,€'HO LOGIA 37'   byterum qutmdam Rejiltutum nomine lauJat 'n  fuo tempore, viventem , qui , & fponte fua , &  aly amicis rogatus adeo fe e fenfibus evocabat ,   •Ut non folum coram loquentes non audiret ,  led neque punctiones , neque inuftiones fuo cor*  pori illatas lentiret , nifi cum ab alienatione  Mentis ad fe iterum redib?kt . ^ ^   §. 67 . Tandem cum imaginatio ex facili ^  cerebri irritabilitate dependeat , .confequitur ,  illam ex mutato corporis , & cerebri ftatu ob-  tundi polle, nec non obtufam revivifeere . Id  cum ex pluribus fieri queat cauffis, tum pras,  cipue ex state , cibo , potuque plurimum pen-  det. At haud prstereufidum eft , morbofa ali-  qua cauffa fieri quandoque, ut imaginatio, &  memoria alias obtufa , & difficilis', vivida fiat,  ac facilis ex inducta' in cerebri fibris fenfibili-  tate, feu irritabilitate' majori . Nempe , , quas  cerebri fibrs’ olim agitats propter craffiorem;   conftitutionem , parvam aut nullam mobilita-   tem fulcipientes , minus apt* erant quominus  veterem commotionem renovarent^ modo mo-  biliores , fenfibilioresque effects, illam diftin-^  cte queunt renovare ; adeoque , qus olim ob-  tufa difficilis, vel nulla fubjbat Menti imagi- ,  natio, & memoria, clara fiet, facilis, & prom-  ota . Hinc ftupendi prorfus phsnomeni ratio-  nem' depromere facile poffumus , eccur nempe  Rudes, & illiterati homines febri & delirio cor-  repti plura quandoque loquantur erudite , &  irllomate antehac iplis prorfus iirtomperto; tum  hsc iterum ignorant, fi   > N 3 • > ^    /    I    Digitized by Googie    38 PSYCHOLOGIA *  rio reliquuntur. (a) »   6S. Ad vim imaginationis Mpjierum prae-  gnantium referunt Nonnulli monflruofos & in-  formes , quos illae edunt quandoque partus ,  tum partuum infolentes macufas . Sed nolim ^  ego quidquam de hac re decernere.    CAP.   e   I — i ^ ■■ I I. ■   ‘ (a) Adolefcens quem Prarceptor ;nihil untjuam edo-  cere poruir , quique nec callebat , ut vulgo dicitur , ad-  jungere adieAivum fubjedlivo , pofl aliquot dies febris  jnalignx, latine loquebatur, nil hsfitans; dodrinas an-  tehac fibi ignotas recitabant , ideafque quibus eatenus  caruerat, egregie edilarebaf. Medici», fepten. r. i. p«  88. Huart ( !■*.«»»« «fcj’£/pr/>j)Ruflicum memorat bar-  dum, qui ^lirio correptus, eloquenrlflimus evaflt: nec  non quemdam famplum , qui craflillima: licet minervz ,  & ideis vacuus, morbo tamen laborans, cordatioris po-  liticas eruditus apparuit . Erafmus italum cognovit , qut  in morbi acce^onibus germanicum idioma , quod nun-  quam didicerat, loquebatur. Ac. . Hzc phaenomena, &  alia huiufmodi quamplura imperite , A olcitanter inter  miracula, rejicerentur, vel magicos efferus . Sola fibra-  rum cerebri difpofitio vi mOrbi mutata hos omnes pro-  ducit effedus. Nempe imprefliones olim habitie, at de-  biles, quominus fentibilem gignerent efi^tiun in cerebri  fibris pamm mobilibus , novam majoremque vim nanci-  fcuntur fibra irritabiliori, ac mobiliori per morbum efledfaj  iienti pondus^quod machins rubiginofs adplicitum nullam  in ea motum ciet, extenmlo tamen eamdem in morum  agit , f! rubigitie TOlita fuerit, ejufque axes ex inunco  #!fO mobiliores emciaotur.    Digitized by Googie    PS VCHOLOGIA  C A P. V.    $9    , *■   De Facultate appetendi , ejufque ' obje^o  ' . ubi de dffedibus fummatim .   A R t r.   De Facultate appetendi j ejufque ob/eSle .    6 p. ^^Uique ad intimum fuas confcicntiae  fenfum attendenti fequentia li-  quent. I. Animus ex quavis Tibi objecta boni,  malivi fpecie agitatur * neinpb erga objectum  quod bonum cenlet incJinationem nilum vei ^  invitus experitur/ 'e contrario , declinationem  a malo, & veluti renifum quemdam ad ei ob«  fidendum. Illa Animi inclinatio,'& veluti nifus  ad bonum ", appetitionis nomine defignatur /  Sc contra averfatio dicitur Animi declinatio, ae  renifu^ a malo ^   II. Quo majus Menti objicitur bonum , ma-   lumve, eo vividior eft appetitio vel averfatio/ &  contra , ut ita fint appetitiones & averfationes  in directa ratione bonorum , ' malorum ve Menti  repraefentatorum . , •   III. Appetitiones , & averfationes non fiint  in noflra potedate , nili quatenus Mentem ab  objecta boni, maiive fpecie avertet^ polii m us .  Cxterum licetd bonum minime profequamur ,  malumve fugiamus , intrinfecus tamen  »•  quali polient ratione, qua rerum naturam , re- .  lationesque complectentes-, illarum .bonitatem"'  malitiamve affequantur . Proinde: in perfpicqo  «ft*, cctur tantum fit ijiter homines ' appetitio-   ' num    Digitized - , Googli     >sVcHOlo6iA 4 T   nnim , atque, averfationum difcrimen.Sanc quod  uni bonum apparet, alteri malum videtur, &  ^ Contra .'Quod uni voluptatem conciliat , alte-  ri dolorem , taediumque ingenerat' 'Ipfi nos  fententiam de bonitate & itoalitia cjusdetn ob-  jecti pluries in hora , •& quafi momento tenii  poris pronunciamus, & mox delemus. QuJ in  "tanta affectionum, idcarurti ', & calculi difcre-  ‘pantia ftare poffet appetitionum, averfationum-  que identitas? ^   74- Quae appetitiones & averfationes  Anima excitantur ex confufa bonorum, malorum- ’  ve repra?fentatione ope fenfuurn & imaginatio-  'nis facta , appetitiones carw/j/ex, feu animales "^di-  QUtitMT .Rationales e contrario appellantur 'iJlaSjj'  quas Mens concipit ex clara, & diftincta bo-,  noruni , malorumve fpecie ipfi exhibita 'a ra-  tione. Porro p^faepe fit, ut‘qus veluti bo-T  na vel mala Menti reprefentantur ’ fcnfuum  & imaginationis- ope, ea itidem' bona vel mala  ex ratione dijudicemus . Hinc 'duplex iq Ani-‘  mo excitabitur appetitio vel avcrlatio , carna-  lis feu animalis altera, altera ' rationalis j  modo amba; ,hae convenient . Alias contra fit ,  ut qua: tamquam bona* Vel mala" Menti fiffun-  tur fenfibus & imaginatione , tamquam ma-  la vel bona ratio, decernat . Quare appetitio  carnalis gum aVerfatione rationali pugnabit ,   & viciffim ^‘adeoque Mens in diverfa, &.con- ,  traria dillrahi experietur ,■ & internum, lucta-  men , conflictumque patietur . Huc fpectant  illi^. ApoftoU verba : Sentio aliam , legem ^ in ■  memltris jneif , repugnantem legi Mentis   Nem.      4^ PSYCHO LOGIA  Nempe in Apoftoli Anima ex fenfuum illece-  bris appetitiones excitabantur, erga objecta",  quae ipfc Apoftolus averfabatur ut mala ex  monitu rationis.   75. Hanc pugnam ut explicarent vetcreg  Philolophi duplicem diffinxerunt appetitum ,  animalem & rationalem : tum non uni eidem-  que fubjecto utrumque tribuerunt , fed diver-  fis . Opinabantur nimirum , duplici parte Ani-  mam conftare , wtelie£liva , leu Juperiori , cui  appetitum tribuerunt rationalem , & fenjitiva  altera , quam inferiorem dicebant , in qua ani-  malem appetitum pofuerunt . Has Animi par-  tes & revera diftinctas efle , & fecum ipfas  pugnare , veluti Equus cum Equite fyquae lo-  cutio Platoni in primis familiaris eft j , /au-  tumabant . Atqui- doctrina ifthaec fenfui inti-  mo , quo eum conflictumMn, uno eodemque  individuo fubjecto ineffe experimur , repugnat.  Accedit quod cum ^ Anima fit incorporea &  fimplex lubftantia ( ut fuo loco evincemus ),  vocabula partium inferioris & fuperioris , vo-  cabula funt nihili.   ^ ’ A R ,T. IL , -   De Jiffefiibut • . ' *   4* 7^» ' A‘ Ppetitio , vel aversatio vehemen-  jCX tior , 8c cum infolenti naturae  humanat commotione fociata ,' affectus appella-  tur . Equidem quaevis boni, vel mali reprp-  featatio appetitionem , vel averfacionem ciet':      Digilized by Googie    r ’ :   *   PSYCHOLOGIA ^ 45   at aon qu*vis appetitio , & avcrfatio affec-  tus nuncupatur / quae incitatior eft , & in-  tenfior hoc nomine denotatur. Affectus itaque  nonnifi ex rcpraefentatione boni vel mali , quod  gravioris momenti putamus , pendet , 70«   77. Inlolens humanse natur* commotio, qua  affectum comitatur, ex actione Anima affectu  percita in commune fenforium leu cerebrum gi-  gnitur. Ex intimo enim vinculo, quo Anima, 5 c  corpus conibeiantur , quoad homo vivit, fit, ut  ficuti fingula corporis commotiones nervorum  ope ad cerebrum traducta Animam afficiant ,  ita reciproce Anima commotiones ex reprefen-  tatione bonorum, malorumve genita nequeunt in  cerebrum non derivare , ipfumque determinato,  quodam modo agitare . Cum porro e cerebro  originem ducant quotquot per corpus dilabun-  tur nervi ; hinc intelligitur cccur ex Animi  vehementiori appetitu vel averfatione, concita-  to cerebro, & nervis , 'infolentes natura huma-  na commotiones oriantur (a) . Ita ex terrore  pereuHus Animus faciei pallorem, cordis pal- ,  pitationem , artuumque tremorem comites ha-  bet . Ex ira inflammatur Vultus, linguli ten-  ' duntur , atque convelluntur nervi . Ex amor*   per.    (i) Non quavis Anima commotiones io fm^Ias ce-  rebri partes derivant , neque eodem modo : fed fingula  certas , ac .determinatas partes ceijelHi afficiunt , tk de*-  terminato .modo . Hinc unguli Anima affe^us determi-  natos cient in corpore motus, qui quandoque funt diverfi,  quandoque prorfus oppofiti ^ Juxta affe^uum naturam ».  & intenfitatem . ' ^ L ( .    I    44 . .PS YCHOLOGI A   percurrit mollis flamma medullas Scc. Hinc in nu-  mera phy fica mala, qux fapientes Medici norunt  ' 78. Cum natura fua Mens in bonum te-   ratur , malumque refugiat , liquido conflat ,  aflectus humanam naturam , qualis modo efl ,  necefsario confeqai . Quid ergo fibi volebant  Stoici , cum affectus , Animi morbos appd-.  tlantes, in Virum Tapientem minime cader^ per-  tinaciter autumabant ? Num ne fapientia eo,  pertingere potdt , ut hominem fua expoliet na-  tura , 8 c alia prorfus commentitia induat ? At  nemo unus ex Stoicorum familia ad hunc fa-.  pientiae apicem deveni( . Equidem qui in hu-  mana natura deleri affectus optaret, ille & vim  qua Mens bonum naturaliter appetit , refu^it-  '' ' qqe malum , radicitus ab ipfa Mente avmlfam  vellet »,Hoc femel conceffo , non video, quid,  homo a crudo diflaret latere .* nempe hiccine  erit Stoicorum Sapiens ?   ^•7p. Atqui human.'> natura, Sc ut fit,& bene  fityfibi non fufficit • bona proinde quibus caret ,   ^ profequitur oportet , declinetque ^ impenden-  tibus malis . Bona vero profequi non potefl ,  Jiifl ipforum bonorum appetitu incitata j neque  mala refugere , & propulfare , nifi odio per-  cita erga mala , quae funt inimica felicitati .  Sunt itaque affectus nedum neceflaria humanae  naturae -confectaria 70. , fed ipfi 8 c ut fit,  & bene fit omnino neceffarii_ clatere? .   ^ 80. Sunt praeterea affectus inftar vectium   „ quorumdam , quibus mirifica in homine ex-  „ .citatur , aliturque magnarum rerum effectrix  „ vis , nec fine magnis affectibus quidquam f-   gre-    Digjtized [‘v/ Googft’    . PS YCHOLbGf A • 45 ‘   « g**cgjutn > & prsBcIarum unquam ab homini-  „ bus factum i R^tio in nobis recta , nullo im«  j, petuofiori affectu concitante , conftantius ope-  „ ratur, & xquabilius,l'ed eximium qmdqbam, >   „ & diftinctum ipfa per fc-fola efficiet niin’-  „ .quarn . Eadem , ubi natura vehementiffime  „ affecta eft / velut erigitur j ac , licet paullo'  turbnlehrius efficit tamen quje mira viderf  „ poffcnt’ nafurs humanae vires omnes ignoran>  tibus . Itaque Plato faepe fcribit magnorum  vircrufn fuifle neminem fine enthusiasmo  ^ quodam^ ideft vehementio riaffectu; xAnt. Gtnu- ^ T  enfis Metbaph. part. tertia , Scbol. prop. 4 ^*   81, Boni,malive repraslentationes in Men-  te factae five fenfuum renunciationibus, five ra-  tionis adminiculo non femper funt ‘ex aequo'  conformes realibus concretifque objectis , qui- "  bus ilias referimus . Quare neque. , affectus ex .  hujusmodi repraefentationibus 'r geniti fempet*  proportione refpondebunt bonis , malifque rea-  libus . Hinc duplex affectuum partitio ex eo-  rum relatione» ad objecta Alii nimirum "funt  veri, alii vero /«/>/. Veri dicuntur, qui obje-  cta realia' refpiciunt , & ipfis realibus objectis  proportione refpondent. F7  damus , quafi nihil ^dhuc ab aliis traditura ‘   . '   i §. 87. Mentem .humanam infita vi , & na-  tura fujc neccffrtate bonum appetere , & aver.j ' '  fari malum, fuperius 70..,exporuimus ^ Mp»»  nemur hinc , nos ita natura comparatos , >.ai;  ad bonum in genere , feu ad beatitatem necef;   ■ fario , & indeclinabili pondere feramur *,v &  miferiam' relugiamus , quin valeamus vel-, „mi-  nirfium obfiftere. Perfpecte prpfecto. Divus Au»,  guRinus inquiebat : Beati effe •^olumui , & nti-  ' feri effe non fotum nolumus fed nec velle -pofo  /limus. At quid 'Anima contingat, quum ali-  qua boni j malive fpecie afficitur , operae prae-  tmm eR ex intimo 'conicientiae fenfu perdili- ^  genter edtfcere : ipfo enim Magiftro in devia  certe haud abibimus ..   r. rntimus confeientiae fenfus uberrime  edocet, quod ficuti ex oblata boni , malive fpe»  cie mox tu Auimo cietur appetitus, vel aver- *   fatio    Digitized by Googlt.    4    PS Y(*:H0L0GI A J ^49  fatto in* ratione ipfius boni, vel mali reprae-  Tentati , ita hoii rapitur ab illa fpecie Animus,  fed allicitur, vel t*dio afficitur . Non rapi ex  eo I* intelligit , quod cuique appetitui',  averfationi , quoufque durat , efficaciter obfide-  re* poffe , tum premjre , & infrenare, eviden-  tiffime animadvertit : %. quod Ipfe fe ad bo-  'num perfequendum ciet , fi quidfem perfequa-  fUr , vcl ad malum fugiendum . Sentit Sini-  mur praeclare Tuilius mare fuo tuf. qq. 1. i.   Cw 23. ‘Je moveri , idque dum fentit , illud  una fentit , Je vi fua i non aliena moveri .   II. Animus ex oblata boni fpecie alle£las , '   crampentem mox inclinationem quandoque ex-  templo fequitur j alias vero immoratur, &' ap-  petitum cohibet , ut rationis conHlio adhibito  ejC{>fendat, num 'bonum ei exhibitum revera bo-»  /lum fit , atque amplexandum , afl %ero malum  fub fpccie boni , adeoque refpuendum . Inito  tandem confilio , & de bp^itate, vel malitia ob-  jecti monitus , fe ad illud perfequendum , vel  avertendum ciet: animadvertit vero i. ipfum fe  ciere, hon rapi/ z, etiam 'poflquam perfequi rapit,  facultatem integram defillcndi penes fe, retinere,  licet revera non dcfiftat; hanc ut experiatur,  fufeeptam determinationem ex ^rte , vel ex in-  tegro quandoque remittit- , vcl, aliam omnino'  diverfam , contrariamve elicit . ,   III. Cum plura Menti exhibentur bona, quo-  rum uno tantum potiri liceat, vel plura me-  dia ad idem* adfequendum bonum, rationis ad-'  hibernus confilium • fingula undequaque expen-  dimus, & quidem quo efficere pofTumus accu-    ' PSYCHOLOGIA  ratius . & acutius / media propoGta irfter h ,   & cum fine comparamus , ut. qu? Gnt aptioia   perdilcamus . Hoc demum inftituto examine  Td id quod melius videtur, fe inclinare, feu al-  lici Animus perfentit; at inclinari, inquam, non  'i nam i. inclinatio illa m attum non  Jodit, nifi ipfe Animus fc cieat, detcrminet-  aue ad'id,quod melius vilum^ cft amplexandum;  1 quia quovis' pbfito rationis confilio , Mens  ‘oildvertit . le facultatem  minus bonum fe determinandi ; .de hac fa-  cultate experimentum capere potett , quoties li-  bet , ut fui' juris eife plene perdifcat . _   V 80. Ex diais fequentia quam evidentiffi-  me natent. I. Inefle Menti aaivara facultatem,  qua ipfa fe cieat, moveatque ad bonumx pecu-  ?hre perfequendum , ipfa fe avertat. a peculiari  malo Hanc aftivam Anim* faculutem t^ohn^  " IMbulo dkliguamus. II. Aa.vam  fa.-ultatem , nempe Voluntatem ratioms confilio  equidem regi, at ei non lubeffe; rationem Ic-  «ui ducem & comitem , ipfam vero etfe fui  Lminam, ipfam, f.bi Di-   vus Bernardus, de grat.   ratio data voluntati , ut tnfttuat tlUm , non up  ^cflruai ' deUraeret auten /7 nece(fttatem ulla»  i^roonere^. UI- Voluntatem , ^   tionis confilio , deu incitamento , fuam deter   minationem fufpendere polTc ,s’immo aliam po-  minationem mcitamen-   nere omnino contrariam ei , q  * V. - ritionifque confilium fuadent.   LilLt/r momine .intelligimus eam  aaiv/poteht.a, indolem-. .90,: nMlU natur* fo*   ( -♦    ' Digilized by Gov - ^    V    PSYtHOLOGIAV  n^ceflState , nec ulla \extcrna coa6lione invin-  cibiliter determinatur, ad a£liorverq.; redjipfaj fe  determinat, 'ut ita, politis oninibus ^djiagpji^urn.  requifitis , queat non agere , vel ,aliud;5^qU9dvi^ .  a politis requilitis alienum. Qfiandoq^ IJbertatU  nomine ipla a£Hva facultas, praefatx -indolis , &  natur» intclligitur,.. • ^ ^ f - 4   ' pt. Duplex adeo Libectas., diftingui folet  juxta duplicem neceUttatem ; cui activa poten?  tia fuhjacere poteft. Alia dicitur likfftfl  cejfitaie y qu» confidit in immimitate. a quavis  naturali, & interiori vi rapiente» & determi^  nante ad datam a£tiodem . Altera vero dicitur  iibirtas a , & hase ia. immunitate a   ■  aliquo motivo nihil unquam vult , nihil adve-  fatur . Sicuti ergo lanx ob impolita pondera  inclinans nihil in fe inclinando libera eft , ita  nequi' humana Voluntas, quas a motivis perpe-  tuo determinatur .   At duo praecipue heic reprehendenda  occurrunt I. Mentem a motivis determinari .   ' ir-    Digitized by GoOglL*    /PS YCHOLO Gr A' 55  II. Lancis exemplum - Quod ad primum f|sew  ctat , fedulo haec duo' toto caelo' cliverla fecernenda  funt : Mentem a .mdtivis determinari; Mentem  feipfam ex calculo mottvonm determinare.Primurd'  fi verum foret , actum eflfet de humana liber-  tate . Atqui’ illud 'ita evideq^ter f.iffum' eft, quam  evidens Animum lentire fe vi fua, non aliena  moveri j fe. a' n?oti vis allici . quidem> 1’ed non  rapi ; fc facultatem integram habere cuilibet ap-  petitui efficaciter obljftendi/ ;fuiqtie juris per-  petuo efle. Alterum vero utique At  fjtram quadrare . Sane Lanx nulla aftiva vi eft£x. gr. Qui  tonos a nervo redditos in. ejus tremoribus con-  fiituit , nequit ‘multiplicium, ac diffimilium to-  no*     Digitized by Google    iS «PSYCHOLOGLA  norum rationem aliter expedire , nifi per toti*  dem diverlos, ac diflimiles ejufdemque nervi tre-  mores . -Si ab uno eodemque tremore plures^ac  diflimiles tonos effici contenderet , infeite pro-  fecto fe gereret, nec» feipfum intelligeret; quip-  pe in illa hypothefi necelfe eff^URum eumdem-  que tremorem unum eumdemque tonum perpe-  tuo reddere. Ita profefto in hypothefi, qua Mens  humana pro materialis fubflantiae temperatione ffa-^  tuitur: cum ideae Sc notiones aliud nequeant eiffe  nifi moriones , tot diflin£tas puitiones, atque di-  verfas fubflantia cogitans fulcipii>t necefle eft  quot diyerfiis, ac multiplices h:vbet ideas , notio-  nefque. . >   103. Neqpie juvat' reponere', Mentem ideam   B ,   ■ t.    Digitized by Google    PS Y.CHOLOGlAf: .   B , 'qui coram adRat , poflc cum; idea A,cu->  jus remimfcentiam , habet , conferre . Quid enim  cft^iRuci ideae alicujus reminifeentiam habere,,  nifi illam ideam habere praefentem ? Habebit  igitur Mens bmul praetentes ambas ideas A dc  B . Datur ergo quod a nobis pofitum eR .   • ’ A R T. IL , ,   Humanat» Mentem haud effe temperatienem btu>  mani corporis , ac pracipue cerebri^ inviBe y  demonfiratur •   104. I. externa Objecta noRri cor?*   poris fenfus percellunt , '6brar*  rumque irritationes ad* cerebrum ufque deducun»'  tur , mox Anima (enCationes fufcipit . Sed h» .  fenfationes phasnomena funt,^ quas tnihibeommu-  ne habent cum fibrarum cerebri , St fenfuum*  commotionibus , a -quibus toto c^l» differunt;  ^^.iz.ij.Nequeunt ergo efTe ipfae commotione^:  atque^adeb nec Subjectum cogitationum eR ce-  rebrum , nec Principium cogitans feu Mens eft.  cerebri, humanique corporis temperatio...   §.*' 105.' II.’ Ex intimo confeientiae. fenfute.vi-  dentiflime docemur, Subje6Ium fenrattoaura, quas  five* per unum idemque organon , five per fe invicem modificantibus ,   5c collidentibus compofitam exprimi poteft , II.  Indicatio horarum eft indici prorfus' extranea : '  Nobis- comparantibus indicis pofitionem ad va- ,   ria    Digilized by Google     quolibet no-  ftrum , haud foret unus & fimplex , fed adeo  multiplex , quot funt illae partes A , B, C. '  IIL Tertia tandem 'hypothefis evertit & ju-  dicii naturam ( num. I. ) , & iotinram fenAita  ( n. II. ) nec non fimplicitatem , & ilidivifi-  •bilitatem perceptionum (» iia, ) .   1 14. Regeri haud potefl , quo farta teffa  fiat prior hypotKefis , illas partes A, B, C cpm-  mifeeri , vel in unam coire, -atque hinc judi-  cium emergere . Non enim , nifi fumnrKa' ofei-  tantia , "effutiri ifta queunt . Quid fane iftud cft  commifeeri ? profecto particularum fitus , pofitio-  oes , & tactus ad invicem immutari , & pei^  turbari. At non video, qu? hinc fiat idearum  particulis illis feorfim infitarum collatio, & com.  plexa omnium perceptio • adhuc enim funt illae  particulae totidem diflincta fubjecta , & feorfim  'cxifientia . Illud vero akerum in unum coire  pugnat cum naturali partium impenetrabil itate.   11 5. Neque quidquam valet, quod incogi-  tanter alii reponunt , cogitationem non parti-  bus corporea? fubftantiae convenire , fed toti fub*  fiantiae : non humani cerebri pattibus , fed ce*  rebro ,’ quod veluti unum totum confiderandmfi  venit . Revera , quod totius nomine’ defignatur  non eft aliud, nifi Mentis noftrae conceptus, plu*  ra fimul fub communi aliquo figno, & notio-  ne , complectentis : atque adeo , quod dicitur   'P-2 *. • ' unum    o ^8 psychologia'   unum totum eft quid tantum ideale , non reale.  Quod reapfe notioni totius refpondet , eft col-  lectio plurium, qux propriam fingula , & ie-  paratam habent exiflentiam , quzque - proinde  aeque fe habent , five colIe£live , live feorfini  cxillant . Ita' ex. gr. cum inquam , totus exer-  citus , totus populus &c. , reapfe hifce . no-  tionibus plurium , & diflinflorum fub;e6Iorum  collectio refpondet, quat^, licet collecta,, adeo  funt didi neta inter fe , ac fi forent fejuncta .  Si propterea fubjectum cogitationis eft fubftan-  tia corporea , plurium nempe realium fubjecto-  rum collectio , jure , meritoque inferenda ve-  niunt abfurda f^ierius notata .   ^.“>115. III. Quaevis materialis fubftantia na-  turar fua eft iners,* modus autem agendi & co-  gitandi, qui humanae Menfis eft proprius-, iner-  ti* omnino pugnat . I. Nonne Mens vi fua, &  fua libera fponte innumeros ii\ corpore gignit  tn9tus , aliofque a caufta externa ipfi corpori  imprelTos, vel ex mechanifmo pendentes cohi-  bet , ac deftruit ? Atqui quid efl hoc , quod oblu-  Batur corpori^ fi ni hU fumus prater corpus? cum  fluvius decurrit in hanc partem , non potefi fua  V» aquas fifterey aut retro flevere in contrariam  partem . Materia nulla agit in je ipfam • nulla  machina efl fuorum motuum, confei a ^ ex illa  confeientia fuorum errorum torreBrix , & refor*  matrix. Si errat, nefeia' pergit ^errare , donec ad‘  mota manu %Artificis , aut Domini in flatum re-  Bum ordinatur f & reflituitur . Thora. Burnet (a).   II.    (a) De stat, mort, O* refarr, c. J.    PSYCHOLOOrA 69 ^   II, Nonne %Animus fenth fe moveri , iJ-  que dum fentit , illud & una fenth , fe vi fua  non aliena moveri} Vividus'hic confcientiae fen-  fus , cui contradicere nemo , nifi efFrxnati Pyr-  ronii poffunt, Juculentiflime oftendit , humanam  Mentem haud elfe poffe e genere fubftantiaruni  materialium . Ipfe RoHflojus eo fenfu monitus ,  hanc veritatem fateri , coa6lus eft. Natura cui-  que animali imperat , & Brutum obtemperat .  Homo eamdem Jentit imprefftonem ,* at vero ft  liberum agnofcit ad affentiendum ^ aut contra ob-  nitendum ; & in intimo fenju bujufce libertatis   ^nimtr fpiritualitas prafertim elucefcit   In facultate volendi , vel potius eligendi , & in  bujus facultatis fenfu nibil eji , quod explicari  queat mechanicarum legum ope (a) .   §.117. Lockius, etfi non e grege Materiali-  ,ftarum, fententiam tamen coluit, qua non im-  merito vifus eft pluribus, Materialiftarum cauf-  fam indire6^e egiffe.'Haud nempe conftare pro-  nunciavit , num Deus vi cogitandi materiam  ( subftantiam ex mente iua extenfam , multi-  plicem , inertem ) inftruere poffit, ficuti vi ve-  getandi ornaffe in comperto eft . Certe id opi-  nans , aliquid humani paflus eft, nec fibi com-  par extitit : animadvertere enim facile potuiflet,  Animx humanae immaterialitatem ( fimplicita-  tcm ) fimili argumento conftabiJiri , quo ipfe ,  ,Dei naturam immaterialem evicit (b) .   , u8. Porro Lotkianae fententiae falfitas ex   P 3 ha- •    * l , / J 'V* * /• V » ' ». •   (a) Dircours sur l^inegalitedes iamiptefJ,part,p,'iQ^   (b) SJfai pbllof, cone. i'*nttiid, 'hum, l. 4.    70 ;PSYCHOLO®IA  liancnus dl£)is luculentiffime patet . Rtvera » >  cui no^ conflat •, Deum non pqHe', qux fa«C  intrinfecus iinpoffibilia efficere ? on$» ^8. 39.  Jam vero cagitandi^ 8 c agendi modus^, qui hu«  manx Mentis eil proprius , nequit ulio pa£h>  ConfiHere cum extenfione * foliditate , & drati ' diametros , elTe inaequales , contra vero  ^ aequales diametros circuli . Ita in re noftra, fuf-  '‘ikit agnoviffe , cogitationem, fimplicitatem iqi '■  Ente cogitante, requirere* e contrario extenfiQ* ♦  nem, e pluribus coagmentationem : agendi facul- ^  tatem fua fponte , lua propria eIe6lione, & qui-  dem libera ( qu* humanae Mentis eft propria )   *   122- f^X iis, quae haftenus profequuti fu*   ■ ^ mus, difficile non eft. Mentis hu« '  manae naturam & genus definire. Cum enim co-  gitationes , ac volitiones Hominis nequeant ef-  -fc e temperatione ODrporis ( art„ 2. ) : Rurfus>  cum neque cogitandi, ac libere agendi vis , quae  hominis e ff propria , fubftantiae extcnfae , multi-  ' plici, inerti ,cojufmodi lunt quot quot ad ftnfibi-  lem Mundum (peffant, cohvenire poffit ( art. 3. ):  Agnofcere hinc cogimur fubje£fum noftratum  cogitationum , & volitionum effe debere vere ,  &■ phyficc fimplex , ac alius prorfus generis ,  quani lunt 'Entia quaevis fenfibilia .   §123. Neque fuipicari 'pofTumus , humanarum  cogitationum , ac volitionum *fubje£lum e gene-  re cfie elementorum corporflm., quae ex noffra  fentertia ( Materiali ftis tamen ncn accepta ) ,  funt'& ipfa phyficc fimplicia,co/.   Nam I. corporum elementa fola gaudere vi mo-  trice ftatuimus, quemadmodum fingula phaenomena  edoctnt: cogitandi autem vis omnino alia eff a  vi motrice , neque ut ejus 'temperatio quaevis  interpretari poteft . II. Corporum elementa funt  natura lua inertia : inertiae autem . pugnat illa  cogitandi,* & libere agendi iacultss, qua fua natu«     psy:hologia ‘   ra Mens humana juadet : id qiKxl ewncit quo-  I que, neque ex div na virtute corporum elemeB-'*  lis Subjlantia nuncipari .   125. Opponunt Epicurei : I. Anima in '  corpus agit , & viciflim corpus in Animam .  Similis ergo eft utriufque fubftantiae natura: qut  enim fubftantia extenfa in fimplicem , & vicif-  lim , agere poflet ? II. Animi ftatus determina-  tur a ftatu corporis : aegra quippe eft Mens ,  triftis , lata, delira &c. juxta diverfos corporis  ftatus • & e contrario, pluries corporis ftatus ex  Animi ideis & modificationibus pendet.   12 ( 5 . Refpondemus ; I. fubflantia ex-  tenja in Jimplicem agit ? (tf) Norunt’ ne melius   Ad-    I nui ■ ' ■ Ii— . II l 1 i ■ a K V   {a) Juxta opinionem quam in onrdiogia §. fequut^ ,  fiimus, qu 2 v is fubftantia natura fua .fimplex eft , ipfa ,  corporum elementa vere fimplicia funt §.i6wC^/'  stantiam ( fcilicet "Mentem ) agunt? In nostra ergo da* >  fimplkitate elementorum tenrenria" evanefcftt omoino iHa'  apparens contradidio, quae primo occurrit, cum invicem^ ■■  conferuntur extenfio, qua; corporis est proprietas (( nem-^  pe_ phamomenun pendens ex plurium C0mristenria)^&fim-  pUeius; qu£ est Mentis . . \   .1 ’ ' • . ■ ■    1 Digitized by Google    74 PSYCHOLOGTA   Adverfarii, quf corpora invicon inter fe aganf,  pufa, qu? magnes trahat ferrim ? Corpus equi-  dem in corpus agit , neque ttmen de hoc phae-  nomeno adeo fenfibus obvio , tot tantifque ex-  perimentis, & oblervationibu} undique expenib,  probabilem , imrao verofimiicm explicationem  protulere . Quid ergo mirum , fi aeque ignora-  re nos fatemur, quomodo Mens ( fubftantia^fira-  plex ) in corpus , & corpus viciffim in 'Meji-  tem agat ? Itaque infeite nimis Epicurei ex hac  «oftra ignorantia contendunt , unam, eamdemque  naturam utrique fubftantiae tribuendam. Simpli-  citas certe humanae Mentis apodiftice cft dc-  nionftrata . Evidentibus ne demonftrationibus vai  ledicemus, & in innumeras nos conjiciemus con-  tradi6iiones , quia phaenomenon , cui explicando  pares non lumus , occurrit , aftio fcilicet Men-  tis in corpus, & corporis in Mentem ?( I -I ' ■   * id) Mons fenfuuih confnetndir» abrepta nihil follicita  4St rationem, investigate reciproca; corporum inter fk  aiflionis^ feque intelligere putat, quod profoiAo non inf  teJiipit"*» Deinde reciprocae aftionis notio, quam fenfuum  ministerio nobis' comparavimus ,* perpetuo stipata occur-  rit cum' idea fimilitudinis -naturse, Teu generis Entium in-  ter /e a,{enrium . -ista idearum . adfociarione illuhs , tecl-  {HTOca Entium diverii generis inter fe a^io extra com-  munes ideas vagari videtur ; atqui noonifi fumina infeitia,  Si. temeritate inter impolIiblU» rejkl potest *    V    PSYCHOLOGIA 7 $. *   invenire (a) ? Sed d 6 hac re uberius infra €•  differam .   II. Harmonia , quam inter Animi , corporif-  que determinationes, & ftatus perpetuo experi-  mur, non ex natur* fimilitudine , fed ex qua*  dam reciproca utriufque fubffantix communica-  tione pendet. Sane cum Homo fit Ens mixtum ,  feu individuum ex Mente & corpbre conflans, ejus  Au^or Deus utriufque fubflanti* naturas cudit,  ac temperavit ejufmodi , ut mutuum inter eas  intercederet commercium , alias biceps monftrum  effeciffet. Commercium i(lud,feu mutua iftaec ani- .  mae , corporisque Temperatio in eo confiflit, ut nc- •  queat Mens, quoufque in corpore degit , inlitarum  fibi facultatum a 6 liones edere, nifi concomitanti-  bus. quibufdam fibrarum cerebri motionibus.; &  c- converfo , nihil queat in corpore ^effici , nifi  affines in Anima refpondeant affectiones . Hinp  fit , ut Anima flatura affumat corporis flatui  affinem ; & e converfo , corporis flatus ab illo  lyientis modificetur . Quo Adverfariorum oppo-  fjtionibus aliqua poffer vis conGflerc , oftehdcn*.  dum ipfis foret, impoffibile effe , fubflantias di-  verfi generis , & natur* in fe invicem agere ,   8c quidem evidentibus rationibus, non infulfa ,   8c ridicula captione : id haud concipi poteff ,  ergo eft impoffibile .    r    - ' ’ ' .    'Vi ‘V,    ■ V. •.        • r    % •   >*    •   - .%}    f • ' •    Digitized by Googlc    PSYCHOLOGIA    . ^6   G AP. Viil.   ^ . / » • • t ^   De Commereto Animam inter Cf, Corpus   attentionem ad ea , qusc 'in nobis  ij perpetuo geruntur convertamus ,  deprehendemus I. Quoties renfuum organa rite  funt -confHtuta , & actione 'externorom objecto-  rum pultantur , toties Menti etiam n» appellatur. Praeter hxc tria ^  nullum aliud lyftma nec eife, nec concipi pof-  fe y videtur . . ...   4. 131* Tria Jsc fyljcmata copcinna >fimili-  tudine , e-x duobii horologiis conlonantibus pe-  tita, illuftrari pount. Triplici equidem ratione  fieri poteft, ut do horologia lint inter fe con.  lonantia: i. per ifLuxum ^ fi nempe fecerimus,  ut alterum in alrum 'agat ; alterum alterius  motiones excitet ac determinet. %. Si quadam  praeordinafione it fapienter eas machinas perfe-  cerimus , ut lingip luas exa£le legei fequentes,  & quin in fe invjem agant, barmoriite fihi per-  petuo refpondeani 3. Si opificem operi cwnitcm  vigilem, ac perriuum 'adjiciamus, qiri fiugulis  momentis alterii motum unius motui» attem-  peret , 3 c alterurex altero dirigat Erit mo-  do opifex harrniae inter utrumque horolo-  gium intercede s efficiens CaulTa , ipfa Vero  horologia cauffauafionales .   • e . ' . • * •*"♦ • • t ■    ART.    ff    >      * .    «    i •    /   V'' i    ^ Digitized by Googk       8o PSYGHOLOGrA   * “A R ' T. II.   ' sAdfi flentia SyfleMa .expendhu* f' ac' refutatHr .   ' §• *33* O Yftema adfiftw*ntk _^Malebranchium  ‘ primum habet Aiflorem . Nc»   torporm ( ita ille )non poffunt vera Cauffa ul-  ' ' lius rei , Mentes etiam[ uciiiflima i» eadem  ' verfantur impotentia . Nihil loffunt cogttofcere ,  nifi' Deus illas > illuminet . Nhil poffunt feriti-  're i nifi Deus- illas modijeet . Nihil pof-  ' JuMt velle'' ^ nifi Deus ipfas verjus Je moveat,  l' ‘ . . . . Cauffa naturales nor. funt vera eaufl  ' t f a . Nihil funt \ quryn. Catffa oceafionales ,  qua non agunt , nifi vi , C? efficacia volunta-  divina . . Hinc igitur concludendum efl ,   ' ■ homines quidem.velle (movere trachium , fed Deum  > Joium poffe , O" noffe illud nOvere . (a)   r ^ 1^4. Alii moderatius opinantes lolam vim  fentiendi corporis modificationes Animae dene*   . gant y & vira corporis motricem . Deus ; in*  ', 'quittht , fenfationes Animat ingenerat ex occa-  . ” ^iione motionum corporis, nec non. motiones in  corpore ex occafione volitionum , & affeflionum   ■ • Animae , idque.conformiter legibus a .fe fiatutis:  ^ Caeteras vero ideas ex (enfuu!n motidnibus mi-  inae- pendentes ipfa' libi Mens cudit meditatio-   ne, abfiaa^ione , ratiocinio ''&c. ex antehabiris  tdeis a Deo imprciTis occafione motionum cor*   ’ - ” . po.   ■ ** i ' t-i r   (a) Hecher. de' la ■veriti lib. fiuiem, chap, traif.  /econd,>part.     PS YCH OLbG rfoph»nti vacuum,   ac prorfuS ebramentititim videri" iftud OceaGo-  nalidarum fyfteln^i’hihil dubito. Equidem , ut  merito inquit Tullius , magna flultitia efi earum-  terum- Deos facere effe£hores\ 'Cauffas 'rerum nort  quterere - quidquid enim' oritur , ' quaUcunque ilm  tud sJt , cauffam 'hSbeat a ' natura^ neceffe eji.  Sane Philolbphf V^ferum naturaliurii’' -cauffas ia«  quirentes, haud Gbi proponunt primam', & uni«  verfalem Cauifam determinare ( ecquis ignorat)  rerum omnium Caudam primam , & univerfa-  lem Deum eflel ), fed aliam pratter Deum quae»  runt , quae Geuti a ‘Deo ipfo exidenttem lufce*  pit, ita & ageriiii" facultate’ ab-e^em> prajdjta i  propria, & i m mediata -phyGca actione effectum  producat . ‘Porro in 'syflbmate-* adGftehtiae" omnis  bujurmodi caufla fubmovetur, Deus in raa*  chinam advocatur . Vacuum^ proiade eft. hujuf-  jmodi (ydfema’^, &“ philofopho indignum Nonno  deridiculus eflet^^qui interroganti eccur Magnes  trahit ferrum* eoalr" Maris aquas pene lenis  quibufque horis '-intumefcaht , tu*!!! alternatim,  ^tumclcant , gravittr refponderet , id ex ea   ‘ Q.'' ' •'* ' '    .(a) ■ iti i, Dt' divinat.^ Si    ■ .     PSYCHOLOGIA  fieri, quod Deus, juxta ftatut.m fibi ipfi legem ,  ad magnetis praelcntiam, ferrum ad magnetem  ipfum propellat, aqu s vero maris alternis vi-  cibus elevet, ac deprimat ex occafione deter-  minati aipe^us Lurae ? Ecquid philolophia ifl-  Eaee muliercularum infciiia, omnia ad immedia«  tam Dei virtutem referentium, piaeflaret?   1^6 Atqui, inquiunt , iniolubilis . alias  eft nodus commercium Animam inter^ & cor-  pus . QuaG nempe in adnilentiae fyftemate per-  difficilis hic nodus folvatur , non amputetur  potius . Jam vero, quod Animae , & corporis  commercium fit , phaenomenon inexplicabile , id  trguit quidem ,noftram ignorantiam , non , vero  naturalis caiiOae- deft£lum . Confer ont. 129.  ' 137- Deinde fi corpori.^ motiones nihil   omnino conferunt ad diverias , Animi perceptio-  nes , cui ufui dicemus fabricata fenluum orga-  na ? Nempe,! inquiunt , iunt fenfuum organa eo  refpe£fu, neceffana , ut ex. horum mutationibus,  tanquam occsdk)nibus,.Deus juxta generales a ie  fancitas leges determinetur ad Animaro diverfi-  fnode modificandam:. Sed iUi^d yelim edoceant  Occafionalilts ,. mptationes, quas fenfuum orga-  na fubitura Junt fiupt ne asione circumflan-  tium, ac prementium corporum , tel immediate  a Deo cx eorum occafione ? Si primum afTe>  runt , jam cau^m produnt : . tribuentes enim  corporibus a£f ivam- vim , qua inter fc agere  queant, nuUo jure feofihus , deqegare pofTunt acti-  vam vim , qua in Animam agant . Alterum vero  fi- fateantur. ( ut fciiicct ipfi jGbj fint confentanei ),  inutilia efficiunt fenfuum, organa * quippe ex   oe-    Digitized by Googie     PSYCHOLOGIA Sg  occafione circumflantium corporum ■'poteft Deus  illico fenfationes in Animam immittere , quin   fenfuum motiones, ab iplb Deo>excitiaDdat inter-  cedant. Nimirum in adverlariorum fyftemate  circumdantia corpora lunt occafiones, Deo , ut  motiones in fenfuum organis excitet ; deinde  ha: motiones funt rurlus occafiones Deo , cur  fenfationes in Animam immittat. Non ne bre-  viori via, &' fapientiori confilio faftum. effet ,  fi 'leniationes immediate circumdantium corpo-  ' rum occafionem fequerentur ex ipfius Dei aftio-  ne , quin fenfuUm. motiones intercederent ? Sane  non funt multiplicanda, entia fine necelTitate ,  & fi^uftra fit per plura , quod fieri poteft per  pauciora. Vel ergo. Deus inconfulto egit homi-  nem fenfibus ornanda, vel noftrorum fenfuum ,  totiufque corporis exiftentia ludrica rescft. Con^  fer quae diximus in nota iTq. ont. .   > ; 1 I , . ^ '   ' A R T.. iir..   • *' i ' '■   Harmonia praflabilita fyflema a Lelkniti»,   . propqfitum’ exponitur y atque rejicitur..   i tV.' 1 i ; ' ' ' r i » i '   138. T Eibnrtius, Vir & acumine, & fub^  ri*'-'!- limitare ingenii . nulli certe fe^   cUhdus, quo mirabilem Mentis , & corporis hatH  moniam expediret , ita philofophatus eft . t  Et r. quod ad Animas. fpe£lat, pofuit,i. Homi-  num Mentes vi fibi repraefentandi Univcrfum  praediras efre,& quafi mappam cofmographicam.  interius geftare ; Nempe efle in continuata ferie  cogitationum , & appetitionum ie ita excipiens   Q, 2 tiura.    Digilized by Googie     ^4 PSYCHOLOGIA   tium , ut quaevis cogitatio contineat fufficfen-  tem rationem fubfequentis : & quivis Animje  flatus antecedens gravidus fit pofterioris. 2 . Quam-  libet Animam cx fua effentia , ac natura pro-  priam habere cogitationum , & appetitionum ,  leriem , & cur potius talem , quam alteram .•  Hinc Mentem automaton fpirituale dixit Leib;  nitius .   , II. Quod vero humana corpora, refpicit , cen- ■  fuit, I. quod vis corpus automaton effe vi, fibi.  propria, & fua natura fingulas. fubiens motio-,  nes etiam in continuata ferie , ut adeo quzvis:  antecedens motio lufficientem habeat -rationem  fabCequcntis : 2 . nec noq ex fua natura habere,  ut talem potius , quam aliam feriem motionum  ceperit , profequatur , modificcfque juxta varias  circumflantium corporum actiones , & cpnve-r  njenter legibus mechanicis .   III. Hilce pofitis principiis ita profequutus  eft . Deus infinitas numero Merttes, & corpora  fibi quam diftinftilfime repr*fentans , prxordi-  navit , eas': Mentes V caque Corpora confociai^ ,  .quorum feries. operationum ac .flatuum perpe-  tuo harmonicae elfent, & apprime confentientes ,  Ex hat perfeftj operationupi utriufquf autotna^  ton harmonia fieri cenfiiit , ut videatur Anima  in cqrpos-agerC, & vicilfim. At vero nihil in-  ter fe mutuo agunt ; utrumque quam cepit ex  lua natura operationum feriera , camdem vi fua  perfequitur, & independenter a vi, & operationum  Icrie alterius, quin nimirum, alterum in alterum  agat: & ita, quidem , ut ufraque fubflantia . feu  Autpmatop4^ Mcns fciJicct.^ corpus, eamdetn;    Digitized by Google       PSYCHOLOGIA 85  operationum feriem cepiflTet , ac deinde perfe-  queretur , etiam Ci fejun£lim' altera ab altera  exifteret , vel nonnifi alterutra tantum condita  fuiflet . - " ■   139. Ingeniofum equidem inventum , at  extra communes ideas ; & quod nulli fuperex»  fru£lum rationi , mere eft hypotheticum : Id  quod & ipfe ejus Au£Ior, & acerrimi propu-  gnatores WoJphius , & Bilfingerus ingenue funt  falli. Sed expendamus utrum hominis realis na-  turae , & phaenomenis conveniat .   140. Principio ponitur in hoc fyftemate  Mentem in continua verfari cogitationum feriO,  quarum quaelibet rationem fufficientem fubfe-  quentis contineat / id porro eft , quod hominis  realis phaenomenis pugnare , & fine fufficienti  ratione pronunciatum efle , perpetua experimen-  ta quemlibet uberrime edocent . Adpofite Qe*.  nuenlis ; fumat quis i» manus Itxkum aliquod  lingua alicujus , catalogum plantarum \ animan*  tium , aut aliarum rerum , di£iionaria artium ,  fcientiarum , bifloriarum j intra- horam percurre»  re poteji duo millia verborum idearum inter fs  nullo modo connexarum , plantatum dljffimilium.  animantium y artium , faStorum, hominum illtiflri*  um . Quis ia omnibus his dixerit rationem pojte*  rioris idea aut pereeptionis contineri in anteric»  re y & non potius in imprejfionihus in fenfibus \  aut cerebro faflls ? Ex. gr. lego hac verba y '%/fa»  ron, ,Ari/lides y ^ri/lippusy * 4 verrobs y Buflris y  Bucephalus , Binckerfoek , Bilfingerus y Cedrus -  Cafar y -Cefenates.^ Centaurus^ .David y Delphus;  Dido , Dantes , totidem,\obverfantur menti   Q.‘i    DIgitized by Googie     ■ o    7^* PSYCHOLOGIA  ' C A P. viii.   De Commento Animam inter &. Corpus -   attentionem ad ea , qua; "in nokis  iJ perpetuo geruntur convertamus ,  deprehendemus I. Quoties fenfuum organa rite  funt -confHtuta, & actione 'externorum objedto»  rum pullantur , toties Menti etiam nolenti-* pras»  fto occurrunt eorumdem notiones , & quidem >  vivldai, vel confufae in ratione irritationum in  ipfis fenfuum, organis factarum , & ad cercbratn  ufque productarum' II. Etiam Corporis .affe»  ctiones in Animam redundare videntur ,-_Mens  nempe (latum adfumit corporis (latui afHnem 4  ita ex. 'gr.' 'laeta eft , & viribus erecta-, (i cor-  poris temperatio vegetior (it , & valeat • tridis  e contrario , 5c veluti dejecta^^ corporis tempe-  ratione 'ientcfcente , torpentrbufque viribus; ha.  bilis expedita in fuis obeundis operationibus,  vel e contrario tarda , ac incerta,' juxta aequili-  bratam', Vel turbatam fui corporis conflitutioncm.   ' III. VicifBm . Ex Mentis arbitrio extemplo’  torporis membra' motiones lubeunt , quae nie-'^  ^anicJt- eorum (Iructutae fuiit conformes, & io  his r.|nvdiu durant , quatmdiu 'Menti libuerit . •  ly. Nec' non Anjmj jdta:,& affectiones plu-  Timum modificant corpus', ut adeo in corpus  ipfum manare videantur . Sic animo ira conci-  tato rubent oculi , faciei & totius- corporis niu,  fculi^tcpJunrur . Invidus alterius macrefcit rc-  kus opirarn: &t. .'-■r , - . * -   i»8.    Pigilized 5y ^od^le    J    PSnrCHOLOGIA    77    •§- 128. Hzc phainomena ne dum miram in-  tercedere harmoniam oftcndunt Animam inter  & corpus; fed & mutuam dependentiam ftatue-  re videntur , nec non arctiliimum vinculum ,  quo invicem inter fe con(ociantur . Equidem  vinculum iftud, quodcumque tandem fit, ficuti  praeter noftri arbitrium feniel conftitutum cft: ,  ita prjeter noftri imperium , qupad vivimus ,  pergit, ac tandem diflblvitur . Ffthaec liartnonia,  qua Animi affectiones , notionelque'* apprime  rdpondent temperationi , ac motionibus cor-  poris ab externa cauffa illatis ,* & qua vicif-  iim corporis motiones atque ftatus , ideas, af-  fectionefque Animi , feqUuntur , commercii no-  mine venit . ^ - ‘      I2p. Perdifficilis heic occurrit inquifitio;  qui Commercium iftud Mentis &' corporis ab-  lolvitur? Difficultas maxima in eo primum con*  fiftcre videtur, quod Mens & corpus fint. naturae  toto caelo diverfae ; deinde , quae funt corporis ,  & fibrarum cerebri motiones, excitant in Ani-  ma perceptiones , notionesque ^ & viciffim, quas  funt Animi ideae, & volitiones , in corporis fi-  bras, & membra , motum cient,. '     Digilized by Googit     • I   ^ 7» ..PS YCHOLOG^A *   * ^ A R T. r. ^ ■   '* ■ V   Definiuntur hypotbefes , ^ua hlfce fuperjirui  pojfunt Metapb/fieorum fyfiemdta ad  exptieandum Mentis humana > &   ■ Corporis commercium .   y* mirabilem harmoniam Mentem   humanam inter 8c corpus expen^  » . dens, ejus rationes inquirere fa-   i * tagit , protinus agnofcit jnonnifi alteram dua*   . • rum fequentium 'hypothefiura pbfle affumi . I!   , Vel nempe realem quamdam , & reciprocam in«  ter utram que Tubllantiam actionem intercedere •   ^ ut adeo Anima fua propria actione corpus mo»  dificet, ac moveat: Sc viciflim corpus in Ani-  ®i^m agens illam di verfimode aihciat , variafque  excitet ideas : Vel II, nullum intereffe reale  commercium • Animam inter & corpus , sed  1 tantum apparens • ut ita nulla fit Animai in  , corpus a^io, & vicilSm corporis in Animam,  Jicet^ ftabilem in utriufque fubftantiae ftatu har-  v^moniam confiftere deprehendamus •'* , '   ^ Syftemata,qux priori hypothefi inae-  dificantur ve/ pbyfici influxus de-   nominari merito poffunt , Altera vero hypothefis  ad duo diverfi genens fyftemata abire cogit. V^l  enim deveniendum eft ad quamdam prseordjn^-  tioncni a fupremo rerum omnium Opifice faflaip,  qua dua! fubftantije , Anfma & Corpus, propri'i  quidem vi , at fcorfim , quin altera ab altera  ullo pa£lp pendeat , Tuarum aftionum fimilem   - .A .    « • *   Digitizeoby     8c confonjtn lenem perhcientes ,     • •   invicem lint    confociatae .* & lyftema iftud harmoma ^rajlab‘f  litte nomine defjgfcatur .* Vel ftatuendum cft ,  Animae, & Cor|^ri perpetuo adefle . vigilem &  fatis potentem Cauffam , quse juxta corporis fla-  tum', fingulafque fenluum determinationes, Ani- -  mam fimiliter afficiat, & conlonas iii, ea gigrtaf ‘  notionesj ac vicifim , juxta diverfum ' Anirr.as  ftatum , ejufque dverlas determinationes limili-  tcr modificet corjbus , & varios in eo motus  cieat' & hoc syft ma adfiftentite , vel- caUffa»  rum occafionalium appellatur. Praeter haec triai,.»  nullum aliud lyftema nec effe, nec concipi pof-  Ic y videtur . . , t . >   4. 131. Tria h*c fyljcmata concinna \fimili- t  tudine , ex duobus horologiis conlonantibus pe-  tita, illuftrari poffunt. Triplici equidem ratione  fieri potefl, ut duo horologia fint inter fe coa»  lonantia: i. per influxum^ fi nempe fecerimus,  ut alterum in alterum 'agat ; alterum alterius  motiones exciret, ac determinet, a. Si quadam  praeordinafione ita lapienter eas machinas perfe-  cerimus , ut lingulaz luas cxa 6 le leges fequentes;  & quin in fc invicem agant, barmoniee fihi per-  petuo refpondeantj Si opificem operi comitem '  vigilem, ac perpetuum 'adjiciamus, qui lingulis  momentis alterius motum unius mgtuir^ -attem-  peret , & alterum ex altero dirigat ‘. Erit mo-  do opifex harmoniae inter utrumque horolo- .  gium intercedentis efficiens Cauffa , ipfa Vero  horologia cauffa accafionaUs .    • ♦    n mod»  ' corftrx ( ita ille )noa poffunt 'effe verg Cauffa ul-  lius rei , Mentes etiam' uobHijfima in eadem  ’ wrfantaf' impotentia . Nibil poffunt cognofcere ^  nifi Deus itlas^ illuminet . Nibil poffunt 'fenti-  re / nifi Deus- illas modificet , Nihil pof-  junt velle'- ^ nifi Deus ipfas verjus Je moveat.   . Cauffa naturales non funt vhra eauf-  'V fie Nibil funt \ qutyn. Cauffa occafionaies ,   * qua non agunt , nifi vi , & efficacia volunii'  divina . . . Hinc igitur concludendum efi ,  ‘' homines quidem. velle  ^fio ne motionum corporis, nec non. motiones in  corpoM ex occafione volitionum , 8? affeflionum  ' • ^Animae , idque^conformiter legibus a /e (latutis:  ^ CaiTtras vero ideas ex ienfuum motidnibus mi-  ^ ^1» ime- pendentes ipfa fibi^Mans cudit meditatio-  ne , abflEaSro&e , ratiocinio &c. ex antehabitis  tfdeic a Deo impre,flis occafione motionum cor-   po-    {d) Recber'. de la ■ veriti lib. fiteiem. chap, treif.  fecotui.-Part,   t    b,’.C *i’'oglc    I    PS YCH OLbGI A‘i 8^  pdris Atqui Alii lyftemati caulTaruni occafio»  nalium tenacius ‘adhaerentes , has ipfas ideas a  Deo 'infundi perhibent oc  inodi lyftfema ; & philofopho indignum .'' Nonno  deridiculus effet'''qui interroganti eccur -Magnes  trahit ferrumi' eocilr” Maris aquas pene lenis  quibufque horis '-'intumefeant , tum alternarim  ^tunfielcant , graviter refpohdcret , id ex ea   ' ' Q ' - ■ " ' • -fie-      .(a) '• JL' i. De divinat.^     8 ^ PSYCHOIiOGIA  fieri , quod Deus, juxta ftatut,m fibi ipfi legem"'*,  ad magnetis praelcmiam ferrum ad magnetem  ipfum propellat , aqu s vero maris alternis vj-  cibus elevet, ac deprimat ex occafione deter«  minati aipecfus Lunse ? Ecquid philolophia i Il-  lise {nuliercularum infciiia, omnia ad iromedia^  tam Dei virtutem referentium, pt*Haret?   i^S Atqui, ir^uiunt , infolubilis . alm  eft nodus commercium Animam inter^ 8 c cor-  pus . QuaG nem,pe in adfiftentis^fyftetnate per-  difficilis hic nodus Iblvatur , non amputetur  potius . Jam vero, quod Anim* , & corporis  commercium fit ,ph*nomenon , inexplicabile , id  trguit quidem vjnoftram ignorantiam, non ,vero  naturalis catUiae defe£lum . Confer ont. jzp.  - J37. Deinde fi corpo^i$ motiones nihi^   omnino conferunt ad diverfas , Animi perceptio-  nes , cui ufuj dicem.us fabricata fenfuum orga-  na ? Nem{%,: inquiunt , iunt fenfuum organa eo  refpe£lu. nccefTari», ut ex. horum mutationibus,  tanquam occafiunibus, Deus juxta generales a fe  fancitas leges }i MenS;fcili.cet & corpus, eamdem.:   ' ope-'.    Digitized by Google    \   PSYCHOLOGIA 85  operationum feriem cepiflct , ac deinde perfe*  queretur , etiam fi fcjun£lim' altera ab altera  exifteret , vel nonnifi alterutra tantum condita  fuiflet . "   1^9. Ingeniofum equidem inventum , at  extra communes ideas ‘ 8c quod nulli luperex»  fruftum rationi , mere eft hypotheticum : Id  quod & ipfe ejus Auftor, & acerrimi propu-  gnatores Wolphius , & Bilfingerus ingenue funt  fafU.Sed expendamus utrum hominis realis na-  turae , & phaenomenis conveniat .   §. 140. Principio ponitur in hoc fyftemate  Mentem in continua verfari cogitationum fcric',  quarum quaelibet rationem fufficientem fubfe-  quentis contineat ,* id porro eft , quod hominis  realis phaenomenis pugnare , & fine fuffirienti  ratione pronunciatum efle , perpetua experimen-  ta quemlibet uberrime edocent . Adpofite Qe*  ruenfis : fumat quii in manus lexicum aliquod  lingua aticujus , catalogum plantarum , animan*  tium , aut aliarum rerum , di^ionaria artium ,  fcientiarum , bifloriarum j intra- horam percurre»  re pote/i duo millia verborum idearum inter fe  nullo modo connexarum , plantarum dlffimiliuni.  animantium y artium y fa Siorum y hominum illujlrt^  um . Quis in amnibus his dixerit rationem pofie»  rioris idea aut pereeptionii contineri in anteric»  rcy & non potius in imprejfionibus in fenfibus i  aut cerebro faSlls ? Ex. gr. lego hac verba , “i^a*  tony tAri/lides , tAriftippuSy *AverroSsy Bufiris ,  Bucephalus , Binckerfoek , Bilfingerus y Cedrus -  Cafar y Cefenates..y Centaurus^ Davidy Delphus,  Dido , Dantes , totidem.\obverfantur menti   0.5    Digilized by Google     9S PSYCHOLOGTA   perceptiones y efl autem quis Adeo ineptus qui di»  cat y rationem Jufficientem notionis ^ 4 rijlidis efft  in perceptione fuwmi Sacerdotis » 4 ,ironis , */Tri-  flippi notionis in i^rifiidey -^-verrois in x^ri/lip^  po &c, . ... niji hac componant Leibnitiani y  fciant y neminem effe adeo incogitantem , qui hac  Jibi velit perfuadere . Sunt, inquiunt, rationes ^ uf^  fidentes , quas non pervidemus ,* fci licet ita lu»  dere cum pueris potuit renatus Pythagoras , ut  jis una e(fet^.rat'Oy ipfe dtxit e at philofophis ut  nova doSlrlna perfuadeatur , rationes faltem pro*  habiles reddenda junt rhefim rcfta in iciealifmum, tum & egoifi  mum ducere. In animum quis ponat luum ,  Mentem automatoA elfe ejulmodi , ut vi & na.  tura fua independebter a quavis extrinfeca cauf-  fa in fua verfetur perceptionum fcrie, undcnam  refcire poterit , fpe£labilem Mundum , ipfum*  que fuum corpus exiftere ? Perceptionum feries,  utpote ex Animi natura manans, eadem evolve-  retur etiam fa£la hypothefi , qua nullus exifle*  ret Mundus, nullum ^corpus , nulla alia Mens.  Equidem Animi ideae realem libi vindicant exi-  ftp^tiam , funt quippe iplius Animi modifica-  tiones , quas interiori fenfu perfentifcimus * at-  que adeo de ideali Mundi exifientia certi effi-  cimur . Sed cum hae ideae nullatenus ab ex-  trinfeco pendeant , nullatenus conftarc poterit ,  extra ipfam Mentem cogitantem aliquid reale  exifiere.    f ■   ' 0,4 ART.     Digitized by Googlf     I    /P S YC«QLQQI.A  A R T. IV.   Caujfalitatis jyfiema Peripateticum exponitur^ &  exfufflatur . , .   143.,^^ AufTalltatis , feu phyfici influxu»  V y iyflema a .Peripatericis peflime «  Sc portentole expofitura i. duplicem Animas tri-  buit intelle6Ium , agentem unum , patientem al-  terum ; i. duplicem pojnit idearum , feu fpecie-  rum naturam , quas imprejjfas dicunt , & expref-  fas . Hifce pofitis principiis , ita rem expediri  putant •   144. Externa objecta ftatim ac in corpo-  ris organa fenforia agunt , commotionem in fi-  bris excitant, quz ad* cerebrum illico perduci-  tur . Hanc fibrarum cerebri commotionem ide-  am materialem, & fpeciem imprejfam dicunt. Im-  prefla ifth*Ec fpecies ab agente intelleHu arripi-  tur , & fpiritualiratur , feu in ideam vere ta-  lem , & perceptibilem convertitur , & in inteU  ie$lu patiente exprimitur , a quo propterea per-  cipitur • & hasc vpcatur idea exprtffa • Simili  modo ungulas corporis affe£liones Animz com-  municantur . Quod vero fpe£lat corporis mo-  tiones ex Animi imperio derivantes, inquiunt,  vim quamdam ‘ex Anima in corpus manare, &  eorporatig^ari , ejufque membra agere juxta de-  terminationem ab Anima acceptam .   145. Portentofam opinionem expofuifle ,  confutafie eft : neque enim operas pretium cft  in ea diutius immorari. Alias ergo concipien-  dum cft caulTalitatis fyftema.   ; - ' ART.    Digitiz^ by Googlc--'     PSYGHOLaGIA   A R T* V*   .1 ,(■   Cauffalltatts fyjlema novo conamine expomtut ,  quidque tandem fentiendum fit de *^nima ,   Cr corporis commercio edocetur ,   146. T Ictt cAuflaiitatIs fyftema feffime Gj  i A a Peripateticis expofitum , Gaud  tamen ab eo recedendum videtur j fed potius  novo conamine, fi Superis placet purgatiori  philofophia duce adriiti debemus. in eo, ador-  nando. Sane cujufque phaenomeni-'fua. fufficiens  ratio effe debet. Cum ergo ratio fufficiens har*  moniae Animam inter-& corpus nequeat aliunde  derivari, quam ex altero trium fyftemafum ,-   feft cum coV . ^ " S   cum ad hominem conftituendum natura fua fi   deftinata . ;a . ; /«mnrU in   ir. Quod vero fpectat "   Animam , quid pugnat aflerere, A”'™" '   effe natur*, ut affici queat actione & tempe   ratione corporis, ejulque y.m   terminari ad vi T l^cu-   c)us natura fluentes a modificat, vl , & F^cu^   liari actione   um ? (a) Nempe vis , qua fubftantia mate  in alteram ejufdem natur*, agens ;   receffum ( fcilicet motum ) gignit, m ulKra   fubftantiam diverf* natur* , An virium , e qui-  “   if - ■ ■ 1 r ■ I I X.. ■ ,^i ,   ' (a) Nolim calumniam quis milii inferat ex hoc ex>-  •mplo . Quorfum exempla fpe^ent , norunt quotquot  equo judicant )ove , quod femelmonuifle fufticiat . Quod  ad prafens adtinet , aperte dico , vim plantjc vegetari*  vam ex fumma virium omniurti fimplicium fubstantia*  rum , ftu elementorum , quibus planta coalefcit ) confla*  ri i atque adeo yel diflblutis- planta; elementis , vel extra  Ordinem pofitis , violenter aftis , diflbeiatis &c. v \s ve-  getariva deperit . Contra fe res habet de Anima , qiiat  cum fimplex fit fubstantia j & una , viia^liva cogitan-  di expoliari non potest ; ad fummum in agendo obtundi  poterit , neuriquam extingui j . fubstantiarum quippe na-  tur* mutuis inter fe aflionibus modificari" quidem' poC-  ftfht*J‘at deteri lifequeunt * i •    Digitized by Googlc     PSYCHOLOGTA $>3   bus actiones fluunt fubflantiarum , quibua  vires, ipfa infunt, mutuaeque excipiuntur actiones.  At virium quarumvis incomperta nobis cft in-  terior natura , & realis effentia , non fecus ac  fubflantiarum , quibus illae inlunt . Et quod  ad praefens adtinet., fufflciat animadvertere, i,,  fubflantiarum materialium nos 1 nihil aliud fci- ■  pe , nifi quod invicem in:> fe ij^^pt , & in feni'  fus noftros y atque hinc varia^ Meati percipien».  ti phaenomena occurrere.^ 2. fimilit^ Jiumanae  Meritis nihil aliud no« fcire , nifi qnod.firnf*  plex fit fubftantia , fentiens , attentjcns , fibi  confeia &c. Cum igitur intimam realem effen-  tiam ignoremus utriufijue generis fttbiftaqtiariHmyi.  nec , non realem *:naturam virium ;iis ipfitprwinlU*''  hint profecto fierlt neqyit *, quia inexj^caubilCf  fjt phaenomenon commdrcium Animam inter  & corpus , ejufque plendi foli^tio etttra hutnai  nas ideas vagetur , ' ' *   -(§^/^151, C^uo cpgo , inquies, philofophorun\  fpectant theoriae , & fyftemata ? Nempe huma-.*  nae cognitiones jeapfe circa phaenomena verfan-'  tur , non circa phaeriomenorum caufiTas . Cum*  enim phaenomena vel quamdam inter ie habeant  analogiam, vel qiKemdara nexum, tum alia fint  aliorum modificatioaes* ; in eo totius- philofoi  pbiae fumma verfatur , ut phaenomena peculia».  rifl;.per pauca* quaedam generalia, $c lingulis nota,'  ex-po.oaraus , vel per eis fimilia , quae, magi^  patent . Analyfis ,ope Philofophi ex peculipri^  bus phacnomeYiis generalia* ,: quorum illa lunt,  niodificationes ;; colligunt : tum inverfa metho»i  do , quam fynthefim appellant , h?ec genepalifj    94 PSYCHOLOGIA   phjEnomena pro principiis ponunt , 8 c in com.  binationes, quas fubire pofTunt, inquirunt • at-  que hac methodo ratjonem adfignant peculiari-  um quorumvis phasnomenprum , qua; per illas  combinationes poflibilia funt . Theoriae itaque ,  fyftcniata , explicationes philofophorum &c. pe-  culiaria refpiciunt phaenomena ad certam claf-  fem fpeflantia , quatenus ex primitivis, & ge-  neralibus phxnomenis derivari poffunt.   151. Jam vero cuna quaeritur , quomodo  Anima in corpus, & viciffim corpus in Ani-  naam agit, patet, primitivi & generalis phaeno-  meni rationem quaeri , (icuti in phyficis fi quae-  rerem, quomodo Planetae in Solem , & Sol vi-  ciflim in planetas agit ; qui vegetantia, & ani-  mali^ feipia reproducant, & illa exhibeant phae-  nomena , quaj cujufque funt propria &c. Cum  ergo r. virium interior natura lateat * 1. nec  generaliora , & magis fimplicia nobis pateant  ejus generis phznomena, quorum reciproca Men-  tis , & corporis harmonia fit modificatio , nul-  lam adaequatam, vel fufficientem illjus explica-  tionem adfignare poterunt Metaphyfici. Quam er-  go hac de re lupra expofuimus opinionem, & ex-  plicationem, mancam effe, & tenebris circumfep-  tam, ultro fatemur* fed ab ea haud recedendum  putamus, neque ultra follicitos nos effe debere .   153. A£\ionem Animae in corpus negant  aliqui eo permoti argumento, quod ipHs ignota  fit fibrarum cerebri textura , tum nervorum ,  & mufculorum per corpus dimanantium jorigo ,  quorum fcilicet ope finguls motiones cieri de-  bent . At id nihil vetat, quominus Animam ex    Di. .'ed by Gooi^lt    PSYCHOLOGTA p$   imperio (uum ciere corpus dicamus j quam  enim ii£lioncm in corpus exercere Anima de*  beat , & in quam cerebri partem , experientia  edocetur, quin corpofis & cerebri texturam cal-  leat . Sane videndus , pueros manus, pedelque &c.  diu inordinate geftare , ad objefta parum , aut  nihil dirigere Icicntcs , demum fuoram orga-  norum ulum longa experientia edifeere . Conci-  pe ab. ingeniafo qmdam tArtifice fontem quemdam  ad artis mechanica , & hydraulica amufjim ita  conJlruSum effe , ut quqmprjmum, ajfercuti , per  quos aditus demum ad fontem datur , incedenti*  um grejfu deprimuntur , occulto mechanifmo va-  riarum rotarum y funiumque ope jub affer ibus a b-^  f condit orum , alia atqua aha mirifica f pectes, e  fonte conjejltm profiliant y quales v. g. fontes Kir-  c herus , Sebottus , alii que dejeribunt . Concipe Jam  tibi y puerulo ad hocce Jptbiaculum edmifjo.y cum  hac adeurrit , "Neptunum cum tridente minaci ob-  viam fieri y dum illae , Nereides ,* ex alia parte  Glaucum marinum y alibi vero Delphinos ^ 0“ fic  porro . Puer ifle mechanifmi abfeonditi ignarus ,  nec ad omnia praf entia attentus y non obfervabity  fe revera asione fua producere bofce effe&uSy ob-  fervabit tamen , ft adverfus eam partem procef-  ferit y jemper fibi hoc potius , quam, aliud obvi-  am fieri obJeCium : poterit igitur Jam pro lubitu  hec phtrnomena moderari , ac fi v. g. Neptuni ,  ac Jceptri e/ufdem tricipitis contemplatione dele-  Betur y tff ere y ut prodeat y fi Jcilicet verfus cer-  tam plagam adeurrat . Nemo dubitaverity puerum  horum motuum cauffam effe , ac aflione fua phre^  namena producere .    GAP.    ^6 PS V CHOL'OGI A  CAR IX.   Ve idearum , mfionumque nafura , afque  origine .   154. TNquifitio, quam modo adgredimur ,  J. idearum notionumque naturam, atr.  que originem expenfuri , adeo eft cum praece-’  denti , qu* commercium Animam inter, & cor-  pus ifpe^abat , copulata, ut altera ab altera fe-  jungi nullo modo poffit / & qui in una erra*  veri t , in altera per devia pergat, oportet . Mul-  tiplices ,'dilcrepantefque hac de re philofopho-  rum fententia; nequeunt veritatis confecutionem  difficiliorem, & abftrufiorem , quam reveraeft,  non reddere Quare hifcc modo pofthabitis ,  tres animadverfienes , quae ad veritatem ca-  peffendam fternunt viam , in anteceffiim exhi-  bebo, tum rem ipfam expediemus; tandem prasx  cipuas aliorum fententias fummatim exponemus,  ^ breviter perftringemus ,   ,■* , 5 \ . • ....   A R T. I.» . i ‘   t/^nimadver/tones • prallmtnares ad idearum , ■   * ' notionumque natufam^ atque originem . ^   i'A •' expifeandam , ‘   155^^ A J^trnadverfro I. Nihil Mens per-  ’ " ‘jfjL cipere potaft nifi in feipfa . Id   equidem loco axioraatj^ haberi poteft; five enim  perceptiones pro aflionibus , live pro .paffioni»   j- J bus    Digitized by    PS YCHOLOG^f A   bus Mentis haberi vcJint , funt profe£lo ) piius  Mentis modificationes , & immanentes , non^ef-  fluentes . Nequit ergo Mens quidpiara percipe-  re nifi in feipfa. • ' X ’   155. % 4 mmad. IL Cum dicimus; Menteirt  objefta externa percipere , ifthzc reapfe non*  percipit . Si enim ita , cum nihil Mens pferci-  pere poflit nili in feipfa , vel Objecta , quae  dicuntur externa, in Mente *formalitcr contine-  antur oportet, vel ipfa Mens perceptis Objcftia  intime fiat prasfens. Ambo hsc pugnant.  ergo dicimus, Mentem externa obje 6 la pt^eipe-  rc , reapfe oon percipit ipfa objcfta.   §.rea' extra pofitas perci-^^  pere'. Nam i. Si ita: ubinam has rdeas , fcu  imagines refidere' dicemus in Anima ne vel  in cefibro Haud quidem in cerebro; nOi  ^ * R quit    l T> -    ->   ^8 P S Y C H O L O ai A(  quit quippe Mens quidquam percipere, nifi .iii  fcipfa i’55 ; a. quaevis rei -imago nihil eft ali-  ud ^ nifi talis partium ^ difpofitio , ordo, figura,  magnitudo &c. , quae fimilis fjt rei , .cujus eft  imago . Si porro idtae forent imagines rerum  cerebro expictae', minimae cerebri,? fibrillae tali  ordine ,>figura tu , colore &c. componi de-  berent , ut fimulacrutn rei Menti exhibere ppl^,  fent . Sed nihil praeter motum in, cerebri fibris  adeftjcum Menti adfunt ideae.Neqoeunt* igitur ideas  efle rerum imagines cerebro expictae .. Ad haec  g... qui Mens expictas cerebro imagines- iotuc'*  retur, ipfum vero cerebrum nullo, modo? qua»  fi, , nempe pofTit quifpiam pictas in tela figuras  videre, . nec videre telanv ipfam, quae eft figor»*  rum fubjectum, ' ^ >■   Sed neque poffunt , ideae efle. imagines Men*  ti percipienti vinJi*ryites v Eft. «nim Mens fim#  pkx .fubftantia , icuinpfoinde addo pugnat. in faa(H|  rere^imagines exfitbente6,aoagn»tudi«em , fig«9  wm , 'colorem ^ partiup ordindfn 8cc.^,. ac pu»  gnat puncto gefwnetrico triat^lum , polygo-  num ^.&c. infcribi 4 ..Deinde rerum ideae, cum  Menti primo occurrunt , vel ; perpetuo eidem  permanentes inhaerent vel femel, perceptae poft*  hac pereunt , evanefcunt . Si primum Mens '  perennes , ac indeficientes habi^it. ..pesceptio*  nes rerum olim perceptarum ; Qut -^aim.. fieri  poteft, ut pictas, fibique adhaerentes-, 8e imma-  nentes ideas non -advertat? >Si altecuBL, cum- n*i  queat Mehs-objecta- percipere nifi in ideis - hiic«  cvanefcentibus , non poterit Mens ad eatumdem m  nun modo abfcntium contemplatiojMlblvdire^ntfi  iiu r». js .ite«    Digi;i£cd b;. Go«.^lc    PSY.CHO LOGIA 5. Malebranchius omnem agendi vim  Entibus creatis denegans , Mentibus etiam' ade-  mit facultatem fibi cudendi' ideas . Hoc autem  potiflimum argumento rem conficere fibi fuafit.   R 4 Ide»    («) Sed hac difficultas ipfum premit A uflorem ideas  a perceptionibus fecernentem. Quis enim ignoti objefU  expreflam imaginem intuens , objeftum illud in imagine  recqgnofcere potest? Non magis profeCTio poterit Mens  in idea feu imagine ipfi oblata objeilum, quod ignorat ,  recognofcere & perpetuo ignorabit cujus fit obj'efti inia-  go illa , qua ipfi obverfatur ^ nifi aliunde , feu extrinfe*  cus moneatur .    to+ PSYCHOLOGIA   Idea: :unt ver* realitato : imrao funt realiti-'  tes ipfis corporibus nobiliores, quippe fpiritua-  Jes. Harum itaque produaio nihii diftat a crea-  tione Nequit vero Entibus creatis facultas ere-  andi ullo paao convenire. Nec iaitur humana’   p >*as libi cudendi.   V Equidem Ide* funt ver* realitates .   at Wa/es ut inquiunt Pbiloiophi , non M-  fiam. ah, : feu non funt totidem fubftan- '   •’ .P" j' , lid totidem Mentis   coptantis affeaiones,, feu modificationes , cu-   julmodi funt volmones, & nolitiones. CunC  Itaque communi Phdofophorum fenfu creatio fit  fubfiamiaimm ptodua.o ea nihilo: idearum pro.  duaio toto calo dillabit a creatione, & „ihil  vetabt.eam. Anima; tanquam effearici caufTa;,  adjudicare. Re quidem vera, ide* refpcau Meo.  tis perinde fe habent ac volitiones, nolitionef.  que r utr*que enim funt >/us , modificationes .   Si Idearum Produaiva facultas Anim* repugnat,   *que pugnabit ipfam Cbi ede iuarum volitiol  num efreancera caudam , eritque .Mens crudus,  putufque later. Quod fi volitiones merito Ani'   Z’ 31 “"' f ‘"‘>“'"d* veni,   unt nihil profeao vetare poteft , qui„ eidem   adjudicemus facultatem fibi ipfi cudendi ideas .    .1 • '     ART.    r    : Googie    PS YCHOLOGI A  A R T. IIL    105    Quadam Pbtlofopborum placita , qttof idearum   I JpeBant originem fy breviter exponuntur.   \6j. idearum origine communior xn«   I ^ fer Peripateticos Tententia fuit ,  Nihil effe in intelleBu , quod ^ius non fuerit in  fenfu : omnes nempe ideas primam petere ori»,  ginem ex fenfuum minifterio . Atqui fententiam  iftam per duplicem intelleftum agentem y ^pa-  tientem exponebant §. 144. ; qu* quidem hypo-  thefis purum eft , putumque figmentum a com-  muni abhorrens ritione .   §. 16S. Malebranchius de idearum origine  fingularem prorfus fententiam coluit . Hic fuo  inh*rcns fydemati , etiam nobiliffmas ,in   ea ' verfari impotentia , ut nequeant effe vera  cauffa ullius rei , commentus eft , nihil eas c»m  gnofcere poffe y ni fi Deus illas illuminet 133.  Nempe ut alibi {a) clarius.* Sciendum eft , Deum  mentibus neftris prafentla Jua arhlijpme uniri »  adeo, ut Deus dici poffit locus fpirituum y quem»  admodum fpatium eft locus corporum. Mens ita-  que in Deo poteft videre opera Dei y dummodo  Deus velit ipfi retegere id^ quod in fe habet ,  quod illa reprafentat opera y nempe ideas , quas  in fe habet .   i6p. Atqui Humanam Mentem omnia in  Deo videre, adeo communi fenfui occurrit , ut   ne-   - * . .4 •'   dU   . (a) R^her. de la verit. l. Jt p, z, ch. 6-   4    Digitized by Google    10^ PSYCHOLOGIA   nemo Sapicntum fententiam iftam adunco nor  exceperit nafo : nec fine ratione , etfi injuriofe.  de eo d:clum fuerit , Ipje , qui omnia in Dec  cernit y haud videt fe injanire '{a). Quifque-^in-  tciligit , fententiam iftam, praeter caetera , quid*  piam ftatuere , quod cum Dei bonitate & fa-  pientia minime congruere potefl: *' tum rcfta ad  pantheifmum ducere .   170. Plures e Cartefianorum familia tri-  plex idearum genus (latuerunt: , qua*   'nimirum Menti occurrunt ex occafione motio-  num in organis fenforiis excitarum ab externis   '^objectis; quas nempe Mens fibi cudit   cx adventitiis ideis • tandem innatas , quas fci-  licet , neque fcnluum fubfidio , neque reflexio-  ne partas, rentur : fed a Deo Mentibus noftris  ab ipfo exordio veluti infculptas , ac perpetuo  immanentes arbitrantur.   17 1. Sed innatas, quas dicunt, ideas, com-  mentitias prorfus e(fe, binis verbis oftendi po-  teft . Vel enim has ideas idem funt ac percep-  tiones , vel forms & imagines a perceptionibus  realiter diftinctas . Si* primum , inerunt Menti  tot perennes, & fimultaneae perceptiones, quot  funt ideas innatas j quod profecto interiori ex-  perientias refragatur . Si alterum , contra faci-  unt, praster alia, quas §. 158. monuimus. De-  inde nulla cft fufficiens ratio, eccur praeter ad-  ventitias, & factitias ideas, alias, quas fint in-  natas, agnolcamus' cum conflet, nullam omni-  no     (a) Lui, qui voit teut ^en DitUy nt^voit paSf\qu* il  eji foH . . ’ J    Digitized by 'joogie    PS YCHOLOGTA . 107   no ideam Menti inefle , cujus exordia c fenliti-  va , & reflexiva facultate nequeant quam facile  repeti . Vide , fi lubet , fufe haec pertractantem  Lockiinn . Efjftff philof. cone- l' entend, htm.   Q A p. X.   Ve Animae bumanae origine .    ^ 17 ^-    L ket humanae Mentis natura , feu  potius genus , philofophia duce. li-    quido confiet, ejus tamen origo adeo tenebris  cft circumfepta, ut potius, quid fentiendum non  Iit , qu»m quod tenere debeamus , intelligere   detur * V . ^ ‘   173. E veteribus Pythagoras docuit, Deum  cGo •Animum per naturam rerum omnem inten~  commeantem , . ex q»o mflri animi car-    tum    perentur (4) . Huic turpiflkno .errori adhaefiife  videntur Stoicorum aliqui , ut ex Seneca , &  Epicteto difeimus/ eqmque jam obsoletum itenun  exfufeitavit Spinoza. Hujufce fententiae abfurdi-  tas .tam clare patet, ut illam refutare nec .ope-  rae pretium duco, . ,   174. Plato,. qui inter veteres cateris rc.  ctius de Deo philofophatus efi, Animas a Deo  conditas docuit, licet eas quafi partes Animat'  Mundi totius habuerit Id vero Pythagoreis ,  & Platonicis commune erat, humanas Animas  primum aftra incoluiffe , & felicem ibi yitam   du-    (4) Tullius lib, I. ile nat. d«or. c. ii.    Digiiized by Googie    io8 PSYCHOLOGIA  tduxifle: hinc vero expulfas , & in humana cor-  pora tanquatn in carceres , detrufas , quo com-  miffi criminis pznas lucrent: tum ad adra ite-  rum redituras poft corporum diffolutionem , fi  mortalem hanc vitam jufte , & fobrie duxerint,  vel in deteriora corpora migraturas , fi novis  criminibus fe obruerint . Hinc celebris apud  ifios Philofophos Metemp^ycbo/is. Atqui Stoicis  nec Animarum incolatus in aftris, neque ea-  rum de corpore in corpus migrationes arride-  bant ' fed illas pofl: terreni corporis fata ad Ete-  um , e ‘ quo' dificerptae erant , iterum redituras  afferebant» ^   175 .i^Orlgene^ nimio e.^ga platonicam phi-  lofophiam ametrtr’ abreptus Pythagorae Plato,  nis fententiam emendare ftuduit. Docuit itaque,  Ani mas' nec Dei emanationes effe, nec partes ab  Anima Mundi avulfas , fed a Deo ante corpore-  um Mundum’ oijines fimul conditas fuiffe cum  intelligibili Mundo • has vero peccaffe a CxmJi-  tort feceiendo'. hinc pro diverfitate peccatorum a  Cteiis' ufqne ad terras diverfa corpora , qua fi vin-  cula , meruijfe . Et hunc ejfe ■ mundum eamque  cauffam Mundi fuiffe faciendi^ non. ut conderen-  tur bona., fed ut mala cohiberentur [a) . Sed hacc  deliria funt , quae nec refutari merentur .   175. Leibnitius , Animarum praexiftentiae  & ipfe favens , aliter rem explicavit . Putavit  nempe, Deum ab ipfo rerum initio omne$ Ani-  mas creaffe , ac fingulas totidem organicis cor-    ■(a) Divus Augujt. Lib. XI. De ejvitat. Dei cap.sj*    DigitizfJ by Googlt     P^YCHOLOGIA’ lop   pufculis inferuiffe . Hzc iUnt germina humana ,  quJB juxta involutorum hypothefim , olim in  JEv» ovario pofita , e Matribus in filias tradu- -  cuntur . Sententiam hanc Wolfius ambabus ul-  nis amplexatus eft .• tum Cl. Carolus Boanct (a)  fuam fecit . Atqui licet primo adipectu , quo ab  hifce Auftoribus commendatur , haud philofo-  pho indigna videatur , fedulo tamen pcrpcnfa ,  & fuas patitur difficultates. v   177. Tertullianus, & Apollinaris putarunt,  humanas AninTas e parentibus in filios per tra-  ducem propagari; hoc eft Animam >h ilii par-  tem efle Animaj parris,' quae 'filii corpufculo in  matris utero delitelcenti communicatur , & /in-  cffabilirer conjungitur . Sed ifthaec fententia cum  Animae natura , quae fimplex omnino eft , &  cujuivis phyficae coagmentationis nefeia , nullo  modo conciliari poteft .   ^ 178. Communis tandem fententia, & profefto   fanior, eft , Animas humanas in dies a Deo crea-  ri , & cum tenera fetus corpufculo copulari ,  cum iftud fufficientem partium evolutionem , &  organizationem obtinet, qua par fit ‘ad praeci-  puas vitales operationes obeundas* .-i    ! f ’ ‘i .     («) Pa/igini/ff philofo^h.    Digitized by Google     « **■   (J>) Annihilatio creationi, & confervationPe diarrietro  opponitur. Illa erqoCaufia folum. potest aliquod Eas an-  nihilare , quae illud creavit , & perenni a^ioce confer-  vat. Sed hujufmodi est tantum Deus: omnes ' tlniveiii  Cauffie funt contingentes , quae nec fuae existenttae , &  confervationis fufficientem in'fe habent rationem . Facul-  tas igitur . quidpiam annihilandi nequit ulli, naturafiuna  cauffarum convenire.   (c) Lib, L tufe, f. jp. ' •    Digitized by Google    PSYCHQLOGIA 113..5   dubitare non pojfumus , nl/i pla*tf  plumbei fumus , quin nibil fit %dnhnls adrnix» ^^  tum , ntbil concretwn , nihil copulatum , nihil  ngmentatum ^ nihil duplex quod cum ita , fit y  qette nec jecerni , nec dividi , nec difcerpi^ nec  diflrahi pote/i , nec, interire igitur . EJI enim in»  iefitus qua fi difcejfus,, &, fecretio, ac diremptui^  earum partium , qua ante interitum jun^ione ■ 'gl     PS YCHO.LOGI A' 115   poribus funt interfipta quod.rnimfdo : cum autem  nihU erit prteter v/Ltimum , nulla res objeBa im^  pediet y quo minus percipiat quale quidquam fit.   Ita eleganter Tullius tulc. 1 . i. c. zo. {a)   l &    R    T. ir.    » * .   Mentem humanam ex fui Conditoris voluntate »  infpeBam immortalem effe , naturali ^  ratione affevitur ,    1S8. T TUmanam Mentem natura fua in*  J. X corruptibilem atque immortalem  clTe , neque ullis^ naturalibus cauffis fieri pofle  ut pereat f jam evicimus . Hzc ratio ingenue  philofophanti fatis foret^ quominus de fuprerni  Conditoris voluntate , illam immortalem fer-  vandi f non ambigeret: nullum enim 'in uni ver-  Ta Natura occurrit annihilationis exemplum j  nec quidpiam efl , quod^a fummo Conditore   S z non    (a) Plures eit antiquioribus Phiiofophis , & ex ipfis  Ecclefia; Patribus , quibus incorporalitatis , & iinmoi-  talitatis Animorunj dogma probatum erat , opinaii  funt , humanas Mentes nunquam omni corpore vacare:*  ut adeo , cum ex ifthoc cra^o , & corruptibili corpore  diflolvuntur , adhuc leviflfimum , ac tenuitTimuin , live  aethereum , & incorruptibile corpus geftent , eoque lint  perpetuo amidse . Sententiam hanc inter Recentiores lit-  am fecit CI. Vir Carolus Bonnet , & communivit noti  contemnendis rationibus ; quam , cum In pluribus lo-  cis , tum pr^fertim parte XVI. paligenifie philof. et.- .  pofuit . Si quis in hanc fentenriam defeendere velit , ^  Adveriariis morem geret, & «na fjmul objeilain didir  «ultatem elevabit. ' .    Digilized by Google    itS PSYCHOLOGIA  non fervetur juxta propriam naturam , & ad  fuos non dirigatur fines. Atqui profani homi-  nes, eam non latis effe, contendunt, nec non dolofe  effutiunt, Animae immortalitatem problema ef-  le, qjuod nequeat fola philofophia extricare: ad  Divinam revelationem idcirco confugiendum ne-  ceffario effe, ut conflare queat, Deum pod cor-  poris obitum nolle humanam Mentem delere ,  fed,''velle in aeternum fervare.   iSp. Ut iflorum levitatem perflringamus ,  animadvertant Tyrones, quod quandoque etiam  abfque revelationis face , fed Ibla naturali ratio-  ne Divina Voluntas nobis conflare potefl . Ete-  nim ficut naturali ratione plura nobis patent  Divina attributa, ita conflat quoque, non pofTe  Divinam Voluntatem ab illis attributis vel mi-  nimum defcilcere, fed iis plane conformem  perpetuo '•effe debere. Si adeo quidpiam Divinis  attributis repugnare clare nofeimus , tuto pof-  fumus decernere , Deum nunquam id velle : &  e contrario perpetuo velle ea , fine quibus far-  ta tc6la conliftere eadem attributa non poffunt.  Hujufmodi porro cfl immortalitas Animorum ,  quos fi pofl corporum diflolutionem Divina Vo-  luntas deleret , nequiret Dei Sapientia, Bonitas,  Juflitia , ac Providentia farta te61a permanere .  Rem expendamus. ^   1^. ipo- I. Naturali ratione pleniflime nofej-  qaus, potiffimam Sapientiae legem eam effe , ut  fingulorum Entium Naturae fuis exa£le attem-  perentur finibus , ut ita nec a praeflituto fine  , deficiant,- nec ultra redundent, vel extra va-  geUtur V Quare ficuti ex noto fine , de Entium   na-    Diuiii4tj   $4 1 ^ 2 . '    fuprerai Numinis revelationem . Audi ut h«c eleganter  profequitur Romanus Philolbphus tufc. qq. c. 12. Ma-  ximum argumentum ejl , naturam iffam de immortali-  fate Animorum tacitam judicare » quod omnibus curttf  funt y maxime ^quidem y qua poft mortem f utura Jint:  ferit arbores , qua alteri Jeculo projit , ut ajt St^tiut  in Synephebis: quid fpetlans , nifi etiam poflera fecula  ad fe pertinere ? Ergo arbores feret diligens agricola y  quarum adfpiciet baccam ipje nunquam : Vir magnu»  seges y injiuuta , rempublicam non feret i Quid pro-  pagatio nominis l Quid adoptiones filiorum f Quid te-  Jlamentorum diligentia l Q*dd ipfa f^ultrorum monu-  menta f Quid elogia figritficant , nifi nos futura etiam  cogitarel.-- Quid in hac republica toty tantof que viros  ob rempublicam interfeSos cogitaffe arbitramur f iifdenx  ne ut finibus nomen fuum , quibus vita terminaretur f  Ne/no unquam fine magna fpe immortalitatis fe pro pa-  tria offerret ad mortem: licuit ejfe otiofo Themiftocli \  'Jicuit Epaminonda y licuit , vetera y Cb* externa   •moram , mihi ; fed nefeio quomodo inharet in trpinti-  %us quqfi feculorttm quoddam augurium futurorum; id-  que in, maximis ingeniis , dltijfmifque animis ^ exi-  Jiit maxime , iy adparet facillime ; quo quidem dem-  j)to y quis tam ejfet amens y qui femper in laboribuSy iir  periculis viveret' \ loquor de pfinctf ibus : quid poeto t  nonne poji mortem nobilitari volunt t Unde ergo illudf  " Afpicite 0 cives ! Senis Ennii imagini’ formam;   Hic ve*»rum panxit maxima fafta parnm) .   • Mercedem gloria fiagttat ab iis , quorum patres ^ff)-  ' terat gloria - , idemquey   -• Nemo ire lacrimis decoret, nec funera fletu  > Faxit : Cur? Volito vivu’ per ora virum.   Sed quid poetas l Opifices pofl mortem nobilitari va-  iunt quid emm fhidias fui fimUetn fpeciem inculfit   ■ ‘ • • > ,.■ 'in-.    Digitized by Googie    120 PSYCHOLOGIA'   ip2. IV. Ad Divinam Ipcflat JufHtiatn'^  atque Providentiam hominum virtutes muneri-  bus ac prsEmiis ex merito cumuIafC : ficut c  contrario condignis' poenis '“eorum fl gitia corri-  pere. Eft enim duplex in Univerlo OrAn: phy~  ficus nempe , ac ^moralis 8c ad utrumque Ho-  mines procul dubio,, fpt£Iant Si quis haec in  "Controverfiam adducit, peflime fe de Deo.fen-  dre^oflendit, quafi hic cardinem c*li ambulet,  A n.oftra non confideret: & \r\'*athe'tfmum fivO  IJrolapfum elTe , five jam jam prolabi. Sed ex-  perientia Pedante, Kominum virtutes, ac flagi^  tia admodum raro condigna pr^mia ac p»na«  copfequuhtur : ut adeo vetus Iit iquaerela', latos  idiu florere nocentes , vexarique pios. Divina er-  go Juftitia ac Providentia utique expoftulant *  poft torporum obitum Mentes adhuc • lervari ia  .vilam , ina qua bene vel' male TaSIorum praemin  /ecipiant , poenafve luant . Hajc cum naturali  conflent ratione, concludere non dubitamus.,  'plurali quoque" ratione conflare fu mmi Condi-  ‘lofrs voluhtatem de ‘humana Mcnte in 'aeter-  .aum fervanda . ' / §   *in ! " ■   - . l '• J 'i' i  . ' ! ■   3. ' ".au '    :v.         ■ ( I»»» ^ . 1 . . III i mu iii m ^jWii I .   - ( 4 ) Tufe. qq. I. I.. f. X6, ' . ,   \ib) ^ ,   fr) Jn fomn. Scip. /. I. e, X4, > • . ,   (,d) "XmIUhs Iw. cit, f. 12, ,    1 ,    Digitized by Google      METAPHYSICARUM INSTITUTIONUI4   w   P */f R S ilu ^.R T ^   ' IN NATURALEM THEOLOGIAM  PROLEGOMENA.    y’ Ei ‘ nomine inteJligimus Men»   'n 4 tcm naturae fuae nrceffitate  ^ ^ ^ ex i flentem , atque adeo aster-   aW,®>S   af^isiiaSce AK -omni materiali coneretione    fejunfbm , perfe^iffimam ,  effectricem & liberam Univerfi Cauffam , ' &  omnia providentem .   2. Equidem Dei notio fu^ conceptu pri-  mas Cauffas efficientis Mentibus noflris primum  occurrit ,* banc poflmodum rectae rationis ope  rimantes prolatamus, & attributis , quae omni-  modam continent perfectionem , locupletamus .  Atqui tantum abcfl , nos adaequatam adfequi  poffe pei notionem, eamqu.e verbis exponere,  quantum finitum inter , & infinitum intercedit.  Quf verbis complectemur-; quem natura iua &  effentia undequaque infinitum nulla creata Mens  comprehendere valet Hinc, ingenue fatendum,   aul%*’^    . I    Dijit:- :-i by Coogie    r ■ ■ ■.   ’ N A T U K A L. T H E O L. 123   nulla definitione Dei naturam contineri pofle. (a)   3. Facultas , quae Dei exiftentiam , ejus«.   que attributa rimetur, Theologia audit, quae in  naturalem^ & difpdcitur . Prima de   Deo differit quantum naturali ratione adfequi  poffumus . Secunda revelationis' face myfteria  pandit, quae ultra naturalem rationem lunt pd-  fita . Priorem heic perfequemur , quippe quae  fola ad Philofophos Ipectat ,   4. Nobiliflimam vero , ac jucundiffimam  hanc efle totius Mctaphyfices partem , nulftr*  ambigere poterit . Quid enim pracftantius, quid- ‘  >e jucundius , quam rerum omnium Opificem,  praefentiflimum totius Univerfi Moderatorem ,  ac noftri praeferrim Parentem optimtim contem-  plari? Si quod ex caeteris difciplinis folatium ,  atquC' in adverbs perfugium , in fecundis rebus -  animi moderamen , & ornamentum capere pof-  fumus .'inhatc profecto cynnia ex eapotiflimum   uber- /    (a) Merito Thales Milefius , ut Tertullianus refert ,  a Crefo qua:fifus, quidvefTet Deus , post multas & mul-  to, studio perquifitas refponfiones, faffus est tandem , fe  nihil adeurare , quod ad rem quadrarer , dixifTe . Idem  de Simonide testatur Tullius de nat. Deor. 1. zi.' Roges  me , quid , aut quale fit Deus ? AuBore utar Simoni-  de : de quo cum qu/efivijfet tyrannus Hiero , delibe-  randi cauffa fibi unum diem pojiu/avit . Cum idem ex  eo poflridie quareret , biduum petivit . Cum fapius du-  plicaret numerum dierum , admiranfque Hiero require-  ret , f«r ita faceret : Quod quanto^ inquit^ d’utius con-  fidero , tanto mihi res videtur obfcurior . Hinc per-  fpecte monuit divus Augustinus , nihil , quod de Deo  accuratius prsdlcemos , nobis occurrere poITe, aiC quod  U^oiopt^CniibUis fit .    Digitized by Googie     IZ4 ' naturalis   uberrime confequi poifumus, qu* omnium Lan.  gitorem bonorum , rerum omnium [nfpectorem,   & Proviforem optimum pandit , & in ^uo nos  efle , vivere, & moveri edocet . Tum nihil ea  utilius in univerfa vita civili .* nequeunt enim !  fine legibus , & religione in officio cives con-  tineri n arbitror^ inquit, multas ejje gentes fic im-  manitate efferatas , ut apud eas nulla fufpicio  deorum fit Cic. de nat. deor. c, 2 ^. Arbitrari  fc , non noviffe , aut fando faltem inteUexiff?,  repoluit . Nullas proptcrea tunc temporis inno-  tuiflfc Gentes fine. Divinitatis perluafione , tacite  fatetur. II. Lucianus , acerrimus equidem Di-  vinitatis, & cujufvis religionis ofor , in dialo-  go, cui titulus Juppiter tragadus ^ difputantem  inducit Timoclem religionis cauflTam , & affe-  rentem Gentium omnium hac de re confenHira;  at quid Timodi reponit pamides, fub cujus  nimirum nomine Lucianus 'latet ? Conftahtiffi-  mam , percnnemque gentium confeufionem fibi  objectam ne carpit quidem ; ejus tantum vim  ad demonftrandum , & perfuadendum elevare co-  natur adductis futilibus omnino excogitatis ,  qua mox exfufflabimus . Si quas Gentes exle-  ges , & a religione extorres Lucianus noviffet,  aut fando audiviffet , nura ne fcirpum in ovo  firaulaffet? illas profecto objeciffet , cum nihil  hoc opportunius ad extenuandum Timoclis ar-  gumentum afferri potuiffet . Atqui in diverfa  abit Lucianus * dat ergo quod afflv.Tamus ,  nullum unquam hominum genus Divinitatis no-  titia caruiffe . Adeo nimirum Eruditis quibus-  que innotuit , quod Piutarchus clegantiflime  contra Colotem difputabat: Si univerjam pera-  graveris terram invenire quidem poteris urbes  sim moenibus, sine litteris^ sine regibus, abfque  teSio divitiis, abfque nummis , theatris , gym-  nasiis . urbem sine templis , ^ sine Diis ,  ^quie precibus, jurejurando careat . . . nemo  Videt, nec vidit unquam. 1 1.    Digitized by Coogie    THEOLaGIA   11. Quantum vero ponderis ad demon»  ftrandum , & perfuadendura univerfali Gentium  omnium confenfui tribuendum fit , in Logica ape-  ruimus . Rc quidem vera, ea cfl hominum indo-  les, 8 c ingeniofum conftitutio , ut, fi de re vel  minimum obicura, dubiaque judicium ferre de,  beant, tot fere numerentur fententisE, quot ca-  pita : id quod totius humani generis , fed &  praecipue philofophantium hiftoria edocet . Si  itaque quandoque omnes Gentes quacumque tel-  lus patet, omnefque Seftas', licet in caeteris ad-  modum difcrepantes , convenientes omnes ad  unam deprehendimus ; id, in quo conveniunt ,  vel communis naturae lenium , yel naturalis ra-  tionis evidentiffimum praeceptum , habere debe-  mus . Eft vero omnium ubique Gentium uni-  verfalis & perennis fententia , aliquem effe re-  rum omnium Opificem , & Rtftorem . Deum  ergo exiftere, inter prima humanae rationis fci-  ta , vel potius ad communem naturae fenfum re-  ferri debet . Ad rem noftram elegantiflime Bal-  bus apud Tullium l. cit. c. 2. Quid enim ejl  hoc evidentius ? Quod niji cognitum , comprehen-  fumque animis haberemus ,, »0» tam flabilis opt“  nio permaneret f nec confirmaretur diuturnitate  temporis , nec una cum jaculis , atatibufque bo^  minum inveterare potuiffet . Etenim videmus cte-  teras opiniones fi^as atque vanas diutuVnitatp  extabuiffe .... Opinionum enim commenta delet  dies , natura judicia confirmat \   12. Neque fcrupulum faceffat Tyronibus,  j. quod quandoque penes hiftoricos athearum  Gentium meotio occurrat. II. quod infignes ex   t Ve-    'i:^o NATURALIS  Veteribus Phllofophi inter Atheos reccnfeantur ;  Uti ex. gr Anaxagoras , Diagoras , Protagoras  Anaximander &c., quae fi vera lunt, haud con-  flare videtur univcrlalis humani Generis confen»  liis de Supremi aircujus Numinis exiftentia .   Haec equidem nulJius funt momenti -I. Hifto-  rici etenim grajci , & lati ni , dum Africanas ,  aut Afianas qualdam Nationes inviferent , nec  templa , idola , immenlumque externarum ca:-  rcmoniarum apparatum habere animadverterent,  Velut quae antiquo more fub dio , & fine ulla  pompa Deo facrificarent , quemaamodum de ve-  Tuftis Parthis retulit Herodotus , in eam vene-  runt fufpicionem , nullos ab iis Deos coli. Quid  quod iidem Hiftorici idem fecerunt cum Judae-  is , & Chriflianis ? Accedit eodem , veteres  mercatores , aliofque itineratores aut infeies mo-  rum earum Gentium de quibus feribunt , aut  non fatis peritos , ut pretium fuis mercibus ,  fuifque itinerariis adderent , atheilmi , & irre-  ligionis infamia illas prafpropere notafle ; qu*  deinde portentolse fabellae novitatis amore , ut  fit , creditae funt Hujufce rei exemplum tem-  poribus prope noftris de Huttentottis habemus.  Hi primum pro Atheis in Europa vulgati funt,  & habiti .* at fummum illos agnofeere Deum,  reflatur Andreas Kolbi in hiftoria ejus nationis,  quacum decem annis familiariter uius eft .   II. Philolbphi veteres, qui inter atheos reputati   funt     (a) Confulatur Johannes Albertus Fabricius in Apo-  Jogia Generis humani adverfus accufationem atheifnu-    THEOLOGIA i?i   funt , nonnifi fumma injuria hanc pafli funt in-  famiam . Conftat, Anaxagoram atheum e ffe ha-  bitum , quod Solem e Deorum numero expun-  xerit , & ignitum habuerit faxum . Conftat ,  Socratem de Divinitatis natura prx cacteris bene  fentientem , (limma invidia, & lethali calum-  nia atheifmi accufatum , cicutani bibifle . Pro-  tagoras i inquit Tullius 1: i. de nat. deor. c,  xq. cum in principio fui Irbri sic pofuiffet . De  diis neque ut sint\ neque ut non sint, habeo di^  tere, ^Atheniensium juffu urbe & ‘ttgro eft ex-  terminatus y librique ejus in concione combufti ,  quippe— atheus reputatus eft. Atqui, ut patet ,  Protagoras de diis, qui a plebe venerabantur ^  vulgo autem Philofophis, qui praejudicatis opi-  nionibus haud tenebantur , dcfpectui erant , lo»  'qjyitur; non de Divinitate, leu de Deo fummo re-  rum Opifice . Idem de aliis dicas .♦ folum Epi-  curus inter atheos recenfendus videtur , etfi de  Epicureis nihil certo conftet, quippe Tullius 1.  cit. c. qo ija habet, novi ego Epicureos omnia  stgiUa venerantes . Jam vero quilibet , cui coit  fapit , optime intelligit , hujufce gregis opi-  nionem, etfi indubie Divinitati aveidam fuifle  jjonamus , nihil communem perennemque hu-  mani Generis fententiam labefactare pofte . Sicuti  enim in M-tindo phyfico peculiaria quaedani mon-  fira quandoque occurrunt , qua; nihil de ordine  totius detrahunt: ita fimiliter in Mundo mo-  rali fieri poteft. Igitur inter opinionum mon-  ftra , febrientium deliramenta ifthxc Epicu-  reorum fententia reponenda eft^ , quae nihil de  communi humani Generis fenfu detrahere poteft.   T a • 13.      1^1 NATURALIS   15 . Allati fuperius ^ 10 argumenti vim  non fugit profanos homines* hinc omnes in-  tendunt nervos ed earh elevandam . Quare ope-  rae pretium eft, quae objiciunt potiora, referre,  & explodere Inquiunt itaque   I. Si ex Gentium confenfu aliquid confici  poffet, equidem potius conficeretur, polytheifmum  efle profitendum : nam huic coeno omnes infixas  fuerunt • Atqui nihil magis Dei naturam, quam  polytheifmus, evertit. Quare .neque Dei exi-  fientia ex Gentjum confenfu adftrui poteft. De-  inde quot quantaeque & Gentium , & Philofo-  phorum diferepantes de Divinitate opiniones ?   deos ejfe dixerunt , inquit Tullius, tanta  funt in varietate y ac diffentione ^ ut torum  “teflum sit dinumerare fententias,   * .11. Hujufce confenfus origo petenda eft ex  naturalium phasnomenorum timore j quo peis  culfi hominum Animi, quoddam terrificum Nu-  men , fupremamque Virtutem ^ illa phaenomena  producentem, fibi effinxere: •   Primus in orbe deos fecit timor , ardua cato  Fulmina cum caderent ...   * Petr. in fat.   Ad hunc adeeffit naturalium cauftarum ignorantia   propterea quod   “ Ignorantia caujfarum conferre Deorum  ** CogiV ad imperium res , & concedere rt»  gnum : -   Quorum operum cauffas nulla ratione vU  dere   Poffuntf bae fieri divino numine rentur .   Lucr. 1. 6, V. $1?   * ^ III, Alias            THEOLOGIA   III. Alias Divinitatis notio ex Legumlatorum  calliditate conficta, & populis inculcata . Nem-  pe quo ifti facilius populos legum jugo fub«  mitterent, & in officio continerent , Deorum nu-  mine illas leges conferiptas efle, fibique con-  creditas tradiderunt . Ita Livio tefte , Numas  Pompilius nocturnos congreflus cum Dea Ege-  ria commentus eft , cjufque nurnine ritus diis  gratiffimos fanxifle . Eamdem adhibuerunt artem  Ligurcus, Minos, aliique, Confenfus ergo Gen-  tium , ita concladunt profani homines., in' Di-  vinitatis adftruenda exiftentia nullius eft pon-  deris .   14. Ad primum refpondemus . I. Licet  concedere quis vellet , omnes Gentes polytheif-  mi cceno volutas , nullo tamen pacto confici  poffet, polytheifmum profitendum efle . Ut iJ  concedi poflet, demonftrandum foret, omnes ad  unam Gentes eofdem & numero , & fpccie  D eos, & perenniter cognovifle ; hi enim funt  veri characteres perennis & univerfalis confenfus ,  quem natura; fenfum,8c veritatis vocem efle autu-  mamus . At vero Gentes omnes nec fibi un-  quam convenerunt , nec quaelibet fibi perpetuo  conftitit, quot , qualefve Dii eflent colendi :  ergo nonnifi perperam conficitur , polytheilmum  Gentium confenfione firmari. Itaque Polytheifl*  plures , diverfofque deos agnofeentes , Divinita-  tis declarant exiftentiam, quippe de qua omnes  conveniunt* at vero fibi invicem contradicen- .  tes , tum in numero, tum in fpecie , & natura .  deorum, fcipfos fanatifmi arguunt, fuofque deos   T 3 fua    1    1^4 ' NATURALIS   fu a e fle commenta declarant, (a) Si.Phyficos  de corporum eflentia , 'atque natura difputantes  audiamus , non unas numerabimus , nec fine  moleftia difcrepantes fententias. Quid ? num ne  ifti de corporum cxiftentia dubitant ? Minime  profecto,* exiftentiam corporum nifi perfpectam  exploratamque haberent, tot non inftituerent  de eorum effentia , & natura perpetuas concer-  tationes ; jam vero, difcrepantibus fententiis,  fatis clare innuunt , harum nullam certo -ftarc  talo. Sane non heic quaerimus qUam recte  homines de Deofentiant ,,fed fentiant quidquam,  nec ne . Haec duo mifcent Adverfarii rvon fine  Logica imperitia, quae funt omni procul dubio  fccernenda. Quum poflremum conflet inter om-  res, invictum efl argumentum , cur Deum efle  credamus . Ignorarunt enim vero , & turpiter  hallucinafi funt, qualis eflet habendus , habendum  tamen omnes conftanter tenuere .   II. Atqui nonnifi fumma in Veteres injuria,  vel faltem fumma hiftoriae imperitia affirmant  Adverfarii , omnes ad unam Gentes polytheismi  ccsno infixas. Nam i. valde probabile efl, po-  lytheifmum , & idololatriam antiquiorem non fu-  iffe babelica turri, i. De hasbraica Gente unum  Deum colente nullus moveri poteft fcrupu-  lus . 3 . De Gentilibus vero , fi ftupidam ple-   be-     (a) Eleganter Tullius more fiw . Itaque inter omnes  omnium gentium Jententia conflat . Omnil/us enim inna-  tum efl i ^ in animei quafi infculptum , effe Deos •  Quales fint , variurri' efl : efl» item» negat . I. a.    Indi, Sinenfes , ne quid dicam de Tureis, uni- '   cum fupremum Numen & Regem adorant . i^ut-  tentotti , quai Gens nullo alterius nationis com^ ^ j  mercio unquam ufa. eft , fummum hunc Deum  intelligunt , etfi illi nullum offerant facrifici-  um , nullas preces , quod ajunt , quum fit bea-  tiffimus , nulla re indigere.   15, Priufquam ad II. & KL objectum,   refpondeamus , operae pretium eft iummam , ac • ■ ,   pene incredibilem Atheorum vecordiam in an, ' '   teceffiim indigitare. Affumunt hi ingenioli oi,   Iputatorcs , id de quo unice quxftio inftituitur^   nempe religionem commentum effe , &; fabu-  lam : tum ui cauffas inquirunt erroris , j^rius- , ^   quam errorem effe demonftretit illud, cujus ori, j   gines, & rationes explorant; quo quidem «e- i   Icio an vitiofius , & ineptius aliquid effe pol-. !   fit. Sed expendamus utrum aliquid momenti   infit in objectis . _ _ . • ' !   16 . Si prima Divinitatis notio fingulas ;   Gentes e ftrepentibus per aera fulminibus per- ^ .1   terrefa6Ias invalit , quam profe£\o fortes Atheo- . ,   rum Animi , quos unice, nec fulmina terrent , 1   nec nubila fiftuntljam vero lemel pavore con-   cuffis hominum Mentibus , perpetuo ab eis di- . ' . ,   fcelfit ratio, & tam longe abiit, ut nunquam '   fepofito terrore rediret , difcuteretque prajudi- :   catam opinionem ? nec feri Nepotes, iplis li- . ‘ ]    w ■    ig 5 NATURALIS  cet Atheis ducibus , & magiftris adnitentlbus,  commentum Avorum nec rejecerunt , nec agno-  verunt ? Equidem , quum conflet , diem homi-  num commenta delere , excutiifTent tandem ali-  quando Gentes prajjudicatam fententiam , vel  haftenys faltem ad cor rediiffent . Sed contra  efl; quo enim cultiores fuere Gentes ^ & Reli-  gioni magis incurabuerunt , & tenacius adhjefe-  re . Deinde Divinitatis notio, quam ubique Gen-  tes olim habuerunt, & modo habent, efl Nu-  minis Uiiiverfi Rectoris, benefici Patris^^homi-  num felicitati non modo non invidentfs, fed  cumulantis. Si ex terrore, e quo nunquam ho-  mines funt expergefacti, ortum duceret Divini-  tatis notio, profecto hac foret Divinitatis ter-  rifica, hominum bono invidentis , eofque in  tranfverfum agqntis : hujufmodi fane funt idese,  qu2 animis ex terrore informantur.   17. Nec minimum prodefl profanis, na-  turalium cauflTarum ignorationem afferre , quafi  ex ea hominum Mentes fupremam Virtutem ,  feu D um fibi effinxerint . Si ita foret , effet  notio Divinitatis, ac in hanc religio in inversa  ratione feienti* , & cognitionis cauffarum . At  contra efl : fiquidem Gentes literis florentiorcs,  & Divinatis fludiofiores fuere.* fummi int^r ve^  teres Sapientes, Thales, Plato , Socrates &c..ac-  cur.itius de Deo loquuti funt, & religiofius fen-  tiere ; inter recentiores Nevvtonus, Eulerus Scc.  & fcripfere elegantiffime , & fumma religione,  coluerunt .   §. 18. Quod ad *Iir. fpectat , perbelle efl ob-  fervare, quomodo profani homines fuo fe jugu-  lant    l    THEOLOGIA 137   lant gladio. Qui circumvenire alios fatagunt ,  ii Animorum affectiones , quas in hominibus  extare vident , in rem liiam convertere adni-  tuntur , non vero novas in eorum mentes in-  troducere . Legumlatorum itaque calliditas ac  vcrlutia , qua Divinos congrefTus commenti  funt, ne lubjecti populi a legum propofitarum  norma defcifcerent , edocet, populorum Animos  ante imperium imbutos fuine Divinitatis notio,  nc, nec non religioni addictos antequam de re-  bus publicis condendis quispiam cogitaret. Ita ex.  gr. Numa nunquam colloquia cum Egeria fin-  xi flTet , neque leges ac inftituta fibi ab hac Di-  va tradita fuiffe , mentitus effet, nifi in populo  Ro nano animadvertiffet notionem Dei alicujus,   & propenlionem ad religionem > alias qui im-  patientes , elafiicos , & fervitutis nefeios Ro-  manorum Animos duplici graviflimo jugo &  legum latarum , & Divinitatis vindicis fub-  mittere potuiffet ? Deinde, fi ab imperantibus  in populos derivavit Divinitatis , & religionis  notio , profecto omnibus retro faeculis ante con-  flitutionem civilis imperii Gentes & Populi ,  fuiffent Divinitatis ignari • nec non religione  carerent qui nullis vivunt legibus, neque aliis  parent. Atqui e contrario Nationes , quo pri-  mis Mundi cunabulis viciniores , eo magis re-  ligiolae fuiffe comp.riuntur ; neque deficere rc- *  ligionis femina in illorum etiam populorum  Animis , quos nulla civilis focietas colligavit ,  penes Doctos omnes confiat.   l.}. Delirationes itaque funt , quae ab Athe-  is afferuntur Cauflas univerfalis ^ ac perennis   con-    I    . f    Guoglc    158 NATURALIS  conienfionis Gentium cie Divinitate , ac religio,  ne. Quod fi , Cepofitis Animi Audio, ac prai.  judiciis , veras hujufce conlenfus cauAas inve.  Aigare velimus, nullo negotio deprehendemus,  has fuifle, I. Gentium omnium ex communi fti.  pite, & protoparente originem.* II, Mirificum  Univerli Ipectaculum fingulorum oculis perpe-  tuo praefens . Ex prima equidem factum eft ,  ut Filii, ferique Nepotes a parentibus edocti ,  primam Divinitatis notionem lacte fimul exce-  perint . Ex fecunda, ne prima ifthzc notio pa-  rentum traditione Animis informata in oblivio- '  nem abiret , quin immo firmaretur in dies .  Haic fecunda Caufia , profecto potior prima, &  ipla fola focordes Animos , vetcrifque traditio-  nis vel immemores , vel indoctas ab Atheifmi  fomno fortiter difeutit , Deumque agnofeere  cogit .   > C A P. li.   * t ■ ' •   ^ / r - ^ r .   ' De attrihufisy qva Dto ^ u^i Enti a  . ' ' fe ^ conveniunt ', ; ' -v ■ v   t , »   10. T~^Fi exiftentia fub notione primxre-  .1 J rum .omnium Cauflas effectricis  adverfus profanos homines vindicata, illius mo-  do naturam expendere , operae pretium eft. Hant--  equidem, utpote undequaque infinitam , finitis  Alentibus & brevi admodum intelligentia praedi,  tis , vetitum complecti , & adaequate introlpi-  cere . Quare imbecillitati nofiras conlujentes    theologia 1^9   variis illam adfpectibus feorlim '^contemplandam  fufcipimus , ut quoad fieri pottft , excellentio.  rem iplius cognitionem aflequamnr.   nue I ut Ens a (e ; II- ut Mentem ; III. ut  huius Mundi liberam efficientem cauffam con-  Cderabimus , & in pratcipua inculcemus atm-  buta, feu* perfectiones, quae ei tub hoc triplici  adfpectu conveniunt . Re autem vera , quz i-  cuntur Dei attributa lunt una & fimplex Dm  na Elfentia : W vero nifiil vetat, quin leorfim  ea expendenda fumamus , ne (cilicet u in ni  tate Divinz naturae deficientes, caecutiamus om-  nino , nec dein quidpiam delibare valeamus .   & 21. Cum Deus fit prima rerum omnium  CaulTa, eft idcirco improductus : nequit pro^  inde cxifiere nifi fua vi , & neceffitate luae Na-  turae - Si aliunde fufficientem fuae exiltentiae  rationem peteret, non effet prima rerum om-  nium CaulTa . Patet itaque Deum, efle Ens 9  fe & neceflitate -fuae naturae exiftens .   \ ni. Cum ex nihilo nihil fieri queat , ne-  que quidpiam elTe poflit caufla efficiens fui ip-  fius It. 114 , & “8 ; Ens , quod a fc  eft , femper cxtitilTe neceffe eft . Deinde cum  neceflitate & vi fuae natur* exiftat , nequit Ii*  bi deficere, & ficuti necelTario lemper extitit,  ita & necelTario femper extabit . Deus itaque   eji teternus . r i. - -   23- JI. Cum Deus neceflitate fuae naturae   exiftat , quidquid ad Dei naturam fpectat , ne-   celTario pariter exiftit . Quare nihil , quod Uei   eft, nec defecit unquam, nec deficere ullo mo-  ’ do    C ■    I    140 NATURALIS  do pofeft * Dsus adeo eft immutabilis . Finge  fane , Deum mutari pofle : necefle cft , cum  aliquid de novo pofle adfumere , vel aliquid ,  quod habebat, ex eo decedere poffe . Utrum vis  dicas , eflfet aliquid in Deo non aeternum , nec  neceflitate fuse natur* exiftens , fed contingens.  Id vero eft abfurdum §. zr. Efl proinde Deus  omnino immutabilis - Confer 51. cofmol,   24. Patet hinc i. nullos in Deo efle , nec  effie pofle modos . Sane modorum fufficiens ra-  tio in parte 1'altcm ab externa caufla repetenda  eft ont. 16. Eft vero Deus omnino indepen-  dens , alias non eflet Eris a fe. Nulli ergo funt  in Deo modi . Quidquid proinde in Deo eft ,  ad ejus fpectat naturam , & eflentiam , & ne-  ceflarium eft .   25. Ex utroque mox expofito theoremate  patet 2., Deum actu efle, quidquid efle poteft ,  & neceffario , & ab sterno; nec ullam realem  fucceflionem in eum cadere pofflp, cujufcunquc  generis ea fingi velit . Sapienter Plato in Ti-  mso ERAT , EST , ERIT partes Junt tem»  porrs , male transferuntur ad naturam ater^  nam . Huic EST tantum competit , ERAT ve-  ro , ERIT pertinent folummodo ad res in  tempore fluentes ; Junt enim, motiones . Illa fem»  per immutabilis Natura nec fenior , nec /unior  ullo modo effe potej } . ,   §. z6. Contra Divinam immutabilitatem fe-  quentia obftare videntur.!. Cum Deus Iit aeter-  nus , Mundus vero fit in tempore ab eo pro-  ductus, ex non Creatore factus cft Creator .' reu   ' actio-   «     r    f    THEOLOGIA 141  actionem in tempore edidit , qua ab *terno fe-  riatus eft. II. Cum tanta fit rerum hujus ;Uni-  verfi novitas, 8c mutatio , caque Deum habeat  Auctorem , haud illum eadem femper velle ,  oec eadem femper nolle, dicendum eft. III. Cum  nihil Deus neceffitate fuae naturae velit , agat-  que , fed ex liberrima fua voluntate ; profecto  quae voluit , nolle : & quae noluit , velle po.  test; id quod certe cum abfoluta immutabilita-  te conciliari nequit . IV. Vel vanae funt pre-  ces , fupplicationefque , quibus homines in fua  vota Divinitatem pertrahere latagunt.* vel fi hac  non inutiles fuum quandoque lortiuntur effe-  ctum, Deum mutari dicendum eft j quippe fua  confilia, fuamque in homines providentiam fle-  ctit, attemperat &c.   zy. Sed fingula ifthaec futilia funt , & bi.  nis verbis exfufflantur . I. Quam dicimus crea,  tionis actionem , nihil eft aliud , nifi Divinae  Voluntatis actus , quo Mundi exiftentiam effica-  citer decernit. Hic profecto Divinae Voluntatis  actus aeternus eft , ficut ipfe Deus r at vero ejus  objectum , feu effectus a Deo intentus , Mundi  fcilicet molitio , Tion pro aeternitate , fed pro  tempore intendebatur. Nihil ergo novi egit De-  us , cum Mundus c nihilo apparuit. II. Tota re-  rum mutabilium feries, quanta quanta eft, uni-  co , & fimplici , & aeterno Divinae Voluntatis  actu continetur. Deus ergo immutabiliter vult  mutabilia. III. Cum aeterna fuerit in Deb ratio  tum volendi quae voluit , cum quae noluit no-  lendi , ctfi nihil necesfitate naturse velit , nolit-   -V , . - it V ii VC •   '.«i    Diy    i    142 NATURALIS  ve ; quz femel voluit , aut noluit ob camdem  jtternjim rationem perpetuo volet , noletve . Sa-  ne incoftantisE , levitatis , vel infeitia e(l argu.  mentum nolle quat olim funt volita, & e con-  trario , velle qux noiita funt . Sed nihil ho-  rum in Deum cadit. IV. Preces , fupplicatio-  nefque ad Deum , non Deum erga homines ,  fed homines erga Deum fle 61 unt. Perpetuo ma-  net Deus in amore Juftitiffi , & ordinis : prout  ergo homines vel in ordine manent, vel abeo  defeifeunt , vel ad eumdem redeunt, bona vel  mala experiuntur ab imperturbabili & immota  Divina Natura juxta ordinis leges agente . Ni-  mirum preces, fupplicationefque &c. ad illum  fpe£l:ant ordinem , cui Divina Voluntas atque  Providentia perpetuo, & immobiliter adhasret .   28. III. Veus tft Etif infinite peyfeB^n*  extenrive , & intenfive. Si non eft infinite per,  feftum , eft profecto natura fua perfeilibile .  Cum enim Entitas entitati haud pugnet, qua-  vis finita Entitas nova feraper augmenta lufci-  pere poteft' tum extenfive , cum intenfive . Sed  quod natura fua perfectibile eft , hoc ipfo eft  mutabile. Id ergo cum de Deo pugnet, necef.  fc eft , eum omnem poflibiiem entitatem com-  plefti ,* atque adeo infinite perfectum efle &  intenfive, & extenfive. Revera finis, feu limes  non eft quid pofitivum, led negativum ; eft ni-  mirum defectus majoris entitatis. Fiat hypothefis,  Deum haud elTe infinite perfectum j & quoniam  Is eft Ens necelfitate fua! naturae exiftens & irm  mutabile §^. 21. 2^, erit Deus Ens cjufmodi,  ut natur* fu* neceffitate fit finitum, & in fu*   fini-    . ✓      1    f    THEOLOGIA 14?   finitionis flatu immutabile . Id vero abfurdum  cft . Concipi enim nequit Entitas , quae naturae  fujc neceflitate certam fui limitationem expo-  fcat , certamque menfuram , quaeque repugnet  fui ipfius augmertto . Deus igitur eft Ens infi-  nite perfectum 8 fC. Confer cofmot. §-53.   2p. IV. Deus efl Ens fimpt}ci£imum. Ens  compofitum pendet e comptinentibus . Deus ve-  ro eft Ens omnirvp independens . Nequit ergo  effe nifi phyfice fimplex. Deinde quodvis com-  pofitum natura fua eft mutabile . Deus autem  cft immutabilis. 24. Iterum ergo confici-  tur, Deum effe ens fimplex.   30. In Scholis difpufatum cft, an ntetaphy-  fica faltem. Vel logica compofitio Deo conveniat.  Quod ad primum Ipectat, affirmativam fententiam  . Scotiftae tenuerunt , alferentes Dei attributa for-  malifer ex natura tei inter fe diftingar . At non  fatis penficulate, quippe qupdvis Divinum attri-  butum natura fua nequit aliud effe quam ipfa  Divina effentia ^ in qua fapere ex. gr» idenr-pro-  fecto eft ac effe . Quod fi diftinctiones inter  Divina attributa ftatuere folemus , id quidem  efficimus imbecillitatis Mentis noftrs gratia, non  quod fit quidpiam in Deo multiplex. Verbo,  funt ilfjE diftinctiones virtutis feu rationis in  Mentis noftras conceptibus fundamentum haben-  tes , non formales in natura rei in fidentes J Quod  vero ad alterum fpectat , ad quaftionem nomi-  nis tota res mihi perduci videtur . Cum enim  iogica compofitio CX genere & differentia con-  ffet ^ 2 . ont. ^ Genera autem fint noftrx Men^  tis notiones abftractione confectae appofitis   no-    ' t   144 NATURALIS   nominibus defignatae : has primum notiones ac#  curate funt determinandas, atque exponendas, crit-  que poftmodum facillima qujeftionis folutio .  Ita ex. gr. li nomine quis intelligat,   id quod in quaque re fjibftat , & adjunctorum  fulcrum eft-, Deus fub genere liiblfantise haud  comprehendi .poteft . Si vero illo vocabulo *in-  telligatur omne id ,f quod ‘per fe fubfiftit  modo Deus ' fubftantia eft . - •   qi..,V. De«/ immettfuf. l. Quipiie  pugnant Deo , utpote. Enti infinito , quavis  mirationes ficati effentias_, ita & exidentist; at»  que adeo ficuti infinitus cft in elTchtia ,• ita iq  exiftentia immenfus effe, debet.* -   II. Exifiat tenim vero Deus in- aliquo tai»r  tum loco , non ubique. rSufficiens ratio cur. iq  hoc potius rloco , & non in alio , nec ->ubivi|  exifiat, vel in ipib loco.inefi, vel (ih Dei  tura. Utram vis dicatur, non r; foret Natura Dei  omniraodfiiindependens ; ejufque exiftentia cum  iit d^termbato loco alligata, haudeffet' fibi fuiSr  cientilfima & a fe . Hoc autem repugnat. Deos  Igitur ubiquq locorum exiftat) 4 ^us oportet jfiiat  immenfitate naturas.   , ^ qa. At opinemur illunt, fpatiofa magnitudiiie..  ubique diffundi., Qpa de rp animadvertatipr, 00.-«  tionem 'Divinis .immenfilatis non pofTe ulfo pOf  eto fecerni. a. notione fimplieitatis vetras, & ab#  folutas : 'nequ«; Deum dici poffe ^imm.eofum , air  ii & una J^ui fimplex habeatur 4 $ane guaevia  c . roa-    l ,y •CoOglc    THEOLOGIA 145   magnitudo minor eft in lui parte , quam in  toto ; Deus vero per luam immenfitatem  unus & idem ubique locorum eft , & rei  cuilibet intime praeiens. Certe immeiifitas , &  limplicitas duae lunt perfectiones purae : amb*  adeo de Ente infinite per{pcto praedicandas ve-  niunt . Cum vero utriutque perfectionis nec adae-  quatas nec pofitivas habeamus notiones / hinc  ratio, fibi deficiens ab imaginatione exfuperatur,'  quae, immenfitatem cum fimplicitate pugnare, faJfo  repraefentat. Quod fi clare pervidemus immenfi-  tatem non poffe nifi Enti limplici convenire, ratio  imaginationem corripiat, neque linat ab ea rapi.   ^3. Deus ejl unus . I. Nulla adeft ratio  eccur plurcs efle Deos putemus . Sane Dei no-  tionem ex neceflitate primae alicujys CaulTae ef-  feflricis nobis compatamus: lemcl ac (latuimus,  aliquem exiftere Deum primam rerum omnium  caudam, nulla adefl ratio cur pl u res Deos com-  minifeamur . II. Deorum pluralitas manifclliffi-  me rationi contradicit . Quid lane Deorum no-  mine intelligi debet, nifi Entia natur* fuae ne-  ceffitate exiflentia, atque adeo infinite perfeSla?   53. cof. ^.zS-tieol. Atqui duo infinita , non  inquam plura, manifeftilfime repugnant . Sint,  fi fieri poteft , haec duo infinita A, & B. In-  funt ne Enti A illae- caedem numero perfe£lio-  nes, quae infunt B , & viciiTim : vel non ,? Si  primum, illa duo Entia A, & B non funt re-  apfe nifi idem , & numero unum Ens. (’quot yel ad idealem coexiftentian> ,  vel ad idealerp fuccffljonem fpectant ex natura^   & complexione tot is syflcmatis , nec nOn ex  nataris fingulcrum Entium syfleinaconfiantiura,   V ‘ fiuc-      Digitized by Googie     natur'alis ^   fluere debent; nec aliter fluere, quam i pix En-  tium naturx , mutuzque ad invicem relationes  exigunt . Hinc profecto efl , ut , vel ex ipfis e-  xordiis cujufque Mundi intelligibilis, infinita Di-  vina Intelligentia , cui p^enitiflime patent & na-  turas , & relationes ut ut minimas Entium ad  illum Mundum fpectantium , perfpectiflime , &  plenillinie nequit non attingere lingulas fuccef-  liones , & evolutiones ad eumdem Mundum  fpectantes .   § 44. Divina polTibilium fcientia , quam  breviter modo expofuimus, fcientia fimplicis in^  telligentia folet nuncupari. Ejus fons & origo,  ut patet , ipfa eft infinita Dei Entitas Divinae  Intelligentiae pleniffime patens .   45. Atqui gaudet quoque Deus completa  fcientia omnium futurorum , quae ad certa qua-  vis & determinata tempora fpcctant ; quam vi-  /sonis fcientiam dixerunt . Hujus fcientia:, eo  quod & futura libera complecti debeat , ex hu-  manis ideis explicatio, acriter torfit Theologo-  rum ingenia . Ita vero nobis exponenda vide-  tur . Mundus hifce realis , quantus quantus efl  (8c duratione , & extenfione, & intenfitate , ex-  preffio eft & deferiptio uniiis ex illis infinitis  tntelHgibilibus Mundis Divinse Menti longe la-  teque ab ipfa aeternitate patentibus: illius fei-  lidcf, cui JEterno , & efficaciflimo Divinae Vo-  luntatis decreto adjudicata fuit exiftentia in tem-  pore confequenda .Nihil profeqjo eft, nec fuit,  \ncc erit quidpiam in hoc reali Mundo , quod  vel latum unguem ab illo asterno exemplari re. '   C«.    Digitizad by Googie    ' THEOLOGIA 153^  ceiendo alteru-  tram denegare, quam fui imbecillitatem inge-  nii fatentes, utrique veritati acquielcere . Ho.  rum nempe Alii, de humana libertate nihil hs-  litantes,futurorum liberorum feientiam ab ster-  nitate Deo adimerunt. Alii vero, Divinam re,  rum omnium certam & infallibilem prsfcien-.  tiam pro rata , Sc indubia ftatuentes', Mentibus  agendi libertatem eripuere,. Hi e Fataliflarum  funt grege, qui Divinam prsfcientiam nobis  neceffitatem imponere agendi qusciinque agimus,  contra intimum confeientis fenfum effutiunt. lif*   ' dem    (^) ElegamitHme Boethius confoUt.   T« cun6ia fuperno   Ducis ab exemplo : pulchrum , pulcherrimus IpP^  Mundum mente gerens ^ fimi lique in imagine forma'*^')  FerfeSla/que jubens ^ per f edum abfolvere partes ,    Digitized by Googie    1J4 KATUR A t IS ' y   dem pene armis Utrique pugnimt,quo propSam  tueantur fententi-sm. Hos audire & refutare ma.    xiniopere infereft, . . - ^ ^   47. Inquiunt: I. Gum Dei fcientia certa  fit, & infallibilis, quae Deus praenovit, neque-  |int profecto non evenire . Sed qrae nequeunt  non evenire neceflario eveniunt . Quae ergo fu-  tura Deus praenovit, neceffario funt futura. Vel  ergo ‘ nulla funt futura libera , vel fi aliqua  funt tujufraodi , a Deo neutiquam funt 'prae-  vifa. II. Et revera, facta hypothefi, Deum fin-  gula ab aeternitate praevidifllp ,k ficuti fi modo  aliquid fieret contra id , qu^ Deus pwevidit ,  actu Dei praevifio errori obnoxia foret : ita pro-  fecto, fi aliquid contra id. quod Deus praevidit,  evenire poffet , Dei fcientia poITct errori fub-  jacere . Quum ergo Divina prasvifro , nec un-  quam a veritate, aberret , nec queat aberrare :  dicendum' eft , rerum omnium & Cauffas , &  effectus ne dum ita pergere, rUt Deus prajvidit,  fed nec aliter pergere poffe . firmatur ita.  que, vel nullam habere , Deum* certam feientiam  futurorum : vel quae dicuntur futura libera non  effe hujufmodi nifi vtrbo tenus , reapfe tamen  Jieceflaria efle . ♦ ' s?   48. Ad fingula refpondemus . Ac I. di-  ftinctione indiget, quod principio ponunt: qute  Detts tranavit^ y nequeunt, non evenire." nequeunt  profecto non .hypoihetice y 8 c confequen*   ter y non item abfolute ^ & antecedenter . Quae  diWnctio ut in propatulo ponatur , fupponamus,  me , omni illunonis periculo remoto , Petrum  coram ambulantem intueri, profecto,, quandiu     1    \ theologia 455.   iUum a Abulantera intueor , fieritne^uit i ^uin  deambulet ,* non enim fieri potcft, ut idctn fit  fimul, & non fit» At nemo non videt, 4ticirco  fieri non-polfe , quin Petrus deambulet quia,  ipfe fe &.ad deambulandum determinavit , 5c  adhuc in , eadem, determinatione manet ; non  quod neceflitatem aliquam tex .mea vifione paf-  lus fit , vel actu, patiatur . Neceifitas itaque ,  qua Petrus actu deambulans nequit non deam-  bulare, hypothetica eft, & co»/e^«»x, fluenS, nem-  pe ex ejus libera^eterminatione , n deambulantem. certo«in-  tuear, & cur nequeat ille actualiter & de fa-  cto non deambulare. lU porro  tera (ejungi nulfo modo‘pofiit, patet, Deo Vo-  luntatem tribuendam -effe i Revera cum hicce  Mundus e nihilo Iit conditus , nonnift Divinae  Volitati ' tribui* poteft r, eccur inter « infiiiitos  «lios «que polfihiles & fit electus , & fit ad  exiftentiam perductus. '•   54. Dei.;autem 'Voluntas nequit effe' niff   re-    Digilized by Coogle    l    THEOLOGIA   rectiffima , fcilicet infinita; fuae Sapientia; iciris, "   ■ aeternifque rationibfus apprime* conformis . Cum  enim Natura Dei fimpliciffima fit , ac perfe-  ctilfima qo., equidem fieri non potefi, ut   in Eo aliud fit velle, aliud fapere. Sane qiitd  magis ablonum quam , Voluntatem a Sapientia  defcifcere , ac' Sapientiam erroris, levitatis , vel  ofcitanrias Voluntatem' redarguere ? Profecto id  everteret intimam Dei NatUram numeris omni-  bus abfolutiflimam . * ' *   55. Divina Volyntas , qua parte objecta .   extra fe pofita iritendir, lilxrrima eft , & im-  mutabilis . Sane nulli externo fato potefi^ Deus  fubjici , eum fit'omnino independens^ & a fe^t  neque ulla neceilTtate naturae , nulloque interno .  impeto- rapi poteft ad profequenda (Ejecta ex-  tra fe , quum fit intrinfecus Sc natura fua bea- «  tiffimus , nullumque licet minimum bfatit^t»  nis augmentum advenire ei extrirtferuff poffit ,   "Liberfima igitur Deus Voluntate gaudere de-  bet . Cum vero nequeat Divina Voluntas noa  effe i ni mutabilibus, ac asternis fua; Sapientiae 'ratio-  nibus apprime conformis' prae . , confeqiiens  eff, illam nec unquam mutari nec mutari poffe- - ' '   $ 6 . Qpae Deus vult , aut non^v^t / ab ' I   aeterno , ac lemper voluifle , aut noluiffe opor- ^  tet ; nec '^quidpiam ‘Deus velle poteft , quod ab ' |   aeterno noluit , aut fnodo nolle, quod ab aeter- 1   no voluit . Itaque Dei Voluntas non inftar fa-  cultatis concipi debet, fed infbarfimpliciffimi actus  pci^petuo , & immutabiliter permanentis , -quo •  ab ipfa aeternitate voluit , noluitve fingula fi.  ntul j, qux efie poterant fuae Voluntatis objectum.   S 7 - ‘    \    pigiiized by Googie     1    ' i6o , NATURALIS   57. Patet hinc nonnifi cx imbecillitatis  noftraj modulo pl ures Deo tribui Voluntates ,  quibus res extra fe intendat, & quas Dei  decreta appellare confuevimus.  i   , ' GAP... iir.   , •   De attnhuus , qu(t Dvo , utpote primee  rerufn omnium Caujfa , conveniunt :  ubi dt confervittipne , bonitate ,   ' 0 providentid .   ' , . A R T. I.   De Conjervatione .   • 58«^ fingulae hujus Mundi fubftantiae   . j non ex fe , & vi fua , fed efficaci  Divina Voluntate olim exigentiam fint confe-  quutae^ fponte veluti fua inquirendum modo oc-  currit, qua vi ha^enus in Tua perdurarint exi-  ilcntia , feu cui referenda veniat fuse exiflentise  continuatio.   . 5^. I. inhaec exidentiae codtinuatio nequit   Entibus contingentibus vi propriae effeftiae con-  .^e^ire. Si enim cxiftent^id eorum effentiam  pertineret , forent Entia illa immutabilia : con*  tradi£lorium fane e(l ,^quidpiam fua effientia exi-  iientiam , vei continuationem exiftentiae obtine,  re , & interim elTe , & beri pofTe aliud ab eo  quod effiSunt vero Entia quxvis hujus Mundi ut  origine fuacontingentia ^ ita &: ejulmodi in fuae   exi-    Digitized by Coogle    THEOLOGIA i6t  exiftentiae continuatione. Exiflentiae itaque con-  tinuatio nequit Entibus contingentibus vi pro-  priae*^^ eflentiae convenire : atque adeo aliunde ejus  fufficiens ratio repetenda venit . • -   60. Ratio futiiciens continuationis in exi-   ftendo nequit alia effe a ratione fufficienti exi-  ftenti* primo temporis momento confequutae .  Revera exiftentia fecundo, tertio 6cc. momento  cjufmet naturas eft , ac exifteotia primi mo-  menti ; immo una eft eademque exiftentia; nem-  pe Entia contingentia fubfequentibus momentis  {'uum ejfe haud aliud & diverfum habent ab illo,  quod primo momento obtinuerunt . Igitur fufii-  ciens ratio continuationis exiftehtias Entium con  fuam exiftentiam primo aufpicata funt . II. In  hypothefi , qua Ens sternum niWl curaret en-  tia a fe olim condita , fed ea veluti ipfa fibi  relinqueret, nequirent profecto, ne minimo quidem  temporis intervallo, perdurare, in nihilum illi-   X €•   1    Digitizod by Googie     J/$Z NATURALIS   co abitura. III. Quum exiftenti® contiouatio ,  eofifervatio appellari foleat, liquet, illum ipfum“  rerum omnium Conditorem effe Carumdem Coa*  Jervatorem optimum . IV. Rerum confervationem  haud infcite continuatam creationem di£Iam effe:  quae phrafis haud ita intelligenda eft , quafi De«  us fingulis momentis . reiteratos edat creandi  aftus , led quod rerum confervatio non conli-  ftit , nifr ex eodem Divinae Voluntatis aeterno,  atque efhcaciflimo actu , e quo ilis luam cxi6- Quoniam Bonitas mora Bs ‘ condUit in‘  conforraitatc actionum liberarum cum prasferi-  pto legis » botio bonitatis moralis fupponit  legem a fuperiore latam ; potentiam in fub-  jecto morali delciicendi ab illa ; 3, necefiita^  tem illam lequendi , ut fuam confequatur felici-?  tatem Atqui hx notiones • pugnant omnino^  cum Divina perfectiffima Natura, quae & abfo-  lute independens efl , & intrinfecus ac per fe  beatiflima . Nequit igitur hujusmodi bonitas  moralis Deo attribui .      V*. Divina bonitas eft Ordinis , cft plena   Voluntatis confbrmitas zterno rerum Ordini ab  «ternis infioitz Sap entiz fcitis atque re£liilimist,  confiliis fluenti . Itaque non Bonitas Sapientiz  ac Potentrz imperat , fcd Sapientia Bonitatem  & Potentiam moderatur . Quare fi zternus ac  iiqnentiflime conflitutus rerum ordo haud patia.  tur>, homines in ipfis exordiis fuz immortalis  vitz ( nempe in hac vita przienti ) plenam  coflfequi perfcflionem , & beatitatem fu» natu-  re congruentem ; fed exigat , refervandam eam  ^e alteri feculo ; minime profecto Divinam  Bonitatem redarguere licet ^ quod nos non eflPe-  cerit heie^enc felices , .fiveritque plura mala  obrepere. Ita porro rem fe habere, facili argu.   m«iu    THEOLOGIA \ 6Oe malis , quz ex indeclinabili MiAidi  ordine patimur , quseque contectaria iunt legum  coimologicarum , nihil efl, quod jufte conque.  ri poiTimus . I. enim ex ipfo Mundi ordine ,  iifderrique cofmologicis , legibus noflra pendet  exiflentia , 8c innumera illa bona fluunt, queia  in praefenti vita fruimur . II. Quod ita Mundi  ordo ab initio (it conflitutus , ut omnium mi-  nima ^ pauciora mala irreperent, maxima ve-  ro , & plura bona : id quod pluribus demon*  ftrare poflTemus per totum Mundi orbem mente  difeurrentes I III. (J^uod faepe numero voluptates  doloribus adeq iinitimae & conlequentes fint;po«  fit* , ut hos fatis , fuperque rependere videan-  tur. IV. Quod mala illa optima fu nt media qui-  bus a nimio pr*fentis vit* amore revocemur ,  neve vit* voluptatibus irretiti ' faifq nobis fua.  . deamus , permanentem heic habere civitatem ,  nihil de futura folliciti : tum legem fenfiium  legi rationis praferamus. V. Quod>lunt illa auf  przparationes ad virtutem ne peccemus , aut  juflz punitiones fi peccavimus , ut a peccatis  recedamus. Nulla fane utilior, atque eloquen-  tior virtutis fchoia > quam malorum perpaflio j  nec capitalior virtutum peflis y quam perpetua  vit* profperitas; Mifyri/e toiSrantur , pcrfpcctc  Tacitus inquit, felicitate corrumpimur . . -   Ilf. Mala , qu* ipfi nobis confeifeimus ma.  lo' five corporis ^vc Animi reginiine plurima  equidem funt . Atqui h«c nequeunt certe D/o   Sd'    Digitized by Googie     170 NATURALIS  adjudicari nifi fumma inicitiav & stolida temc.  ritate , quae non verbis , led verberibus .corri-  pienda foret . Quid enim , Deo ne tribuam fi  doloribus , vel febri laborem ( ut id exempli  loco auferam ) ex ingefto cibo , potuque ultra  quam natura exigebat, & (lomachi vires patie-  bantur ? Profecto juRum eft , quod intemperan.  tia! poenas luam : -nec eft, quod Divinam boni-  tatem redarguam , cUm e contrario maximope-  re commendanda veniat.. Haec fane mala, mali  nr ftri regiminis confectaria , fraena funt, ne in  vitia corruamus,. & ad virtutem colendam cal-  eatia tum juxtae funt punitiones , fi hac con-  tempta , in illa concc fieri mus .   ■IV. Reftant tandem mala , qusE 'e?c noftris  fluunt praejudicatis opinionibus ., ab effraena  imaginatione . Quas ad /hanc fp^ctant clafiem,  maximam malorum partem capiunt, & ea prae-  fertim', quae focialis vitae felicitatem maximo-  p,ere pertubant . Sed nihil haec mala contra Dei  Bonitatem faciunt , quippe fepientia & pruden-  tia profligantur , ficuti e contrario sb inicitia  & imprudentia gignuntur ,-ScitifSme Epictetus  in Encbir. cap. V. Pet^tnrbant bomirtes non res  ipfa , Jed de rebus opiniones .... Cum- igitur '  aut perturbantur aut trifiamur ^ nunquam alium  irtcujemus. , ^ed nos ipfos , boe eji noflras opi»>  niones . > * ' '   75. Verum vero inquient. Potuifict Deus  in alia rerum (Siconomia humanum Genus con-  ftituere , e qua perpetua bona fluxifient , quin  ulla unquam irreperent mala /' Quod fi ita ,  haud fumme bonus-, in. bonitate, admodum   par-    /   DigitizodbyO'" ’k   _ _ .... .-i    THEOLOGIA 171   parcus Deus fuitje videtur , qui illa podhabita  ceconomia banc przfeutem ^ condiderit pluribus  Icateutem naalis.   'j6. Sed facilis ad hzc refnonGo • I. ‘Non  heic quzrijtur , quid Deus potuerit efficere, fed  quid efficere eum decuerit ^ Jam vero, non ,no« '  Ilrz caligantis intelligentiz e(l decernere a prio-  ri, quznam ex poflibilibus oeconomiis przdet  ceteris , fitque Dei Sapientia ac Bonitate di«  gnior .   . II. Nutn ne tantum noftri ergo Deum con-  dere mundum oportuit? Equidem Deum horni,  num non' demerentium felicitatem velle, i omni  dubio vacat .* at Eum in Mundi creatione no-  flram plenam felicitatem primario intendifle •  vel intendere debuiHe , id ed quid'    \    THEOLOGIA 173  ^uidpiam ab illa ratione diverfum . Sed hanc  rationem five verbis praeclare definire , five pu-  ra mente complecti pofie, certe negatum mor-  talibus effe autumamus . Ecquis fane perfectif-  fimam , & undequaque infinitam Naturam Divi-  nam perluftraverit ? Quas rerum ideas , quasve  notiones adeo puras , & praecellentes mentibus  noftris gerimus , queis Divina incomprehenfibi-  lia arcana decentet relerare audeamus? (a)   80. Verum vero , utut explicanda veniat  Divina ifthaec excellentiflima ratio , & finis ^  autumamus , creaturarum felicitatem , Divinae- ^  que glorise manifefiationem illa ratione ccrtc  contineri . Revera, haud aliter decebat Deum fe  gerere , quam ejusmodi Mundum condere, In    quo     (a) Hanc rationem & finem ut expedirent Platonici ,  aifeverabant , Deum ipfa fua infinita bonitate percitum  fuilTe ad Mundum condendum , ut fcilicet effent , quos  benignitatis, ac famma:,qua ipfe fruitur, felicitatis par-  ticipes etiiceret : quaf fententia antiquis Chriftiani ccetus  Dodorlbus non difplicuit . Procedente vero tempore ufu  ienfun invaluit inter Theologos , ut Deos glorix fpf  caufla Mundum condidi fle diceretur j quod rede expli-  catum , & intelledum, nec quidi-uam habet offenfionis,  nec cum priori illa fententia pugnat. Nam ut perfpedt  Cudworfhus Syflem. inrelled. Cap. V. fed. 5. §. 21.  Neq:lTet vel minimum obflare.  Q^ua igitur Deus voluntate finem infendeb.it ,  profecto & optimum Mundum *legit ex infini-  tis poflibilibus , tum & opere complevit . Re-  vera finge, hunc Mundum non effe optimum^  feu fini pr*4ituto non apprime congruentem ^  equidem vel defectui Sapienti*, vel Potenti* ,  vel Voluntatis in Deo tribui debet, quod non  Iit conditus optimus Mundus . At 'priora duo  Divina: pcrfcctiffim* nanif* repugnant: ternum   vero    r    THEOLOGIA' 175   vero contradictorium eft,,: media enim ad finem  confequendum eadem voluntate, continentur ,  qua finis intenditur. Quin ergo hic Mundus fit  optimum, & ^ptifiTimum medium ad confequcuf  dum finem a Deo intentum nullo pacto ambi,  gi potcft. ' . .   82, Sed hasc rerum Univerfitas fummd   Divinas Sapientias confilio ,'.ac pie niifima om-  nium futurorum ptasfcientia plim a Deo condi*  ta , incelfanti actione ab eodem Deo perenniter  confervatur , nec aliter confervatur, quam Men.  te concepta fuit. 6 z, Deus 'igitur perenni  ifthac confervatione curam oftendit , ut mun«  danorum entium, syfiema illum confequatur fi»  nem , cujus» olam gratia * mente conceptum , tura  reapfe conditum eft. . .   83. Et quoniam mediorum ad finem ae-  comodatiflimorum electio cura ne ab illo  fine deficiant , providentia vocabulo dcfignatur.*  Deum providentiffimum- plane effe ex modo  dictis 81. 82. evidentiifime patet ..Equidem  Dei Providentia cx ipla ejus natura tam' arcte  ac necefiario fluit, ut p^rfpecte Cicero de. Epi-  curo , qui Deos nihil mundana curare fluite ef-  futiebat , dixerit , Epicurus ve tollit , oratione  relinquit Deos (a) . Certe omnes, Gentes , ficuti  Sdpremi alicujus Numinis 'exiflentiam agnove-  re , ita & ejusdem providentiam hffx funt , &  coluere.* quod adeo omnibus in eompertO/ efl ^  ut demonftratione non indigeat,   84* *   («) Di nat. D eor.'l. i, - » v.    Digitized by Google    17(5 NATURALIS   84 - 'At circa Dei providentiam plura oc-  currunt, quae maximopere intereft animadverte-  re. I.. Dei providentiam. haud in eo confillcre,  ut per lingulos dies,pcrque fingulas. horas per-  fpiciat quid. factu opus ht, & qua flectenda fit  rerum feries, fi quuipiara erraverit, Abfurdiim  id quidem , 8c infinita Dei Sapientia indignif-  firnum. Potiflima Divinae providentiae notio cod-  fiftit I. in illa rerum omnium praeordinat io ne  fapientiffime oliro conftituta ex ad^uata om-  nium futurorupa prastcientia , qua praeordinatio-  ne fingula entia hujus Mundi fuas exacte leges  fequentia tum ad fuos, peculiares fines pergunt,  cum ad ultimum illum fipem , qui in Mundi  molitipne fuit a Deo intentus. 1 . Divina prex-  vidcHtia continetur in illa inceflanti actione ,  quam confervatiooem dicimus , feu io perenni  illa & efficaci voluntate , qua fit , ut fingula  Entia .perdurent , &“ pergere non definant  juxta praeordinationem in principio, factam .   . II' Syftema Divinae providentiae pror-   fiis incomprehenfibile haberi debet, ficuti enirn  ' 3 * brutis., animantibus intelligi nullo modo pof-  funt quae ah hominibus conduntur fyfteniata  politica , mathematica &c. , ita profecto multo  minus comprehendi ab hominibus poteft lyfte-  ma gubernationis Mundi , quod eft opus ab in-  finita Sapientia attern* Mentis conditum . Re-  vera hujusmodi lyftema ferienti complectitur  omnium temporum, omnium entium, omnium  eventuum fibi invicem cohaerentium , & lele  ■motuo. explicantium, duantum profecto eft nu-   jusmodi fyftema, & qu«m la;c patet i at qu^tn  ^ ' exi'    THEOLOGIA . 177   exigua illius pars efl , qux nobis innotdcit !  Tum , quantilla cft human* caligantis inteJli-  gentiae & vis & extenfio 1 quam manca , quam  perverfa de quavis ut ut minima re noftra co-  gnitio 1 Num ne rerum relationes , ac nexum  vel longe perfpeximus ? Quam plura funt ,  qnse de unaquaque re ignoramus , quam qus  novimus, vel potius quae noviffe putamus?   86 , III. Divinae Providentiae Syftema eo   magis adorandum , quo minus illud comprehen-  dere valemus. Hinc enim i. in admirationem  rapimur Supremae Dei Majeftatis , nec, fi lapi-  mus , non poffumus venerabundi non adorare  altitudinem Scientia ac Sapientia Dei , cujus  adeo incomprehenjibilia funt judicia y invefli*   gabiles via . a. Incerti de rerum eventibus  probamur , & ad fummas virtutes fidei , fpei ,  & omnimodae religionis excolendas incitamur •   87. IV. Totum Divinae Providentiae Sy- ,  Ilcma dno praefertim peculiaria ac minora Sy-  fiemata complectitur inter fe fapientiffime , &  mirifice connexa ; phyjicum nempe , quod ad  brutam materiam fpectat , & morale , quod  Entia ratione , & libero arbitrio praedita re-  fpicit .   Phvficiim Mundi Syftema phyficis legibus  regitur , & ad pra^itutum a Deo finem recta  pergit Sunt enirnvA-o phyficae leges nihil aliud,  nifi certae determinationes viribus materiae a  Supremo Conditore imprelTae , quibus phyfica  neceflitate fiunt quaecunque fiunt, & hd smuifim  infinitae praeordinantis Sapientiae . De hoc phy-  £co Syftemate fatis in Co/. c. 4. Atqui Entia,   Y quae    178 NATURALIS  quae funt ratione & libero arbitrio praedita aliis  omnino legibus profecto regi debent , quae lint  eorum natur* conformes j leges quippe , quas  phydcas dicimus^ rationem & liberum arbitrium  deftruerent .   Determinationes , qu* Entibus ratione Sc li-  bero arbitrio prxditis conveniunt, nequeunt aliae  cfTe , quam qu* ex illiciis bonorum , & amore  felicitatis, vel ex horrore malorum , & mife-  ri* odio fufcipiuntur . Leges itaque , quae En-  tibus libero arbitrio pr*ditis conveniunt , oc-  ' queUnt aliud efle niti certa & immutabilia tita-  tuta Supremi Conditoria , quibus bonum & fe*  licitatem creaturis rationalibus in ordine n>a-  nentibus praeordinaverit , miferiam vero & in-  felicitatem creaturis ab ordine defcifcentibuS .  Ifthaec flatuta /e^ef morales naturales dicUntur^  * 88. V. Leges morales haud cenferi debent   creaturis rationalibus extrinfecus & accidentaliter  impotit*.* fed in ipfo Mundi ordine intit*, & in  creaturarum naturis . Neque putandum eft , ex  folo Conditoris arbitrio illas luam obtinere fan-  ctionem , fed pr*fertim ex rectiffimis & infle-  xibilibus Sapienti* fcitis, quibus omnis mun-  danus rerum ordo primum conceptus fuit ^ tum  demum Divina* Voluntatis efficacitate ad exi-  ftentiam perductus . Nimirum generale Mundi  Sytiema ea arte ab infinita Divina Sapientia  conditum efl, ut indeclinabiliter ad felicitatem  ducat Creaturas rationales ^ quae fartas tectas  fervant relationes , quas ad tingula qu*vis En-  tia natura fua habeat , fuasque illis attempe-  rant actiones: ticuti c contrario ad miferiam   & in-    Digitized by Googie    T HEOLOGI A lyp  Sc infelicitatem efficaciter trahat illas Creaturas  rationales, quae eas relationes violant, corrum-  punt, fuifque actionibus peffumdant. Requ dem  vera nifi res ita le haberet , haud foret 'iVfua^  danum Syfiema ordioatiffimum , infinitaque Dei  Sapientia ac Majefia^e dignum , fed opus na-  tura fua hians , quod externis veluti prasfidiis  pofimodum circumvallatum , infcitiam & im-  potentiam in Conditore argueret . *   Sp. £ mox dictis patet I. generale Mundi  Syflema ne latum quidem unguem a praefiituto  fine aberrare , five Creaturae rationales in fuo  maneant ordine , (ive ab eo defcircant . In fuo  enim ordiiie manentes fuam confequuntur feli-  citatem : a fuo ordine recedentes miferiam &  infelicitatem nancifeuntur , & quidem in ratio^  ne fuae aberrationis - At utrumque verum , &  realen-i ordinem generalem confiituit : utrum-  que ad generale Mundi syftema aeque fpectat ,  & mirifice conrpirat fini , quem ^us munda-  no syftemati przftituit . 2, Patet ,Vmnem le-  gum moralium naturalium notitiam aufpican-  dam pfTe cx relationibus , qu® rationales natu-  ras ad fingula quavis Entia nectunt .   po. Contra morale syftema Divina pro-  videntia objiciunt profani homines maximam  ac increciibilrm pene rerum humanarum confu-  fionem . Inquiunt , aque omnia eveniunt omni,  bus: nrobis & improbis, religionis contemptori-  bus & amicis idem imminet periculum , &  aqua fors . Quin immo perjuri , facrilegi , &  criminoii homines non raro melioribus gaudent  fatis, quam optimi , & juftiifimi. Nullam er-   Y 2. go    Digilized by Googie    i8o naturalis   go Deus , ita concludunt , humanarum rerum  procurationem habet .   pi. Equidem vis huic objecto confifteret,  fi inter demonftrata foret noflrorum Animorum  cum corpore mortalitas. Id autem cum tantum  abfit , ut contrarium recta ratione dcmonftre-  tur, ruit propterea objectum illud ipfa fui mo-  le , tum facili refponflone exfufflatur. Ita prae-  clare Auguftinus ia).' Placuit Divina providen-  tia praparare in poflerum bona juflis , quibus  non (ruentur injujli , mala impiis , quibus   nofi excruciabuntur boni . Ifla vero temporalia  bona & mala utri f que voluit ejfe- communia ut  nec bona cupidius appetantur , qua mali quoque  habere cernuntur ; nec mala turpiter evitentur ,  t^tibut & boni plerumque afficiuntur . , . Dein  fuhdit. Si nunc peccatum (Deus ) manifefla ple&e-  ret poena., nihil ultimo judicio Jervari putaretur.'  rurfus , Ji nullum peccatum nunc puniret* aperte  Divinitas . nulla ejfe providentia Divina credere-  tur . Similiter in rebus fecundis , Ji non eas  Deas quibufdam petentibus evidentijpma largi-  tate concederet , non ad eum ifla pertinere dice-  remus itemque,fi omnibus ea petentibus daret  nonnift propter talia pramia ferviendum illi eJfe  arbitraremur .   pz. Qui Dei providentiam vituperant ,  quod mala & impia facta non llatim plectat, equi-  dem fimillimi eorum (unt, qui videntes in fce-  nsm prodire facinorofos ^ fceJeratofque homines,   eof-    (/:) Lib. I. de Ci vit. cap, 8 ,    t    Digilized by Googl    THEOLOGIA i8i   eofque per totum carmen in luis criminibus  exulMre, tragicum Poetam incunctanter convi-  ciis petunt } totamque fabulam ut Icclcratam  rejiciunt . Tragoediae exitum hos expectare opor-  tet , mox enim illos dignis excipi fuppliciis  videbunt, fuorumque fcelerum meritas poenas lue-  re . Vera fabula prxfens efl vita : quilibet no-  Urum luam in hoc telluris theatro perfonam  fubflinet , & ita , ut de fuo femper aliquid ad-  dat fabulae . Atqui Deus totam fapientiffime  fabulam moderatur , & regit . Is lapientiflime  nectit noftras hujufce vitSB actiones cum fuis  geftis, quae in altera vita lequentur : eruntqua  futura cum pr®fentibus ita inter fe apte Sc con-  cinne connexa , ut fumma de rebus omnibus  providentia eluceat .   pq. Tandem , fi Deus in humanis rebus  • moderandis ubique fusE providentiae vim , 8c,  praefentiam extraordinariam oflendere vellet, fi-  cuti Adverfarii infcitiflime & arrogantiffime  poftulant • profecto miraculis cuncta elfent re-  plenda , naturaeque leges perenniter interpellan,  dae . At quae fumma confufio rerum hinc pro-  diret , quae maxima perturbatio ! Edifcant ergo  Adverfarii rectius philofophari : ficuti apparen-  tes illa; perturbationes , & monftra , quae in  fyftemare phyfico quandoque occurrunt , nihil  de ejus ordine & harmonia detrahunt , quippe  ex ejusdem ordinis vi 3c legibus confequuntur,  & in ipfum ordinem redeunt : ita nihilo fecius  Divina de rebus humanis providentia confiftit ,  licet quaedam moralia monfira quandoque pro-  filire } & exultare videantur . Moralis quippe   y q or.    ‘ Digitized by Googie    i8x NATURALIS  ordo , 8c providentia ex harmonia legum cos-  mologico- moralium, & ex nexu actionum -hu-  jus vitae cum alterius futurae vitae ordinatione  refultare debet .   Finis Theologia ,              185   TOTIUS OPERIS CONSPECTUS   Jn unlverfam Metaphyficam^ prafatio. i   METAPHYSICARUM INSTITUTIONUM^  PARS PHIOR    In Ontofopbiam prolegomena    CAPrr   De effentia , & attributis .   1 1   CAP. II.   De variis entium generibus •.    CAP. III.   De relationibus Entium .    ART. I.   . Dff relationibus fimilitudinis.   7.^   \ ART. II. De relationibus, e coexifletftia   dependentibus . .    ART. III. De relatio.nibus dependentiis ,    ubi de   Catijfis.   A9-   CAP. IV.   De quib.usdam "relationibus    compo/itis .   1   ^5    INSTITUTIONUM METAPHYSICARUM "    PARS ALTERA  In Cofmologiam prolegomena .   74   CAP. I.   De Corporum elementis .   78   ART.   I. Corporum elementa Junt ne ex-   tenfa   , vel inextenja ?■   79   ARTT   11. Similia Jint ^ qn diffimilia cor-   porum elementa expenditur .   87   CAP. niTT   De Legibus cojmologicis .    UAP. III.   De Mundi , Materia ori-   gine .    102 .    sirr:   I.    DigilUod by Googlc    184   ART. I. Etis tttiquod aternutn natura  fua necifjitate exi/iere , indubie demon-  firatur j tum ejus pracipui c&araSleres  expenduntur . ‘ 1 0$   . ART II. In materia originem inquiri -  tur , eamque ix nihilo conditam vi ,   ^ potentia fupremi Numinis inviBe  demonflratttr . I op   ART. III. Democriti, & Epicuri fenten»  tla refutatur ; ubi Mundum potentia ,   & fapientia Entis aterni conditum effe  evincitur . I £ 5   ART. IV. Spinosa Jyflema abfurdorum ,   & contradiBionum effe cumulum ofien -   ditur . 1X8   CAP. IV. De nexu omnium Mundi Cauf-  Jarum & effeBuum : ubi de fato juxta .   Pbtlofophorum placita di [feritur, 1 2.1   ART. I* De nexu omnium Mundi Cauf-   /arum , effeBuum , lai   ART. II. P bilofophorum de fato fenten*  tia enarrantur, atque refutantur. ia8  CAP. V. De Naturali , & jupernatu»   ART. T. De Natura gener at m ; ubi  . quid fit naturale edocetur^. 140   ART. II. De fupernaturaii : ubi de Mi’  vaculis generatim . 14^   Pinis Cofinologia    ME-    Oigiiizad by GfoogI    I8S    METAPHYSrCARUM INSTITUTIONUM  PARS TERTIA.   In Pfycbohgiam jtrole^omena . g   CAPI L De Facultate fentiendi . j   ART. I. Senjitiva facultatis indoles at»  que natura expenditur ^ &“ plura fenfa ^  tionum do^lrtnam Jpe^antla enucleem   tu* . 4   ART. II. Qna Jit fedes principii fenji-  tiva facultate praditi . I»   CAP.-tr ^    De MemoriaT  ART. I. De contemplatione .  ART. II DV remintfcientta .    T7    1 »    ART. III. De recognitione .   CAP. III. De facultate attendendi ^ &  refle^endi , zS    De imaginatione ,    12 .    CAP. IV.   CAP. V. De facultate appetendi ^ ejuf~  que objeElo : ubi de affe^ibus fummatim.  ART. I. De facultate appetendi , ejuf-  que objeblo . ibid.   ART. II. De affeBibus . at,   CAPT^VL ^    De humana Mentis Volunta*    te , ac Libertate .    CAP. VII.      De Mentis humane Natura.. ^6  ART. I. •^nimadverfiones ad invejiiga^ »  dam %Anima humana naturam preeli-  mtnares .   ART. II. Humanam Mentem haud effe '  temperationem humani corporis , ac pra^  cipue cerebri inviate demonjiratur . 50   ART. III.    Digilized by Google    r%6    ART. III. Ct*tvU fubjlantite corporea in*  trinfecus pugnare cogitationem , /Jw   CAP. IX. De idearum^ notionumque na-..    H   88    tura , atque ongtne      C   c    ART. I. %/inimadverfiones praliminares  ad idearum ,netionumque naturam ^ at-  que originem expijcandam .    ART. II. Idearum origo ac , natura ex~  penditur .   ART. III. Quadam Pbilofopbortm.placita,    qua idearum /peliant originem, brevi -  ter exponuntur . 10 %    C/    CAP. X.    i    D*ym^ ::.;='jOOgle    I    1^7   CTAP. X' Df tAunue humana orij^tne’ . 107«   CAP. Xr. De Mentis humana Immorta-  litate . I loi   ART. I- Mentem humanam ex natura  Jua infpe^am , immortalem effe, demon-  flratur . III   ART. II. Mentem humanam ex fui Con-  ditoris voluntate infpeBam immorta-  lem naturali ratione afferitur. I15   »   METAPHYSICARUM INSTITUTIONUM  PARS Q.UARTA   In naturalem Theologiam prolefromena . 12Z  CAP. I. Deum exi/lere invitiis ratio -   nibus demonflratur , & *Atheorum pracipua  cavillationes difpelluntur . I2g   ART. I. Deum exi flere met a phy fice de -  monflratur . ibid.   ART. II. Dei exiftentia morali demon-  firatione vindicatur . 127   CAP. II. De attributis , qua Deo , ut  Enti a fe y conveniunt. 1^8   CAP. III. De attributis y qua Deo y ut   Menti , conveniunt . 147.   ART. I. Dei Scientia expenditur . ibid.   ART. II. Ds Dei abfoluta Beatitate, 157   ART. III. De Dei Voluntate. 158   CAP. IV. De attributis , qua Deo y ut -   pote prim-rfetur , & fi merito typis  mandari pnfit . Ac pro executionc Regalium Or-  dinum idem Revifor cum Jua relatione ad nos di-  rede tranf mittat etiam autographum ad finem' ,  Datum Neapoli die XVllU Mtnfis Novembris  ^ .»79d.   FR. ALB. ARCHIEP. COLOSS. CAPP. M.   S. R. M.   J Uffu tuo accurate legi docfl-flfimi Viri Sacerdo-  tis D, Mariani iJcmitula in^itut ones philofo-  phtCas^ nempe infi/turiones metaphyfices , in qui-  bus quxcunque a ienfibus funt remota ) leu le-  ruin naturam , feu univerfi ordinem , Icu nafU-  Tain animorqm , feu durina attributa , quantum  i-tio »e adfequi licet, facili methodo dilucide per-  tvadlantur ; atque infitutiones logices quibus,  qu.ie ad hu minam mentem formandam fpeiflant ,  folide praecipiuntur, in his utrifque inititutioni-   Z bus'    Digitized by Coogle     bu8 omnia fumma eruditione, Ir dodlrina, neo  minori pietate explicanrur ; tantum abeft , ut  qoidpiam aut juiibus Majeftati", aut boniS mon.  bus advei ium commeant ; quare edi pcffe cen»  fto , nifl aliter Majcftati Veftrae fuerit vifuin ,  ^ieapoli Kalendis Decembris 1706, *   MAJESTATIS VESTRAE.   JlVmiliJtimuS addidi ffimus 6- obfequtl^ffimus ,  Jofephus Maffcjus Regius Profcffor.   _ \   Die t« menfis Augufii i 79 r* Neapoli ec.   Vifo refcripto S. R. M, fub die 5. currentis  'fnenfis , cSr anni , ac relatione U, J. Dodoris O,  Jofephi lAafiei ^ de commijfione Reverendi ReffH  .Cappellani Majoris , ordiie pr^fau Regalis  Majejiatts &C»   Reffjlis Camera S, Clara providet , decernit^  Mtque mandat , quod imprimatur cum inferta for-  ma praf entis /upplicis libelli , ac approbationis  dtdi revi fotis . R erum no<» publicetur ni fi per  ipfun Revi/orem fada iterum reviftone , . ajir-  metur , quod concordat ^fervata forma Regalium  ordinum ^ ac ^etiam in publicatione fervetur' Re-  gia pragmatica» Hoc fuum ec,   JARGIANNI   PECCHENEDA   VOLLARO    V. A. R. C.   Izzo Cancelliere  Rfg- fol, t?, tt u    Pafcale    Uluftris Marchio MAZZOCCHI P. S. C.& ceteri  Aularum Praefedi tempore lub. impediti .      • ^ EMINENTISSIMO SIGNORE .    M trhele Migliaccio pubblico Stampatore fup-  olicando efpone ali’ E. V. come defidera  dare alle ftampe un’ opera tntitolata In/iitutionet ,  Philolophicte Auctore Mariano Stmmola . Prega  percio 1 ’ £. V. a commetterne la reviiionc a chi  piu le piace •   Admodum R«v, Dominus D. Donatus GigUo St  Th. Prof. revideat , & in Jcriptis referat . Die 4.  Septembris 1797.    FRANCISCUS ROSSI CAN. DEP.    Inftitotiones Philofophica» appofite ad Tyro-  na u captum a Mariano Semmola concinnatas, ea  diligentia, qua tua juffa capeffere par eft. Prin-  ceps Eminentidime , perlegi , In illis, prxterquam  quud methodo meridiana luce clariore argumen-  ta tum unde unde exquidta, tum propriae penis  depronua (apienter ad Philoruphiae firmanda dog-  mata congerit Audior , in i!l ud porro omnes lol-  lertix nervos intendit , ut & fandi di m a morum  ratio redle libi condet , 8c jura Rei gionis , li  unquam antea fufque deque habita* , nunc ut cum  maxime pedimo fato divexatx , farta tedla fer-  ventur . Qux cum ita le habeant, cumque nihil  optimo Prxfult antiquius , fan^iufque effe debeat,   ? uam ut adolefcentes fandlionbus , minimeque  iibdolis fententiis imbuantur ( nam quo Jemel ejt  imbuta recens , fervabit odorem Tejia diu ) in  publica commoda peccatum iri 'rcor , fi hujufmo-  di Opus minime Typis mandetur , Quare fi ita   Z * Emi-    Digitized by Googie      • ,   Sminenti* Tu® videbitur , publici jur» fieri pof-  fe cenfeo . l-)ab. ^Alib. Seminat ii Urbani XV Iil  Kal. Oaobr. MDCLLXXXXVll.   EMINENTUE TU.E , - ^   AddidiJP Obfequentijp, Ta/nuius  iionatus Gigli ,     yy/ff   ip   is Mariano Semmola. Semmola. Keywords: istituzioni di filosofia, l’istituzione della logica, l’istituzione della metafisica. Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Semmola” – The Swimming-Pool Library.

 

Grice e Semprini – filosofia italiana – Luigi Speranza (Bologna). Filosofo italiano. Bologna, Emilia-Romagna. S. progetta una lingua internazionale su base latina che chiama “neo-latino” e l'anno successivo ci prova anche LAVAGNINI (si veda) con l'Unilingue (o    Interlingue) pubblicato nel Corso pro Corrispondenza d'interlingue od Unilingue in sette sezioni a Roma    e ancora nel 1925 con MONARIO (si veda), dato alle stampe nel Corso de Monario prima e nell'Interlexico  Monario. Italiano-français. English-deutsch poi (1926). Giovanni Semprini. Semprini. Keywords: il deuteuro-esperanto di Grice. Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Semprini.” Semprini.

 

Grice e Senea: la ragione conversazionale della scuola di Caulonia – Roma – filosofia calabrese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Caulonia). Filosofo italiano. Caulonia, Reggio Calabria, Calabria. A Pythagorian cited by Giamblico.

 

Grice e Senocrate: la ragione conversazionale della scuola di Metaponto – Roma – filosofia calabrese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Metaponto). Filosofo italiano. Metaponto, Calabria. Pythagorean. Giamblico.

 

Grice e Senofante: la ragione conversazionale della scuola di Metaponto – Roma – filosofia calabrese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Metaponto). Filosofo italiano. Metaponto, Calabria. Pythagorean – Giamblico.