Grice e Rinaldini: la ragione conversazionale -- del
cimento del Lizio – filosofia marchese -- filosofia italiana -- Luigi Speranza (Ancona). Filosofo italiano. Ancona, Marche. Studia a
Bologna. A servizio di Urbano VIII, ottenne
da Barberini, nipote del papa, la supervisione delle fortezze di Ferrara, Bondeno
e Comacchio. Insegna a Pisa. Amico di GALILEI e BORELLI, il quale lo
soprannomina Simplicio per la sostanziale fedeltà al LIZIO. È in corrispondenza.
Uno dei soci fondatori del Cimento. Tuttavia ha numerose controversie con i
suoi amici e con Redi e Ruberti. Nonostante il conformismo, si oppone alla
teoria della virtù zoo-genetica delle piante, sostenuta dagl’altri accademici
del cimento, precedendo Malpighi con l'ipotesi che anche gl’insetti delle galle
nascessero d’uova deposte da individui della stessa specie. Insegna a Padova. Saggi: “Philosophia rationalis,
atque entità naturalis.” Un'altra delle sue glorie è la sua proposta di scala
termo-metrica utilizzando come riferimento fisso il congelamento e
l’ebollizione dell'acqua all'ordinaria pressione atmosferica. Prropone di
dividere l'intervallo in XII gradi. Altre saggi: “Opus algebricum” (Ancona, Salvioni);
“Opus mathematicum” (Bologna, Dozza); “Mathematica italiana”; “Geometra pro-motus”
(Padova, Frambotti); “Ars analytica mathematum” (Firenze, Cocchini); “Ars analytica
mathematum” (Padova, Frambotti); “De resolutione atque compositione mathematica,
Padova, Frambotti, Philosophia rationalis, naturalis, atque moralis opus in quo
praesertim physica universa ex accuratis naturalium effectuum observationibus
deducta et ubi rei natura patitur geometrice demonstrata exhibetur, Padova,
Frambotti, Ad artem quam ipse conscripsit mathematum analyticam para-lipomena”
(Padova, Frambotti); “Commercium epistolicum” (Padova, Frambotti). Redi
scienziato e poeta alla corte dei Medici, Lo sviluppo delle ricerche sulle
galle, Redi scienziato e poeta alla
corte dei Medici Pighetti, Il vuoto e la
quiete: scienza e mistica: Cornaro e Rinaldini (Milano: Angeli); Dizionario
biografico degli italiani, Roma, Treccani Istituto dell'Enciclopedia Italiana.
Museo Galileo di Firenze. crjuairKpifaf/jfrox, et quanta sit roam necefinat.
CII ani)iu/r>orrpro- dtni m Ut ut NATURALI
tr nrmenlir/anNJliu. SONI auccin nomine dd>et intelligi, quod auditu
percipitur ciim omne id fomnesse dicaturi noo umen 1'onus omnis cR vox sed
Uleunu uti modo qui animalis orc PROFERTVR. Sonus emm ex corporum jacrirque
perculEo-ne muhiriril efficitur} TONVS tamen ilJe dumtaxat qoiab animali
eftcitur non modo quocunauc> sed ons
prolatione vox nunc upaturi 6c iure quidem per suturalia dicitur instrumenta
formatus tum expiicacioois maions gratia tum etiam sonum excludendi CAVSA I qui
cUi forfan ore ab aminali
prolatus nono tamen per vocis
instrumenta fbmutus fit >
ItekaiSr Multa pottd fum ad vocem est brmandam inAru- uiuBe- mentanatur x; PULMONES videlicet guttur
dentes u W . lingua labra et cetera. Equibus LINGVA prarertimen qu cii
varia fui rexione» txKitioneque et ad palatum dencc t^ que conhmChone acrem ex
p^ote in os vitali fiicul- cueitae vsmucf atqi pulmoni
agitatione deducum nrietate mira franzit
percutit atque componit. Ita voce tn
tuodotatur ac tamas
vocum, vcrbonimq; varietates
e^rmai . Hinc mirabilis illa verboiunu» copia hinc magnus eloqueittiz
thcfaunK. Tocii diVox autem vatiam atqve multiplicem fafaitpar-
Bifioin ciiioneui elini pnmd dividatur in illam quf NIHIL SIGNIFICAT }nfcdulitz
ac ARTICVLATA sic homini propriz st exteris convenire non poflint. lu qurdem
philosophus T'uces inquit nrat nimiruinfi; na earum PASSIONVM qtu; SVNT IN
ANIMO per passiones incelli geo mcmis CONCEPTVS. Hxc. tutem vox quam homo
quatenus rationis particeps sibi vendicat propriam rc dicetur, qux mentis
CONCEPTVS poteA imnifena- rc £x his quidem intelliges quid mtcnltdifitiir.i- m$
imer sermonan sonum et vocem i naaifenno
quidem cA hominis vox
animalis sonus autem corporis. Agd nunc quanta sit vocum vtilitii
quancanecef Vnluu fitas paucis aperiamoj. Heraclitus eivsqve iorcs cq iorum
numero CRATILO putabant verbis nihil exprimendum sed horum loco digttts
geAi- bufque manuum ad mentis conceptus manifestandos vt
endumi non quod voces aliquo iiabcteni odio sed quoniam nihil Aabilc>nUuiqoc
firmum ARBITRABAMVR quin omma in continuo efie fluxu dicebant proinde- 9ue dum
vox profenur quod exprimendum crai>cran !uAe putabant. Non inficiandum fanc
quibusdam SIGNIS hominem Homine ad intimiores animi SENSVS ex promendos
indtgerC. alinumio cum nihil poiTit interius latens ac in mente regium Tmint
NOTIFICARI, mfiali cuius REI sensibivs opimlationc fi- animiqut ue przfidio. Hinc fiinum ejl
illud, quod prtttr fui agnitionem, quam m^rrrr sensibus, facit nos tentre in cognitionem ALTERIVS. Vt vox iAa»lJowo»praterfpe.r cicin quam imprimit in auditu tanquain lonus nos in alterius pma in humanz nanirx
cognitionem deducit. HuiufnKsdi proinde li.um dic debet vt, co per sensus cognuo dcocniamusm
cognitioitem rei etim qua SIGNIFICAT signuiv fiabci connexionem. Iu sit
VT SIGNIFICARE non fitaR quam aliquid aliud a se diflinCtm cognoscemi reptxTcmaiO. Quam ohrcir
jdco^noscentem fotciuiam cmrcprxfc, H^ai quara reptx- sentatiorji hgii».n TamcUj I\-.
r purr, cn cogitari. Wv'aVi‘n mienram ft VOX, Vx A H aiuH Ctreli Reiuliim Diprtttunit DuUtBic. tnleii
conceptnm tlteri d atque ngiuBcet vt funt oculi manus et id genus aUa tamen inter omnia Tcrbii princeps debetur
locus aim his qaio quid humana mens perceperit longe melnis atque commodious
quamc cemiignis eaprinu» declarari qocpoint Veees ad Voces ad
resnianirrflandaaomnind Becclfanarnon m mtnK Tunt cum ad id non mediocri tu
opportuna itgna repelcftarvd a
riantur; nemini tamen
infictandum idonea przler o inA tim ad hoc munus estc inArumenta, et
forfan etiam necedant jptilTima, cum longe quidem facilius atque com II roodms,
quaccunque concipimus ammoque gerimus per voces qudmperalia Agnanobisliceat
explicare. fi Kakt lotera in vonbus
momenti sti ad CIVILEM vium ducendam neminem praterti si non nihil ad- phirimBttcrtCTit non par lim oblidlam emiquem
libet et voca-qaeetMa. Ji fennone delumcrei itemque ad amicitiam societa-
cit.adci- temque exercendam conducere addocendum ad btkn vi intenogandum
jaddicendum ad urxcipienduni ad ttoi de finiul et ad petenda consilia conterre.
MuiIhI WiJabtiia denique vocis
potilTHinim humana qua hanlMa caterorum animantium voci multis nominibus ante-
vocu e6 ccliie videtur indoles atque NATVRA. Hoccnimmaditie. xinia, si
corpusculi moJcm exiguam respicias{h
vana admodum pro varietate singulorum h litauis in primis htcdrnique
fuir m teneritatis ac mollitudinis maxime enim
Hqgitur frangitur ac Ace- tur niht!que pluribus flexionibus prpeipue in
cantu commutatur nunc in longum trahitur continuato spiritu nune variatur
infiexo nunc conciso diiUnguitur modo falsis voabus mollitur modo entis atque
severis intenditur quandoque deorfum a furo-
ma vel Ultuj vel per gradus prteeps ruiti non rard
fiurfumahimo pariter attollitur. Nedum autem vtilitas verom etiam neccesitas
vocum cA explorata sine ipsis enim haud fieri potcA » n anmd ienla» atque
conceptus hominibus loco quidem ab semibus traCfuque temporis futuris manu Acnnjr
quod scribendo verba literisque
CONSIGNANDO ailcquimur iac id sine vocibus obtineri non potcAj quid cmm liceris
CONSIGNAREMVS antmraUont vocibus pgncatiocoKHtmat i Vletib. TT Veteres ilioa philosophames
Heraclitum Jl CRATILOk PITAGORA CROTONE CALABRIA omnes dcnwniia t mut no cyt
.t VI dicerent NOMINA fuifle REBVS i
natura im- n na te pofica et rem
vnaroquamque pro1'ui conditione for boi a M tuam luilic nomen vun et efficatiam
habens ad illam tia etireprimendam ainue
repryfenandaro vc sapientis ft irapofinmnus videretur mud nova rebus IMPONERE
nomina sed cuique natura tributum peculiare et prerium inquirere. Hermogenes
contra SIGNIFICANDI VIM omnem in vocibus hominum voluntati penitus reterebat
acceptam mhilm hoc tribuendum natur potans, cum
fonuito singulia rebus nominu quoquO lugula tuerim imposta. Vocet nfi
Voces non omnes vnms modi fum; propterea quod alique vtfufpirta GEMITVS Ac. qus
nimirum arti- vomIib ifon sum non ex homrnum IMPOSITIONE ariiom.
Si sf2tuue Sed fui NATVRA SIGNIFICANC. Arcicuiaesautctn que Ium» non
ucm SED EX HOMINVM IMPOSITIONE ac placii Oi quod AriAoicIci eleganter
exprcAti diccns nomen signifitut
steimditm fUettum y nwniam natura. MminM nidlam. x\i\n, CnmUoraiiotfl
SIGNIFICAT significa UtunoH iUinfinmcnumt stdstatndm fiatittmi In quo ducem
habuit PLATONE apod quem lo CRATILO hzc eadem exprcAa legimus. Ab his nec facr
Paginz dtflcntiunt in ijs
enim cA feriptum Dnu
om^atf>iii Rtfnrra4d^dosqu« placuerint nomina rebus imponeit. Et
certe si res quolibet ab ipsa natura suum obeinuififet nome nulIi dubium quin
omnes populiinationdqs omnes eodem non nncresiiias appcilare dcbuillcnt. Quod a
veritate quanrurr sit alienum cuicunuc cene perspc^um animaducncmi rem aliquam
duicr-fis nomirubus APVD DIVERSAS GENTES atque rutionec exprimieandem itidem
vocem vel in diversis linguarum generibus diversii penitus denotare i vel in
vna j quidem aliquid finalia veru NIHIL
SIGNIFICARE. Ineo em etiam IDIOMATE frequenter aqumo ex voces occurnint qus
abfque omm PROPORTIONIS fundamento diversa SIGNIFICAM; sic etiam voces
fynonitrx ncnipd fie SIGNIFICATIONIS ciusdeiu quam vis vocis subAantii
dil-fcr.'m. Tainctfi autem res ita fi: habeat non tnficiandum MulniOt tamen
multa quidem cAe nomirta determinatis rebus SIGNIFICANDI simpefiu non temere amue fortuito sed dati
opera et ex in Aituto quod arnnlle Platoni ttne-mori literisque traditum cAjidque sicvsurpauduin
mulca fcUictt nomina talem ac cantam cum rebus conucnienciaro ac proportionem
obtinere vc ad ciprimendas illas pre cztcris idonea line Neque hino aliquem
admiratio subeat inam esfi LIBERA VOLUNTAS libera cC-s stomina rebus poirme
imponi cognitis tamen rerum naturis et proprietatibus congruum ac idoneum nomen
l'cicc qui singulis imponere datum erit } Oc cenc hoc sapientis ac prudentii cA
munus isenia ciim rerum naturas probe
cognoueric confemanea consruentiaque nomina ad tllas denotandas prudenter
feliget etc profeCld nomen iAud lebemah
zpnd Hcbnros Deo Optimo Maximo congruit appnmc cum quod cAa fi; ipso et Derfuamem fuiam quod r qucnecefle
cpic necvnquam delinet et cetera. A tbns ac origo lotitii esse cuiufino Deus eA
significac. Nominis ad rem iAa proportio contingit vel per Noiuis ETYMOLOGIAM
in eo confiAcmem vtcum prius fuerit ad
rem nomen IMPOSITVM ad quid piam SIGNIFICANDVM fiini- ledeinde nomen ad rem
itidem fiivilem denotandam ad hibeatur quamuis eo tandem deueniendum vc nomen
citra quam libet ETYMOLOGIAM AD REM SIGNIFICANDUM vsurpetur. Ica quidem Logica
dicitur a Itigot Physica i fityfu “homo” ab “humo”, et id genus alu. Eli itidem aJiud vnde proportionis ratio
nempe nominum cum REBVS SIGNIFICANDIS
cognatio quadam quae penes foQum attenditur propterea quod tnultxltinc voces
humiles atqfue suaves ad res qualdam prxeipud SIGNIFICANDAS talis conditionis
idonea. Alta vera alperiores naturi func quaadrearcpr encandasinquibus alpehus maxime conveniences lunt ac
oppornuue. t^id SIGNIFICAT hYoeit,
cui, et 4fuidf SIGNIFICAT. Tria igitur
in praienda sum consideracu dignissima. Et quid sit vocis SIGNIFICATIO A: cui
ngo aaS fiti.1 1 et quid penpiam SIGNIFICETVR. can Vt ex ocdixri prund tnepte
admodum quidam Digi!ijccj !:v CjO( Nihil flBM>cc i- fiuScMit nisi, si SiSi»Tmt4i: jf ii|^1SIGNIFICA
n^aiKli^ ffi obcitiBa m:; ti prait ai(lAg|Acarefio (eir Ideoijircr
rproirrifniu non uciiQsipdcoAofcamu$> itdur
isio{>t>(!o;oiucartFrismamft^cu]us. Non inficiendam tamen i vsii venire po(Tc, ut re
ipsl protcren et Attdiwafeidem; cum po(ntquiJ)«anieA> (ib.CKcna/eiHi VDci.
Gttttioociudai dcducttur quod torfan ex cum animo Niptf et u^ueTnfiab in-
exciderat Nd: idctn de protcreno; oiiliuwmium j. jf» ad oinuihisf d)or» dum
enim hica hi loquiiuti «eirfu d4Curto:; niti- ac notimin habnc. hac prxtcritdj
nom rmiOU ruiTiHrntiririrni ffl(, inctuTdcni
rcinocitiam dedaci- i quadam
pro. Setinoirailmvocibutabiblai poteA
» quin &; noti- lkttv«’
ttamiho)aitclo]ucntis et rem crprcflani per 4
rriiiflitp volita ffioCTi^W IMPOSITA nec non lupponat
icuniquilqucderccogmca Icloqoi cx- vivi
dif .Aie%uiAea(a tealdIi eliquciu
rcspectanrcoi> iHTicntii
cognolcatjqao nonimm critd philosophan-ieA,
qui JteefiWi xubil igitur uuimui tium animos dubitatio subipde
rciignihcau pci vo-fc i»o(kiI DENOMINATIONEM i^defunipiain Igiuticarc qupar,
exquidem habft I vimqt J^i^rcndum obuocti vt
homi 9am iuiiTc deum aliquid
(tbi denoti- I illam proferat
vocem illud idem imeUiga? »* ;%e£^alem eilb DENOMINATIONEM rccdaderiuatani.
eandem per cari cum quali vir- )lcat in voce relatio- animo
gignendam. cem n
>>ito‘-c InfuJ quibufdam est
visum per vocci prinw incn T tis
CONCEPTVS secundo siiplar SIGNIFICANT ciimpotiils primo RES conceptas
SIGNIFICANT ex iAiininduitUi, 51 quod degatuer apud Anllocdem ARISTOTELE LIZIO
PLATONE expressum iegt-uppoaa- »1 t l inquit
1 jScri nm potffl t vt rct
ipsi frtenltt dtfputmui nominthu ytmirr fissis. Putalwt enitn aflumi
nomina ad RES ccmccpras DENOTANDAS quod comprobatum inde pariter inrclligcs)
qudd primus humani generis }»rciis animalibus nomina quidetn impgfuic»
nominibus qupfuis animantia cunela nun cupauit icxquu hicilc tnicUtgcs
>nominibiores ipios Agnihcart. In
hanc autem Imtcncbm adducori quoniam id sx>t
Ibo» af» pnrad SIGNIFICAT ad quod prirnb DENOTANDVM
itutionc liominum lini imp a Prnnd fune autem
J voces impolioe ad res
SIGNIFICANDAS has igitur priraii Jj* icmrmtono- Jiwfenir^lii^tr^» expU- e -r- X SIGNIFICAN.
oho.4iiilhJ £t oend uoctbus id prim^
SIGNIFICARI putandum iin 4 ctiiu$ NOTITIA iuiiiwncdt2ce»^ moqocno
sillxdcdu- Aluadd» steodum proptetta ia
eunt. Jdporr6funcresips«>hx promdepfiu) 6%ai» ctu*
r». physice cognitio,
SIGNIFICANTVR. w*„ nt concrcttone mate-
QiuU ade6venim ut etiam voecsantmiooeeeMv
Vm c aiiii riamininierfo>ni vox DENOTANTES dirc^c tesngnthcare
dicendsmtiotuonaafifai. Jt^propterca-tamumcioon- enim cognitiones concepcufuc
cognoscimus vocibus SIGNIFICANT qqptjiichgi Bipriiis causa mentem auutimur ad
ILLOS SIGNIFICANDO sicauc non fccus acre omoqfdi eaqtit hic enim ob vocis in
liquz res cognitu se habeant atque ad cocognitio apHpiBii j&cftAa quwdeipnis Conitioneha quatenus
rescognicacA perproprium Agnibeatur Imi bc^Mlitttuf^co nmtctde
uotormallequitur. nomen. dx««i{«
oiuff ^l^iscwfiv et iMbe^CT
picndumyVtvoxid (it> TatuetA autem vocibus res cognitis SIGNIFICAR
di-mM pfo nat coctionis atquin ceremus
tamen id nbnfvufurpandum in uafirctn uni Qgo tpQ ja rriCxcitarequc co i- et: comeionem ntiWaudicnttmmaU-
tisuoabuscoi Atyi gflCi" fi»IT€r. 0' iVc"’^«fa«icaoubos qip»t- in
wcBtt ilje^niinaiuili^SWcis prodii, quod
||liin' quod audietj
iK pnmo concepti
ct^mcioneiuc ferum vocibmn^tHcan- attingi. Careobrem i uens
vt iine huiulmo-
tc voaft) ir^uat(.nuau|
mirumconim loco Jubffieut Kadobic di
conceptu nequit alctri quidquam ea liqutdem est humani audicasiinc iUo
percipere. lumT intflJtgcmi conditio, vt nihil afleqtacuK^tulatio» • 'B*|karte autem loqumU praeter commemoiamm^Tl^ ^
koi coooqitwn alia indem NOTITIA,
/iueconecinus ,nuem i^indtci »du»miftrantibus comparetur. Quod
igitur in aho vlunrnumappclUfaOreqairirur. Nisi enim quilpUm proW
tcBucrir, quodem cepitaiiima, linjuu rofc qyencc id
ccrtddedaratc non poterit
picc mirum, vo
rkinaiS
^ehimloccfconceptuuin
rubror^antufi conceptos eaim
vt ob idvenjm, quacanquc (uit i^ib SIGNIFICANDE, iu^ tinuM
pommtufinmence QiMdadcoVerum. Ttfatu ad
loquendutn de re aliqua pnchabuiflenodeiam, ied oportet ut d^^liloq armilla rdc
qua fkfcruiocDgnofcacur. Ninfor fu est de deba . rius eA
animo haud Itoct nobi perctpese, ndt quibus dam CTii'd»Ubua, prafertiin vocibus (ucrit eapreflunr» l^unc icitur in m^iim
conceptus menets vocibus iV gmhcart dicuntur hoc sentu ca iunt VSVRPANDO, quz
de vocibus dtci solcnt, nCmpc qvid d
mcmiscoiv ccpius exprimant,
eorundcm qnc notufint, acli^na non ad cum modum, quo Hma remtn cHc dicuntur,
sed quaccnos conceptuum foco
Tubrogantur. Hinc auditi voce bene licet arguere cognitionem Ic^ucn
ecquiTpiimcarui forcnttd querem voci rqidigTtiAcario rc aliqua
u. jn. k... nem
Ignorans, certum aliqwod
vocabulum proferat fr^halxiiC
quod apud alio idctermiato e igiithcationis nc SIGNIFICATIONE, tnne
icnutit. Autem n)X non velutadH«afi50atidumapta>^dutronus quidrrn
profcnir ucauibusquibuldam contingit,
dum voces qualdam o^Wnunt, quibus nihil pbnd SIGNIFICANT, cilm mhi concipiam,
teli ARTICVLANS vo- mo, co MS
prononcient, quo mattr^iter tantum
voces pro gnol. Icrredicunn.
tuc At in audieote nullum iap^ptam, millamuc noti ri stine
quibus amdetj idque ceni de coOTicionis;c
i!ur i fluueor ad
rationem quand?m rcJpexit exquafccim {uadcrcnimncun quoniam
hac potitis mmiflerio
■iiuf^d dum quamUmi etyrroJogiam
anlam certum iiiipo vocis, IN
AVDIENTIS [H. P. Grice, RECIPIENT] meme gigni procrcaiique di; luJie «n 4f
ncndinomtnde fumplttiiionaJ raiione millam»
led non tgitur hscprzte quduaii
iQa, quippe, qnxvo> ^ uuut. ^ «...
i, L. j-.,.
T- .it- lt(cnuficaniiscrtwai»,Pcr' Hinc
etiam diuerlis concepubus, voces diversic vart^que
respomlemi itari delicet ut
eadem in re, 6 plures
inucmanciir rationes, secunduir
qaas A: plurei conceptus Ibrmari queant VOCES mdem plures extern, cum ijs proportionem habenies.
Nccpropre- rca fvnomniz reputanda i huius modi
enim ut tint
ne duin rem
eandem, Icd litcundum eaudem
rationem» eundcmqueconccpuim ftgnincarc
debent. AUcsefl præter cundum, quovl trequencer usii veni- oDcepnt re ToU t, ui
alius lu conceptivex quo Tumitur
vox, et iqriblu- alius, ad queinalTuinitur. Primusemm nominis
i»> iiiur araiiufjid qu potius ad itmiplam SIGNIFICANDAM luiJlc quidem
advertens. Numcnfuprfltnum profpicere, ac pronidc- xe, Dei proinde nomine dignum exiihinamc,
non^ quod hoc prorpicientiam>acprouidcntiam,lcd No*
men ipTum, cuius cil prorpiccre
ac piouidcrc SIGNIFICARE vellet. ¥( tem lUud etiam libenter adi)riam, quod »nt
voces conceptoum loco fubrogamur
ita pro eorum diUmdio- ne,
condhionequc voces distmguumuT. Ali*
igitur simplices, in complex que, primae inteHc- coiQ adeoaS hoc etiam vocis se
excenda gni&ario, uc nedum vox
polTit ie mentem redttcere, qua alioqum U qui audit aliquando cognouiile
ropponicuri etiam hadlmos prorfus incogniu iMmifi:uaie,acqi noci are polTic
Hatc tamennili rcdldduteme^eRntr facile
noi in ci
rorem deducent. Htccrte
It absoluid hacintcIlUan tur maxtmd fum i iTritait remota ciim luud heri poflit, ut AVDIENDO qtiifpiamincdligacuny igno
RARA SIGNIFICATIONE j u nat^t profiuncict altq^u, t sunt parw numero; jtdd senttrimmus
totius orationis l^iiicatumpere re non pot Aitdingularumvo- ’
cum hgniHcadonc ignorat d
oportet enim dc hac
voce d no tumpiahabuffic, St ita
dc rciiq4is, uc retn int igot exprclTaoi p integram orationem, M qu?tan n nullo modo tunc in
inAte fdideat, introlpedioncrci proposit yiei si
quidcm fiteUe conhoccnmctiftivcritirenullum habet coraroerciunu, flabit in LOQUENTE, et AUDIENTE simul ahquam cogni ciim fi prahJcric, quam tamen obiivio
delcuerit, non ruacio. titmcinrequiri, qu^-cuiufmodi fu, explicandum fufulKciat; fed-opotxc
atficiliarum vocum SIGNIFICATA
DypKtpcreft. Vtautemi uuniftfiis
ad iiumis^rfpjcita-s nomHc, utS'ocibus tudms vocum in memoriam is
lutMii cd. gredum hietf c videamur, non pigebit in memonam SIGNIFICATIO reccurrat, quod «ft
eorum in habitu noti ccpnMvI. Sed
q^ere, cognitionem, (fueconcc^in
mentis in non ‘
^ iimicuLic vltioMtuin/lr
ulniiiatudifiribuiiilie sonum
vocis tan — I Illi;; n
nim, hiercm{igaiiicatan
aumgit) illum on. mndnc-
ccdanmntam cx pane
loqucmis, qu2m aumcncis,
cuique paiaiii efl )
ik apenum i non
enim hcct quidquam aup voce SIGNIFICARE, nisi voce tn
ipiaoi nos tbqaoRcs,
et auduract iiidcm imclltgamusi quod ne miiu debet adrpirauoncm
ingerere, vorenim e> ip vnum, qua
subsiiilum c^ura i n igitur imeUedus cognoicuualkqttitund in quo Vito figit obtutum tiammbere.
icdpociiumco» 4ju%haiKtuco
carciJtovtamut Qlibivulc mnurum
maudiouisani- «dKwero
opoim. Iu parucrfxp equisptanj umcoRmtio
einmducrcj qoamobrcni perfectcli- VitJum. Mrxioc«tkHK dodrinaqucaicett05td(lircit>qu2RU7t- gntiicare. cA
«idem perh^dam rei
co'4nitiuBcinin;'C‘ ic uno
qmro iciuemi quoniam
tt/i pniubere notuiaiu-
rcrc:utdar^, quiddintiu4 quefrgindctrej
cAcctcla- iS«nut. oportet
dc fiwgulafu/n vocum
ftffudcati auodcA tajn grqutddtcaciuaiiiin cuiiUcntlnuiion ouiianL^
hacfaabiracpgno rc, non taiiicnneceflceit j ine (farr«diAiiiAcquc cn icci^
ranafVcqua- a Uja- idd^c ('tfn^tdarnmvocam/umiiicieBpcnitusiroo-
curfVOcancqnK-nprotvrat »qiuedarain> peiferfam
V9a*do rsc i imde
nec a&a , nec habitiulU
cogp^cic t nuita. ue cor;
nitioncra non pntheat ptoGsCld rem
ii pcrli> wmenexillts
vocibus apud cam£pndcandivmiol daamq(icnocitiatqaflcqiiatur; ille procu!du-
C^tmiantreipil voxnullam SIGNIFICAT adtviinolHmec
biopcrfcClc>diIUiidcquerem
ti^itacallc dicetur, urtloqttonitfk^atidiauisammiiu conuemaiK
0| Voccatamcttuon poliunt pcilediuifera audienti i luc prolati vo hucincci ligetubimiV.
quimlunottloqucnti, SIGNIFICARE jacque adedpr - AAsalis mcdli es.
ut opmor yqoidde
cognitionis bemio nouamrci
notinam cura aoJicna
res abundo pcrfn«dumpnrreqQi^per
rpcdaooai'ucnt»prati]3rcultnnumcpo :enc rem
au« fvi isip^
(tcanoneilyTcd Aad/ica adom i et
exercitium lign^ Nec
inconiubo |nmcul«m ajt(.Cbmi
raiAitocs» d^m vcchecn»
uc eun co£oorcar)'cdmtierinoapoin i^notx>
e^a hic
ell fermo: vel per
raodumcxcitan- qii
diexercitio. Rnamyoxqtnnhrem
prout concepu inlignihcat, tt >n Non fie impedimento ertt> in habitu
nodtia con> igitur
perti^lid^quaniipfa concepta tuent jii^n
i|. filUus hac cnimhabitif
vokadhdcpotefVattditmch .care poteticjquamobccm ut
voccj quod non concept- Bniiuuin in mX^tun coKiMifi:
endi|ebi tantam babim mustiigobSc noobcec|icanec perfectiuii
mr.va-peteepomdediscere) l^autero
fi^iiicaciore^di* rciniiuisi«led^cotKeptumt%niticareliccj4. v'u-
cetut ca«quxreuocat inCiciiiem«qaod aiias/iocum»
cctcnim luun c conceptui
j ijideniquc pru rnu. a tqoepmpcdbsin fuerat.
Dcrci'pondcnc}cuiuImudii^ituxiufum>casquu.^-j.: Hincf adliqaidem
iBceUiges^fktiusqQidpiafliene
cHeooercc, loquir qudraltdni
Bciretcdm iliudvechiaro^iprot' £t«rtc^voc«KC(Mcepcuttmfocolubro?amur>n i''«* ” fcae,vtlprC|
Telniemepn*clcrat$fiocautcfttiddat
liuiitmcJbgo* curhis mx pcifcclioms mcnturi
k- iiK0^ttx’rei./4iidiemit Bainvo
cognitioncith ing> . ponBere non
tkbeamsioco tiqmdem conccpiiisim
xaciqud ad Oaun loquimur» cui uunen nihil
lignifi-perf^Ic
rcpfxlbicamti fubfVttuta vox
impcirc Cic ti* caxeUctt
i ei oOTon^ia pc^pedb
tine, aeexdorau ai^abit (^ctmdraodum
lococonccpius rem p;r«
Sedhlc noniidulscquirp
Umf^upcibituidubium. KdcxcprxlcmajKiBTot itidem
subUuuta pcrtlclc li mpq£
otunufBvnnrepoAitj utaliquisuceodo uocil^ps
Sc gmticabic. Ncqtiemlrum»
namrocesomnem lii^ni- veltmponctidoyVd un|dmpro^iend6 iiias»qwA.
hcanfli vim hab^cdictimur.. quatenus loco
conevp- SIGNIFICASSEpoihint rcmperkclius
dgttiHca» quano^ xusun
fubfUtuamdr» 'quibus natotd
mamitliarc. icait u*
ip&mee ct^no&ax . ^
rcprxfemaxc conuenit d>*"i^S
cbnsqmdcmdiAicultxs mamca inen«x parte d parucc bancueriu temrum in opere
conHnnat. ortum ducem ex diverso
modo acraiendi pertedio-
Si quis rei conceptum immediate quidem altcnpol ratiT'^
lKmcoerfiriorBB/&e Bdmct{bca4laodint^O) quo fcconendcxetcarcis»cmraani
felutioricrct maio m f«||Voxxei%miic3t no6tiamprxbcrepqtefi{ec(taucera xems- ct^oremue notitiam
rei conceptx ct ua
Bliona mnnqngfuppctant j dc
adoftcndcndain fen- maoilmaii conceptus aDcqtu
non poflex quam iit e
nuamaifirmaiuem ik ad MmoiJbandim negan- idem conceptus. Hoc
nis autem de
uocc dicem im|tarncnc?»r>ediun SIGNIFICATIO vocis sed etiam QOXpcrlcCtiOfrm
qujm m LOQUENTE (H. P. GRICE, UTTERER)
notitiam indu per/edbo dpt^catioms
dqpc cti (iquiJem iu»a. ceie poliet.Vndemautem m loqucntc
non poHcc. XRJiomniBinorrmucreitigniiicatxBOtitiamvoKiJia» ■ £t ut ingmuc sive arihuc tantum
abc/liutlrcqucnccr cis* mifitifoe icm
ipbun percie %oihcaie
dicitur, penire usu soleat aocibosndura pcricciacnnomiam
B^rtita rcidefl lUafBtl^tO >quxmcogniuonOj ini udiencss ammuniiaduci quam m
loqmntelk. %ni/}c4Xioaeq»c'pot^^*ttendi>iicmpecIarias»acqne Qisod Plarodi l^le pcrfpc umi
ac expioraramac- 'ddhiHSiodiuTi ciBriuBjdiiluB^ufoefcs ognolctcur) cepimus cum
de Deo loqueos
diceie conlueuiilct* fcppnecas
iodexa conerpo^ dum
pcopriou quiddi** dt^ile
cliopeumi i^udlcCtu peicipcte cioqut
ucid impoHibilc. A.W.- u »1
d»tl$ RrntUin^ Dijftriatmet DUUBit^,
Skfr»U- 7d am«ni passim cMitingere nobis com namcA) iit> caTu»mcnucr(>tprotuIcr(t> uodfam
aJhaeai* 0a «i^fii|uisenim qui(lpiafn ocuIis vf
Drpct« atque adc6in > lert quid piam fj^nificaiunn (k; cilm concepms attcrv tue« Tttr« haud potcricemif
voQibuireinocicumal» didcocat cuius
loooivudIioininesh Qiuiipodtrcmio
Mt«acc6 teri pate^icere»
qui rem eandem
aiueocuida non ha-
fubAtiw (blctj quainiMrcm
fi duo lint » qniljabcanc boerit»ruxqucTifionisv
aqndcIaramnotkiamnoiu inzquaics conceptus > ijfdcrotamciivocibusutaj^r» iucrtt
coiUecutusi quoniam» ut
hoc pauos perfi/in-
coDdcn>qticremK>ncniadhibcaat) a^taliter SIGNIFICAT ftni»
DequiiUQiPCT sed res oocibosea primi
buht Vt cntm cadeui de
r« conceptus haberi
pofTunt fi|nirican Loqueos Non
eotansctiiddico» quasi taoi
dtuerCts adinue cmm
videndo claram aeque
findam ret notuian\,
ntri vam> Icmt
conceptus mcnco i sed
c»haitn allero, diuerial imungdpntbcndumaflcnfnminducK.
JUeigiturvi» iDflttutasfuiilcvocrsps
nmabilcmdtucrliutcnicon>
iusopituJationecoputionem
adipilcitui': alceraite» cepeuum*
Non negandum tamen
voces ccoKepnbtucI,
fiacionis»n-.cdijs vocibus fkdbem
prxMiojrci nottoam-» proportione rdpon^ere » m quo dariortf sic diflro acqniru Igitur qui
foquuor miniflecio vocum nequic chores quis 4o rcquspiaiuiIiM ^bucrit co ctianu
audienti tanipcdrdbmbotiriam ingerere I quoniam
chnutydifiinChust dc aperriu^rctoipram vocibuf
bic non eodem
utitur CDCnolccnds modo
Iciitca explicare ibieat
propriae visionis qmi
Ulc ruam sibi
notitiam coiopa Qua
autcinvtruas in humana
mmisconceptiboi rautiat iocfi» csdcmipntad ex xcrn et
sroc^traasiundicursut usietn- Sed hic
aliam veritatem qccadtare non licet nimi-
enhn cognitio verd vel/aUo repnrrentet
obieCtum: ita ingttjvt >}[nlxpe
contingere Ut vores pcrlrciiUs
rem au;licn> nxcogiuuo^mexprmicns rem
illam nl falso' tifignificenc»quamnou iiiloqoenci «ocitandolciii- /tgriilkat'
Ncqucmltumvoxenimtdt rmi •0^'j^i
cec m audiente cognliioncm
in labita conliuutam
clt qnontam concepsns
loco cadenp de re rtiblVuat-
fieniMt iquttenim reialicuiasc
Urani dinhiaamucnodtiai)i tut ita
vcrffigiiiMa^ptopuereaqDdtilocovericon-
quioinD filcrit adeptus» poOir. odumea dc It nibU cc^iunss Geptus;
rals6auteui^qtfDnumrd U'C>nceprisloco{ui> M (k
fa>.ilumdeipiaJoqucrta»atidic»
quaniuii indiimuma togauir*
qiKMi* vdutiiiuui»inquoeiurdcmtc;
notitia admoduniim* 'Vroz>inumcA
nequid vcrlus quidque firasfit Qpij
pertecta cfi»AioL'^rai txpexictur
utiquccogmtio> invoabaa»ufenamu>. £amporr6dcno«mnacioncm riacsraunucnr» fiiii'zquc
iint»^ mqutr^ notitiam»
quam in l'c
habeat» induci.
fign)ncactoncprobcMCi(or'/qu«
ciiincxhancmis Ji Hoc plausibikihncnuximd rationi
con entaneom butaus in exuinfc
quadam detximmatton; coa'N quoniam nedum
voci concedenda vis
ilia ingerendi ibt
hun modi qu vocibmclK»puuidum Pfoiivlclthounnesootlcnc xificntemuidemexcita Mipuliuin iQlubicu»
quacfi anipUu subccminiidt qua
rignirica aorieQrurpare »nu! pciic Clionc
mneat aefuperet stlam
qui IeK]uemts
laeausinu-ujOrcdpmuiiunela .itcdpcrlolasciRrin amrrnsmtrirroatur
cuiNcaiprafie^quarnouiiercxcv'
finsdcnotmnauOflfts ueruatem
auxl^i(atcm amic- tatttr nulli
dubtmu»cum pcrtedlior^ura fit
co^m* itrcc. Vtcomra*»
ri uo> nihil ItgniliCins ad aliquid no annno qimkm
auditmus ingefia qudm ca qux l|gniitcanduiii aUbnicrctur
rchdct mloqueme, Voces y itur
prterem c rf i tando Hax amcmdcnd
Mlmtiofico imcUuttuscogmtKK Oenoaii-
numtam» inaudiente pctltiibns»
^tiufqoc rcfn«a ne
dcrumiiur >. Ucperconnouuoocm
'ipsaramrcruin iMtto ex*
fi^niHcarc poliunt et cetera-
s^mlia pttdt iAam noiitiamnoncx
ri vocis» rigo^cMiooifue aj
lqaucruatc»lainuu'quccognicioms»cuio>iocovo. da*cmas
notiuamrci
aliasigno&nouiicvprocrcandamdedpo.
«tsTubrogamor»
dcmmlTiatioventatis» ac
fallTcaus CIUS ad
rei pratcoemtxvctetcra excittodain
haben . in vodbus er
vcM j fehaqoc coghiuone dscctur
dio Non enim hxclu, ruhcardivis adnm per fedilamrci dcTntnpu. Aii cu ni Dom iain gignendam
dcteunin .ell sed penitus inut et fane in audicmisanimotiutlljei signlfica
arco- incmeeogrfi loocm uaam oppolicum tamen
e«tet- g^tioncDouiicrgenicaAfcti
pri0mitaotrimcxciuti ms uocibus
alfirinac uaut eucma*I^usio tmemo
twxadhuc SIGNIFICATIO aiscifccliniiobu DuilhriSttn conceptui nonconniat Prion
ruedo vocalu talla OicmemaudtciMiscogniuoncm iaduxiJle dicetur
JocutroaUlUTUcncisnotmadc nomtnacur bccundo
Hic libenter iubi dam
aliquid notatu dignilhniums
modo non quoniam
iemu> vocibus cipreliusmcmii aempe si quempiam accidat, au ccrfeChis
sit rei con> coiKeprui, cmm veruni luppommus congrhir hinc ceptus» uti
uoeibos niiiuisper ptofeiTc uocca perfcdiabfiunih te$n^(cruli> cum quaicnusde iplu longdtaciliusilJa
prxeepu-uj of dirigtf. Ier ut aiunt» (altcm perfedierem significaiuniim ad uadumuriquxdeincnrt$concepcibus»quonnu*oco
e«r> couc»
eiuinfiJoquciisnuiiuiiicucooccptujo
habuc*,
iub(tuutziwu»ihuUtgcndikvo&mu$»(.vr4(/wjiny/tfr/u> Vnmftf»*
r^^f ffnprmctpiat et conclusiones Yniticrfalit dicuntur si juonijmcHmmat
tumbxqufdamYtti'- l«pj'r'ri(» mrffUttmmcidtHmti^edebent. In complexum
aucununmrrfaiccftrcsijuedam simjilcx inconipicio tcrmi-
Maltipl« i' niuerfaledicituT mcaufando, cUquci placiula
untuer-Vmueifi. Iklis rfj dtfiu, mmiam
ud plures, ac plures si extendit
effectus, iuxta muUilndinim quorum, prout nimirum u i..com. plMTifpaucior^qMefmS, eaufa
tna^it minufue dict
fdet Yniuerfdis. 1'niuerfaUlfmaommimtH caufa prima fleiom. Yt animalis natura tqua
inomnibus animals et Vntutrf bcMinii;
omniimi spcasdmucmturt boc
sdem dtcitur et:.:myniutrfait in prsdicandu, quoniam quod
in mtdtiseJUe le
id fig. omUisqmifm pradtcaTipottll. £jlautemm figmficando (pmependo seu
prædicando vniversali illud, in cumi simil. Logicus mcumbit X immeritd, cum
buiiu. Artificis omnis eo coUimet imittflria» vi inteOe^ius co. Vcu«c£»* gmtmm
dirigat, iure ihtudmem in tllam inducat I quod prafertim Yniversalism hic medii
traiimioHeconfe- ialm\Timquta ad pradicamentorum notatam sntellKlmtisre Utudini
fsmm opera conferentem tnedsmYtilii ijla y, umV. io^^fod mtuffaria efls
pradicamenta si quidem borum qumaueYnmerfalnm fme prædica & ilium funt
tndma- k« pr«. Tmoiti Meonm quemlibet af^misgeneTioui, mfpeaeiperdtfferetttias
Yfquead Yliima indiuidita dividatufi (p djcaaio. fnprutaUt^ oUrsbuta
ifsadnectaniur, ita Yt in eorb errainattone nihil frequentius Mam haec de
quibus loquim ut l>c q«t>
ymmrfaiuttYfwrpentMr.' Tum qniaadfmgsda infirumenta lcgka hac magno
pereconducst notitta et quidtmad iueilaii dtffMitiemts quemau Ynius cuutfqi res
definitio per genus et differentiam: deferiptio per proprium,Yei per
multae afwuuai safmsdfumpta
tradcndaffi Jl£ divismemmern poptcreaqsMin^entiaJabusdmfiwdsus^^^ ftntm
JfrrmiM I ataiJnlMii3 fiibirit
MmmacciJ mudiflTiSMwrvIlmilxo
y^irms, xnplinmus. M ima Otiakmt, mipiiiutmfiiim est definitio,
veldferntia, u ohniodoffiflimeidefnbitbodimm-
ffrmdut ifiettiamad olt4o
VrMtpuatauunYtilitati ob quaerat
opera pretium hanc (r.a^i^toii/m
m/iiiHerrj uetfait t^^amiiufouda t
qmmiamYtdapradicamentitdifceptatioadintelleaionmdirigendamcondiKit, qitstenus ante bw,
yitit ociimfeTmnomns smgnnafi
spectei, differentiafqne conjlstuit, Yt fuhindHong melius, atque facilius in
du, i*T*^ V peretpertipc bac
contemplaiio,quatenus nuais tamen
ab^rabie omnia ad
hac qusnqt t^sredigit,
imdle&umdocen^,qMulfitgenHs,qntdfpecies et Cn ut uleriti suas
extreere poGit operatmet m id
supg^ttdm proteli,
&adtsunent9n. Carlo Renaldini. Carlo Rinaldini. Rinaldini. Keywords:
cimento, cimentare, provando e riprovando, del Cimento, filosofia naturale,
filosofia razionale, Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Rinaldini” – The
Swimming-Pool Library.
No comments:
Post a Comment