GRICE ITALO A-Z L LO

 Grice e Lodovici: la ragione conversazionale e l’implicatura conversazionale della virtù – verso la meta – la meta è l’origine – la scuola di Messina -- filosofia siciliana – filosofia italiana -- Luigi Speranza (Messina). Filosofo siciliano.Filosofo italiano. Messina, Sicilia. Grice: “I like Emanuele Samek Lodovici – very Italian – his metamorfosi della gnosi is good!” -- samek lodovici -- one of the two. Il suo pensiero d'impronta metafisica si oppone al materialismo e al riduzionismo. Esperto della filosofia di Plotino, Sant'Agostino e Marx, si occupa dello gnosticismo che a suo parere si trova ripresentato in diverse filosofie e ideologie dell'età moderna e contemporanea. Figlio del bibliotecario e bibliografo Sergio Samek Lodovici, nativo di Carrara, che lo chiamò come suo fratello maggiore, noto medico e politico. Rimase in Sicilia per breve tempo per poi vivere sempre a Milano. Scampò a soli cinque anni alla tragedia di Albenga, quando dopo il naufragio di un'imbarcazione carica di bambini era stato inserito nel gruppo delle piccole salme, ma il tempestivo intervento di un medico lo salvò. Di formazione e cultura cattoliche, studia a Milano dove si laurea con «Filosofia classica e spiritualità cristiana nel Commento di Sant'Agostino al Vangelo di San Giovanni». Insegna aTorino. Pubblicò due monografie, una su Agostino (con il contributo del C.N.R.), e l'altra sulla gnosi moderna, che gli valsero la cattedra di Filosofia a Trieste.  In una lettera Noce si riferiva così. Nella prima delle sue due opere fondamentali, Dio e mondo, inizia considerando la grave accusa rivolta da Heidegger alla metafisica, ovvero di non aver compreso che cos'è l'«essere» e di aver reificato Dio, di averlo cioè reso una «cosa». Questa critica può essere legittima ma non nei riguardi della metafisica neoplatonica nella forma in cui è stata mediata da Agostino. Individua il fulcro di tale metafisica nella dottrina della «partecipazione» delle idee col mondo, in forza della quale il rapporto di Dio col mondo è una relazione sostanziale e non oggettualità.  In Metamorfosi della gnosi, delinea una fenomenologia della cultura come influenzata da una mentalità inconsciamente gnostica. Tale mentalità ha assunto in sé le tesi dello gnosticismo antico, ovvero la sostanziale negatività del mondo, la possibilità di redenzione dalla oscurità del mondo attraverso un sapere salvifico (gnosi) e la possibilità di un redenzione del mondo realizzata, senza bisogno della grazia divina, dalla sola azione dell'uomo tramite la politica e/o la scienza.  Così nel pensiero gnostico la finitezza e la creaturalità vengono disprezzate e rifiutate, con l'ambizione di creare l'Uomo Nuovo e la Gerusalemme terrena. Insomma, sintesi del pensiero gnostico è quella formulazione che trova il proprio culmine nel «rifiuto di non poter essere Dio»; in tal modo nella visione gnostica non è più Dio, ma l'uomo gnostico a identificarsi con l'infinito, sgravato com'è da qualsiasi limite.  Da ciò appaiono evidenti gli obiettivi polemici e critici di ogni metamorfosi dello gnosticismo rappresentato nelle forme del riduzionismo antireligioso, del prometeismo marxista, della filosofia radical-relativista diffusa attraverso i media, della corruzione della memoria storica attuata anche attraverso la corruzione del linguaggio ed infine nella strategia della distruzione della famiglia, che è stata potentemente colpita in particolare con la rivoluzione sessuale e con alcuni tipi di femminismo.  Per quanto riguarda la sua pars construens, Safferma che proprio a partire dalla post-marxistica crisi del pensiero secolarista gnostico si deve delineare la necessità di ritornare alla tradizione metafisica, da lui indicata sulla linea di Platone, Plotino e soprattutto Agostino.  In sintonia con l'ermeneutica contemporanea, e pur evitandone le derive nichilistiche, riconosce la struttura storicamente condizionante del linguaggio nei confronti dell'esistenza e della conoscenza, secondo una sua favorita formula per cui «chi non ha le parole non ha le cose», e d'altra parte il filosofo riconosce anche la funzione inversa del linguaggio per cui, oltre che elemento condizionante, esso è anche il mezzo con cui l'uomo storico può trascendere i vincoli della storia e del linguaggio stesso (i baconiani «idola fori» e «idola theatri») ed esprimere le verità eterne. Rievoca la valenza dell'autocoscienza della ragione e delle sue vastissime potenzialità, sia in bene che in male, e a partire da queste, ne ricorda i limiti, i fallimenti storici e le costitutive incapacità che emergono specialmente nel momento in cui essa viene elevata ad una illuministica idolatria, concretizzandosi nella moderna vita di massa che  «ha affermato la libertà politica da ogni autorità spirituale, finendo per favorire il potere dell’uomo sull’uomo; ha affermato la libertà dell’amore dalla morale per vanificarlo nel sesso; ha affermato di lottare contro ogni religione in quanto superstizione, solo per prepararne una più esiziale, quella della scienza e del successo.»  Piuttosto, una ragione accorta deve, restando autonoma, interagire con la religione, per corroborarla e giustificarla razionalmente o per cercarvi le risposte prime ed ultime.  Tipica poi del suo pensiero  è la «cultura del ricordo», intesa come cultura non di una memoria archeologica bensì di una memoria che guardando ai fallimenti del passato possa liberare il presente dalle menzogne ideologiche e dai progetti utopistici che, ripetendosi nella storia, hanno generato i totalitarismi del XX secolo, e che oggi producono la dittatura del relativismo e del nichilismo. Così la memoria assume una funzione spirituale nel senso che  «mi rende migliore di quello che sono».  La riflessione è dunque nel complesso di carattere etico-sapienzale, consapevole che in ogni agire umano si esplica la ricerca della felicità, una ricerca che, per essere efficace e compiuta, deve però essere immune da qualsiasi utopismo onirico: è alla luce di questa precisazione che può affermare che «non vi è nessuna felicità senza virtù, in altre parole non vi è nessuna felicità senza quell'unica attività che è in grado di rendere l'uomo pienamente umano», perciò «non si può pretendere che l'acquisto della felicità non passi attraverso lo sforzo, la lotta, e in ultima analisi la sofferenza», ed è in tal modo che trovano un senso il limite umano e la sofferenza. Non sfugge al filosofo la coscienza della precarietà della felicità umana, però questa «ben lungi dallo spingerci alla tristezza per l'insaziabilità dell'uomo, va tuttavia vistaottimisticamente, come l'indizio che è un'altra la felicità conforme al livello spirituale degli esseri umani», perché «ultima hominis felicitas non est in hac vita. Saggi: “ Plotino nel In Johannis Evangelium di Agostino, in  Contributi dell'Istituto di filosofia, Vita e Pensiero, La Lettera ai Galati” in Marcione e Tertulliano, in «Aevum», Milano, Agostino, in  Questioni di storiografia filosofica, La Scuola, Brescia); Sul processo di Gesù e su Gesù e gli zeloti, Vita e Pensiero, Marxismo o Cristianesimo, Ares, Sesso, matrimonio e concupiscenza in, Etica sessuale (Milano); Tra cosmologia e metafisica. Note sul concetto di cosmo, in “Il demoniaco nella musica, Giappichelli,  La felicità e la crisi della cultura radicale ed illuministica, in  La crisi della coscienza politica e il pensiero personalista, Libreria Gregoniana, “Dio e mondo: relazione, causa e spazio” (EStudium); “Metamorfosi della gnosi” Ares,  Dominio dell'istante, dominio della morte. Alla ricerca di uno schema gnostico, in «Archivio di Filosofia», Istituto di studi filosofici, Roma, “La gnosi e la genesi delle forme, in «Rivista di Biologia», Il gusto del sapere, Universitas); “L'arte di non disperare. Il gusto del sapere  Estratti di L'arte di non disperare  M.  Picker, Il mio professore di filosofia, Studi Cattolici, Alabiso, La critica dell'attacco macro-strutturale al cristianesimo, Catania. Giacomo L., Profili. L., Studi Cattolici, Sciffo, Le maschere della gnosi, «Avvenire», Barbiellini Amidei, Il filosofo che insegna l'arte della speranza., in «Corriere della Sera», filosofo che insegna arte_della_co shtml G. Feyles, La battaglia di Samek, in «Tempi», tempi la-battaglia-di-samek Fumagalli, L. e Noce: Gnosi e secolarizzazione, Santa Croce, Roma //sergiofumagalli/files/ tesi.pdf  Taddeo, Verità e diritto, Trento G. Segre, una vita per la Verità, «la Bussola Quotidiana» /la nuova bussola quotidiana.com/it/archivio Storico Articolo-emanuele-samek- lodoviciuna vita-per-la-verit- A. Galli, Il ritorno della gnosi, in «Avvenire», Anna, L'origine e la meta. Ares, Milano.  Gnosticismo Cattolicesimo, Noce, Voegelin, Mathieu   su Santi, beati e testimoni, santiebeati.  Il gusto del sapere Universitas, Documentazione interdisciplinare di scienza e fede, Gnosi moderna e secolarizzazione nell'analisi” Fumagalli, Pontificia Università della Santa Croce, Roma, “la gnosi come vero avversario della verità di Restelli, sito "Cultura Cattolica. Emanuele Samek Lodovici. Lodivici. Keywords. la virtù, l’amore sessuuale, il sessuale – la sessualita, il maschile, il machio, il sesso maschile, il vir, virile, virilita. Refs.: Luigi Speranza, “ Grice e Lodovici” – The Swimming-Pool Library.

 

Grice e Lodovici: la ragione conversazionale e l’implicatura conversazionale -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma) The author of a fascinating essay on philosophical psychology. Figlio di Emanuele Samek Ludovici. Giacomo Samek Lodovici. Lodovici.

 

Grice e Lombardi: la ragione conversazionale e l’implicatura conversazionale – filosofia campanese – filosofia napoletana -- scuola la filosofia italiana – Luigi Speranza (Napoli). Filosofo italiano. Grice: “I like Lombardi; he took seriously my idea of Philosophy’s Longitudinal Uniity, and like Passmore or Warnock, engaged iin a study of the ‘last hundred years of Italian philosophy. This shows that his interests on Kant, etc., are Italian-based, mainly!” Il padre e avvocato e docente di diritto e procedura penale a Napoli, già allievo prediletto di Bovio, deputato prima e dopo il fascismo, autore di scritti vari di sociologia. La madre Rosa Pignatari fu nipote di  Ciccotti, nella cui casa era cresciuta. Tradusse alcuni degli scritti di Marx nelle Opere edite dal Ciccotti e la Storia del movimento operaio di Edouard Dolleans.  Laureato e libero docente in filosofia lavora in filosofia. Pubblica “Il mondo degli uomini” (Firenze, Le Monnier) Insegna a Roma. Presidente della Società Filosofica Italiana e (sin dalla fondazione) della Società filosofica romana, diresse il "Centro di Ricerca per le Scienze Morali e Sociali" presso l'Istituto di filosofia della Roma. Direttore della rivista De Homine cui si è affiancato il Bollettino Bibliografico per le Scienze morali e sociali. Membro dell’Accademia nazionale dei Lincei. Gli e conferito il premio nazionale "Croce" per la filosofia.  Saggi: “L'esperienza e l'uomo.”“Fondamenti di una filosofia umanistica” (Firenze: Sansoni); “Il mondo morale;”“Feuerbach” (Firenze: Nuova Italia); “Feuerbach e Marx: “Kierkegaard” (Firenze: La Nuova Italia); “La libertà del volere” (Milano: Bocca); La filosofia critica, Roma: Tumminelli; “Il problema kantiano, “Commento alla Critica della ragion pura” Kant vivo (Firenze: Sansoni); Nascita del mondo modern (Firenze: Sansoni); Concetto e problemi di Storia della filosofia” (Asti: Arethusa); “Le origini della filosofia” (Asti: Arethusa); “Libertà” (Asti, Arethusa); “Dopo lo Storicismo” (Firenze: Sansoni); “Ricostruzione filosofica” (Asti: Arethusa); “La filosofia italiana” Asti: Arethusa, Il piano del nostro sapere, Asti: Arethusa); “La posizione dell'uomo nell'universo, Firenze: Sansoni); “Problemi della libertà, Firenze: Sansoni,  Filosofia e civiltà” (Firenze: Sansoni, Saggi Manoscritti inediti Scritti vari di filosofia, Scritti politici Filosofia e Società, Firenze: Sansoni, Filosofia e Società Firenze: Sansoni, Il senso della storia” (Firenze: Sansoni); Aforismi inattuali sull'arte” (Firenze: Sansoni); Galilei: un ante-signano”(Firenze: Sansoni, scritti per l'università, Firenze: Sansoni, “Continuità e Rottura, Firenze: Sansoni, Una svolta di civiltà, n.d.: ERI, Gaetano Calabrò, Torino: Filosofia, Atti del Congresso internazionale di Filosofia, Milano: Castellani et C Editori, Il materialismo storico Atti del Congresso internazionale di Filosofia; Roma: Fratelli Bocca, Il problema della filosofia oggi Varie Taccuini di viaggio Dodici canzoni napoletane, su versi di Salvatore Di Giacomo, Firenze: Forlivesi, Torino: Edizioni di Filosofia, Treccani L'Enciclopedia italiana. Un contributo significativo per la costruzione della filosofia italiana contemporanea, Lincei, in Biblioteca di Filosofi, Sapienza Roma. Franco Lombardi. Lombardi. Keywords: la filosofia italiana, Galilei.  Refs.: Luigi Speranza, “Grice e Lombardi” – The Swimming-Pool Library.

 

Grice e Longino: la ragione conversazionale e il filosofo della regina -- Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. An adviser to Queen Zenobia. Oddly, when Zenobia is defeated by the Romans, she is taken off to Rome, whereas her adviser is executed.

 

Grice e Longino: la ragione conversazionale e il diritto romano -- Roma – filosofia italiana – Luigi Speranza (Roma). Filosofo italiano. A legal scholar and theorist. Uno degl’uccisori di GIULIO (si veda) Cesare. Gaio Cassio Longino. Longino

 

Grice e Longano: la ragione conversazionale e l’implicatura conversazionale dell’uomo naturale – filosofia molisese -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Ripalimosani). Filosofo italiano. Ripalimosani, Campobasso, Molise. Grice: “Longano took ‘naturalness’ so seriously that he would apply it to anything: ‘man’ (‘uomo naturale’) and morals (‘morale naturale’).” “I like Longano; he is a systematic logician, as I’m not – therefore he thinks that to study semantics, which logic is, starts with studying signs – as I did in my seminars on Peirce – so Longano is the one I was referring when I mentioned what ‘people were at when they display an interest in natural versus conventional signs; he also has interesting things to say about my favourite parts of speech, syncategoremata!””Allievo di  ZURLO, si trasfere a Campobasso e quindi a Napoli dove divenne allievo di GENOVESI. Fa parte della massoneria ed è considerato un importante esponente dell'illuminismo, fu sostenitore dello stretto rapporto tra anima e corpo e di una visione dell'uomo nella sua interezza. Propugna la rinascita dell'Italia, proponendo un piano di riforme e il superamento del feudalesimo. Altri saggi: “Piano di un corpo di filosofia morale; ossia, Estratto d'un corso di Etica, di economia e di politica” (Napoli,“Dell'Uomo Natural Napoli, “Saggio sul commercio” (Napoli, presso Vincenzo Flauto, Raccolta di Saggi economici per gli abitanti delle due Sicilie, Napoli,  presso Sangiacomo e Campo, “Dell'uomo e della sua morale natura -- Esame fisico, e morale dell'uomo, Napoli, Morelli, Dell'uomo, e sua morale natural, Della morale naturale, Napoli, M. Morelli, Dell'uomo Religioso e cristiano,  Dell'uomo religioso, Napoli, Morelli, “Logica” Viaggio per lo contado di Molise ovvero descrizione fisica, economica e politica del medesimo, Napoli, Viaggio per la Capitanata, Napoli, Sangiacomo, Il Purgatorio ragionato, Lepore, postfazione di Martelli, Campobasso, Palladino, Philosophiae rationalis elementa; De arte logica, Napoli; De metaphysica, Napoli, Orsino; De Jure humanae, Napoli, Biblioteca provinciale di Foggia; L'anno di Genovesi, su biblioteca provincial foggia. Gaetano, su webcache .googleusercontent.com A. Rao, L'amaro della feudalità: la devoluzione di Arnone e la questione feudale a Napoli, Guida, Rizzo, La civiltà del Purgatorio: riformismo e anti-clericalismo nella provincia molisana,  S. Borgna,  su delpt.unina, Dizionario biografico degli italiani, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. I I BIBLIOTECA NAZ~   Vlttorlo Emanuele III   i  \.A  NAPOLI  t V' PHILOSOPHIAE RATIONALI*?   ELEMENTA   A V f T. N DE ARTE £OGIC4  r i u ^ u A   Pe rerum ideis, et signi 'f, Jej% erroribus et ycritate   NEAp0Ll s   fcE CLARIS DIALE C TIGiE  SCRIPTORIBUS. AD GANTORIUM.  I 1 V v  % r   Philosophia, Josephe pr^claridiime, in quam  uno Dialectica studio ingredimur, rerun divinarum, kumanarumque sapientiam con-  ticet » Hinc Dialectica inchoat, qutf sapientia  perficit . At vir acerrimi ingenii, divine me-  mori e, et per quam longa meditatione, ac le-  ctione contritus Antonius Genuensis meus ami-  cus, et magister, multa in sua arte logica >  pluraque in aliis desiderans, neminem plane,  qui jure appellari Dialecticus posset, dicebat .  Habebat itaque vir magnus comprehensam ani-   * f. 4   m  quem si imitari non possfimifs, at qualif esse  debeat, poterimus fortasse dicere i “   Ars disserendi licet a ratione proficiscatur j  proindeque quolibet in homine ingenita ; verum,-  tamen a Graecis primo elaborata, atque ab usdem et monumentis, et literis est cepta man-  dari . Testes enim sunt, j arieter plurimos philosophos illustres, etiam *pene innumerabiles  oratores, uti Lysias, Isocrates, Hyperides,  JEschines, Lycurgus, Pericles, DemOslheoes,  aliique plures . Quibus si artem disserendi de-  mas, omnem eorum vim, atque loquendi ce -  piam prorsus evertes. Equidem si hac arte Pericles ( mitto eet«-  fos ) fuisset orbatus', quo pacto tanta cum de-  lectatione aculeos, reliquisset in animis eorum,  i . a a qui-O qi/ibns esset auditus i Quis putet suhtUitateni  ingenii L. Bruto defuisse, qui ex oraculo A-  pollinis tam acute conjecerit, qui summam  prudentiam simulatione stu/titi.c texerit, quique  Civitatem perpetuo dominatu llt er at am fAagi-  stratibus annuis, legibus, ju liciisque devinxe-  rit ? Quis denique putet Appium Cvium, Cato-  nem majorem, Cn. Servilium, Tib. Gracchum,  t-. Cott..m, P. Scxvolam, L. Crassum, C.  Antonium, Hortensium, C. Cxsarem, Cicero-  nem, aliosque disertissimos Itali x oratores nul-  la Qialecticx Arte fuisse imbutos ? Verum huc  In loco non quxrimus, qui fuerint clari Did-  fectici, sed quanti pretii eorum scripta ; tempus est igiiur, ai id quod instituimus, ac-  ie edere. Dialectica a Grxcis exorta } ut superius j  bnte Christum an. 4 66., Zenoni ex urbe P,lea  in hucahia postea Velia Parmenidis Auditori  tribuitur, At Zenonis Logica, quid aliud,  hi si ars nixandi, cavilldndique, ex qua Elea-  tici Sophistx profanarunt, quorum intolerabi-  lem arrogantiam Socrates Atheniensis prxstan -  tissi no vir ingenio j atque morum probitate it - -  lustris abhorrens, irohica subtilitate eorum iru  st i tuta refellere solebat .   Eleaticam scholam Leucippus Abderita Ze-  lionis discipu'us ante Christum an. 452. sum-  thopere illustravit . Etenim is fuit atomorum  sententix auctor, cujus doctrinam primus in-  stauravit Democritus etiant Abderita, ante Chri-   s 3 stuni stum 420. ac postremo Epicurus Atheniensis,  a quo initium schola Epicurea ante Chr . 300.  an. accxpit .,,   At Socrates, qui cum floreret ante Chr. 41S.  >»• owi«/ genere virtutis r hac tamen fuit luit-  de clarissimus, quod omnium primus homines fe-  lices. reddere studuit . Ille enim non de rerum  natura, atque astrorum motu, iit superiores  philosophi, sed de animo, de perturbationibus,  de bonis et malis, deyue humana vita, aC mo-  ribus sdpienter disputavit . Quantum vero ad  ijusdem Dialecticam y tota versabatur in eo t  quod principio omnia vocabula definita vellet,  deinde quibusdam minutis interrogatiunculis pro-  positiones per necessariam consecutionem ita  acute teperet, donec adprxceps inconsideratos  adversarios perduceret. Hujus tanti viri domus t  ciinctx Greci.e quasi ludus cum esset, atque  officina dicendi, minime mirum, si ejus ex  uberrimis sermonibus extiterint tot, thntique  doctissimi viri .   Sed,, inquies, qui isti tandem fuerint ? Hoc  in nomine, inquam, non sunt habendi, nisi ii  qui maxima cum citra Dialecticam coluerunt,  quorum illustriores fuerunt Plato, ei qito Aca-  demici, Euclides, ex quo Megarenses ptoma-  narunt . Itemque Anihistenes Cynicorum p arens %  atque Aristippus sbct.t Cyren.torum Conditor .  Hisce veluti ouatuor familiis universd veterum  Dialecticorum multitudo conclusu, ad hxc usque  tempora est 'ptopagata . Quare distincte me pro-   kejm iessisse deliror,, si eorundem Xripta Logici  'perpendam *   Plato ante Chr. 39 ^- an ‘ Codrit ex parte p!U  iris, et Solone ex parte .matris editus, in sua  adolescentia exercitationibus gymnasticis, pictu -  ¥  pro morum philosophia Dialecticam praecipuum  m medum f eluit • Hinc ejus auditorei, ut ex Laertio discimus dicti sUAt,et Megarenses Ut  Dialectici Quantum ad ejusdem disserendi  artem, tota erat iA quadam inductionum, ac  conclusionum serie, eX qua disputandi pressa,  ratione Eubolides illius distipuius muti a so-  phismatum genera invertit, adhibuitqhe .. At  Diodorus, qui dicitkr . Crbhus, hujus schoU  alumnus sumtno nitore conjectus est, quoniam  Stilponis argutias refellere ignoravit i Megareu i  urguendi modus in Europi barbarie renovatus  inter NOmirta/ium, et Singularium, atque in u  ter Thomistarum et Scotistarum scholas diutii -  sime regnavit .. j   Altet ' Sacratis discipulus fuit Aristippus ]  qui ante Chr. 406. an, floruit i Hic, r* l/r^/  Cyrenarum Socratis fama fercitUs, Athenas  Venit, ut eum audiret, Aristippus fuit Secta  CyrenuicX auctor 4 At tjus sequaces j eque Phy-  sicam ac Dialecticam n egi exedunt . Non miretis  l et tur ) si ‘tohr.em ititer et voluptatem nbllum  discrimen (funerent. Quin imo interiorem dumi-  taxat voluptatis, uut doloris Sensum putabant  ven es^f judicium, quia sentiatur . Verum pb-  testne quisquam dicere, inter eUm, qhi doleat t  et inter eum qui in 'voluptate sit, nihil inter-   esse . Aut ita, qui sentiat f non apertissime  msamai. 1 ix..J   Postremiis Socratis disciphlus fuit Anthiste- '  • n * s -Atheniensis, Cynicorum secta; Jnstituior i  Paucissima hic de arte disserendi scripsit, ut  ex Laertio, in ejus vita » _ Dos iit in gymnasio,  Otqtie Diogenem Sinopeuhl, quem Cynicum co-  gnominant, ' habuit auditorem . En, Josepht  doctissime, Pelui i surculos Dia/ecticie piante,  quam Zerin seruit Soctates y fj usque discipuli  excoluerunt . Dicendum medo est f quales ei  quatito? fructus unhsquisque eorum produxerit i  iLx Platonis auditoribus, ceteris presiitere  Aristoteles Schole Peripatetice institutor et  princeps, atque Xenocrates Magister Xenonis  Cittici, aili Stoicorum est parens i   Aristoteles Stagirites N icomachi Filius, ma-  gnique Alexandri preceptor, floruit ante Chn  an. 350. Hic enim adeo prestavit, ut excepto  Platone, parem noti invenias . Quis enim illo  gravior in loqtiendo, in sententiis argui ior } iri  docendo copiosiot * in edisserendo subtilior, a’c  tandem in inveniendo, disponendoque admirabi-  lior ? Referti sunt ejus libri et omnigena rerum  cognitioni, et verbis illustribus i Senex impie -  tatis crimine a sacerdotibus accusatus, aufugit t  ln Isyceeo eidem successit Theophrastus il/iai  auditor, quo mortuo pene siluit licet in ets  docuerint Eicon, Aristo, Critolaus, Demetrius -  Phalereus ) et Strato cognomento physicus 4  Quod spectat ad Aristotelis Dialecticam, in  qua fuit pnestantissimus y ejus libri sunt de rct-  tione disserendi multi, et multum probati 4  Etenim veteres scriptores artis hujus usque a  principe illo, atque inventore Zenone repetitos  unum in locum conduxit, et naminatim cujus -  que prscepta magna conquisita tura perspiouS   00 *    te>   Conscripsit, et enodata diligentissime exposuit i  Scis enim nihil esse simul et inventum, et  perfectum . Stagirites itaque omnium primus  attulit hanc artem omnium artium maximam,  - et quasi lucem ad ea, quit- confusa, jejuna, et  exilia cntum ante annos scripta erant .   Ad Platonis scholdrti refertur quoque Zeno  Cittieus ante Chr. 300. an. qui fuit Xenocratis  Chalcedonii discipulus . Trigesimo sum xtatii  anno Athenais ivit, ht iiras illos nosceret,  'quorum opeta lectitarat . Principio Craten deinde Stilponefn i Xenocratem, atque Diodo-  rum Crontim audivit . In Stoa scholam ape*  ruit, habuit que nonnullos discipulos, quos mo-  rum honestate plus, quam scientiis informabat i  Etenint multa de justitia, de fortitudine, de  temperantia, de amicitia, deque hujusmodi ahis  Stoici graviter, et enucleate scripserunt. Quan-  tum autem ad artem disserendi, quam ab  Oratoria arte sej ungerent, nihil in eo gene-  te, quod ad disputandum valet, praetermis-  sum est. Quaque Dialectici nunc tradunt, et  docent, nomie ab illis philosophis instuta suhtj  ' kt inventa ?   At, inquies, pr teter dinumeratos iisdem fere  iempbrihus floruerunt etiam Parmenides, Xe-  nocrates Ciren.ei, Stilpo Megarensis, ac deni-  que Epicurus tantx scholte conditor, qui si  Dialectici non sunt habendi, nescio hoc nometi  cui tribui possit . Sed quid insipientius, quarti  isti omnes i Parmenides enim, et Xenocrates   iritrtt H   increpabant eorum arrogantiam, quasi irafi,  Hui cum sciri nihil possit, audeant se scire  dicere . Uipsum dicendum de Cyrenxis qdi  hegant esse quid quam, qtlod percipi possit ex-  trinsecus, sed ea se sola percipere, qti.e tactil  intimo sentiant . Nihil de Stilpone. Quam  fnu'ta ille cofitra sensus, 'quam multa contra  omnia, qu.e in consuetudine probantur ? Nihil-  que de Epicuro, 1 eujus tt>ta Dialectiea in sen-  sibus erat . It e mq ile ex Dialectica tollit defi-  nitiones : nihil de diitisione ddcet : non quomo-  do efficiatur concludaturqile ratio, tradit : non  qua via captiosa solvantur, ambigua distinguari -  tar, oftetidit. Tu quidem, inquis, loiurrt  Epicurum e philosophorum choro sustulisti .  Ita sane, flatu qtiomodo philosophiis, qui disse-  rendi artem nullam habuit ? qui in physicis tam  plumbeus, qui Solem bipedalem facit, qui de  atomis tot puerilia fingit ', qiii tandem regulam  veri, et falsi in sensibus ponit ? Nonne hxc  discere liidus esset ? Verum ab hoc tam credii-  lo, qui numquam setlsus mentiri putat, disci-  damus.   Insuper pressifis affis, et inquis, quod Arce  silas, ChrysippuS, Pyrrho, et Carneades sum-  mi Dialectici fuerint, qtioniam Arcesilas fuit  medix Academix parens, Chrysippus fitlcire  putabatur porticuih Stoicorum, Pyrrho scepil -  eorum' sectam, et Carneades novam Academiam  eonJidit .   Primum Arcesilas Pilanx natus in JEolide-   *ntc!    ante Chr. 290. floruit ; Cratique in Academia  successit . Juxta Laertium Arcesilus omnium -  primus utramque in partem disserere aggressus  est . Quod esi omnino falsum ex ipso Laertio,  qui in ejusdem vita etiam scripsit : Primui  Orationis modos, quos Plato tradiderat, novit,  'effecitque per interrogationem ct resportsionem  contentiosius Id ipsum asserit Cic. libro de   • Oratore tertio: Arce silis primum., qui Polemonem audierat, ex variis Platonis libris, et  sermonibus Socratis, hoc maxime arripuit f  nihil esse certi quod aut sensibus, aut animo  percipi possit : quem fuerunt eximio qubdar/i  Usum lepore dicendi, aspernatum esse omne  animi, sensusque judicium ; primumque insti-  tuisse, tlon quid ipse sentiret, ostendere ; sed  centra id quod quisque se sentire dixisset, disputare . Ai darius libro de finibus secundo :  Socrates percontando, atque interrogando elicere  solebat eorum opinibnes, quibuscum disserebat j  iit ad ea, qu.c hi respo id ssent, si quid vi le-  tetur, diceret . Qui mos cum a posterioribus  non esset retentus, Arcesilus euiti revocavit,  tt instituit • Hoc ipsum in questionibus Aca-  demicis novam appellant, qux milii vetus videtur; siquidem Platonem ex illa veteri nume -  • j. ramus, cujus in libris nihil affirmatur, ei iri   utramque partem multa disseruntur, de omni-  bus queritur, nihil certi dicitur . Hac de cau-  . sa sicut i Tib. Gracchum populi Poma ni per-   ' . turbatorem, ita Arcesi/am Reip. philosophorum   • „ e  fversorem appellavit : Habendus ergo Dialecticus,  pt quidem summus, qui negat quicquam sciri y  neque comprehendi posse, ne illud ipsum quod  fi. ocrates, st nihil scire ? Sed si nihil sciri ;  ni hi /que comprehendi possit, quo pacto rationis  artificia convellere posse, dicebat ? Insuper not-  iis innotescit probabilitatem maximam vim habere in artibus . Artes autem sine»scientiis esse  non posse . Qua cum fint, pateretur fortasse  hoc "Raffael Urbinus aut Michael- An gelus, aut  Titianus nihil se scire, cum in eorum operibus  esset tanta solerjia ? Vide quxso, quos, et  quantos laqueos sibi Scepticf texuerunt .   Quantum ad Chrysippum Cilicum professione  Stoicum, et Zenonis Auditorem, qui ante Chr.  £ 30 . an. vixit, scis illum fuisse virum et  vafrum, et ingeniosum . Scis etiam eundem  scriptitasse plusquam septigentos libros, quorum  pars maxima in Dialecticis versabatur . Sed  intellege, ouid Scioppius in Elementis philoso-  phia sioictp moralis : neque tamen, ait, defen-  dere, ac negare velim fuisse Stoicorum non  paucos, qui specie ingenui illecti >, inanibus ar-  gutiis Ipdibria quadam excitando severissima,  et gravissima ortionis in contemptum adduxe-  rint ; quorum princeps jure dici possit Chry-  sippus, qui cum esset magna ingenii vi p ra-  dit us, mireque ad quidvis excogitandum celer  et acutus, nihil aque solebat labofare, quam  ut non reliquarum tantum' sectarum inventori-  bqs contradiceret, sed a Magistris etiam su/q   Zeno»    % e none, et Cieant e pleri sque in rebuS dissideret,,  1'uitne summus Dialecticus, teste eodem Sciop-  pio, qui persep.e scripsit eadem, saepius sibi  contraria, ac repugnautia ?   Sequitur Pyrrho Peloponesiacus, qui primo '  picturam exercuit, atque artate Alexandri Ma-  gni, quem suis in bellis comitatus est, floruit.  Pyrrho Anaxagarxr auditor, illa ipsa Sentiit,  qur Arcesilas, proindeque nihil decerni > neque  quidquam comprehendi posse dicebat . At de  Pyrrhoniis ita A. Gellius lib. %l. Cum h.ec  autem consimiliter tam Pyrrhanii dicant, quam  Academici, dtjjtrre tamen inter sese, et propter  alia qu.edam, et vel maxime propter ea existimati  sunt, quod Academici quidem ipsui/t illud nihil  posse comprehendi comprehendunt ; et nihil posse s  discerni, quasi discernunt : Pyrnhoaiii ne ii qui-  dem ullo pacto videri verum dicunt, quod aihil  esse verum videtur . Sextus autem Empyricuf  Pyrrhonios inter, et Academicos aliud discri- '  pien invenit, scilicet : Arcesi/as amnem judicii  suspensionem habuit bonam, atque solam adji-  piationem uti semper malam putavit. Sed Pyr-  rho, ej usque auditares adfirmationem non esse  secundum naturam, verum secundum id quod  apparet, disputabant . Qui i multa ? Inter mor-  tem, et vitam Pyrrho nullum discsrimcn agno-  vit, quod Epictetus, licet hanc sectam dilige-  ret, damnabat .   Sequitur po (tremo loco Carneades illustris  philosophus Grecus, qui habetur teri i a- Acas/t- pii* parens, et floruit ante Ckr. 160. an. ve-  gum qui Academi,e auctor ? nonne scis Carnea -  liem fuisse veteris instaut atorem, vel venuq  assertorem ? Hinc f icero hero de nat . Deor.  primo : la philosophia, ratio contra omnia dis-  serendi, nullamque rem aperte judicandi, pro-  fecta a Socrate, repetita ah Arcesila, confir-  mata a Carneade usque ad nostram viguit xta-  tem. Hic enim disputans, omnibus veris false;  quicdam adjuncta esse tanta similitudine, ut in  iis nulla insit judicandi, ac assentiendt nota «  At, inquies, eum maximum fuisse Dialecticum, quoniam de eo sic CICERONE (si veda) scripsit • Carneadis  yis incredibilis illa dicendi, et varietas argu-  mentorum perquam esset optanda nobis : qui  pullam in illis suis disputationibus rem defen-  dit, quam non probarit, nullam oppugnavit,  quam non everterit • Ulterius dices ? Nonne,  ipse Cicero eum extimuit, cum it; libro de legibus primo ait : perturbatricem autem harum  omnium Academiam hanc ab Arcesila, et Car-  neade recentem exoremus, ut sileat . Nam si  invaserit in hxc, que satis scite nobis instru-  cta, et composita videntur, nimias edet ruinas .  Quam quidem ego placare cupio, submovere  tton audeo . Ex quibus tandem optime concludis ^  Carneadem summum fuisse Dialecticum •   Sit sane Carneades Dialecticus, et quident  nummus . Dic mihi, vir prestantissime, cum  Logici finis sit veritatem cujusque generis in -  pdtiqare, estne Dialecticus f qui eam tollit, tf   ejusdemque est eversor ? nonne in Senatu Rol\  mano maxima populi frequentia cum is pro  justitia, et in justitiam Jisputasset, eam radici-  tus evulserit i Ulterius qui de omnibus dubitat t  dubiamne quoque reddit sui ipsius assertionem ?  Similiter } qui universa ut falsa habet, nonne  eidem est quoque falsum, quod ipse asserit l  Hinc profecto intelliges Ciceronem timuisse  Carneadem, non ut potentem Logicum, sed ut  iniqu.e mentis hominem, quem sapienter placa-  tum malebat, quam submotum ; amicum potius  quam hostem implacabilem, inexpiabi/emque  optabat . Quid tnirum ? Diis manibus ne noceant)  fortasse nos ip i quotidie non litamur 1   Satis multa de veterrimis Dialecticae Scripto-  ribus . qui eam /em vel invenerunt, vel auxe-  runt^ vel perpoliverunt ad Cx-aris usque aetatem.  Secundo autem ecclesi.e s.ecu/o, Alexandriae, ad  quam veluti meYcutum bonarum artium cum  literati omnes confluerent, invaluit quadam phi-  losophandi ratio, quae ecclectica, dicebatur . Ejus  erat ex singulis philosophorum scholis tum temporis florentibus qux-dam exprcepere, aliaque  mutare . Qu.e phihj^Qpnsndi ratio adeq placuit  sanctissimis, ct doctissimis ecclesia.' Patribus,  Ut 'statim per universum Christianorum orbem  propagata fuerit. Huic accessit, quod novatores  quinti suculi Aristoteleis, ac Stoicis praesidiis  abutentes no tros Doctores adgrediebantur, qui  ut adversantium argumentationibus occurrerent,  fadem deputandi arte etiam, imbuebantur. Quamobrem "Dialectica iTla ex Stoica, atque  Peripatetica conflabatur, qute usque ad sxculum  duodecimum in occidente fuit tradita, maxime  quia S. Augustinus eam discipulis suis com-  mendasse dicitur .   Verum labente duodecimo saeculo, scholastici t  sive christiani occidentales Aristotelis libros  • ab Arabibus versos, atque ab iisdem interpretatos accepere . Sed pernimio rixandi ardore  ducti, Dialecticam, ac Metaphysicam per se  obscuras, atque involutas novis subtilitatibus,  novisque contortissimis qucstiunculis ac laqueis  ideo foedarunt, ut nihil supra • Etenim cum  linguie Grxc  saltem praecipuos, minime expendit ? Qui ver  sabulorum, et propositionum naturam non ex-  ponit ? lllene Dialecticus, qui veritates cujus-  fue generis non videt, et principia, ex quibus  oriuntur, /10« ostendit ? lllene denique Dialecticus, 71« /k*Ai 7 4/f rerum definitionibus, ac  divisionibus, nihilque de errorum caussis, >0-  rumque emendatione, t/oeer .   Petrus Ramus ex pauperrimis editus paren-  tibus anno 1516., quamvis hebes,, ac   /cr/zf stupidus, quamvis sero, ef duram servi-  tutem in Navarrte collegio serviret ; verumtamen  Cleantis instar oleo, ef lucerna mafkpuum di-  sciplinarum lumen sibi comparavit . Quin imo  tanto sciendi desiderio exarsit, ut solo labore,  et diligentia in id Hierarum splendoris perve-  nerit, ut trigesimo sue etatis anno adversus  Aristotelem scripserit, atque sequentem thesin  sustinere ausus sit : Quaecumque ab Aristotele  dicta fuissent, esse commentitia. Rei novi-  tate attoniti, atque temeritate judices percussi  irrito conatu per diem integrum fuit Magistra-  tus . Ita barbari barbare vocabant ejusmodi  scholastica exercitia . Sic Freigius in vita Pe-  tri Rami . Scripsit Ramus istitutiones Logicas r  qu  ali ia. plures .   Lockiuf suam Logicam e fi Jit.  ouatuor libris comprehensam, in quorum primo  pro aris, et focis disputavit universas rerum  ideas repetendas esse partim a sensibus exterio-  ribus, partim a mentis reflexione . Quamobrem  hac in re Aristotelis opinionem instauravit, et  Cartesianorum Doctrinam sustulit . In secundo  libro agit, quo pacto ide.e ipsae acquiruntur .  Tractat in tertio de vocibus, earumque proprie-  tatibus . Quartus denique in cognitionibus hu-  manis in genere, Ac sigillat im in veritatibus y  qux tam ex ratione y quam ex historia eruun-  tur, versatur .   Sed qu* viri docti in eo damnant, sunt 1.  repetitio earumdem rerum, et quod maxime  mirum, nullius momenti: 2. res involutas,  vel non extricat, vel male enodat, g. irrito  conatu autesivit materiam esse cogitantem . His  dictis, nunc reliquorum Dialecticorum, si pla-  cet, States, et gradus prosequamur .   Quod in Anglia Lokius, idipsum fecerunt  in Gallia Manotte ; in Germania Christianus  ThomasiuSy Andreas Rudigerus, et Christianus  V/olfius ; in Italia denique Antonius Genuensis t  A/oysius Verneus Lusitanus, atque Ab. Ange-  lonus.De quibus singillatim, et ne nimius sim,Stricte dicam .   fc 4 Ma-    t \  Mari oli e m rebus phy sitis diutissime versa-  tus, etiam logicam edidit duas in partes tri-  butam, quarum aiteru quasdam propositione *  per se claras, ceu principia continet . Alter m  vero modos, ex quibus veritates cujusque gene-  ris 'ab iisdem principiis deduci possunt. Hinc  qute arguendi ratio, et quo pacto errores, er  sophismata internoscenda sunt, notat, Summo-  pere hic auctor commendandus ob claritatem  suarum cogitationum, ob rerum ordinem, at-  que ob exemplorum delectum . Verum, quia  artem Criticam tam necessariam ne quidem  tetigit : nihil de veritate probabili egit : omni-  genus errorum caussas non vidit : sequitur Ma~  riotti Logicam mancam esse’, et imperfectam .   Christianus Thomasius Hahe natus anno 1 727.  in Introductione ad philosophiam Aulicam nie-  vis, atque erroribus, quibus Dialectici supe-  riores Logicam infuscarunt, detersit . Verum  tanta Eruditionis moles viris doctis est omnino  inutilis, tyrones opprimit. Hoc in' numero ha*  bendus quoque Audreas Eudigerus.   Denique Christianus Wofius maximi nominis  vir accuratissime vocabula definivit, atque acu-  tissime veritates cujusque generis detexit, de-  monstravitque . Inquis ergo, hanc unam esse  Logicam perfectam ? Minime, inquam, nam le-  ctores rerum minutissimarum atque inutilium  perpetua demonstratione laborant . Insuper exem-  plorum copia eosdem fatigat, i. perfectam cri-  ticam    t' picam M* tradidit i Denique hctienom tine  ulla delectatione homines negligunt.  Sequitur Gt nuens is ai omnia sumi  na natus, qui a magistris parum institutus,  naturam habuit admirabilem * Omnia magna  erant in eo, sed corporis actio singularis. Manus enim, humeri, latera, oc«/i, status proceritas, gratia, incessus, omnisque motus cum ver-  bis 4, sententiisque consentiens, erant hujusmodi, ut statuo nihil fieri potuisse perfectius. .  Unus, ut scis, Josepkus Ciri Ilus omnium elo-  quentium jurisperitissimus, • « jurisperitorum  emnium eloquentissimus cum eo in Cathedra-  poterat decertare . Illius viri domus cuncte Ita U  lia, quasi ludus quidam patuit, atque officina  docendi . Magnus philosophus, et perfectus magister inter parietes aluit illam gloriam, quam  nemo quidem est postea consequutus • Hujus  viri egregii interitus, non modo prasentem li-  teratorum Civium, bonorumque penuriam attu-  lit, sed etiam et auctoritatis, et prudentia  triste nobis desiderium reliquit • Verum id,  quod propositum erat, prosequamur .   Quinque in libros tribuit ejus Dialectice  Institutiones tertio editas anno 1 7-66., quarum  finis cum sU humane rationis perf ectio, act  eam comparandam gradatim accedere curavit,  proindeque libro primo mentem emendare tot,  tantisque erroribus tum animi, tum corporis  foedissime inquinatam, studuit • Illam reddidit   y rerum omnium inventricem in secundo . Hin *  idearum origo, et genera. Hinc sensuum usus>  efue humana,  ARTIS LOG I C M   f UMENTA INTRODUCTIO y f, . ( 'trf I • ••rt' *1 •  -I • v • Logic 9 Rorumque progressibus «De Logica Docente De mentis humana actibus. Quibus partibus constat homo. Homo est animal rationis compos Q Uisqu* scit hominem esse rationis cofri» potem, per quam consequentia cernit,  pene universas rerum causas cognoscit . Insu-  per plurima inter se componens, atque rebus  prresentibus annectens futuras, non modo to-  tius vitae cursum facile videt, sed etiam cor-  porum coelestium ordinem intelligit . Prsete-  rea hac divina rationis vi, nonne innumera-  biles scientias, artes, atque infinita instru-  mentorum, et machinarum genera invenit ?  Quid plura ? Huic uni tribuenda sunt societa-  tis primordia, hominum juta, atque officia *  Denique ratio ipsa est nostra morum norma,  quam si sequamur ducem, non aberrabimus»  Spiritus a corpore, in quo discriminatur •  Qu* cum sint, quisque intelligit naturairf  mentis humame toto coelo ab illa corporis  differre . Etenim corporis est divisibilitas, co-   A 3 lor De mentis actibus   lor, figura, inertia, partium resolutio. Denique neque movit, neque movetur, nisi ab  alio corpore impellatur . Nulla itaque vis in  eo, nulla comprehensio, nullaque judicandi,  ratiocinandi, reminiscenaique vis inhopret .  Verum hrec, atque alia ejusdem generis injiint  in homine . Tribuenda sunt igitur ejus men-  ti, cujus .natura quicquid extensum, divisibi-  le, figuratum, atque corporeum respuere de-  bet. Ex quibus perspicue constat ex corpore,  atque anima hominem constare. Mens sensuum exteriorum ope ideis imbuitur,  Ex dictis liquido patet corpus esse in ho-  mine unam ex partibus praecipuis. Hinc etiam  patet non posse universas mentis humanae vi.  res comprehendi, multoque minus explicari,  nisi prius quae in ipso- corpore obveniunt, in-  telligantur . Etenim a natura ita comparati  sumus, quod sicuti corporum ictus nostros  sensus veluti explicant, ita sensus externi,  mentis vires ceu creant atque exsuscitant .   Ex quo sequitur nullam posse dari ia mente  actionem, nisi a sensibus exterioribus ea com-  moveatur, et sensus ipsi delitescerent, si in  iisdem nulla corporum heret percussio . A sen-  sibus igitur exterioribus exordiendum esse  ducp •  tum salina,  quae ad nares ducuntur, ac 'nervos olfactorios  afficiunt, ex quo in cerebro odoris, vel faetoris  sensatio excitatur. Maximae utilitatis est hic sen-  sus gustui . Animalibus autem suffiicit ad ci-  bos distinguendos, proindeque in illis est ex  quisitior, nam iisdem deficit alius judicandi  modus .   16. Quid gustus, ejusque fabricatio •  ([ustus situs est in parte exteriori lingux,‘   qux    tt £> vel in  basi . Tactus in lingua exercetur, sed alio  sensu . Nam partes oleosae ; atque salinx ci-  borum cum liquoribus salivalibus mixtae, et  resolutae linguae papillas quodam rriodo affi-  ciunt * Ex quo oritur saporum perceptio,  qux in variis hominibus, atque animalibus  vari» est, pro papillarum dispositione . Hinc  tantae in saporibus vatietates, qux xtatis, se-  xus, consuetudinis, morbi, atque tempera-  menti retionem sequuntur* Hinc denique tan-  ta hujus sensus inconstantia» Quid Tactus. Tactus denique est unus sensus in universa  corporis superficie diffusus, licet in extremis  digitorum, atque pedum sit vividior . Sensa-  tio oritur ex corporum impressionibus, qux  in nostro corpore fiunt . Impressiones vero,  nervorum . ope in cerebro transferuntur. Hinc  eorporum multitudo, durities, frigus, calor,  gravitas, asperitas.   Sensus cur non perfectiores .   if. Verum multi exquirunt, £iir sensus tara  pauci, et tani imperfecti * Utraque exquisi-  Eorumque progressibus,  tio inepta . Primum si sensus essent etiam  jniUe, fortasse mentis operationes essent plu-  res, quam modo sunt? minime quidem . Quin  imo pro universis mentis actibus explicandis,  sufficit unus sensus . Quid si deinde perfectio-  res ? Dicam, quod eadem ratione, qua in ho-  minibus augerentur voluptates, augerentur  quoque molesti*. Ha?c de sensibus exterioribu*, . De t ensibus interiobus,   19, Numerantur sensus interiores .  OEnsus interiores, ut superius, sunt«e-  V 3 moria, vis %emreramenti y \is affectuum,  etttentio, ac sensus moralis . De omnibus, quam  breviter ad tyronum captum. t.   02. Q uiJ cerebrum, et cerebellum . • • :  10. Universa cerebri massa, duas in partes  praecipuas ab anatomi* peritis dispescitur,  quarum altera cerebrum, altera Vero cere-  bellum appellatur . Cerebri substantia natu,  jra mollis, atque pene infinitis cellulis re-,  pletur, in quibus modo nobis .prorsus inco-  gnito, non solum imprimuntur, verum etiam  diutissime retinentur bbjectorum exteriorum  idex, sive simulacra, sive species, cum eorumdem relationibus etiam abstractis, et per-  quam longo ordine implicatis . Mihi sufficit vel-  le, statimque idex bovis, canis, domus, urbis  teproducuntur, eaque distinte tissime quasi in-   tua.  & I>' mentis actibus que eomposita distinguuntur . Primi generi»  »unt illa quatuor omnibus nota : videlicet cku-  lericum, sanguineum, melancolicum, ac fleg-  snuticum . Ad secundum genus referuntur ea,  qus ex iisdem componuntur, ut sunt choxt-  T ico sanguineum, cholerico melancolicum, et eho-  -lerico JLeg muticum. Sanguineo-melancolicum, etc.  Rari homines dantur, qui ab uno dumtaxat  temperamento dominantur . In pniversis tem-  peramentum mixtum reperitur . joc   AUi temperamentorum effectus,, ir _  Hominum temperamenta si quis consideret,  profecto iptelliget rationem, cur alii sunt pae-  ne stupidi ac bardi, alii vero ingeniosi: Cur  alii pro rebus metaphysicis, atque abstractis  sunt facti, alii pro enucleanda solummodo  verborum vi . Alii videntur pene nati phi-  losophi, alii oratores, aliique pqetx . Nonne  -temperamentorum vis amnium artium, et  teieutiarum ; utiune omnium virtutum, ac vi-  siorum velu|i officina sit -habenda ? £x hac de,-  nique homines inertes, mendaces, flagitiosi t  «c sacrilegi oriuntur .   06. Animi quid passiones.   Accedunt te.tio loco passiones, sive affe-  fctus, sive perturbationes; qux non sunt, nisi  quedam animi, atque corporis .commotiones  ab objectis exterioribus in nobis ope -sensuum  excitato . Harum .omnium sedes in cqrde  collocatur, qupd nervorum intercostalx pro-  pagatione cerebro adhaeret, Hac de causa ce-  t    Eor umque protrusimus . \j   februm, et cor amice i ater se conspirant .  Etenim pro ut ideae boni, vel mali in cere-  bro ceu pinguntur, et sunt viviJ* } sic cordis  vibrationes vel retardantur, vel adcelerantur. En ratio, quare modo animus cordis  motibus, modoque cor animi commotionibus  inservit .   2 7* Prxcipua passionum divisio .   Multiplex est passionum partitio . Praecipuae  vero sunt amor, odium, timor, spes, ambitio,  avaritia, etc. qua? cujusque vis sit, et quid  in nostris judiciis hac induunt, suo loco dice-  mus. Si quis vero amplissimam tractationem  desideret, legat opus, inscriptum : Homo na~  tur.i/is a me tertio editus«   28. Quid Attentio.   Quid meditatio •   Quarta mentis operatio est meditatio, quS  quoddam vinculum ac nexum inter ideas po-  nimus . In meditatione profunda sensuum exer-  citatio relaxatur » Parum differt homo per-  quam longa meditatione contritus ab eo, qui   sen- Rorumque progressibus • *S   sensibus caret . Hujusmodi fuit Nicolaus ar-  canus pnestantissimus Mathematicus, as  Antonius Genuensis recentissimoj-um philoso-  phorum facile princeps, ac denique N artus  Lama rerum physicarum, ac mathematicarum  peritissimus quibuscum familiariter viri. Quid obstructio, rationisque compositio. Sed mens non modo percipit, reagit, re-  cordatur, ac diutina meditatione conteritur,  sed ideas etiam sua natura conjuctas, concipit  divisas . Et e contrario, qux reapse sunt  divisae, ut conjunctus percipit. Harum a tera  vocatur mentis abstractio, altera vero rationis compositio dicitur. Ad primum actum  idex justitir, prudenti )iodo easdem iterum com-  ponens veritates invenit, easque in infinitum  auget . Qui rationis compositione magis polient*  Sed est obtusi, atque hebetis ingenii ideas  sejungere, easdemque, recte componere ? mi-  nime quidem . Imo 'est dumtaxat virorum   acris ingenii, naturas vi; atque arte prxstan- tis-  T X 9   tilius Regulus, est aequalitatis, sive convenien-  tix judicium. At si dicam. Italia modo flaret,  ut in Augusti t itate, continetur hoc in judi-  cio inaequalitatis narratio . Nam falsum est,  quod nunc Italia floret   s . Eoruniaue progressibus, Quid ratiocinatio. Quid si mens duas inter se ideas comparans,  non distinguit, num hae inter se conveniant,  vel disconveniant ? Tum illas cum tertia idea  comparat jquacunt convenire,vel disconvenire  inteliigit . En octava mentis operatio, quae ra-  tiocinatio nuucupatur . ex gr. Ignoro num so-  lis materia sit necne ignea . Dico . Quicquid  urit, est ignis • Verum radii sons urunt . Er-  go solis materia est ignea . Insuper : Quicquid  est ponderosum, est corpus . At lapides sunt pon-  derosi . Lapides igitur sunt corpora 1 Duplex ratiocinandi vis,   Ex dictis facile intelligitur duo ratiocinii  genera dari . Aliud dicitur adfirmans, aliud  vero negans. Ratiocinatio vocatur affirmans,  dummodo ideae conveniunt cum teitia, cum  qua comparantur . Alias dicitur negans . 1 li-  mi generis est hoc : Corpus in partes dividi »  fur, Sed piant £ suas in paries resolvuntur .  Flaatte igitur sunt corpora . Secundi gereris  est illud: quicquid cogitat, judicat, raioci na-  tur, quoque vult, et recordatur, non est corporeum . Mens autem humana ‘ percipit, judicat,  ratiocinatur, et recordatur . Mens igitur huma-  na non est natura corporea .  Quid ratiociniotum senes •   Quid si una idea non sufficiat pro enu-  cleando nostro ratiocinio ? Tunc accipiantur  duae, vel tres, vel quatuor aliae ideae, et fiat  quxdant ratiocinationum series . ex. gr. estne   spi-    «t De mentis actibus,   spiritus humanus immortalis ? Hunc in modum  ratiocinor. Spiritus cogitat . QuicquiJ cogitat  est natura simplex . Quod ejusmodi est, mutationi non est obnoxium . Quod autem non  mutatur, non destruitur * Spiritus igitur est  immortalis . Quid methodus Postrema mentis operatio consistit in quodam rerum ordine ac via ' quem ipsa sequi-  tur tum in veritatum investigatione, tum que  in earumdem explicatione ; qui modus metho-  dus appellatur . Pr .edictorum actuum reductio. Hujusmodi sunt universi mentis huma-  nae actus, qui licet facillime reduci possent  *d simplicem perceptionem, etenim simplex  comprehensio est reflexio, abstractio, com-  positio, meditatio, recordatio, atque ipsa ju-  dicandi, ratiocinandique vis Verumtamen .  Mens vel ope sensuum exteriorum, vel  propria reflexione ideis imbuatur ; Si primo  modo ideae dicuntur directx . Si secundo vo-  cantur reflexae . Insuper reflexae vel duarum  Idearum comparatione, vel ex duarum com-  paratione cum tertia oriuntur . Hinc duobus  capitibus universa comprehendam. Primo enim  capite de ideis directis, in sequenti de ideis  reflexis sermo erit. Eo^umqifb progressibus i »f   Pe Ueis directis, quas ope sensuum exsteriorum  mens excipit,   5 *- Idearum partitio •   I N recesendis omnibus ideis, ut ordine piT>-  cedam, exquiram primo earum originem,  deinde illarum naturam, tum quo pacto menti  obversantur, distinguuntur.   Que idee sensibiles, et objectio %  Quantum ad Originem, aliae dicuntur  sensibiles, directa, atque adventitia’, qui omnes  a sensibus proveniunt . Aliae vero reflexae, quae  ex earumdem comparatione fiunt . Primi ge-  neris sunt ideae fi gurae, coloris, saporis, som t  frigeris, ac caloris . Ad secundum genus re-  feruntur omnes ideae abstractae, uti sunt idee  justitiae, pulchritudinis, prudenti e, liberalitfr  tis, magnitudinis, etc.   Quid idete primitivte, et quid secundari* •  Hinc patet ompes ideas vel a sensibus, vel  ab ipsa mente oriri • Qux a sensibus, dicun-  tur ideae primitive, qux autem ab ipsa men-  te oriuntur, vocantur secundarie . Patet etiam  nullo pacto mentem posse ideas abtractas ef-  ficere, nisi adsint primitivae . Dicito igitur  ruentis vires a sensuum impulsionibus excita-  ri, ac ceu creari . Quid idee simplices, et composite •  ldeje, quo ad earumdem naturam in simpli-  ces, j6 De intnth actibus,   ces, et in compositas distinguuntur . Ide?e sim-  plices sunt ilice, in quibus partes, seu alix  idex non interveniunt, ut idea coloris, fri-  goris, motus, voluptatis, ac doloris. Composi-  tx vero dicuntur idex, si in iisdem alix idex  simplices distinguntur . Hujusmodi sunt idex  corporis, navis, urbis, domus, etc* etenim hx  plurimis ideis simplicibus componuntur.   6q. Quotuplicis generis sunt i dee compos it. e.   Prxterea idex compositx vel aliis ideis sim-  plicibus ejusdem generis, vel diversi generis  constant. Si primum, idex compositx dicun-  tur similares, si alterum dissimilares . Ad  primum genus revocantur idex diei, et mil-  liarii, qux constant ex ideis ejusdem gene-  ris . Ut idex urbis, domus, exercitus . Nam  uti partes diei sunt hoax, minuta prima, et  minuta secunda, et milliarii partds sunt sta-  dia, pas r us, pedes, et pollices, ipsae non  sunt nisi vel temporis, vel mensurx longitudines, /Quid idea clarte et obscur.e, etc.   Tertio loco Idex ad mentem relatx, multi-  plicis sunt generis . Primo alix sunt clare,  vel obscure ; alix distincte vel confuge ; alie  complete vel incomplete ; alix denique adequa-  te atque inadeqvate . i. si lapidem ab arbore  dignoscam, »4ea dicitur clara, alias obscura.  q. Si- meum horologium a mille aliis distin-  guam, idea dicitur distincta ; siu minus con-  fusa. 3* Si omnes magnetis proprietates sciam, ' mi- E orumque progressibus.  mihi est idea cnmpleta hujus lapidis, aliter  est incompleta . Denique si mihi innote-  scant non solum omnes magnetis proprieta-  tes, sed gradus etiam cujusque proprietatis,  tunc illa idea dicitur adaequata, alias inadxquata. Qua: substantiarum, et modorum i de. e .   Itemque ad mentem referuntur ideae sub-  stantiarum, et modorum . Primi generis sunt  idea? tabulae, in qua scribo, chartae, equi, bo-  vis, etc. quae ex se subsistunt . Secundi ge-  neris sunt ideae figurx, caloris, saporis, gra-  vitatis, et frigoris, quae non existunt a sub-  stantiarum ideis sejunctae. de causa, neque puelli, neque senes sunt va-  lido judicio, quoniam puellis deest idearum  multitudo, et quaedam fluidorum xquabilitas,  atque elasvicius, Viris autem senio confectis  deficiunt idex, ob memorix labilitatem .  f6. Quid vis ratiocinatrix,   At sive mentis imbecillitate, sive idearum  multitudine, et varietate raro contingit, ut  ex simplici idearum comparatione, earum  convenientis, vel disconvenientis relationem  quis inveniat, requiritur itaque ut easdem  cum tertia comparet . Hujusmodi mentis actus,  ratiocinatio appellatur . ex. gr. scire quis aveat,  num planta. sit corpus . Hunc in modum ra-  tiocinatur. Quicquid videtur, ac tangitur, vo-  catur corpus . Sed piant* videntur, atque tan-  guntur . Piant x igitur sunt corpora,   Duplex est ratiocinandi genui,   Duo ratiocinandi genera dari possunt . Vel  enim dux idex, quarum relatio nobis est  incognita, cum tertia conveniunt, necne . Si  primum ratiocinatio dicitur adfirmans . Si  alterum negans nuncupatur • Primi generis  est hoc ratiocinium. Quacumque videmus, tan-  gimus, atque in partes dividimus, sunt corpo-  ra . Piant x autem, et animantia videmus, tan-  gimus, atque suas in partes dividimus . Planta  igitur, et animantia sunt corpora . Secundi ger  netis est hoc aliud. Qu*vis substantia cogitans,  ratiocinanS, et memoria, est prxdita spiritum no-  minamus • Nullum vero corptj cogitat, neque   r. In quo ratiocinandi vis consistat.   Ex dictis manifesto colligitur omnem viin *  ratiocinii huic uni principio inniti . Qu,   . Quantum ad primum in veterrima; histo-  ria sacra omnium gentium, etiam imiTnnium  jnvenitur, quod Dei idea fuerit omnibus ho-  minibus ubique locorum, ac temporum pene  insita . Ab illis annalibus discimus, quibus  cxiemoniis eumdem coluerunt, quibus sym-  bolis designarunt, quomodo in calamitatibus  invocarunt, et qua ratione placarunt ceu iratum*  Insuper notantur in iis annalibus tormentorum  Rorumque progressibus .    genera, atque execrabiles formulae, quibus  impii publice excruciabantur . Quid plura ?  Scimus etiam ex ipsis populorum praejudicia,  superstitiones, deliria, absurditates, fxditates,  aliaque innumerabilia, quae Dei cultum vel  foedarunt, vel destruxerunt .  De memoria ad naturam relata (, ex quo  historia naturalis Eorumque progressibus.    hac tantae rationis vi Theologia oritur, quae  Dei existentiam, ejusque adtributa rimatur t  cujus abusus, sunt impietas, et superstitio,  quarum altera rerum omnium opificem arro-  ganter oppugnat, altera vero faedat . Praeterea  rationi quoque spirituum tum bonorum, tuin  malorum cognitio est adtribuenda. Nonne deni-  que tantae rationis auxilio ipsam rationem intel-  ligimus ? Nonne eidem etiam debemus notitiam  vitx futurae, morum regulam nostrorum, quae  sint praemia,ac penae? Item quae sunt sperantia, credenda, et timenda ?   93. De ratione ai naturam relata, ex qua  physica .   Alterum rationis objectum est natura, sive  munius, quod in corporibus in genere, atque  in eorumdem proprietatibus, et qualitatibus  versatur. Etenim ratio vel abstracte corporum  proprietates Gonsiderat, vel ipsa corporum ge-  nera . Utraque hxc contemplatio scientiam  physicam eificit . Ipsa est, quae quicquid in  coelo, in atmospharra, in tellure, ejusque in  visceribus continetur, proindeque astra, me  theora, universa animantium genera, omne-'  plantarum classes, fossilium, ac metallorum  et mineralium series comprehendit. Ad plenis-  simam hujus d i vinar scientis cognitionem con-  jungitur mathesis, tum pura, tum mixta, ut  Arithmetica, Geometria plana, ac solida, at-  que Algebra, Mechanica, Dinamica, Hidraiv  ika, Ars B^llistica, Cosmographia, Optica,   Dio-:    Di    I      Dc mentis actibus .   Dioptriaa, Catoptrica, Sectiones Conicae,  Trigonometria tam spharica, quam triangularis . Ad naturae scientiam quoque referuntur  Astronomia, Anatomia, Physiologia, Medici-  na, Botanica, Venatio, Agricultura, chyinica, Metallurgica, atque pmnium animalium,  et plantarum historia,   94. De ratione quo ad hominem, ex quo  ethica, /* **»*  UB.If,    •» Ej usque progressibus . 49   L | B, tl.   - Signorum Artificialium ortu, ac progressu  quibus humanae mentis actus clarius  explicantur .  '*ne innumerabiles aliae voces, quae substantias  videntur notare, sed revera earumdem re-  lationes exprimunt, Hujusmodi sunt pulchritudo, deformitas, stupiditas \ paupertas, nobi-  •iitas, sanctitas, justitia, alixqqe . Iri ipsum  .dici posset de adverbiis docte, erudite, ele-  fitnter } diligenter, recte, etc. Octava vocum classis •   Octavo loco distinguuntur rerum si-   S na, sive voces in claras er obscuras ; in  istinctas et confusas ; in completas et in  incompletas; tandem in ad.equatas, atque in  inadxquatas . Primi generis sunt voces :  quercus, ovis, aper : obscurae vero sunt voces, vis, energia, atfractio, gravitas . Di-  stinet* sunt Cicero, C.csar, Pompejus, Ser-  toriut, Sylla . Circuli autem trianguli, qua-  drati, etc. sunt voces completae . Contraq.  incompletx sunt sequentes, lignum, lapis,  pisces. Denique adxquatx sunt: linea, super-  ficies et trian°ulum-,\ndiA?e aliquis Italus.  Htec de sermqnis elementis, tam in genere,  quam in specie . A quo pacto hujusmodi  voces sunt inter se, vel cum tertia conjun-  gendae, vel separandae, px quibus propositiones, et syllogismi efficiuntur, in sequentibus  capitibus fuse disseretur . Quid propositio, qua judicia explicantur.  Jidicium alibi definitum, est mentis actus,  quo duas ideas inter se comparans, ipsa  percipit illarum aequalitatem, aut inaequalitatem  illarumque convenientiam, ve| disconvenien-  tiam. Qua de re propositio non est aliud nisi  mentis judicium, quod verbis exprimitur .  Ex. gr. Sol est ingentissima Mundi moles .  Luna est corpus opacujn . In quibus proposi-  tionibus : soli tribuitur maxima moles jl unse  Alitem opacitas. Dicitur etiam propositio, De Lojuela,   licet si subjecto removetur qualitas quaedam.  JEx, gr, Itali hodierni non habent suorum  majorum virtutem . Qua in propositione se-  jungitur virtus ab illis Italis qui modo vivunt. Duobus terminis constat propositio   Hinc patet unamquamque propositionem  ex duobus terminis constare debere, quorum  alter dicitur subjectum, alter vero praedicatum,  quod plerumque est aliqua subjecti quali-  tas. Sic in prima propositione : sol est sub-  jectum • Ingentissim* vero moles f est prxdica-  tuin.In secunda luna dicitur subjectum, opa-  citas vero praedicatum. Propositio constat etiam ex verbo »  Hinc etiam patet, quod propositionis termini   conjungendi sunt, vel separandi cum verbo,  alias nulla habetur judicii expressio. Etenirti  sublato verbo, quod affirmationem, aut ne-  gationem continet, termini neque affirmant,  neque negant, sed dumtaxat res designant. Ex  quo sequitur, quod quaevis propositio, praeter  duos terminos, constare quoque debet ex  popula, quae plerumque sumitur ex verbo  sum, es, est, Sic corpus est extensum • Spiritus est substantia cogitans. Duplex est propositionum genus. Ex quo sequitur tertio, quod ut judi-  ciorum,sic etiam duplex datur propositionum  genus .Sunt enim propositionum aliae affirman-  tes alia? nega/ttes. Dicuntur propositiones affir-  mantes illae, in quibus prxdicgta cum Subjectis  Ejusque progressibus . 6 $   etis conjunguntur . In quibus vero prjedicata  a subjectis separantur, propositiones negati-  vae appellantur . Ad primum genus revocan-  tur : Leo est ferox . Homo est rationis compos,  Samnites sunt bellicosi . Ad secundum refe-  runtur : Materia non cogitat . Spiritus non est  extensus . Deus non est ipse mundus .   41. Aliud est judicium verum, alia autem  propositio adfirtnans. Priusquam ad alia deveniamus, duo  hic notanda ducimus. Primum est, quod  persarpe evenit, quod licet judicium sit verum, ejus tamen enunciatio est negativa .  Gontraq. judicium falsum cum enunciatione  affirmativa quandoq.exponitur.Primi generis est  propositio: Deus non est ipse mundus . Secundi  generis est bxc altera : Deus est ipse mundus.  In primo exemplo judicium verum, negati-  ve exprimitur . In secundo judicium falsum  adiirmative enunciatur. Quandoq. propositiones carent terminis,  ft ipso verbo.   Notandum secundo, quod quaevis pro-  positio non semper habet duos terminos, sed  quandoq. omittitur unus, vel alter . Ex. gr.  Dux regit, deest pr-xdicatuin, nempe miti-  tes. Filium verberat, deticit subjectum, sci-  licet Pater . Inveniuntur fandem qujedam pro-  positiones, in quibus et subjectum, et prae-  dicatum omittuntur, ut in illis Caesaris, per quam  notis yerbis ad Senatum, populum q. Koma-   E um t •   JJe Loquela.   num scriptis : Veni, vi di, vici . propo.   sitio nes sunt, et reapse continent suos ter-  minos, hoc est 2 Ego fui videns. Ego fui ve-  nien*,'Ego fui victor . De Materiat Forma, e t propositioni*   Quantitate Otk  Quid propositio necessaria, repugnans.,   ti’cmtins. gr. Amicitia homines supponit equa-  l (S, vel ipsa ejjicit Conditionales sunt, in quibus inest aliqua conditio, sine qua prxdicatum nullo pacto subjecto convenire potest, ex. gr. Si spiritus  t st sui naturi substantia cogitans, nequit esse ^  corporeus Que causales . Causales sunt illx propositiones, in  quibus notatur causa, qua pfxdicatum subje-  cto convenit, necne . ex. gr. Deus non po-  test innocentem punire, quia justus . Que relate . Delate sunt illx * in quibus inest  aliqua terminorum ratio, ex.gr. Homo in ar-  tibus, atq. scientiis projicit, f>ro ut est atten-  tus j et labor at » =• i   ftjusque progressibus i iff   52. Qule Jiscretiva . Deniqufc, appellantur discreiiva, si in-  ter terminos notetur quidim collisib . ex.  gr. Castruccius Castracanus fioh militum nume-  fro, sed virtute Flerentinos vicit i   5$. De aliis propositionibus compositis .   Sequuntur propositiones secundi gene-  ris, qui vidfcntur esse simplices, at resolnt*  Sunt iquoqbe tompositx, ipsiq. sex in classes  etiahi distingubntur .   54. Qua dicuntur exilusivtt . Vocantilr prbpdsitiones exclusivx illae  bmnes, in quibus praedicatum universa subjecta  excludit, ptxtfer udum . e*, gr. Una felicitas  ex omnibus bonis, est Optabilis.  Qua comparativae. Comparativa surit illa:, quae oriuntur  ex subjectorum, vel prxdicatbrum relatione,  ex. gr. Scipio Africanus fuit prxstantiorfAnni-  bale . Q. I ab iUs Maximus fuit prudcntior Mi  Terentio Varrone.   i> 6. Qua ihcaptiva.   3. Inceptiva sunt illae, In quibiis prae-  dicatum nusquam subjecto convenit, sed fcse-  pit convenire . eX. gr. Regnum Neapolis inci*  pit modo artibus, scientiisque florere .   57. Qua desit iv a .   4. Desitiva dicuntur propositidnes J iri  qbibus pridicatum desinit subjecto conveni e. ex. gr. Roma cessavit eloquentia cum CICERONE (vedasi) interitu i   t s   S yo De Loquela,   Que continuativ* Postremo loco, si pridicatum, quod  antea subjecto convenit, etiam in presens  convenit, hujusmodi propositio appellatur coi 1-  tinuativa . e*.; gr. hali etiatnniim perseverant  esse sagacissimi . Prmdctx propositiones, cur compositie.   At dicetis, quomodo mpdicgr propo-  sitiones habendi' sunt compositx Responde-  tur, quod harum unaquteq.' duas in nobis ex-  citat ideas, temporis nempe vel persona-  rum, vel qualitatum . Sic in primo e-xemp 6^  jam allato: Sota felicitas ex omnibus bonis est ^  expetibilis, aequivalet huic : neque diviti*, ne-  que scienti*, neque gloria, neque honores, sed  una felicitas maximum continet hdnum, proirf-  deque expetibilis. Irt Comparativa. Dicemus,^  quod Scipio, et Atmibal fuerunt ambo duces, verum Scipio in gradu majori. Illudque ipSum  dici posset de inceptivis, de desitivis, neque continuativis, etenim irt incasptivis,  praedicatum quod nuittquam retro convenit  modo competit . In Desitivis contra, quod  retro couvenit, non amplius competit. .  Denique iri ultimis quod retro convenit, m  prxsens etiam competit. Nonne ha: tres pio-  positiones quantam temporum: rationem con-   tinent? v  Quid propositio incidens »•  frater huc usqtTe dinumeratas proposi-  tiones j tam siriiglic*, luam’ Ej usque progressibus . flantur et aliae, quar incidentes nuncupantur,  quae ad compositas referri commode possunt.  Incidentes aeque subjecto, ac praedicato con-  veniunt . Subjecti incidens est haec : Attilius  Regulus omnium Romanorum fortissimus a Poe-  nis interficitur . Praedicati incidens est hxc  alia . Octavianus deseruit Ciceronem, qui omnium  philosophorum, et oratorum fuit jacile princeps.  In utroq. etiam datur propositio incidens .  Antonius, Lepidus, et Octavianus Senatum,  populumq. Romanum confregerunt, non eorum  virtute, sed audacia. Hxc de propositionis  materia, sequitur ejusdem forma .  Propositionis cu jusque FORMA in terminorum unione, vel in eorumdem separatione  consistit, ex quo propositionum c;j)irmatio,ve l  earumdem negatio oritur, ex. gr. Beneficentia  exercitium hominem reddit Deo gratum. Dicitur  hxc adfirmativa propositio . Et contra nomina-  tur n-gativa, si subjecto prtedicatum non con-  veniat ut : .Horno intemperans nequit esse sanus i Quo in loco notandum ut alibi, quod  judicia vera cum propositionibus negdntibusi  et judicia falsa cum propositionibus adhrmati-  vis enunciari possint, attamen ipsa judicia eo-  rum vim nusquam amittunt . Qur notanda in propositionis forma .   Notatur secundo, quod in omnibus proposi*  tionibus affirmantibus terminorum unip necessario sequi debeat subjecti, non autem prjedicoti   E 4 si- De LoyOeli, SIGNIFICATIONEM : ex. gr. Omnis leo est animali  Non intelligitur, quod omnis leo sit omne  genus animalis. At in propositionibus negan-  tibus, praedicatum prorsus excluditur, ex. gr*  Nulla planta est animal . ^Equivalet huic : nul-  la planta est ulla animantium species. Hi-  sce expositis, reliquum est, ut de proposi-  tionis quantitati aliqua dicantur. Quid ouantitds propositionis. Hic pro propositionis quantitate haud  intelligitur, quam major, aut minor termi-  norum significationis extensio, qui in propositione continentur . Hinc primo sequitur  posse dari duas propositiones inter se maxi-  me discrepantes, quarum altera dicitur uni-  versalis : altera vero singularis . Primi gene-  ris est haec : omnes homines ratione sunt proditi * Alterius generis est haec alia : Petrus ra*  tiocinatur.  Alia propositionurh vatietai. Praeterea tam propositio universalis,   quam singularis esse possunt ambae affirmantes, vel artihx negantes * Propositiones ojnnes universales sive sunt affirmativae,  sive negativae, quibusdam notis distinguuntur}  qtix siirtt : omnis, et nullus. Prima universalibus affirmantibus, altera universalibus negantibus inservit . Singulares vero propositiones  articulis, hic, et ille notantur.  •? quibusdam vulgaribus propositionum adjectionibus Qitid propositionum oppositio •   H Oc in loco nomine adjectionis veniune  qucedam propositionum qualitates, qu»  sunt oppositio y icquipollentia j atque conversio  propositionum . Principio? oppositio duarum  propositionum comparationem exprimit, qu*  licet iisdem terminis constent, attamen ipsae  differre possunt inter se, vel solS forma, vel  sola quantitate, vel in utraque. Si pugnent in  sola forma, retenta quantitate, hae propositiones  vel sunt ambae universales, vel ambae peculia-  res. Si primum, dicuntur contrari dicen-  dum est, quod tunc duce propositiones sunt  ejusdem vis, ac valoris et arquepollent, quan-  do altera alteri substitui possit, quin earum  vis mutetur 1 ex. gr. Quicquid est justum., esi  etiam honestum . Contraque fuod est honestum,  est quoq. justum . Ex quo patet tunc dari  requipollentiam, atq. Conversionem inter duas  propositiones, quando ha? reciprocari possint.  Hujusmodi sunt jam jam allata? .  Huc revocantur rerum definitiones, eaturnque divisiones . Cum autem definitiones, ac rerum divi-  siones non sint, nisi totidem mentis judicia,  intelligitur easdem locum habere in proposi-  tionibus . Dicamus itaq. quid sint, et quotu-  pliciter, maxime quod quamplures Dialectici  JLogicam esse artem bene definiendi, atque di-  lidendi dixerunt .  Definitio est propositio, quS terminorum    Ejusque progressibus . 7 ?   rtam ope aliqua idea completa, et determi,  nata explicatur . ex. gr. Homo est animal  quoddam ratione preditum, civile, atq. ad felicia  tatem aptum natum. Itemq. definitiones adhibe-  mus pro rerum notis distinguendis, ut eas ab  aliis facillime secernamus . Nonne cum dicam  hominem esse, animal ratione praeditum, civile %  atq. ad propriam felicitatem naturo, factum a  exteris animantibus eundem non distinquamusS  73» Bone definitionis not.e. Ex quo sequitur Debere ingredi  in definitionibus rerum notas intrinsecas :  quandoq. etiam possibiles . ex. gr. Homo non  modo es% animal rationale, civile, et ad felicitatem comparandam factam, sed quoque harbitauin moralium capax, Alite bone definitionis note,   Ex quo consequitur *. pro omni rerum ambi-  guitate removenda, necessum est, ut definitionis  termini sint clari, atque definitiones cum re-  bus definitis reciprocentur. Hinc bene defini-  tur. homo animal ratiocinaris, nam ott)ne ani-  mal ratione pr editum, est homo., Definitiones rea/es, sunt quoq. nominales.  Ex quo tertio, colligitur non dari definitio,  lies reales, atq. essentiales, ut scholx loquun-  tur, nam rerum essentialia nobis non inno-  tescunt. Omnes itaque definitiones sunt nQ«  minum definitiones, vel potius descriptiones,  7 6. Quid rerum divisio .   Deniq, rerum divisio est resolutio totius in suas   par. Ue Loquela,,   parte? prscipuas, qur dicitur physica in  quantitatibus solidis, idealis autem in abstra~  ftis . Ad primam divisionem spectat illa cor-  poris humani partitio jn partes solidas, etjluidas.  Ad alteram retertur illa hgurarum planarum  apud Geometras in trilateras, quatrilateras,  ct multilateras . Divisionis utilitas est maxima  jn rebus per quam maxime implicitis, et per  quam longis, quoe uno veluti mentis intuitu,  ne q. videri, neq. comprehendi possunt. Sed  ex quo orationis claritas, nisi ex recte defi-  citis, et rectius divisis propositionibus ? Alia propositionum penera .   Postremo semigeometroe jrecentes, qui nomi-  nibus mathematicis tantopere abuntuntur, dictis  quoque accensent propositiones, quas ipsi dicunt  practieas, Theoreticas, demonstrabiles, indemon-  strabiles, axiomata, postulata, problemata,  Theoremata, schflta, corollaria, lemmata, et  si qu* sint alia vobis omnibus per quam co-  wnita . Sequitur syllogismus de quo Aristoteles apud Grsecos quarnplurimos libros scripsis-  se scin)us ex Laertro, i C ir  v . •t  4   Ejusjue pragrf sibus.    \l »'* .-ia «    c, if*    A' P. VIII.   : » » * * *V », J • i    •r«r    ; *A  f -- ^ V^- ;   *#•* >5,I    His omnibus ultimo loco addendum est  ixemplum, quod fit, cum ex rebus notis ad  incognita profcedamus. Ex. gr. Lacedemones,  Athenienses, et Romani fuerunt liberi, qui  agriculturam, et militiam exercuerunt • Q UI "  cumque igitur Status has artes maximo animi,  tardore colit, erit etiam liber. Ex antedicti  jnodis hic est prsestantior, etenim ab exem-  plis ortum habuerunt et progressus ars medica ; agrorum cultura, navigatio, pictura, sculptura, poesis, tactica, etc. Ecquis est inter homines, qui aliquo exemplo cognito non lucitur, btiatn ad aliquod scelus patrandum j  ftonne Alexander Mstgnus Achillem, « L.l  Caesar Alexandrum est imitatus? Quid plura-   • F 4 N? Ue erruriubs .accenduntur et inflammantur* i \-  m ul ac accensa sunt, ex statu, tanta; omni-  genae ignorantiae trans.it homo in rerum quam-  plurimarnm scientiam. Verumtamen in tanti  temporis longinquitate, atq. in tanta artium,,  scientiarumq. progressione mens humana ad-  huc res infinita», ignorat, atq. omnfgeqa er-  rorum colluvie pxne tabescit . Eam itaque  curare tabescentem unius .philosophi est cum  prxceptis', et institutis . Sed prius tantx im-  beci i' itatis causas noscere, atq. praecipuas ex-  tricare, fit opus Difficultas in addiscendo «> Quicumque artem aliquam, etiamsi mecha»  liicam, vel scientiam sibi comparare sedulo  studet, quandain difficultatem in se sentit,  qux fere adeo magna est, ut eam difficilli-  me superet . Quid hoc manifestius jn sbcie-  tate civili? Forsitan esse possunt, ut iisdem  lubet, omnes maximi philosophi, omnes  Poetx, matheniatum cultores, atq. artifices  magni nominis ? .  Rerum sciendarum infinita multitudo .   Tanta es.t rerum, naturalium copia, tanta  artium, scientiarumq. multitudo, tantaq. re-,  rura falsarum, vel dubiarum infinitas, ut  mens iisdem prope obruatur . Nonne hoc de-  legare dementis esset. Libido rerum multiplicium Quid si hisce errorum causis, libido quoque  «ccedat multas, ac diversas artes j multas et   e ’ di- JSorumque progressibus * jf   diversas scientias eodem teinporfe comparan»  di ? Profecto quxvis mens ex imbecilla eva-  det imbecillior, et majorum errorum fiet  capax. Alia errorum cauta in sensuum obtusi-   ' i ' *   tat e . ‘ v   Addite bis omnibus sensuum exteriorum  quandam obtusitatem, atq. sonsuum interiorum naturalem dispositionem, quibus rerum  corporearum ceu venenantur, et mutantqr  jmagines . Nonne eadem de re diversi judi-  cant varii homines, quia djversa corporis  temperatione dominantur £ Marius Pater na-  tura audax agebat audacter . Contrft Q. P':j-  bius maximus verrucosus natura lentus, left-  tjssinie proqessit, adeoq. ille pro Cimbris de-  lendis, hic pro Annibale delassando, factus Alienationes, et distractiones.   Mentis imbecillitas etiam eruitur ex tot,  tantisq. alienationibus tum voluntariis, tunt  physicis, quae nonnullis hominibus adeo in-  ficerent, ut pacne insensiles appareant. In  flcgmaticis inertia solet esse maximi Altera errorum causa in nuturie phaeno-  menis . 1 Deducitur etiam errorum causa ex indeclinabj T  li difficultate cojvnoscencfi rerum vires, essentias,  relationes, et fines. Ausi sunt quamplurimi hrec  omnia rimari ; at eorum absurditates nemo  nus adhuc dinumerare potuit. De erroribus Jn repetitionibus et contradictionibus.  Mentis imbecillitas quoqu^ eruitur ex tot,  tantisque repetitionibus parumdem rerum, atque ex tot, tantjsq. contrarietatibus, quibus  ne quidem summi viri carent . Hujusmodi  exempla sunt sexcenta, qux hic recensere  t»eque liibet, neq. juvat. In systematum absurditatibus. His omnibus adjungite tot systemata absurda, tot phaenomena inenodabilia, tot hy-  potheses commentitias, quibus maxime re-  eentiorum libri scatent . E x meditationis inertia ^   Mentis item imbecillitas colligitur e? me-  ditandi inertia, quoe omnibus hominibus est  pxne communis. Hac de causa paucissimi  sunt, qui rerum causas cognoscere curant. Quid turpius, quam se ipsum nescire, et cu-  jam sui corporis artis medies imperitis committere ? Ex corporis humani lentitudine .   At animum inbecijlimupi reddunt qusdam  forporis lentitudo, atque affectuum vjs, quie  eum ita percutiunt, conturbant, et commo-  vent, ut mens sola rerum superficie sit con-  tenta. Ex nimio sui ipsius amore. His omnibus addendum, quod nemo unus  propriae debilitatis, sit conscius, neque sibi  testis esse velit . Quisquis enim aliqua de re   j ud i-Eornmaue progressibus, gg   judicium affert, putat non posse melius di-  judjcari.   14. Alia errorum causa ex parentibus .   Quid si hisce omnibus breviter adumbratis  prsecipuis errorum causis, ultimo loco addal  tis, quod parentes, nutrjces, magistri, theatra, ineptorum librorum lectio, ipse multi-  tudinis consepsus pueros depravant', atque  abducunt a vero ? En errorum omnium prin-  cipes causas, quas singillatim indicare cura,  bo, ut declinare possitis. P ex judicia populari.   Praeter jam dic$a, sunt et alia, uti pr*ju*  dicia popularia, quae ut piant», et animan-  tia regionibus sunt adcpmodata . Quis ea cognoscit, et cognita ab iisdem audeat se li-  berare ? Nonne decipi, et decipere seculuiq peitaturDe erroribus j  De erroribus mentis t - quo ad Sensus  exteriores. Visus prostantia.  * X sensibus, visus est reliquis pr®stantior,  quia illius ope majori 'idearum numero  mens perfunditur, quam cum cjrteris. Ptenim hoc uno corporum colbres, 'Hgurts, magnitudines', distantiis, motum, atq. hu usce  immensae universitatis pulchritudinem perci-  pimus, quo orbati, nulla esset coeli fornicepS,  nulla prtur® et scnlptth® proportio, nulla  rerum dispositio, nullaq. tantae natur® immensitas nobis obversaretur . Attamen quis  crederet ? Ilcc sensu mens niaximopere decipitur.   x 7» Ex visu .   i. Mens errat, cum quis objectorum exi-  stentiam, qu® non videt, audacter negat .  Profecto nemo aeris fluidum, neque inhnita  animalcula, neq. corpora longe procul dissi-  ta jntuetur, licet existant .   I P. Ex visu .   IT. Decipimur in judicando de rerum di-  stantiis, eteniin credimus solem, lunam, et  nubes ®qualiter a nobis distare. Verumtamen  nubes non attolluntur, prxterquam ad duo, vel milliaria. Luna funerat distantiam Eorumque progressibus. 07   33 Sol denique juxta Kebleri supputatione nonagintas miriones excedit.  Ex visu. HI. Sj inter dyas Urbes, vel montes maxime dj^ijos, interposita sit vallis etiamsi  amplissima, 'procul visi', apparet una eadem-  que urbs, atq. unus idemq. mons. ac. Ex visu,   Fallimur etiam, quo ad corp.orum figuras. Nam ellypsis cominus perspecta a circii.  lp non distinguit ujr . Et Turris angularis videtur sphaerica . rtemq. du lineae parallela longissime protensse, videntur convergentes. Qontraq, duo parietes divergentes APPARENT paraliel Quid amplius? linea tortuosa procul visa, nobis recta apparet. Campanæ fremitus, dum sonat, non  intuetur, etiamsj sonitus. audiri nequeat, nisi  partium metallicarum vibrationibus > at 4 * aerl 5  undis . liludq. ipsum dicito de aquis paludosis ac lutulentis. no. Ex VISU. Eademq. deceptio notatur in lucis propagatione, cujus motus putatur fieri puncto temporis, attamen est successivus  licet celerrimus . New/tonus enim eam percurrere  quolibet minuto. secundo 20. semidiametros  terrestres, scii., 202. milli^ria Italica putavit. Ex visu: Prxterea sol. videtur diametri bipedaroribus, lis . Itemq. Planetx majores, atq. stellx prirus magnitudinis apparent tanquam faculae  accensa;, verumtamen. praestantissimi Astronomi recentes Tellurem esse asserunt solis vix partem milionesimam. Nihil dicendum  de Jove, deque Saturno. Decipimur quoque cum judicamus colores omnes corporibus adhaerere, licet in iis  non reperitur, nisi quaedam radiorum lucis  retlexio, cujus angulum si varies, motatur quoque color Si in fili extremo ponatur carbo accensus, atq. tanta celeritate circum torqueatur, ut minuto secundo circulus absolvatuy, circulum igneum minime interruptum distinctissime intuemur. Ex visu.  Decipimur item adspicientes remum in aqua aliqua immersum, ruptum judicamus.  In apice akissimi montis solem videmus matutino tempore, attamon est ejusdem ctrum. Vf. Ex visa . V t V';  Ex audit - ’ 'vc«*Jdl  Ut lucis radii, sic acris und.e obstaculi inipactx resiliunt* £* hac aer» rep$fCu*,  sio ne, oritur vocis repetitio, quam aech uro  dicimus, hujusmodi vocis repetitiones. fiud  ratis locorum distantiis. V Sylvestres autem credunt esse homines, qui eosdem ‘ludificant. Quod est iaW. n •" * &* odMTMPk'* A Odoratus menti quoq.i causas errorum tri-  fcuit, qui sunt sequentes. Brimo putamus  omnes odores ac fxtores corporibus inessed.  Quod est omuino falsum . Nam corporibus  non inhxrent, prxterquam effluvia, sive paf-  m insensibiles   nobis voluptatem, vel  jbolestjam excitant . Si primufn, sensa-  odorem . Si secundum  wem . Hinc, sequitur, quod si toi-  xmktitur odor, vel fator. E odoratu*. ' . m'-Secundo decipimur, diim judicamus ofnn   honines qtte ac nos odorem, vel fetorem  alicujus qprporis sentire . Fortasse est una  eademq* nari««nfebricatio m amnibus homi,bus  Quis eniifa ignorat eundem hominem  rtfdrbo- laborantem non sentire odores, titl  prius ? Cur fta ? quia sensus dispositio non  est eadem . Hinc bjwfnali - tempore non setr-  + s* I '4 aL    M i   Eorumqut progm rsi&us timus, quae tempore aestivo nos conturbant.  Ex gustatu. Sequitur gustatus. Hic sensus licet no-  bis maximae utilitati, attamen est etiam multorum errorum causa. Primo judicamus sapore ni, sci!, amarum vel dulcem esse in dapi-  bus. Verumtamen in ipsis non inest, quam  qujedam particularum multitudo, quae linguae  nervulos plus, minusve afficiunt.  Ex gustatu.  o. Decipimur, cum putamus omnes honu-  nes ceque ac nos sentite saporem in dapibus,  amaritudinem, aut dulcedinem in vino, etc.  Quod ne quidem in ipso homine contingere  . «otest, quoniam ejusdem linguae dispositio  perpetuis mutationibus subjacet. Ex tactu. Sequitur ultimo loco tactus •, qui reliquis  est minus erroneus. Corpora enim, quae video esse possunt spectra [MACBETH saw Banquo; Hamlet saw his father – DISIMPLICATVRA]; sonitus, quem atu  dio esse potest vis phantasiae, illud, ipsum  dicito de' faetor ibus, et saporibus. At equum,  parietem, aquam, ignem si tetigero, de eorum existentia dementis esset addubitare.  Quid plura? U110 judice tactu, scimus nos  existere, atq. extare infinita alia corpora  extra nos\ a quibus continuo impellimur, et  commovemur . Licet res sic se habet, verumtamen hoc sensu mens decepta, frequentissime errat. r* 'Wfc* ttt tn»,« • «oWawtf x   4% / q q 40.  Ex tactu.Vas aere repletum *qufc ponoerostnh   putamus, ac si ab illo fluido esset orbatum.  Quis nescit aerem ponderare, uti extera cor*  pora ? atque ex hoc errore oritur alter. Arbitrantur en ; tn otunfcs homines aeiem in  nobis, neq. in se i so gravitare, attamen re-  Centissimi philosophi centies experti sunt ae-  rem gravitate, illiusq. columnam, qus nobis  imminet, aequari ponderi  asperrimas intuemur. Ex tactu.  Insuper judicamus quaedarri corpora esse sua natura frigida, quaedam alia ex se calida. Calorem, itaq. et frigus corporibus inesi  se credimus. Quod est omnino falsum . Eto-  nim calor, et frigus sunt qnxdam anitni no-  stri sensationem; quas in nobis, uti odores,  ' 1 * ' k ' tft   f   / qigjped (S Eorurtique progressibus.   et Sapores, corpora exteriora in nobis excitant. Ex tactu 4   V. Decipimur quoque, cum manum ca  dam irt aqua frigida mergamus, aqoam sentimus calidam, et contra . Quin advertatur *  quod ma«us, aqua sit calidior, vel rigl,  dior. Ex. gr. Si in manu sint calonS 8. S ra ‘  dus, in aqua autem frigiditatis. Aqua sentiri debet calida, uti Contra si in aqua sint decem frigiditatis gradus, et in manu  caloris. Manus sentitur frigida, ut sex. Ex tactu denique decipimur, curri a, s ?  th judicium feramus de corporum duiitie, mollitudine, flexibilitate, etc. qux suos gra-  dus habent. Nonne quotidie experimur > quo  uni durum, alteri molle videtur*vv, »* ». f  Jflu. O/i  •jv 5.'*' ir:-k,K P-  qui temperamento  cholerico dominantur, sunt rmgmt.nm rerum  promissores, superbi, audaces, vaferrimi,  ambitiosi, crudeles . Sanguinei amem sunt Venerei, vinosi, voluptuarii, brevius ad Sa  omnia. rapiuntur, qu* sensus alliciunt, et  mulcent . Melancolici plerumq. sunc confusi,  laboribsi, diffidentes, atq. acerrimi judicii Flegmaticos denique experimur pavidos, superstitiosos, somnolentos, serviles, confusos,  atq. tam in virtutum, quini in vitiorum  exercitatione inerres.  Ex temperamento. Quæ cum ita sint, quisjue intelligit, quod  hi omnes eodem de objecto diverse jfidl are  debeant, e >rUmque judicia natur* cujasque  e«e adtemperata. Ex qno necessario sequitur idem periculum sanguineis minimi, rnelancolicis, et flegmacicis Maxirhi moifienti obve rsari . Ex quo etiam sequitur, quod  una, eademqtie res esse debet uni maxirrce  voluptatis, alteri vero maximi doloris. Hinc  quoque redditur ratio, quare unus judex illum  ipsum absolvit, quem alter damnat. Nonne  tanta judiciorum varietas, a diversa corpo-  j-Um constituzione repetenda ? Nonne hac est  multorum causa errorum?  Mentis errores ex passionum vehementia. III nostrorum errorum fons, idtmque   uber. th 6 fi e erroribus,   liberrimus in passionibus inest. Quid singula»  jjersequar, cutn omnes ad unum sui ipsiu»';  amorem reducantur? Etenim ex immoderato  sui ipsius amore exortae sunt tot populorum caedes, patri» proditiones, parricidia, flagitia, scelera, incendia, provinciarum, urbiumque direptiones. Quis ea recensere valeret,  quar Cyrus major Persarum Rex, quae Alexander Macedo, quxque tandem ipsi ROMANI gesserunt ? Legite quaeso vitae humanae  monumenta historica H tam recentia, quam  illa ab ultima antiquitate repetita, in iis tanquam in tabula innumerabiles amicos proditos, Sanctiora iaedera neglecta, innocentium  tnilliones modo unius ambitioni, modo avaritix, modo libidini, modoque crudelitati  immolatos esse videbitis. Dici posset hoc  ipsum singillatim de timore, de spe, de am-  bitione, coeterisque. Quid plura ? Nulla in  homine passio immodica,qux martyrum mil-  'lione» non recenset. Ex attentionis defectu «ja. Sequitut attentio, ex cujus neglecta  plurimum quoque decipimur. Erramus,  cum nostra attentio licet finita, eam in quam piurima objecta distrahamus, a. Saepissime  attentio uni objecto adhaerens, reliqua nos ignorare facit. Ipsaq. augetur vel minui-  ut, pro ut nostra militas est major, vel mi-  ti >r .Ex attentionis neglectu fere contirf-  tt.t, quod de rebus involutis, et implicitis judi-  delationes noverimus ? Deniq. ex slttentioni defectu ortum ducunt tot, ac tanta præjudicia popularia, mentis alienationes, atq. aWrdi*  tates . Nihil dicarri de sensu mbrali, qui  tiumq. nos decipit v Ha-e de mentis erroribus  quo ad sensus exteriores, et interiores i ertorib ., guo ai animi sensationes. Ex sensationibus errores. ITT' X omnibus iis, qua? huc usque maxima  P.f curti brevitate extricata sunt, liquido  patet universaS animi sensationes praedictorum  sensuum tam naturalem, quam temporaneam  dispbsitionem sequi debere. Cum hi sensua  jnagna sunt in \'arietate, non modo inter homines, sed fctiam in ipso homine, sequi quoque debet, quod unius sensatio abs alterius 4  serisatlone distinguenda. En ratio cur  idem corpus, neq. :eque durum, neq. atque  pohderosum, vel molle, vel odorum, vel  faetidum omnes sentiunt . En quoque ratio #  quare dictatum illud sit verum . Quot homines, tot sententia. Rerum enim judicia a senr  sationibus, sensationes vero a sensuum textura oriuntur. Varietas itaq. sensuum, etiam judici orum diversitatem affert. Qua? cum sint*  videamus ftiodo f quo pacto a sensationibus Recipiamur.   quæ non sunt nisi  r ‘ to- •  y %   t t®, P? errjg/fyt *,   totidem rectiones no is conspnse, vel dissq-   «ce, habeantur absolutae.  ajcfe/hr Jfceptio m   IV. Decipitor quo® e cum Dei, horainunj,  et plant»‘win actiones putentur ejusdem generis, tametsi tofo cxlo differant. Sequitur aiiu deceptio. V. Sim ; it r Dliitur, dym ideas spirituales onnhi extensas, et mitf riales ^oncipiat.  Judicia fa^sa 'x prava idearum unione •  i. JEr^at e-inn, si qu* sint conjuncta,,  separata esse ju icet . Coi.traque qu?e nonnisi  jn tote separantur, concipit conjuncta.,, Suoqi  noris gereris suat Poetarum fabuljp. Secunda  autem sunt to F-,oms irrotibus. Omfiis eirctilus qua tuor angulis rectis equahit  Circulus autem est figura plana. Omnis itaqui  figura plana quatuor rectis tequatur. V syllogismi vitiositas. Syllogismus est vitiosus, si quis e praemissis negantibus velit affirmativi concludere. Contraqi si e* praemissis ajentibus velit aliquid negativi concludere « Primi generis  fcst : Arabes non sunt Christiani. ITALI non sunt  Arabes. Ergo ITALI sunt jChristiani » Secundi  generis est hic : Africani sunt inertes. Eurtrpaei autem stmt naturS laboriosi. Africani igitur non Sunt Europii. Alter syllogismi defectus. Erratur etiam vi haspirationis. Ex. gn  Quicquid amas, non comedis . Sed pisces hatnai  pisces ergo non comedis rir. VII syllogismi defectus. Mens errat in syllogismo conficiendo j  si quid pro causa ponatur, quod reapse non sit Causa. Ex. gr. Literarum studium  breviorem reddit Litbratorum vitam.  Octava syllogismi vitiositas  Illud quoq. dicendum si quis pro deffioti-  Strato habeat, quod est in qUatstiotie . Ex. gr»  Si quis diceret . Mundi cl atrum ist illud, ii i  quo universi corpora tendunt 1 Atqui omnia mun-  di corpora in Tellurem decidunt . TellitS igitu?  ttst mundi centrum. Nona syllogismorum vitiositas Vili. Vitiosus pariter est Syllogismus, si quid Ttorumque progressibus « t 4 f  qtlidquam alicui substanti* absolute tribuatur t  qiiod eidem per decidens competit. Ex. gr.  P/anetx f uti tellus, sunt corpora opaca . Ergo  habitatores habent.   1 14* Error ab exemplo.   Mens errat in exemplo, quando ex r t  cognita ad incognitam quis deveniat, quin eidem rtJrum circumstanti* non concurrant. Ex. gr. Prima bella civilia inter pairicios, et  plebeos, fecerunt Romam maximam, atque potentissimam. Ergo si omnes Europx status bella intestina foverent .(Q tiod utiq. est falsum) Redderentur potentiores.  Ex enthymemate i  Errat mens in enthimemate ob idem  principium. Ex. gr. Dux valentinus statum  Ecclesia a tyrannis vindicavit . Fuit ergo maximtis imperator. Duodecima ex sorite vitiositas. Captiosa est argumentatio si in aliqua  jiroposititinum serie, una est erronea. Tunc  Quotquot sunt, omnes rUunt . Ex.gr. Ex omnibus terrx partibus Europa est melior . Ex EUiopse statibiis Italia . Ex Italiis regionibus regnum Neapolis et ex sensu exteriori fqi  cilhme decipiatur, neces/e duco, V t uni  stnsui nusquam dedatis ; Quamobrem plures  Vint adhibendi. Sic visus ab auditu: et tactus  ex gustu emendatur. Propria Votura tst notanda. nus. homine adeo discriminatur. Vt raro eveniat, dW «fc conspirent ami est eorundem memori, temperationis, passionum, atque attentionis differentia, ex quibus  * iam tanta judiciorum varietas, atque tanta  errorum origo. Si quis igitur eosdem velit def mare, sedulo perpendat hxc omnia. Quod si errores si nequeat evellere, salaem eosdem minuit,  Sensationes sunt cuique proprix . H>Sensationes cujusq. generis sunt cuiq.komini JS orumque progressibus. ilf   peculiares, atque in ipso homine variant. Qua  igitur in iis contentio . Si ipse sint re/at.e ?  Excitanda est attentio.  Ex attentionis contemptu, quamplurimi  errores. Ipsa igitur est excitanda, et adhiben-  da. Ratio est quoque excolenda, quam si unans  sequamur ducem, nusquam aberrabimus.  Vpcabula obscura vitanda. Quid vocibus, uti animi nostri SIGNIS, utilius? Sint itaque clare, perspicua, et non  a communi usu remote. ltemque vocabula complicata, emphatica, methaphorica, atque SIGNIFICATIONIS expertia, vitato. Declinanda sunt enunciationes absurd.t,  Sint enunciationes judiciis conformes, decliaenturque falsa;, obscure, atque absurde. Ars Sophistica philqsopho est ableganda t   Definito res. Sed definitiones sint rebus clariores . Ille autem amnibus prestant, que  cum rebus definitis reciprocentur. Vitato syl ^g is mos erroneos. Ars enim  Sophistica a philosopho est ableganda.Nusquam a re cognita ad incognitam deveniatis, nisi prius omnes rerum circumstantias  perpendatis. Soritem raro adhibito Soritem raro adhibito t quia plerumq. est  argumentatio captiosa De erroribus,   A scepticismi spiritu procul estote. A scepticismi spiritu, maxime inconsiderato longe procul abesto. Argumentum, analogi£ fugito. Neq. immodica sciendi curiositas  vos abripiat. Quamobrem. Libidinem comparandi multas, et diversas scientias uno eodemaue tempore vitato. Alienationes voluntarias fugito. Ab alienat usibus voluntariis vos ab  alienato . Phisic.r autem si sint, attentione miniiendtt. i* tll 1Rc- Morumque progressibus . is J   Rerum causas cognoscere studeto.  Rerum omnium causas, et fines cognoscere studeto. Aliter nemo esse potest felix. Contrarietates, et repetitiones fuggito. Contrarietates, ac repetitiones fuggito. Contrarietas enim mentis defectum, repetitio  vero memori labilitatem accusat scriptoris.  Inertiam vitato . Prxterea perquam longa meditatione vos  contritissimos volo } et quandam insitam iner-  tiam vitato. Affectuum vis immodica est temperanda.  Quid vehementius, quam passionum vis\  maxime rn at at e vestra tam fervida\ Eam igi-  tur compescite catenis.   146, Propria debilitas est cognoscenda, et cwranda. Pandem nemo unus homo adhuc inventus est propria debilitatis conscius, neque  sibi tesris voluit esse . Eam igitur cognoscere  prius curato, de in adsidua librorum lectione,  virorum consuetudine bonorum } atq. ex sui ipsius  meditatione vel minuito, vel eradicato .   Hactenus de errorum ortu, ac progressibus.  I    PARS    Ej usque progressibus Qua veritas moralis  Itemq. si nostra jqdicia factis respondeant,  Veritas dicitur moralis. Hujusmodi sunt histo-  rica? narrationes ; qusq. nos ab aliis quotidie  inaudimus, yel legimus .   Qu£ veritas certa.   Praeterea si veritas ita  est quotuplex sit dubietas.   Denique dubietas, vel ponitur in squali  rationum contrariarum squalitate, ut omnia  insecta ortiuntur ex ovis, vel ab animalculis spermaticis, vel a putredine. H.xc dicitur positiva.   I a ‘ Illa  De Veritate • '   Illa vero ; «Jirs i.n idearum ignoratione consi-  Stic, aopellatur negativa . ' Estne stellarum mt~  tperus par', vel impar ?   .g. Quid', et quot u ple x sit f alsit as*   Ex dictis clare ihtettigituf falsitatem esse  disconvenientiam nostrorum judiciorum ab. objectis exterioribus, vel. ab eorumdem. relationibus, vel ab ipsis fecti$ auditis, vel lectis,  ex quo consequitur tot dari genera falsitatum, 1  quot numerantur veritatis' genera . Dantur itaque fahitates sensibiles, discursive ac morales. Q intus ita delinitis, priusquam veritas cujusque  generis investigetur, de veritatis existepti  paucissima dicam. De Cujusq. veritatis exist entia. Exiseit veritas sensibilis. fTlAmetsi mens nostra ek unoquoque sensu,  X atq. ex sui ipsius judiciis, et ratiociniis  quandoque decipiatur, existunt tamen verita-  tes sensibiles,, atq. abstractae, ut ex sequentibus . I. Quis addubitare potest de tot, tantorumque. Corporum existentia, qua?, nos ambiunt? Nonne paene infinita objecta nostris sensibus  quotidie obversantur ? quot, et quantos Ho-  mines, plantas, animalia, atq. xdilicia videmur.' Idipsum dicito de sonis, de saporibus, de odoribus, atque de sensationibus quas i n No- Hjustpit progresiibus Yfobis ex tactu oriuntur. Quas veritates si quis  denegaret, habendus esset demens ac delinis.  Existunt itaque veritates sensibiles. Quid plura ? Nisi extarent hujusmodi veritates, ne quidem existentiam nostram sentiremus. Existunt veritates abstracte. Mens humana prarter ideas sensibiles,  quamplurimas alias investigat illas comparans  inter se, vel cum tertia . Ex qua compara-  tione judicia, et ratiocinia nascuntur. Hinc  veritates methaphysicae, et matematicæ. Hinc  artium, scientiarumq. principia, ex quibus  infinitae demonstrationes oriuntur. It. Existunt veritates morales. Denique si in aliqua narratione constabilienda, non modo testes, historia, et traditio  sive oralis, sive scripta, verum etiam monumenta concurrant, non est de illa minime  dubitandum . Quis enim sane mentis homo  dubitaret CICERONE (si veda) fuisse Consulem, in Formiano habuisse villam ? Quis dubitaret GIULIO (si veda) CESARE fuisse .occisum, OTTAVIANO (si veda) fuisse  Romanum Imperatorem ? Existunt itaque, veritates sensibiles, demonstrativae, et morales. Error scepticorum. Ex His huc usque adumbratis sane eruitur afnotx mentis fuisse illos omnes, qui prædictas veritates acerrime, ac pugnacissime denegarunt, uti fuerunt Accademici, Pyrrhonii,  Cyrenaici, qui ausi sunt ipsas nostras comprehensiones impugnare . GIRGENTI (si veda) enim Ve Veritate,   asservit abstrusa esse omnia, nibil nes sentire, nihilque cernere. Nonne hi excxcant nos orbantq. sensibus ? Philo negavit quidquam  esse, quod comprehendi posset, sic judicium  tollit incogniti, et cogniti i Democritus contra solis sensibus credidit. VELIA (si veda), et  Xenophanes quasi irati increpabant eorum arrogantiam, qui cuin sciri nihil possent, au-  deant se scire dicere. Neque sunt audienda  contorta, et aculeata Diodori, atque Alexini  sophismata. Quid absurdius illorum fallacibus  j.onclusiunculis ? ad unum itaq. omnes veritatis impiignatores disputarunt nihil percipi, ni-  hil congnosci, nihilq. sciri posse, sed veritates in profundo esse demersas. Cur ita?, Quia  angusti sunt sensus, imbecilli animi > brevii  curricula vitae.   EJasyue progressibus  De cu. yusq. veritatis /tota.   t .*3« fuo cntenum veritatis *   Q Uaeritur hoc in capite, quo criterio verum a falso distinguimus. L’ORTO, qui  soUs sensibus credebant, veritates alterius gelieris respuebant: Platonici ; atq; Stoici judicium veri } ac falsi in una mente potiebant i  Fuerunt, et sunt, qui in ntroq. veritatis notam colldcant . Sensus scilicet i ri veritatibus  physicis, mentem vero, in abstractis. Denique judiciorum' certitudinem in evidentia po-  tuit Cartesius, quatti in physicam, methaphysicam, et moralem dispescuit; Prima locun? habet in rebus sensibilibus; in veritatibus abitractis altera ; ultima vero in auctoritate; Refelluntur eptcurei i ; At harum omnium opinionuni qualis vera  tit, an falsa liHbrriirife dicarri Quommodd  soli sensus esse possUnt judicium veri, ac  falsi f si ipsi sint tam fallaces ? non ne deci-  pimur nos ab oculis, ab auribus, ab olfactu,  gustatu t tactuque ? si soli sensus riotant veri,  ac falsi comprehenderent, sol esset magnitu-  dine bipedalis j stellae rion essent plures,  quani videntur. REMVS IN AQUA ESSET FRACTVS,  parelii essent soles reales ec. Denique si soli   tdnsus judicium veri, ac falsi continerent,  i .  L 4 quae-  Refellantur platonici, ac Stoici .   An ponenda veritatis noti in una mente,  sensibus exclusis ? Falluntur quoque, qui ita  philosophantur . Nam sublatis sensibus, nullum daretur in mente judicium, nulla ratiocinatio, nullaque veritas, Quae mens sine judi-  «*ts, et quae judicia, et ratiocinia sine ideis,  et quae tandem idae sine sensibus ; quibus  sublatis, nulla esset in mente operatio ? Constat itaq. Pluton icorum, ac Stoicorum opi-  nionem esse fallacem. Quid si in utroaue.  Q n 'd dicendum, si tam in sensibus, quam  in mente, quod erat tertia ex notis propositis ? Sensus quippe mentem corrigere possunt, mens autem emendare sensus . Sed in  mente ipsa ponendum est principium, quod  quaerimus, quoniam una mens capax est veritatis, sensus enim materiam»judicandi eidem  dumtaxat praebent.'   17* NH novi in Cartesii evidentia.    Ultimo loco, quo ad Cartesii evidentiam,  dico, quod haec opinio eadem difficultate  qua praedictae opiniones, laboret . Etenim  cum Cartesius tot evidentiae genera posuisset^  quot sunt veritatis species, vellem ab eo sci-  re, quo pacto, quod mihi visum est evidens,  esse evidens sciam ? quomodo judiciorum meorum. Ejustque progrehibus . f%%   rum evidentiam cognoscam quomodo deniq.  rerum auditarum quamobrem non ab alio  quaerendum principio, nisi a sensibus in veritatibus physicis, u mente in abstractis, atque ab aliorum fide in narrationibus historicis. Quæ omnia singillatim disputata sunt, ac refutata.   Quid veritatis crittrium. Hisce quam breviter enucleatis, ad propositum. Exquirimus hoc in loco veritatem primam, qui alia demonstratur. Propositionem nempe hic quaerimus ex se certam,  cuique cognitam, atque cujusque veritatis cew  fulcrum, quæ sui natura demonstrari nequit  ipsi omnes alias demonstrare possumus.  iq. A dubietate oritur veritas.  Principio veritatis est capax, qui dubitat. Nam qui omnia adfirmat, propositionem etiam sui adversarii esse veram dicit. Contra qut  Universa negat, quaeque ipse dicit, quoque negat. Philosophus itaque in veritatis investigatione a dubitatione incipere delet. Sunt enim dubietates tamqaam nodi, quos philosophus resolvere debpt. At qui semper dubitat, nnsquam  veritates invenit, prqindeq. a dubitando debet desistere. Nam. in dubietatum catena, si daretutf  progressus in infinitum, nihil sciremus.  Idem nequit esse-» et non esse. Principium itaque pro omnigena veritate reperienda, est illud ipsum, qiiod LIZIO  initio suae Methaphysicae praescripsit . JSIihil  pots$ n* Veritate, potest simul esse, et noti esse. Videamus ttuS-  do, num haec propositio sit certa, evidens atque adaequata . Expendendum nempe num  hujusmodi principium sit clarum cuiq; cognitum, num denique cujusq; veritatis genera  constabiliat ; Ex quo veritas sensibilis,   L Veritas phisica a sensibus oritur. Si mihi igitur obversetur vesevus ignivomus, dubito de ejusdem existentia ? Turic tactum adhibeo, aliosq'. homines sentio  Si mihi alii, uti  ego, judicent vesuvium esse ignivomurri . Nori  potest non existere. Alias esset, et non esset  mons ignivomus. Quo nihil absurdius;  Si dicat. Illa musica, quae me tantopere  allicit, alios excruciat. Esto. Sed si musici  existet, nenio negat . Istudq. ipsum dicito de  odoribus, saporibus, ac de sensationibus frigoris, ac, caloris  quæ nori extarent * nisi earum objecta existerent. Ex qud veritas methaphisica. Ratiocinia tunc efficimus dum duas ideas cuni  tertia comparemus, ex qua comparatione ea-  rumdem aequalitas y vel inaequalitas deducitur;  ex f gr. Quiequid est extensum est corporeum. Tabula vero est extensa i Tabula igitur est corporea. Extensionis itaq. idea convenit tam corpori, quam tabulæ; Corpus igitur, et tabula conveniunt inter se; Alias tabula esset, et  non esset corpus. Quod est iterum absurdum;   ai i   V., >,   £jusque progressibus i Sx quo veritas historica. Tertio loco, si in aliqua historica narratione testes sunt oculati, historia, traditio, atque itionuihenta aeque concurrant, potestne de facto quis dubitare ? Demus igitur Medos, Babilonios, Græcos, et ROMANOS numquam extitisse, nonne essent, et non essertt simul tot  historise, totq. ac tanta monumenta ab ultima antiquitate repetita? Concludamus omne verum,  ac falsum a dubietate oriri, et cujusq. veritatis notam positam asse in constabilita superius allata propositione sua natura certa, cuiq.cogni-  ta, atq. adaequata. Quæ cum sint, jid ulter  riora procedamus. Quid } et quotuplex sit methodus. Methodus est via quaedam, qua nostra ju-J  dicia i ac ratiocinia ita disponimus, ut  Veritates invenire, vel jam inventas cum aliis  communicare possimus . Licet alii regulas tradant inveniendi ; addiscendi ; exponendi, atqv  disputandi j duae tamen mihi videntur praecipuae, alteri, inveniendi, altera explicandi. Pri- 1  Cia analytica, secunda vero synthetica. Una via.  conjuncta separamus, altera disjuncta unimus. Primus modus rerum inventioni j alter earum-  dim explicationi inseruit .  winalysis, idem est ac totius suas in partes 1  k4 quibus cdti*  flantur lapides montis vesevi, eosdem in su  ultima principia reducit, ita illorum componentia reperit. Analytkicae contraria est sinthetica methodus, sive compositio, quae ex quibusdam  generalibus principiis varia componendo in  unum colligimus, itt alios doceamus. Regulæ utriusq. methodi, in sequentibus  capitibus fuse exponantur.  Et Methodo reperiendte veritatis sensibilis Oq. Htcc a sensibus, Certitudo, quam physicam adpellavimus; ex sensibus exterioribus provenit  eaq.  nuncupatur etiam intuitiya. Quare si objecta  exteriora a sensibus retnpveas, hxc veritas on amplius extat. Hinc ruitur primo, quod  haec certitudo nostrorum sensuum rationem  sequi debet. Etenim pro ut sensus sunt bene  conformati, et objecta exteriora multiplicia,,  eo major nostrarum cognitionum sphaera fit,  atq. augetur. Sensus esse debent bene constituti •   Sequitur secundo, quod si nostrorum sen*  suum fabricatio sit vitiosa, objecta non cernimus distinta. En ratio, cur ii, qui morbd  hjcterico laborant, universa objecta sub coloro Ei usque progressibus M* croceo 'vi/ent. En quo* ratio, «nny^  fci corpora remota, et presbyti,qu* sibi sont  proximiora, non cernunt. veritates referuntur, quae constan-  tissima observatione, atq. diutinis experimen-  tis liquido constant. Hujusmodi sunt, quae ex antiquis LIZIO, iElianus, Plinius, tum jecta impellit. Def. Benevolentia est quoddam animidtsiderium, quo ad egenos juvandos rapimur. ax. 1, Bona in natura sunt paene infinita.   et viem  sceleratus.  Quid monumenta i    Quid si pr®dictis ultimo loco momi-i  intenta, qu® modo extant, addatis, nemo .  «anus dubitat . Reapse quis dubitat Samnites  £xtitisse, et fuisse tam bellicosos. si urbes   a Lb  ttjusgiii progressiius  aestus marini causa, et  sexcenta alia Reg. Si qutesilurti resolvi possit, tunc  videto si resolvi posset in omnes ejus partes,  vel in una,   Hujus generis sunt quaedam quaesita, qua  plures in partes adspicienda sum ex. gr. ltius refertur ad familias, ad civitates, ad imperia, ad hominum coetum, nisi hac omnia  considerentur quaesitum non potest Bene definiri, maxime quod uni familiae, uni civi,  tati, uniq. imperio potest' esse u ilis, aliis  vero maximo detrimento. Quam ad regulam  si animadvertissent tot tantique recentes luxus  scriptores, non consenuissent vel in eo laudando, vel vituperando. Reg. Si quxsitum sit solutionis capax t  extricandum tunc remanet, num sit simplex, vel compositum scilicet num unum, vel plura  membra habeat. Illud quippe est perquam adcuratfc definiendum, alias -erratur. Sic in malorum origine  videndum primo quid sit malum. Deinde  num existat in universo, tum si sit ejusdem,  vel multiplicis generis Demum si sit multi-  plex, distinguendum in omnes ejusdem cl astes.  Eorumque progressibus  'fes . Dicito hoc ipsum de voce luxus superius  memorata. Reg. Si q tussitum resolvi possit, tunc  constabilienda sunt principia clara frnm, ata.  omni ex parte manifesta px contemptu hujus praeclarissimi reguli Hobbesii conclusiones sunt falsæ, quia la Isis  principiis innituntur. Hunc in errorem inci-  derunt quoq. omnes Pyrrhonii, aliiq. veritatis  infipugnatores.   Reg. Propositiones quot quot sunt, omnes  Jluere debent veluti totidem illationes ex prin-  cipiis superius, firmatis ac stabilitis . Quod  tunc evenit, quando omnes ita inter se conneetantur, ut ceu quandum catenam efficiant atq.  una ab alia nascatur. Qui id non consequuntur, habendi sunt ingenii plumbei . En ratio cur juventus neccsse  est, ut; consenescat in addiscendis Euclidis  Geometriae libris planis . Etenim in illorum  lectione modus adquiritur demonstrandi, admiratur in iis, quo pacto secunda de monstra-  tur ex prima propositione, et tertia ex secunda. Sic deinceps . Aristotelis aethica eodem ordine est conscripta, qua in addiscen-  da juvenum profectas esset major . Nam non  de rebus abstractis, sed de homine agitur, verumtamen nemo unus eam legit, accurat. Cur  ita ? quia eorum institutores nondum sciunt  Aristotelem extitisse, fuisse virum doctissiunim j   Br Peritote-». . gt   mmn, ad Nicomacum scripsisse decem de  sethica libros. Reg. Conditis, sub qnk subjecto prgdicutum convenit, est adcuratissime definiendum* Eapnitn philosophi munus est rationem, reddere t  fiio pacto effectu! ad causatn referatur. Queritur enim a seeulo praeterito usq.* ad  prarsentem diem, num luxus sit statui alicui  UtiSfS'? 1 ' . J '.w,;-' j, fi ; -i 't . •• *>fi-   Huc usq, universi scriptores in genere quae-  situm extricarunt. Sed false omnes. Itaq. eum  vel commendarunt, vel vituperarunt. Cur  ita ? Quia quarsitum non fuit iniqua m bene  ptopositum i Sed dicendum tst : pratsens luxus  est utilitati, vel detrimento regno neapolis I,  vel Rom.el Quaesito ita proposito, videndum  mini otnnes artes primitiva, et secundaria  possint ne numerum artificum majorem h«»  bere? Si possint, necessum est, ut ii^plean-  tWr . Siti aditer, et remanent in toto regno  centum millia qui laborare possunt, iisdemqj  -Occupatio deficit . Quaro isti centum millia  vuftis, ut iiiOpes vagentur, vel ut expellantur  e* statu, vel occidantur, num denique in artibds itfjAis Occupandi ? Quis npn videt 1»^  xum non modo esse huit statui uttlem, sed  ilittirti decemriufn' ? ‘-fi   RVg. 9 . Si in qudsitb rOfoleemdo, vobis non  ebniiiigat cettiiadiheth repetite, tunc probabio-  llialtm auffite, riebir eyuhg.antd» niti MafKiri l V ' pro -Ejusque progressibus 1 6f   probabilitas. Verum cavete, ne hypotheses ve-  lati theses habeatis. Quaeritur nuin sol, circa tellurem, ve] haec circa illum moveatur. Certitudo omnino defecit. Quaerenda est probabilita. Utraq. est  probabilis. Tunc quaere probabiliorem. Mibi  videtur illa Cupertiici, quia mjnus me allicit.  Nam facillime intelligo revolutionem diur-  nam terrx circa seipsam, atq. illam annuam  circa solem in eccliptica „ et sojis re : «jlunonem circa proprium axem vigmti septem dierum spatio. Reg. Non omnia quxsita sunt ejusdem geperis, alia enim sunt physica, alia metaphysica t aha denique moraba . Si physica sensus,  observationes, a/iosq. homines interrogate. Si  i nethaphysica, adhibenda est ratio, ac demon-  stratio . Sin denique moralia . Notate testes,  historiam, traditionem, ac monumenta.   Licet hxc sint per se clara, verumtarnen  in rebus facti, nulla ratioctnii. Dum facta  video, rationem non audio Sxpe etiam in  re clara, et manifesta, qua mpluri mi testibus  utuntur. Fortasse testes imiorem rationem  habent j quam ipsa ratiocinia firmissimis prin-  cipiis constabilita?   Reg. ii. Quo pacto in narrationibus histori-  cis procedendum, si monumenta amplius non  extern ? Codices consulite, quibus in legendis  funditus sciri debet scriptoris lingua. At ca~   L 4 vrr#   De Veritate,*j t t ' J ^   veto ne Verslones vulgares, Hef. itxicos conmunes adhibeatis. Seri quorsuih hcpc - Quia 'nulla lingua in  aliam translatari optime potest. Quatvis .enim  lingua suas habet pecujiares proprietates, sectam, religionem, imperiv firmam, mores  denique y 'propensiones, adjectus, educationem,  studia, exercitia, ac partium studium. Hrc enim omhia ad plenissima scriptoris  sensa intelligenda mixime conducunt • Natn  quiiumque- scribit etiam nolens suis in libris I  transfundit suos mores, adfectus y temperamentum, opiniones, scientiam, oartium studium, atq. alia sibi propria . Brevius sjui-  cumq. scribit, se ipsum describit, Quid liber, quam Sermo scriptus Nonne sermone,  aliorum animos paene videmus?. Hoc fusius, ac   1»T  Ejusqie progrersibnj • i   est diligentissime versandum, verum maxima,  cura lectitanda, sunt omnia, ut scriptoris mens  ex universis ejusdem operibus constet Potent  enim esse, quod aliquod rejecisset .   En ratio quare quampluritni in judicando  errant . Quia vel integrum librum non legunt, vel non intelligunt. Quid si. reliqua  scriptoris opera, ignorent, vel non curant  scire ? At quid statuendum, si scriptor de  aliorum opiaionibus, vel factis agat?   Reg. 14. Tunc exquirite primo, an scire potuerit, Num fuerit perspicax. 3. An in judicando adeuratus . 4« Num in referendo since-  rus • In quibus si uni eorum defecerit, fidem  ei denegate. Sin minus, eundem habete et diligentem, et sincerum, et veracem. Hujusmodi sunt optimi historici noti . LIVIO (si veda), SALLUSTIO (si veda), Cornelius TACITO (si veda) praestantis-  simi fuerunt historiae scriptores . Apud recen-  tiores MACHIAVELLI (si veda), Franciscus  GIUCCIARDINI (si veda), Bernardus SEGNI (si veda), Angelus de  Constantia, Robertson, Hum, atq. historix universalis anglJci scriptores . Quid si  ex uno scriptore quamplures acceperint. Reg.Si quamplurimi, etiamsi mille ex  uno scriptore sua traxerunt, omnes simul tatl%.  valent, quantum unus, quem transcripserunt .  Quod si clare constet historicum fuisse J cujus nomen praefert . Sic  Jjbnr de consolatione CICERONE (si veda) adscriptus ; est '  Hgarjii .Ergo spurius. Contra VirgHii .®nei-  dos., suflt Virgilii, nam, ab ejus obitu ad  praesentem usque aetatem eidem tribuitur. Il-  Judq. ipsum dicitp de CICERONE (si veda), ORAZIO (si veda), COLUMELLA (si veda), M. VARRONE (si veda) operibus. Tertio loco  si in Codice m°dp aliquid legitur, quod in  scriptqcis :$t#te, vel antiquis Codicibus non  legentur, dicitur interpolatus . Denique si  jaunc aliquid desideretur, quod fa antiquis  :jpndieihu» e*tfeat, appellatur mutilatus. Hd-  Sjjtm omnium exempla surtt paene infinita,  jju* brevitatis gratia omittuntur ; et quS rd-  tione fiaec omnia internosci possunt ?   Reg. Dicito illum librum esse spurium,  jt. -Si scribendi stylus, vel cogitdndi ratio non  sit illius scriptoris, cujus nonfen profert .  . j&i a scriptoribus corvis non sit memora-  V* Si adeo ineptus, ut cui tribuatur, nullo .    EjuspK progressibus n *7P  lo modo possit convenire. 4. Dengue libe*  habendus eit 'spurius,* -si antiqui eum rejecet irini /; - iV .. ..Reg. Contra^ liber habendus est genuinus  I. Si stylus, et cogitandi modus illi conve •  ni aut, cujus nomen > prxsefert : 2» Si a scri-  ptoribus Coxvis sit memoratus : Si antiqui   de libri genuitaie, minime dubitarim.   Reg. Lib^r habendus est interpolatus t vel  spurius y si facta, et personor memorentur scri-  ptoris xtate posteriores . Ipsum dicito de voci-  bus, ac locutionibus . Ultimo loco si doctrinas  •Si st e mati sibi proposito contrarias contineat  Quid si scriptor fuerit ineptissimus*.   Reg. Codex est mutilatus si in eo aii-  quid desit, quod vetustissimis in codicibus le-  gebatur : 2. Si qux continet y vani, cottfuseq leguntur. Haec pro auctoritate humana satis esse du-  co . Quo ad divinam, praeter ea superius di-  cta notanda sunt etiam quae sequuntur.   Reg* Oportet perpendere .Nam Deus  loquutus fuerit'  Cui loquutus : Quo in  loco:  quando :  quid'., Haec omnia manifestissima sunt in quin-  que Pentafheuchi libris a Mose scriptis. Nam Deus loquu,tus cum universo Populo Haebrreorum . In mote Sinai, post eorum egressum  ab iEgypto. Quæ autem loquutus fuerit in  duabus Tabulis lapideis continebatur * Quse   licet j De Veritate, j' v> •.  licet constent ;, veruuuamen videndam insu-, i  f *.   Per. Reg, . Num qu& Deus dixit, ai/ aoj incorrupta, vel interpolata, vel mutilata pervene-  rint. 2. i 1 / sensus, ac vrria possint varii accipi . Si autem varie accipi possint, nemo «aaa  fuo arbitratu, ac teneri intellegat, W aat  (Catholicae Scclesix judicio, standam erit.,  Hujusmodi sunt praecipuae rCgulae, qua? me-  thodo analitic.e maxime inserviunt . Quae autem sequuntur ad syntketicam spectant. Ej usque progressibus De regulis explicanda veritatis, tam viva voce,  quam scriptis  I T' X omnibus animantium generibus unus  1/ homo veritatis capax, est quoq. loquela  praeditus, qii^ sui animi intimiora sensa expri-  mit . At mirabilior ejt scriptura, qua cum  absentibus temporis, ac loci loquimur Sed  si philosqphi, si parentes, si ludimagistri  desiderent, ut juventus utiliter haec divina  rationis instrumenta adhibeant, sequentes regulas ob oculos habeant. r Reg. i. Initio cujusq. facultatis, magister  doceat, quid ea" sit, que fuerit ejusdem origo,  progressus, vicissitudines, scriptores, atq. quas  in partes ea distinquatur. v ; •, Cur itl ? ut sciant auditores, quae ipsi comparant, atq. univers® scienti® quandam designationem ceu^ in parva tabula adumbratam  habesmt . In quibus enucleandis una, vel ake-  ia lectio sufficit, ne rerum multitudine detineantur ii, qui paucis prsceptis sunt imbuendi. Reg. st. Maxima cum brevitate [H. P. GRICE: Quantitas: be maximally brief], ac claritate  simul primo controversis: status proponatur, deinde suas in paries dividatur ; tum inutilibus  resectis, omnia sensim sine sensu explicentur In hoc a quatnplnrimis erratur. Neq.enim  -v t pro- «r    ffif •• - J-dolemata sciunt acute propd n ere, neque omnes,  nodos extricare. Veriwn omne tempus in  congerenda cujtisq. generis eruditione sine  ullo ordine, judicio,  lepore tevurit. Qujf  GrammaticorutntForensium^c medicorum pleynmq. est perquam inepta scribendi ratio. Reg. Vocabula omnia definiantur, ut quid  sit res de qua agitur, plenissime intelligatur l Hujus iftilissim* regulæ contemptus juvenes impedit, ut bene iatelligant, atque addiscant. Reg. 4. Ex definitionibus officiantur axioma*  ta ; atq % postulata, ex quibus clein emitis praepositionum series eruatur. Haec rectissima docendi ratio, quam sibi  sumunt Geometr, est illorum omnium, tjui  sciunt ratiocinari . Divus Thfcmav’ non erat  Geometra, veramtamtn quia divino ingenio  praeditus ordine scripsit . Quid dicendum de  Aristotelis ethica tam pressp et ta!n stricto  ordine Conscripta Reg. ij. Definitis universe scientia voca-  bulis, initium sumatur a rebus simplicifribus t  ac facilioribus, atq. ad maximi Compositas 9  jfuxijpeq. difficiles procedatur.   Sin aliter fiat., discipuli non krtelligunt.  Reg.' In rationum ''catena conficienda, ita  ordiatur, ut altera 1 alteri prxluceat, atq. alte-  ra alteri inserviat . Ex quo tandem integrum  disciplinae systema compingatur omni ex parte connexum.  Reg. Ej usque progressibus. ut sciatur tempus, « W,  w   r«nf gesta. • • • fc '- • •. „ Reg. 14. natUrd  j '   ac pravus . Ergo pontus ut educationi defrrtur, proinde?* magister curat auditores* redde-,  re laboriosos   longius, quam res tanta dici poscit.. Pritpo arithmetica est scientia, qua  mentem instruit, ut ea expedite ac recte  super qtiibusdam cyphris numericis operetur. At qua de causa ? ut nempe veritates inveniat. Hac scientia licet quamplurimis continea-  tur regulis, ut additione, subtractione, multi -  plicatione, ac divisione, attamen additio, subtractio, multiplicatio, ac divisio tam in quantitatibus integris, quam in fractionibus cujusque  generis ad additionem, atque subtractionem  reducuntur. Itemque regula aurea, societatis,  alligationis, positionis, ac combinationis ; non-  ne ha? omnes, et si qua? sint alia? etiam infinitae, revocantur ad unicam regulam aure-  Etenim multiplicatio nihil aliud est,  quam ipsa additio concisa: et divisio est ipsa  subtractio . Sic si mihi multiplicandum esset  g. per 4. duos modos adhibere possum, vel  M fi 8. qua- « \1   lif *, .  quatuor seriam, factaque summa habebitur 32. alter modus est si 4. accipiam octo:  vel octo accipiam quater, productus erit sem-  jper 32. ex quo pate't multiplicationem non  esse, nisi ipsam additionem compendiosam .  Id i^nm dicendum est de "divisione ;  nam ha?c est ipsa subtractio, cum hoc uno  discrimine, .quod subtraetio fiat semel, scili-  cet ex quantitate majori dematur minor, ut  quod remanet, videatur . In divisione vero  subtractio fieri debet secundum numeros divisoris. Sic si dividere vellem 484. per quatuor . Fieri debet in uno quoque .numero  hinc primo ingreditur semel, in secundo bis,  ip tertio etiam semel, quotus erit 121. Ergo  in primo numero subtractio fuit unius numeri 4. in secundo subtractio dupli 4. et postremo etiam unius 4. Ex quo 'etiam liquet divisionem non esse, nisi ipsam subtractionem.  Quod quidem non inteligendum solum de nu-  meris integris, verum etiam de fractis, ac  de fractorum fractis.  At si quis inquiet; ad quam regulam  referuntur potentiarum elevationes, atque ra-  dicum omnium extractiones Respondebitur,  quod potentiarum elevationes sola multiplicatione conficiuntur 1 ' extractftfnes vero radicum cujusque generis et multiplicatione, ac  divisione, hoc est ex additione, et subtractione simul. Sequitur postrema scientias nume ricae regula, qu* est sola aurea, ad quam quot-  . quot sunt, omnes reducantur. Verum quid  continet hrec: nisi quo pacto fex tribus numeris cognitis inveniri possit quartus numerus proportionalis incognitus Hoc parumper perpendamus in tyromim gratiam.  Ad quatuor classes, omnes problematum numericorum resolutiones vulgares ari-  / thmetki reducunt, nempe ad regulam auream sive trium; ad societatem : ad alligatio-  nem, atque ad falsam et duplicem positionem.  Primo regula aurea sive directa, vei  indirecta: sive simplex vel composita est inven-  tio quarti numeri proportionalis, post tres alios  datos: ut 4. boves ararunt I. terr® jugera,  quot jugera arassent 16. eodem tempore ? I-  temque 4. messores metunt quandam segetum  quantitatem 8.diebus, quaeritur quanto tempore eundem campum messuissent if. messores? In  utroque problemate semper quartus proportionalis inveniendus est, cum hoc uno* discrimine, quod In primo problemate multiplicatur  secundus, cum tertio, productufn dividatur  per primum, hoc est te3. per -4. quartus pfo»  portionalis est ja. In secundo autem proble-  mate 'multiplicatur inter se primus cum secundo-, productum dividatur per tertium, vi-  delicet 3*. per 16. quotus, hoc est quartus  proportionalis est. Sin autem utraque sit  M 4 cora- quibus mentis adus clarius explicantur De Jignorum artificialium origine De linguatum omnium natura De linguarum artate conjicienda De vocum divijione De propojitionibus De mater i a, forma, £r propofitionis quantitate 6e errorib.me ntis quo ad jenjus exteriors De errorib, quo ad animi /enfationes De errorib. quo ad ip/ius mentis adtus.iOQ  De errorib. quo ad animi Jigna relatis,  de illorum abufu De errorib. quo ad propo [itiones De errorib, quo ai /yllogi/mos, aliofq.   arguendi modo s. De errorib. qui ex prava puerorum eJucurione oriuntur Ve errorum emendatione De veritatis ortu, ejufq. p r Ogre£ibus Quid, O quotuplex Jtt veritas  cujufq. veritatis exifientiaJ   uip, et quotuplex Jtt veritas De cujufq. veritatis nota. Quid, et quotuplex Jit methodus De methodo inueniind.e veritatis fenftbilis Dg methodo demon/irqnd £ Veritatis De methodo reperiendx veritatis prob De veritate probabili De regulis pradlicis reiie philo fophandi De regulis explicande veritatis, tu n: viva voce, tum {criptis De Logices redudione ad arithmeticam. ACJA.jpfd/L<rsa SLIOTECA NAZ. Vittorlo Emanuele III NAPOLI DE ARTE  RECTE COGITANDE LECTIONES SEX. DE ARTE RECTE COGITANDI  LECTIONES SEX NEAPOLI EX OFFICINA MICHAELIS MORELLI. PUBLICA AUCTORITATE. IILUSTRISS. AC REVSRftfWSS. VIRO   MATTHjEO JANUARIO  T E S T iE-P ICCOLOmINEO  ARCHIEPISOOPO CARTHAGINIENSI, j  ET FERDINANDI IV REGIS A SACRIS, ET COWSILIIS, AC REGU  AR-CHIGYMSfASII prefecto Q Uct omnia Deus Opt. Max. d  rerum primordiis condidit homini condidit hominemque i~  ppfum alteri homini. Hinc  fit, ut qui ex hominibus majori cura j diligentiaque aliorum quarunt utilitatem, ac praCtpue in literis, artibufquc  provehendis, qua funt cujufque bene conflitutee Retpublics ornamentum, ii exteris  proflantes, jure inclyti habeantur, *f§r-  namque flbi comparent famam. Inter hu-jufmodi viros quinam hac noflra tempeflate  merito adnumerandus, quam tu vir Illuflrijftme, ac Rcverendijftme ? qui ft in exteris dignitatibus Tibi collatis pro tua humanitate, prudentia, juflitia quod Caput 1 cfl, pro tua in omni re liter aria, penitiori cognitione ipfarum literarum, ear umque cultorum Te praflanttjftmum patronum femper prafliteris, tamen ab eo  tempore, gwo //£* Regii Archigymnafli Prx-  fcllura fuit demandata, ita eas, eofque  provexifli } ut fub te uno utrique nati videantur 4 Pro tuo igitur bumanijjimo ingenio, «r me, ac meum libellum   de arte rcSle cogitandi, qui nunc primum  in lucem prodit, ac tibi libenti animo nun-  cupo, rogo excipias optime vale. Neap. pridie non. Ap.iyy'/* \s.LE- DE EXIGUO HISTORIjC LOGIGE  COMMENTARIO ale£tica, qua» eft ars perficienda rationis humana, a  Gracis exorta Zenonii Elea-  ti Parmenidis auditori, 8 c  adoptione filio tribuitur, ut  ex Ariftotele, Sexto Empi-  ribo, et Laertio. Verum Zenonis Logica  reapfe non fuit, nifi ars rixandi * et cavillandi (a) i ex qua Eleatici Sophifta profluxerunt | quorum audaciam Socrates pra- • a 4 ftan- [Floruit Zeno circa olympiadem 79.,  qui juxta Valerium Maximum lib. 3*cap.  3. Nearco Agrigenti Tyranno aurem morfu corripuit . Plutarchus Vero ad verfus 'Colotem fcripfit Zenonem fuam linguam  dentibus amputatam in Tyrannum expuifle. Hujus philofophi principia natura-  lia rejecit LIZIO libro Metaphysico-  autn tertio cap. 4. ftantiflimo vir ingenio, atque morum in-  nocentia Angularis retundens, non aperto marte eos aggrediebatur, .fed quadam  difputandi dexteritate proprios errores confiteri eofdem cogebat. Hinc Socratis Logica tota erat in eo, ut primo vocabula  omnia vellet defjnita, deinde quibufdam,  minutis interrogationibus propofitiones omnes per neceffariam confecutionem ita te?  xeret, donec ad praeceps inconfideratos  adverfarios perduceret. A Socrate quamplurimae philofophorum  familiae profe&ae funt, quarum celebra- [Ante Socratem philofophi JE-  thicae ftudium neglexerant . Hic vero  maximo ingenio, corde, ac fpiritu omfiium primus homines felices reddere curavit. Is enim de anima, de paflkmibus,  d'. vitiis, virtutibus, pulcritudine, deque  hujufmodi aliis, quæ vel cum nobis, vel  cum focietate conjunfta funt, fapientifli-  me difputavit. Adverfarios hironia, atque  induftione refutabat . Xenophon, et ACCADEMIA ejus do&rinam, et vitam fcripferunt.  Irreligionis crimine adcufatos, quia Græcis fuperftidonem deteftabatur, ac Dei bratiffimae, quasque Diale&icam furtimo  cum honore excoluerunt, memorantur ACCADEMIA a ACCADEMIA Athenienfi, Meg a unitatem confitebatur, veneno obiit in  carcere . Quae hujus praiftantiflimi viri  fenfa fuerunt, quo ad Deum, animam,  res morales, aconomicas, atque politicas leggi poffunt in Laertio. Plato jEgynenfis, Codro ex parte  Patris, et Soloni ex Matre conjun&us,  87. olympiade natus eft . In pueritia in  exercitationibus gymnafticis, pi£lurae,mu-  ficas, poefis, atque eloquentias ftudio operam navavit. Verum cum Homerum le-  geret fe excuflit, ac philofophiac fe totum  dedit . Principio Cratilum, atque Heraclitum, poftremo o£lo annis Socratem audivit, quem in fuis cafibus non deferuit.  Quin imo univerfa ejus bona pro Magi-  ftri incolumitate judicibus obtuLit. Poft  Socratis mortem petivit jEgyptum, deinde  ITALIAM, atque in fchola Pythagorica CROTONE METAPONTO TARANTO REGGIO initiatus. Athenas redux, fcholam aperuit  prope Ceramicum, in quo monumenta  eorum erant, qui Marathone tam glo-  ri ofe occubuerant. Plato moriens fua   bolo   garici ab Euclide Megarensi, Cyrenai-    bona illis reliquit, qui folitudini, quieti,  meditationi, atque filentio vacarent . In-  ter quam plurimos ejus difcipulos recenfentur LIZIO, Speufippus, Xenocrates,  Hyperides, Lygurgus, Demoftenes, atque  Ifocrates* Plato fuit vir divini ingenii,  laboriosus, temperans, agendo loquendoque gravis, patiens, atque urbanus. To-  to vitae curriculo juventutem inftituit,  obiitque aetate 81. Annorum Perfeus Mitridates ftatuarrt, et LIZIO altare elevaverunt. Itemque dies fu» nativitatis  habitus eft facer. Qu* autem de Diale&ica, de rebus phyficis moralibus, politicifque pertra&avit, funt pene divina.  Is fuit Primae ACCADEMIA au&or, cui fucceflerunt Speufippus, Xenocrates, Polemon, Crates, et Crantor, quam deinceps inftauravit Arcefilas, poftremo Carneades, qui  Medi, ac Terti ACCADEMIA principes fue-  runt. Platonis do£irina primum inftaura-  ta fuit fub Augufto, et Tiberio a Theone Smyrnenfi, atque Alcinoo; fub TRAIANO (si veda) a Phavorino; fub ANTONINO (si veda) Pio a  L. Apulejo, et Numcnio Apamenfi: fub Ccmtiaici ab Ariftipo Cyrene Afri es urbe; na- COMMODO  a Maximo Tyrio, Plut. ac Galeno.Exa£la autem barbarie eam excoluerunt  BefTarionus FICINO (si veda),  Angelus POLIZIANO (si veda) Aretinus Calderinus, Joannes Picus PICO (si veda) Mirandolanus. In ACCADEMIA libris aliquam Trinitatis notionem deprehendifle nonnulli fibi vifi funt.  Sed hac in re videnda eft Joannis Frederici  Meyer diflertatio, Samuel Crellius, Joannes Clericus. Euclides fpiriturri fui magillri non  feq nutus eft, etenim pro morum philofophia, Logicam coluit, ex quo ut in  Laertio ejus auditores di£U funt et Me -  garenjes et Dialctttci. Is Athenas no£lu  ibat tunica muliebri indutus, pallio ver-  ficolore amiflus* caputque rica velatus e  domo fua Megara ad Socratem commeabat, ut ejus sermonum ac confiliorum  fieret particeps . Rurfumque fub lucem  millia pafluum paulo amplius viginti, ea-  dem tunica teftus redibat * Ita A GELLIO (si veda) lib. Euclides enim in arguendo nonnifi conclufionibus utebatur. Qua-  •r$ Eubulides ejus fucceftor multa fophifmatum genera invenit, adhibuitque. At   nato, LIZIO ab LIZIO (e) LIZIO   Diodorus hujus auditor moerore mortuus  eft, quoniam Stilponis argutias refellere  ignoravit, quique Euclidseus fpiritus Europse regnavit inter Nominales, ac Reales;  inter Thomiftas et Schotiftas. LIZIO Macedo Nicomachi,  ac Pheftiadis filius, Platonem audivit cir-  citer 20. annos, immenfam au£orum. le-  gionem habuit. In Lycaeo fchoiam aperuit abfente Speufippo Platonis nepote. Alexandrum Philippi Macedonum Regis filium docuit . Senefcens impietatis  crimine adcufarur a Sacerdotibus, fugi it . Quo ad ejus mortem alii 0 in  ./Euripum fe praecipitaffe, alii fibi ipli  necem intulifle ferunt. Hujus philosophi opera sunt pene innumera, ut  ex Laertio. Quas LIZIO de historia  naturali, de arte oratoria, de poesi, de  ethica, de rebus aiconomicis, politicisque sunt quippe admiranda. Eidem in Lyc2eo fucceflit TheoDhraftus suus discipulus,  quo mortuo pene filvit, licet in eo docuerit Lycon, Ariston, Critolaus, Diodorus, Demetrius Phalaraeus, ac LIZIO, denique PORTICO a Zenone Cittieo. ' 1 r princognomerito phy (iens. Verum fub Imperatoribus Romanis alias viguit haec doftrina. At illo imperio proftrato omnino  evanuit . Sed iterum Romanorum Pontificum cura poft ^urops barbariem denuo  inftaurata, eam fummopere excoluerunt  Albertus Magnus, D. Thomas, LOMBARDO (si veda), Scotus, aliique. Majori autem cum fucceffu dein culta a POMPONAZZI (si veda), ZABARELLA (si veda), Francifco atque Alexandro PICCOLOMINI (si veda) Senenfibus: Itemque ab Andrea Cassalpino, Caesare Cremonino CREMONINI ROBERTI (si veda), qui Harveo praefuit in  nobili fanguinis circulatione. Hac in philefophia floruit quoque Melan&onius Ger-  manus, qui poftea Nominales  et Reales, variafqne fcholafticorum feftas infe-  quutus eft, Quiq. etiam PORTICO, Scepticos,  atque L’ORTO damnabat. Pcftremo hanc  do&rinam coluerunt Nicolaus Taurellius,  Michael Picartus, Cornelius Martini, et  Hermannus Corringius cum quo LIZIO philofophia corruit.  Zeno Cittieus Mnefii filius aetate  triginta trium annorum Athenas primum   ivit  cipium habuerunt. Verum qua», aq  qualis fuit illorum omnium ars disputandi: Itemque in quibus laudanda,sVei  culpanda, licet a propofito non eflet aliecurri, attamen quia hujufmodi exquifitiome ivit, ut purpuram venderet, iliofque tam  celebres viros cognofcerct, quorum libros  perlegerat. Quo cum perveniflet, Cratem  primum, illoque religio Stilponem decem  annos audivit, coluit etiam Xenocratem,  Diodorum Cronum, Polemonem inter»  rogavit, quorum omnium cognitionibus  maxime imbutus fcholam aperuit in PORTICO, quamplurimofque habuit auditores, quos vita? potius honeftate, quam  leflionibus inftituere folebat. Zeno 88  annorum artate occubuit, Artam oratoriam a Diale&ica non dillinxit. Zenonifc  dtfcipuli fuerunt Philonides, Calippus,  Pofidonius, Zenodes, Scion, Cleantes, Ariston Chius Miltiadis ftlius, Herillus Carthaginenfis, Sphoerus, Cleantes Lycius,  Zeno et Antipater Tharfenfes, Diogenes  Babylonius . Apud Romanos ftoica doflrlna in fummo fuit honore. Poft literarum  inftaurationem eam coluerunt Juftus Lypfius me ab inftituto fummopere abalienaret præteritur, atque oculo peregrino reliqua  percurram. Poft hos omnes floruit L’ORTO Arhenienlis, qui Xenocratem, et Pamphilumflus, Gafpar Scioppius, Daniel Heinhus, aliique complures, L’ORTO maximus philofcphus Gargetti L’ORTO in Attica ojfymp.Top. ex Neocle  et Chereftrata editus unus eorum fuit, quos  Atfienienfes in Infulam Samos miferunt,  Hic puer Matri piaculari praeibat, atque  aliquo piaculo domos conta&as circumibat. Ita Lomeyer de Lujtrationibus. Hoc  exorciftx genus inhonorum erat apud  antiquos. Rediit Athenas decimo fux setatis anno, trigeflmo vero fexro scholam  in viridario aperuit, ibique cum fuis amicis tranquille vixit, Quamplurimos habuit difcipulos, ad quem ex omnibus  Graecia: urbibus confluebant, quocum etiam vitam vivebant, nam L’ORTO dicere folebat, ut ex CICERONE (si veda), de finibus lib:  *• omn r f »™ rerum, quas ad beate vivendum faptentia comparaverat, nihil ejfe amscitia majus, nihil uberius, nihilque ju-cun Ium Platonicos, et Theophraflum Ve-  ri pzcundius. ^Jeque hoc oratione folum, fed  etiam moribus, ac vita comprobabat. Ejus fequaces adeo Magiflro adhasferunt,  ut etiam mortuus fpiraret in fummailla  tot animorum confenfione fui memoria.  ita Gajfcndus de vita, (y moribus L’ORTO. Philofophia» corpufcularis Epicurus non  fuit au£lor, fed infkurator . Hunc momordit ejus difcipulus Metrodorus, qui ad  Carneadem tranfiit. Etiam CICERONE (si veda) GIARDINO convitiis laceffivit, at ejus caufam dixerunt Alexander ab Alexandro, Cœlius  Rhodiginus, Joannes Francifcus PICO (si veda) Mirandolanus, Marcus Antonius Bonciajius, Palingeniur, Andreas Arnaldus, Francifcus  de Quaevedo, denique Gassendus. Quibus omnibus praefuit ipfe Laertius,  qui fcripfit in ejus vita: nam fan&itatis  in Deos, et charitatis in patriam fuit in  eo affe£tus ineffabilis. Ipfe CICERONE (si veda) de finibus lib. Ac mihi quidem, quod ipse bonus vir fuit, et multi epicurei fuerunt, et hodie funt, et in amicitiis fide-  les, &.in omni vita conflantes, Sc graves, nec voluptate, fed officio confilia, LIZIO audivit . Hujus Canonica sive   b Diamoderantes, hsec videtur major vis honeflatis, et minor voluptatis . Ita enim  vivunt quidam, ut eorum vitam refellat  oratio, atque ut caeteris exiftimentur, dicere melius, quam facere, at Epicurus voluit melius facere, quam dicere.  Quamobrem Seneca de vita beata cap.  2. fcripfit : non ab Epicuro impulfi luxu-  riantur, fed vitiis dediti luxuriam fuam  in philofophiae finu abfcondunt; 8c eo con-  currunt, ubi audiunt laudari voluptatem .  Nec aeftimatur voluptas illa Epicuri quam  fobria, et ficca fit: fed ad nomen ipfum  ad volant, quaerentes libidinibus fuis patrocinium aliquod ac velamentum . Hic in  inultis culpatur, ut ex tot |§ntifque fcriptoribus tam antiquis, quani recentibus .  Maxima vero animi conflantia, qua femper  vixerat urinae doloribus correptus aetatis 67 .  an. 0 lymp.Hic vocabulo voluptatis  juventutem allexit, at in fuis le£lionibus  nihil aliud, quam virtutes, temperantiam,  frugalitatem, bonum publicum, an imi fortitudinem, vita; negle&um, ac voluptates  animi, non autem corporis difcipuios docebat.  Dialc&ica paucas regulas de fermoris per-  fpicuitate, deque reflo ratiocinandi ordi-  ne, quas fophiflis fu aetatis oppofuit,  continebat. Qu*que legi poflunt in Laertio fuo difcipulo, in Stanleyo, in l'hpr  mafio, atque in Bruckero,   H*c de veteribus celebrioribus philosophis, qui Dialefticam vel invenerunt,  vel auxerunt, vel perpoliverunt ad Caela-  ris ufque jEtatem, at fecundo ecclefi* fe-  culo Alexandri*, ad quam quafi ad bo-  narum artium mercatum literati omnes  confluebant, invaluit quadam philofo-  phia,'qu* ccclettlca dicebatur, cujus nobile  inllitutum erat ex fingulis philofophi  fe- Ad ejus fcholam pr*ter 'virbs confluxerunt  etiam muliqp?s celeberrimas, ut Themiflia Leontii uxor, Philenides, Erotia,  Hedia, Marmaria, Bodia, Phedria, neq. ejus cives, neque ejus adverfarii eum vel  libidinis, vel impietatis crimine adcufa-  runt. GIARDINO ORTO Philofophia fine ulla interruptione culta fuit ad Augqflum ufque, LUCREZIO (si veda) eandem collegit . Eandem quoque coluerunt Celfus, Lucianus, et   Diogenis Laertius, H*c phjlofophicum  Ceftis tunc temporis florentibus qimlam  excerpere, quxdam mutare, aliterque exprimere. Verum hsc philofophandi ratio  dofliflimis ecclefias Patribus adeo placuit,  ut ftatim per omnem Chriflianum orbem  fuerit ditfufa. His acceflit, quod ha:reti-  ci quinti feculi Ariftotelads, ac PORTICO  prafidiis abutentes, dolores noftros adgrederentur, qui ut adverfariorum argu-  mentationibus, atque irrifionibus occurrerent, eadem difputandi arte etiam imbuti funt. Dialectica itaque eccle&ica ex PORTICO, atque ex Ariftotelica componeba-  tur, qua2 ufque ad duodecimum ieculum  in occidente fuit tradita, maxime quia   b z B.. cum ROMA sepulta iterum revixit initid  feculi decimi feptimi, atque ignominia  formarum plafticarum alias atomos in pri-  ftinum fplendorem alii reponunt Magnarius  Luxemburgenfis edidit primus ejus Demotritum revivtfcentem, Magnano fucceflit Gaffendus vir pradlantiflimo ingenio  an. 15P2. Poft Gassendum coluerunt raolierius, Bumerius,.‘Vandomus, Bovillonius, Catinat, Polignac itemque abbas  Gennet,Fontauellius aliique quarn plurimi, viri. Aliguftinus fuis difcipiilis eam commendaflfe fertur. Seculo autem duodecimo ScholalHci?fivt Chriftiani occidentales LIZIO libros  ab Arabibus versos, ab iifdem interpretatos accepere. At hi nimio rixandi ftudio  du&i Logicam, ac Metaphyficam fatis  quidem obscuras atque IMPLICITAS novis  subtilitatibus, novifque quseftiunculis ac  laqueis foedarunt. Etenim cum linguam  Grxcam ignorarent, Ariftotelem neque  legere, neque interpretari poffent, ejuR   dem  VALLA (si veda) Roriis natus.  anno quinquagefinio suæ statis occubuit . Is incultam fermonis barbariem elegantiarum libris dsfasdare curavit. Ut  ex Jovio. Natnra mordacilTimus CICERONE (si veda)  vellicabar, LIZIO carpebat, VIRGILIO (si veda) fubfannabat, uni tantum GIARDINO af-  furgebat. Hic cum pauca in Logica fui  temporis animadvertilfet, adverfus Magiftros fe fe offerebat, ac planum diceret  nullam efle Logicam, prater Laurentianam. In libro de voluptate, ac vero bono GIARDINO .adhaefit. Hic omnium primus  philosophiam ex pyriffimis fontibus, non   ex dem Utiliora neglexerunt, fophiftica duntaxat amplificarunt. Scholaftici itacjuc LIZIO denominati funt, et denominantur, licet eorum pauciflimi LIZIO legerint. Hujulmodi Logica futnmo in  honore habita fuit ufque ad feculum XV.  illiufque veftigia etiamnum manent in  quamplurimis Monacorum familiis.   Verum initio decimi fexti fcculi, primum VALLA (si veda) et  Agricola, dein*   b 3 de   ex lutulentis rivulis falubriter hauriendam  effe docuit, explofa penitus fcholallicorum difciplina, qui tunc temporis prin-  cipatum obtinebat. Rodolphus Agricola apud Frifios ortus Hic enim tanquam athle-  ta multa tulit, fudavit,& allit abftinuit-  que venere, et vino, ut magis magifque  literis vacaret. Poltque Parifiis, et Ferrarii Gricam, ac LATINAM LINGVAM comparavit, reliquum itatis partim Hebdcrbergi, partimque Wormatii duxir. Pofl:  ejus mortem Lovanii editus fuit liber  temeritate judices concuffi, irrito conatu  per diem integrum imagiftramvt fuit i ut  barbari barbare vocabant. ItaFreigius in  vita Petri Rami. Scripfit inftirutioves Logicas, atque in LIZIO trviniadverfhnes, Ex Triumvirali fenrentia ejus libri  damnati furtt. At paulo poft Diaia&tcx,  atque eloquentia Cathedras obtraurtTTandem in S. Bartolomad praelio occifus eft. Baco magnus Cancellarii  fub Jacobo i. unuseorum eft qui ora*  nes perfefliones, atque imperfectiones  fcholaftica; philofophiae cognovit, oftenditque: itetftque vehementi (lime laboravit  pro ea perficienda. Hujus traClatio de aug-  mentis ferendarum eft perquam utilis Literarqmafliduitate dx ditiflimo obiit pauper. In fcientiarum organo do  rebus Logicis difertiflime difputavic, in  quibus modum optime conficiendae Induclionis difleruit, cum AriftotelicI methodum docerent conficiendi fylidgifmi . Quo   in  mas Hobbefius, qui licet luam  Logicam computandi anem infcripferit,  verum tamen ut caeterae illius temporis  fcholaftiGa garrulitate etiam fcatet. a Poft hos meliori methodo atque acriori ingenii acumine de Logica egit  Cartesius vir doctifiimus y cujus  libellus de methodo rationis rettc dirigendae,  inquirenda in J cientiis veritatis eft valde praftans. Etenim is primus fuit, qui.  conculcatis vetuftiffimis au&oritatis praejudiciis  ad veritatem inveniendam aljos  excitavit • Itemque non ex aliorum judicio, virum ex propriis viribus omnia explir in opere o&odecim annds confumpfit. Hic  unus novae philofophue praxurfor fuit. Hobbefius Malmesburii ornis pfiuja aetate piaxiraos habuit progreffus in linguis, quinquennio philolophiae scholafticae operam dedit. Deinde  ITALIAM, ac Galliam peragravit. Tucididem in linguam artglicam vertit, ut fbtus Democratici conftifiones notaret. Lutetiae an. i) Lockius Vyrigton prope  Briftblium natus an. i6p. prima literarum rudimenta in Collegio Oxfortenfi,  accepit, quaque illi eide tn -puerilia vifa  funt. At Cartefti opera illum acuerunt. A Cartefii operibus ad medicinam tranfir,  qua de re anathomen, hiftoriam naturalem, atque chymicam comparavit. Peragravit primo Germaniam ac Pruffiam,  deinde Galliam atque ITALIAM cu«l Comite Noftumberlando-Heflico morbo  correptus Galliam venit 1 qua benigne  exceptus fuit » Vix ad Angliam redux y   Babris anglice editis artem cogi-  tandi comprehendit. Hos Petrus Coste  in Gallicum sermonem, Burrigidius vero  IN LATINVM VERTIT. Lockius enim fummo mentis acumine rerum caufas rimatur, vires humana rationis computat, denique Logicos docuit qua via (e explica-  ripoflent, neque erubefeere fe nefeire,  quod reapfe ignorant. Cartefianos aggreditur, ac difputat omnes ideas vel fen-  fuum ope, vel meditatione oriri:  Ostendit quo pa&o unaquaque idea adquiratur: Diligentiffime artem criticam  expofuit. Poftremo de humana cognitione, de veritate cujuslibet generis, de ratione, de fide, ceterifque aliis fufe lateque pertraftavit. Attamen reprehenditur. Bataviam petivit, atque ab Anglia rege  requifitus ire noluit. De Intelle£lu humano  librum confecit, quem edidit:  rure compofuit librum de Imperio civili, in quo tyrannidis injuftiriam expofuit: eoque in loco compofuit prater librum de puerorum educatione, etiam aliquas epifiolas, ac Chriflianifmum ratiocinatum, quo in libro Rationis vires nimium, Quod faepiffime eadem magno  verborum adparatu repetat. Quod quædam inutilia addat: Quod exempla neceflaria omittat, Quod libertatis arbitrium non re£le explicuerit. Ex Lockii Schola Joannes Clericus praeftantiffimus philofophus prodiit, qui univerfa judicandi prscepta ia fu a arte critica complexus cft. Nam 1. de ideis. de judiciis, ac propofitionibus: de methodo, poftremo de argumentatione ac  fvllogifmo difleruit.   Poft Clericum mariotte Gallus doflif  fimus vir Logicam duas in partes divifam edidit, quarum altera in quibusdam  propofitionibus evidentilTimis verfatur; altera vero qua via ex praemiffis propofirid mium y quam par eft, praedicat, vitamque sternam iis offert, qui Chrifto credunt, legemque naturalem exercent. Occubuit num materia poflit cogitare, conatus eft oftendere. At quid in-  tereft utrum materia fit cogitans, nec nej?  Quid enim intereft, fi medtis human®  fimplicitas in tuto collocetur ? Fortaffe  ipfa efficere poffet, juftitiam injuftiriamve  noftrarum a&ionum, noftram futuram felicitatem, veritatefque fyftematis politici ?.  1  tionibus alis deduci re£te poflint, perrra£lat. Culpatur primo quod de veritate probabili, deque arte critica nihil dixerit ;  Itemque quod ratiocinandi artem confufe  tranaverit \ quod omnium errorum cau-  fas non patefecerit,   Quod in Anglia Lockius, atque in Gallia Clericus, ac Mariorte, identidem in Germania fecerunt Chriltianus Thomasius, Eeibnitzius, Wolfius,  aliique complures. Primus enim fine prateriti feculi introduttione ad Philosopbiam  Aulicam, Dialecticam a nugis, atque er-  roribus, quibus eam maxime infufcaverant fcholaftici, emendavit . Id quoque  fecit Andreas Rudigerus etiam Germanus  in fua pbilofopbia Syntbetica, atque in  libello de fenfu veri, ac falfi. Id ipfum   dici » i ' {q) Leibnitzius Lypfis natus in Saxo-  nia editus elt in lucem ex Schmuch, illi prae-  mortuus pater a matre fuit inftitutus .  Vix ex Ephebis egrelfus maximam librorum copiam, quam eidem pater relique-  „ rat, legit, at «cognita magiftri indigentia, ad Thomasium omni in re literaria,  io  dici poffet de Francjfeo Buddaeo, de Leibnitaio >(q), Chriftiaoo Wolfio, deque  aliis pene innumeris, de quibus verbum  nullum addam, ne propofita: brevitatis li-  mites praft^iantur. His omnibus accenlendi denique lune  præclariflimi viri Antonius Genuenfis (GENOVESI, si veda) neapolitanus noster præceptor maximo vir  ingenio, ac per quam longa meditatione,  ac lectione contritus aliaue. fortuna dignus,  Aloysius Vernejus Lusitanus, Sorias Pisanus PISANO (si veda), Salvator Rugerius (ROGERIO – si veda), atque Angelonus P. Cœlestinus (CELESTINO – si veda) ambo Neapolitani. Quorum omnium opera amo, atque excolo, primum ob rerum gravitatem, fecundum ob methodi claritatem,  in tota Germania infignem avolavit. Sub  tanto præceptore historiam, et Politices  artem calluit, Peragravit deinde omnem  Germaniam, atque ITALIAM pro describenda Ducum Brunswifcorum hiftoria. Cum rediiffet Codicem Juris Qentium diplomaticum edidit..  ejus vita legitur m Kortholt, Eckard,   » s   tem, k SERMONIS LATINI nitorem, Pifanum ob methodum, atque præcepta Logica, alium praeter res, etiam OB LINGVA LATINA ELEGANTIAM postremum propter ejus methodum darifliraam. VMnis humana perfe&io ab officiorum, et virtutum adcurato exercitio unice pendet. Verum nulJum eft officiorum, ac virtutum laudabile  exercitium, nifi a natura: notitia, ejufque.  auftore, qui eam ad proprium dirigit finem: haec vero rerum Iatebrofarum cognitio. eft laborum, ac speculationum profundiffimarum fru&us, quæ, rationem requirunt omni ex pane illuftratam. Ratio  autem est quaedam ip homine vis y five  facultas, qua 8c noeram, et aliorum corporum exiftentiam, eorumque relationes  cognofcimus ; qua fumus liberi; qua alia  feparamus, aliaque conjungimus; qua praeterea a quantitatibus cognitis ad occultas incognitas pervenimus; ac idearum, $c  judiciorum feries neceflario vinculo conne£timus: et qua, SIGNORVM ope, noftra  intimiora animi sensa ALIIS COMMVNICAMVS, errores cognofcimus, veritates detegimus: qua denique juftum abinjufto, bonum a malo, honeftum a turpi facile decernimus, Haic vis, quaecumque illa fit,  dum vivimus ex sensuum applicatione oritur; experientiis, atque obfervationibus  augetur, Audio vero Logices perficitur. Ex  quibus fane concluditur, Logicam elfe fummo emolumento iis omnibus, qui vel fe  ipfos, vel alios perficere curant, Cum igitur mihi propofitum fuerit ipfam juven-  tuti enucleare, refla via ac ratione  proceflifle arbitror, fi primo de mentis  humanae operationum ortu, ac progrelfibus, tum DE SIGNIS, quibus eas aliis explicamus; deinde de errorum, ac veritatum fontibus, atque augmentis pertractaverim. Haec vero omnia quatuor leflionibus compleflar: quarum prima: duae do-  centem, dqae vero poftremae leflioqes Lo-  gicam utentem., yt ajunt, cohflituent.  Quibus ultimo loco accedet de Logicas  redu&ione ad Arithmeticam breviflima  leflio, ut a Dhfiefttco fupputandi necefi  fitas agnofeatur. LE- DE ORIGINE OPERATIONUM RATIONIS  HUMANÆ, E1USQUE MAXIMIS  PROGRESSIBUS. Illud quidem maximum efl, »g/a   animum videre. CICERONE (si veda) Tufc.t.   Quibus partibus confiet homo.  'X omnibus animantium  generibus nobis ufque ad-  huc cognitis, unus homo  vi fuz rationis ceteris  praftat, quia hujus fa-  cultatis beneficio non modo feipfum, fed  infinita quoque obje&a exteriora cognofcit. Etenim diutina corporum imprefiione in fuos fenfus, eorum exiftentiam primo intelliglt, deinde mentis meditatione  illorum adtributa, qualitates, 8 c relationes comprehendit. Itemque natur* leges,  rerum ordinem rimatur: rerum praeterita-  rum recordatur, eafque cum praefentibus  conjungens, futuras pr*fcit, ac veluti. intuetur. Quid multa? ad propriam felicitatem  contendit, proprise exiftenti* principium  mundique conditorem fk intelligit, et colit.  Hanc maximam ac pene divinam rationis  vim mihi delineare nitenti, vifum eft,  primo idearum originem enucleare, tum  quo paflo eajdem vel inter fe, vel cum  aliis pofltnt combinari. Sed priufquam ad  h*c perpendenda aggrediamur, de hominis partibus paucifiima dicamus. Principio infunt in homine par.  tes, quas videmus, dividimus, contremamus, dimetimur; quaque funt extenf*,  relilleffres, mutabiles. Verum haec, atqu$  ejufmodi alia corporis funt adtributa . Homo itaque ex corpore conftat,  Infuper quilibet homo quodam vehementiflimo natur* impetu ad veritatis  mfrxime utilis ftudium, ad bonum com.  parandum, ad malum declinandum ducitur. Rurfus ordinem, pulchritudinem, perfeftionem amat; eidemque jullitia, honsr   flas,  De mentis aftibus . 5   flas, libertafque placet . Praterea flepe magno  animi mrcrore angitur, eodem tempore quo  elt omni ex parte fanus. Contra quandoque ell hilaris, licet ejus corpus maximis  cruciatibus torqueatur. His omnibus accedunt tot abftraftiones, atque alienatio-  nes invita:, tot rerum peregrinarum inventa, tot artes, tot difciplina. Qua: omnia  ronnifi ab homine prorfus hebete, ac veluti plumbeo, materia: folida, atque in ertiflima: tribui poflunt. Quamobrem homo corpore, et fpiritu conflat.  Quod (i quis ulterius urgeret, ac  diceret, hominem ex fola materia conflari; quaererem ab eo : unde tanta cogi-  tandi vis, tanta agendi libertas, tantaque  rerum etiam abditiflimarum fcientia? uflde tanta fciendi, dominandique cupiditas?  unde denique tanta fenlationum contrarietas, a&ionum oppofitio, virium interiorum pugna, tot tantique confciefni» laniatus. Ex quibus omnibus planiflime deduci arbitror: primo hominem ex corpore, et fpiritu conflari: errafle eos, qui  vel solo corpofe, vel uno fpiritu ipsum  conflare crediderunt: eos quoque fuiffe deceptos, qui fpiritum ipfius Dei modificationera, vel particulam efle fcripferunt .  Qua autem ratione fpiritus io corpus, corpus vero in fpiritum agat, et in-  ter fe mutuo pene colloquantur, ac fe intelligant, omnino ignoratur, ficuti etiam igno-  ratur in qua corporis parte animus loca-  tus fit. Cordatiflimorum quippe virorum  hac de re opinio eft pro capite. At amotis his tricis, quseraraus feria, atque ad  propofitum accedamus.  XUifque Icit omnem cerebri  raaffam per concavum fpinas  ufque ad ejus os facrum protendi. Quifque etiam Icit ex hac mafla  telam nervofam oriri, qua: fenfuum texturam efficit. De quibus mox.  Senfus igitur efl: quadam animi vis, qua corporum externorum impreffiones fentimus. Verum latiore SIGNIFICATIONE fenfus omnem vim mentis exprimit, qua objeciorum exteriorum ideas,  sive simuhcra, sive fpecies, sive idola De mentis aftibus. 7   concipimus, five quicquid interius fentimus . Primi generis fune ideae omnium  rerum, quas vel videmus, vel tangimus,  vel audimus. Secundi vero generis funt  omnium voluptatum, ac dolorum ideae.  Ex quibus intelligitur, fenfus vel  esse interiores, vel exteriores. Exteriores funt  quinque notiflimi, quorbnl quatuor fedes habent peculiares, unus vero tactus efl in toto  corpore diffufus f imo et reliqui ad hunc  folum reducuntur. Interiores autem fenfus  funt totidem alii, fcilicet memoria, temperamentum, pajjiones, attentio, ac denique fenfus moralis* Senfus porro tam interiores, quam exteriores in omnibus lio»-  minibus diflinguuntur; etenim omnes par-  tes folida:, ac fluid* in quoque homine  toto cado inter fe funt diverbe, varieque  complicatae. Quid multa? In eodem homine temporis progreffu omnis flru&ura  muratur. De fmgulis, 8c primo loco de  exterioribus. Vifus efl fenfuurti eminentiflimus,  nam vis vifiva ita requirebat, cum ipfa  fit orizontis extenfioni proportionalis, et  propter hominis .indigentias efl duplex. Oculi funt duo globuli, tribus praecipuis  tunicis fepti, quarum concavitates totidem A 4 humoribus replentur, adeo denfis, ut lucem refrangere poflint. Hujus autem  refraftio ita a natura comparata eft, ut  in oculorum fundo, five retina objeftorum inverfas pingat imagines. Qu« porro a nervo optico excepta, ignoto nobis  modo, in cerebro, non folum imprimuntur fecundum reales corporum magnitudines, figuras, fitus, colores, fed quoque  diutiffime in ipfo cerebro, quin deleantur,  impreflse remanent. Cum autem in omni animantium  genere, maximeque in homine iapfu temporis hujus organi figura, humoruni den-  iitas, atque ipfa fibrarum textura mutetur, inexplicabilis ideo eife debet videndi  differentia. Qua: omnia fi quis adcurate  fupputaret, univerfam vis vifiva: quantitatem habebit. Auditus eft alter senfus duplicatus, in auribus fitus. Auricula exterior  pro aeris undulationibus, ex corporis fonori vibratione produ£tis excipiendis, infervit. Hic aer tamquam in infundibulo  tortuofo receptus tympanum ingreditur, atque ex hoc tranfit in labyrinthum, cui  nervi acuftici adharent, quorum ope ufque  ad cerebri fibras communicatur corporis De mentis actibus. £ fonori fremitus, qui etiam ignota ratione  in nobis ideam foni excitat. Qux cum ita fint, patet quod  pro defipiendo foni gradu, fupputanda  eft primo corporis fonori elafticitas: iftus quantitas: obje&i fonori diftantia. æris reflftentia : denique ipfius or-  gani a&ualis ftatus.  In naribus porro eft odoratus ;  quae quibufdam nervulis capillaribus velli untur, ab ipfo cerebro produ&is. Scitur  vero ex corporibus fetidis, atque odorir maximam effluviorum copiam continuo  exhalare, qua: aerem circumvolant. Scitur etiam, quod ejufmodi particulae infenfiles narium nervulos olfa&orios vel-  licant, ex quibus excitatur in cerebro odoris, vel fetoris fenfatio. Hujus senfus propterea vis habetur ex effluviorum numero, eorumque impetu, ex fucci nervei fubtilitate, atque ex  fibrarum cerebri elafticitate.  Quam proximus odoratui eft guJius, in lingua, ac palaro fitus. Lingua  enim eft fuperius te£la quadam membrana quaqua verfus iqnumeris foraminibus  repleta, ex quibus innumerabiles papilfe nerveas taftui rigidae fe produnt. Particufe \x falinas, oleofas, fulphureas, aliaeqige  quamplurima: in cibis contentae iftos nervulos titillant, ex quibus rerum fapidarum,  vel infipidarum idea in tlobis excitatur. Gradus hujus fenfationis fupputatur: i. ex particularum numero, et  qualitate, 2. ex noftra naturali, et momentanea difpolitione. Tandem taStus in omnes corporis, tam interiores, quam exteriores partes eft diffufus. Medulla enim oblongata  inter colli vertebras, et fpinas lateraliter  nonnulla nervorum paria protendit, qui  v in omnem corporis fuperficiem propagan-  tur, atque ita mirabiliter inter fefe ordiuntur, ut portentofam membranas reticularis telam efficiant. Hinc evenit, quod  quaslibet impreffio,quas in hac fit,ftatim  cerebro communicatur, atque imprimatur  idea corporis exterioris. Ad hunc fenfum  referuntur omnes fenfationes frigoris, caloris, gravitatis, afperitatis, &c. Vis hujus fenfus habetur ex, vi  premente, atque ex noftra aquali, et naturali difpofitione. Hujufmodi eft fabrica fenfuum  exteriorum, quos vulgus multiplicatos vellet, atque etiam perferiores. At fi sensus eflent etiam centum, attamen humanat  mentis operationes eflent ilis ipfe, quas  modo habemus, nam fenfuum multiplicitate  non augerentur, verum fola idearum sphoera  evaderet major. Quantum vero ad horum  imperfe&ionem, eft quoque inepta quere-  la, nam fx fenfus eflent perferiores, illa  ipfa ratione, qua voluptatum numerus  fieret major, eadem quoque dolorum copia fieret numerofior « Nefcimus igitur  quid petamus. TpXpofita hominis parte exteriore, perpendendum nunc  eft ejus interius mirabile magifterium,  quod fummopere in cognitiones, atque  in aftus humanos influit. Senfus interiores funt memoria, temperamentum, paffiones, attentio, ac fenfus moralis. De  quibus quambreviter ad Tyronum captum  verba faciam. Univerfa cerebri maflfa duas in  partes difpefcirur, quarum altera cerebrum, alterum cerebellum nuncupatur.  Haec fubftantia mollis infinitis peno cellulis, five flexionibus repletur, in quibus, modo nobis incognito, non folum imprimuntur, fed quoq. retinentur objectorum exteriorum imprefliones, cum eo-  rundem relationibus, etiam abftra&is, et  perquam longo ordine implicatis. Mihi  fufficiet duntaxat velle, et itatim in hac  fubftantia imagines canis, bovis, equi,  domus, navis, exercitus &c. diftinCte intueor. Itemq. hujufmodi ideae tanta vi  imprimuntur, ut iis licet femel vilis, recorder tamen cujufq. magnitudinem, co-  lorem, litum, dimenliones, et cetera. His accedit, quod in hac mirabili cerebri fabrica, manent non folum  obje&orum ideae hefterna die mihi obverfatae, fed etiam illae, quae olim meam  pueritiam profperam, hilaremque reddide-  runt. Itemq. in ea pilae celeritatem, teftudinis tarditatem, ignis vim, vulpis vafritiem, Sinenfium vanitatem, a1 iaque infinita quafi lego. Quid multa. In hac una tanquam in libro diftinCtiflimis characteribus obfignato tot philofophicarum meditationum feriem, tot  fyftematurn abfurditates, tot imperiorum  yiciflitudines, uno verbo univerfos humanae rationis progreflus, et natura ipfius  revolutiones pene intueor. Haic vis, quaecumq. illa fit, memoria nominatur: I-  pfaq. crefcit, decrefcitq. in eodem homine; fere femper in fene£lute debilitatur,  et nimia morborum vi etiam prorfus ammittitur, ut ex hiftoria. Temperamentum eft folidorum,  ac fluidorum conftitutio, quae fere in An-  gulis hominibus differt. Ex hoc facile  enodatur, cur ex hominibus alii funt obtufi, torpidi, ac lenti ; alii contra a&uofi, violenti, iracundi. Itemq. dantur ho-  mines fere femper hilares, feftivi, et  laetantes ; alii contra taciturni, maerentes,  triftefque. Denique funt 8c qui facillime  omnia, ac clare intelligunt. Sunt alii,  qui pauciflima, et obfcure concipiunt.  Unde haec tanta varietas, nifi ex varia  folidorum, et fluidorum permixtione. In quamplurimis porro fibra  funt debiles; in aliis vero refiftentes. I-  temque dantur fibra magis, vel minus  elafticac, magis vel minus molles, ac caedentes, atque ex vafis alia funt latiora,  alia mediocria, aliaque anguftiora. Quibus pofitis, fequi neceflario deber, fluida  non poffe in omnibus a*que circulare. Ex quo intelligltur dari cfiverfa temperamentorum genera. Datur ideo cbolericum sanguineum, melancholicum, O phlegmaticum  in hominibus temperamentum.  Et quoniam in fanguineis fluida  aequabiliter cwrunt, ideo funt hilares, aperti, fecuri, eloquentes, benefici, urbani, intrepidi. At quia in cholericis fluida  funt fubtiliora, et vafa apertiora, idcirco  cholerici funt celeres, impetuofi, iracundi, ambitiofi, atque ad vindi&am pro-  penfi. Temperamentum melaocolicum  eft fanguineo inferius. Etenim melancoli-  ci funt lenti, taciturni, acri ingenio, acrique judicio. At omnium lentiflimi funt  phlegmatici, ob eorundem fluidorum  fpiffitudinem, et vaforum anguftias. Hinc  fit, quod phlegmatici funt vultu triftes,  tardi, timidi, diffidentes, avari, obtufi,  denique in virtutibus, $c vitiis mediocres. Quicunque igitur omnem terrae  fuperficiem mente perluftraverit, generarim  inveniet, primo climata frigida homines  modificare ad temperamentum phlegmaticum, calida vero ad cholericum : deinde  inveniet in quam proxime frigidis homines effe melancholicos; in quam proxime calidis efle fanguineos. Verum hac in genere. Nam indifcriminattm ubique locorum omnia temperamenta dominamur.  Quin imo in ipfo homine, eademque familia notantur diverfa hominum temperamenta. Quae cum ita fint, fenfationes non  poliunt elfe easdem in omnibus hominibus, et ne in ipfo quidem homine, Pajfiones, five affe&us, iive perturbationes, five quodvis aliud vocabulum  adhibeas, funt quadam animi commotiones ab objeflis exterioribus excitata. Ha rum omnium fedes eft in corde, quo4  nervorum ope cerebro adhaeret, Partiones  licet multas, ac vari®, omnes tamen totidem amoris fui ipfius funt modificatio-  nes ac veluti reafliones, quarum unaqua-  que in noftras ideas, et judicia maxime  influit. Verum partionum vis, atque energia a tyronibus facilius fentitur, quam iifdem explicari poflit. Quartus fenfus interior eft atten-  tio, qua nihil aliud eft, quam quadam  infita mentis occupatio in objeSo nobis  cognito. Ex quo ftatim intelligitur, quod  attentio fit quadam vis obje£H impreffione anterior, nobis a Deo data, ut minutim rerum qualitates explorare valeamus. Hinc etiam intelligitur, attentionem, efle quandam mentis energiam, qua; vel  in toto objefto, vel in aliqua ejus parte  occupatur, ut illius ideam adsquatam habeat. Attentionis vis eft in ratione com-  pofita tum indigentiae prsfentis, tum temperamenti, atque educationis : Itemque  attentio varia eft pro finium diverfirate Denique fcnfus moralis eft quaedam anterior animi difpofitio, qua, fine  ullo magiftro turpia ab honeftis, bona a  malis, folo natur® impetu, diftinguimus.  Eadem igitur ratione, qua quis dulcia  potius, quam amara guftat, ita honefta  et bona potius confequi, quam turpia, 8 c  mala amat. Hsc animi humani vis eft  phyfica, ac veluti mechanica, ipfoque  Rationis prscclaro lumine multo anterior, et vividior, atque ex fe ipfa  explicatur in quolibet homine. Hinc pene infinita hominum multitudo beneficentiam, et juftitiam amat, earumque oppofita deteftatur, etiamfi ignoret in natura  inefle quandam vivendi normam omnibus  communem, conflantem, sternam; quam  quifque fine magiftro fcit, fine interprete  intelligit, fine coailione fequitur : quaque  denique omnes pueri, adulti, urbani, fyi-, veftrefque homines, ut oculis, ut auribus,  ut guftu libere utuntur. Ex hoc fenfu oritur in quovis  'homine illa probitas, qua: ingenita dicitur, quasque lenti tur ab omni humana  coniideratione, a qualibet rationum fubtilirate, a praemiis, atque a poenis iplis femota, ac diftintia. Ex di&is clarilTime intelligittir, animum percipere bonum, et malum cum  eorumdem gradibus non dillimili ratic-  ne, quam qua colores intuetur, harmoniam concipit, odores lentit, pulchritudinem diligit, et abnormia deteftaiur.  Ex ditiis quoque colligitur, hunc fenfum  effe univerlalem, reliquofque completii,  nam ex unoquoque fe inflruit,ut de objettorum exteriorum bonitate, ac pravitate dijudicare poflit . Haec de lenfibus tam exterioribus, quam interioribus, qui veluti totidem fenfationum animi fulcra, ac fundamenta habendi fuut . Qua: omnia, nifi  quis diltin&c comprehenderit, nullo pa£lo intelligcre poterit, quid ex tot tantilque obje&orum imprelfionibus animo  ipfi contingat, ut ex fequentibus clarum  erit. De Animi Scnfattonibus,  OI ne objeftis exterioribus nullap  eflent in homine fenfationes,  et fine his nulla in eo eflfet fcientia, vel  ars. ScnJ 'ationis nomine hic venit illa interior animi commotio, qui ex corpo-  rum prifentia, five preflione in nobis ex-  citatur . Cum autem fenfationes fenfuum  numerum, Sc difpofitionem fequantur, fecundum eorumdem ordinem explicabuntur. Si quis autem quacfiverit, Utrum idei, Sc fenfationes fint ejedem,  vel diverlse : Num fenfationes, quas  animus ab objeftis excipit fibi ipfi, vel  objectis fint confom : Ex quo oritur  tanta impreflionum vis, atque impetus:  Quare inter fe non confundantur tot  fenfationes, et fibrarum fremitus, qui  animum concutiunt: Tandem quo pa£Io easdem nofiro arbitratu comparemus,  cum ipfi non fint, nifi totidem cerebri commotiones, et rea&iones ab ipso  animo difitinfl® : ex quibus omnibus, aliifque tandem is concludit.• fenlationum De mentis anibus. i»   ertum, earumque progrefTum, et varietatem inexplicabiles nodos continere  Principio fenfationes vifu defini-'  tx non verfantur, nifi in corporum figuris, coloribus, magnitudinibus, diftantiis,  et motu determinando. Preliis enim o-  cuhs ex luce a corporibus reflexa, fenfa-  tio fecundum vim prementenj, atque ocuh flruauram modificatur. Ex his 'pref.   1 lombus in nobis attentio excitatur, qu  primum de noftri exiftentia, deinde de  objecto exteriori nos inftruir. Tum an  prefliones lint nobis confentanea, necne  ex quibus denique fenfationes grata vel  molefla eruuntur, atque ex his volupta-  tes, vel dolores producuntur: qua postrema non folum animi, fed etiam omnium e ju felem deliberationum fulcra ac  vires motrices habenda funt. Secundo animus ex una in aliam  fenfationem tranfir, id elt ex voluptate  m dolorem, atque ex hoc in illam ex  quo tranfitu, 8c cenationis; et Jurationis  lenfationes adquirit. Cellatio itaque efl dolorum,. vel voluptatum fufpenfio; du-  ratio autem ell horum continuata fuccef-  Ex ejufmodi fenfationum vel fufpenfione, vel alterna fucceflione oriuntur in  nobis defdcris, et detcflationes . Quia ubi  voluptas, vel dolor, ibi attentio . Itemque ubi fenfatio nobis confona ; ibi voluptas ; ubi fenfatio nobis diffona, ibi dolor . Amamus autem voluptates, dolores  odimus. Ex primis igitur oriri debent desideria erga voluptatum objeela; atque  ex fecundis deteflationes erga dolorum caulas . Quapropter defideria, atque abomi-  nationes ex fenfationibus ipfis pratentibus  cum praeteritis germinant. Senfationum  itaque memoria noftrum fpiritum, tum  ipfiufque progreffus excitat. Sed ex quo  fenfationum memoria. Quum ab aliquo objefto procul abfumus, ipfum neque flati m, neque totum ex animo deletur, nam pro ut at-  tentio fuerit major, vel minor, diutius  in animo ejus imprefiio remanet. Memoria igitur ex attentione, Sed ex quo attentio ?   Ex di£lis, nulla memoria fine  attentione. Nulla autem attentio fine indigentiis, vsl noflris,vel alioruui. Item-  t|ue quilibet homo jugiter eget, alias non  confervatur. Ergo quilibet indiget, ut,fc tueatur, necdfaria fibi comparet, no-  De trientis risibus. ' '  citura declinet: verum neutrum fine atternione obtinetur, necefiitate itaque ha  mo eil attentus, adfcoque fublata attentione, nulla hominis dari poteft tuitio;  et eontraquc remotis omnibus indigentiis j  nulla in eo attentio. Denique memoria differt ab ifriaginatione, I.-Quia memoria efl: imbecil*  la, vivida imaginatio. Prima locum  habet arque in rebus abftraftis, et materialibus, altera vero in folis corporeis. Vis  memoris ideas ordinate unit, i magi natrix  autem eafdern unit difpares, confundit et  difiociat fimilares.4. Tandem memoria ex  a&uum repetitione et fit, et corroboratur;  imaginatio ex fola natura oritur.  Ex huc ufque expolitis, fequitur r.  Animum humanum variis habitibus posse imbui, ut (impliciter fentiendi, et fen*  tiendi tam voluptates quam dolores, de*  fiderandi, abominandi, reminifeendi, imaginandi. Sequitur 2. Mentem ab uno fenfii  tot habitibus imbui, quot ex quinque  imbuitur . Qui non alia de caula nobis  multiplicati funt, quam pro fenfationuni  multitudine augenda.  Sequitur Univerfos mentis habitus effe totidem attentionis ac defideriorum gradus diverfos.At fenlationes, ac  defideria ipfa non funt, nifi totidem merse fenfationes, videtur itaque quod quot  quot funt mentis a£lus, omnes ad lolas  fenfationes revocari poflint.  Sequitur denique 4. pro omni  mentis humana: energia enucleanda fuffi-  cere unum fehfum, minime vero depravatum, ut clarius ex fequentibus fiet. Auditus fonos percipit, quin ad  majorem, vel minorem obje&i fonori diitantiam advertat . Initio quilibet amat  fonos fimplices, poftea etiam maxime  compofitos . Identidem de odoratu dici  poflet . Guftu eafdem facultates, ac vi-  res adquirimus, quas vifu, auditu, atque  odoratu comparamus. In faporum multi-  plicitate vix unus et confufe fentitur. Hic  fenfus eft cseteris charior, nam pro vita  fufti nenda unice neceflarius . Tametfi homo videat, audiat,  contre&et, itcmque odores,& fapores fen-  tiat, verumtamen harum omnium ortum  ignorat. Deinde etiamli ta&us ex reliquis  fenfibus minimam habeat vim, homo ta-  men omnis omnino ta£lus fenfationis expers,    De menti s aElibus . 25   pers, non poflet vivere. Ita fere fenfuum corporis EXPLANATA analyfi, fenlationumque natura, ac  varietate expofita, ordo poftulat, ut de  prajcipuis mentis humanne a&ibus aliqua  dicamus. Dtf mentis aftibm in genere .. T)Rinium Perceptio, five a/mt,  X ell primus mentis a£Ius, quo  fenfuum ope corporum externorum exiftentiam,five impreffiones fentimus: Hinc  fenfatio, idea,  quomodo in neceffitatibus  invocarunt, quaque ratione iratum pla-  cabant. Itemquc notau funt tormentorum De mentis attibus, 4 j genera, atque execrabiles formula:, qui-  bus impii excruciabantur . Contra qux  vitx honeftas, qux morum innocentia,  qux jullitia, qux pietas pro futura feli-  citate confequenda requirebantur. ScimuS  denique ex ipfis tot populorum prxjudieia, fuperftitiones, deliramenta, abfurdi-  tates, foeditates, aliaque innumera puerilia, qux Dei cultum vel foedarunt, vel  deflruxcrunt.    Secundo quantum ad naturx hisloriam, eidem debentur aflrorum notitix ; fcilicet quid fint aflra, quo ordine  difpofita, quibus in orbitis, et quomodo  moveantur, quibus viribus xquilibrantur,  quibus ratis temporibus proprios cuffus conficiant . Eidem debetur metheororum hifloria, maris, St terrx, animalium j plan-  tarum, et foffilium cognition. Eidem denique totius naturx revolutionum periodicarum defcriptio debetur.  Tertio humana hiftoria quid  eft, nifx ipfius memorix produ£tio. In  hac enim videtur qualis fuit primitivus  humani generis flatus, qux focietatuia  civilium origo, imperiorum omnium viciffitudines, tyrannorum feritas, heroum  gloria, ambitioforum vafrities, qui navigatio, quale commercium, terne productiones, hominum induftria, leges,  ufus, con fuet udi nes, bella, foedera, magiflratus, militia i ve&igalia, fcientia; litterati, morbi, exercitia gymnaftica populorum tranfmigrationes, linguaz, urbium, provinciarumque devaftationes, fpirituum vis, juventutis inftitutio, ludi,  feftivitates, feri», aliaque Ad Rationem referuntur etiam  Deus, natufa, et homo. Quantum ad  Deum Philofophia, qu» eft tam excelfa, ut hominem pene divinum reddat,  Rationis eft filia. H»C licet infinite ex-  tenfa, attamen tria funt ejufdem pracipua obje£ta, nempe Deus, natura, et homo. Profe&o naturalis Rationis progref-  fio eft incipere ab individuis ad fpecies  ab his ad genera \ atque a generibus ad  univerfalia * Hax mentis vis metaphyfi-  cam produxit^ quam tanta cum utilitate  quotidie adplicamus ad Deum, ad naturam, ad hominem  Quae  fcientia minime feparari poteft a mathematicis, qua; in puras, Se in mixtas dif-  pefcuntur. Arithmetica, Geometria, Al-  gebra, ad primas; ad alteras vero Mechanica, Dinamica, Hidraulica, Balliftica, Cofmographia, Geographia, Chrono-  logia, Gnomonica, Optica,  Dioptrica, Catoptrica, coniiciendique ars referuntur.  Similiter ad natura fcientias fpeftant etiam Notomia phyfiologia, Medicina,  Botanica, Venatio, Agricolrura, paftora-  lis, metallurgica, Chymica, magia naturalis, aliaque hujufmodi pvero ipfx hominum indigentis. En quo pafto LINGVA mentis vires, contraque mens vocum  multitudinem, proprietatem, atque energiam invenit, et auxit. Ex diflis fane colligitur duplicem clari in homine fe exprimendi modum. Alter nempe eft naturalis, qui in corporis motibus; alter vero artificialis, qui m  lingux modificatione sive in vocis modulatione confiftit.  Ex di&is quoque colligitur vocum ortum, cuidam lingux conatui, augmentum indigentiis, denique perieftionem fpiritus culturae, afliduifque vitae uftbus deberi. Verum ita femel enodata LINGVA,  IDEÆ APVD HOMINES fic redditae funt COMMVNES, ac familiares, ut nihil fupra.  Deinceps cognira etiam fuit neceflitas loquendi hominibus loci, vel temporis ratione remotis. Quapropter varias imagi-  nes excogitarunt, quibus mentis a£lus EXPLICATI sunt. Hinc pro defignandis homine, equo, leone, bove, eorum figuras  defignarunt. En quo pafto a&ioni LINGVÆ NATVRALI, accelferunt primo foni articulati pro præsentibus, et scriptura pro  abfentibus. Quæ scriptura initio fuit tota  SYMBOLICA, ut tres frumenti fpica: tres  annos notabant. Ex SYMBOLICA evafit Hieroglyphica, quam etiamnum frequentiflime adhibemus in nummis, in pi&uris,  in fculpturis . Sed ad exprimendos noftri  animi impetus poftremo maximum in  modum influxerunt quoque pene infinita  belli, pacifque inftrumenta. Atque hinc facile eruitur 1. voces nihil aliud efle, quam quadam figna  abitraria, quæ prater fonum, in nobis quoque excitant CONCEPTVM MENTIS, ut  horno j praeter fonum huic voci proprium,  * D 2 ex 'Ac Progrejffu SIGNORVM 6 r   gnum, et parvum ; re&um et curvum,  grave 8 c leve . Sic Gallia eft magna cum  Regno Neapolis comparata, at eft per-  quam parva Sinenfium Imperio relata.  Hinc intelligitur, quod licet omnes rela-  tiones fint ideales, vcrumtamen Diale&i-  ci eas diftinguunt in ideales, atque reales.  Ideales funt, qua: intercedunt inter ideas  abftradas, ut inter Tacqueti, et Cavallerii Geometrias . Reales funt, qua: reperiuntur inter pondus auri, et argenti.  In hunc cenfum referri quoque  poflunt pene innumeras voces, qua; fub-  ftantias videntur notare, fed vere relationes exprimunt, quia ipfae non explicant,  nifi qualitates, ut pulcritudo, deformitas, do&rina, ftupiditas, vitiofitas, fon&itas, juftitia. Itemque hujufmodi nomina videntur effe abfoluta,& funt relativa. Etenim unus homo refpe&u alterius defor-  mis videtur, pulcher, et cetera, Id ipsum dici polfet de adverbiis dofle, erudi-  te, diligenter &c.  Ultimo loco dantur termini, sive voces simplices, (y compostt a ; C lar ce,   8c obscura ; dijlintta, et confufce, compleice, fk incompleta j adaequata, (D 1 inadaquata. Primi generis fuqc linea; et superfides.  Dc Ortu, ficies Protomartyr, et archimandrita  Secundi generis, funt corpus, et anima.  Tertii generis funt Petrus, et homo. Ultimi vero generis funt circulus, et vis.  His omnibus accenfenda: etiam funt voces fmgulares, ut Annibal; generales, ut  planta ; univerfales, ut res ; determinata,  ut equus a, canis b ; indeterminata, ut  equus, et leo. Si quae fint alia; voces,  quas praetereo, etiam facili negotio reduci poffunt ad has jam expofitas. Haec  de elementorum orationis do&rina', five  de vocibus tam in genere, quam in fpe-  cie ; verum quo pa 6 to eaedem vel inter  fe, vel cum aliis poflint combinari, dicam brevius, quam res tanta pofcat,  adeoque,   De ftmplici vocum combinatione 3 ftve de  propofttione,   r   Alibi diftum e/1 judicium duas  ideas, vel fenfationes requirere; unam  rei, quacum conjungitur, vel feparatur  •aliqua qualitas; alteram vero illius, quae  eidem tribuitur, vel removetur . Ex g. . i 1 v Sol eft ingentiflima ignis moles . Luna  i • est corpus opacum . In prima propofitione : ignis a6lio foii, 8c in altera terra;  opacitas Lunae tribuitur. Contraque fi  judicium ex qualitatum remotione a rebus, quibus non conveniunt .Sic i ITALI ho-  dt emi non habent prijlinam virtutem. Et:  homo in maximis divitiis innutritus raro  eji mi/cricors. In quibus fane propofitio-  i nibus ab Italis pratentibus majorum gloria, atque ab opulentis mifericordia feparatur.   Ex quibus liquet, quod cum fit  judicium oratio verbis exprefla, ea conflare debet ex duobus terminis, quorujn  alter rem, de qua agitur, exprimat, alter quod eidem tribuitur, vel removetur. Sic agrorum cultura cfi utilis. Ha:c  propolitio duos habet terminos: alter eft  agrorum cultura; alter utilis, quorum  primus dicitur antecedens five fubjeclum;  fecundus vero vocatur confequens five adtributum five praedicatum. Cum vero voces ex earum inventione non inferviant, nifi pro objcftis  denominandis, hinc fequitur, quod fi quis  adfirmare, vel negare aliquid velit, oportet, ut verbum aliquod adhibeat, cum   quo   At fi dicam : Brutus  Roma pugnavit, ut fervaret reliquias morientis libertatis. Incidens eft in prædicato, Itemque datur etiam propofitio hypothetica, cum nempe fubje&o praedicatum convenit fub aliqua conditione, ut:  Refp. tunc erit florida, cum juventus fuerit optime inftituta. Ha?c de propofitionis  materia, fequitur nunc ejus forma. Propofitionis forma in terminorum unione, vel in eorumdem feparatione confiftit, ex quo oritur propofitionum  adfirmatio vel negatio. Sic: virtute quamprotcime homines accedunt ad Deum. Contraque: vitium non eft utile Harum altera dicitur ajens, altera vero negans. Quo in loco notandum eft  quod in propofitionibus affirmativis ter-  minorum unio fequi debeat fubjetti, non  vero praedicati extenfionem. Ex. g. Omnis leo eft animal. Non intelligitur, quod  omnis leo fit omne animantium genus .  At in propofitionibus negantibus praedicatum omnino excluditur. Ex. g. Nulla  planta est anima f sequivalet huic: nulla  planta eft nulla animalium fpecies. Hæc  de forma propofitionum perquam fatis  Reftat, ut poftremo loco de  propofitionis quantitate aliqua dicamus,  quae nihil aliud eft y quam major, aut  minor terminorum vis, quae in propofitionibus continetur. Cum autem termini yo De Ortu,   mini maximam, vel minimam SIGNIFICATIONIS extenfionem habere poftint, hinc  fequitur, dari debere duas propofitiones  inter fe maxime diftantes, quarum altera dicatur univerfalis, altera vero fingularis. Ut: univerfi homines ratiocinantur t  eft primi generis: Petrus ratiocinatur, efl  fecundi generis. Itemque amba; effe pof-  funt vel' adfirmativa, vel negativa . Nota propolitionum univerfalium eft vel  omnis, vel nullus . Singularium vero propofitionum nota eft, hic, ille, et cetera.  Inter has duas propofitiones maxime extremas dantur et alias interme-  dias, qua: particulares atque indeterminata;  vocantur. Ut: aliquis homo ejl dottus. I*  temque: aliqua figura omnes angulos ha-  bet duobus redis aquale Notandum hoc in loco eft quod poflit dari propofitio qua; videatur  fingularis,verumtamen eft univerfalis. Et  con tra. Hi nefit, quod; ut propofitio fit univerfalis, requiritur . Ut plures rerum fpecies fub fe comprehendat . Ex. g.  Omne triangulum ; Omnes planta, omnes  lapides . 2. Requiritur ut praedicatum abfolure, vel faltem hypbthetice alicui fpeciei Ac Progrejf 4 SIGNORVM ciei conveniat. Ex. g. homo honestus ejl  Reip. utilis. Requiritur, ut generis  praedicatum etiam omnibus individuis conveniat. Ex. g. aurum in fluido demerfum  in eius fundum incidit . Idem eft ac (t  dicerem; Omne /olidum gravitate fpeciflca majus aqua in fundum decidit. Omnes propofitiones univerfales  in metapbyflcas, et morales dividuntur.  Primae funt, in quibus neque genus aliquod, neque individuum excipitur. Ex.  gr. omnis homo ex corpore, (D* fpiritu conflat . Haec propofitio adpellatur quoque  abfoluta, utpote fubftantiae elfentialibus  innixa . In quibus vero aliquod genus,  vel fpecies, vel individuum excipitur,  denominantur morales, ut.* omnes Galli a  temperamento /anguineo, (y omnes Hifpa.  ni a cbolerico dominantur. Nam falfum eft,  quod omnes Galli, vel omnes Hifpani,  nullo excepto, fint fanguinei, et cholerici. Denique quotquot funt univerfa-  les propofitiones, omnes funt vel adflr-  mativa, vel negativa, quas brevitatis  gratia fcholaftici hifGe quatuor alphabeti  Uteris indigitant, quaeque funt . A, E,  1, 0 . Prima; duae affirmativas, duae autem poftremae negativas defignant . Infu-   E 4, P De Ortu,  per A denotat univerfalem affirmativam, E negativam. Ex poftremis I affirmativam particularem, O negativam quoque  particularem. Denique E continetur in A,  et O in E-, dummodo propofitiones fmt  ejufdem generis. Sic: Omnia animantium  genera fentiunt . Oves vero funt animantes.’ Ergo fentiunt. Et fic : quicquid non  componitur, nequit in partes clivuli. Spiritus non componitur. Non ejl itaque diviftbilis. De quibufditm vulgaribus propofitionum  adfetlionibus. Hic affe£lionum nomine veniunt  quxdam propofitionum qualitates, qua;  funt : oppofttio, a qui poli enti a, et converfto.  Primo oppofitio duarum propofitionum comparationem denotat, qua;  licet iifdem terminis conflent, attamen  ipfae variare pofTunt v$l in fola forma,  vel in fola quantitate, vel in utraque. Si  pugnent in fola forma, retenta quantita-  te, tunc vel funt amba; univerfales,  vel ambae particulares, Si primum, dicuntur Ac Prdgrcjfu SIGNORVM   iur contraria, ut .OMNIS ITALVS EST SAGAX. NVLLVS ITALVS EST SAGAX. Sin alias, dicuntur fubcontraria : ut aliquis l iteratus ejl  boneflus\ aliquis liter atus non ejl bonejlus f  Si vero pugnent in quantitate,  retenta forma, tunc vocantur fubaltema,  quae efle poffunt, vel ambae affirmantes,  vel negantes Primi generis eft haec;  omnis homo laboriofus ejl etiam bonejlus:  aliquis laboriofus ejl bonejlus  Secundi generis eft haec altera: nulla fuperjlitio ejl  utilis : aliqua fuperjlitio ejl utilis.   Poftremo duae propofitiones poffunt inter fe aeque pugnare tum in quantitate, tum in forma, quo cafu dicuntur contradi Horia; ut: omnis tyrannus  ejl generi humano detrimento: aliquis ty-  rannus non ejl generi humano detrimento.  Quantum ad aequipollentiam,dico  quod tunc du$ propofitiones fint ejufdem  valoris, vel aequepollent, cum altera alteri fubftituti poteft, quin earum vis,  vel. valor mutetur; ut : quicquid ejl vere  jujlum ejl utile. Et contra: quod sjl vere utile, ejl jujlum. Quo 1 eft de unica  aequi pollentia fimplici. Ex quo fequitur primo, quod tunc  detur aequipollintia inter duas propofitiones, cum definitio reciprocari poteft cum  definito. Ex. g. machina, qux horas diei  defxgnat, horologium adpcllatur . Et con*  tra : horologium ejl machina, qua horas  diei deftgnat. Secundo fit, ut quod  fubje&o convenit, praidicato quoque conveniat . Sic omnis Japiens legislator Reipuhlica tranquillitatem promovet. Et viceverfa omnis Reip . proj perit as a fapientijfimo legislatore provenit . Ex quo etiam  fit, quod omnis propofitionum converfio  fit etiam sequipollentia > proindeque de ea.  nullum verbum.  Cum definitiones, ac divifiones  non fint, nili totidem judicia, hinc intelligitur eafdem locum habere in propofitionibus . Definitio itaque eft propofitio,  qua quorumdam terminorum ope aliqua  idea completa, vel determinata exprimitur. Ex. g. Homo eft animal ratione pra$  ditum, civile, atque ad propriam felicitatem propenfum. Itemque definitiones ad-  hibemus pro rerum notis diftinguendis,  ut eas ab aliis facile fecernamus. Sic:  homo efl animat rationale, civile, ad bea -  titudinem f alium. Hlfce notis diftingui-  tur adeo a ceteris animantibus, ut aliter  ab iifdem diftingui non pollet .Ac Progrcjfu SIGNORVM Ex his fequitur. Debere ingredi in definitionibus folas notas intrinfecas.  Sequitur pofle quoque ingredi poflibiles, 8 c impoflibiles, dummodo impoflibi-  litas non fit abfoluta, ut : homo eft ani-  mal ratiocinans, politicum, ad felicitatem  fatlum, vaiiifque habitibus moralibus imbutum.  Ex his fequitur. Pro omni  rerum ambiguitate removenda  neceffe  eft, ut termini fint perquam clari. Quod tunc definitio dicitur generis, aut  fpeciei, cum utriufque effentialia dinumerantur. Quod illa fit definitio particularis, quae eft rei adeommodata.  Verum cum pmer rerum eflentialia etiam nomina definire poflimus,  propterea dantur quoque definitiones nominales. Hinc univerfae definitiones in  reales, 8 c nominales diftinguuntur . Primi  generis funt definitiones circuli, quadrati,  trianguli. Secundi generis funt definitio-  nes infiniti, trilaterae, quatrilateræ figuræ. In quo notent juvenes, quod licet Diale&ici definitiones reales adpellent  illas, quae ex genere, et differentia confiant, verumtamen ipfae quoque funt »0-  minalcs . Nam etiam definitionibus realibus nihil aliud intelligitur, quam illud  ipfum, quod illo vocabulo Philofophi  comprehendunt. Sic : homo ejl animal rationis compos, humana figura praditum,  quid eft aliud, quam hujus nominis definitio? Cur ita ? Quia nemo unus adhuc fcivit rerum effentias, aut Tuet unquam. Denique divifio eft totius refohitio in fuas partes componentes. Quæ dicitur phyfica in quantitatibus extenfis r  et compofitis : idealis in 'abftra&is . Ad  phyficam refertur humani corporis divifio in partes solidas, et fluidas. Ad alteram vero figurarum planarum partitio in  trilateras, quatrilateras, et multilateras.  Divifionis utilitas eft maxima in rebus  maxime complicatis ac longis, quae uno  veluti mentis intuitu videri, aut comprehendi minime poliunt. Præterea iftis propofitionibus accedunt quadam alia, quæ apud Geometras palfim inveniuntur, fcilicet propofitio  T beor cHica et praftica, demonflrabilis  in demonflrabilis. Itemque axioma, pofiulatum, problema, theorema, fcholium, corollarium lemma, et si quae fint alia, quae  utpote omnibus notæ, de iifdem locati  non arbitror. Ac Progrejfu SIGNORVM De Compofita Terminorum combinatione J  five de syllogifmo, m   Cum ratiocinatio fit convenientis, vel difconvenientis ratio, quam duas  idea: habent cum tertia; intelligifur inde,  quod ficuri ideae cum terminis, et judicia cum propofitionibus explicantur, fic  fyllogifmo ratiocinatio enunciatur. Ex  quo intelligitur, quod fyllogifmus fit oratio, qua mentis vis aliis communica-  tur : atque etiam intelligitur, quod omnis fyllogifmus ex tribus propofitionibus  conflare debeat. Verum ejufmodi proportiones inter fe ita funt colliganda, ut  non modo terminum medium habeant  communem, fed requiritur etiam, ut termini extremi inter fe uniantur. Ex. g. Omne grave tendit deorfum. Lapis autem  eji gravis. Cadit ergo. In quo fyllogifmo tres termini vel propofitiones funtropofitiones, Termini funt gravis, apis, deorfum, Propofitiones vero funt  Omne grave tendit deorfum. Lapis  ejl gravis, Ergo tendit deorfum. Quarum duae prima: dicuntur pramijfa, poflrema vero vocatur conci ufio nuenfis, aliique complures late fufeque  de tot tantifque variis fyllogifmorum figuris difputaverint, attamen eaj mihi femper vira: funt mera» fubtilitates fcholaftica:, omnino inutiles, hoc confilio potius  ea pmerire volui, quam juventutem in  nugis detinere. Ac ProgreJJu SIGNORVM. De quibufdam vulgaribus argumentandi  i modis. Primo pra fua maxima claritate poteft in fyllogifmo omitti major propofitio, qui argumentandi 'modus 'dicitur  eutbimeema . Ex. g. Hic homo cbolerico  temperamento dominatur . Ergo e fi cru ielis y  ubi ioielligitur hax major propofitio:  £foirumque temperamento cbolerico domina t. r efl crudelis. Hic autem bomo temperamtnto cbolerico dominatur . Ergo efl crudelis,  Secundo cuique propofitioni ad-  di poteft ratio, qua praedicaturi convenit  fubje&o, idque fieri poteft in utrifque  propofitionibus. Hic modus apud orato-  res frequentiffimus, apud Diale&icos perquam rarus, dicitur; Epicberema . Sic: in  corpore civili quifque debet alium dilidere y aliter nequit in eodari harmonia po-  litica. Petrus y autem, Francifcus, aliique  funt in corpore civili. Ergo fe mutuo diligere debent. Tertio ficuti. ex tribus fyllogif-  mi propofitionibus, ‘una tac.eri poteft ob F 2 maximam ejus evidentiam, ita aliquando ad manifeltandum perquam longum, atque IMPLICATVM ratiocinium tres propoiitiones nou fufficient, fed oportet alias  addere, vel faltim alium fyllogifmum,  vel qnthimema. In primo cafu argumentum dicitur /ornes, in altero Profyllogifmus.  Quantum ad foritem, ipfe e(l  quadam propofitionum feries, ita connexa, ut pradicatum prima propofttionis in  fubjetium fecundec tranfeat: pradicatum fecunda: in fubjettum tertia, et ita deinceps, donec in. concluftone fubjeElum prima uniatur cum pradicato ultima propofttionis.  Sic : lueratur ut laboratur : laboratur ut confumitur: confumitur ut luxus: luxus ex divitiis  divitia vero, ut commercium. Lucratur  itaque ut commercium majus, vel minus efl.  Atque hinc intelligitur, foritem  dici. bypotbeticion, fi ex fyllogifmis hy-  potheticis conflet . Ex„ g. ft Deus efl fapientiffimus, prafcire omnia mala debuit  ft mala prafcita fuerint, fublata funt\ fi  mala fuerint fublata, mundus a Deo creatus efl ceteris melior . Sed Deus efl fapientijjimus. Mundus ergo a Deo creatus  ejl reliquis melior  v  Ac Ptogrejfu /ignorunt» Quantum ad profyllogifmum,  ipfe ejl merus fyllogifmus, cujus conci ufio  in pramijjtam alterius fyllogifmi tranfit.  Ex. g. Omne ens fua natura iners, ejl  corporeum. Spiritus autem non ejl iners,  jed attuo fus . Ergo non ejl corporeus. Verum quicquid non ejl corporeum in partes  dividi nequit. Spiritus itaque humanus non  cjl refolubilis De errorum  fimus l His omnibus additur, natu-  ras res cffe adeo innumeras, ac compli-  catas, ut nemini adhuc contingerit de  iifdem adcurate judica. Denique quis  umquam propria debilitatis libi teftis eft?  Quicumque fane de aliqua re judicium  adfert, exiftimat de ea non poffe melius judicari . Quamobrem ut Intellectus  hos errores vel devitet, vel minuat, hic  pro mea virili nunc curabo, atque ut  ordine noftra procedat oratio, errores fecundum ea ipfa principia, qus in altera  parte enucleata funt, expendam, fcilicet  juxta Mentis, ac lingua; operationes Quod fi dicenda non fuffecerint ad omne  ignoranti, errorumque velum difcindendum, fufficient tamen tyronibus et ut  minus errata fortafle efficient. De Mentis erroribus ad fenfus exteriores  relatis. Sicuti fit ubi optici varient vel in  lentium difpofitione, vel numero, objefta  majora, vel minora, magis, minufve  diftantia adparent, ita oculi cum non Mentis ortu, ne progrcffibusl 95  fint, quam todidem tubuli optici, inter  fs maxime differentes, tam ob eorum  tunicas, quam ob eorum humores; ex  tali varietate variae prorfus fenfationes,  at. proinde ab iis complures errorum caufæ oriantur neceffe eft. Erratur Cum quis objeflorum exiftentiam negat, quae ipfe non  videt oculo inerim ; at oculus microscopio armatus infinita intuetur, qux ei fine tali auxilio non obverfabantur Decipimur in diffantiis; nam fol, luna ^ 8c  nubes videntur ^qualiter diftare, verumtamen nubes non attolluntur nifx ad  duo Y vel tria milliaria Italica: Luna ex-  cedit 333330. fol vero, juxta Kepleri fupputationes, nonaginta miliones fuperat. Duae urbes cum valle intermedia,  etiamfi inter fe diflantiffimae, cominus vifx, videntur 1 una eademque  Decipimur quo ad corporum figuras ellypsis enim procul vifa. a circulo non diftinguitur; Itemque duae lineae parallelae  apparent convergentes ; 8c duo 'parietes divergentes videntur paralleli; et linea flexa ac torfuofa apparet refla. Quarto campana pulfata, licet ejus partes interiori  fremitu concuffae, attamen videntur omnes De en orum  nes immobiles. Id ipfum dici poflet de  aquis paludofis, ac lutulentis. In propagatioue Jucis etiam decipimur, cujus  motus pulatur fieri in inflanti, cum tamen iit fuccefiivus. Hinc Newtonus obfervavit quolibet min uto fecundo ea in  percurrere. Semidiametros terreflres,  vid. 8, 202. milliaria . Poflremo erramus quantum ad rerum magnitudines,  nam folaris difci diameter duorum, vel  trium, pedum videtur, verumtamen folis  magnitudo ab aftronomis eft millione ma-  jor 'if ipfa tellure. Alias mentis deceptiones, quo ad vifum omitto, ne hac in  re nimius efTe videar. Sequitur auditus,. 1. hic fenfusi  nos decipit dum judicamus fonum, vel  concentum effe in ipfis inflrumentis, cum  re vera fit in nobis. Etenim in inftrumentis non reperiuntur, quam cordarum  vibrationes, quae aerem movent. Itaque  aere deficiente, debent etiam deficere ejus  undulationes, adeoque fonus, ut in machina pneumatica, atque in altiffimis  montibus facillime obfervatum. Decipimur, dum judicamus alios eodem modo fentire, ac nos. Quod nequit accidere ob diverfam aurium ftrufturam. Erramus, dum fonum referimus verfus  illam partem, ex qua ad nos pervenit,  iicet corpus fonorum fit alibi Quarto  denique fepiflime unum fonum cum alio  confundimus. Odoratu, et guftu etiam' falli-  mur. r. Odores, 8 c fapores in objeftis  extare putamus, cum in iis non fit,- nifi fola partium difpofitio, five effluviorum, qu* narium, et linguai papillas nerveas titillant: His fenfibus turbatis fetida, atque infipida corpora judicamus,  qualia reapfe non funt. g.jEflimamus eundem fetoris, odoris, et faporis gradum  ab orpnibus circumflantibus a:que fentiri:  Quod fane eft omnino falfum, nam harum senfationum gradatio fequi debet organorum difpofitiones Ta£us in gravitatis, afperitatft,  caloris, et frigoris fenfationibus verfatur ;  et in his omnibus perpetuo decipimur Vas aere repletum aeftimatur aeque ponderofum, ac fi aere elfet orbatum. Ex  quo judicamus aliquid non gravitare fupra nos, judicamus id elfe ponderis expers . Quapropter aerem non aeftimamus  gravem, attamen columna aeris, quae  nobis imminet, putatur aequalis ponderi. mercurii pollicum: Si folidum  in, fluido demereatur, amittit in eo tantum ponderis, quantum eft volumen fluidi folidi volumini asquale, adeoque ipfamet auri moles gravitat minus in aqua, quam in vino ; et minus in vino,  quam in aere. Corporum quot quot  funt fuperficies, etiamfi omnes appareant  laevisiatae, attamep mycrofcopio yifaf, eas  jntuemur afperas. Judicamus quadam  corpora fua natura calida, contraque alia  frigida ; verumtamen palor, et frigus non  funt, nifi quadam interiores corporis  noftri fenfationes . Hinc fi manu fri-  gida tangatur aqua calida, haec fentitur  frigida. Et contra fi manus calida mer-  gatur in aqua frigida, haec fentitur calida. Sane haec tanta fenfationum contrarietas, eft in nobis ipfls, Id |pfum dicendum eft de voluptatibus, ac doloribus,  corumque gradibus, nam quicquid ipfa  funt, ad nos femper funt referenda . Haec  de mentis erroribus, quo ad fenfus exteriores, illos nunc percurramus, qui ad iq»  feriores fpe&ant.  De mentif prroribus ad fenfus interiores  relatis f  Interiores hominis fenfus alibi  X defcripti, funt memoria, temperamentum, affe&us, attentio, ac fenfus moralis. Perpendatur modo quo pafto ab iifdem decipiamur. Primo memoria, cui univerfam  cognitionum noftrarum fphceram debemus, in quamplurimis nos decipit. Prompte non exhibet nobis ideas alias  conceptas, cujus defe&us quilibet eft con*  fcius, 8 c maxime fcnes; Unam pro  alia idea, unum pro alio nomine, unumque locum pro alio nobis fubminiftrat;  Sua vi, atque energia aliquando mi-rus vividas vividioribus ideis praefert: Saepiffime in ipfis narrationibus maximi  momenti deeft. Idelas, earumque SIGNA, etiam improbo labore difpofitas, inter fe confundit. Facilius retinet ilia y quæ ad nos, quam quae ad alios fpeflant. Denique quandoque eft adeo vivida,  pt phantafia evadat. Hinc fane vifiones,   G 2, illufiones, abalienationes, phanatifmus y  exftafis, et quidam mentis furor oriuntur : Hinc etiam voluptatis, ac doloris  gradus dependent. Secundo loco cum temperamentum fit certa folidorum,aq fluidorum,  conftitutio, 4ntelligitur, quod ipfum efle  poffit magis, vel minus lentum ; magis  vel minus vividum, adeoque fuftimopere  influere debet in noftras idearum intellectiones, in noftra judicia, atque in ipfa  ratiocinia. En caufa, cur cholerici fere omnes flnt ambitiofl, ac crudeles. Contra fanguinei urbani, et mifericordes. Cur  melancholici taciturni, ac ratiocinatores; contra phlegmatici timidi, pufillanimes,  excordes, avari. Atque hine facile eruitur horum omnium propeniiones et judicia debere  efle varia. Nam primi funt magni pro?  miffores, fuperbi, audaces, vafri, ambitiofl. Secundi apti, nati ad venerem, ad  vinum, ad libidinem, ad ludos, brevius  ad un iverfa, qu® fenfus alliciunt, et mulcent : itcmque funt.hilares, ac ftrenui  milites, conflantes, liberales, fociales,  qd grandia quoque fafti . Melancholici  ftmt mentis coufufe, laboriofi, diffidentes atque acerrimi judicii. Phlegmatici  denique funt natura pavidi, pufillanimes,  fuperftitiofi, fervi nati, confufi, fuperficiales, ignavi. Qua: cum ita fint, neceflario fequi debet, quod circa idem objeftum his  omnibus obferyatum, non aeque judicare  poflint . Itemque idem periculum fanguineis videbitur nullius momenti, melancholicis magnum, phlegmaticis maximum.  Similiter eadem res uni efle debet magna:. voluptati; alteri vero maximo dolori. Praeterea idem ac£ufatus, ab uno excufatur, ab altero damnatur ad mortem,  a tertio ad crucem, ab ultimo ad remos. Unde igitur tanta judiciorum diverfitas,  tiifi ab ideis variis ; unde idearum varia-tas, nift ex fenfationum diverfitate; unde  tandem haec varietas, nili a temperamentis, ad quod nifi mens advertat, non  aequo judicabit Iove, fed potius fecundum  propriam conftitutionem. Tertius noftrorum errorum fons  in pafiionibus confiftit: Primo quotquot  funt in homine pafliones, omnes ad lilium fui ipfius amorem reducuntur; hinc  eft quod noftra judicia femper ad hoc unicum atque indeclinabile obje&um referantur. Hinc quoque eft, quod in noflris  judiciis non aliud legitur, et obfervatur,  quam quo nos temperamento dominamur,   et quo amore nos ipfos diligimus. Legatur  hiftoria Civilis ad hoc evidentiflime comprobandum, e qua videbitur, ob proprium amorem filios Patribus, Patres filiis necem intulilfe  identidem de fingulis animi paflionibus fecUndariis dici poflet. At quis dinumerare poterit univcrfa Intelledus errata,  quæ ex odio, timore i ambitione fpe,  immodica laetitia defiderio ira, audacia,  timiditate, ceterifque animi modificationibus orta funt, ac quotidie oriuntur Loquacem Fabium, ut ille ait, delalfarem, fi vellem ea omnia fingillatim per- Mentis ortu, ac progrejjib. fgqui; at pauciflima dicam ad Tyronum  captum, qui rerum multitudine ilon funt.  obruendi  ac tot hominum  ftupiditas derivanda eft. Ex ipfa voluntatis alienatio, mentis diftra£lio, judiciorum praecipitantia non modo apud populum, fed penes ipfos viro§ literatos. Nonne haec funt errorum fons, atque   origo. Reflat, ut extremo loco de fen-  fu morali dicamus, ejufque fallacias ostendamus. Verum cum hic fenfus fit omni  reflexione, quolibet examine, et quibuf-  vis praejudiciis anterior * hinc nequaquam  ab eo decipimur» At profequamur reliqua mentis errata. De erroribus ad mentis affus relatis. T ris cogitans, judicatrix ac  V ratiocinatrix eft tam invo-  luta, atque difficilis, ut quafi impoflibile fit omnium errorum analyfim juxta  univerfos mentis a£lus hic exhibere. Quapropter confueta ratione praecipuos tantummodo attingam Mens errat dum fenfationes  concipit tanquam res realiter in objeftis  io 6 De errorum   exiftentes. Hinc judicamus dolorem eflfe  in cultro, faporem in ficubus, dulcedinem in vino frigorem in aqua, calorem in igne. Dum fenfationes, quas  ut centies diftum eft i funt relate, habentur abfolutse, hinc dicimus fua natura  bonum vel malum aliquod obje&um,  quod tald eft duntaxat refpe£tu rioftri. Id ipfurri diceridum quoque eft de volup-  tatibus, ac doloribus, qus non funt nili  totidem rea&iones tiobis confonse, vel  diflonas, ddeoque nobis folis tiiric temporis relate 4 Nihil enim in ipfis quidquam  abfolutuni concipiendum eft i 44 Decipimur dum ideas abftra&as, ut Dei, hominum, Sc corporum aSiones habentur  ejufdem generis i licet toto coelo inter  fe diftinguantuT Item durii ideas fpirituales  putamus materiales, uti funt Angeli,  Dsmones, 8 c c. 6 . erramus dum qua: vinita funt, feparata judicamus; et cotitra  quae fola mente fepararitur, natura conjun£Ia putamus Primi generis errata funt  tot Poetarum fabellae ^ atque commenta. Secundi autem gerieris * funt tot Romanorum Dea:, et Dii, ut juftitia i Visoria, Fortitudo, Februa, Jupiter Terminalis,   Mentis ortu, ac progrejjtb. icj  liatis, Feretrius, et c. 7. falfe judicatur,  fi relationum ideaj ignorentur, ut in malorum origine; in Dei natura, pradcientia. Etiarri falfo judicatur fi hypothefes habentur vera», priufquam ad praxim revocata; fuerint. Hujufmodi funt ACCADEMIA ideaj innata;, noftra intuido in Deo,  qua; Malebranckio placuit  Woowardi,  Wiftoni j et Burnct systemata, aliaque  hujufce commenta pene infinita, potius  delirantium fomnia,quam Philofophorum opinions. His. 9. additur, quod ex meditationis defe&u facile erramus. Si  ut abfolute accipiantur, quæ ex quodam circumflandarum concurfu intelligenda  funt. Hinc male quis ntentis gradus ex  fortuna determinabit. Facile decipitur  fi a particulari idea ad univerfalem flatim afcendatur, quin omnes fpecies et  genera percurrerit. Quis enim dicet literulis grajcis imbutunl etiam cordatum  efle virum, et folida, magriaque cogitantem? quis Philosophum putabit etiam  bonum agricalam  quis denique Cafuiftam  etiam Theologum, philofophum, hiftoricum, atque aeconomicum  Præterea decipimur, dum ea t   quas De errorum  qux non intelligimus, infipienter, atque  obftinato animo negamus. Decipimur, cum ea quaj nobis funt contraria, fpernimus, minuimus, damnamus novitatis amore: Scepticifmi fpiritu inconfiderat. Erratur ex argumenti analogia, five ex rerum fimilitudine: Ex libertatis abufu: iB. Ex nimia curiofitate: ip. Ex nimio defiderio nos diftinguendi a reliquis hominibus faltem ejufem ordinis. Ex partium ftudio,quod   3 uibufdam temporibus, ac locis nos luificat: Pro privato emolumento,  quod nos oblivifci facit ipfa naturae ligamina, ut liberemur ab interioribus fenfationibus moralibus. Denique quodam ambitionis fpiritu, quo in noftro  cerebro veluti mundum univerfum concipimus, cujus nos centrum evadimus, lætamur dum aliorum opiniones circa nos  gyrant, atque ceu deliquia pati obfervamus. Di Mentis ortu, ac progrejftb', iop'  De erroribus ad animi ftgna relatis i   OUnt voces, aut vocabula totidem ANIMI INSTRVMENTA,  VEL RERVM SIGNA. Cum autem voces considerari possint tam solitariae, quam simul junctae, tum simplici tum compotita ratione, hinc fit, quod totidem modis in iifdem intelle&us errare poterit,  ut ex fequentibus. Primo erramus cum vocibus utimur, quae pmnis omnino fignificationis  funt expertes, ut entelechia, quam adhibuit LIZIO. Cum utimur vocibus  ex fe clariflimis, quae tamen unione  fiunt OBSCVRÆ, ut circulo Quadratus,  corpus spirituale. Si voces adhibeamus ambiguas, ut anima, cujus idea varia philofophorum placita fequitur: Si  putemus abfolutas voces, quæ sunt vere  relatae, ut pulcritudo, deformitas, vitiositas, justitia. Erratur, fi eidem vocabulo eadem vis tribuatur, etiam in maxima locorum, ac temporum diftantia,  yt pileus, calceus, navis, theatrum : fio LcRio Itl, De errorum  Si verba nova, yel METAPHORICA, vel emphatica adhibeantur, quin fit neceffarium. Si vocibus utamur vis INDETERMINATAS, ut odium, amor, voluptas, dolor, sensatio, qux temperamentorum, atque habituum ratipnem conftantiffime fequuntur. Si termini adhibeantur, qui  res minime intelligibiles DESIGNANT, ut  infinitas, xternitas, preatio, annichilatio Earumque progrefftbus. Tertio quoque intelligitur, quod, ex duabus propositionibus una esse potest  altera probabilior; unaque altera verifimiiior. Primi generis eft hæc: Cupcrniei hypotbefis eji fyjiemate Tyconis probabilior. Alterius generis eft fequens: Redi opinio eji vero fwiilior, quam illa Le-  •wenoekH . Quibus ita i:itelle£lis, priufquam invenienda: veritatis regulas in madium proponam, opera pretium duco quædam de ipfa veritatis nota, five criterio  adumbrare.  De veritatis cujufque generis nota. Veritatis nota ab aliis in  V . Tolis fenfibus, ab aliis in  fola mente, ab aliifque denique in utrifque ponitur. Cartesius. vero in rerum evidentia. Ex quo fit, quod Cartesio est certum quicquid eft evidens. Contraque  omne evidens eft quoque certum. Quapropter evidentia certitudinem, et haec  illam efficit.  At fi Cartefius interrogetur, eique dicatur. Quicunque judicat, ac De veritatum ortu,  ac ratiocinatur, putat fe clare, atque evidentiflime percipere, ac judicare, quis  itaque evidentiam ipfam tutam reddit:  quis meam, quis aliorum evidentiam in  tuto ponit, cum ipfa fenfibus, ac cujufque lumini fit proportionalis. Itemque,ii evidentia omnia certitudinum genera tuta redderet, primo  ipfa non deberet habere gradus; at evidenti phyfic® pr*ftat mathematica, physica autem morali praevalet. Praeterea fi evidentia exifteret,  nufquam efle deberent in collifione  du* evidentiae. At fuperfleies taftui convexa eft oculo plana: quod eft fal vifui  eft: faccharum palato. Ipfeque Jacob erat  Efau taftui, Jacob autem Jfaaci auditui. Quid denique multa? Quilibet fenfus cum  fe ipfo confligatur. Qui pi&uram adfpi-  cit, videt in ea antra, fluvios, urbium  rudera, pontes, praeliaque magis minufve diftantia, attamen eadem et plana te-  la omnia limitat, ac definit. His omnibus addi poteft. Quod corporum exiftentia ex fenfibus ha-  betur. At hi omnes jam demonftrati funt  fallaciflimi. Ipfa itaque corporum exiften-  tia videtur- e fle incerta. Earumqne progrejjibus Secundo ft daretur certitudo, ea  eflet omnium temporum, ac locorum.Verum ipfa eft relata, haud abfolura.  Si ipfa exifteret faltem uni eidemque homini videri poflct eadem. At noftra fenfuum conftitutio, mutabilitas, atque ipfum mentis lumen mutantur  perpetuo. Nequit itaque efle eadem. Denique fi evidentia certitudinis eflet nota, ea efle deberet veritas primitiva, quaz .mihi deberet oftendere secundariam; verum Cartefius dubitando ad evidentiam pervenit. Dubium itaque potius,  quam evidentia eft certitudinis cujufque  generis nota. Hinc Ariftoteles primo metaphyficorum libro fcripfit nos dubitatione veritates pofle confequi. Dubitationes  enim funt veluti quidam nodi, quos ft  quis non videat, (cientia: five veritatis  non eft capax. At hoc pofito nonne  eflet perabfurdum ex dubio fcientiam  prodire. Ex quibus facillime eruitur,  quam inconfiderate nomen doftiflimi, et  fapientiflimi, non dicam GALILEI (si veda), Leibnitzio, Newtono, fed cuilibet alteri tri-  buatur. Quis enim omnia (civit, aut fcire ppteft? De veritatum ortu. Sed ex huc ufque expofitis, nemo velim deducat, non dari cujufcunque  generis veritates. Nam etfi veritas abfoluta  nobis defit, non autem relata, qua prope infinita fcimus. Revera qui poterit  dubitare, de tot corporum, quibus undique premor, exiftentia ? Nihil refert,  quod materiae natura, vires, energia, et  combinationes me lateant, cum ad horum omnium exiftentiam comprobandam  mihi fufficiant folas mei animi interiores commotiones. Exiftit ergo certitudo phyfica ITEMQVE CVM HOMINES INTER SE CONVENERINT SIGNIS 4, 10, ioo. illas indicere quantitates, in quibus numerus tinus, quatuor, decies, et centies repetitur,  quis me poterit reddere dubium, centum  eflfe decuplo majorem numero decem Poftremo antequam ego Romam  ivifiTem, hilari animo de ejus rebus pere-  grinis loqui audiebam. Quum viferera,  eandem inveni, ut millies et audiveram,  et legeram Quæro 11 id dpfum mihi dicatur de .Mediolano, de Florentia, de  Bononia, deque Veneriis, eccur narranti  non credam ? Itemque hiftoricis antiquis  de Babiloniis, Hetrufcis, Samnitibus,   E arum que prorejjtbus Tarentinis, Gallis poft tot fecula jam  elapfa tam multa narrantibus fidem habebo? Praeterea tot recentiflimis hiftoricis  afferentibus effe antipodas, Indos, tam orientales, quam occidentales, aliofue non credam? At haec denegare, infani eft.  Exiftit itaque evidentia, quacum veritatum cujufcunque generis certitudo facillime nobis innotefcit.   c a p. m. De veritatis natura, ejufque divistone. Omnis propofitio ex fe confiderata,  V^/ vel efl vera, vel falfa . Ad nos  autem relata vel eft nerta, vel incerta.  Etenim nos concipere poffumus majofem,  vel minorem relationum numerum inter  duas ideas, quae eafdem ligant . At fub  primo afpeflu nullius effet utilitatis: juvat itaque veritates speculari fecundum noftras cognitiones. Hinc veritas fuperius  definita fuit: quaedam noftrorum judiciorum congruentia cum rebus, vel cum earundem relationibus. Quod fi veritas eft noftrorum judiciorum cum obje&is exterioribus conformitas,  V   De veritatum ortu,  tas, ipsa igitur eft dependens. Nam ubi  defunt fenfationes, deefle quoque debent  cogitationes ; atque ubi deficiunt cogitationes deficere etiam debent veritates Logic*. Contra veritates aetern* in rerum  relatione conftabilit* Dei voluntate, qux  natura fua immutabilis, etiam noftris cogitationibus omnino deftruftis, exiftunt.  Ulterius idearum obje&um dupliciter menti noftrae eft conforme, vel interius, vel exterius. Namobje&um, ad quod  cogitamus; vel ex noftra ipfa cogitatio; vel  exiftentiam realem habet. Prima veritas  dicitur 'interior, altera exterior . Ex quo  fequitur, quod omnis veritas exterior fit  quoque interior. At non contra. In veritatum porro inveftigatione,  vel a principiis eas deducimns; vel ab eorundem conclufionibus. Primo modo ad  veritates pervenimus intuitionc ; alio modo vero ratiocinatione. Ex quo fit, quod  duo veritatum genera habeamus . Primum  eft veritatum objettivarum, five intuitivarum. Altera vero abJhaSta, et difcurfiva y  qu* in idearum connexione confiftit.   Ex quo facile deduco, omnes fcientis  eundem certitudinis gradum habere polfe, nam quot quot fcientiaj, artefque dantur, uni-  EcrUmquc progrejjtbuiUnlvefa; logicas veritates continent adeoque evidentias capaces. Hinc ethica, metaphysica, Politica, aliasque demonftrari  quoque poflimt. Reapfe ^Ethicas auSor  quinque libris comprehenfas. impietatem  fuam ex falfis priilcipiis oftendit . Identidem fecit Hobbesius; denique Wolfius  univerfa. ejus perquam prolixa opera etiam methodo mathematica confcripfit.   Itemque in hac tanta rerum varietate, fervatur quidam ordo, qui Dei volunta-  ti eft omnino conformis; hujufmodi veritas dicitur metaphyfica, Qua; fane veritas est prorfus extrinfeca, nullimode dependens a noflris cogitationibus, ideoque eft  abfoluta, atque asterna.  Poftremo veritas moralis aliorum  fidei innititur, nempe ipsa est, fpiritus  noftri perfuasio narrantium auftoritate conifabilita.  Ex his, quae ha&enus summa  cum brevitate expofui, apertiflime eruitur, quod veritas fit tanquam totum  quod ex omnium relationum complexione deducitur, quas funt inter ideas. Ex  his quoque intelligitur, quod fi omnes  idearum connexiones, vel contradi&iones  nobis innotefeaut, tunc habebimus veritatis certitudinem . At fi {"dummodo totius aliquam partem agnofcamus, non e rit veritas, fed probabilitas . Qua: ita de-  libatis, reliqua profequamur.  De certitudine tam intuitiva, quam demonslrativa, probabili,  0 ^^ nc ’P'° met h°dus eft via,five ordo, quo vel incognita invenimus;  vel inventa aliis communicamus. Quibus  in re vel a partibus ad totum; vel ab hoc  ad illas proceditur. Si primum, methodus dicitur analytica, fi alterum fyn-  4 et hic a . Primus modus ex rebus manifeftis,  et fimplicibus procedit ab obfcuras, compofitas, et IMPLICITAS. Contra alter: ut ia  corporis humani anatome, fi omnium  primo difquiram univerfa fluida, deinde  folida, ex quibus poftremo deducam, corporis humani ftructuram ex fluidis, ac solidis conflari, perquam ordinate dispositis. Quod fi hæc vellem aliis enucleare,  principio dicam corpus humanum ex fluidis. Earumque progrejjibus. dis, Sc folidis conflare, tum fingula exponam. Ex quibus fane intelligitur, quod  primus modus pro re invenienda, alter  pro eadem explicanda infervit. His ita expolitis ad propofitum accedamus. Primo certitudo phyfica eft quaedam  noftri judicii qualitas, quæ forti invi£laque relatione nollrum fpiritum neceflario  unit cum propofitione, quam nos affirmare, vel negare volumus . Hujufmodi  certitudo fentitur tam in omnium corporum exiftentia, quam in eorum fenfationibus, late, fufeque in prima leflione  pertra£latis. Ex quo primo fequitur, hanc certitudinem fequi debere nollrorum fenfuum  rationem, obje&orumque prelftones. Secundo fequitur, quod fi fenfuum  organa ftnt vitiofa,vel non fint in debita  diliantia, obje&a non poffunt videri clare-dilfin£fa, ut in myopis, Sc presbytis.  Tertio fequitur, quod fi unus fenfus  non fufficiat, necelfe elf, ut adhibeatur  alter. Sic fi vifus non diftinguat, utrum  mafla aliqua fit necne metallica, adhi-  betur, etiam taffus. Quarto requiritur, ut medium, per  quod lux tranfit, fit omnino fimplex,   i en LefDe veritatum ortu,  en ratio, cur remus in aqua videatur  fra&us.  Quinto requiritur quidam lucis gradus pro vifione fufficiens, alias objeftum  non videtur, uti revera est. Sexto convenit obje£la afpicere fecundum omnes eorundem fitus.  Poftremo requiruntur perferiora inftrumenta, quæ oculis funt maximo adjumento. Haec de certitudine phyfica, f«-  tpiitur demonftrativa .  q’ a p. v.   De certitudine dcryonjtrativa. Ri nc ipi° demonftratio nihil aliud  JL eft,quam videre, num prædicatum conveniat, necne, fubje£lo.Qu2 relatio dum a definitionibus, poftulatis, atque  ex axiomatibus deducitur, vocatur direBa . Si autem aliqua contradi6lio, sive  absurdum ostendatur ex proposito principio oriri, vocatur demonftratio indire&a, Primi generis funt pene omnes Euclidis  propofitiones. Secundi vero funt fexta,  feptima, alixque qpamplurim ejufdem roris. Earumque progrejjibut. Ttemque veritas vel ex efie£libus, vel  cx caufis eruitur. Primo cafu dicitur a  pofleriori, in fecundo a priori. Ad primum genus referuntur omnes illas verita-  tes, quas ex obfervationibus, atque experimentis detegimus . Sic Redus deduxit,  omnia infefta oriri ex ovis. Ad aliud  porro genus referuntur omnes philosophorum hypothefes. De omnibus fingillatim  dicemus. Qui fibi proponit perpendere, num  aliquod praedicatum fubjetlo conveniat.  Ex integra definitione, vel ex ejus  partibus propofitiones accipiat pro fyllo-  gifmorum catena conficienda. Si circa  idem obje£fum habentur axiomata, vel  poftuiata, vel alis propofitiones jam demonstratæ, iifdem uti poteftin minoribus  fyllogifmorum propositionibus. Data  propositione, quæ sibi cum aliis est medius terminus communis, revocatur ut  fiat major in alio syllogismo. Cum  his præmissis uniatur alia ex antecedentibus jam nota. Tandem quotquot funt  propofitiones ita inter se conne&antur,  donec ad syllogifmum perveniatur, ut ejus conclusio sit ipsa propositio, quam  demonfirandam fufcepimus. Hinc fi quis, I 2 ostendcre v-llet illud ipfum, quod habet  Horatius in fatyris: nemo fua forte contentus ; hunc ia modum procedat.   Def.i. Felicitas eft ille hominis cu-  jufque ftatus, quo omni ex parte eft contentus, cuique ftatui nihil addi, vel detrahi. poteft.   §.4. fuffi-  Eatutnque progrcjpbusl  fufficientem alicujus effe quz in eo locum  habent.   Prsterea notandum, 'quod fi duo effectus quandoque fuerint conjungi, fequi  non debet eofdem femper effe fimul . Ex  g. apparet Cometa id nostro horinzonte,  ergo aerumnae in familiis, in imperiis ?  aliquis literatus eft facinofofus, literae igi*  tut funt Civitati detrimento? Si vero attributum rei adhaereat, tunc concluden-  dum, quod res ita fit. Sic EVROPÆVS non  est fua iotte contentus : de fua forte querantur etiam Africanus, Asiaticus, atque  Americanus. Nullus itaque homo vitam  ducit omni ex parte beatam i   Id ipfum dicendum eft, fi propofitio sit hypothetica, dummodo ex repetitis  experimentis proveniat 4 Ita homo, qui  a temperamento cholerico dominatur, ad  crudelitatem natura rapitur . Sed an vere  fit crudelis, observanda est ejus vita, aliter erratur; etenim inftitutio naturam pote ft j  fcttruthcjue progrefftonibus i 1 jj   tert immutare: ex quo intelligitur, quod  propofitionum univerfalitas a repetitis experimentis, atque obfervationibus deriva-  tur At quo pa£ta> a caufarum cognitio-  ne ad effe&us ratiocinandum sit, videamus. Primo necefle eft, ttt omnis efFe£lus  fit caufaj proportionalis, fcilicet fi duplex,  vel triplex fit effeftus, dupla, vel tripla  efle quoque debet caufa . Denique erir  phyfica, vel moralis, fi effe&us fuetit ha-  jufmodi. His propofitis, fit igitur. Defii.Deus eft em perfetfijfimum Earumque progrejjtbm . tatorum eft capax. Sane quidam Aftronomi afleruerunt, eandem efle habitatam.  Prima eifc intrinseca, secunda extrinseca. Denique verifimilitudo eft illa, quæ reperitur infra certitudinis dimidium:  Itemque illa probabilitas, qux certitudi,  dinis dimidio ajquivalet, dicitur dubitatio . Primi generis eft haec: Petrus mihi dixit, me vicifle centum fcuta, fi  hoc eft verum illi fpondeo. En verisimilitudo, fin autem spondeo Dubia  mihi videtur notitia, nam ex utroque la-„  tere aequantur . Sed quidnam requiritur,  ut refle probabilitates fupputentur. Primo neceffe eft videre, num quod quaeritur fit poflibile. Secundo adcurate fupputandi funt omnes refiftentiaj,  vel difficultatis gradus . Ex.g. morietur ne  Sinenfium Imperator in novilunio Aprilis  hujus anni currentis? ut hoc problema ri-  te refolvatur, fupputandus eft numerus ci-  vium : Imperatoris aetas, ejufque vita, deinde fi dari poffit aliquis aeris influxus  perniciofus: medicorum peritia: aliaque.  Tertio notandum, quod fi in  quaefito ex duabus fyllogifmi praemiffis,  una fit certa, altera vero probabilis, conclusio quoque esse debet probabilis. Sia  autem ambae praemiflae fint probabiles,  conclusio continebit probabilitatem probabilitatis. Sic unus tertis oculatus habet  dimidium probabilitatis ; qui illum audivit, et ex eo narrat, habet dimidium  primi; fcillcet dimidium dimidii, hoc eft  quartam probabilitatis partem. Denique fi  illud ipfum narrat tertius, hic habebit di-  midium dimidii, nempe ortavum probabilitatis gradum. Et fic deinceps,   At ex omnibus probabilitatis generibus, quæ mihi maxime cordi funt,  iunt historia, 8c aeconomica, in quibus  vellem ut confenefcereot juvenes, nam  prima eft objertum innumerabilium domi,  militiceque fartorum. Quæque nos reddit  yeluti præsentes omnibus temporibus, a q  J ocis. Hoc uno facilique medio quin  pniverfam telluris fuperficiem cum tot vita? difcriminibus, ac fumptibus peragremus,  difcimus quicquid in ea agitur ab abfentibus. Hinc ex ea cognofcimus Imperiorum origines, formulas, leges, vires, artes, scientias, vicisiitudines,   In æconomia autem eft major  fupputandi utilitas, etenim ex hac fupputalione habei.ur navium numerus, terra-  rum  m  flatui nocet ? determinanda eft relationis  quantitas . Revocato ad haec pauca universo ratiocinii mystefio, sequentes regulas Dialectici proponunt, ut ejufmodi quæsita enodentur. Reg. In cujufque quaditi fdlutiorte omnium primo determinanda eft  vocabulorum vis, maximeque fi ea fmt  IMPLICITA. Statim legis hujus neceflltas intelligitur, cujus negligentia etiam apud scriptores magni nominis contentiones perpetuas produxit. Definiantur luxus, libertas, inanitas, prafcientia divina, et eradicatae erunt decertationes. Vocibus definitis, animadvertatur.  Regula Semel determinata vocabolorum vi, non amplius convenit ab  ea recedere.  Quamplurimi hac in re aberrarunt. Vox Deus apud ipsos dell’ORTO, Sc  Manichteos non fonat idem . Apud Hobbesium natura jura non semper significant eandem rem. Quid multa. Cartesius ipse materiam fubltilem varie accepit# Videatur praterea. Reg. Si quzfitum fit refolationis capax. Quo expenfo, exquirendum   K 3 dein-   't Tt > v m  De veritatum ortu,   deinceps est, num totum, vel ex parte,  limites capacitatis humanas, vel tua; trafcendat. Si primum deferatur inta&um,  ut in intelligenda unione mentis cum  corpore . Sin alterum te ipfum concute,  vel alios te praftantiores, ac seniores interroga. Quam regulam fi fciviflent tot  Jiterati viri, non confenuiflent in tot tan-  tifque quadliunculis inexplicabilibus, atque inutilibus, neque poli tot foculorum  focula etiamnum eas ad manus haberent.  Uti eft malorum origo, humani foetus  conceptio, vis elaftica, attraflio, et cetera! Quid fi quicftio fuerit folubilis. Reg. Videndum, num qurefi-  tum fit fimplex, vel compofitum. Si  compofitum dividendum eft in omnia e-  /us membra poflibilia. Ex quibus, inutili-  bus membris refecatis, alia fic extrincentur, ut unum membrum alteri praeluceat, ac contineat.  Sic in hoc quaefito : luxus eftne  flatui utilis? videndum eft. 1. Si flatus,  fit Monarchicus, vel Republicanus; deinde num ex propriis, vel exteris artifici-  bus, ac materiis. Tertio fi ex propriis,  videndum ultimo eft num artes primis . Enrumque progr cjjibus . qu?e raro habetur, probabilitas querenda  eft. At non evulgari debet nifi tanquam  veritas probabilis . In quo cavendum quo-  que eft, ne hypothefes ut thefes habeantur.  Eft ha&enus incertum, num terra, vel fol moveatur . Ergo ad probabi-  litates recurrendum . Itemq. ex variis ve-  ritatibus probabilibus quaeratur probabilior,  ut Redi hypothefis eft probabilior animalculis fpermaticis Leewenhoeckii.  Reg. Obfervandum porro eft  quxfiti genus, nam (i fit de rebus phy-  ficis, fenfus, exprimenta, atque observa*,  tiones funt interroganda . Si de rebus»  abrtra&is, rationem interroga ; fi denique de rebus fa&is, confule Codices faftorum. Reg. In confulendis autem  codicibus, funditus fciri debet lingua, in  qua Codices fuere confcripti. Ac cavendum a tradu&ionibus vulgaribus, aut Le-  xicis communibus. Ad hoc rite, re£leque intelligendum fufficiet legere Cicero-  nis orationes a DOLCE (si veda) IN LINGUAM ITALICAM CONVERSAS: Quininno LUCREZIO (si veda), et VIRGILIO (si veda) verGones. Reg. Ad intimiora fcriptoris  fenfe 1^4 Lett. IK De verttatuni ortu,  fenla penetranda, praeter linguam, fac  etiam fcias fcriptoris patriam ætatem,  faeculum  adfe&us > ftudia > exercitationes t  Quorfum ha;c omnia. Nam  ea mirum quantum influere poflunt ad  au6loris intelligentiam .Quicunque enim  fcribit his viribus occultis non modo movetur, fed etiam concutitur. Ergo horum omnium cognitio maximopere prodeft . Id libentiflime oftendetem ex multis kriptorum omnium fententiis, atque  opinionibus, fi in te tam clara teftibus  indigetem  Reg. Non unum aliquod Scriptoris opus diligentiffime verfandum.  eft, fed fumma indufiria legenda iunt  omnia ejufdem fcriptoris opera. Quod  fi de ejus fertterttia nihil confiet: Tunc  vel totum 'tei ice s vel dubita. En potiflima ratio, cut innumeri  ltt judicando errent » Id ex eo maxime  provenit quod Vel integrum librum non degunt, vel non intelligent. At quid fi  fcriptor de aliorum opinionibus j vel fa 4 ftis agat? Eimmque progrcjjibus. Reg. Tunc quaere primo an  fcire potuerit. An fuerit perspicax. An in judicando adcufatus. An in referendo fincerus . In quibus omnibus vel  eorum uni fi defecerit, fidem ei dene-  ga ; fin minus, eundem habe aptum, ac  veracem.   r* Duo Vtllani, mundi hiftoriam  fcripferunt . Sed fciveruntne quae in eorum funt libris ? maximis fcatent profeflo erroribus. At non fic Guicciardinus. Quid vero fi quamplurimi ex uno hifiorico acceperunt? Quantum ipfi valenf?  Reg. Si quamplures ex uno  hiltorico fua traxerunt, Omnes fimul va- • 1.  lSnt, quantum ille unus, ex quo transcripta fuerunt omnia. Quod fi clare  confiet, fcriptorem fuifle faflt fcienthTi.   mum, in cognofcendo p^jfpicacem, injudicando adcuratum, ad denique irt referendo fincerum, adtribenda eft illis fides. Reg. Turtc obferva an liber  fit fpurius vel genuinus ; an interpola-  tus, vel mutilatus. Si fpurius, eum reiice : fi genuinus eum tene . Si interpo-  latus, additiones nota ; fi denique mutilatus, lacunas agnofce, et diftingue, poftea fi poter is etiam reftitue .  LcR. Di verir arum nrfu,  Primo liber eft fpurius,five a Reg. Oportet perpendere,  num Deus loquutus fuerit: Cui : Quo loco:  Quando: Quid: Si  ccnftet reapfe locutum efle, videndum   infuper est, num quae dixerit ad nos incorrupte ac genuina, vel interpolata, aut  mutilata pervenerint. Itemque fi verba  pofiint varie interpretari, tunc nemo fut> arbitratu temere ea intelligat, fed unius  ecclefiae Catholicae judicio standum erit. Hujufmodi est methodus analytica, quae non infervit modo pro veritate  LcH. De veritatum ortu,  tate invenienda, fed etiam juvat pro cu-  jufque feriptoris fcientia definienda. Internofeimns enim ex regulis propofitis,  qui scriptores sint ferviles, fuperficiales,  duri, difficiles; qui profundi, nobiles,  clari, folidi, philosophi. Itemque inter*  nofeimus qui habendi fint optimi fpi ritus, peregrini . Sed ex quo tanta feriben-  di varietas? Refpondetur,  Hæc varietas partim repetenda  eft ex corpore, partim ex fpiritu humano. Secundo attentio non est eadem in  omnibus, neque fenfuum difpofitio eft  omnino conformis, Denicjue hominum  inftitutio, habitus, exercitia, cultus in  infinitum variant. En feribendi varietas. His omnibus accedunt sensuum  usus, meditandi adfiduitas, librorum Ic-  ilio, literatorum virorum frequentia, itinera, experimenta, obfervatipnes, Itemque ad hog conferunt Geometriae, at-  que arithmeticae ftudia, quorum primum  reddit faciliores idearum combinationes,  aliud nos adfuefeit ad eafdein inter se  colligandas.   §.ido. Ex his omnibus oriuntur artium,  fcientiarumque progreffus. Ex his ratiocinandi robur, CLARITAS, atque ORDO. Ex E arumque progrejftbusl his denique politica arcana referantur, fuperditionis myderia evanefcunt, ignorantiæ velum vel retrahitur, vel in mini-  mas partes fcinditur. Reliquum ed, ut  de modo, quo veritas inventa aliis com-i»  municatur, fedulo pertrahemus,  De regulis, quibus explicanda ejl veritas.  LcH. IV. De veritatum ortu,  Reg. Magister {^caveat.  ne sophismata vel paradoxa vel IMPLICATURA sive DISMIMPLICATURA, wl do£lri-  nas novas auditoribus proponat, nam juvenes hifce femel imbuti, facile in tur-  piflimum fcepticifmum incidunt . Quin imo .  ltudiofe doceat, qui libri fint fcepticQ-  rum, ut eofdem vitent. Reg. Modum doceat, quo  legeqdi funt libri, ut mentem au£loris, et fpifitum confequi poflint. Qua in re,  juvat le£lio alicujus libri, atque a magiliro notentur omnia ? ut difcipuli proficiant,  Reg, Doceat, quod pro aliqua hitfaria legenda, addifcantur prius  chronolqgia, ac Geographia ; itemqu®  asthica, ac politica, alias nihil proficient  Reg. In fiiftoria literaria,  cure? -ut juventus prima veluti rationis  (lamina in omqihus artibus, ac scientiis  agnofcar: faciat deinde notare earum progrefliones, atque quibus ex caufis a maximo ad minimum devenere gradum,  Reg. Praeterea homo eft  natura i nertiflimus, ergo quantum ipfe  ell, totum edftcationi debet' adeoque magilter eum fedulo inftituat, maximeque  io praceptis yit* civilis, nam fi cum non Earumque p rogrejfibus  non poterit efficere philosophum, faciat  faltem bonum, et pium civem Nam fine fpiritu patriotico ho-  mines fe mutuo deftruant, et fine religionis idea, erunt Deo ingrati, aliis  vero hominibus pemiciofi.  Reg. Sed fupra omnia ju-ventutem ad laborem horetur, et adfuefcat, atque erga alios reddat benevolam ; nam hxc duo funt focietatis veluti  fulcra, qua: corpus civile fullentant.  Reg. Itemque exciretur in  juvenibus amor erga genitores, qui habendi funt totidem Dii terreftres;ex quo  amor, et obedientia in illos oriri debent. Reg. Infuper qui alios do-  cet, excipiat animo grato juvenes, eof  que curet reddere meliores, tam in eorum parte phyfica, quam morali. Quo aoftrema cujufque generis fit, fo!a mul-  tiplicatione, .ac divifione, scilicet sola  additione, ae fiibtraftione conficiatur. Sequitur omnes arithmetica; regulas ad falam additionem, ac subtractionem reduci. Dialectica tantopere a Græcis  exculta, deinde a noftris poli literarum  inftaurarionem, ad inftruendum Intelle£hira,  ut omni loco, ac tempore veritatem inveniat, tendit . Hinc finis ejus eft mentem perficere, errores vitare, veritatefque   fr" Legantur tabula numerica Profla-  fnrafts an, 1610, .ub Erwert odita, quibu%   Rcduftione ad Arithmeticam . que detegere . Sed qu est cogitandi materia, quxque ipfius mentis vis ? atque energia. Respondetur cogitandi materiam a fenfuum ufu provenire, qui cor-  porum imprefliones excipiendo mentem  tion modo quafi excitant, ac acuunt,  fed quoque eandem imbuunt tot tantif-  que rerum ideis, ut quadam nobis incognita vi eas inter Te modo conjungens,  modoque feparans ex veritatibus notis ad  incognitas deveniat. En itaque totum  fcientiarum abditiflimum mytterium manifeftatum: En fcieqdi arcana referata :  en denique ars illa pene divini, qua intelle&us fupra res humanas fe erigens ad  peleftia perfcrutanda adfpirat, Quibus 1 ex omnibus profero intelligitur fenfationes efle cogitandi objeflum, ac veluti materiam : mentis vero  artificium in judicando, ac ratiocinando  effe pofitum. Sed quid judicium, quidve  ratiocinium. Judicium eft quidam mentis arftus bus multiplicatio, ac divifto additione, 0 *fubtra&atione abfolvuntur. • iy6ftus, quo ideas inter se ieparamus, vel  eaidem conjungimus: fic dicimus: Petrus  e/i dottus: Petrus non efl ovis. In primo  judicio ne6litur do6lrina cum Petro; in alio vero disjungitur ovis proprietas a Petro. Verum dari poliunt certitudines tam  intuitivae, quani demonllrativae . Ia intui-  tiv^s liquet judicia non efl'e, nili itidem,  vel additiones, vel fubtrafliones, hoc eft  judicia affirmativa ad additionem, negati-  va autem ad fubtra&ionem relerri. Quo  autem referuntur ratiocinia, ac tot vulgarissimi argumentandi modi. Ex di£lis in toto Logicae curfu,  omnes mentis ratiocinationes fatis confiat  elfe duarum idearum relationes cum ter-  tia : nam fi eontigprit, ut quod inter duas  ideas relatio non mihi innotefeat, tunc  «afdem cum alia confero. Cui tertiae vel  ambae conveniant, vel minime . In pri-  mo cafu ratiocinium dicitur affirmativum,  in fecundo negativum . Sic fi quaeratur ;  folis moles eline ignea. Itemque plantae  funt animatae ? neque in primo, neque  in fecundo quaefito video quid mihi affirmandus vel negandum sit inter ideas ea- M  rundem relationes, hinc ad refolvenduni  primum quaefitum.tertiam ideam veluti in  auxilium fumam, ac dic^n: quidquid u, rit, ejt igneum  fol autem urit, efl igitur igneus. In quo fyllogifmo, tertia idea, oim qua duas alias comparavi, eft  quicquid curit. ut qua; eidem conveniunt,  inter fe quoque conveniunt. Itaque eidem  urere conveniat tam natura ignis, quam  folis . Ex quo poftremo conclufum eft,  folem efle igneum.  In fecundo quasfito hanc aliam  ideam in auxilium fumam : qua ex fe  moventur, funt animata . Plantae autem ex  fe non moventur, ergo non funt animata.  In hoc Tyllogifmo tertia idea eft cx fe  movere, cui convenit efle animatum, at  quia eidem non convenit plantarum na-  tura, proindeque conclufum eft plantas non  efle animatas.  Ex hifce duobus exemplis,«fit  manifeftum ratiocinium efle illud ipfum,  quod in Arithmetica regula aurea, five  trium, hoc eft ex datis tribus terminis  vel veritatibus notis, quaritur quarta in-  cognita . Sic in primo fyllogifmo verita-  tes notas, funt. l.Quicquid urit . Iqnis.  Sol urit. Terminus incognitus fol  efi igneus. In alio exemplo. Quod  ex se movetur est animatum. Planta  non se moventur. Ergo planta; non funt ani- M nu- ruat* efl quarta veritas incognita, Con itat itaque ratiocinium efle quoque regulam nurnericam, Quantum ad caetg*as argumeptandi rationes apud vulgares cognitas, ipfe pon iunt, pifi diyerfe unius  fyllpgifmi modificationes,  p. Ex quo fit, ut illud ipfum Dialectico contingat in quxfitorum folutionibus, quod arithmeticis in fuis problematibus refol vendis f Hi enim quartum terminum proportionalem incognitum poft  tres datos nofos, femper inveniunt vel  multiplicando fecundum cum teifio, vel  primum cum fecundo, eorurpque productum yel dividunt per primum, vel per  tertium, Sic quoque Dialeftjci medium  terminum varie combipando cum fuis extremis modo directo, modoque reciproco  omnes fyllogifmorum formas conficiunt,  Jtemque f; quis ratiocinii naturam per-,  pendat, inyenif eandem ad ipfum judi-  cium referri, etenim in fyllogiljno aliud  pop fit, quam duas yoces prius ad ter-  tiam, deinde inter fe referre, Sicuti igitur quotquot dantur numericae regula: omnes ad additionem atque fubrraftionem revocantur, ita etiam omnes regula: Logica ad unum judicium vel pegativum, vel affir* s R.cduftione ad Arithmeticam  mativum, hoc eft ad ipfam etiam additionem, vel fubtra&ionem referuntur. Hæc cum ita fint, quifque intelligit primo, quod ficuti Diale&icus operetur in ideis, ac fenfationibus, fic  arithmeticus in cyphris numericis:   Intelligitur, quod utriufque finis fit idem hoc eft veritatis inventio Etiam  intelligitur, tot regulas dari in una, quot  in altera. Denique patet mentis operationem in utraque efle eamdem 4 His  demonftratis, nonne fequitur inter has  difciplinas dari maximam analogiam. Nonne Logicaj studiofo esse perquam neceflariam numericam fupputationem? nonne denique fequitur mentem hac exfufcitari,  acui nobilitari. Quibus ita potius inchoabis',  qnam explanatis, patet numericam fupputandi rationem omnibus efle necef-  fariam, maximeque Diale&icis. At fi  jethicas, fi oeconomicus, fi politicus fint  ejusdem expertes, habendi funt bardi, et  tanquam ftipites ac trunci. Quis enim fe  ipfum regere ac vincere potuerit nifi  prius proprias vires tam phyficas, quam  morales fupputaverit ? quo patfto aliquis  fe cohibere prafumat, nifi antea et temperamenti, Sc propenfionum, &affeftuum  impetum definierit ? Quomodo denique  socialis, nifi propria et aliena jura, ni fiqqe propria aliena officia ante pra>calluerit. Quid tandem dices in aeconomia  civili, ac politica ars numerica cum noftro  tempore ^paucis rrtagiftris docenda, paucifli-  jnis vefo difcipulis addifcenda eadem deferatur Q infantuli natura: humanae afelli! Poffuntne refle profpereque procedere a:que  pes domeflicaE, ac civiles fine ulla numerica fupputatione. Quomodo enim fciremus hominum multitudinem, qui hunp  regnum incolunt: quomodo confummatioriis quantitatem frugum copiam, animalium  fruflum, commercii extenfionem, indituri» produ^qm ? fine hac fciremps navium numerum, regni fijperficiem, terrarum omnium produttjones, veftigalium yim, hominum cujufque coetus lahores,  vita: commoda, fortunas, bona, atates,  morbos periodicos, curationes. Penique  fine ulla fppputandi arte quisnam scire  posset, hujus regni prafeqtem, ac pme?  yitum ft^tum, et quodammodo etiam futqrum pracogpofpere. Quid multa. Non RcduEltorte dii Arithndeiicdrti . i8f  fltf prafens totius Europæ floritas 1 uni  computanJi fpiritui tribuenda est. Ex di£lis igkur hanc in apertiflimam coriclufionem venio i quod fi  qui impetent, re£le facillimeque computant, ejus regimen est philosophicum j  artes, scientiæque florere debent, atque flatus omni e parte effe debet fecu-  fus ac potens Contraque fi ubiqud mendici, otiosi, ignavi, fiagitiofi: fi ex flatii extrahantur materiae primae atque im-  mittantur aliorum induflria: i si ars pecuaria negligatus ac commefcium Vilefcat: fi aftifices, agriculæ, ac laboriofi  lngentiffima ve£ligaliuni pondefe dppri-  mantur : fi ftupidi } Vafri, atque iftfcied-  tiffimi fublimantuf, deprifnentufque ho-  li efll et induflriofi: si denique rtlufici f hislriones 1 mimi, balatrones ifiagnifice excipiantur, literatique autem viri faceflt,  dicendunl in illo flatu artem computandi prorfus ignoraii Inoumbac itaque huic  fcrentiae quilibet logicae studiofus 1 iri  fuifque operationibus confenefcac Marti  visum est, quantum aeque paupefibi»  prodefl i locupletibus arqufe i sfque negle£U viris 1 pueris, fenibufque nocebit. Dialectica, qu# efl afS perficienda rationis humans, a Grsecis orta Zenoni Eleati VELIA (si veda) Parmenidis auditofi i et adoptione  filio tribuitur, cujus progfefiio f ac fata  tum apud antiquos tum apud recemifti-  irtos ufque ad Abbatem Angelorium Patrem Coeleftirtum brevirtime d£fignatitur. Itemque itir praecipuis fcripfofibus, cjuid itl  iis ^culpatur, quidve laudatur fine partiurti lludio exponitur,  De origine aperntiattunt R.ationii humana, ejuj que maximis progrejpbus, Ex omnibus animantium generibus tiobis huc ufque. cognitis 1 unus   M 4 Jio- homo vi j. 12 rationis cæteris prsfcftat  quia hujus facultatis beneficio se ipsum, et peiie, infinita alia objefta exteriora  cognofcit. Sed quo pa£to ; nifi corporum exteriorum diutinis experimentis in fuos  fenfus ? Quid fenfus, iiift qu&dam organa,- quae nos videmus, tangimus, ac dividimus. Verum quae ita funt, corporea  funt . Homo igitur corpore confiat, Itemqae quilibet homo sua natura ducitur ad  veritatis investigandae studium, 3 d bonam  comparandum, ad malum declinandum. Infuper rerum ordinem, pulcritudinem,  jufiitiam, honeftatem, liberatemque diligit. His addite tot divina rerum inventa, tot artes, tot dtsciplinas, quæ omnia nonnifi ab homine plumbeo materiæ solidæ, atque inertiflitnae tribui poflunt,  Denique nonne maximum eft animo ipfo  animum videre. Quare homo etiam spirito  confiat. Sed qua via is ad veritatem inve-  niendam contendit, ea tam theoretice, quam  practice Logicæ tironibus enucleabitur. Sensus, qui funt totidem animi fenfationum fulcra y quibus mens  veluti excitatur, concutitur, atque augetur, re£U difiiogutmtur in exteriores, et  in interivres. Primi funt V ©mrri- eo fortius ac facilius ratiocinatur. Denique quo plures teftes oculati, veraciores, ac Tagaciores, eo veritatum multitudo augetur. At sapisntiffime quifque philofophatur, ii fciat, num subjectum, num  pradicatum, vel eorundem relatio eidem  iit quarenda. Ad qua; tria revocatis universis philosophandi mysteriis, curandum  primum est, ut vocabula accurate definiantur, neque ab eorum vi iemel determinata minime recedendam. Curandum secundo est, utrum quafitum iit resolutionis capax, alias defere. Itemque  utrum simplex, vel compositum. Quibus  rite conftitutis: propofitiones omnes ita  ordire, ut una alteri colligatur ceu in  catena annuli. Infuper videndum, utrum  quafiti genus fit de rebus phyficis; tunc  fenfus atque experimenta adhibe: ii   de rebus abftrattis, rationem interroga. Si denique de rebus factis, Codices  consule. Verum his in confulendis, ausiorum lingua funt callenda, atque fcienda eft illorum patria, astas, religio, seculum, imperium, fefta, mores, adfe£lus, exercitiaque. Postremo loco inquirendum est, jnum liber sit spurius vel genuinus, vel interpolatus, vel mutilates. Quibus undique conquifitis,fi  aliis volueris ea tam viva voce, quam scriptis communicare, dic primo quid sit facultas tfadenda, ex quo et quando orta,  qui fuerunt ejufdem progreflus, qua: fata quique fcriptores, eamque denique  in partes diftin£te propone . Qusb omnia  ceu in parva quadam tabula funt tibi perspicue delineanda. Tum cura, ut omnes  rei nodi proponantur, iidemq. fingillatim  in operis progreffu refolvantur. Sed rite  procefferis fi voces definias, fi a rebus  fimplicibus ad compofitas procedas, fi pa*  radoxa devites fi auditores ad laborem  utilem, atque ad vita: honeftatem inflamtnes, fi pedantifmura quo undique laboramur, declines. En universa informandæ rationis ars; en principia, quibus politica arcana formidando velo obdu&a referantur; en fontes quibus ignorantis tenebrae, ac fuperftitionis tctrificse lemures  cvanefcunt. En denique via, qua in faerum veritatis templum ingredi quilibet  poterit. Verum quid funt tot arte», tot fcientiae? Quid hiftoria omnigena. Quid ipfk  fidei regula a Christo prædicata, a noftrifi  que majoribus nobis propofita $ ni fi totidem merttis humans Computationes. Nam nifi San&iflimam invenissent, neque ipsi, neque posteris eam colendam commendassent, Nonne ars computandi in arithmetica contineatur. Quotquot  igitur dantur artes quotquot scientiæ  omnes arithmetica sunt regulæ. At jure merito hoc nomen ufurpat Dialectica;  in qua tot regulæ docentur, quot in altera. Principio univeffae Arithmeticae regulae sunt additio, ac subtractio, nam ad  primam revocatur multiplicatio, ad alteram divisio. Hæc tam de integris, quam de numeris fractis. Quo ad potentiarum  elevationes ipfae non sunt, mfi multiplicationes; extractiones vero radicum sunt  multiplicationes, ac divisiones simul, hoc  est additiones, ac subtrctiones. Quid  multa. Nonne ad has quoque duas revocantur omnes trium numerorum regulæ. Quibus ita perspectis, si quis Diale&icae  prscepta perpenderit, identidem inveniet. Nam veritatis objectum eft utrique facultati commune. Altera enim operatur in  numeris, altera in ideis. Itemque mens  combinat in utraque nempe in illa ideas, in hac vero cyphras.Rurfus omnis veritas  vel est intuitiva, vel ex idearum combinatione innoiefcit, scilicet vel addas ideas,  vel eas inter se separes. Nonne ha; sunt  additio, subtractio, ac regula trium. Uti igitur quartus numerus proportionalis cum regula aurea invenitur in arithmetica, ita etiam quarta idea in Logica cum ratiocinatione invenitur. Quisquis igitur Logicam voluerit optime callere, in Arithmetica; fupputationibus se terat ac consenescat; nam. ea, ut bene  Horatius: Æqua pauperibus prodejl, locupletibus. j . æque: Æque neglefta viris, Pueris, Sertibufq nocebit. Francesco Longano. Longano. Keywords: dell’uomo naturale, metafisica, logica. Luigi Speranza, “Grice e Longano: esame fisico dell’uomo” “Grice e Longano: la semiotica” – The Swimming-Pool Library.

 

Grice