Grice e Semmola

  INSTITUTIONES    '(r    '^J    PHILOSOPHICiE   AUCTORE   MARIANO SEMMOLA   IN USUM    SUORUM AUDITORUM   I   CONCINNATAE .    I NSTITUTIO NE S MET*4 PH TSICES .     N E A POLI MDCCXCVII   £x TrpOGRAPHIA Michaeiis Micliaccio .  Superiorum permijfu y    Digitized by Google    Digitized by Google    i    PRAECLARISSIMO VIRO   FERDINANDO CORRADINO   marchiOni spectatissimo   \   MARIANUS SRMMOLA S. D. '   t      T l itterario operi , PrjBclarifllme Vir  jam jam (in publicam lucem prodeunti ,  nihil majus, nihil honorificentius ab Au«  ^ore fuo exoptari poteft , & fehcius ac-  cidere , quam ut infigni aliquo nomina  decoratum emittatur. Jam vero nullum  illufirius, ac vere inclytum nomen , ni-  ii ^ quod Mentis prsfiantia , ingeniique   * 2 fe-   * « •*. • ^    Digitized by Googie    r    felicitate 'fit comparatum t quod dein  integritate fumma , maxima lUe fapieQtia  in graviflimis expediendis muneribus fit  & >'perfe6lum , atque firmatum.* quod tan-  dem egregio animi candore, atque incor-  rupta religione fit numeris omnibus ab-  folutum. Qui funt hujurce generis Viri,  (funt enitn vero admodum pauci) fummi  . profefto funt, &, vere magni.* hi cum  ceteris emmeant, fintque de Societate be-  . nemerentiffimi , jure ab omnibus fincere  colendi.* & cum xqui fint , atque idonei  rerum zftimatores , in 'eorum fententiam  libentiflime reliqui defcendunt, ut nec au-  . dax obtre£latorum manus alfurgere 'con-  tendat. Solent & alia publicae exiftima-  tionis capita percenferi :at cu 2 a proprio  cujufque merito non repetuntur , & for-  tunam, non jam virtutem comitem ha-  bent , natura fua & funt nimis fiuxa , &  eb omnibus, qoeis cor fapit , parvi pen-  duntur. Certe, qui ftulte hifce gloriantiir,  haud recogitant Horatianum illud   Ne cum forte fuas repetitum •venerit  olim ''   Crex avium plumas , moveat cornicula   rtjum *   Furtivis nudata coloribus . - *   Bc-    Diy ■ . by Googie    .•* . .   Bene homines intelligunt, quid inter ad-  fcitum, & proprium decus interfit; & ut  huic juftam, meritamque habent venera-  tionem, ita illud defpiciunt , & averfan-  tur. Hinc fi qui fplendidis decepti_ no-  minibus aliquem hujufmqdi Vmum hone-  fti laboris fui patronum inconfulte dele-  eerint , tantum abeft , ut bene rei fua!  profpexerint , ut potius in fe publicam  hominum tontemptionem ftultiffime con-  citent. Hsc quum ita fint , nemo prote-  ao non probabit, cur tantopere exopta-  verim , ut meus ifte labor qualiscunque  Tibi , Przclariifime Vir nuncuparetur |  tantoque conceffo honore fummopere mi  caudeam', atque triumphem. Nomen enira  tuum tot tantifque de caufis illuftre , at^  que cohfpicuum , eo profero illujtriuf  jure , meritoque celebratur , quod mp*"*  reliquorum hominum fortem , non n-  mofis imaginibus referta atria , non .  gia majorum facinora , fed tu*. Te vir-  tutes unice extulerunt. Tu apriraauiqu  aetate fori curriculum ingrelfus , tantum  ingenii acumine , legum fcientia , gravi-  tate, pfobifque moribus ceteris prsluxi-  fti, ut inde aufpicium faaum fit, Te ad   ‘grandia natum, quod dein-mox compro-   ba-    Digitized br Googie    bavit eventus. Re quidem vera , quum  tot, tantarumque virtutum tuarum fama  diutius fori ambitu contineri non potue-  rit, faftum eft, ut Ferdinanjjus pro-  videntiflimus ReXj nofter regiorum He-  truriae prasfidiorum AflTeflorem , & mox  etiam Auditorem in Teates , & Aquilae  Tribunalibus deftinaverit. Qua vero in hi-  ice muneribus (apientia, integritatis , ac  folida probitatis argumenta praftiteris ,  ex eo plane intelligi poteft , quod non  multo poft Neapolim fis revocatus,, & in  fupremo totius Regni Tribunali a fapien-  tilTimo Principe Criminum Judex confti-  tutus.^Per holce veluti gradus fellinatis  honoribus Te a fecretis Regni, Te Realis  Camera Sanfla Clara Confiliarium , Te  ternum Confiliarium , & fupremum Sa*  erarum Rationum Curatorem vidimus. Tn  vero omnibus hifce muneribus major, re  olfendilli , Urenuam in laborando alTidui-  tatem tuam nec fene6lute remitti , nec  negotiis opprimi pofle. Hinc illa eadem  Regis Sapientia , qua Tibi probe cogni-  to tanta demandaverat, ad majora proti-  nus_ extulit . Te fibi a fecretis in Eccle-  fiafticis, & Sacri Patrimonii rebus afllim-  iit,ut in ampliori theatro collocatus cla-    rius enitefceres. Qua duo graviffima om-  nium onera ira per Te adminiftras, ut  & Principi probanffima procuratio tua fem-  per extiterit, & reliquis omnibus admi-  ratione digniffima. Tot, tantaqua digni-  tates cura honorum continuatione habita,  eo Tibi majori funt Ihudi, quod certum  eft, non gloria Majorum , non aliena  ope , non caco /orruna 'impetu , non ex-  ternis fubfidiis , fed tuis virtutibus , &  fapientiflimo 'Regis Cbnfilio efle • confe-  quutmn .vin hac tua tam multiplici, tara  iolida honorum , 8c gloria fegete nihil  fane erat , quod operi meo melius potuif-  fem optare , nifi ut tuo nomine fuper-  bum , tua claritate decoratum , patrocinio  tuo tutum in manus hominum prodiret .  Voti compos effe6lus , reliquum nunc eft^  ut Te facilitatis in me tua non poeni-  tear , potiffimum cum Adolefcentium edu-  ~ationr, cui tantopere , 8c fine intermif-  [ione ftudes, fit illud infcriptum'; & ego  3e tanta in me indulgentia gratias. agam  immortales. Sis latus, & Te Deus vir-  :utum omnium exemplar fofpitet femper,  ic pro publico hujus Regni bono in avum  'ervet incolumem.    «I       I    IN UNIVERSAM METAPHYSICAM   PRmF^TIO.   •\   I. Icet MET^mSICES nomen   ^ forte olim fuifle cufum videa-  *|h e W tur; tamen facultati , quam elu-  cidandam fufcipimus, apprime  51 ^ confonum cflfc , nemo profecto   ambiget. Si enimPhyfices nomine a Graeco vo-  cabulo Sutrii tPhyJis , quod naturam fignificat, re-  rum fenlibilium pertractatio infignita fuit ; jure  Metaphyfica dicenda erat , (itrei Titr puur ^ (cien-  tia nimirum fupra Naturam , facultas illa, quae  res a materia (ecretas , neque fenfibiles rimatur  , abftractionis & ratiocinii ope .   II. Equidem, cum noftrae naturae conditione  fiat , ut prima; rerum omnium notiones e len-  fibilibus, & materia concretis exordiantur , tum  gradatim progrediendo ad infenfibilia afeendamus,  & fecreta a materia; ordinis ratio poftularc vi-  detur, ut nullus Metaphyftces T^erxXva\\2i adeat,  nifi Phyficis cognitionibus antea inftructus. At-  qui Majores noftri contrarium tenuere iter ; qui  mos , poftquam ad nos ulqiie devenit, veluti la-  cer fuit , & religiofe fcrvatus ; quantum enim  icio , nemo hactenus illum adgredi «ft aufus ,  five id nimia antiquitatis veneratione faftum llr,  five ex animi imbecillitate , five alia quacum-  que ex caulfa. Nolim rectas licet fententias no-»  •vitate in alicujus cadere offenfionem ; quilibet jure   A uta-    Digilized by Googie    a Jn Unlverf. Metapb.   utatur fuo, &, quam libuerit, fequatur fcmitam.  At illud faltem indigitare ex munere meo duxi,  ut difcant Tyrones planum , & magis profutu-  rum emetiri , quem alias lalebrolum experiri  folent, ftudiorum curriculum .   III. Quae fupra fenfibilia adfcendunt, & a ma-  teriali compage funt fecreta, diverfa (refpicere  poffunt , atque ideo non immerito hinc Meta~  fhyfices partitionem defumemus . Nempe , quas  fola mentis abftractionc affequuntur , fi  quidem  generales rerum omnium proprietates fpectant,  Oatofophta , prima fcilicet Metaphyfices parte ,  continentur , Quae vero fpectant Mundum in ge-  nere , atque ideo extra fenfuum aciem conftitu-  ta folius ratiocinii vi agnofei poflunt , alteram  ejufdem partem conftituunt , quam Cofmolagiam  dicimus . Sunt vero quae fuapte natura ab omni  materijB concretione funt fejuncta , Mens fcilicet  humana , & Deus , duafque alias fiftunt ejufdem  facultatis partes , Pfycologiam fcilicet , & Theolo~  giam Naturalem . Poftrema tandem pars hominis  relationes erga Deum , feipfum , fuique fimiles  expendens, quae inde fequantur officia monet ,  morumque praecepta decernit tum artem edo-  cet re6fe vitam inftituendi-, ut felicitatem confe-  quamur j* eaque Jus natura y ifthaec Ethica nun-  cupari confuevit . Quinque itaque partibus Me^  tapbyftca continetur , quarum priores quattior  modo vobis exhibeo,- Adolefcentes optimi , no»  exuccas , nec vanis, garrulifque fubtilitatibus fca-  tentes, Icd doctrinis, quae veram redolent fapien-  tiam, refertas. Has partim quidem collectas, par-  tim mihi in meis meditationibus fponte veluti   fua    Digitized by Google     Pnefatle 3   fua occurrchtcs , elucubrare , & ingenio veftro ,  quantum cognovi adcomodare fategi . Poftremain  vero partem, favente Deo, mox ut otium ^ 8c  vires fuppetent , adjiciam.   IV. Ex ipfa objecti explanatione , quam modo  breviter profcquuti fumus, abunde quifque in.  telligit , quanta fit hujufce facultatis, quam per, quam pro^  ba , ac JubaHa mediocris ingenii cultura trihua's ,  quam afiiduis , atque providentiffimis curis Pra-  clarijftmi , ac beneficentifftmi Nolani olim %4nti~  flitis , mox vero, benemereniifftmi Panormitani */ir-  A chiepijccpi , ac Sicilia Prafidis probatiffimi PHl~  LIPPI LOPEZ^Y ROYO in eodem Nolano Se-  • minario ‘ alumnus excepi . Equidem fi quid in  litteris y In morum difciptma profeci y' libenti  ac grato y/fnimd , ncc non ingenuo pudore fateor^  me Ei acceptum referre. Vale.    \ jit ea pofita ponatur etiam id, cujus ed  ratio sufficiens, fecus rurfum infufiiciens foret :  quippe praeter illam rationem aliud quidpiam  modo requireretur ad ponendum illud , quod noa  dum ed politum .   §.8. NIHIL ejl fine fufficlenti ratione. Hnjufcc  principii indubia veritas cuilibet fponte fua oc-  currere autumamus . Si quis vero demondratio-  nem requirat ex principio contradictionis facile  eruemus. Sane infit enti A quasvis affectio N  praeter effentiam , ita nempe ut Contradictoria  affectio — N , vcl alia quavis diverfa M eidem  ineffe poffit . Ex duabus contradictoriis affe6lio-  nibus N , & — N, quas feorfim in eodem Ente  ineffe poffunt , nec non 'ex diverfis N , & M in  eodem Ente asque poffibilibus , vel aded fufficiens  ratio cur altera infit , vel non. Si primum, ad-  druitur propofiti principii veritas .Si fecundum,   A 4 quia     8 ONtOSOPHIA.   quia contradictoriae affectiones N , & N , nec  non diverfx N , &T'M lint in Ente A cx hy-  pothefi seque pofTibiJes , vel utraque, vel neutra  infidere deberet: par enim eft pro utraque ratio -  Sed utrumque eft contra hypotefim . Quare fi  enti A infidet affectio N , cum , ejus infpecta  natura , ex sequo infidere poiTet vel contradi£io-  ria affectio — N, vel alia qusevis M, id aliqua  ratione , & quidem fufficienti, fieri oportet . Ni-  hil ergo eft abfque fufficienti ratione .   Hujufce principii veritatem quam maxi-  me commendat illa in omnium animis ingeni-  ta prurigo quaerendi femper cw hoc} cur illud}  a qua numquam conquiefeimus , nifi fufficiens  hujus , & illius ratio non occurrat . Eft hxc  fine dubio tacita qusedam naturx vox , nihil effe  fine fufficienti ratione .   . §. lo.Ex diftis liquet , nullum dari, nec dari  poffe furum Cafum . Puri cafus nomine intel-ligitur eventus , cujus nulla fit fufficiens ratio .  Equidem hujufmodi notio nullo prorfus pa£fo  concipi poteft , & ex iliis eft , quae omni huma*  nae rationi pugnant . Quod fi quandoque plu-  ra cafu , & fortuna fieri dicuntur , id ex eo  eft , quod cauffas p rationefque , e quibus illa  continuo , & certo nexu pendent , minime  pervidemus. Prop/er ohfcuritatem y fapienter Tul-  lius ^q. *Acad. l. 2 . ignorationemque cauffn^  tum fortuna efficit multa improvifa , nec opi-  nata^ & Juvenalis Sat. lo. fed te — Nos facimus ^  Fortuna Deam , Coeloque locamus . Nempe, ne  noftram ignorantiam fateamur, malumus   fortuna inania verba proferre , & ita nosmet-    Digitized by GoogI      OxNTOSOPHIA. p   ipfos deludenfcs , ignorantiae noflr* acquiefcere .  Inveftigatio fane cauflarum , & rationum mentis  aciem exigit, & improbum laborem. Hinccft,  ut qui minus ingenio valent , vel funt laboris  magis impatientes , plurima cafui , & fortunae  tribuant , quae acutiores , & laborioft per fuas  rationes , & caulTas facile expediunt .   II. SufRcientes rerum rationes invefligare  proprium eft Philofophi . Nam ut inquit Genuen»  iis „ populus renun phaenomenis efl contentus/  „ philofophus in rerum cauflas , & principia in-  „ quire debet , quod egregie vocant Platonici  „ mundum intelligibilem , & populo ignotum  „ vedigare . Qua Philofopbia nihil validius eil,  „ atque^ efficacius cum ad vitam pacate ducen-  ,, dam t um quoque ad reipublicx tranquillU  „ tatem . /frop. Xy II. El. Met. par. prior,   II. Caveant vero Tyrones I. ne aniles repu-  tent fabulas omnia, quorum incomperta ed,vel  impervia fufficiens ratio. Meminerimus imbecil-  litatis nodra; , & ingenue fateamur , innumera  ciTe , quorum rationes neque perfpeximus ha-  6lenus , neque in sevum comperiemus . Ecquis  hactenus novit cur Magnes ferrum trahit ? cur  Gymnotus , non eseteri pifees , clectricitate pol-  leat? cur Jovi quatuor fatellites , non plures ,  neque pauciores fint conceffi , tum feptem Sa-  turno, nullus Marti, unus Telluri ? &c. Recogi-  temus vetus illud ac lapiens Epicharmi decre-  tum „ Nervos ede fapientia: , nihil temere cre-  „ dere „ fed neque oblivifcamur nimis temera-  rium , immo dultum ede, rerum veritates ex  xnodulo. nodro metiri . Itaque nihil gratis ade-   ren-    Digilizt-J ijy Googlu     lo ONTOSOPHIA.   rcndum, aut gratis affirmanti concedendum * at  ubi prxfto fint exteriora momenta , quibus ali-  quid fuperftruitur , hajc prius difeutienda funt ,  ne illud pertinaciter negantes temeritatis notam  merito incurramus, & veritati fponte contradi-  cere velle videamur .   II- Haud putent Tyrones fufficientes rationes,  quibus Cauflfae ad agendum determinantur fem-  per ipfis cauffis extrinfecus quaerendas effie, quum  pluries queant effe internae.* id quod praefertim  de agentibus libero arbitrio pr*ditis di£lum ve-  lim. Qua de re animadvertant, quod licet ul-  tro fatendum fit, fapientis elTe nihil agere, ni-  hil deliberare, nifi ex omnium , quae occurrere  poffiunt, rationum calCulo : haud tamen putan-  dum eft, has. rationes veram , & internam fuf-  heientiam continere , qua liberarum cauflarum  indeclinabilem live flagitent , flve extorqueant  aflenfum . Equidem fl ita res fe haberet ( id  quod vifum efl Leibnitianis ), cauflae illae nequa-  quam liberae dici poflent . In ipfa natura cauf-  farum liberarum , five in ipfo earum libero ar-  bitrio ratio fufficiens continetur, cur fe cieant,  determinentque , quin ulla requiratur alia ratio.  Externae rationes , fi qux adfunt , fuam fuffi*  cientiam ex ipfo libero arbitrio confequuntur ,  fi quidem confequuntur . Sapienter Cicero de  Fato c. I. Motus enim vohntarius tam naturam  in feipfo continet , ut fit in nofira potefiatty no-  kifque pareat / nec id fine caujfa , ejus enim rei  caujfa ipfa natura eji . -    CAP.    Digitized by Google    ONTOSOPHIA.    XI    GAP. I,   De Ejfenfia ^ & Attrthuus ,   ^.Xj.y^Uamlibet nobis notam rem acutius per»  'V^/ luftrare velimus, notio Menti obver-  iabitur plurcs conceptus complectens/  cumque nihil fit abfque fufficienti ratione, mo«  nemur hinc totidem veluti realitatibus rem ip-  fam conflare , feu totidem didinctis notis . Has  duplicis ede generis, nofcimus ; aliae Tiquidem  perpetuo res fuas comitantur , aliae non item :  abeunt enim, pereuntque ipfa tamen re perma»  nente , queis aliae fuccedunt , atque aliae , vel  primae iterum redeunt. Deinde notarum , quae  res perpetuo comitantur , quaedam videntur ve-  luti primae, quarum nempe fufficiens ratio ne-  quit ab aliis derivari ; & hae appellantur pro-  frie.tates rei ejfentiales . Aliae , quae ci primis  fluere videntur , & in ipfis habere lufficientem.  rationem , attributa dicuntur . Notae vero rem  non comitantes perpetuo, fed quae continuo ab-  eunt, & queis aliae fuccedunt , mox vel num-  quam rediturz , modificationes , affeQiones ., qua.  litates , vel tandem accidentia folent nuncu-  pari .   14. Indivifibilis complexus omnium proprie-  tatum edfentialium , quae rei cuique infunt , di-  citur ejufdem rei E(fentia ^dc quandoque etiam  Uatura , licet minus proprie . Effentia igitur in-  liar unius coniideraiu^ venit , cui fcilicet nihil   ad-       1      Digitized by Googie    12 ontosophia;   addi poted, nihil demi , quin ipfa res pereat j  & alia atque alia continuo fiat: atque adeo no-  tio eflentix pendet ab adsquata cognitione omeciei , & generis notione minime ingrediuntur ^ inter  ie diferiminentur, facile intelligitur, efsentias ctmeretas  magis compoliras efse, abftra^las autem fimpHciofres; feu,  quod idem eft, primas plurium proprietatum else 'com-  plexiones, fecundas autenx pauciorum .    l    Digilized by Googie    14 ONTOSOPHIA.   qualis a nobis concipitur, conftituit- Haec me. i  rito fecernenda eft ab eflentia reali • quippe  ip. Reales rerum dTentias omnes ad unam  nos latere, aut faltem certo non conftare, ultro '  fateri debemus . Ecquis enim completam ullius  rei notionem fibi comparaffe contendet ? Qui  reddi poffumus tuti vel in ipfis magis obviis rc*  bus nullam ruperefle adhuc latentem proprieta*  tem ? Confer, quae in Logica diximus. Deinde ea  ipfa , quae nolfe putamus, non funt nifi mentis  noflrae phaenomena , pendentia quidem ab obje-  ctis externis utpote renfuum fibras irritantibus ;  fed quae nulla prorfus ratione patefaciunt, quid  intrinfecus ipfa fint objecta externa * qua de re  alibi opportunius . Hinc quae in Scholis defini-  ri folent Effentiae, notiones rerum fpeflant, non  res ipfas . Cum ergo noflrae notiones , pr*fertira  fubfiantiarum, numquam fint adaequatae , tum va-  rient quamplurimum pene pro numero mentium;  facile intelligitur , quantopere in hominibus ef-  fentiae rerum notionales fint tum inter fe diver-  fae, quum a realibus diferepent . 7 iai»»   GAP. II.   De variis Entium generibus,   ^.lO.^^Um Entis notio tum rebus, quae actu  exiftunt,;tum quae non exiftunt quidem,  at exiftere pofsunt,ex sequo conveniat (/*); hinc   P“-    (a) Entis vocabulum emphatice a Platonicis ufurpar   tum     w.^rOSOPHIA. IS   prima , 5 c gcneraliffima Entis divifio cfl: in Ens  Icu exiflens ^ & potentiale ^ leu pojjihite»  zi. Ens actuale vel ita exiftit , ut tota fuat  exiftentiae ratio fufficiens in fua efsentia conti-  neatur , feu ut ejus exiftentia in Iu* cfscntiae  conceptu includatur , & Ens a fe , feu Ens ne-  ceffarium appellatur . Hujuimodi eft foius Deus.  Vel exiftendi fufficiens ratio in altero Ente con-  tinetur, & Ens alio dicitur, leu Ens cow-  .'Hujufmodi funt przter Deum caetera  quavis Entia - Utriusque entis caracteres alibi  opportunius expendendos rejicio ,   ^.22. Quiecumque hujus Mundi Entia contem-  plari velimus, innumeris ea mutationum vicif-  fltudinibus perpetuo obnoxia efse deprehendimus :  interim in tanta pereuntium , ac fe invicem fuc-  cedentium mutationum ferie , Entia illa adhuc  perdurare intelliguntur . Merito hinc conficimus,  tot tantifuue mutationibus aliquid perdurabile  fubftare , cujus diverfae fmt modificationes quot-  quot excipit mutationes. Porro primum illud  fubjectum perdurabile , ac modificabile Subjlan-  tia dicitur . Quod vero hujufce fubjecti mo-  dificatio efi , & concipitur , Modus appellatur .   as-    tum legimus , pro eo fcHIcet , quod aerernum eft , & per-  feflilTimum ; hinc res facias non entia ^ fed entium um-  iras iidein appellarunt. Hajc equidem loquendi ratio fu-  blimior elt , & vere philofophica ; Deus enim eft Ens  abfolutiflimum omnes entitatis rationes in fe uno coni-  ple« 5 lens . Quis ex factis Scripturis illam hauftam no»  dixerit ! fane Exod. III. v. 14. Ipfe Deus , quis efset ,  fcifcitanti Moyfi refpondens , dis it: Ego Jam, qui fum.    Digitized by Coogie       i 6 ONTOSOPHIA.   ^.23. Primam fubftantiae notionem ex entium  contigentium contemplatione mentibus noftris  informamus : hinc eft, quod fubftantiam conci-  piamus tamquam fubjectum aliquod primum per*  durabile ac modificabile . Caeterum nequit hxc  fubdantiaz notio ex azquo aptari Enti necefsario,  nempe Deo, cui nullas inelsc pofsunt modifica-  tiones . Deinde animadvertendum notionem fub*  ftantias mox traditam penitus abftractam efse :  nullibi fiquidem reperire eft ejufmodi fubjectum,  quod nullas actu modificationes habeat . Quot  quot exiftunt, funt undique determinata , & fin»  gularia ; univerfalia , qucd fxpe dictum eft , non  1 'unt nili Mentis noftrae abftractioncs.   ^.24.Cum fubftantia primum fit fubjectum &c.  ^.2a.quodvis aliud fubjectum, cui infit,& inhxreat,  excludit ,-( ipfa enim fibifubftat, & fubjc6tum  eft quarumvis modificationum , quas ei obtin*  gere pofsunt) non vero excludit quodvis aliud  fibi externum fubjectum , in quo fola infit fuf-  ficicns ratio fuas exiftentias . Quid enim impli-  cat fubftantiam principium fuas cxiftentijc ex-  trinfecus habere , interim vero ipfam fibi 1'ub-  ftare„quin indigeat eidem principio inhzrerc  ad inftar modificationum ? Ex, gr. decora Palladis  forma, quam faxo infCliTp|am miramur , lui prin-  cipium feu fufticientem exiftentias rationem ab  artifice petit ; at interim faxo, non artifici in-  hsrret . Qui ergo fubllantia ab externo principio  fufticientem fuas exiftentias rationem petens ei-  dem principio inhasrere debet? porro ad diffe-  rentiam modificationum ipfa fibi fubftare nihil  vetat - f   S'    Dio»: V t/     ONTO SOPHIA. , 17   25. E contrario MqM nequeunt Jpfi fibi;  fubdare , feci neceflTario natura fua alicui  Subjc£lo inhaerere debent {a) .   z 6 . Operae pretium eft heic expendere im»  piam non minus, ac abfurdam Subftantiae deii*  Ditionem , quam Benedictis Spinoza ex fuo je«  cinore c^mpo^’uit . Verfutus Homo pantheifti*  eam molem flfuere contendens , definitionum ,  theorematum , ac corollariorum exteriori appa«  ratu Geometrarum morem mentitus eB,utLe«,  Cot ibus facile poffet illudere. Quare hanc prae*  fniiit Subflantiae definitionem : per Subjiantiar»  ^intdligo id j quod in fe eji ^ & per fe- concipi’*  tur ; tum explicationem fubdit . hoc efl , id,  cujus conceptus non indiget conceptu alterius rei f  s quo formari debeat . ^ -   I. Verbis illis quod in fe efl duplex fubjicl  poteft fenfus : i. quod in Je efl , nempe a fe%  quamlibet excludens externam caufam , a qua  producatur; a. in fe efl ^ nempe flbi ipfum  Jubflaty quodvis intriniecum SubjeCum , cui in«  haereat, excludens, contra id quod proprie Mo-  dorum efi . Hic fecundus Subfiantiae conceptus»  verus efl , fed nihil Pantheifmo , cui fludet   B Spi-    (a) Nemo mihi calumniam inferat eo, quod in au»  guflilKnio Eucarifti* Sacramento, permanentibus panis &   vini accidentibus , fide Divina tenendum fit, nullum re.  manere panis, & vini fubjeflum . Nam , quos vulpo mo»  dos , & accidentia in hoc Ven. Sacramento appellamus,  >ro meris habeo adparentiis , & phsnomenis . Nen^,  leficiente fubftantia panis', & vini, Divina virrute fup.  ,Ienrur in fenfibus noAris illz ezdem impreffiones, ou^  ierent a reali panis, & vini TubHantia. Hinc profe^Q  (l , ut ilU fe^biles reprxfentationes oobis occiuraot.    Digitized by Google    i8 ONTOSOPHTA.   Spinoza, favet . Primus, cui foli pantheifticam  molem inzdificare fatagit , falfus e(l , qui ne-  que ab ipfo Spinoza , neque a quovis ejus Af*  Iccla ha£lenus e(l demonfiratus.   ir. Neque minus fallax e(l explicatio defini-  tionis ab eodem allata . ( inquit ) concep»   tus non indiget conceptu alterius rei , a 'quo foy  mari queat , Si , conceptum Subfiantt^e   prafcindi poffe a quovis alio conceptu , ultro  coBtedimus \ fi vero intelligat , Sub/iant'ee cotf  eeptum neceffario a-fs excludere conceptum alte-  rius rei , a qua ipfa Subflantiq producatur ,  feu in qua in/it fu-fficiens ratio , princprum  fue exijientia , & id gratis afferenti in zvutti  negabimus . Tnterim ex allata poenitenda defi-  nitione illa fua oracula depromit catus Homo.*  Unicam in Mundo Subflantiam extare. Hanc uni-  cam Subjlt.rt 'am ejfe Deum.’ Hujus deinde mo-  dificationes ejfe quotquot in Univerfo cernimus  f^c. Sed hac de re fuo loco.   27. Ut poflibilis notio fiatuatur , quot non  repugnare dicuntur prznotanda funt . Ea non  mepugnare dicimus , quz fimul effe polfunt . Ex.  gr. Triangulum zquifaterum , Subfiantia cogitans  &c. non repugnare dicuntur, quippe triangulum  *^cinn zqualitate laterum confiftere potefi : Sub-  fWntia cum cogitatione , tanquam ejus pro«  p^ietate .   ' 28. E contrario , quae fimuI effe nequeunt,   ep quod unum eorum alterum excludat , &  atnbo fimul fe mutuo deleant, e4 repugnare di-  cuntur: ex. gr. Circulus quadratus.* nam notio  'circuli notioneni quadrati excludit , & ambas   limuU    Digitizt '     t.    ONTOSOPHIA.  fimul-fc mutuo delent.   zp. Pojfibile dicitur quidquid in fui eflentia  nullam includit repugnantiam , quodque ade&  concipi potcft . £x.gr.Mons aureus; triangulum  -aequilaterum . E contrario ImpojjibUe dicitur  quidquid in fui edentia repugnantiam involvit ,  quodque adeo concipi nequit ^ cujusmodi ed  circulus quadratus . . ■ ,   qo- Pojftbilis notio diligenter difcriminanda  cfl a notione probabilis . Poffibilitas enim fpe-  £lat ipfam entis naturam/ Pxobabi^itas vero re-  fpicit rationum momenta ,jqjuibus,;|Mens ad af-  firmandum aliquid, vel negandum^ ^movetur; feu  indicat datum Mentis judicaatis .de exidentia ,  natura, proprietatibus &c. Entis. Hinc Probabi-  litas locum .habet in exidentibus , poflibilibus ,   • infipoffibilibus &c.   31. Notio pdJifibills, pofitiva ed ; sidit enim  aliquid Menti contempianti .-£ contrario notio  Impojfibilis ed negativa, non enim fidit Menti  aliquod ens, fed duo exhibet entia, quz fe mu-  tuo delent , adeoque aon ens, feu nibil .   32. Poffibilium numerus faltem duplus ed  numero impoflibilium. ImpofUbile enim coale-  fcit ex duobus , vel pluribus inter fe pugnan.  tibus: d haec fingula fecernamus , feorfim non  -pugnabunt, adeoque erunt Ungula feorfim pofli-  bilia . Numerus igitur poffibilium, ad minus  im poffibilium humero duplus ed^   33. fmpoffibilinm duo datui folent genera  Alia enim funt intrinfecus , & abfolute talia ^ -  alia vero nonnifi extrinfecus^ & hypothetice. Pri-  mi generis funt quotquot contradi£Uonem in-   B 4 / voi-      Digitized by Google    20 ONTOSO?HI A .   Yolvunt, de quibus ^.zp.ySc hxc metaphyjice int«  ^olTibilia quandoque etiam dicuntur . Secundi  generis funt, quae nullam quidem in i'ui elTen>  tia repugnantiam continent, pugnant vero ex>  trinfecis quibusdam hypothesibus / ex.gr. prop*  ter imbecillitatem cauflae producentis , propter  conditiones loci , temporis, &c. aliafque adpofi*  tas circumftantias , Huc fpectant , quae phy fiet  impoffibilia appellantur , quippe quae phyficis  Mundi legibus* pugnant. Ex.gr. Lunam eccliplim  pati extra oppofitionem cum Sole , hipotetibice  eft impolsibrie^in! hypothefi nempe, quod Mun-  di curllis jfrxfi' confuetas leges cosmologicas per-  gat : flammam .in aere libero deorium dirigi:  Virum obliteratum, & rudem acute, &. erudite  de rebus di^cilibus difputare &c.   , 34. Ad Jiypotheticam impoffibilitatem ad-   cedit , quae moralis nuncupatur . Illa nimirum  moraiiter impoffibilia' vocare confuevimus , quae  intrinfecus infpefta. funt quidem poflibilia, non-  'nifi tambn raro , admodum difficulter effici  queunt. Ex. gr. diuturna culpae declinatio ia  xnediis, & maximis periculis . Diligenter ad-  vertant Tyrones, quandoque in communi fer-  mone fimpliciter impoffibilia appellari*, quae  folum moraiiter ' funt impoffibilia / idque po-  tiilimum recolant in facrorum Librorum k£lio-  ne, ne in abfurdas incidant Sententias .   35. Sunt qui aliud impoffibilium mora-  lium genus agnofeunt , idque Dei refpectu *  definiunt nempe Ea efle , qux in fui natura  . infpc£la, funt quidem poffibilia,at fieri pugnant  'Divinae perfecti 0 imae Naturas. £x* gr. mentiri   in- *     ONTO SOPHIA. af   inquiunt, cfl: quidem intrinfecus poflibile , at  Deo impoflibile moraliter , quia fummae ejus  Veracitati pugnat ; fimiliter fe habet innoxium  aternis addicere flammis , quod ejus Juflitiais op«  ponatur . Sed hi parum penficulate hoc impof-  fibilium genus introducunt , cum revera ad im«  pohfibilia abfoluta fpectent . Sane quid magis  contradictorium, quam ju(litia,& iniuftitia, ve-  ritas & mendacium &c. ? porro in nifee, quae  vocantur moraliter impollibilia , collifio conti-  netur inter juilitiam , veritatem , fanctitatem  &c., qux in quavis Divina actione abfolute, &  cITentialiter elucere debent, & inter injuditiam,  iniquitatem, mendacium &c., quz eidem confo-  ciari ponuntur. Quae ergo moraliter impoffibitia  dicuntur, funt reapfc impolEbi lia mtr/w/ecMj, &  fibfolute . Merito Divus Anfelmus .* quodvis  minimum inconveniens efl Deo impojjibile,   §. ^ 6 . Sed juvat hic expendere quorumdam  fententiam , qui poffibiie definiunt , omne id  quod a Deo effici potefl . Iftorum fententia ,  nulla ed quaerenda intrinfeca pofdbilitas in Ente,  Ibla extrinfeca poffibilitas ex Divinae Potentias  menfura ed attendenda.   37. Verum qui ita philofophantur , (i  recte de Deo fapiuot , nulla dari impoffibilia  Divinse Potentiae refpectu datuant oportet' fecus  enim , fi aliquid per ipfura Deum impoiTibile  agnofeunt, totam fimul evertunt Divinam Om-  nipotentiam . Sane , fi podibile idcirco ed pof-  ilbile, quia a Deo edici poted , erit a pari  impoffibile , idcirco impodibile , quia a Deo  eddei nequit . Quare , fi Deus omnipotens ha«   B 3 be-    Digillzed by Googie     ONTOSOPHIA.   bctur , nihil pro impoflibili ftatui poteft . Quod  fi c(l aliquid impoffibile , id nonnifi Divinae*  Potentiae defectu impoffibile eft , atque adeo  Dei Potentia non infinita . Haec perfpecte vidit  Cartefius , qui propterea nihil Divinae Potentiae  refpectu impoffibile effe affirmavit -   38. At nihil efle in fe , 8f fui natura  impoffibile , omnem evertit humanam ratio-  nem , & ad Pyrronifmum deflectit Ex. gr.  Triangulum rotundum , Circulus quadratus &c.  quippe tam clare perfpicimus naturam , notio,  nemque trianguli corrumpere, 8 c excludere na-  turam , & notionem rotunditatis , & viciffim ,  ut de hoc vel minimum dubitare , idem fit  ac humanae rationi valedicere , & in Pyrro-  nicorum caftra coin migrare . Dantur ergo in-  trinfecus impoffibilia , fui nempe infpecta na-  tura . Quare , quae funt poffibilia , hujufmodi  funt pariter intrinfecus , & fui natura .   Sed inquies ; Si funt aliqua intrinfe-  cus, 8 c natura fua impoffibilia, haec neque per  Divinam” Virtutem effici pofTunt -quf ergo erit  Deus omnipotens? Sed facilis eftrefponfio: Quod  nequeat Deus efficere quae funt intrinfecus impofi i  fibilia , id non ex imbecillitate, & virtutis de-  fectu , fed ex ipfius efi impoffibilis incapacita-  te , eo quod ejus componentia per fui naturam  fe mutuo excludant. Horum componentium re-  pugnantia cohibenda foret, atque delenda, ut pofTet,  quod eft impoffibile, fieri; nempe delenda, vel  mutanda ipfa ejus componentia . Sed modo ,  quod inde coalefceret, fieret intrinfecus poffi-  bile, Sc omnino aliud ab eo,. quod impoffibile    Digitized by Coogie    O N T O S O P H I A .  ponebatur. Sane 51. adverti muf Impofftbtle  nfeo efle Ens , fcd Nihil , & negatio cujuslibet  Entitatis . Qui ccgo Divini Potentiae impoffi-  biiia fubtrahit , nihil fubtrahit ; cdque Divina  Potentia femper infinita, quia omnia & Ungula»  quae iunt Entia, attingit .   GAP. III.   De Relationibus Entium,   40. ^Tngula Entia ne dutn abfolute^Sc ir$,  trinfecusy qualia nempe funt in feip-  lis, confiderari queunt ; fed & etigm .relative ,  6 c extrittfecus , qualia nempi^^ aliorum refpeftu  ' concipiuntur . Quid abfolute, & intrinfecus fint  quaevis Entia » negatum mortalibus noffe; quip*  pe intimas eorum effentias penitus latere to-  tius Philofophiae decurfus edocebit. Confer quae  diximus -ip. Reflat igitur jllas Entium' pro-  prietates elucubremus quae ex eorum ad in-  vicem’ collatione elucefcunt . Has nomine re,  lationum continentur. Quae hujus funt loci ad  tres clafles referri pofle videntur • ad relationes  nimirum I. fimilitudinis : II. coexijlentia : III.  dependentia .    P4    ART.    14    ONTOSOPHIA.    A R T. I.   De Relattonibus Simii ItuiUnis,   ^41.^ fw/ 7 w appellantur Entia, quibus una, aut   Mplures proprietates, qualitatesve ex com-  muni iniidere concipiuntur. Eft ergo Similitudo  proprietatum in abflracto confideratarum com-  plexus , per quas Entia dicuntur fimilia.   42. E contrario diJJimUia dicuntur Entia,  quibus una, vel plures proprietates, qualitates-  ve ex communi non irteffe concipiuntuV . Ex  quo facile intelligitur, quid dijfimilitudinis no-  mine veniat^   43’ 0.“° plures funt proprietates, quibus  Entia convenire deprehenduntur , eo major in  eis elucet /imilitudo : minor , quo funt pau-  ciores . Ex. gr. fi plures conferam figuras, quae  triangula appellantur , fimiies ftatim appellabo:  de communi enim habent , ut tribus lateribus  claudantur, tribusque angulis gaudeant. Si vero  animadvertam ejufmodi effe illa triangula*, ut  communem quoque habeant laterum rationem,  proprius fimilia vocabo.   §. 44. Ex Entium fimilitudine rationem de«  fumimus , qua in determinatas clades illa re*  digamus. Cum enim hujus Mundi Entium tan-  ta lit multitudo, ut nequeant fingula Mente di,  iUncte complecti , ea ad certas clades redigere  confuevimus : ita nimirum , ut quae determi-  natani inter fe fimilitudinem habere concipi-  mus , ad unicam revocemus cladem, & ad al-  te^    Digitized by    ONTOSOPHIA. 25   teram clafiem rejiciamus,, quas aliam determina-  tam fimilitudinem exhibent. Deinde, cum Entium  ad eamdem claflem rejectorum alia, atque alia  intenfiorem, fen peculiarem inter fe fimilitudinem  habere deprehendimus j numerofiorem illam claf-  fem in alias minores redigimus .* tum primam  Genus , has fpecies appellamus . Ex.^r. Infinitas  figuras tribus conclufas lateribus ad unam Claf-  fem revocamus , & triangulorum nomine infi-  gnimus : tum animadvertentes ex hifce fi-  guris quafdam majorem inter fe fimilitudinem  habere , puta quod alia fingula latera inter fe  aequalia habeant , alia duo tantum , alia fingu-  Ja latera inaequalia/ ampliflimam triangulorum  ^ claflem in tres alias minores tribuimus, quarum  altera triangula scquilatera, altera ifofcclia , al*  tera tandem fcalena complectatur .   45. Nihil vetat Entia , quae fub aliquo  rcfpectu fimilia funt , & vocantur , fub alio  diflimilia efle , & appellari . Sic triangula ,  quae modo pro figuris fimilibus habui ob com-  munem proprietatem trium laterum , & angu-  lorum , diffimiles mox appellabo , fi animad-  vertam non aequales angulos habere, neque eam.  dem laterum rationem Quare intelligitur ,  ^ntium Genera, & Species , ex cujufque Men-  te conflitui pofle , ut ita Entium Claflis,quas  Uni Species eft, Alteri fit Genus plures mino-  res clafles , feu fpecies complectens (a) .   4ec effe fuura , in aliis atque aliis temporum ,  -Jocorum &c. circumftarrtiis immutatum , feu non  aliud habere , idem appellamus . Confidit ergo  identitas numerica in Unitate t» boc effe Entis  in aliis, atque aliis temporum, locorum &c.cir-  cumftantiis pofiti .   52. Triplex vero ed Identitas numerica,  metaphyftca fcilicet, phyjica ^ & moratis.   I. ldentisas metapby/ica praedicatur de Ente ,  in quo nulla, vel ne minima, mutatio accidit.  Soli Deo idhaec identitas convenit . •   II. Identitas phyjica tribuitur Enti cujus  quidem qualitates mutationem Subierunt , led  ejus elfentialia attributa immutata permanent .   Mentibus , & Materiie idhaec con^venit iden-   . *> \   titas ,, - - .   III. Identitas tandem moralis confidit in uni-  tate dnis , cui varia media .diriguntur, tum in  perfeveranti ad idem habitudine .. Sic Lupus  gregi druens infidias, tum Vigilum fugiens mi^  nas, idem moraliter lupus ed / non emendatus  «nim fugit, & ed redire paratus Vigilibus fom-  no correptis .   53. Animadvertendum ed, vocabulum  quandoque minus proprie in communi vitae con-  fuetudine ufurpari - -l^es enim eadem perfevera-  re vulgo cenfetur , licet- ejus locU alia , atque  alia incontinenter iuccedat,!! tamen idhxc fuc-   cef-    Digitized by Googli    ONTOSOPHTA. 31  ccflio fenfibus noftris non pateat . Ita 'flumen  planta , animal eadem hodie dicuntur efle , qux  decem retro annis ; id quod proprie verum efle  nequit .• fiemo noflrum idem ejl in /eneBute ,  gui fuit Juvenis .* nemo efl mane y qui fuit pri^  eiie . Corpora noftra rapiuntur fluminum more .  Sen. epifl. 58.   54. Triplici expoflte Identitati § 50. & 5 1.  triplex opponitur diflin6IiOy numerica yjpecificaf  8 c generica. Primam tribuimus Entibus fu b ea-  dem fpecie complexis/ alteram Entibus ad di«  verfas fpecies fpectantibus , fed quz 'fub eodem'  genere continentur * tertiam tandem Entibus  ad diverfa genera relatis . Patet, adeo folam.  Identitatem numericam efle cujusvis diflinctio-  nis nefeiam . Identitatem vero fpecificam cum  numerica diflin6Iione Identitatem genericant -  cum diflin6Iione fpeciflea optime copulari.   ^ 55. Rurfus diflinctio alia efl realis , aliar  formalis . Primim tribuimus rebus, quae in feip«  fis, & nemine adhuc cogitante funt diflin£lae .  Quod n harum una alterius flt modus,  appellant; qualis efl diflinctio inter corpus, &.  fuam flguram .Secundam vero praedicamus de re^  bus, quae in feipHs quidem unum, funt, fed quae,  diverfls mentis conceptibus complectuntur, ip&  rei natura , quae multiplex efl fuifleientera ratio*  nem fubmihiflrante . Hujufmddi efl' diflinctio,  quam ponimus intellectum inter, & libertatemr  Mentis, Quod fi diverfi ejufdem rei conceptus nodt  ex ejus natura, fed ex libidine intellectus ab*t definitione , genere 'ticinpc ^ 8c difFcren-’  tia conftaot.'" ’ 1 • ' ' ' > :   5 p. Triplici cxpofit* compofitioni triplex  opponitur sJmpIicitks.liimirum physice jfimplex di.  citur Ens , quod pluribus realiter difiin^is. ca*  ret; hujusmodi ex- gr. Mens cft humana. Hanc  abfolutam simplititatem efie , vari nominis  nemo non videt . ,Metapbysioe vero simplex .yt  cujus eiTentia haud confiat ‘ pluribus' attributis,  formaiiter difiin6Hs .* hanc fimplicitatsm Deot  convenire arbitror ^ quidquid contra' Scotistx  fentiant . Logice tandem simplex dicitur, cujuS)  conceptus non coidlat genere , & differentia .tr  hanc fimplioitatem de Geo prsedtcari pbfieplu* :  ritni autumant.-* : ■,   . ^.^o.Perdiligenter animadvertaritTyrones, phy-  fice Compofita non nifi cx plfffice , & abfolute.  fimplicibus elementis confieri ”,i Sane, cujusvis.  Compofiti elementa vel funt compofita , vel-  lunt abfolute . iimplicia. Sit hoc fecundum , con*  liftit afferti veritas . Si primum , hujufrnodi)  elementa, quia compofita, aliis elementis con-'  A ari debent . De hifce fecundis elementis ite-  rum qusBTO, funt ne compofita, an vere^ bc, ab-,  folMe fimplicia Pquorfum evadat dilemma iftud  per fe patet ; nempe, vcl progreffum compofi-  tionum in infinitum comminilci debemus , vel  exiftentiarn vere , & abfolute fimplicium ele-  rnentorum confiteri . At progreffus compofitio-  jnum in infinitum abfque fimplicibus elementis  fecum ipfe pugnat ; in hoc quippe progrdfu'  oecturrunt perpetuo compofi^ fine componenti-   C bus ‘ >    Digiiized by Google     34 ONTOSOPHIA.  bus (a) Quae ftint itaque phy/icc Compofita ,  ex vtre , & absolute fimplicibus elementis con-  flari debent. » • !' • I   ^.6i. Ex qiR) facile- deduoi poteft,- quamlibet  fingularetn Subftantiam Sub/eflum^.effe pbyftca  fimplex . Nam  ' -• >   ^ 71. Subflantiarum qualitates^ etfi e^dnOL  liflt generis ) vel fpeciei , aliat tamen aliis prJt*  ilant,* moles tnfiniy  ta reputahitQr. ia .formica . Elephantis .rnoics  magnitudineita' animakuli a P. Francifco de JL.a>  nir obfervati , ideo ' ’j i nfinities infi-  nita rrfpectu praedicti ianimalculi .r.Rurius (phse«  nuy cujus diameter iGt.. intervallum t Saturni , a  Sole /.infinita haberi potefi'' refpectU'i|Tclluris  atque adeoi infinities infinita, refpecta.jElephaOr  feu. InfinUttm ftcundi ordinlti dt iofinuies  •infinifies infinita reCpectu laudati pdmiitn ajoi«  malculin, tertii W/‘»/x .4' .Hujus^   modi comparationes longius proivehi pofifunt :  ^et itaque : dari pluces , immo infinitos Infi-  nitorum' .relativorum . ordine» Porro;, in ferie  infinitorum Infinitum, -infensioris, onfinis tfi ,in-  •finite parvum refpectu Infinitr ondinis fuperio-  ris\ quod propterea appellatur it^nittfimumySc  iafinittfintde . Poffibilis proinde, efi Scabies Infi>  natefitBalium.y InfinitoiUoi ex utraque parte  in. infinitum producta , . • ; !: ' »>   4» 7^' Quantitates reales .) qux fint. abfolute  4t)fwitae' repugnant,;*; Quantitas enim nihil,. eft  .«Itud quam plurium .* quae funt eadem , c6l*  lectio «. Sed qujacittnque pofita^hujufmodi col-  Jectione, fempcr.tui»las adjici poteft; Perrnovara  wo tUnitatis adjectionem Bd augumentum. Quan-  titas ergo natura fd» talis efl, ut ..perpetuo au-        ONTOSOPHIA. 41   geri poflit . Sed quod perpetuo augftri poteft,  perpetuo limites habet, (qjippe quodvis augu-  mentumi fupponit (Imilem defectum anteceden-  tem , adeoque limitem )/& quod perpetuo li-  mites habet , infinitum efle repugnat . Quan-  titas ergo , quas fit actu infinita , repugnat .  Ad rem fapienter Mosbemlus Syjlem. intel.Cud.  feSi. I. cap. 5. 24. ». a. de numero , qui   fpecies eft quantitatis , fic habet. Sciunt omnes  numerum i» fe nihil effe , fed sd ires ,  .y.r . ■ > .':r^ ■ i •.infinitusf id quod implicat .Nulla ergo  dari potefi extensio v^e .contanua * 8 c’ quam   vul-    ONTOSOPHIA.    f4?    valgo concipimus talem, pro phaenomeno ha-  beri debet. Sed de hac re - copiosius io Cosmo-   , • > - ' i, • - * . •   logia .   80.' Peculiaris , ac detcrrninatus modus,  quo res infiar totius confiderata aliis flmul coe-  xiftentibus coexiftit , dicitur ejus /ocus ; fitus  vero appellatur peculiaris, aC determinatus' mo-  dus , 'quo rei partes praecipuae aliis llmul coe«  xiftentibus cnexiflunt . Si de libro A quaeram  ubi eft ? profefto locum flagito . Refponfum,  quod petitioni pratflabitur, efit hujufm^i; Li-  ber A eft' in tali bibliothfeci ordine, ferici pri-  mus , fecundus &c. . Si rurfufti interrogem, qud  litu } refpondebitur, reBus\ invcrfus &c. Primum  refponlum innuit determinat^um modum\ quo  Jiber ’A aliis fimul coexiftentibus coexilTit .Se-  cundum vero refponfum"'^innuit determinatum  modum, quo libri partes J^quae praecipu'e iii ipfq  notantur, adjacentibus coexiflunt .'Quandoque  tamen in communi fcrmonc fitus , aeque acci-  pitur ac locus . i V   ' 81. Locus, ut modo definivimus ^ realh   quidem eft , fed relativus , non ahfolutus .’Phi-  lofophi , qui pro fpatio vacuo rerum , omnium  receptaculo communi pugnant , praeter ‘ locum  relativum , alium abfolutum agnofeunt . Ex ho-  rum nempe fententia lodjs cujufque rei abfc^  lutus eft illa fpatii vacui pars , quae ab ipfa re  occupatur. Nos vero qui fpatium vacuum ab-  folutum pro imaginario habemus 78.   folum locum relativum admittimus , & fpatii  nomine intelligimus Ibcoruth omnium colle-  ctionem « 'Hoc fenlu ipatium^reale quidem eft,  * - fed    4    44 ONTOSOPHIA.  fed relativum , non ablblufum , ut ita ablatis  rebus Jocatis , nihil reale amplius remaneat ; '  fcd^ fpatium ,  '   IV. E. contrario in expcctationis ftatu , vel  taedii ,,vel cujusvis doloris? breve clapfum tem-  pus admodum longum videtur . (a) Sane in   , . ^ • ' hi-    00 Hic illud Poetae obtindt: mifero longa, ff-   Itci Luvis ,    Di gi^ed b y Googl^     ONTOSOPHIA 47   hifcc cafibus Animus raorjc , taedii , doloris im-  patiens , e molefta fenlatione fe fubtrahere con-  tinuo conatur* at irritis conaminibus, moleftia  perpetuo recurrit . Adeft itaque velut interior  colluctatio, & continuus conflictus mentis, &  doloris . Continuu^i hicce conflictus loco eft  continuae fucceflionis , longum fluxifle tem-  pus , exhibet .   88. Quae cum ita Gnt , continu is errori-  bus obnoxii elfemus , fertempus ex noftrarum  cogitationum, fenlationumque ferie dimetiri vel-  lemus. Hinc factum eft, ut tutiorem regulam,  c^rtiulqus medium dimetiendi temporis fit quae-  situm . Kihil huic fcopo opportunius vifum eft  motu aequabili: oam licet quamplurimae sint in  Muhdo, luccefsivorum feries , hae tamen, quia  aequabili continuitate carentia , ad rem non vi-  dentur . Atqui nullibi forsitan rejjerire eft  hujufmodi motum , qui sit vere aequabilis :  conversiones attamen Solis circa Tellurem ad  fenfum faltem videntur aequabiles . Ipfa itaque  velut fuadente Natura, pro certa temporis mem  fura, ad hujufmodi' conversionum fericra ‘deve-  nimus .* tum singulas conversiones in partes  minorem tribuimus, per motum artificialiter para-  tum, menfurabiles , Illas diximus dies natura*  les , harum partes horas denominavimus : tum  lingulas horas in minutiores, aequales partes  tribuendo , mirtutortm cudimus .denominatio-  nem ad eas indicandas .   §.8p. Ens pluribus continua ferie fibi fucceden-  tibus coexiftens , durare dicitur : eft proinde  Duratio continu^ jTcu permanens eatis exi-   sten.    . Digftizw: by LitiogU    4t ONTOSOPHIA  flentia , qua pluribus in continua ferie flbi^  fuccedentibus coexiftit , aut faltcm coexifte-  re per fe aptum eft ,   po. Duratio itaque non efl quid ab ipfa*  rc durante rcaliter diftin£lum , neque quid ab-‘  iblutum, fed relativum; est nempe ipsius rei coe-  xidentia ad plura fu^lsiva , sive hasc realia  fuerint , sive tantum imaginaria .   5^r. Duratio cum Tempore confundi non  debet : hujus notio in atquabili rerum luc.  cefsionc consiftit ; illa e contraria in perma-  nenti Entis , quod immutatum , & immobile  concipitur, exiftentia . Fingamus unicum Ens  existere , & in eodem flatu perpetuo manens  nulli obnoxium mutationi : modo nullum fo.  rct reale tempus / adefl vero realis duratio ,  quae fat intelligi ex eo potefl , quod Ens per  fe aptum efl coexiflere fuccefsivorum feriei .   §.92. Triplex diflingui debet duratio. Vel  enim interminata c(l , & inHnita , principio  nempe carens, & fine, & dicitur ^eteynhas. Hasc  non nifi foli Deo convenit . Vel duratio fini-  ta , feu terminata efl ex utraque parte, nem-  pe principio, 8 c fine clauditur , diciturque fim-  pliciter duratio . Ha;c durationis fpecies opti-  me tempore menfurari potefl . Cum enim  tempus in aequabili, et continua entium fuccef-  fioae confiflat , ex quantitate fucceffionis , cui  Ens aliquod coexiflit , hujus durationem cer-  to determinare licet ; nec non unius duratio-  nem, cum alterius duratione, conferre. 'Duratio  limplex omnibus naturalibus productionibus con-  venit . Tertia tandem durationis fpccies ,   , •. vum    bi^ :.yGoogle    'ii* wO fX    .ONTOSOPHTA. 49   vum dititap y 'eflque illa j qiuap, initium qi;i-  dem habet'V' attfine* careti. Hstt ad Materiam  & Mentes fpectat , neque poicft tfcrnpore me«n  furari,) etfi. djus initium tempori alicui^  veniat * > . / ' . !   - ' • ".• , • 'V r^ifl   . r..' .: A R T. , IIL   C. .ruUbf f ;,.i >.i ,i .   De relationibus dependentitr , i*ii de Cauffif » ,   * " ‘i ;• I •» . >   Efr qiMcpiam ab alta pendsre dicjtur.j   ♦ 'X^‘ li huic infit quaevis alterius ratio^.,*   ifth^’verb unius ad alteram relatio dspenden^  tia nomine. indicator. Ex. gri! Jiorologiijrnqtqs  ab tappenfo pondere , vel ab intus -in,clufo,..elai  firo ptfwrfefe I dicitur , quia pondus lappenruin.,  vel elaftrtrm rationem co.ntinei)t , cur in hpto^  logio motus-fiat. ‘ r« . , * .  Via , &c. Hujufmodi Cauffa remota, & media^  ta dicitur . E contrario proxima , & immediata  ^ laudit , quam inter . & effectum nuHa interce^  dit alia: hujufmodi in adducto exemplo eff  organicae plantarum flructurae insita .   1^. 'XI2. Si Cauffa proxima, 8c immediata de*,  lerminationem fubeat ab intermedia praeceden-  te , ^fimiliter iflhsc ab alta, Sc ita porro; Cauf*  fm ftt^ordinata ^dicuntur t 8t connexam ferieiit  i^nflituere. Hujus feriei prima appellatur, quas-  nulli przcedenn fubordi natur , cztene vero in«  tcnriedise mediata nuncupantur . '   ^ 113 .' CauflTz in ferrem fubordiaata t]vSm6^  di ' funt vel effentiather , vd aecidentaliter . £/•  fentialiter fubordinat» dicuntur, fi fubfcquen*  |iuax actiones a praecedentibus fint excitz, dc   M    ONTOSOPHIA. P   i2eterminat« . ^ccidentaliter vero fubordinatv  appellaotur, 11 fubfequentes a prascedentibus ia  fola exifleotia peodeaat , noo item in agendd .   1I4> De GmdSs ba^ potiflimum tenenda  funt- '•   I. Ex nihilo nihil fi* . Nullum Jioc* an-  tiquius axiomate in pbysicis, atque cofmologi.  cis facultatibus « magifque receptum communi  Philolophorum confenOone. Sed rectus e)us £en-  fus Qoo ab omnibus zque acceptus. Ita pmrro  antelligaat Tyrones c ,IQibHnm nequit effe net  tMuffa effieient , isrc materialis^ nee formatis^ ««.  fue finalis ulliur roi, Sane nihilo nulls, funt  proprietates, alias non effet nihil ; fi nulle pro-  prietates nihilo conveniunt , nulla caufialitadd  Ipecica tribui poteft^* ,   • 215«. Plures e Veteribus ita intelligendum   autumabant , ut cuilibet productioni praecedens  fubjectum, tanquam materialis caufia, ftatuenduna  «tlTet . Hinc «ternum Cahos , e quo omnia or-  tum haberent illi imaginabantur , & . crcatioi  nem ex nihilo , ex nullo nempe prascedei^ fiib*  jecto , impofiibilem decernebant. De fenfii axioip^  mati a nobis tributo, nihil efi quod dubitq^  mus, fi indubium cfi contradictionis principium;  at vero fenfus ab hujurmodi hominibut exco-  gitatus nulli certo principio efi fuperexftructus.  Creattonem ex nihilo in CofmolQgia vindicabi-  mus ; illud tantummodo heic monemus, gratis  iupponere Adverfarios , omne quod fit, ,ex ali^  quo praecedente fub jecto fieri debere. Certe mp/  tus ell aliquid : interim contjnuo experimur ,  ipos varios motus de noyo in corporibus foln   D 4    Digilized by Google       51$ ONTOSOFIfF^.   voluntate producere jecto, tanquam ex.cauifa naateria-  -li r repeti . Ecquid^ ergoavetabit ,hGau(Tam inii*  alita efficacitate prarditara' fola •voluntate 4 ^ub-  ftantias dt- nihilo condere? Certe nihil vetat ,  ficuti ex noto effectuum diferimine par diferi-  men inter Cauffa? ponere, ita ex cognito Cauf-  farum diferimine , funile dilcrimen inter effe»  xtus iptereffe pofle , decernere . Id quod contra  xos dictum fit , qui incogitanter allato exemplo  objici, pofle putant, morum efle qualitatem ,  non fubdantiam 4 cum contra iubiiantiae fint  illae , de quibus' quaeflio vertitur , utrum ex  nihite creari' peffint'.’^   - ^.11 d. II. Omnis Cauffit debet effe prhr fuo effe.  Siu . Sane Effectus exiftentiam luam tfonfequi»  lur ab actione Caufsae efficientis. Itaque efftetus  natura fua 'cfl pofterior Caufla. « .•* e   ^.117. 'Duplicem diflinguunt Philofophi priol  ritatemiif natura nimirum , & temporis • Cuni  ■Calilsa tempore prafcedit effectum, hanc dicunt  ^iifitatem temporis . Si vero ' nullo prorfus  tvrtpore Cairlia fuum pra?cedit effectum ^ feu  iiumquam Caufsa’fuo effectu fejuncta «xtitit^  modo nonnifi prioritate naturae, feu ordinis gau-  deti . Haec naturaei'-priorit.s in eo coniiftit ,  quod effectus fuam rationem , fuumque princi*.  pium- e caufsa petens‘ fine caufsa exifteotiam  conftquiunequit : deinde in noftrarum idearum  ofrdinc , taulfae conceptus notionem effectus ne«  ceffario ■ antecedit . •   « 1 18. III. potefl effe cauffa efficiens fui   fpfitis . Revera , cui tribuemus caulsalitstein »   rei    ONTOSOPHIA. S7   rei non adhuc productae , vel rei )»m -effectae?  Non prjmuni , quippe res ^^on adhuc exiffens  nihil { agere, poteff 114. Non fecundum , canf-   faiitas'qiiip|X praecedere debet , non fubfequi  effectim; 1 15. Quare Nthil poteft elTe cauisa  efficiens fui ipfms. ^ . .   tiip- IV; Nequeunt duo Entia fibi mutuo effe  eduffa ef^eientts , Sit primo -A caufsa efficiens  B . 'A ‘erga:eft prius , B pofterius. i.i($.Sit  xnoda B taufsa efficieii& -A,. Erit A pofteriuss  B. anterius'; idem ergo A erit anterhis ffmuiy  posterius ^B,‘i(f quod implicat. Igitur &Cv  ' «xoi Vi^ j^Uqmd efi in effe&U y 'debet efi  fe^ht>:eayffai^^9^yfofttttdite0‘'.y vei eminenten-J i2oa^ ^  tineeii f^rinutite^' OM " res iir ‘ altera ^ ‘ dicitur , fi  illa irt hac continetur fecunduui ifusm ooncre^  tam: effentiam ' ita formaliter * contineri in fii*  rnihe* dicimus futurae •pI&ntai-^rndinTenta feri*  cum in bombycis vifceribus &c. 'Eminenter vc*  fo ^ wtuaiiter ^ B nonnifi virtus," & poten«^   tia ' fufficrehs.aUieri' iniit ^condendi aliam &qui9  exv dnodrit mdtum femaiiter in Anima, quas  xllURl fiia ioluntate^ pradneip,- contineri ? equi^  defn folarViitus, &' ponnfia> motum; produceiid.  di «iniiieff a^titBse pofitis^ifffaliquid eft' in  fectu V quod'"non fft 'iii (C^ifa, r» aliquid vel^  efi mt alia caufla , vel ex nihilo . Hoc fecuifi  «iuin r^giiAt t ^ 4 « Si' primum , effectus it*  ei^ non cx utiich , fed-«ex duabus cauffisfo-  ciis , & confiftit veritas effati . . ^   * IX f; -VI? Series 'omffdtium fuberdhtatarum^  q[MaeU*dque ea fit , abfque ulla Cauffa prthha , &  indeptn4ertti ^ muino tepugnat , etfi in infinitam  J.1 pro»     S8 ONTOSOPHI A .  produB/t concipi velit . In hac infinita fcrie qua*  vis Cauffa cft cffe£Ius przcedcntis . Qui ergo  fiatuit infinitam fcriem caulTarum fubordinata*  rum abiqae ulla prima Cau(Ta,8c independente,  ponit infinitum numerum effe£luum -j- i ab*  fi^ue ulla caufla; id quod evidentiflime pugnat.   •§ iiz. Sed lubet Tyronibus , rerum mathe-  maticarum fiudiofis, id ipfum alias exponere. In  ierie caulTarum fubordinata rum, quziibet Cauf*  fa determinatur a praecedente five ad exifiendum,  five ad operandum 112. 113. Nulla ergo  caufia continet in fe ipfa fufficientem rationem  fux exifientiae, vel a£Iioni$ : adeoque nulla cauf* !  fa fufficientem, & adaequatam continet ratioaeft |  cau (Tz pofierioris. Itaque przdi6Ia feries in in-  finitum protenfa, e(l feries cauflarum ejus natu- i  rz , & conditionis, ut in earum fingulis metum  adfit nihil in ordine ad determinatam exiilen* ;  tiam cauffarum pofieriorum . Summa autem om> |  nium nihilorum , utcumque numero infinitorum j  efi nihil. Jamdiu enim confiitit , illud Gui-  donis Grandi , ut ut fummi Geometrae , paralo*  gifmura fuiffe, quo, ex expreffione feriei paral*  klz ortz per divifioncra ~ , intulit, fummam  infinitorum zero effe revera squalem dimidio»  Series ergo illa , ut ut infinita , omni caret fuf.  ficienti , Sc adzquata ratione ad exifiendum, ni-  fi ab Ente extra ipfam pofito , zterno , & a  quovis alio independenti ad exifientiam deter*  minetur .   irq. Contra Atheos hoc pofitum ell theo  rema delirantes , omnia in Mundo pendere [ab  infinita cauffarum contingentium fcrie per im*   JDca*    p- :: --J by Googie    ONTOSOPHIA. SP   nienfam aternitatem produfta ; quafi nempe ,  quo longius , remotiufquc produ£tam imagine-  mur hanc commentitiam, fetiera , minus opus  fit Caufla prima, & independente. At contrarium  Tana exigit Ratio. Rem exemplo illuftrabimus ,  quo Atheorum dementia magis pateat. . Suppo-  namus ferream catenam ab alto derivantem ho-  rizonti normalem ,quam, fi lubet, in infinitum  produ£tam imaginemur . Contendat vero aliquis,  catenam iftam , immane quantum ponderanteral  nullo fulcro indigere, ne deorfum tota ^uat *  fed hujufmodi pofitionem perpetuo ex feipla  fervare poffe, hoc herculeo a-rgumento. Primus,  Sc infimus catenae annulus , '^.e ruat , detinetur  a fecundo , nec ullo indiget fulcro,* hic fecun»  dus , quin & ipfe fulcro indigeat , detinetur a  tertio , & ita deinceps in infinitum . Igitur to-  ta catena , quin indigeat fulcro extra iplam po-  fito , perfe verare ex fe fola poteft in illa pou-  tione . Profeao ita delirantem, non adducis ra-  tionibus , fed praftito quam citiflime elleboro ,  curare fatageremus.' En typus delirantium pa-  riter Atheorum, qui feriem caufsarum fubordi-  natarum infinitam abfque ulla prima Caufsa , &  independente comminifeuntur.   124. VII. Una eademque res p 9 te!} /tmuf ejfe  Caujfa finalk , & effeBus . Eflfeaus nimirum  non adhuc obtentus, fed mente praecognitus,»  volitus, ipfam movet ad agendum, ut cfFe6Ium  confequatur . Finis , irquiebant Scholaftici , ns   intentione prior ^ in exeqttntione po/lerior ,   iEger, ut fanitatem confequatur, pharmacis utitur  ab amico Medico praefcriptis . H«ic fauitas eft    6o ^ ONTOSOPHIA.  finis , qui in pharmacorum ufu intenditur, &  quam pofthac xger coniequetur j eadem vero fa«  nitas eft Caufsa asgrum movens, ac determinans  ad pharmaca adhibenda contra fuafioncs guftus,  & oeconomiae . Infcite itaque Spinoza decrevit  Etif. p. p. app, ad prop. ^6. Omnes cau fas fi-  nales, nihil , ntfi humana ejfe commenta: hanc de  fine dbiirinam naturam omnem evertere nam id ,  quod revera caufa eft, ut effeSum confideraty &  contra : deinde id , quod natura prius eft , fa-  cit pofterius . Nempe non diPtinxit Spinoza in«  ter eflfe£fura in actuali ftatu conftitutum, &  eumd^T.on ftatu ideali , feu in intelligentia  Caulsae efficientis comprehenfum .   IZ5* Priufquam hinc abeamus , celeberri-  mam qiteftionem , de qua acriter Philofophi jam  inde a Cartelii tempore decertarunt, paucis ex-  pendere juvat . Qjue vulgo dicuntur cauffa fe-  cund(e-, feu atuffa creata, funt ne revera cauffa  efficientes } gaudent ne infitts viribus , queis age»  re Valeant, agant} Jfn ne' junt tantum oc»  cafiones, cur Deus per ipfas , & in ipfis ftm»  mediate agat, eofqua moliatur effeBus quos 0  vtrtbus creatarum caufjarum promanare putamus?   Jz6. Primum negant Cartefiani , ftatuunt-  que creatas cauPsas omni prorPus agendi vi dc-  ftitutas / nihil adeo ipPas agere , fed Deum om-  nia operari fecundum generales a fe conftitutas  leges pro variis illarum occafionibus , nempe  juxta illasmet leges , quas vulgo natur* dici-  mus . Impingat globus A in alium B* hic pro-  trudetur, ilPe vero vel lentius perget , vel quie-  fcct , vel refle6lctur juxta Phyficae leges . Ex    Digilized by CoogU    ONTOrOPHIA*' 6i  Cartefianorutn fentcntia truditur globus' B' non  motu , &. aftione irruentis globi A , fed im-  mediate a Deo, qui, juxta generales a Te fan-  citas leges , "pro occafione irruentis globi A ,'  alium B propellit : tum idem globus A occur-  rens in- globum B, etiam immediata Dei actio-  ne retardatur, ad quietem adigitur, vel refle-  ctitur ; non ex reactione , vel elafticitate corpo-  ris percufli . Pariter non ignis pyrio pulveri  applicatus, illum in flammam agit ■' fed ‘ex oc>»  calione admoti ignis , Deus pyrium pulverem  inflammat • tum ex occaftonc conflagrantis pul-  veris, pilam e tormento' expellit , & pe^ pa-  rabolicam femitani ducit j qua in parietes im-  pingente ,' iterum liac'*occafione ipfe Deus pa-  rietes disjicit; rurfu? , ex ^occafione corruentium*  parietum, fubftantert hominem perimit. Ita de  caeteris quibufciimque aliis’*. Neque corpus hu-  manum aliquid ih 'animam agit, neque anima  in corpus / Deus lingulas in anima adfectiones  gignit, quas e corpore prodire putamus, fingui  lolque motus in corpore juxta animae volunta-  tem’. Non moror Malebranchii opinionem ul-  terius pergentis , de qua alibi opportunius . •   ^ lay. Cartefianorum fententiam ' longius ,  quam par erat, prolequuti fumus , quippe illam  cxpofuifse , confutafse reor - Sane communem  illa hominum fenlum, rationemque evertit. Tu  ne , inquiet Cartehanus , praejudicia pro ratione  obtrucljs } Perbelle | ii tara conflantem , univer-  falemque hominum, turi^ philofophantium , cum  naturali rationis ductu judicantium, fententiam ,  pnejudicii & falfitatis arguere velimus , o fe-   li-    Digilized by Googk    . ^ OSOXNO.PHI A.,   lices CartefKini , queis unice bonus fenfus , 8c  recta ratio ceffit ! Deinde, fi vel tantisper Advcr-  fariis demus fententiam , quam tuentur , quan«  tum ab Idtaltsmo ( putidum profecto deliran-  tiun^ fomnium ) diftabimus? Unde corporum  noftrorum , totiufque Mundi exiftentiam ultra  rcfcicmus ? Sane in hoc fyftemate ^ cum nihil  inter fe agant entia creata , fed omnia agat  Deus , pronum erit fupponerc , nihil exiftcrc»  aliud praeter me , & iplum Deum . {a)   ^ iiS.    (o) Corporet Mundi exiftentiam noa aliunde , quam ex  Mentis noArz fenfationibus nofcimus . Si has fenfationes  non ex aiAione circumflantium, & ptementium corpo-‘  rum, fed ex Dei immediata adione fieri ponamus, nul-  lum dein fupererit argumentum, quo contra Idealiflas  Mundi exiflentiam vindicemus. Quod enim Occaflonali-  flac fubdunt, fenfaticnes ex occafione circumflantium cor-  porum a Deo Mentibus imprimi , quas numcuam infet-  . ret nullis eircumexiftentibus corporibus, nimis leve eft,  ^ & hypotheticum, e quo Idealifla facili negorio fe ex-  pediet i ita enim regerere poteft. Unde rejctvifii corpor0  extare * tum , juxta horum circumjltiniium varias occa-  fiones , Mentem varias ex a&ionh Dsi Jati Jenfationesi  Equidem de nofiris jenfationibus nulli dubitamus^ fed  inquirenda tantum occurrit, quanam fit noftrarum fenfa-  tienum eaujfa. Has ego ex immediata Dei aSione ref e-  to, quin quidpiam aliud extftere agnofcams quippe * il-  lum fat potentem,^ Jdpientem ejje intelligo, qui idea-  iis mundi fpeSaculum & /dat, & valeat menti mex  exhibere, ProfeBo nec hilum prnfiat , aliquem realem  mundum comminifci , qui & nihil ad meas fenfationes  conferre poteft , quo nullimode Deus indiget, quomi-  nus idealem^ mundum menti mea reprafentet . Quare fi  nofti , haud Deum decere, entia multiplicare fine wcef-  fitate, UT fuos adfequatur fines; praclare me gero, dum  nihil prater me, & ipfum Deum extare fentie , Neque    Digitized by Googie     ONTOSOPHIA.   . t%S. Sed quibus tandem -argumentis Car-  tefiani hanc fuam conficere rentur opinationem?  Duo praecipua adferam , nam caetera (lomachum  cient . L Nequit omnino iiitelligi quomodo en-  tia cneata jn fe agant , quidv^ fit illud , quod  cjc uno tranfit in aliud, li. In idea rpiritus non  elucet profecto conceptus vis corporum motricis .  ' lap- I. At in primo uberiorem Logicae  peritum in Adverfariis eli , quod defideres .   Nem-    iuvabit Occaiionaliftafn reponere, idealifmum cum Divi-  na Boniute pugnare; nempe in ea fentenfia Deas gran-  de Mundi rpc6laculutn Menti tam vivide repra^fentando ,  ut omnes proclives Hmus, & quali cogamur ad Ivniiis  xealis mundi exillentiam adftmendam , nos profefto illu-  deret , fi nuilns exificret mundus ; Non , .inquam, id Oc-  cafionaliflas juvat ; ita enim merito refumere poteli Idea-  lifta, fiiamqu.* cauisam conficere . Pape ! Ei tu adeo ve-  cors , & audart , qui Deo tuos errores., ac deliria ad-  judicas \ eccur judicium tuum, me tibi exemptum prm-  bertte, haud cohibes l certe quas vividas fenf asiones te  fati ajfeveras , & corporum extjlentiam, ut dicis , fa-  seri quafi jubentes, & ego patiar s illud reliquum efl ,  ut ratione teipfum cohibeas, & ab errore fetves immu-  item, ficmti ratione didicifti & alios plurimos profliga-  te : ut ecce , te tua vi brachium , ac totum movere cor-  pus, hujus mundi corpora invicem inter fe agere, colo-  res corporibus inharere &c. Si hos errores Japienter re-  jicere Jategifti, neque unquam Deo adjudicandos agno-  vifii, quippe ratione duce profligantur , ita pariter ea-  dem duce ratione veterem dedi f ce errorem, & prajudica-  tam expunge fententi emr, realem nempe mundum exi flere:  tuaque ofcitationi, aic infcitia tribuas, nonDeo,q iod iu  eam dementiam defcendifli: Itaque cum adeo facilisfit ,  ac brevis ab Occafionalifmo ad Idealifmum defcenfus, ea-  dem cenibra ambx lignanda; filat fententia: , fcilicet inter  furentium deliramenta reponenck .    Digitized by Googie      64 ONTO 90PH I A .   Nempe hsec duo • fececoenda cr  fuimus , uno conceptu complexis,  emereant , compofita dicuntur , Earum notiones,  quippe quae frequenter in tota Philofophia oc-  currunt, feorfim heic exponere, operae pretiuna  duxi. Sunt autem hujusmodi Ordo, Bonitas -,  Perfecto, Pulchritudo. ' •   ■ 131. Plurium Entium five coexiftentium;,   (Ive fe confequentium ita' connexa feries., ut  iibique eadem ratio deprehendatur in 'modo,  quo juxta fe collocantur, aut fc' invicem ex-  cipiunt, ordinata dicitur J ejufque abftraftum  appellatur Ordo. Confiftit itaque' in fimi-  Jitudine, qua plura' Entia juxta'-(e collocantur,  aut fe confequuntur . Si fecus illa. fe> habeant ,  ita nempe fint Cohftituta, ut nulla- in eis elu-  ceat fimilitudo five in coexiftendo five ip fibi  invicem fuccedendo , inordinata , leu eonfufa di-  cuntur . Exemplum fumatis ex- bibliotheca .   132? Et quoniam fimilitudoi, quam ordi-  nerp dicimus Entibus praeter effentiam .conve-  nit , ex aliqua 'profecto ratione pendere debet.   E Ra-    Digilized by Googie    $6 ONTOSOPHtA.   Ratio ifthcc ' Printifimn ordinis dicitur * & pro*  pofitio enuncians communem illam rationem ,  ieu fimiliiiadioem , qua Entia co^xiftere iil» de-  beat, vel fe confequi conformiter>huic princi-  pio , Rtgulo ordinis appellatur . Ex. gr. Prin-  cipium ordinis in bibliotheca cft :| Lilrros od  comparandam eruditionem aptos in promptu ba~  here . Regula vero ordinis eft hujufmodi : J^i-  hri ejufdem argumenti Jimul componantur .   igg. Atqui communis illa ratio , qua  plura entia juxta le collocari debent , vel fe  confequi,ot ordo^io eis eluceat, potell eife liBi-  plex , vel compofita . Hinc vel fimplex , vel  compoHta eft ordinis regula , & ejufmodi pari-  ter Ordo iple . In praecedenti exemplo limplex  pro bibliotheca eft >6rdo , tum ordinis regula .  Compofitus vero ^it, fi ifihaK compofita re-  gula obfervetur ; jLihri ejufdem argumenti , /m-  gutSf ty retatis fimui collocentur .   %•   hibetur . Sub Bonitatis abfoluta nomine venit  quidquid reale in quovis Ente concipitur; ejus  nempe edentia , fingulaequae proprietates . Huic  opponitur Malum abfolutum , quod confidit in  deficientia cujufvis realitatk in Ente : id quod ,  ut patet , nunquam fieri poted . Ipfe concep*  tus entis , ed conceptus alicujus realitatis : nui*  ' lun^ Eoa fua edentia expoliari unquam poted .   £ 2 Sub    Digitized by Googie     “z. ONTOSOPHIA.   Sufboc itaque fenfu fingulia Euubua ahqua   re/a./ua iis tant.m .ribm.ur   ^ olinrum ablolutam bonitatem con-   & peteciunt, vel confervare , & per-  lervani , ^ v immediate , five medtate .   E rela»;™» te]ligi potell, Mundi nomine  intelligendum clTe Syftema Entium tum perma-  nentium ^ cum fucceffivorum continuo nexu iater  fe conjugatorum f quodque ad aliud Jimil e fyfte-  ma minime pertineat, '   8. Entium permanentium nexus eorum  refpicit fitum , feu coexiftentiam , & ex CJauf-  fis finalibus repetendus eft,*> feu ex fine , ad  quem refpcxit Qui primo Mundum fabricatus  efl , & unum Ens ad aliud ordinavit . Ita ex.  gr. Tellus in ea difiantia a Sole locata efi  eamque orbitam conficit, qua nec nimio ardo*  fe metalla fundantur, vegetabilia, 8c animantia  enecentur* nec nimio frigore rigelcant omnia,  rurfumque pereant pjus viventia; fed ejufmodi  in lingularum tempeftatum vicifiitudinibus tem*  peraturae 'limites 'perpetuo ferventur , qui & ve-  getantium ,& animalium oeconomix conveniant.   ^ p. Entium vero fucceflivorum nexus tem-  '■pus fpectat , firque per CaulTas eificientes y in-  ternofei vero poteft , quoties fubfequentis exi-  ilentiae fufficiens ratio in Entis antecedentis  actione continetur. Hujufmodi ex.gr. efi nexus,  qui inter fructus , & flores plantae intercedit ,  tum ille , quem hos inter , & fuccos ab orga-  nica planta ftructura , ejufque peculiari phyfi  elaboratos, nofeimus .   IO- Mundi ergo in genere Eflentia pra?ci-  pue confiflit in peculiari illo nexu , quo tum  Entia permanentia, cum fucceflfiva inter fe vin-  ciuntur : iiquidem ex ^variato nexu alius atque  alius prodiret Mundus, licet Entia inter fe con-  nexa eadem eflent. Ex. gr. fint A B C O   &c.    N    Digitized by Googk     7* COSMOLO€fIA   &c. ’fuis tandem limitibus  concludi illam debere, quQS ultra progredi ne-  queat , Nemo ambigere jpfbteft ^   14. Prima illa componentia , ex quorum  coagmentatione corpus phyficum primo confti-  tuitur, quxque ex aliorum nexu non funt con-  flata , Elementa corporum dicuntur r tum ipfa  hxc elementa Mater'ut mundana nOmine ve-  niunt . (a) De hifce elementis , quzremus I.  funt ne extenfa , vel inextenla ? IX. similia ,  an diflimilia ?   A R T. I.   . . CorpoYum Eltmtnta funt nt tnttnja ,  vet inext$nfa}   1   15. T^Ifcrcpantcs Philofophorum fentea-  I J tlx ad duas QafTes, quod ad rem  prxfentero attinet, referende videntur . Alii fi-  quidem corporum elementa vere fimplicia po-  nunt    . ( 4 ) ElementoFum nomen diveifo plane Icnfu a Cbemi.  cis ufurpatur . Defignant niminvn quafdam materiales  fubfiantias ( non fenfu metaphfSco , fed vulgari fumunr  fubflantijE nomen, vide ont. §/ 6i. ), omnino fimilarec,  cum in fui toto , tum in fingblis partibus, quasque nulla  artis, naturzque vi confiat, ^folvi in alias diverfas fpe-  ciei. Has folent appellare etiam fn6ftaHti4$s fimpUees ;  tum qwque prima carporum componentia. Vide quan-  tum obiant notiones Metaphyficonun , & Cheroicorun  tidan Vocabulo labjeAc !    So COSMO LOGIA  nunt ,* & inextenfa .• E . contrario alii extenft  habent , & figurata . : • i   I. In prima chfCc veteres ■ Cunt Z*»onifl/e\  qui corporum* elementa punBa dixerunt fim-  plicia, & mathematica . At rifu a Sapientiori-  bus excepta .hac lententia, ZerWt/ur, Vir equi-  dem lummi 'ingenii, Monades dixit, fubftan-  tias nempe vere flmplices , & omnino inexten*  ias, natur^ fua aftivas, Ic diffimiles. Tum po-  liremus omnium Bofcovikhts inextenforum ele-  mentorum & ipfe Patronus punBa appellavit  non mathematica, ut Zcnoniflas, fed realia ; quas  viribus per vices attractricibus, & expultricibus  juxta certas, & determinatas ad invicem diflan-  tias gaudeant. Quid interfit difcriminis has im  ter Icntentias , probe advertant Tyrones.   II. Ad alteram claflem fpe£lant veteres De»  mocritki , tum Epicurei, ^|.l'    ' 'COSMOLOGIA. '   nere toitdem numero , quot idiomata funt , in  quibus Jingulis omnes ejujdem idiomatts voces re»  •perirentur^ qua quittem numero admodum pauca  effent , difcrimine illo ingenti tot tam variorum  librorum redaSio ad 'illud ufque adeo mitius di»  /crimen, quod contineretur lexicis illis, habe-  retur in vocibus ipfa Icxica conjiituentibus . %^t  inquijitione promota facile adverteret , omnes il.  las tam varias voces conflare ex 24 tantummo  do diversis litteris, difcrimen aliquod inter fe  habentibus in duBu linearum , quibus forman-  tur , quarum combinatio diverfa pareret omnes  illas voces tam varias , ut earum combinatio li-  bros efformaret ufque adeo magis a fe invicem  di f crepantes . Et ille quidem si aliud quodcum-  que sine microfcopio examen inflitueret , nullum  aliud inveniret magis adhuc simile elementorum  genus, ex quibus diverfa ratione combinatis ori-  rentur ipfa littera ; at microfcopio arrepto me-  tueretur utique illam ipfam litterarum composi-  tionem e punBts illis rotundis prorfus homogt-  neis , quorum fola diverfa positio, ac dijlribu-  tio litteras exhiberet . Deinde pp. ita con-  cludit . Mac mihi quadam imago videtur effe eo-  rum , qua cernimus in natura . T am multi , tam  •varii illi libri corpora funt , & qua ad diver-  fa pertinent regna , funt tamquam diverjis con-  /cripta linguis . Horum quidem chemka analysis  principia quadam invenit minus inter /e diffor-  mia, quam fint libri, nimirum voces. Ha ta-  men ipfa inter /e habent difcrimen aliquod , ut  tam multas oleorum , terrarum , /alium /pedes  eruit chemica analysis e diversis corporibus. Ul-   te-   . ■:    Digitized by Googie    COSMO LOGIA.   tertus analysis harum veluti vocum j litteras mi^  nus adhuc inter Je difformes inveniret , & ulsi»  mo jUxta theoriam meam deveniret ad homoge^  nea punBulay qua ut illi circuli nigri litteras ^  ita ipfa diverfas diverjorum corporum particulas  per jolam difpesitlonem diverjam efformarent :  ufque adeo analogia ex ipfa natura consideratiem  ne derivata non ad difformitatem , fed confor»  mitatem. elementorum nos ducit .   ^5. Re quidem vera/ conflat inter Phi-  lofophos , diverfas ac multiplices qualitates ,  quas vulgo corporibus tribuimus, nihil elTe ali>  ud , quam noflrarum renfationum phaenomena *  non vero fimiles entitates corporibus revera in«  hxrentcs: id quod & in Logica monuimus, tum  in Psychologia copiolius edocebimus . Rurfus  condat, varias in mente gigni lenfationcs ex  diverfo corporum in fenfus incurrentium ta£lu,  feu ex eorum diverfa in fenfus no{lro^ a6lione.  Atqui ex diverfo elementorum corpora confti-  tuentium nexu, & pofitione ad invicem., op«  time intelligitur , diverfas in elementis noftros  fenfus conflantibus motiones cieri , quin & ele/•  reriKX • licet rem alias ^explicarent , commenti-  ti* formarum lubftantialium theori* infiftcn-  tes (a) •   17. Et diftis patet, omnium qu* in cor-  poribus infunt, vel ineffe poflunt fufficientem  rationem ex intima ipforum elementorum na-  tura pendere, nec non cx diverfo elementorum,  ouo invicem copulantur, nexu. Cum vero inter  ^ \ Phi-    (i*) Erii elementa innumeros diverfos nexus, innumeras-  que varias inter fe pofiriones fubire queant 5 attamen quan-  tum ex chemica corporum analyC haflenus datum ell  nofse, videtur faltem telluris noftrs refpedu , hanc eis 1*  a fupremo Conditore legem impofifam, ut nonnifi tri-  ginta tres primitivas combinationes , qus fint fpecifice  diverfe, fubire queant. Sicuti nempe punftula illa ni-  gricantia, de quibus §. 24., e quorum varia pofitione  caraderes efticl pofsent , hanc debent fervare legem pro  Boftro alphabeto , & feriptura , ut nonnifi in 24. . com-  binariones abeant I Sane nonnifi 35* m^erialia cqmpo-  fita haftenus novimus, qu* fingula fibi femper fimilaria,   & homogenea, nullo arris, & natura; molimine in alia  diverfi generis abire confiitit. Hujufmodi fnnt lux ^ ca-  loricum , fluidum eUQricum , oxygenium, hydrogentumy  gezotum , ( quod ab aljis accuratius nitrogenium appella-  tur ) carbonium , fulphur, phofphorum., quinque terra f  ftptemdecim metalla , foda^ & fotajfa. Caetera corpo-  ra funt combinationes fecundaria; ; nempe mixtiones, mo-  di ficationes , vel tandem intimae compofitiones prodicta-  rum 5?. conibinationum primariarum . Ita ex. gr. Aqua &  «ft intima corapofitio hydrogenii , oxygenii , & calorici.  Acidum fulpburicum eft intima combinatio fulphuris,oxy-  genii, & calarici &c.    Digilized by Google    gz COSMOLOGIA.   Philofophos conveniat , ab ciTentia aufpicandam  cfle fufficicntem rationem omnium, quat in qua>  vis re infunt, vel ineflc poffunt i 6 . ont. •  per fe liquet , corporum effentiam in elemento-  rum fimplicium natura, & vario inter fe nexu  reponendam effe. At quis elementorum naturam,  variofque ipforum nexus plane perfpectos ha-  bere praefumet ? Corporum itaque eflentia pro in-  comperta habenda , & verba efFutiiflc quotquot  contrarium audacter prxdicarunt .   y   C A P» II»   De Legibus cofmologicis •   •\ •   «•   28. T Egum cofmologicarum nomine veni-  ^ unt certae quaedam naturales , ' ac  infitae determinationes virium materiae , juxta  quas & elementa, & corpora hifce conflata per-  petuo in fe invicem agunt; tum gignuntur in  Mundo omnia, pereunt, moventur, modifican-  tur , & quibus Univerfi ordo continetur . (a)  Hae genericis quibufdam propofltionibus effe-  runtur, quarum praecipuas heic exponemus.   zg. LEX. I. Corporum elementa viribus  per vices attrahentibus , repellentibus pro va^  riis a fe dijlantiis gaudent ^ quibus in fe mutue   agen-    (d) Vis motrix in horologio certam habet determina-  tionem ex ipfa horologii mechanica ftruftura , qua deter-  minatos motus , & non alios , in indicibus gignit : ita  vires elementorum infitas habent , ac cettas agendi de-  terminationes, a quibus, ne iulum quidem, recute pof-   fwt V     Digitized b^^ocyle.    COSMOLOGIA. 5?3   agentia in fensibiles , & extenfas moles concre-  fcunt - ( 1   Nifi enim hujufmodi viribus gauderent ,  quam facile corpora ex illis cotrfiata di flbl veren-  tur, linde Univerfi moics in informe Cfaaos  quam fubito abiret,^ Gaudent vero viribus at.  trahentibus in majoribus didantiis , repellenti*  bus in minimis . Primis fe >mutuo, petunt ad  acceffum , ne fingula i diffluant , &*, dilabantur :  fecundis vetatur intima eorum penetratio , ne  fcilicpt eorum millena non majus occupent Ipa-  tium , ^uam unum : id quod li folis attrahen-  tibus vjf ibus . gauderent , extemplo » & necefla-  rio fieret . Cura inter liraites harum virium  cqrporuna elementa funt conftituta, conquiefeunt,  & cohaerent . Itaque hac lege mathematicus ele-  mentorum contactus / vetatur , &..fimul efficitur,  ut coeuntibus illis ad minimas, &. inobfervabi^  les ; diffmtias , extenfa , & phyficc continua mo-  les noftris fenfibus objiciatur . • Has autemt vires  pro variis elementorum diftantiis pluries muta-  ri , ut ita attractrices abeant in expultrices, &  vicissim , diverfa corporum 'denfitas , tumidi-'  veflb col^oefionis vis -exigunt ; id quod in Phy,-  fica uberius exponemus .• ,   30. jLEX. II. \Singula Univirsi corpora  Junt' antitfpa . > r   ^aatitypiam intelligimus vim illam, qua  corpus, quodvis alteri naturaliter refiftit, ne eum-  de,m occupet locum ;feu  ne unius materies cum  alterius materie intime immifeeatur . Hanc le-  gem elfe cofrnologicam ex eo patet , quod an-  tirypia e corporibi^. eorumque clerflcntis fub-    94 COSMOLOGIA  lata, fingula ad unum indivifibi le punctum re-  digerentur , & Univerfi moles illico evanelceret,   31. Haec fecunda lex corollarium eft pra;-  cedentis . Etenim elementa j ubi ad minimas per-  venere tliftantias, fe mutuo repellunt, & ita ^ ut  decrclcentibus ultra quemvis adfignabilem limi-  tem diikntiis, e contrario, creicant fimiliter vi-  res repellentes . Hinc profecto fieri d-bet , ut  elementorum compenetratio fit naturaliter im-  polfibilis . Quavis polita extrinieca vi corpui  ad corpus apprimente, unius elementa ad alte-  rius elementa apprimentur, Sc quandoque utra-  que proprius accedent • at id nonnili ad deter-  minatas ufque diftantias: quippe his ad infini-  tum delcrelcentibus , fimiliter augebuntur vires  fingulorum repellentes.   32. LEX. III, Singula Universi corpora  funt inertia .   Cum dicimus corpora effe inertia \ intelligi-  mus nulla gaudere vi , qua fponte fua e quiete  ad motum , & viciffim e motu ad quietem ,  vel^ ex una motus directione , Sc gradu celeri-  tatis, ad aliam directionem , vel celeritatis gra-  dum , tranleant . Si adeo 'fnoventur , nunquam ,  ni fi ob externas caulfas actionem , e motu luo  dcfiftunt • fi vtro quiefciint , quietem perpetuo  iervanf , donec imprefla extrinlecus vi moveri  cogantur , Sane abique inci tia omnis mundanus  corporum ordo, vel Iponte fua , vel minima qua-  vis vi deleri poflet . {a) ^.33.    (*■) Singula Univerfi corpora inertia else , quotidiana  ^ edocet experientia. De corporibus quidem quielcentibus ,    Digitiz^    COSMOLOGIA   gg. Newtoniani vocabulo inertiie alium  prsBtcr expofitum , fubdunt lenfum* vis nempe ,  qua corpora five quiefcentia , live mota exter-  nis renituntur caullis iplorum ftatum live quie-  tis , five motus perturbare conanfibus . Hac vi,  ipfi inquiunt , fit , ut quarumlibet caudarum  externas a6iioni aqualis femper refpondeat , &   contraria rratlio . Hujus equidem effati verita-  tem fingula motus phaenomena tedatam faciunt,  ut de ca nullatenus dubitare liceat . Atqui non   quod in materia illam comminiftamur vim,  ut prasfat* veritatis rationem reddamus . Nimi*  rum mufuis elementorum viribus repellentibus,  quibus corpora ad mutuum , & mathematicum  contactum devenire vetantur 2p. ; optime  intelligitur , corpus quodvis in aliud incurrens ,  • ubi ad eam pervenerit vicinitatem , in qua vi-  res elementorum repulfivx fe exerunt , hilce  viribus urgere , & propellere illud in quod in-  currit , unde flatus mutatio in illo neceffano  iuboriatur. Similiter, cum repulfivae vires elc-    men-     quic perpetuo quietem fervant , donec 'aliqua extrinfecus  illata vi deturbentur, nullum forfitan movebunt scrupu-  lum Tyrones 3 non item de corporibus ad motum aftis,  qua: ad quietem alia citius, alia tardius £ua veluti fpon-  te redigi obfervantur. Atqui fedulum ii fi infiituatit exa-  men , deprehendent , corpora femel mota non fua iponte,  fed' externis obfiaculis,in qua; continuo incurrunt, a mo-  tu defifiere, & ad quietem redici. Sane, quo adcuratius  illa removentur, eo diutius in iuo perdurant motu ; ex  quo faris inrelligi datur i quod fi omnia adeuratimme  removeri pofscnt obftacula, perpetuo corpora in luo per-  durarent motu. Sed de his- opportunius in Phyfica.    ^5 COSMOLOGIA   mentorum corporis in quod fit incurfio , aeque  fe exerant contra incurrentis elementa , pariter  in iftius motu mutatio fieri debet, et quidem  in adverfam plagam . Eli autem una, cademque  virium lex in omnibus elementis . duantam er-  go (latus mutationem fubit corpus, in quod fit  incurfio , ex repellentibus viribus incurrentis •  tantam fimiliter patitur hoc alterum ex viri-  bus repellentibus prioris : nempe Uniuf aBioni  iC^ualis femper efl , & contraria alterius reaUiio .   34 Sed quajrent Tyroncs^Qui funt iner-  tia Univerfi corpora, fi horum elementa activa  vi attractionis, & repulfionis prasdita diximus?   zg. Activa quidem funt corporum elemen-  ta, fed ejufmodi naturas eft eorum vis, ut ex-  'trinfccus fe exerat , non intrinfecus ; (eu ut  ronnifi acce(Tum , & rcceffum in extra pofita  elementa juxta determinatam diftantiam molia-  tur . Nullum elementum hac vi ad motum fe  unquam determinabit ^ ab externo principio  urgeri , & determinari debet , ut directionem ,  & celeritatem alTumat . Num ne omnes magne-  tem inertem fenfu lupra expolito 3 -. dici-  niDs ? attamen alterum magnetem juxta certam  viciniam , determinatumque (itum agitat , dum  & ipfe viciflfim agitatur, ad accelTum vel re-  celTum mutuo fe determinantes. Itaque elemen-  ta, etfi vi motricc praedita ,- funt tamen iner-  tia , utpote qux nequeunt fponte faa ex motu  ad quietem , & e contrario , a quiete ad mo-  tum determinari; (ed determinanda neceffario  lunt ab aliis elementis in certa difiantia pofi-  tis , vel ab alia quavis Cauffa .   35-    Otgiti.ri:d by    COSMOLOGIA ^ 97   35. LEX. . IV. Singula Univerii corpora  & magna , & parva gravitate pollent .   Gravitatis nomine intelligitur vis, qua cor-  pora ad datum punctum , quod ''appel-   latur, tendunt. Ita corpora terreflria gravia di-  cimus , quia fibi relicta ad Telluris centrum di,  riguntur • (a) retenta autem conantur delcendc-  re vi fuse mairx proportionali , premuntque dcor-  fum corpora , quibus incumbunt • Id ipfum di,  cendum de corporibus in' Luna, Saturno, Jo-  ve 8 rc. exiftentibus ,* tendunt nimirum , & co-  nantur ad Lunae , .Saturni ,‘ Jovis &c. centra .  Sane nullum hactenus corpus conftitit , quod  gravitate fuse maflse proportionali non fuerit  praeditum (A). Nifi ita fe res haberet , corpora  terreflria ex -ipfius TeMuris vertigine , vel ex  quovis alio impulfu , per immenfa vagarentur  fpatia , neque reciderent in Tellurem • Hinc  Tellus brevi, ex diflbciatis perpetuo corporibus ,  minueretur, ac tandem evanefceret . Idem de  Jove , Marte , Luna &c. dicendum . Itaque  Mundus in Chaos abiret corporum undequaque  pergentium.   . ^ ^ 3 ^*     (rf) Ita quidem ad aniuATim res fe haberet, fi Telluris  figura fphierica foret : . cum autem oftenfum fit a Recen-  tioribiis Phylicls & Mathematicis, Telluris figuram fpha:-  toldalem efse , elevaram nempe fub atquatore, & deprel-  fain fub polis; id nonhifi quamproxime l«cum habere  potest . Sed alibi opportune hasc expediemus .   (^) Lux, caloricum fluidum eleSiricum nullum ha-  61 errus prxbuere gravitatis fpecimen J fed temere hinc  quis colligeret , isthjc fluida omnino efse gravitatis ex-  pertia . , '    ^8 COSMO LOGIA.   ^6. Sed & magna Mundi corpora vl gra*^  vitatis 'fua petere centra indubium eft . Nempe  in noftro Syftemate Iblari Planeta? primarii S'o-  l«m petunt; & lecundarii primarios. Ira Luna  Tellurem , Jovis , Saturni , & Urani 1'atcllitcs ,  Jovem ipfum , Saturnum , & Uranum vi gra-  vitatis refpiciunt . Tum Mercurius, Venus ,  Tellus, Mars, Juppiter, Siiturnus, XJranus, alia-  que 'ingentia Corpora 'in Solem tendunt. Nifi  enim^ yi, gravitatis continuo erga lua ccntr.i Ibl-  licitarentur , nequirent curvas orbitas deleribere;  Ijquidcm corpora curvas de[cribentia continuo  a rectilinca directione , deflectunt , id qucKllbon-  te fua, line conamine gravitatis, nequeunt tfri.  ccre . §. ^ 2 .   qy. Fit nempe tnotus curviliiieus, ut Pby-'  fici docent, ex conjugatione duarum virium ,  quarum altera lingiilis momentis recta lirgct  corpus per tangentem curva: , quam deferibit j  altera Vero indelinenter idetij lollicitat ad ali-  quod punctum in curvae area comprehenfum .  Hauc'recundam v\vx\ . centripetam dixere ; pri-  mam vero tangentialem^, qox fi motus initio  conlidcrari velit, proj e^ i uni s fibi vin-   dicat , quippe quae per projectionem corpori  invprefla intellegitur , ab externa Caulla . Cum  atitem Secundarii erga Primarios , & Primarii  erga Solem ita cieantur, ut arq^s delcribant tem-  poribus prop^ortlonales y hinc norunt Phyfici ,  v.im ce'nh-ipetnm indelinenter Planctas Ibllici-  jantem ad Primarios dirigi , fi de Secunc|ariis  loquamiir , ad Solem vero fi de Primariis. Am-  bigi proinde non potefi gravitatem ad fingula.!   no.     • COSMO^.OG T A   peditur, cogiturque fingulis momentis erga iilud immo-  bile punilum torqueri. Uaibus nempe viribus modo aj»I- >  rur corpus , vi imprefsa projedionis , qu$ per cur  tangentem fe exerlt ^ & vi qua ad immobile punitum  per diftentam funem ' continuo retinetur. Hic fecunda vis ’  typus est & rniago iiljus , ..quam ia Planetis dicimas )   vim gravitatis. ■ _      Digitized by Google    ioe COSMO LOGI A ^ ,   eoharent , frve' intime fommifcentur , aliis^ V^ '  ro non item. Eft vero duplex affinitas, aggre-  gationU^ nimirum, Sc compo/ttionis. Prima co*  haslioniem particularum ^fimiJari-um molitur , ex  qua totum emergit undique homogeneum . Se-  cunda intimam parit unionem particularum di-  verfae fpeciei , ex qua. totum efficitur tertise  fpeciei' omnino divcriae, quin tamen particulae  iUae ob hanc unionem, lua le exuant natura ,  ali^mque dijverfam fubeant .Ita ex. gr. Aqua  aquae cohaeret 'affivitate, aggregationis , Acidum  fulphurieuna magnefiae intime unitur affinitate  cOmpositidHIs y' 8 c,cottl\itu‘n folphatum magnefia,   ( vulgo sai/anglicanum ),qii'vn acidum lulphu-  ricurri, 8c m.ignefia naturae lubeant mutationem*  Si enim ^prsditio.iolphato. in aqua diluto potaf»  fam fupereffundas , ex praevalenti affinitate po-  taifam inter ^ Sc acidum lulphuricum, mox fiet  folphatum potaffiK, ( valgo tortarum vitriolatum ) ,  & reftiiUidtur magnefia . •   ^ 40. Porro 'utramque affinitatem ad leges  cofmologicas fpc6lare , nihil efl quod dubite-  mus . Sine affinitate aggregationis omnia cor-  pora ffimilaria diffiol verentur, ipla adeo univerfi  moles . Sine affinitate com politionis innumeras  deficerent rerum fpecies diverfas.* & omnia ,  quantum ex. chemica analyfi 'hactenus, noffie da-  tum? eft» faltem refpectu Telluris noftras, ad tri-  ginta tres fpecies* materialium, combinationum  redigerentur j & hasc ipfa, fublata aggregationis  affinitate , informem .-folutamque molem exhibe-  rent . “ ' ' ■ . r . .   41. LEX. VI. Vires tandem vegetationis ,   .      s    €OS MO LOGIA lot   animalixationis fexta cofmolo^ica lege con-*  tiitentur.   ' Plantarum vegetatio foHs affinitatis viribus  nequit expediri ; funt enim pjahf* corpora A’cre • '  organica , viventia , & feipifa ex femine reprodu*  centia . In, viribus affinitatis, aliifque 'fupra ex-* ^  politis, hon inteffigitur fufficiens ratio' nec ve- ' ^ •.   getajionis , nec reproductionis plantatum ex fe-  mine . Similiter dicas de animantibus , in qui-  bus pra?ter vim affinitatis , 6c vegetationis , alia  ' agnolicenda efl, t:^\xx: animalt 9 :ationis nomine in-  fignitur.   ^ 4 Z. SCHOLION GENERALE . Vires de   quibus hactenus haud exiflimandae funt totidem di- •  ftincta: vires materiei iniit», fed totidem deter-  minationes unius, ejufdemquc viis. Ncfnirumvis '  a ftlmmo Conditore materiei , elargita ejufmQcli  ,eft'effiqta, & intrinfecus comparata, ut multi- '' '  plices modi^caliones ipfa fuapte natura- fuheat  .juxta diverfas circumllantias , & occaliones . ' .   Cum porro intimam hujufce vis. naturam mi-  nime calleamus ; hinfc haud perfpicientes , qui  unica illa vis tot diverfas jdetermi nationes af-  fumat , facile nobis fuademus, has. totideni di-  ftin£Iarum virium efic caracteres . Atqui funt  totidem fpccies , fcu. formae , feu modificationes ,   .unius , .ejuldemque vis ex jpfa ejus natura ,flu»  entes . Sicuti qx. gr. vis ipotrix in horologio  .^plurimas fubiens modificationes ex mechanica  horologii ftructura , multiplices gignit , ac di-  verlos effectus puta hofarum , & .minutorum  oftenfiones , phalium lunae, dierum hebdomedae, •   &c. , quos infeienter profecto ex totidem viri-   G 3 bus •   ^ . *    Digitized by Googie     ioa> CO S M OL OG I A'  bus , leu clateribus quis repcttrer. Vis tamen  mjii-^ntionis nequit ioii materiei tribui, fcd po-  tifiimum repetenda ,eft. ab aiia fubfiantia ^ alius  generis,, qua: materiei copulata illam modificat,^  agit, ^ evehit ad ipeciem animalem. ' > ,   , 1 ' C A P..,, Jllr   De Mu fidi , Materia crigir7e .   43* ^ 7" E te res on^nes, quotquot de Mundi  V origiite' philolophati l’unt,li folos ’  excipias Habreos KeVelationis lumine edo£los ,  Mundi materiam' xternam , improduQam , " in»  dependentem , a le ipl'a , & natura ,fua exiften-  tem poiuerunt . ('’ Epicurus , qui duplicem atomi*  tribuit motum , rectilineum nempe ex naturali  * atomorum pondere 'derivantem , & declinationi?  alterum . 'Per inane' fpatium "concurfantes atomi  duobus hifce motibiis in varias,*congeftjE 'for-  ' mas niundum geriuere .Fere’ hanc ipfam fenten-  tiami jam obfoletam in fcenam feproduxit nu-  perus Auctor anonymus’impii' Syflmatis natu-  ra y qui ex «ternx , '& improductee- materiaetia-  tura, ac viribus (ut ipfe inquit ) faecundiflimis,  Mundi machinationem , omniumque rerum fe-  riem auf picatur . '   4 ^. Orientales hanc coluere fententiam ;  Deum aternum nempe, & actuofum principiuni  aeternam materiem undique pervadere , Sc cum  ci intime commifccri . Hinc iners materia to-   G 4 , lius    d     >104 cosmologia:   tius ordinatilTimi mundi, Hngularumque proH^  'ctionutn fascunda fit parens . At Xenophanes  eleaticae fectae inftitutor abfurdam hanc fentelJ-  tiam abfurdiorem reddidit, ftatueos unicam in  Mundo exiflere iubffantiam asternam , immuta,  'bilem, immpbilcm^ tura unica? hujus rub/lantise  diverfas^ effe modificationes quotquot diftincta ,  &’diverla Entia cernimus. Hoc paradoxon arri-  puit Benedictus Spinoza , quod geometrica me-  thodo exponere -fibi fuafit . Docuit itaque upi-  -cara effe lubfiantiam actuofam , fimpHcem, in-  „divif]bilcra*f & infinitis prasditam attributis ,  quam tum Deum, cum materiam , appellat » De-  'indtf ex duobus ejus effentialibus attributis , in-  finita nempe cogitatione, & infinita extenfione  omnia effe 0nfiata. Nimirum interna- unicas  hujus rubfiantia? actuofi^ate; Sc natura; neceffita-  te, in varias, diverfarque evolvitur modifiqata^  nes tum estt^nfio, tum cogitatio: ExtenO^s  ^modificationn funt quas appellamur corpora, cot  • gitationis vero , quas funt entia cogitantia ^ $i-  icUti'..cera , quas.li interna vi agitari ponatur ,  -io, vatias abeundo modificationes , varia poteff  . figilla exhibere. Abfurdiffima haBc fententia Pan-  - ttbifams audit , quippe ^uz confundit Deum  cum Univerfo. . • > , -   , ! fi'*    - \    ART.    Digilized by Googie    COSMOLOGIA. 105 -  . A R T. ^I. '   Xns aliquod aternum natura fud neceffititte ■ '  exi flere ^ indubie demonflratur\ tum ejus '  pracipui carActeres expenduntur .   . ' r- »   $• 47* aliquod 'aternum exiflere , ^ quU   dem fua necejfitate natura j , inter  primas veritates qua: fponte fua cuiHbet ?- Equidem haec veritas adeo per fe con-  at , ut ii ipli , qui de Divinitate peflime fen-  erunt, nec negare aufi fint . In determinanda  natura hujufmodj Entis ajterni hallucinati funt,  vel ex cordis malitia aberravere / fed aliquid  aJtcrnum exiftere, omnes convenire oportuit. Nec  leriem cauffarum in infinitum com-  mimlcuntur , & ipli fuifmet doctrinis aliquid  aeternum exifiere revincuntur. Sane hi creatio-  nem ex nihilo impoffibilem ftatuentes, nomine  feriei caulTarum in infinitum nihil aliud intel-  Jigere poflTunt , quam infinitam feriem genera-  tionum, & corruptionum. Materia igitur , qu»  iubje£furn efi harum generationum , Sc corrup-  tionum in infinitum , aiterna efl , Sc improdu--  cta . Coguntur itaque aliquid atternum , & im-  productum fateri . ’ . * '   50. Atqui caracteres hujusmodi Entis ,  quod' aeternum e/l  ’ ■   ^.55. II. j&wr, quod , fua ruttura-.necejfitate exi-  flit , omnibus 'pofftbillbus realitatibus., ftU perje-  kfionibus gaudere debet , & quidem ipja fui na-  tlurd feu effe infinite , per feBum' extenfive , ut  inquiunt , intensive. Id quoque cuilibet in-  genue philofophanti'^ evidentiflimum- eft , quip-  pe- nihiLnobilius , nihil excellentias ifta ,natura  excogitari poteft . At juvat metaphyficai^i de-  monftrationcm adferre.   In Ente natur* fu* neceffitate exj (lente  . . • ’ ' nul-    Digitized by Google    xo8 COSMO LOGIA,   » nulla nec efle , nec concipi potcft .ratio ec-  cur aliquam a fe excludat entitatem , feu per-  fectionem . Nulla Entitas concidi ullo pacto. po*  teli , qus natura fua litpitem expofcat, Se quam  tranfilicndo fiat non Entitas^ vel cfetrimentum  aliquod ptiatur. Riirfus nulla veri nominis,  & pura Entitas alteri purae Entitati repugnare  . poteft,,,- earaque fe excludere . Igitur fi Ens  naturae tfuae neceffitate actu non cft infinite per-  fectum; , 8 c inten/ive , nihil vetat per-   fici in infinitum poffe . At oftenfum eft  praec efle intrinlecus impoflibile , Ens natura;  fuae neceffitate exiftens perfici pofie . Igitur de- '  bet actu effe infinite perfectum extenfive ,  inten/ive , »   54. Cum inter nobis notas . perfectiones  praecipue emineant Sapientia , Bonitas , Paten-  tia , quin hifce gaudeat Ens «ternum , ambigi  nulliraode potcft, atque adeo effe beatiffimum .   55. III. £«r fua natura neceffitate exl/leht  debet ejfe pbyjlce fimplex . Ens quodvis, compo-  fitum eft natura fpa mutabile : eft enim intrin-  fecus poffibile , fimplicia componentia alium ,  atque alium nexum affumere poflfe , unde. Ens  compofitum , quod inde conflatur , fiat plane  diverfum. Sed Ens fu« naturae neceffitate exi-  ftens eft intrinlecus immptabile 51. Quare  Ens naturae fuae neceffitate exiftens debet effe  phyficc fimplex . Deinde Ens phyfice corapo-  lifum pendet a componentibus . Sed quod ,fu« .  aaturac neceffitate exiftit cft^ independens • igi-  tur Ens naturae fuae neceffitate e:nfteDs debet ef-  fe phyficc iimplex.    J^RT.      C O SMO L OGI .. tef   A' R' T. U.   /» materia originem inqdiritur^ eamque ex nihilo  conditam vi , &" potentia fupte>ni Na'minis   inviae df”^onJlratur . > •   5 ^* Entis «terni , fu* neceflt-   X tate naturae exiftentis expendimus  caracteres ; hos modo materiae referamus , ut  pateat, fi pro huiufmodi Ente haberi queat : Bru-'  ta materies, muItiplex'^, generationum, & cor*  ruptionum fe mutuo, & perpetuo excipientium,  fubjectum, obftipa , iners, innumeris obruta de-  fectibus , natur* fu* neceifitate exiftit , atque  adeo immutabilis eft , unica & fimplex-, perfe- o  ctiffima beatiflima , infinita fapientia , poten-  tia , ^ bonitate pr*dita . Quid ! Cujus , h*c  talia componendo ^ Mens non horret , Sc im-  manibus non refugit abfurdis ?, Quisquis equi-  dem, ut ut levem rationis particulam fortitus eft ,  vcl ipfo primo obtutu agnofeit, ifth*c e genere cf-  fe circulorum quadratorum , tringulopum rotan-  dorum. Materies igitur , 'ex qua Mimdus 'hic- '  ce coalefcit,, nequit e(Te Ens *ternum,. natura  fu* neceffitatc'exiftens, & improductum.   57. Quare furentem hic potiuf infaniam ,  an fummam impudentiam demirer , nefeib, Au- '  ctoris anonymi Svflematit natura, nihil fef-.  futire dpbitat, materiam exiftere necelfario,-ip-  fam fu*, exiftenti* fufficientem continere ratio- -  nem . Certe ex Petro Baylio ipfi non furpecto  Auctore edifeere potuiffet exiflentintn necejfariam  , ce«-      r Digitized by Google    IIO . COSM OLOGr A '   convenire pojfe fulfflanthe ( kilicet materui, de'qua  fermo eft ), qits catcroqmn' onitfia efl \ & »>i-  eiique prentitur defeSibus , & imperfitiionibus ,  id efl quod evertit evidentijftmam 'notionem , ni-  mirum Ent abjolute indspendens , & aternum ,  effe debere infinite perfeSium.Difi. hifl. art.Epicur.  liem. T. ' . ,   58. Sed quibus tandem rationibus fuader»  ^utat profanus homo’, materiam neceiTario exi-  ftcre , ipfam* Tuae cxiftentiae fufficientcm rario-  rem continere ? Supponendo rnatcriam ( ha;c ha- 1  bet ) produElam y aut creatam ab Ente ab ipfet  dijiinilo^ ipfaque ma^is incognito , oportet Jent-  per dicere , hujufmodi Enf, quodcumjue tandem'  fit^ neceffarium jtffe , feu in fe continere ca'   /    Digitized by Googie    ii 4 COSMOLOGtA   dinem , eoncentum , quibus furrima & pulcKet*-  rima Univerfi harmotiia , flabilis & ornatifTi-  ina magnificentia cbhtinetut, nequit latis admi-  rari; Omnia fummo confilib , fummaque ratio-  ne ftatuta deprehendet / fingula tum maxima ,  cum minima , numero , pondete , & menfura  conflare , ultra quam intelligentiflimus quisque  adlcqui potefl , quam facile intelliget . Quum  itaque omnium quz funt , vel fiunt, nihil fi*  ne fufficienti ratione fit vel fiat , • prohuiri eft  intelligere tyitam, tamque rhirabilem machina-  tionerh j non atomorum .iiullo confilio , nulla-  que ratione pergentium opiiS effe , fcd Mentis ^  lumma fapientia , fummaque ratibhe utentis *  tiic e^o rion tnirey , elegantiisime Tulhus fi Tu  de nat. Deor. c. 27. effe queitiqudm , qui (jbi  perfuadeat ^corpora quadam foilda, atque indrui-  dua , vi & gravitate feni , mundumque effici  ornatifftmum , & pulcherrimum ex eorum cor-   porum concurfione fortuita^ Hoc qui exiftimat fie-  • fi poiuijfe ■, non intelligo, cur non idem putet, fi  innumerabilei unius & viginii forma literarum  vel durea , vel qualeslibet , altqUo conjiciatur ,  poffe ex his in terram exuffis apnales Ennii , ut  deinceps poffint , effici ‘ quod nejcio , anne  in uno quidam verfu poffit tantum valere fortuna.   6^. Sed ajunt in poffibilibus atomorum com-  binationibus , hape , qua priefenS Mundus con-  flatur , contineri . Quid ergo mirum’, atomos  per immenfam aeternitatem hac & illae concur-  fantes -, tandem aliquando in prafentem confor-  mationem deveniffe ? ,   §. ^ 4 . 'Non heic ?qu4ritur j utrubi in pofli-   bi-    DIgitizcjd by Gf n    .y •    « ■ s *   COSMOLOGIA* ^ 1*15   bilibus atomorum combinationibiis , -haec , qat*  praefens mundus conflatur , contineatur . Nifi  enim contineretur, hiud praefens Mupdus condi  potuiflet . S^;d illud inq^uirimus , an przfens ato-  morum conformatio, per cafum & fortqnam , ut  Democrito placuit , fit poflibilis ; vel. per ipfa«  rum- atomorum naturale pondus , vfrefque , ut  Epicuro adrifit. Et sane primo vellem, fedoceret  Democritus, vel quisvis ejus fectator , quid fi.  bi velit hujufmodi Cafus\ 8 z. , qua du-   ce , atomorum facta efl concurfio ? Equidem me  non intelligeVe fateor, fatenturqu^ omnes', queis -  cor fapit ,* iifcilicet verba funt inania' , quibus  'nulla iubeft. notio. Tum atomos Jeternas natur*  lu* vi exiftentes abfque lege vagari , & in-,  vicem concurCari , fecum ipfum pugnat . Siqui-  dem h* atomi' nonnifi ingenitis viribus , & na-  turae fu* neceflitate cieri poffunt , fi - quidem  moventur . Deinde cum nulla omnium Iit ori-  go , tum par natura, & .neceflitas, iingula' ea-  dem directione, & celeritate profecto concurrere  debent . Quid vero five n\onftruofi , five ordi-  nati moliri queant atomi commetoi directione ,  & celeritate percit* , equidem non video . At-  "qui plura in hoc adfpecpabili ‘Mundo funt cen-  tra , circa qu* magna revolvuntur corpora :'tum>  horum . fingula totidem funt centra minorum  corporum : nec non vegetantium. , & animan-  tium elementa diverfis motibus cientur / fingu-  Ji tandem hi motus certis , fummoqUe confilio  ftatutis legibus perficiuntur. Non ergo cafu j &  fortuna , neq^ue c*ca nattr* fu* neceffitate’ in  ordixiatiflimum fyftema coalefcere potuerunt ^   H 2 Sa-    Dig;! - bj Googie    iiS Co5Uot'6(SiA   ilapienter Cicero de nat. Deot. c. a,   »nim hunc hominem dixerit , qut cum tam certos  eali motus , tam^ ratoi aflrorum ordines , tamqut ’  om§^a inter Je conjiexd f apta viderit , neget  in his uUam inejfe rationem ^ eaque cafu fieri di*   . eat ^ qua quanto eonfiiio gerantur ■, nullo eotfiUi  affequi pofiumus ?   ^5. Hujus argumenti t-obur optime per*  fpexi^ Epicurus , quod effugere fibi fuafit du-  plicem atomis tribuendo morurh j fectiilneurrl  unum fcx. proprio, & naturali pondere derivan-  tem ^ declinationis alterum (c) Hifce viribus* perfeverabunt quidem Pt anet a iif  fufs orbitis, fed nioturn ipchqara rrfinitpe ppj^tergnt.* Yi;   Neyvt, Ppif nat. Sch. geq, , “    Digilized by Google    ii8 COSMO LOG I A. n ^   hacjeiius e^^pofutrous ja-  bunde patet, nonnifi futnmi. & intelligentiffirrti  Numinis confilio, ?tqiie potentia brutam matc^-  ri^m in elegantiffirtium ordinem ' congeri potuif-  fe , 8c prjefenteni ordinatitemurn Mundum con-  ftitui Scilicet ille ipfe n^ateriaj Conditor omni-  potens eft. Abundi rapientiffunus Molitor , &  Artifex • - ‘   , ^A, R T. 'IV,   >   • Spinosa Syflema abfurdorum & contradi&ionur^  effe .cumti/urri, ojtettditur .   d8. I. T^TNicam in Mundo dari fubftan-  tiam fimplicem , & individuam  caput eft ipinoziani fyftematis. Id vero adeo  falfum eft , quam certum innumera efle corpora^  3c haee extenfa efte, & jdividua . Sane sive ex-  tcnfio pro fnbftantia. habeatur j ftve.pro fubftan-  tiae attributo , five pro ph^nomeno e plurium  fubftantiarum coexiftentia derivante ( id quod)  nobis arridet ), certe corpora non funt unica ,  & fimplex fubftantiaj fed .tot» fubftantiarum con-,.  geries , , quot funt partes realiter diftinctaz in  quas phyfice refolvuntur , ''vel ,refoIvi tandem  poflunt , •   6^. II. Juxta SpinoKatn , fubftantia hujus  Mundi.uriica eft, & fimplex, quae tamen inter  caetera oftentialia attributa extenfipne fit praedita.  Porro extenfionis natura fimplicitati opponitur,  id quod norunt Omnes : tum , eflentialia attri-  buta -non funt quid a rei efientia , & fubftan-   • > t   • tia    Digiti- by Googie    C OSMO LO  quot in decifi? habuimu? mpojjihih ejfe j  /intui ejfe, & no» ejfe. ’ , * •   71. IV. Sicuti unicae, & fimplicis fubftan*'  tia utpote extenfe diyerfae funt modificatione?  Vni verfi corpora , ita ejufdem fu.bftantjae utpo-  te cogitantis diverfse fupt ippdificationes , quot  ppyimus Entia, cogitantia , Facile intelligunt   H 4 / Ty-   («) QuO. tempore cer® frustum fpsrica ex. gr. - figura -  ptsdirum agnofeirnua , cubica, conica, vel alia quavis ll-  mul affici adeo ration; repugnat, ac unitatem efse mil- >  lenarium : proinde fi 'quandoque plures intueamur diftinT  ftas diverfafque figuras, protinus nulli dubitamus, totideni  dfftinftis, diyerfifque fubjedis, leu fubftantiis illas adjudicare,    Digilized by Google    120 ‘ COSMOLOGIA , .   Ty/ones .hoc fecundum* ejufdem fiufuris cflTc ,  ac illud primum, quod pra:c. cxpofuimus.  Itaque prselertim "vero Unica , eademque fub-  ftantia cogitans Igjta erit & triflis ; volens  & nolens idem : amore & odio idem fimul  profequens objectum ; approbans & reprobans  &c. Hxbreus ira mq^us , & Spinozas cultri ic-  tum infers , ipfe idem eft Spinoza ciolo-r  rem^-^perferens , & fanguinem ex vulnere emit-  tens. ' •   71. V, Tandem , ne diuturniori mora in  hoc abfurdiffimo confutando fydemate aliquid  honoris eidem tribuere videamur, in memoriam  revocemus, materiam, feu fubftarttiam hujus Uni-  verfi, fubjectum e0'e infinitarum viciffitudinum,  perpetuam 'gerere feriem 'generationum, & cor-  ruptionum , perpetuis prtmi collifionibus, & op»  pofitis agitari viribus . Nil profecto ea vilius  & deterius , ut ita omnes Philofophi veteres  prope nihilum eam pplucrint. At eamdem divi'-  na conflate natura, perfectiffima , ik. immutabif  Ii Spinoza edocere audet. Tegatur Bayliu?  erit. art. Spind?a i \ .       Digiii^cd by Goo^^lv     COSMOLOGIA III   C ■ A P, IV,   • » *   De neau omnium Mundi Caujfarum ^ ^  effe6luum : ubi de Fato Juxta Philo-  fophorum placita dijjferitur .   73.- "VTIhil in Mundo cafu , & fortuna '   J.\| fieri , nec immo fieri poflTe , in»  ter primas cosmologicas veritates reponendum  efle , Nemo , cui cor fapit , ambigere poteft .   Omnia fane fuis fufficientibus rationibus, cauf-  farumque nexu contineri debent , fi ex nihilo •  nihil fieri pofle conflat , nihiique cfie fine fuf-  ficienti ratione . Confer ont." 10. Sapienter  Tullius nat. Deor. 1 . i. c. 4. E/l enim ad^  mirabilis qutedam continuatio , fericfque rerum ,  ut alifB ex aliis nexa , & omnes inter Je apta , , , ^  colligataque videantur . Cujulmodi vero fit hif '  Cauflaru'^ , & effectuum nexus, expendere mo-  do juvat ; tum Philofophorum de f^atp fenteq» ,  tias ad incudem revocare .   A R. r. I, . "   V-   Dt nexu omnium .Mundi CauJfarunj , & effectuum.   $, 74* /^Uotquot Cauflas in Mundo novi-  y mus., ad duplicenv cladem recen-   fend* funt ; aliai fiquidem cogita-  tione ( ad intimum confeientite fenfum appel-  lo j ^ ali% fola VI raotrice agunt •, ( quotidia-  * nat-    Digitized by Coogie    ija COSMOI,OGr4  njB id edocent obfervationes ) . Atqui^, confcien#  tia teftante , cogitatio eft actio ipii cogitanti  rei immanens • motus vero , experientia edocen-  te , eft U'an(iens . Drverfi ergo generis, diverlis-;   , que naturae habendae fu n{ CauflaE cogitatione ,  & CauflTae vi motricc agentes , Equidem alibi  opportunius oftendemus cogitationem non polTe  motu abfolvi, adeoque Cauffas fola vi motrice  praeditas non pofte cogitationem parere , Curn  ergo ,in Mundo motum , & cogitationem agno,  fcamus,' duas diverfi generi? cauflas popere co»  gimur,   75 , CqufTae fola vi motrice agentes ad  materiam Ipectaiit , At materiam fiputi vi rno*  trice’ praeditam , ita.& inertem efte , fuo loco  oftendimus §. Quotquot . er^Q e materia?  viribus gignuntur , juxta earumdem virium mo*  tricium legem efficiuntur , neque Jili^S ac pro->  deunt , fiuntque, per materije vjres fieri, ac  prodire poflTunt , Revera hujiifmodi lex, quat^  tumque tandem ea fif, certa eft , ac determina-»  ta live enim has vires e materi^ finu , na«  tura emanare putemus , & erjt earum lex certa  3? determinata, ficuti certa. v determinata, ^  ex feipfa immutabilis eft materias natura ; fiv?  ex Conditoris arbitrio illas vireq materias con-  tingehter convenientes inditas, effe prbitremur ,  Sc neque modo poferit materia ex feipfa ilH?  exui , vel eaffiem ne minimum quidem m^difi’  care j quippe qua fubjectum mere paffivuna  nullis agitur aliis viribus , praeter quas Condi-»  tor indidit . Materia igitur fuarum virium le-»  gem, ac naturam perpetug feqwi debet, neq^uq    - Digitized by Coogl    COSMOLOGIA. > , ii3   vel minimum reniti potefl : atque adeo quot-  quot ex ea gignutur , fiuntque , nequeunt ali-  ter gigni , ac fieri ,   q 6 . Quff cum ita Cnt , facile perfpicitur,  quod pofita pro quovis tempore determinata ,  ac certa elementorum coexillentia , quod deinde'  gignitur, phyfica neceflitate ( a .virium motricii  um lege , & e materiie inertia derivante ) c  procedenti rerum llatu tale genitum eft , neque  alias gigni poterat . Hoc autem quod modo ge.  nitum efi: , undique determinatum eft tum re-  Ipectu elementorum quibus conflatur, cum re-  Ipectu loci, & temporis, feu refpectu ad nexu rn,   & politionem coterorum corporum, quibus fti-^  patur. Qiiare quod fecundo hinc, gignetur, rur-  lus certum erit , ac determinatum , & phyfice  neceflarium, ficuti certa & determinata eft cor-  pot um mutua complexio , horum materiae fla-  tus , & nexus nec non phyfice neceflaria vi.  rium motricium lex . Et ita deinceps in con.  fequentibus generationibus - Nimirum quivis  elementorum materiae flatus gravidus eft lubfc-  quentis , neque hic alias prodire, per miateriae .  vires poteft , ac revera prodU : ut adeo, fi quis«^  vires ipfas, earumque legem adoquate nofceret,  tutn «elementorum numerum , eorumque.pro quo- ,  vis tempore coejiiftentiam calleret , & ad cal-  culum adducere fciret-, is fingulos confequentes  effectus," ac futuros eventus in anteceffum edif-  ferere poffet. ' .   77. Cum ex dictis quaevis 'generatio phy^.  fica neceflitate c praecedenti corporum", & ma-  teriae ftatu pendeat , nec non virium motricium   le-    V»    114 COSMOLOdrA,\   lege; fi cogitatione ad Mundi uique prlm^rcll^  afcenclamus , facile nobis (uaclebimus, Unl-vtrfum ,  reJpeBu ad folam materiam habito , nihil e[pt  aliud , 'quam eertum ordinem neceffariant Jet  viem cauffanan , effectum , perpetuo , ac nsi  cejfarto fe Cdnfrquentlum ^   78 . Hiec aurem feries haud gutanda eff  abfolute neccfiaiia, ut ita non potuerit alia ef-  fe , ab ea qua: modo efi: , aut femel incaepta abfolu*  te nequeat modo, vel in pofierum , commuta^  ri/ vel perturbari. Cum enim quaelibet genera*  tio , fiatufque materiei pendeat o prascedenti , 8 $  rurlus hic ab alio antecedenti , & ita porro i  nequeamus nutem in hoc progreffu ad infinitum  afeendere , confiUerc tandem debeiVius in aliqiia  Caufia^extramundana asterna , vi «fuaj natura exi*  ftente, ctiju* imperio, & voluntate .Materies pri-  mum nexum, primamque conformationem fufea-  perit . Series itaque ^ & ordo Caudarum qtfali^  modo exifiit, non abfoiuta neccffitate exiflh ^ Je4  tantur,} hypothetica , cx hypothefi n?mpe , quocj  * Cauffa illa extramundana talis fiuie feriei exor-  dia fua iibera voiuntafg conceiferit , & non alia,  ^eis omnino diygrfe confequuta fuifiet Cauffa-  rum, effectuiimque feries. Id rurfus intelligi da-  tur ex co , quod- neque materies improducta eft.    & aeterna; vi nempe 'fuz naturas non exiftit      5utr 2 Equc  in fe mutuo agere, queant j ,hinc eft , ut altera  alteram quamlaepc- modificet , ut ita rerum fe*  ries , ac complexio , quts modo in Vniverjo per-  git , aliqua Jaltpn fui parte diverfa ab ea sit ,  qi4‘^ pergeret , fl nihil in fe mutuo Cauffte ilLt'  agerent , atque infiuerent . Sane   v^. 8i. Humanos Animos non ceeea libidine ,  abique ulla omnino fufficienti ratione feiplos  / cie.    il 6 COSMOLOGIA.  tierc , & ad agendum determinare, intimus cori«  Icientiae lenius abunde edocet . Fon-pis nempe  rerum, quas ali^iiam boni , vel mafi fpeciem  exhibent^ ad ^t^eiulUM excitantur , atque alii*  ciuntur . b« formas, quibus animus afficitur,  a corporis fenfibilitatf , & temperaftiento , l'en-  luum valetudine > & tiatura objefforum- fenfus  percellentium» pendent. Tum confilium ratio-  nis , quo actio vel non actio decernitur , ex  praScedenti animi flatu |,feu habitibus , & ideis  adhuc pendet ^ habituS vero , & idcifi ex cor-  poris , fenluumque temperamento’ , & circum-  llantium objectorum actione rurfus conflituun-  tur, vel modificantur . Cum pofro corpOris fen-  fibilitas, & temperamentum , lenfuUm valetudo,  & circimvftantiuni objectorum natura e necelfariis  Mundi Cauffis pendeaht j liquet inter ipfas Ho-  minum aefioheS , & phyficum Mundi ordinem  nexum aliquem interefTe ^   8»; Hic autem nexus , quod fedulo ani-  madvertatur velim , & multiplex efle potefl ,  eo quod multiplices lunt cauffas ,* quas in nos  ■ agere poffunt » & nullus eft indeclinabilis , ac  necefiarius .* id quod intimus confeientiae fen-  lus , & noflraram actionum experientia lat lu«  culenter ollendunt k Sane formis rerum non ra-  pitur animus , utcumque percellatur etfi va-  lidioribus formis animus concitatus ad agendum,  non cogi fe luculenter animadvertit , & adhuc  retinere facultatem deliberandi ,_quin immo a  facta deliberatione , & ab ipfa jam fufeepta  ^actione d^fiftehdi , & aliam ‘quamlibet edendi .  Merito Tullius tuse. p^.l. i. Ck 23. Sentit ani-  . - / mus    Diyiiized by Googie     eO^SMoLOGtA tif   ,kttts' fe y idque dum fentlty illud i jt*a non aliena moveri . Accedit,,  quod quandoque datuttt pecullatem nexum Ivu-  raanas inter actiones , & fenfationcs ofrinino ab-  himpimus nulla alia ratione perciti , quam ut  noftratn ' experiamur > libertatem ;  mus contra id quod temporis ,  rumqUe circumflantij^ , & ipfaS fenfationes exi-  gere videntur. Datur itaque nexus inter homi-  num actiones phy/icunt Mundi ordinem ,   fed efusmodi , ui illum moderari, fleflere^ deter-  minate i abturnptre ^ tutn iterum tejlituere pro  arbitrio pojjimus 4 \ ■ t   85. Sicuti humanz actioneS^cum neceffa-  rlis Mundi cauffis connectuntur , ita materia-  lium , Cb* necBfJariarum Mundi cauffarum series  in aliqua sui parte , perturbari , nioderari , &  fieBi pote/i Cauffarum 'liberarum labitu, O' pro-  videntia . Cum enim omne id , quod materia-  lium cauffarum viribus gignitur pro quovis  tempoVe, e ftatu prxcedenti pendcat ^ *] 6 . ■  ftatum autem harum materialium cauffarum per-  turbare, ■& cOmmutare perfajpc valeant Caulis  liberae fuO confilio, & providentia pro peculia-  ti faltem locO , & tempore ; quin, fimiliter fu-  turi confequentcs effectus prafepediri , perturba-  ri , & commutari poffint , nemo^profecto non  intelligit . Ita fulmen , quod neceffatiis Mun-  di cauffis e nubibus excuUum regium pa-  latium labefactaret , ibique degentes ertcca-  tet , humana poteff providentia avertere ,  fi Opportunos adhibeat conductores 4 Agrum   a    i    .puta, cum agi-  ' loci , obiecto-    Digitized by Coogie    tis • 'dOSMpLOremum NinSm res omnes zterna, & immutabili   • lege , nullios^ei {labita ratione, dccrevrfle do-  cent; neque proptercSf qui^pian\ a/nobis libere  fulcipi pb^e . Tertia cJaflis illos complectitur ,   Djeum fapienter, quidem-. verum .fataliter  ac necefliirjo re» omnes' hujuS Univerfi dilpo-   • fuilTe fentiunt , Sc ex hac-, conffitutione omnia  quotquot {in Mundo 6 unt, neceflaria & perpetua  ferre, proficifci . At quia fati AflTertoresv divtfrfas, .  quo 'quifque fuarVi fentehtiam conft^i-liret , fe-  mitas freflerunt i klcirco hon pigeat prxcipuas'   .exponere , jc evekere ‘ vv.   5 '   •- 'De Fat^i Democrifiip • ' '   • ^.87. Democritus (, e ‘quo fetura quod de-  moeritkum dicitur nomen fufcepit) nihil aliud.'  prxfer innumeras^ atomos ihcreatas, Don fuerunt 'confequut* ,  hinc negatum drju ; nempee collapfi ftmt,   . ■ • -I ■ '. > ac     • f.    1^0 COSMOLOGIA  ac diflbluti finguli ijli veteres Mundi . Pofire-  mus tandem omnium emerfit hic adfpeflabilis ,   & iple poft* faecula diffblvendus . In hac itaque .  •fententia% cum nihil praeter brutam niateriam  neceffitate fuae natura? percitam exiftat/ 'omnia-  que fingularia Mundi entia neceflariae fint illius  modificationes , immite , & indeclinabile fatum .  omnia agere perfpicuum e!l. Hoc fatum, quod  , phy ficum alii appellant, definiri potefl ; Necef-  faria , & bruta feriys omnium Mundi cauffarum, •  atque effe£luum e natura, Sc neceffitate bciitaE  materia; -manans . , . ! •   88. Monftruofe hujus fententiae refutatio  longa non indiget oratione* cfl ea quippe con-  » geftus abfurdorum . Nequit materia effe increa-  ta /e^.II.Nequeunt fola; materiz vires ex   ejys 'finu emanantes ouklinatiflimam , & riun-^  quam fatis admirandam Mundi compagem moliri  . & feq. III. Praster maieriam aliae alius, na-  lurte fubflantia; cogitatione, &• libero, arbitrio  prxditae exi'lunt . .79. & feq.   8p. Equidem hujus ffntentia; abfurditatem  Epicurus, atomorum cacteroquin feftatpr, agnovit  ex’ ea parte, qu* humanam laedit libertatem,-  Quare illam emendare conatus’, atomis tribuit  declinationis, motum , qui nec certo tempore ,   . nec- cerfa loci regione eveniret : ita nimirum  abfoluta , & indeclinabilis neceffitas a Democri-  to* indufta abrumpi opinabatur. Hanc rationem  ( declinationem fcilicet atomorum ) Epicurus  induxit ad tam rem , ne Ji femper atomus gra - '  vitate ferretur natural'i ac neceffaria ^ nihil lihe-  ram pohis effet , cum' ita moveretur animus , ut   atO"    >morum motu. cogereturvTuUiuti de' f^to c. 10.  At quain vaBum , & inficetiira ,fit ’ hujufmo 4 i  effugium, nemo non videt . Cdnfulatur 6 $. 1   ^ ' De Spot(orum-Fato y . ,«■   ' '■>» • . . . . .   Fatum Sfoicorutn vulgo 'definitur, "ine*   Juftabilis , ’ac .neceffaria rernn* omnium’ lefies  .ex ne^efTaria,& immutabili -Dei voluntate •edo» '  ftituta v. fiuc ulla, ad hutftanam libertatctn acco-  modatione., ' ‘ " '■ . •   ' §• pi- Quid fati homine ,fibi voJue'rint- 5 foi^   ci , res eft perobfcura adeo: quam «nequiverint  haflenus Eruditi extricare ; id quod- partim ib-  ' lit« bujus Se£la diirentiohi , partim' locUtionir  bus nefeio quid poetici, & erophatici continen-  tibus tribuendutfi videtur . .Te«erzfignificatio-  riem , Itaque futurorum eventuum praefagia in  ftcllfs contineri, dicendum »   . §• 91- quam, futile ifiud.fit, nemo non '  videt. Sane non minus infeite, quam arrogan*.   . ter cogitari potuit I. Deum caslefiia figna , non-  ntJfiris propriis commodis infervienda con-  didiffe. II. Cum confequi non valeamus quam  utilitatem illa queant nobis afferre, temere,^  incogitanter*colligitur,ad prafignificandos futu-  ros eventus confiitufa/& difpofita fuilTc.Num- •  ne pluri maraim^ rerum ad ipfam tellyrem ,no-  ^am pertinentium , quasque proprius nos fpe-  ctar^ putandae fuiit , fines jiro^ynios minus ex-   . Plo- .    I .    COSMOLOGT A ij 5   ploratos- habemus? Certe quilibet fans Mentis  libenter affirmabit , plurima npftram Ip^Ure  utilitatem, pofle,. quin refciamus modum , ra-  tiorfemqtie calleamus. IU Atqui lunt P^netas  totidem incolarum fedes non lecus ac Tellus  iioftra , qjji omnes circa Sokm , tanquan^  commune centrum, torquentur 5. Sunt ve- .  ro inerrantia fidcra totidem Soles , nempe cen-  tra filorum Syftematum planetanpru.m tbid. Sid  de his in phyficis opportunitls , & copiolius .   " oS. Q.uarn vero fatuum , atqye commen-  titium putandum lit iid ^ ^ ,   oftendunt. I.. Nulla phyfica vi hominum Animt  cngi-poffunt ; folis illi percientur formis , netti-  pe boni, raalique notionibus; tum neque iftis  rapiuntur, nec indeclinahiliter Heauntur 79.  & 8z. II.  ^ quam lepida \ enim ef^    , ^ COSMOLOGIA '   fe puto ntft pueroi , qui ad globos i Hos terra-  queosy aut igneos hac ferio referant. Omnem ve- • •  ro leptditatem Juperat , quod, infani ampoflores  prcedicant , quum ingenium nojlroritm animarftium  Artetis ,Tnuri , Leonis, Capri, atque id egenus  altorum calejltbus conjlellationibus, attribuunt Cui  . Calum, Plancta , Stella fixa vel mediocriter nota  fuerrnt qtiam ifibac perridkula , ac putida vi-  deri debent. Ego vero nefcio , cur marmorefs fi-  gnts •, quibus aut homines , aut animantia ars  humana exprimit , non . fimilher mores nofirosf  aut brutorum animantium tribuamus}' uint.Gen.  el. metaph. tom. i. SchoU prop. iSp.   Atqui in fnajodbus ‘Univerfi corporibus  univ^faJem, & mutuam vim agnovimus, qu*  gravitat/onis vulgo dicitur! Hac equidem invicem  Jntcr /e' agere queunt, & generati^um feries',  quas fingula illa geftant , invicem modificare .*  f atemur uniyerfalem. 'gravitatiobem corporum '  Umv^rfi ; fed nihil iftha»c fententiie adverfario-  rum favet , quin immo eam evertit. I. Hjec vis  corporum efi , & in corpora diffunditur / fpi-  ritus nullo pafto attingere poteft. II. Novimus'  Illam fequi maiTariim jlireaam , & diftantiarum  duplicatam inver/am rationem ; fit profero  hmc, ut fi Solem,& Lunam exceperis, cztc.  rorum planetarum nulla cenfenda fit in Tellu-  rem a6lib.*quid porro inerrantium fiderum? (4»)   De i    («) Soleni &. luminis emiflione , & vi attraftionis in  1 ellurem ^^gendo quam maxime tprreftres genorationes ,  corruptionefqiJe mqderari , res ell, qua omni dubio ca-  ret . oimile regimen Lun* attribuerunt Majores poliri ,      DigitiZ'    COSMOLOGIA. 137   'De ‘Fato pantbeiflkq . ■ ')•   100, Fatum panfheifticum, fivc Spinozifti»  cum eft tcrum omnium neceflaria , & immu-  tabilis feries ex ipfa-Dei natura per eflcntiajera  emanationerfi neceffario prqfluens , Nempe hu-  'jufce fati aiT^rtorCs^^micam exiftere fubftantiam  ponunt,- quapi Deum "appellant, sujus innume» »  raj fiint modificationes quotquot Entia Mun-  dum^confiituunt ; ‘has’ vero modificationes , ca-    rum-     ut 'adeo fuerint lunarium’ phafiitm diligentiflfimi pbferva-'  tores : tum Gomeras, rrialorum' colluviem in Tellurem fi-  V» pfjefagtentes , fiv% afTefent;ps,-habebant, metuebantquie  'cane pe)us , angue .. At ex Kecentioribos 'plures  utrarnque feritentiam , prayudicii redarguentes ^ ludibrio.   V exceperunt . Quid, fentiam libere edifseram ,   I.. Qui' lunarem influxiun abfolute inter praeibdicia  amandarunt , fatis animum non intendifse. videntur in  rnaris, aflus , qui Lunie motui circa Tellurem a.d amuflim,  refpondentes, ex'ejiifdem attraftione in aquas ufque ma-  ris protenfd ,, einni procul dubio repetendi . videntur .  Quod fi ita fe 'haber, non video '«ccur ipfius l!uns vi ne-  . queat terreftris atmoiphiera; alternas’ pari viclfiitudines  .Cum vero e ftatu ^ & conftitujione atmofphaiftE pluri,  muin modificari queant , qu£E in nofira Tellure fiunt pto-  dufliones , prpfeflo prono veluti alveo fluit , Lunas, vim.  phyfiers produflionious aliqpid conferre pofse . Revera  aerrefirem afmofphteram hmx vjjn peffenrifcere ex  teorolqgicis obfervationibus Gl. Virorum Abbatis Frlfii ,•   ■ & Thoaldl , aftronomias Prpfe.fsoris Patavini conftitit ;  ut 'adeo nondifi ex prsjudicio fententia luparis influxus  abfolute inter ptiejilQicla recenfita videatui'. Deinde, etfi  me tniniinfe lateat, Lun$ plena» lucem cauftico fpeciilo coi- '  lectam nullam in mobiliffimo thermometfo mutationem  afiS»rr&, tamen hgud confedum videtur , lucepi e Luna ih   ' . ' . T-el- -      «    bigitized by Coogie    /    iigS CO SM O L OG I A. '  rumque feriem ex 'ejufdern .unitae fubftantije na- '  tur^ effentialiter & neceflTario fluere . • V-ide .  46 . Hujufce fcediffimae* labis parentem -faciunt  Xenophanem Eleaticae IcftjB Principem , quam.   ■ . ' . ‘ ■ . . de- • • •    ♦ Tellurem repercufsani nibvegerantiiim, & anlnianfium ce-  cononliae pri/lare pofse : nam rhermometrum nonnili r«-  /or/c/ liberi aclionem ollendere, & metiu poteft; at no-  vimus, lucem aliud onmino efse a calorico, & jaluHmum  .conferre vegetantium/, & aniluantium phyli , ac' fedenus  credidimus . Nolim' vero quis cx diclis inierat , me lu-  naris influxus patronum eximium , referatque inter -ad-  verlie immoderanrioris -fenrentix tautories . Ecquis , cui  cor ;l'apir, calculo luo probabit-,. qua: eflutire folent in-  fani & 'inficeri honiines ex fingulis .Luns .quadraturis ,  terreftrium phaenomenorum vel vicilfitudines , yel pri-fa-  gia fumerttes Quam fego ‘Luna: adiofjeih in Tellurem  , agnofeo, generalis prorfus , & liaruta fua indetermi-  nata , nec non una .eft , & qmdem minima ex innume- .  ris caiilfis in. Tellure hofpitantibus , *qu3E prsfertim in’  calculo' lingularium phxnoraenorum afsumenaa: perpetuo  occurrunt . ' • ^ '   . II. .Quod vero Cometas fpeflat , nuMus certa,’ riifi ex-  cors pavebit haep corpora per oblongas ali ypfes inceden-  tia, nec ab iis quidquam, boni , inalive iperabit , nietli-  etque. • Fieri autem quandoque pofse, ut in laudatum in-  ■fluxus fyftema aliquis eorum, adeenseri mereatur , ultro  fateor. Etenim fieri poteft i. ut aliquis eorum longa  infignitus *cauda,fuam trajiciens orbitam in Telluris vici;  nia verfetur-; ex quo ‘fiet , ut mutuis attra6lionibus eo-  Jnm armofphxrx turbentur . Dudum fane Aflfbnomis c(^- •  ftitif-Saturni farellites’ab ‘artraflione Jovis in conjunflio-  ne^posirl, in fuis rurbari motibus, & vicIUJm. Ita ex  vijrinia Comets tiflbari poterit Telluris muJP adeo  nihil addere heic putemus, 'ne rem a£l»m rea-  gere videamur.'   . G A R    De Naturali y C* Supernaturali    Ua*vis mutatio quae cuilil^t rei  continoere 'poteft , IT ex principio,  fi. rei interno manat, a^io appel-    ■ ; ipii.   latnr ; e contrario pajpo dicitur, G a principio  eidem externo Gat , nempe ' ex principio alteri  Enti infito ; illud vero princi^um, e qiio a£lio  manat , nun^ciipatur . _ ”   103. Singula fpc6Wbi!is Mundi Entia con-  tinuas fubire mutationes, equidem cuique conftat.   Quare Gmplices hujus rnundi fubGantize’ ejufmo-  di offe debent., ut in fuis occurftbus , & .   Gbus pati /jueant , & agere ; *feu patiendi po-  tentia praeditas eflfie debent , & principiq aliquo  aftivo’, fcu vi gaudere. Non moror quidquid  in contrarium* ^afferunt OccaConaliftae . fecundae  hujus theorematis parti. Vide Ont.  feq. Cerre Univerfurrj Philofophd nuHis praeju-  diciis praeoccupato in fingulis fuis partibus per-  petua objicit a6livitatis argumenta ; atque, adeof» ..  dubitare nullo • pafto fas ell,* ejus ' ftamina^vi   ‘ ■ . aai.    X    . •    Digitized by Google      oportet aliqua pottat  cx fequentibus conditionibus. T Nullam ede in > •   univerfa natura caudam tanta vi . prjBditain .  qua! illi effectui producendo potis sit • If. Sal- '*' • ' ' ■  tem in’ dato cafu hujufmoldi .caudam defeqidc .   - III. Effectum illum ede contra notas natu ra^ Te- , ■ 1   ges / IV. pr*ter notum , eonfuetumquc orqi nem.   Nam cum rerilm naturat cert». liat ac detcrmii • * !   natae, certafque fingulae fequantur l^ges^ a qui- ^   bus ne hilum .quidem dehifcere poflunt-; quo- • ->   ties una., aut altera ex, dictis conditiomb.s in ' • ■   dato effectu occurrat, certi .erimus ad iiniver-  fam naturam illum haud pertinere. Q_iiare ite* I   rum patet^ fedula opus ede indagine, & accu-  rata rerum naturali.um .notitia ubi decernendum •   fit de naturali, Si fupernaturaLi. .. MuJra; qaian- •  doque infanum Vulgus inter •fupernaturalia ad'. !   ' . ■ cen- ■ ' ■ ■ i      Digitized by Googie    146 . C O S M O L O G r A   rum hujus mundi vires cohiberi pofTe , quin  fuos edant effectus, nil vetat : ipfa fane expe-  rientia perpetuo edocet, contrariarum cauffarum  incurfibus vires collidi, ut ita vel effjctus ea-  rum praepediantur , vel omninp alii confequan-  tur. Quare, quin etiam intrjnfecus fubftantia-  tiarum "Vircs deleantur , coerceri illas pofTe a  Cauffa extra naturam univerfam pofjta', ne fuos  gignant effectus, intrinfecus eft poflibile. In  hac porro hypothcG effectuum confequutio pla-  ne contraria effet confueto nptur* ordini . Qua-  re iterum conficitur , miracula intrinfecus effe  poflibilia .   Quod vero adextrinfecam miraculorum  polfibilitatem adtinet , ille tantum negare eam  poteft , qui prxter materiam nll aliud exiflere  fiulte praefumit , cujufmodi funt Spinoza , &  Athei csteri . Simulae vero , recta cogente ra-  tione popimus , praeter Ipectabilem mundum  Mentem effe aeternam ipfius Mundi Opificem ,  infinitam, omnipotentem , pleno & fummo jure  in res a fe creatas praeditam , nihil dubitare  poffumus , hujus vi , & actione innumeros edi  poffe effectus & contra, & fupra Naturae ordi-  rem . Luce igitur meridiana clarius elucefcit  cum interna , tum externa miraculorum pofli-  bilitas . . ‘   ^ Sed ■ audiamus Rouifpjum adverfariis,  quibufeum agimus,, non furpectom certe auctoi  ctorem , 3. ^crlt. dt la Montaignt . fe.   tejl ne Deus miracula efficere ^ idefl poteft ne le-  gibus ab ipfo ftatutis derogare ? H^e qutefiio fe-  rto pertrahat» impia foret , nisi »ffet abfurda .   " M'.    COSMOLOGIA , 147   honoris, ei, qui silam negative folveret,  flagris tribueretur ‘ Jatis effiet inter infanientes  eum concludere . Re quidem vera , Ecquis unquam  inficias ivit , Deum pofjfe miracula perpatrare ?  oportebat Htebreum effe, ut qiutreretur , an Deus  pojfet in. defetSo menfam ‘parate,   118. Atqui, quam futilia fint , ridicu-   la, quae contra miraculorum poflibilitatem obji-  ciunt profani homines , operae pretium eft ex-  pendere. I. Inquiunt, nfiracula Dei op[)onuntur  irrtmutabilitati : qui enimODeus immutabilis con-  fiflerct, fi naturae ordinejn 3 fe fiatutum muta-  ret? Accedit quod majeftatis deminutio cft , &  confcffio erroris mutanda feciflTe .   II. Miraculum eft legum mathematicarum ,  divinarum , immutabilium, aeternarum violatio;  quare miraculum expreffam involvit contradi-  ctionem .   irp. Sed facilis ad haec refponfio . I. Si-  cuti Deus aeterno fuse fapientix confilio, aeterno-  que fuse voluntatis decreto natur* ordinem fan-  civitj ita eodem conftituit , pro certo futuro  tempore peculiarem jn aliqua univerf* naturas  parte ordinis mutationem* inducere . Summa equi-  dem providentia, Sc numquam fatis laudanda !  ut nimirum fopiti mortalium Animi, eventuum  infolcntia commoti/ tum eauffarum naturalium'  impotentiam animadvertentes , quae Supremum  Numen confilia panderet, venerabundi adorare mo-  neantur .‘^Hinc patet, miracula nedum nihil Di-  vinae immutabilitati Occurrere , fed infuper Di-  vinart Sapientiam, Majeftatem, ac Bonitatem ium-  inopere commendare.   K 2    II.    /   %    ,138 CO SMOL OGI A;  rumquc feriem ex 'eju(dern .unica» fubftantia» na- *  tur^ effentialiter & neccffario fluere . • V-ide  4(5. Hujufcc fcedilfimae* labis parentem 'faciunt  Xenophanem Eleaticae dcAae Principem , quam.   . ■ ■ ' ' ■ . . - . de-    ♦ Tellurem repercufsani nil*vegerantiuin,'& animantium cs-  (Jononli* pri/iare pofse : nam titermDmetrnm nonnili cji-  Imici liberi aclionem oHendere, & metiu potefl; at no-  vimus, lucem aliud omnino efse a calorico, & jalutimum  jCon*'erre vegetantium/, & animantiuni phyli , ac *liadenus  credidimus . Nolim* vero quis cx dictis inferat , me lu-  naris influxus patronuni eidmium , referatque inter • ad-  verfte immoderantioris fententix fautores . Ecquis , cui  cor ;lapit, calculo fuo probabit-,, qua: efiutire folent in- .  fani & inficeti honiines ex fingulis .Lunie quadraturis ,  terreflrium phanomenorupi vel viciflitudines , ,yel priefa-  gia fumerttes ? Quam fegd *Lunuf acteo  nihil addere heic putemus, 'ne a£lam rea»  gere videamur.' * •   .GAP. ' ^ ‘   Dff Naturali , O* Supernaturali . ..   ^.loz./^Ua^vis mutatio quae cuilibet rei  \Lr contingere ‘poteft , iT ex principio.   ' • ipfi, rei interno manat, appel-   lator ; e contrario pajfto dicitur, (i a principio  eidem externo fiat, nempe 'ex principio alteri  Enti infito ; illud vero princij^um, 'e qilo aftio  manat , ^I^?/■z'K^M nur.cUpat^r.^   103. Singula fpcfWbiHs Mundi Enjia con-  tinuas fubire mutationes, equidem cuique conftat.   Quare fimplices hujus rnundi fubfiantia:' ejufmo-  di effe debent., ut in fuis occurfibus , & iocur-  fibus pati /queant , & sgere ; *feu patiendi^ po-  tentia praidit® effe debent , & .principiej aliquo  a£livo\ fcu vi gaudere . Non moror quidquid  In contrarium* .afferunt Occafionaliftae . fecund*  hujus theorematis parti. Vide Om. i- 5 * 5 ^  feq. Certe Univerfurt? Philofophd nuHis praiju-  diciis prazoccupato in fihgulis fuis partibus per-  petua objici|t adfivitatis argumenta ; atque adeof*  dubitare nullo* pa^o fas eft,* ejus ' ftamina*vi   aai.    Digitized by Googie    1^0 COSMO LOGI A   aftiva prodita cfle .   "• 104. Principium aQivum Enti internum   cum patiendi potentia copulatum , /dicitur *ejuf-  dem ’Entis :natura. Ita ex. gr.matufa planftB eft  ‘principium ;feu' vis. a£tiva planta! intimam fuam  fubftatitiam pervadetis , qua vjget , efflorefeit ,  fru6lus* gerit' &c. , & patiendi potentia , qua  fubditur aflionl' 'extcrnaru'hi caulfarum , puta  lucis , aeris , &c.   • . . • • ^   A R T; I.   »   V * ^ •   . Natura gen&rattm , ubi quid sit naturale  edocetur . • ‘ ■    i'T\Uoniam Univerfum inftar totius  • confideratur complcftcntis omoia,   . & fingula entia : pronum eft, ex  naturis fingiriorum Entium notionem effingere  uoiverfalis cujufoiam naturae per omnia fufae', &*  'Univerfum- percientis . Haec itaque''notio ( quod  perdiligenter aniifnadvertatur velim ), nihil re.  apfe e(l- aliud, nifi generica quaedam a6Iivitatis  notjo ex a£li\itate‘fingularium* mundi entium  mentis abflractione comparata ► Tta , quam di-  cimus' plantae , animalis &c. .naturam \ neque  'eft ani^a quaedim fingutaris , & per fe con.  ftans, plancam, animal 5 cc. pervadens , & velu-  ti fufa per ifth*c entia compolitaj fed eft acti-  vjtas, qir$ conflatur ex activitatibus fe invicem  modificantibus. fingul 9 rum fimplicium fubftantia-  ^rum, quae p/antam,. animal &c; coiiftituunt .  '9 $. ■ io 5 .* jatn * Aterq qaamgluribus non fat   cau- •    ■/   Digitized by Googie,        . C O S M O L O G I A 141  (autis*^ a ^propriae imaginationis illufiohe ab*  reptis , univerfalis natur* nqrfiine non idolum ^  noQrae raentis intelligendum efle placuit , fed*  fubftantiam a fingulis mundanis rebus prorlus ■  diftinctam , per fe conftantem , intime, omnia  pervadentem , &' Univcrlum percientem , Hanc  principium Hylarcbicum, t/frcheitra .Mundi , £»*  ihelechiam y. Animam dcniqu* mundanam appel* .  laeunt . Nimirum Philofophi iiU Mundum^ ve-  luti iogens Animal habuerunt ex Anima , &  corpore conftantem ex ejus Anima fingu»  las* fieri, quas obfertramus , rerum generationes,  atque corruptiones . -Sed* in .definienda .hac . Na-  tura , feu anima mundana ipfi ejus Patroni, in  diverfas abiere lertteittias . Fuerunt qui com.- .  mentiti* anvm* genus mveiligantes ufque adeo  Hallucinati Vunt , ut eam Deum ipfum elfe de*  finierint , ut ita Deus fit Mundi MenS , & J^lun-  dus Corpus Dei. Hos ji Paotheiftis aflidere  firmes , profecto non falleris . At Cudworthqs,   [a) doctiffimus equidem Vir , univerfali namr*Sc '  ipfc favens, genitricem & fi^rit^err, hanc appel-  lavit , elque id muneris a fuo Conditore coin-  miffum ftatuit , ut materi* difpofitionem ,-tcm.  perationem , & gubernationem fataliter molia-  tur .* tum#ordine , & ratione omnia.gerere iftam  genitricem naturam pofuit, ipfam vero, confi-  lio, ratione, & intelligenfia carere. S^d nihil  folidi protuliffe vifus eft Cl, . Vir , quo hanc  ' • • . . fuam    .(a) In Dijfertatione de natura genitrice^ qua: legitur  poft cap' j* Syji. intel.   )    V    ' 141 C O S M O L O G 14.' . . '   fuam conftabiliret feiitentiam. ' Mofhe-.   inius /Vi ^otis /toc? fit, , > ' • ' . *   * IG7. Quotidiana edocemur experientia Un-  gularum rerum generationes , & corruptione?  lub (hi^rminafis quibufdam , ac' conflantibus  coqditioriibus fieri , nec non determinato quo-  dam, ac cti^flanti modo. Determinatus hicce  modus , rerum fiunt generatidnes atque cor-  ruptionesf, determinatae iftae &. conflantes ,■ qux  requiruntur , cOnditiones , id. funt, quod Ordinem  natura appellamus / ^ .cdnfequuti^nejja rerum,  juxta hunc ordinem evenidVitium , natura curjum  dicimus. ^ ’ •" *   108» Cum nulkis fit Ordo abfque ordini»   • regula ^, 0«f., proniftn 'efl intelligere , da-   ri regulas' -leu normas quafdam, jucra quas Yi*  res Entium’ hujus muntii' perpetuo .agant. Equi-  dem, fi nullae hujulnfddi flatura; ' forent norrnas  a'Supremo CoYidinore nUllus confiflere pofle.t  ordo.’, Icd Chaos perpetuum regnaret. Hz nor-  m» ,^eu ordinis r$gn'!z leyts rfatura ' a^jpellan-  tur.ninc quivi^S effectus a naturjs , leu viribus   . Cauffarum ad' hocce Univerfum lpectantiun> -,  & juxta •'praefatas leges Agentium editus, wj-/»-  r mitlam peperiffe ^miratur y ts 'qucmodo,  equa pariat y aut omnino quomodo natura par - ,  tttm animantium^ faciat , ignorat , Sed quod cre-  bro    (a) L?'^?tur De*'a ,Pira. Memoria /ulla pioggia della  Mt!7ma caduta /« Sicilia ,   yidesis Ablh Dominicum Tata. PioggiA dt pietre  mvvenuta nellji cartipagna Santst , .       r    X -    COSMOLOGIA . 145 ' (   bvo vldety non miratur , cur fiat ^ nefcit: '   quod ante non indit ^ id fi evenerit often*um ejje  cenfet. Secundum , quod ad miraculi notionem  requiro, eft infolentia/ nempe non quofvis etFe-  £tus fuperhatiiriles miracula appellare folemus,   Ced qui ob ir/olentiam , five ratione temporis ,   (ive adjunft iioim, extra omnem alias notum or-  dinem vagantur , & in admirationem rapiunt  fpeftatorem.Ex. gr.. ita nemo miraculum appella-  bit animae rationalis creationem & infulionem  in humanum corpu,'^ jam organizatum in matris  utero degens , licet omnes fateantur eflfectum  hunc fupernaturalem effc .   114; Graviflima licet folutu facillima heie  occurrit quaeftio de miraculorum po/Iibilirate ,  quampravae mentis Philofophi impio conlilio  exiufeitarunt . Hi nimirum non veritatis amo-  re , fed revelatae Religionis livqre perciti , ni-  hil- ex jecinore fuo decernere dubitant, veri no-  minis miracula impoffibilia effe; quaeque mita-  cula appellantur , phaenomena naturalia elfe cen-’  fenda , ex ignotarum caulTarum naturalium con-  curfu genita . * ' ‘   115. Longa equidem non indigemus ‘ora-  tione, quo ifthaec lalcivientia ingenia confringa- • '  mus . Sane I. Subftantiarum hujus Mundi vires  finitas efle tum intenlitate , cum extenfione, ex-  tra omnem dubitationis aleam pofitum efl . Qua,^  re infiniti Innt effectus intrinfecus poffibiles  quos naturales fubftantiarum hujus Mundi vi!  res attingere non poffunt . Porro ad hujufmod*  effectuum genus- miracula fpectant . Miraculo  ergo funt intrinfcchs poffibilia . II. ' Subfiantia- * • '   ^ ru^m   • • .   . f.-     Digilized by ‘jot-iglc    14gulas adcurate, non perfpexiffe le-  ges ; fed peculiares aliquas & ignotas leges no-  tis hactenus adverfari haud poffe , nihil dubita-  re poflfumus . Qiiz cum ita fint , concedimus  quandoque incerta futura elTe noflra de miracu.  lis judicia, adeoque cordatum Virunr haud prz-  cipitem hac de re fe gerere debere , immo ani-  mis fjepe pendere fummum effe confilium j at  alias tam clare patere miracula autumamus , 8c  in ipfps veluti oculos fponte fua incurrere, ut  excors fit oporteat , qui de iis fuum velit ju-  dicium cohibere , & irftcr ftupidps adcenfendus.  Ut ecce fi Sol hominis obtemperans voci e fuo  ciirfu defiftat, neque occumbere feftinet. Si ma.  ris aquae ex hominis imperio fcindantur, & con>  tra naturalis aquilibrii legem ftantes liberum, iter  fugienti populo per imum fundum praebeant,: fi  hominis cadaver molle 8c jam faetens in vitam  fanum & integrum revocetur abfque ullo om-  nino apparatu , l’ed fola jubentis voce ; fi mare  procellis , Sc tempeftate jactatum quiefcat illico  & indomabilem , qua furebat , iram deponens ,  ridentem adfumat tranquillitatem.* 8c innumera  hujufmodi , quibus Sacra: redundant pagin*.   I 2 I. Si quandoque in mundo miraculum  > ^^*^fi'^i'um , eflfectuumque feries, quae poft.  hac lequetur , alia erit ab ea , qux futura fuif-  fet , miraculo non patrato . Nam omnia , qu*  in mundo fiunt, contexte, connexeque fiunt, &  lingula, qu« confequuntur ex praecedentibus de-  terminantur Si itaque in hujufmodi con-  nexa rerum ferie aliquid novi ingrediatur, quod   fci.      lYo C O S M O L O G I A  fcllicct non fit ex ipfa fcrie, nova huic adce-  det" determinatio » qua equidem citra !T\iraculum  caruiffet . Subfequens ergo ferici |>ars propter  novam fufeeptam determinationem non poterit  alia non efle ab ea, quae citra' miraculum fu-  tura erat . «v   lai. Si itaque miraculo perpatrato fubfe-  quens^ rerum feries eadem, ac qua; citra mira^  culupii fuiffet , pergere debeat j nonnifi novo  miraculo reftitui poteft. Sane res, quae mira-  cuio mutatae fuerunt, alios atque alios natura fua  edid iffent effectus, alia»^ poflmodum feriern  con %quentium conflitu^imt ; haec ut deleatur ,  ^cipfque loco reffituatur Hia prior feries, nifi novo  ^llfaculo fieri“ non poteft .   ^0 Juvabit, ^uae mox diximus, ^exem-  plo ab horologia petito' , illuftrare. Sifigulae ,  qu^ in horologio fiunt mutationes’ ex mech,a-'  nica partium ftructura, & politione fiuunt^tum  connrxai funt inter fe, & continua'' ferie fiunt,  ut adeo , earum curfus hujus Mundi curfui con-  ferri merito poffit . Ponamus .minutorum' indi-  cem a fitu , quem hoc momento obtinet , ali- ■  quot minutis retorqueri : id ab ipfa mechanica  horologii ftructura* fieri quideni pugns^ , nihil  vero vCTat , ab extefna caufia fieri . Deinde re-  torto eum in modum minutorum indice , &  horarius index proportionali ter retorquebitur ,  alia^que fient interius mutationes. l*ofthac- mi-  nutorum', & horarumr fignattones pro quovis  tempore diverfae omnino confequentiK* , ac fi  nulla fact^ fuiffet in utroque incfice ^mutatio • .  Qiiod fi reftituenda fit prior otriufque indicis   poil.    Digiti^cd jy GoOgU     CqSJVtOLOGIA 151   poGtionum feries pro quovis tempore , illa Icilf-  cet eadem ,.qu* confequtura erat nulla fafta indi-  cum retorfione , iterum ab externa cauifa im-  pellendi funt indices , & ad eam politionem con-  (lituendi) quam modo fponte fua obtinuilTerit ,  fi horologio fibi rclifto', nulla unquam extrin-  fecus illata fuiflct mutatio. Ita miraculum in  mundo fieri & intrinfecus, & cxtrinfecus pofr  fibile eft IIJ* ,Sed mirapulo patrato  confequentium eventuum feries diverfa occurret  ^b ea', qiiz citra miraculum fuilfet izt.  Hzc itaque fi reftituenda fit , pariter per mira-  culum nova rebus inducenda efi mutatio, ut  eadem, & eodem ordine redeat rerum feries ,  qux per primum miraculum deleta' fuit .    Fi»!s CofmihgU»      I    ^   pAo, p-^-^ f-^-1 r^-n r^ r^ '-^ r-^   ff .W/KfiW  rit 7. & 8., nec non fenfationum phaenomena  in noftra non furtt poteftate 18. Quod ad  fecundum fpectat , fenfationes non funt im-  ■ mifliones qualitatum ex objettis externis in  ‘ animam adeuntium iz.Sc ig. , neque Mens  in fuis fenfationibus- mere paffive fe habet ^ 20.  Sed de hac re copioiius fuo loco.   \ ART.    Digitized by (ioogie.    ^ ■   PSYCHOLOGIA 13   \ %   A , R T. ir.   Qua sit [edes principii fensitiva facultate  praditi .   22. '["'Ibrarum irritatio in organis fenforiis  X excitata a quavis externa CauiTa ,  nifi ad cerebrum ufque propagetur , nullam in  Anima lenlationem gignit . Pridem do expe-  rientiam - Sane obtruncetur nervus , vel forti-  ter ligamento comprimatur • quavis producta  irritatione infra fectionem , vel ligamen , ni-  hil anima experietur^ illico tamen fenfationem  patietur , five ligamen relaxetur , five irritatio  ultra nervi fectionem inferatur . Quare prin-  cipium fentiens , feu Anima non ubivis in cor-  pore refidet, & in quolibet organo fenlorio ,  led in cerebro , cx quo fuam originem nervi  aj^fpicantur . > ' ,   23. At dua! heic occurrunt qua»ftiones 1 .  Quaenam eft illa cerebri pars hac praerogativa c£b-  teris praeftans , ut ad eam fint deferendae fin-  gulae fcnfuum irritationes , quo in Anima fen-  fationes^ant ? hanc cerebri partem , commune  ftnjorium, & Animae fedem dixerunt . II. Qut  fenfuum irritationes ex intimis corporis parti-  bus ad cerebrum , vel potius ad commune fen-  forium deducuntur ?   §. 24. Quod ad primam adtinet , nulla ce-  rebri pars pro communi Animae fenforio flatui  poffe videtur . Ut enim aliqua hujufmodi cen-  feri queat , illud prius conflare debe^ , lin-   gu-     Digitized by Goo^Ie    14 . PSYCHOLOGIA  gulos’ nervos , quot quot per fingulas cor  poris partes migrant , & lon^e lateque dif-  funduntur, ex ea primam originem ducere .-Al  nullam cerebri partem hu>ufmodi effe \ recen»  tiflime conftitit ex obfervationibus fumma fa-  gacitate ab Ab. Toffoli captis, {tom. Xlll- opu-  jcoii fcelti [ulle feien^e , e Julle »Arti . ) Olfa»  ctorii nimirum in duo priora cerebri Ventricula  pergunt. Guftatorii ad tertium . Acuftici e cor-  poribus ftriatis labuntur. Optici e corpore cal-  Jofb emergunt .   Somniavit ergo Cartefius cum Ani-  m* federa in glandula pineali locavit : quip-  pe ex pineali glandula nec unus nervus origi-  nem ducit’. 'Idem de Digby dicendum, qui ex  glandula pineali in feptum lucidum animx fe.  dem tranftulit . Neque adfentimur CJ. De la Pey-  ronie, aliifque in corpore xallojo anima* fedem  conftituentibus licet enim hinc emergant ali-  qui nervi, veluti optici, non omnes tamen.   l6. Quo fecunda! qua*ftioni facerent fatis,  Cdduxerunt Nonnulli exemplum chordarum, qux  altera fui extremitate perculf*, illico alteri, ex-  tremitati motum fuum tribuunt ; at non fatis  penficulate , Sane tremor in unam chordse ex-  tremitatem illatus , ad extremitatem alteram  illico’ propagatur , fi tenfa illa fuerit , & in  xjfcillando libera, ab omni fcilicet externo im-  pedimento expedita. At neutrum de nervis dici  potefl: , nullam tenfionem habentibus , & in lui  ductu undique irretitis . Alii vero nervos ha.  bent veluti totidem tubulos; quos purior , ac  fubtilior fanguinis p&rs , qpam Jluidum nerveum,   &    \    Digitized by Google    PS YCHOL OGI A. 15   5c fpiritus animales vocant , perpetuo implet ,  ac pervadit . In hac porro hypothefi inquiunt,  nequit nervus , nervulu/que contingi , quin ali-  quatenus prematur ; neque potejl^ ullatenus pre-  mi , quin ob dijlensionern fpiritus contentus' ur-  geatur , neque jpiritus il/e sic urgeri ^ quin pel-  lat ^ feu potius repellat vicinum inflantem , ac  pari ratione advcnientetn ex cerebro • neque ijle  porro repelli , quin tota ferie ob' repletionem ,  continuitatemque compulfa , fpiritus exi flens ad  ipfam originem nervi , nervulique in cerebrum  quasi resiliat- Verba lunt Caffendi phyf, f.  membr. 1 . 1 . 6. c. 1 . Hujus explicationis exem-  plum ex tremulis aeris undis Ionum deferenti-  bus e corpore fonoro ad aures, facile eft defu-  mere. Atqui hujulmodi fententia licet comjnuni  voto veluti caeteris verofimilior excepta Iit ,  Iblida tamen caret demonftratione . Hac inte-  rea utemur , donec melior non occurrerit (i).   GAP.    (a) Nuperus Audior Thouriy in dIfsertatione'Lugdur)enfi  Accademiie exhibita, in qua qusftionem exiendir , utrum  atmol'pha:ra eledricitas aiiquid in hunianum\ corpus in-  fluat &c. novum hac de re lyflema propofuit. Utraque,  afserit , eledricitas , pofsttva nempe & negativa ifeorfmi  in cerebro hofpitarur . Siibflantia corticalis puta pofiti-  vam continet eledricitatem, negativam vero medullaris  fubflantia. Utraque habet luos condudores, nervos 1'cili-  cet , quorum alii politiva; eleflrlcitari inferviunt , alii ve-  ro negativ* . Hi ex extremis corporis partibus eleilri-  citatem deferunt ad cerebrum ; illi vero ex cerebro ad  mufculos, & ad extreouis partes. SenfatioiTes Menris fi-  unt ex appulfu ad cerebrum eledricitatis , quam nervi  negativa eledricitati inlerxientes a corporibus in lenfus  incurrentibus rapiunt , ocleruntque ad cerebrum . \iotus   * ve-    /    9    . PS YCHOLOGI A   GAP..   De Memoria .   I   j^. 27. Uotidiana experientia edocemur ,  Mentem etiam remotis objectis ,  quibus afficitur, adhuc fibi prx-  lentem retinere poffe illorum ideam , . feu no-  tionem . Hujusmodi Mentis actus coram reti- I  nendi ideas , notionesve objectorum , etiam il»  lis remotis ac absentibus , vocabulo contempla-  tionis y^ockio duce, defignamus.   2g. Rursus experientia pat.efacir, Mentem  persaepe occafione externae cauflae , persaepe suo  veluti arbitratu , & imperio , antehabitas, con.  sepultasque ideas , notionesve revocare . Hunc  mentis actum, reminlfcientlam appellamus.   Eadem experientia novimus , Mentem  antehabituS ideas fibi recurrentes ut plurimum  recognofeere ,• scilicet animadvertere , illas ideas  notiooesque haud elTc recentes , sed jam dlim  habuiflTe . Hanc anima: conscientiam , seu ani-  m.i.ivcr;ionem, recognitionis vocabulo exprimimus.   qo. Tres modo rccenfitos Ment;s actus vul-  go Memoria nomine complectimur . Itaque Me.   mo-    vero mufculares cientur ab ele^trlcirate, quam Anima in  mufculos immittit per nervos pofitivs eleflricitati d-'di-  natos . Atqui clariffimus Au6lor in praefata difsertatione  ar^qumentum ouidem fui ingenii praebet , non vero fui fy-  fiemaris . Ipfemet videtur iftud proponere pro imagina-  tionis fpecimine ad rem perdifficilem, fi fuperis pbcfet ,  c:cp!ic aridam .*    Digitized by Googie     PSYGHOLOGIA .17  morla ell illa Anima: lacultas , qiia retinet-,  revocatque antehabitas ideas, ac recognofcit ve-  teres effe.   ^ N • - ^   A R t/. I. . ' *    De Contemplatione    •7    §. 31. *]A yCOtus ab externis objectis in no- ,  J.VX ftri^ fenfibus exciti , & ad cere-  bri fibras perducti Animam diverfimode 'modi-  ficant , live repraefeiitationem aliquam ( quam  dicimus ideam ) five affectionem ( quam notio-  nem appellamus,.) , .ingerendo .. j^Quare pronum  cft intelligerc , fibrarum cerebri commotionem  eo ufque perdurare debere , quo illa notiq , vel  reprasfentatio Animam occupat . Animaie itaque  contemplatio' ex continuatione motionum in ce-  rebri fibris efi repetenda/ atque adeo ad fentien-  di facultatem fpectat.   52. At continuatio motionum in cerebri  fibris duplici ex- cauffa fieri poteft . 'Vel enim,  fortior, & vehementior illata eft , concuflio in'  fenfuum fibras ab externis objectis, & modo ce-  rebri fibrae vehementius commotae in eadem fu-  fcepta commotione, etiam citra Animae impc-'  rium, diutius perfeverabunt . Hinc fiet , ut ea-'  dem idea vel notio Mentem five lubentem , fi-  ve invitam occupabit, & qtfidem vivide . Vel'  fibrae leniter commotae , ad quietem mox fu a'  fponte redirent , quo cafu paullatim evanefeeret ‘  idea , & notio ; & modo ut in inchoata com-^  motione, illae perdurent , Mentis quoddam velu-*   M ti '• '    Digitized by Google     ‘i8 PSYCHOLOGIA   ti conamen adhibemus : hoc conamiiw fibras in  inchoata commotione veluti foventur , con^  fervantur; atque hinc confervatur, & perdurat  idea , & notio coram Mente . ‘ ' >   33. Vis, quas in plura difcerpitur , lan-  guefcit ; at in unum colkcta potior efficitur .  Quare facile jntelligimus , eccur ad contempla*  tionem faciliorem, diuturnioremqne confequen-  > dam,Mens ne ab aliis ideis , & prasiertim fe««  iationibus perturbetur, cavere debeamus.   • r   A R T. MI. •   • , > *  f »   ^ . De Remintfcientia •   t   34* 'I 'AIfficillima occurrit de reminifcien*   ■ I V tia inquifitio- . Hanc ineptiffime  ^videntur -Metaphyfici vetcreS perlequuti fuilTe ;  quasfierunt enim.* quo abeunt^ receduntqite ideat  nothnefve , cum ab earum contem^atione Mens  feriatur ? In ^nima ne , vel in cerebro confepe-  diuntur ad sAnima imperium rediturai Ecquid funt  confepuita idea ? Hiice quasftionibus ineptas re*  fponiiones fuppeditantes, illud quah fuadere vel*  Jent, penes Animam promptuarium eife, in quo  ideae conferventur iterum educendae ex ejus impe-  rio , quoties opportunum eflfe judicat , vel ex  alia quavis caulfa . Audiant hi Ciceronem egre-  gie cos increpantem' ,*Qjiid igitur ? utrum capa-  sitatem. aliquam in xAnimo putamus ejfe, quo tan~  quam in aliquod vas^ea^ qua meminimus infun~  dantur} %Abfurditm id quidem: qui enim fundus^  aut qua talis «Animi figura intelligi poteft ? aut   ■> quae    •PSYCHOLOGIA if   quae tanta 't/fnimo capacitas? %4n imprirnt qua fi  ceram , »^nimum putamus , & memoriam ejff fi'  gnatarum rerum . in Mente vejligium ? Qua pofi  funt verborum qua^ rerum ipfarum ejfe vejligia? \  tufc. qq. /. I. c. 25.   35. Ut frbi cavcanf Tyrones ‘ab hifce abi  furdis opinionibus, fufficiat recolere, ideas , no-  tioncfve nihil effe aliud, quam Animae modifi«  catioiies ex fibrarum cerebri commotionibus ge-  nitae j ut ita ficuti fibris ad , quietem redeunti-*  bus , ftatim illae Animae modificationes definunt,  ita & ideae, notionefve omnino evanefcunt. Cum  ergo quaeritur, quo abeunt-, receduntque ideae,  cum ab earum contemplatione Mens feriatur ,  optimum refponfum erit/ evanefcunt. Ubi con-  fepeliuntur hi Anima ne , vel ip cerebro ? Nul-  libi .* nam ab Anima cui inerant , evanuere .  Ecquid funt confepultae ideae ? Nihil .   3 - •    i    Digilized by Googlc    24    ' r *   P S Y C H O L O G r A  A R T. IIL '   ^ De Recognitione .   42. '' A Memoriam proprie fpectat, quod  jt\. dicimus idearum recognitionem^ Si  enim veteres ideas .Menti recurrentes percipia-  mus , minime vero nobis confcii fimus , ilJas  veteres effe , nempe eafdem quas olim percepi-  mus , reiterata ifthaec five notio five perceptio ad  memoriam nonnifi improprie referetur.*   * Licet reminifcienti* cauffam incom-   pertam adhuc habeamus, recognitionis tamen idea-  rum facilem explicationem exhibere autumamus.  Duo funt principia* , ex quibus illam deriva,  mus. r. Interior experientia, qua a teneris un-  guiculis novimus diferimen quoddSm inter ide-  as , notionefve Menti recurrentes ex remini-  feientia, & ideas notionefve actuali fenfationc in  Animam incurrentes. Licet enim verbis non pof-  fct explicari diferimen' iftud , interiori tamen  fenfu difeimus , alior prorfus modo Mentem af-  ■fici Cx fenfatione objectorum prsfentium , ac ab  5 deis notionibufve eorumdem abfentium . Vide-  tur hoc diferimen in eo |»ofitum , quod fenfa-  tio Animam vividius, ac veluti intime afficiat*  € contrario leviter commoveant ideae, notionef-  ve objectorum ''ubfentium , & quafi a longe ei  exhibeantur . II. Lex ilia adfociatibnis idearum,  qua fit, ut una recurrente idea, vel notione, fi.  mul recurrant Menti una vel plures aliae , quo.  cunque tandem modo , priori adfociatae .   §.44.    Digitize-    PSYCHOL(^GrA 25   44. Sane recurrat Menti idea , vel notio  objecti cujufvis j five id fiat ex interiori qua-  vis cauffa , five ex externae caufTae actione. Vel  in hujus \idea: recurfu excitantur in Mente ideae  ei adfociatae ex priori fenfatione , vel non . *Si  primqtn • ejuidem objecti idea in duplici illita-  rum ferie Menti obverfabitur ; in ferie lci*icet  praefentium circumftantiarum temporis , loci ,  aliorumque objectorum^ adftantium , & fenfus  percellentium, & in ferie idearum fociarum ex  veteri fenfatione , qua; per reminifcientiam re-  fiaurantur . G,m ergo altera feries , ab altera  interiori lehfu dignofcatur prasc. n. i., facile  eft recognofcere , objectum , quod modo Menti  occurrit , alias quoque occurri Ife .   45. Si vero ex alicujus ideae recurfu  ( quacumque ex caufla hic fiat ) , nullae exci-  tantur ideas focix temporis, loci &c. , nulla fit  recognitio , vel incerta admodum , & obfcura ,  fi nimirum obfcure , & confufe fuerint excita-  tae ideae focis . Experientiam appello . Hinc efi,  quod fi hanc recognitionem claram , & difiin-  ctam reddere qusrimus , conamur veteres cir-  cumftantias loci, temporis , perfonarum &c. re-  vocare , vel ut alter commemoret , flagitamus .  Hs ides Mentem redeuntes lege adfociationis  veluti ftipantur illam, cujus recognitionem qu*.  rebamus , ficque ipfa recognitio redit . Eadem  eft explicatio recognitionis idearum reflexione  genitarum .    PS YCHOLOGIA    z6   C A P. III.   De Facultate attendendi , & reflectendi .   4^. "A ^^Entem a vividis , claHfquc five  J.VX (enfationibus , five ideis veluti  pertrahi, atque occupari; nec non iifdem liben-  ter cedere, & conquiefeere, quilibet intimo fuo  confeienti* fenfu edocetur . Atqui & interiori  experientia non minus conftat Mentem faculta-  te pollere vividis etiam , clarifqUe five fenfa-  tlonihus , five ideis obnitendi , quominus iis  afficiatur, feque' convertendi ad alias five ideas,  fjve fenfationes etiam remiffiores , & hifcc eli-  cito veluti conamine intenfius vacandi.   47. Iflud Mentis elicitum veluti conamen,  ^uo ipfa fe determinat , ac defigit in peculia,  ri aliqua five fenfatione five idea perfequenda,  attentio nuncupatur; & attendendi facultas illa-  'met Animae vis, e qua illud conamen procedit.   Attentionis vero translatio , quam feientes , &  prudentes efficimus ex uno in aliud fucceffive  objectum , vel ex una in aliam ejufdcm obje.  cti partem , reflexio dicitur . Facultas adeo re-  fleBendi illamet efl facultas quam attendendi  dicimus , quatenus, nobis animadvertentibus , ac  volentibus ^ plura fucceffive perluftrat objecta %  ex uno ad aliud rimandum pergit, reditque ad  alterum.   48. Attendendi facultas alia putanda efl a  facultate featiendi, etfi hanc perpetuo comitem   ha.    r ; ■ r : tar    ;;::zcd by Googie    )     30 PSYCHOLOGIA  tatem ad illam reflectendi revocandam eflc .   54 . ~VI. Ratiocinari dicimur, cum idearum  A puta & C convenientiam, vel repugnantiam ,  vel quamvis aliam relationem intuitive non  percipientes , iJIam deprehendere fatagimus per  ioterpofitionem medi* ideae B. Media porro haec  idea nonni/i ex reflexione', & analyfi primarum  idearum A& C Menti occurrit. Haec enim me«  dia idea , vel una efl ex limplicibus, quae in  compofifis ideis A & B continantur • vel ejulmo-  di eft , ut dum alteram -puta A tontinet, ipfa  tamen in altera B contineatur * ex quo inferi-  mus «tiam A in B contineri . Alterutro modo  res fe habeat, evidens efl, Mentem fuam ratio-  cinationem nonnili reflexione abfolvere.   5 $. VII.Facultas generalium idearum nexam,  2^ relationem clare pervidendi , Ratio commu-  niter appellatur. Hoc fane fenfu Tullius de ofF.  1. i. hoc vocabulum ulurpavit. Homo enim^ quod  rationis eji particeps , per quam confequentia ctr-  nrt , caujfas rerum videt , earum progrefjus , &  quafi antecejjiones non ignorat, Jimilitudines compa^  rat , rebujque pr' Huc’ IpeAant ' Ciceronis verba /. 2. di divinat .  Sanguinem piutffe ’ [enatui renunciatum eji clatratum  fitniiufn fluxi^^e /anguine : deorum fudaffe fimulacra .   . . . atque h(ec ;« lallo plura , ^ majora videntur ti^  mer^il^us ' eadem non tam animadvertuntur tn pace .    Digitized by Google    s    . PSY,€'HO LOGIA 37'   byterum qutmdam Rejiltutum nomine lauJat 'n  fuo tempore, viventem , qui , & fponte fua , &  aly amicis rogatus adeo fe e fenfibus evocabat ,   •Ut non folum coram loquentes non audiret ,  led neque punctiones , neque inuftiones fuo cor*  pori illatas lentiret , nifi cum ab alienatione  Mentis ad fe iterum redib?kt . ^ ^   §. 67 . Tandem cum imaginatio ex facili ^  cerebri irritabilitate dependeat , .confequitur ,  illam ex mutato corporis , & cerebri ftatu ob-  tundi polle, nec non obtufam revivifeere . Id  cum ex pluribus fieri queat cauffis, tum pras,  cipue ex state , cibo , potuque plurimum pen-  det. At haud prstereufidum eft , morbofa ali-  qua cauffa fieri quandoque, ut imaginatio, &  memoria alias obtufa , & difficilis', vivida fiat,  ac facilis ex inducta' in cerebri fibris fenfibili-  tate, feu irritabilitate' majori . Nempe , , quas  cerebri fibrs’ olim agitats propter craffiorem;   conftitutionem , parvam aut nullam mobilita-   tem fulcipientes , minus apt* erant quominus  veterem commotionem renovarent^ modo mo-  biliores , fenfibilioresque effects, illam diftin-^  cte queunt renovare ; adeoque , qus olim ob-  tufa difficilis, vel nulla fubjbat Menti imagi- ,  natio, & memoria, clara fiet, facilis, & prom-  ota . Hinc ftupendi prorfus phsnomeni ratio-  nem' depromere facile poffumus , eccur nempe  Rudes, & illiterati homines febri & delirio cor-  repti plura quandoque loquantur erudite , &  irllomate antehac iplis prorfus iirtomperto; tum  hsc iterum ignorant, fi   > N 3 • > ^    /    I    Digitized by Googie    38 PSYCHOLOGIA *  rio reliquuntur. (a) »   6S. Ad vim imaginationis Mpjierum prae-  gnantium referunt Nonnulli monflruofos & in-  formes , quos illae edunt quandoque partus ,  tum partuum infolentes macufas . Sed nolim ^  ego quidquam de hac re decernere.    CAP.   e   I — i ^ ■■ I I. ■   ‘ (a) Adolefcens quem Prarceptor ;nihil untjuam edo-  cere poruir , quique nec callebat , ut vulgo dicitur , ad-  jungere adieAivum fubjedlivo , pofl aliquot dies febris  jnalignx, latine loquebatur, nil hsfitans; dodrinas an-  tehac fibi ignotas recitabant , ideafque quibus eatenus  caruerat, egregie edilarebaf. Medici», fepten. r. i. p«  88. Huart ( !■*.«»»« «fcj’£/pr/>j)Ruflicum memorat bar-  dum, qui ^lirio correptus, eloquenrlflimus evaflt: nec  non quemdam famplum , qui craflillima: licet minervz ,  & ideis vacuus, morbo tamen laborans, cordatioris po-  liticas eruditus apparuit . Erafmus italum cognovit , qut  in morbi acce^onibus germanicum idioma , quod nun-  quam didicerat, loquebatur. Ac. . Hzc phaenomena, &  alia huiufmodi quamplura imperite , A olcitanter inter  miracula, rejicerentur, vel magicos efferus . Sola fibra-  rum cerebri difpofitio vi mOrbi mutata hos omnes pro-  ducit effedus. Nempe imprefliones olim habitie, at de-  biles, quominus fentibilem gignerent efi^tiun in cerebri  fibris pamm mobilibus , novam majoremque vim nanci-  fcuntur fibra irritabiliori, ac mobiliori per morbum efledfaj  iienti pondus^quod machins rubiginofs adplicitum nullam  in ea motum ciet, extenmlo tamen eamdem in morum  agit , f! rubigitie TOlita fuerit, ejufque axes ex inunco  #!fO mobiliores emciaotur.    Digitized by Googie    PS VCHOLOGIA  C A P. V.    $9    , *■   De Facultate appetendi , ejufque ' obje^o  ' . ubi de dffedibus fummatim .   A R t r.   De Facultate appetendi j ejufque ob/eSle .    6 p. ^^Uique ad intimum fuas confcicntiae  fenfum attendenti fequentia li-  quent. I. Animus ex quavis Tibi objecta boni,  malivi fpecie agitatur * neinpb erga objectum  quod bonum cenlet incJinationem nilum vei ^  invitus experitur/ 'e contrario , declinationem  a malo, & veluti renifum quemdam ad ei ob«  fidendum. Illa Animi inclinatio,'& veluti nifus  ad bonum ", appetitionis nomine defignatur /  Sc contra averfatio dicitur Animi declinatio, ae  renifu^ a malo ^   II. Quo majus Menti objicitur bonum , ma-   lumve, eo vividior eft appetitio vel averfatio/ &  contra , ut ita fint appetitiones & averfationes  in directa ratione bonorum , ' malorum ve Menti  repraefentatorum . , •   III. Appetitiones , & averfationes non fiint  in noflra potedate , nili quatenus Mentem ab  objecta boni, maiive fpecie avertet^ polii m us .  Cxterum licetd bonum minime profequamur ,  malumve fugiamus , intrinfecus tamen  »•  quali polient ratione, qua rerum naturam , re- .  lationesque complectentes-, illarum .bonitatem"'  malitiamve affequantur . Proinde: in perfpicqo  «ft*, cctur tantum fit ijiter homines ' appetitio-   ' num    Digitized - , Googli     >sVcHOlo6iA 4 T   nnim , atque, averfationum difcrimen.Sanc quod  uni bonum apparet, alteri malum videtur, &  ^ Contra .'Quod uni voluptatem conciliat , alte-  ri dolorem , taediumque ingenerat' 'Ipfi nos  fententiam de bonitate & itoalitia cjusdetn ob-  jecti pluries in hora , •& quafi momento tenii  poris pronunciamus, & mox delemus. QuJ in  "tanta affectionum, idcarurti ', & calculi difcre-  ‘pantia ftare poffet appetitionum, averfationum-  que identitas? ^   74- Quae appetitiones & averfationes  Anima excitantur ex confufa bonorum, malorum- ’  ve repra?fentatione ope fenfuurn & imaginatio-  'nis facta , appetitiones carw/j/ex, feu animales "^di-  QUtitMT .Rationales e contrario appellantur 'iJlaSjj'  quas Mens concipit ex clara, & diftincta bo-,  noruni , malorumve fpecie ipfi exhibita 'a ra-  tione. Porro p^faepe fit, ut‘qus veluti bo-T  na vel mala Menti reprefentantur ’ fcnfuum  & imaginationis- ope, ea itidem' bona vel mala  ex ratione dijudicemus . Hinc 'duplex iq Ani-‘  mo excitabitur appetitio vel avcrlatio , carna-  lis feu animalis altera, altera ' rationalis j  modo amba; ,hae convenient . Alias contra fit ,  ut qua: tamquam bona* Vel mala" Menti fiffun-  tur fenfibus & imaginatione , tamquam ma-  la vel bona ratio, decernat . Quare appetitio  carnalis gum aVerfatione rationali pugnabit ,   & viciffim ^‘adeoque Mens in diverfa, &.con- ,  traria dillrahi experietur ,■ & internum, lucta-  men , conflictumque patietur . Huc fpectant  illi^. ApoftoU verba : Sentio aliam , legem ^ in ■  memltris jneif , repugnantem legi Mentis   Nem.      4^ PSYCHO LOGIA  Nempe in Apoftoli Anima ex fenfuum illece-  bris appetitiones excitabantur, erga objecta",  quae ipfc Apoftolus averfabatur ut mala ex  monitu rationis.   75. Hanc pugnam ut explicarent vetcreg  Philolophi duplicem diffinxerunt appetitum ,  animalem & rationalem : tum non uni eidem-  que fubjecto utrumque tribuerunt , fed diver-  fis . Opinabantur nimirum , duplici parte Ani-  mam conftare , wtelie£liva , leu Juperiori , cui  appetitum tribuerunt rationalem , & fenjitiva  altera , quam inferiorem dicebant , in qua ani-  malem appetitum pofuerunt . Has Animi par-  tes & revera diftinctas efle , & fecum ipfas  pugnare , veluti Equus cum Equite fyquae lo-  cutio Platoni in primis familiaris eft j , /au-  tumabant . Atqui- doctrina ifthaec fenfui inti-  mo , quo eum conflictumMn, uno eodemque  individuo fubjecto ineffe experimur , repugnat.  Accedit quod cum ^ Anima fit incorporea &  fimplex lubftantia ( ut fuo loco evincemus ),  vocabula partium inferioris & fuperioris , vo-  cabula funt nihili.   ^ ’ A R ,T. IL , -   De Jiffefiibut • . ' *   4* 7^» ' A‘ Ppetitio , vel aversatio vehemen-  jCX tior , 8c cum infolenti naturae  humanat commotione fociata ,' affectus appella-  tur . Equidem quaevis boni, vel mali reprp-  featatio appetitionem , vel averfacionem ciet':      Digilized by Googie    r ’ :   *   PSYCHOLOGIA ^ 45   at aon qu*vis appetitio , & avcrfatio affec-  tus nuncupatur / quae incitatior eft , & in-  tenfior hoc nomine denotatur. Affectus itaque  nonnifi ex rcpraefentatione boni vel mali , quod  gravioris momenti putamus , pendet , 70«   77. Inlolens humanse natur* commotio, qua  affectum comitatur, ex actione Anima affectu  percita in commune fenforium leu cerebrum gi-  gnitur. Ex intimo enim vinculo, quo Anima, 5 c  corpus conibeiantur , quoad homo vivit, fit, ut  ficuti fingula corporis commotiones nervorum  ope ad cerebrum traducta Animam afficiant ,  ita reciproce Anima commotiones ex reprefen-  tatione bonorum, malorumve genita nequeunt in  cerebrum non derivare , ipfumque determinato,  quodam modo agitare . Cum porro e cerebro  originem ducant quotquot per corpus dilabun-  tur nervi ; hinc intelligitur cccur ex Animi  vehementiori appetitu vel averfatione, concita-  to cerebro, & nervis , 'infolentes natura huma-  na commotiones oriantur (a) . Ita ex terrore  pereuHus Animus faciei pallorem, cordis pal- ,  pitationem , artuumque tremorem comites ha-  bet . Ex ira inflammatur Vultus, linguli ten-  ' duntur , atque convelluntur nervi . Ex amor*   per.    (i) Non quavis Anima commotiones io fm^Ias ce-  rebri partes derivant , neque eodem modo : fed fingula  certas , ac .determinatas partes ceijelHi afficiunt , tk de*-  terminato .modo . Hinc unguli Anima affe^us determi-  natos cient in corpore motus, qui quandoque funt diverfi,  quandoque prorfus oppofiti ^ Juxta affe^uum naturam ».  & intenfitatem . ' ^ L ( .    I    44 . .PS YCHOLOGI A   percurrit mollis flamma medullas Scc. Hinc in nu-  mera phy fica mala, qux fapientes Medici norunt  ' 78. Cum natura fua Mens in bonum te-   ratur , malumque refugiat , liquido conflat ,  aflectus humanam naturam , qualis modo efl ,  necefsario confeqai . Quid ergo fibi volebant  Stoici , cum affectus , Animi morbos appd-.  tlantes, in Virum Tapientem minime cader^ per-  tinaciter autumabant ? Num ne fapientia eo,  pertingere potdt , ut hominem fua expoliet na-  tura , 8 c alia prorfus commentitia induat ? At  nemo unus ex Stoicorum familia ad hunc fa-.  pientiae apicem deveni( . Equidem qui in hu-  mana natura deleri affectus optaret, ille & vim  qua Mens bonum naturaliter appetit , refu^it-  '' ' qqe malum , radicitus ab ipfa Mente avmlfam  vellet »,Hoc femel conceffo , non video, quid,  homo a crudo diflaret latere .* nempe hiccine  erit Stoicorum Sapiens ?   ^•7p. Atqui human.'> natura, Sc ut fit,& bene  fityfibi non fufficit • bona proinde quibus caret ,   ^ profequitur oportet , declinetque ^ impenden-  tibus malis . Bona vero profequi non potefl ,  Jiifl ipforum bonorum appetitu incitata j neque  mala refugere , & propulfare , nifi odio per-  cita erga mala , quae funt inimica felicitati .  Sunt itaque affectus nedum neceflaria humanae  naturae -confectaria 70. , fed ipfi 8 c ut fit,  & bene fit omnino neceffarii_ clatere? .   ^ 80. Sunt praeterea affectus inftar vectium   „ quorumdam , quibus mirifica in homine ex-  „ .citatur , aliturque magnarum rerum effectrix  „ vis , nec fine magnis affectibus quidquam f-   gre-    Digjtized [‘v/ Googft’    . PS YCHOLbGf A • 45 ‘   « g**cgjutn > & prsBcIarum unquam ab homini-  „ bus factum i R^tio in nobis recta , nullo im«  j, petuofiori affectu concitante , conftantius ope-  „ ratur, & xquabilius,l'ed eximium qmdqbam, >   „ & diftinctum ipfa per fc-fola efficiet niin’-  „ .quarn . Eadem , ubi natura vehementiffime  „ affecta eft / velut erigitur j ac , licet paullo'  turbnlehrius efficit tamen quje mira viderf  „ poffcnt’ nafurs humanae vires omnes ignoran>  tibus . Itaque Plato faepe fcribit magnorum  vircrufn fuifle neminem fine enthusiasmo  ^ quodam^ ideft vehementio riaffectu; xAnt. Gtnu- ^ T  enfis Metbaph. part. tertia , Scbol. prop. 4 ^*   81, Boni,malive repraslentationes in Men-  te factae five fenfuum renunciationibus, five ra-  tionis adminiculo non femper funt ‘ex aequo'  conformes realibus concretifque objectis , qui- "  bus ilias referimus . Quare neque. , affectus ex .  hujusmodi repraefentationibus 'r geniti fempet*  proportione refpondebunt bonis , malifque rea-  libus . Hinc duplex affectuum partitio ex eo-  rum relatione» ad objecta Alii nimirum "funt  veri, alii vero /«/>/. Veri dicuntur, qui obje-  cta realia' refpiciunt , & ipfis realibus objectis  proportione refpondent. F7  damus , quafi nihil ^dhuc ab aliis traditura ‘   . '   i §. 87. Mentem .humanam infita vi , & na-  tura fujc neccffrtate bonum appetere , & aver.j ' '  fari malum, fuperius 70..,exporuimus ^ Mp»»  nemur hinc , nos ita natura comparatos , >.ai;  ad bonum in genere , feu ad beatitatem necef;   ■ fario , & indeclinabili pondere feramur *,v &  miferiam' relugiamus , quin valeamus vel-, „mi-  nirfium obfiftere. Perfpecte prpfecto. Divus Au»,  guRinus inquiebat : Beati effe •^olumui , & nti-  ' feri effe non fotum nolumus fed nec velle -pofo  /limus. At quid 'Anima contingat, quum ali-  qua boni j malive fpecie afficitur , operae prae-  tmm eR ex intimo 'conicientiae fenfu perdili- ^  genter edtfcere : ipfo enim Magiftro in devia  certe haud abibimus ..   r. rntimus confeientiae fenfus uberrime  edocet, quod ficuti ex oblata boni , malive fpe»  cie mox tu Auimo cietur appetitus, vel aver- *   fatio    Digitized by Googlt.    4    PS Y(*:H0L0GI A J ^49  fatto in* ratione ipfius boni, vel mali reprae-  Tentati , ita hoii rapitur ab illa fpecie Animus,  fed allicitur, vel t*dio afficitur . Non rapi ex  eo I* intelligit , quod cuique appetitui',  averfationi , quoufque durat , efficaciter obfide-  re* poffe , tum premjre , & infrenare, eviden-  tiffime animadvertit : %. quod Ipfe fe ad bo-  'num perfequendum ciet , fi quidfem perfequa-  fUr , vcl ad malum fugiendum . Sentit Sini-  mur praeclare Tuilius mare fuo tuf. qq. 1. i.   Cw 23. ‘Je moveri , idque dum fentit , illud  una fentit , Je vi fua i non aliena moveri .   II. Animus ex oblata boni fpecie alle£las , '   crampentem mox inclinationem quandoque ex-  templo fequitur j alias vero immoratur, &' ap-  petitum cohibet , ut rationis conHlio adhibito  ejC{>fendat, num 'bonum ei exhibitum revera bo-»  /lum fit , atque amplexandum , afl %ero malum  fub fpccie boni , adeoque refpuendum . Inito  tandem confilio , & de bp^itate, vel malitia ob-  jecti monitus , fe ad illud perfequendum , vel  avertendum ciet: animadvertit vero i. ipfum fe  ciere, hon rapi/ z, etiam 'poflquam perfequi rapit,  facultatem integram defillcndi penes fe, retinere,  licet revera non dcfiftat; hanc ut experiatur,  fufeeptam determinationem ex ^rte , vel ex in-  tegro quandoque remittit- , vcl, aliam omnino'  diverfam , contrariamve elicit . ,   III. Cum plura Menti exhibentur bona, quo-  rum uno tantum potiri liceat, vel plura me-  dia ad idem* adfequendum bonum, rationis ad-'  hibernus confilium • fingula undequaque expen-  dimus, & quidem quo efficere pofTumus accu-    ' PSYCHOLOGIA  ratius . & acutius / media propoGta irfter h ,   & cum fine comparamus , ut. qu? Gnt aptioia   perdilcamus . Hoc demum inftituto examine  Td id quod melius videtur, fe inclinare, feu al-  lici Animus perfentit; at inclinari, inquam, non  'i nam i. inclinatio illa m attum non  Jodit, nifi ipfe Animus fc cieat, detcrminet-  aue ad'id,quod melius vilum^ cft amplexandum;  1 quia quovis' pbfito rationis confilio , Mens  ‘oildvertit . le facultatem  minus bonum fe determinandi ; .de hac fa-  cultate experimentum capere potett , quoties li-  bet , ut fui' juris eife plene perdifcat . _   V 80. Ex diais fequentia quam evidentiffi-  me natent. I. Inefle Menti aaivara facultatem,  qua ipfa fe cieat, moveatque ad bonumx pecu-  ?hre perfequendum , ipfa fe avertat. a peculiari  malo Hanc aftivam Anim* faculutem t^ohn^  " IMbulo dkliguamus. II. Aa.vam  fa.-ultatem , nempe Voluntatem ratioms confilio  equidem regi, at ei non lubeffe; rationem Ic-  «ui ducem & comitem , ipfam vero etfe fui  Lminam, ipfam, f.bi Di-   vus Bernardus, de grat.   ratio data voluntati , ut tnfttuat tlUm , non up  ^cflruai ' deUraeret auten /7 nece(fttatem ulla»  i^roonere^. UI- Voluntatem , ^   tionis confilio , deu incitamento , fuam deter   minationem fufpendere polTc ,s’immo aliam po-  minationem mcitamen-   nere omnino contrariam ei , q  * V. - ritionifque confilium fuadent.   LilLt/r momine .intelligimus eam  aaiv/poteht.a, indolem-. .90,: nMlU natur* fo*   ( -♦    ' Digilized by Gov - ^    V    PSYtHOLOGIAV  n^ceflState , nec ulla \extcrna coa6lione invin-  cibiliter determinatur, ad a£liorverq.; redjipfaj fe  determinat, 'ut ita, politis oninibus ^djiagpji^urn.  requifitis , queat non agere , vel ,aliud;5^qU9dvi^ .  a politis requilitis alienum. Qfiandoq^ IJbertatU  nomine ipla a£Hva facultas, praefatx -indolis , &  natur» intclligitur,.. • ^ ^ f - 4   ' pt. Duplex adeo Libectas., diftingui folet  juxta duplicem neceUttatem ; cui activa poten?  tia fuhjacere poteft. Alia dicitur likfftfl  cejfitaie y qu» confidit in immimitate. a quavis  naturali, & interiori vi rapiente» & determi^  nante ad datam a£tiodem . Altera vero dicitur  iibirtas a , & hase ia. immunitate a   ■  aliquo motivo nihil unquam vult , nihil adve-  fatur . Sicuti ergo lanx ob impolita pondera  inclinans nihil in fe inclinando libera eft , ita  nequi' humana Voluntas, quas a motivis perpe-  tuo determinatur .   At duo praecipue heic reprehendenda  occurrunt I. Mentem a motivis determinari .   ' ir-    Digitized by GoOglL*    /PS YCHOLO Gr A' 55  II. Lancis exemplum - Quod ad primum f|sew  ctat , fedulo haec duo' toto caelo' cliverla fecernenda  funt : Mentem a .mdtivis determinari; Mentem  feipfam ex calculo mottvonm determinare.Primurd'  fi verum foret , actum eflfet de humana liber-  tate . Atqui’ illud 'ita evideq^ter f.iffum' eft, quam  evidens Animum lentire fe vi fua, non aliena  moveri j fe. a' n?oti vis allici . quidem> 1’ed non  rapi ; fc facultatem integram habere cuilibet ap-  petitui efficaciter obljftendi/ ;fuiqtie juris per-  petuo efle. Alterum vero utique At  fjtram quadrare . Sane Lanx nulla aftiva vi eft£x. gr. Qui  tonos a nervo redditos in. ejus tremoribus con-  fiituit , nequit ‘multiplicium, ac diffimilium to-  no*     Digitized by Google    iS «PSYCHOLOGLA  norum rationem aliter expedire , nifi per toti*  dem diverlos, ac diflimiles ejufdemque nervi tre-  mores . -Si ab uno eodemque tremore plures^ac  diflimiles tonos effici contenderet , infeite pro-  fecto fe gereret, nec» feipfum intelligeret; quip-  pe in illa hypothefi necelfe eff^URum eumdem-  que tremorem unum eumdemque tonum perpe-  tuo reddere. Ita profefto in hypothefi, qua Mens  humana pro materialis fubflantiae temperatione ffa-^  tuitur: cum ideae Sc notiones aliud nequeant eiffe  nifi moriones , tot diflin£tas puitiones, atque di-  verfas fubflantia cogitans fulcipii>t necefle eft  quot diyerfiis, ac multiplices h:vbet ideas , notio-  nefque. . >   103. Neqpie juvat' reponere', Mentem ideam   B ,   ■ t.    Digitized by Google    PS Y.CHOLOGlAf: .   B , 'qui coram adRat , poflc cum; idea A,cu->  jus remimfcentiam , habet , conferre . Quid enim  cft^iRuci ideae alicujus reminifeentiam habere,,  nifi illam ideam habere praefentem ? Habebit  igitur Mens bmul praetentes ambas ideas A dc  B . Datur ergo quod a nobis pofitum eR .   • ’ A R T. IL , ,   Humanat» Mentem haud effe temperatienem btu>  mani corporis , ac pracipue cerebri^ inviBe y  demonfiratur •   104. I. externa Objecta noRri cor?*   poris fenfus percellunt , '6brar*  rumque irritationes ad* cerebrum ufque deducun»'  tur , mox Anima (enCationes fufcipit . Sed h» .  fenfationes phasnomena funt,^ quas tnihibeommu-  ne habent cum fibrarum cerebri , St fenfuum*  commotionibus , a -quibus toto c^l» differunt;  ^^.iz.ij.Nequeunt ergo efTe ipfae commotione^:  atque^adeb nec Subjectum cogitationum eR ce-  rebrum , nec Principium cogitans feu Mens eft.  cerebri, humanique corporis temperatio...   §.*' 105.' II.’ Ex intimo confeientiae. fenfute.vi-  dentiflime docemur, Subje6Ium fenrattoaura, quas  five* per unum idemque organon , five per fe invicem modificantibus ,   5c collidentibus compofitam exprimi poteft , II.  Indicatio horarum eft indici prorfus' extranea : '  Nobis- comparantibus indicis pofitionem ad va- ,   ria    Digilized by Google     quolibet no-  ftrum , haud foret unus & fimplex , fed adeo  multiplex , quot funt illae partes A , B, C. '  IIL Tertia tandem 'hypothefis evertit & ju-  dicii naturam ( num. I. ) , & iotinram fenAita  ( n. II. ) nec non fimplicitatem , & ilidivifi-  •bilitatem perceptionum (» iia, ) .   1 14. Regeri haud potefl , quo farta teffa  fiat prior hypotKefis , illas partes A, B, C cpm-  mifeeri , vel in unam coire, -atque hinc judi-  cium emergere . Non enim , nifi fumnrKa' ofei-  tantia , "effutiri ifta queunt . Quid fane iftud cft  commifeeri ? profecto particularum fitus , pofitio-  oes , & tactus ad invicem immutari , & pei^  turbari. At non video, qu? hinc fiat idearum  particulis illis feorfim infitarum collatio, & com.  plexa omnium perceptio • adhuc enim funt illae  particulae totidem diflincta fubjecta , & feorfim  'cxifientia . Illud vero akerum in unum coire  pugnat cum naturali partium impenetrabil itate.   11 5. Neque quidquam valet, quod incogi-  tanter alii reponunt , cogitationem non parti-  bus corporea? fubftantiae convenire , fed toti fub*  fiantiae : non humani cerebri pattibus , fed ce*  rebro ,’ quod veluti unum totum confiderandmfi  venit . Revera , quod totius nomine’ defignatur  non eft aliud, nifi Mentis noftrae conceptus, plu*  ra fimul fub communi aliquo figno, & notio-  ne , complectentis : atque adeo , quod dicitur   'P-2 *. • ' unum    o ^8 psychologia'   unum totum eft quid tantum ideale , non reale.  Quod reapfe notioni totius refpondet , eft col-  lectio plurium, qux propriam fingula , & ie-  paratam habent exiflentiam , quzque - proinde  aeque fe habent , five colIe£live , live feorfini  cxillant . Ita' ex. gr. cum inquam , totus exer-  citus , totus populus &c. , reapfe hifce . no-  tionibus plurium , & diflinflorum fub;e6Iorum  collectio refpondet, quat^, licet collecta,, adeo  funt didi neta inter fe , ac fi forent fejuncta .  Si propterea fubjectum cogitationis eft fubftan-  tia corporea , plurium nempe realium fubjecto-  rum collectio , jure , meritoque inferenda ve-  niunt abfurda f^ierius notata .   ^.“>115. III. Quaevis materialis fubftantia na-  turar fua eft iners,* modus autem agendi & co-  gitandi, qui humanae Menfis eft proprius-, iner-  ti* omnino pugnat . I. Nonne Mens vi fua, &  fua libera fponte innumeros ii\ corpore gignit  tn9tus , aliofque a caufta externa ipfi corpori  imprelTos, vel ex mechanifmo pendentes cohi-  bet , ac deftruit ? Atqui quid efl hoc , quod oblu-  Batur corpori^ fi ni hU fumus prater corpus? cum  fluvius decurrit in hanc partem , non potefi fua  V» aquas fifterey aut retro flevere in contrariam  partem . Materia nulla agit in je ipfam • nulla  machina efl fuorum motuum, confei a ^ ex illa  confeientia fuorum errorum torreBrix , & refor*  matrix. Si errat, nefeia' pergit ^errare , donec ad‘  mota manu %Artificis , aut Domini in flatum re-  Bum ordinatur f & reflituitur . Thora. Burnet (a).   II.    (a) De stat, mort, O* refarr, c. J.    PSYCHOLOOrA 69 ^   II, Nonne %Animus fenth fe moveri , iJ-  que dum fentit , illud & una fenth , fe vi fua  non aliena moveri} Vividus'hic confcientiae fen-  fus , cui contradicere nemo , nifi efFrxnati Pyr-  ronii poffunt, Juculentiflime oftendit , humanam  Mentem haud elfe poffe e genere fubftantiaruni  materialium . Ipfe RoHflojus eo fenfu monitus ,  hanc veritatem fateri , coa6lus eft. Natura cui-  que animali imperat , & Brutum obtemperat .  Homo eamdem Jentit imprefftonem ,* at vero ft  liberum agnofcit ad affentiendum ^ aut contra ob-  nitendum ; & in intimo fenju bujufce libertatis   ^nimtr fpiritualitas prafertim elucefcit   In facultate volendi , vel potius eligendi , & in  bujus facultatis fenfu nibil eji , quod explicari  queat mechanicarum legum ope (a) .   §.117. Lockius, etfi non e grege Materiali-  ,ftarum, fententiam tamen coluit, qua non im-  merito vifus eft pluribus, Materialiftarum cauf-  fam indire6^e egiffe.'Haud nempe conftare pro-  nunciavit , num Deus vi cogitandi materiam  ( subftantiam ex mente iua extenfam , multi-  plicem , inertem ) inftruere poffit, ficuti vi ve-  getandi ornaffe in comperto eft . Certe id opi-  nans , aliquid humani paflus eft, nec fibi com-  par extitit : animadvertere enim facile potuiflet,  Animx humanae immaterialitatem ( fimplicita-  tcm ) fimili argumento conftabiJiri , quo ipfe ,  ,Dei naturam immaterialem evicit (b) .   , u8. Porro Lotkianae fententiae falfitas ex   P 3 ha- •    * l , / J 'V* * /• V » ' ». •   (a) Dircours sur l^inegalitedes iamiptefJ,part,p,'iQ^   (b) SJfai pbllof, cone. i'*nttiid, 'hum, l. 4.    70 ;PSYCHOLO®IA  liancnus dl£)is luculentiffime patet . Rtvera » >  cui no^ conflat •, Deum non pqHe', qux fa«C  intrinfecus iinpoffibilia efficere ? on$» ^8. 39.  Jam vero cagitandi^ 8 c agendi modus^, qui hu«  manx Mentis eil proprius , nequit ulio pa£h>  ConfiHere cum extenfione * foliditate , & drati ' diametros , elTe inaequales , contra vero  ^ aequales diametros circuli . Ita in re noftra, fuf-  '‘ikit agnoviffe , cogitationem, fimplicitatem iqi '■  Ente cogitante, requirere* e contrario extenfiQ* ♦  nem, e pluribus coagmentationem : agendi facul- ^  tatem fua fponte , lua propria eIe6lione, & qui-  dem libera ( qu* humanae Mentis eft propria )   *   122- f^X iis, quae haftenus profequuti fu*   ■ ^ mus, difficile non eft. Mentis hu« '  manae naturam & genus definire. Cum enim co-  gitationes , ac volitiones Hominis nequeant ef-  -fc e temperatione ODrporis ( art„ 2. ) : Rurfus>  cum neque cogitandi, ac libere agendi vis , quae  hominis e ff propria , fubftantiae extcnfae , multi-  ' plici, inerti ,cojufmodi lunt quot quot ad ftnfibi-  lem Mundum (peffant, cohvenire poffit ( art. 3. ):  Agnofcere hinc cogimur fubje£fum noftratum  cogitationum , & volitionum effe debere vere ,  &■ phyficc fimplex , ac alius prorfus generis ,  quani lunt 'Entia quaevis fenfibilia .   §123. Neque fuipicari 'pofTumus , humanarum  cogitationum , ac volitionum *fubje£lum e gene-  re cfie elementorum corporflm., quae ex noffra  fentertia ( Materiali ftis tamen ncn accepta ) ,  funt'& ipfa phyficc fimplicia,co/.   Nam I. corporum elementa fola gaudere vi mo-  trice ftatuimus, quemadmodum fingula phaenomena  edoctnt: cogitandi autem vis omnino alia eff a  vi motrice , neque ut ejus 'temperatio quaevis  interpretari poteft . II. Corporum elementa funt  natura lua inertia : inertiae autem . pugnat illa  cogitandi,* & libere agendi iacultss, qua fua natu«     psy:hologia ‘   ra Mens humana juadet : id qiKxl ewncit quo-  I que, neque ex div na virtute corporum elemeB-'*  lis Subjlantia nuncipari .   125. Opponunt Epicurei : I. Anima in '  corpus agit , & viciflim corpus in Animam .  Similis ergo eft utriufque fubftantiae natura: qut  enim fubftantia extenfa in fimplicem , & vicif-  lim , agere poflet ? II. Animi ftatus determina-  tur a ftatu corporis : aegra quippe eft Mens ,  triftis , lata, delira &c. juxta diverfos corporis  ftatus • & e contrario, pluries corporis ftatus ex  Animi ideis & modificationibus pendet.   12 ( 5 . Refpondemus ; I. fubflantia ex-  tenja in Jimplicem agit ? (tf) Norunt’ ne melius   Ad-    I nui ■ ' ■ Ii— . II l 1 i ■ a K V   {a) Juxta opinionem quam in onrdiogia §. fequut^ ,  fiimus, qu 2 v is fubftantia natura fua .fimplex eft , ipfa ,  corporum elementa vere fimplicia funt §.i6wC^/'  stantiam ( fcilicet "Mentem ) agunt? In nostra ergo da* >  fimplkitate elementorum tenrenria" evanefcftt omoino iHa'  apparens contradidio, quae primo occurrit, cum invicem^ ■■  conferuntur extenfio, qua; corporis est proprietas (( nem-^  pe_ phamomenun pendens ex plurium C0mristenria)^&fim-  pUeius; qu£ est Mentis . . \   .1 ’ ' • . ■ ■    1 Digitized by Google    74 PSYCHOLOGTA   Adverfarii, quf corpora invicon inter fe aganf,  pufa, qu? magnes trahat ferrim ? Corpus equi-  dem in corpus agit , neque ttmen de hoc phae-  nomeno adeo fenfibus obvio , tot tantifque ex-  perimentis, & oblervationibu} undique expenib,  probabilem , imrao verofimiicm explicationem  protulere . Quid ergo mirum , fi aeque ignora-  re nos fatemur, quomodo Mens ( fubftantia^fira-  plex ) in corpus , & corpus viciffim in 'Meji-  tem agat ? Itaque infeite nimis Epicurei ex hac  «oftra ignorantia contendunt , unam, eamdemque  naturam utrique fubftantiae tribuendam. Simpli-  citas certe humanae Mentis apodiftice cft dc-  nionftrata . Evidentibus ne demonftrationibus vai  ledicemus, & in innumeras nos conjiciemus con-  tradi6iiones , quia phaenomenon , cui explicando  pares non lumus , occurrit , aftio fcilicet Men-  tis in corpus, & corporis in Mentem ?( I -I ' ■   * id) Mons fenfuuih confnetndir» abrepta nihil follicita  4St rationem, investigate reciproca; corporum inter fk  aiflionis^ feque intelligere putat, quod profoiAo non inf  teJiipit"*» Deinde reciprocae aftionis notio, quam fenfuum  ministerio nobis' comparavimus ,* perpetuo stipata occur-  rit cum' idea fimilitudinis -naturse, Teu generis Entium in-  ter /e a,{enrium . -ista idearum . adfociarione illuhs , tecl-  {HTOca Entium diverii generis inter fe a^io extra com-  munes ideas vagari videtur ; atqui noonifi fumina infeitia,  Si. temeritate inter impolIiblU» rejkl potest *    V    PSYCHOLOGIA 7 $. *   invenire (a) ? Sed d 6 hac re uberius infra €•  differam .   II. Harmonia , quam inter Animi , corporif-  que determinationes, & ftatus perpetuo experi-  mur, non ex natur* fimilitudine , fed ex qua*  dam reciproca utriufque fubffantix communica-  tione pendet. Sane cum Homo fit Ens mixtum ,  feu individuum ex Mente & corpbre conflans, ejus  Au^or Deus utriufque fubflanti* naturas cudit,  ac temperavit ejufmodi , ut mutuum inter eas  intercederet commercium , alias biceps monftrum  effeciffet. Commercium i(lud,feu mutua iftaec ani- .  mae , corporisque Temperatio in eo confiflit, ut nc- •  queat Mens, quoufque in corpore degit , inlitarum  fibi facultatum a 6 liones edere, nifi concomitanti-  bus. quibufdam fibrarum cerebri motionibus.; &  c- converfo , nihil queat in corpore ^effici , nifi  affines in Anima refpondeant affectiones . Hinp  fit , ut Anima flatura affumat corporis flatui  affinem ; & e converfo , corporis flatus ab illo  lyientis modificetur . Quo Adverfariorum oppo-  fjtionibus aliqua poffer vis conGflerc , oftehdcn*.  dum ipfis foret, impoffibile effe , fubflantias di-  verfi generis , & natur* in fe invicem agere ,   8c quidem evidentibus rationibus, non infulfa ,   8c ridicula captione : id haud concipi poteff ,  ergo eft impoffibile .    r    - ' ’ ' .    'Vi ‘V,    ■ V. •.        • r    % •   >*    •   - .%}    f • ' •    Digitized by Googlc    PSYCHOLOGIA    . ^6   G AP. Viil.   ^ . / » • • t ^   De Commereto Animam inter Cf, Corpus   attentionem ad ea , qusc 'in nobis  ij perpetuo geruntur convertamus ,  deprehendemus I. Quoties renfuum organa rite  funt -confHtuta , & actione 'externorom objecto-  rum pultantur , toties Menti etiam n» appellatur. Praeter hxc tria ^  nullum aliud lyftma nec eife, nec concipi pof-  fe y videtur . . ...   4. 131* Tria Jsc fyljcmata copcinna >fimili-  tudine , e-x duobii horologiis conlonantibus pe-  tita, illuftrari pount. Triplici equidem ratione  fieri poteft, ut do horologia lint inter fe con.  lonantia: i. per ifLuxum ^ fi nempe fecerimus,  ut alterum in alrum 'agat ; alterum alterius  motiones excitet ac determinet. %. Si quadam  praeordinafione it fapienter eas machinas perfe-  cerimus , ut lingip luas exa£le legei fequentes,  & quin in fe invjem agant, barmoriite fihi per-  petuo refpondeani 3. Si opificem operi cwnitcm  vigilem, ac perriuum 'adjiciamus, qiri fiugulis  momentis alterii motum unius motui» attem-  peret , 3 c alterurex altero dirigat Erit mo-  do opifex harrniae inter utrumque horolo-  gium intercede s efficiens CaulTa , ipfa Vero  horologia cauffauafionales .   • e . ' . • * •*"♦ • • t ■    ART.    ff    >      * .    «    i •    /   V'' i    ^ Digitized by Googk       8o PSYGHOLOGrA   * “A R ' T. II.   ' sAdfi flentia SyfleMa .expendhu* f' ac' refutatHr .   ' §• *33* O Yftema adfiftw*ntk _^Malebranchium  ‘ primum habet Aiflorem . Nc»   torporm ( ita ille )non poffunt vera Cauffa ul-  ' ' lius rei , Mentes etiam[ uciiiflima i» eadem  ' verfantur impotentia . Nihil loffunt cogttofcere ,  nifi' Deus illas > illuminet . Nhil poffunt feriti-  're i nifi Deus- illas modijeet . Nihil pof-  ' JuMt velle'' ^ nifi Deus ipfas verjus Je moveat,  l' ‘ . . . . Cauffa naturales nor. funt vera eaufl  ' t f a . Nihil funt \ quryn. Catffa oceafionales ,  qua non agunt , nifi vi , C? efficacia volunta-  divina . . Hinc igitur concludendum efl ,   ' ■ homines quidem.velle (movere trachium , fed Deum  > Joium poffe , O" noffe illud nOvere . (a)   r ^ 1^4. Alii moderatius opinantes lolam vim  fentiendi corporis modificationes Animae dene*   . gant y & vira corporis motricem . Deus ; in*  ', 'quittht , fenfationes Animat ingenerat ex occa-  . ” ^iione motionum corporis, nec non. motiones in  corpore ex occafione volitionum , & affeflionum   ■ • Animae , idque.conformiter legibus a .fe fiatutis:  ^ Caeteras vero ideas ex (enfuu!n motidnibus mi-  inae- pendentes ipfa' libi Mens cudit meditatio-   ne, abfiaa^ione , ratiocinio ''&c. ex antehabiris  tdeis a Deo imprciTis occafione motionum cor*   ’ - ” . po.   ■ ** i ' t-i r   (a) Hecher. de' la ■veriti lib. fiuiem, chap, traif.  /econd,>part.     PS YCH OLbG rfoph»nti vacuum,   ac prorfuS ebramentititim videri" iftud OceaGo-  nalidarum fyfteln^i’hihil dubito. Equidem , ut  merito inquit Tullius , magna flultitia efi earum-  terum- Deos facere effe£hores\ 'Cauffas 'rerum nort  quterere - quidquid enim' oritur , ' quaUcunque ilm  tud sJt , cauffam 'hSbeat a ' natura^ neceffe eji.  Sane Philolbphf V^ferum naturaliurii’' -cauffas ia«  quirentes, haud Gbi proponunt primam', & uni«  verfalem Cauifam determinare ( ecquis ignorat)  rerum omnium Caudam primam , & univerfa-  lem Deum eflel ), fed aliam pratter Deum quae»  runt , quae Geuti a ‘Deo ipfo exidenttem lufce*  pit, ita & ageriiii" facultate’ ab-e^em> prajdjta i  propria, & i m mediata -phyGca actione effectum  producat . ‘Porro in 'syflbmate-* adGftehtiae" omnis  bujurmodi caufla fubmovetur, Deus in raa*  chinam advocatur . Vacuum^ proiade eft. hujuf-  jmodi (ydfema’^, &“ philofopho indignum Nonno  deridiculus eflet^^qui interroganti eccur Magnes  trahit ferrum* eoalr" Maris aquas pene lenis  quibufque horis '-intumefcaht , tu*!!! alternatim,  ^tumclcant , gravittr refponderet , id ex ea   ‘ Q.'' ' •'* ' '    .(a) ■ iti i, Dt' divinat.^ Si    ■ .     PSYCHOLOGIA  fieri, quod Deus, juxta ftatut.m fibi ipfi legem ,  ad magnetis praelcntiam, ferrum ad magnetem  ipfum propellat, aqu s vero maris alternis vi-  cibus elevet, ac deprimat ex occafione deter-  minati aipe^us Lurae ? Ecquid philolophia ifl-  Eaee muliercularum infciiia, omnia ad immedia«  tam Dei virtutem referentium, piaeflaret?   1^6 Atqui, inquiunt , iniolubilis . alias  eft nodus commercium Animam inter^ & cor-  pus . QuaG nempe in adnilentiae fyftemate per-  difficilis hic nodus folvatur , non amputetur  potius . Jam vero, quod Animae , & corporis  commercium fit , phaenomenon inexplicabile , id  trguit quidem ,noftram ignorantiam , non , vero  naturalis caiiOae- deft£lum . Confer ont. 129.  ' 137- Deinde fi corpori.^ motiones nihil   omnino conferunt ad diverias , Animi perceptio-  nes , cui ufui dicemus fabricata fenluum orga-  na ? Nempe,! inquiunt , iunt fenfuum organa eo  refpe£fu, neceffana , ut ex. horum mutationibus,  tanquam occsdk)nibus,.Deus juxta generales a ie  fancitas leges determinetur ad Animaro diverfi-  fnode modificandam:. Sed iUi^d yelim edoceant  Occafionalilts ,. mptationes, quas fenfuum orga-  na fubitura Junt fiupt ne asione circumflan-  tium, ac prementium corporum , tel immediate  a Deo cx eorum occafione ? Si primum afTe>  runt , jam cau^m produnt : . tribuentes enim  corporibus a£f ivam- vim , qua inter fc agere  queant, nuUo jure feofihus , deqegare pofTunt acti-  vam vim , qua in Animam agant . Alterum vero  fi- fateantur. ( ut fciiicct ipfi jGbj fint confentanei ),  inutilia efficiunt fenfuum, organa * quippe ex   oe-    Digitized by Googie     PSYCHOLOGIA Sg  occafione circumflantium corporum ■'poteft Deus  illico fenfationes in Animam immittere , quin   fenfuum motiones, ab iplb Deo>excitiaDdat inter-  cedant. Nimirum in adverlariorum fyftemate  circumdantia corpora lunt occafiones, Deo , ut  motiones in fenfuum organis excitet ; deinde  ha: motiones funt rurlus occafiones Deo , cur  fenfationes in Animam immittat. Non ne bre-  viori via, &' fapientiori confilio faftum. effet ,  fi 'leniationes immediate circumdantium corpo-  ' rum occafionem fequerentur ex ipfius Dei aftio-  ne , quin fenfuUm. motiones intercederent ? Sane  non funt multiplicanda, entia fine necelTitate ,  & fi^uftra fit per plura , quod fieri poteft per  pauciora. Vel ergo. Deus inconfulto egit homi-  nem fenfibus ornanda, vel noftrorum fenfuum ,  totiufque corporis exiftentia ludrica rescft. Con^  fer quae diximus in nota iTq. ont. .   > ; 1 I , . ^ '   ' A R T.. iir..   • *' i ' '■   Harmonia praflabilita fyflema a Lelkniti»,   . propqfitum’ exponitur y atque rejicitur..   i tV.' 1 i ; ' ' ' r i » i '   138. T Eibnrtius, Vir & acumine, & fub^  ri*'-'!- limitare ingenii . nulli certe fe^   cUhdus, quo mirabilem Mentis , & corporis hatH  moniam expediret , ita philofophatus eft . t  Et r. quod ad Animas. fpe£lat, pofuit,i. Homi-  num Mentes vi fibi repraefentandi Univcrfum  praediras efre,& quafi mappam cofmographicam.  interius geftare ; Nempe efle in continuata ferie  cogitationum , & appetitionum ie ita excipiens   Q, 2 tiura.    Digilized by Googie     ^4 PSYCHOLOGIA   tium , ut quaevis cogitatio contineat fufficfen-  tem rationem fubfequentis : & quivis Animje  flatus antecedens gravidus fit pofterioris. 2 . Quam-  libet Animam cx fua effentia , ac natura pro-  priam habere cogitationum , & appetitionum ,  leriem , & cur potius talem , quam alteram .•  Hinc Mentem automaton fpirituale dixit Leib;  nitius .   , II. Quod vero humana corpora, refpicit , cen- ■  fuit, I. quod vis corpus automaton effe vi, fibi.  propria, & fua natura fingulas. fubiens motio-,  nes etiam in continuata ferie , ut adeo quzvis:  antecedens motio lufficientem habeat -rationem  fabCequcntis : 2 . nec noq ex fua natura habere,  ut talem potius , quam aliam feriem motionum  ceperit , profequatur , modificcfque juxta varias  circumflantium corporum actiones , & cpnve-r  njenter legibus mechanicis .   III. Hilce pofitis principiis ita profequutus  eft . Deus infinitas numero Merttes, & corpora  fibi quam diftinftilfime repr*fentans , prxordi-  navit , eas': Mentes V caque Corpora confociai^ ,  .quorum feries. operationum ac .flatuum perpe-  tuo harmonicae elfent, & apprime confentientes ,  Ex hat perfeftj operationupi utriufquf autotna^  ton harmonia fieri cenfiiit , ut videatur Anima  in cqrpos-agerC, & vicilfim. At vero nihil in-  ter fe mutuo agunt ; utrumque quam cepit ex  lua natura operationum feriera , camdem vi fua  perfequitur, & independenter a vi, & operationum  Icrie alterius, quin nimirum, alterum in alterum  agat: & ita, quidem , ut ufraque fubflantia . feu  Autpmatop4^ Mcns fciJicct.^ corpus, eamdetn;    Digitized by Google       PSYCHOLOGIA 85  operationum feriem cepiflTet , ac deinde perfe-  queretur , etiam Ci fejun£lim' altera ab altera  exifteret , vel nonnifi alterutra tantum condita  fuiflet . - " ■   139. Ingeniofum equidem inventum , at  extra communes ideas ; & quod nulli fuperex»  fru£lum rationi , mere eft hypotheticum : Id  quod & ipfe ejus Au£Ior, & acerrimi propu-  gnatores WoJphius , & Bilfingerus ingenue funt  falli. Sed expendamus utrum hominis realis na-  turae , & phaenomenis conveniat .   140. Principio ponitur in hoc fyftemate  Mentem in continua verfari cogitationum feriO,  quarum quaelibet rationem fufficientem fubfe-  quentis contineat / id porro eft , quod hominis  realis phaenomenis pugnare , & fine fufficienti  ratione pronunciatum efle , perpetua experimen-  ta quemlibet uberrime edocent . Adpofite Qe*.  nuenlis ; fumat quis i» manus Itxkum aliquod  lingua alicujus , catalogum plantarum \ animan*  tium , aut aliarum rerum , di£iionaria artium ,  fcientiarum , bifloriarum j intra- horam percurre»  re poteji duo millia verborum idearum inter fs  nullo modo connexarum , plantatum dljffimilium.  animantium y artium , faStorum, hominum illtiflri*  um . Quis ia omnibus his dixerit rationem pojte*  rioris idea aut pereeptionis contineri in anteric»  re y & non potius in imprejfionihus in fenfibus \  aut cerebro faflls ? Ex. gr. lego hac verba y '%/fa»  ron, ,Ari/lides y ^ri/lippusy * 4 verrobs y Buflris y  Bucephalus , Binckerfoek , Bilfingerus y Cedrus -  Cafar y -Cefenates.^ Centaurus^ .David y Delphus;  Dido , Dantes , totidem,\obverfantur menti   Q.‘i    DIgitized by Googie     ■ o    7^* PSYCHOLOGIA  ' C A P. viii.   De Commento Animam inter &. Corpus -   attentionem ad ea , qua; "in nokis  iJ perpetuo geruntur convertamus ,  deprehendemus I. Quoties fenfuum organa rite  funt -confHtuta, & actione 'externorum objedto»  rum pullantur , toties Menti etiam nolenti-* pras»  fto occurrunt eorumdem notiones , & quidem >  vivldai, vel confufae in ratione irritationum in  ipfis fenfuum, organis factarum , & ad cercbratn  ufque productarum' II. Etiam Corporis .affe»  ctiones in Animam redundare videntur ,-_Mens  nempe (latum adfumit corporis (latui afHnem 4  ita ex. 'gr.' 'laeta eft , & viribus erecta-, (i cor-  poris temperatio vegetior (it , & valeat • tridis  e contrario , 5c veluti dejecta^^ corporis tempe-  ratione 'ientcfcente , torpentrbufque viribus; ha.  bilis expedita in fuis obeundis operationibus,  vel e contrario tarda , ac incerta,' juxta aequili-  bratam', Vel turbatam fui corporis conflitutioncm.   ' III. VicifBm . Ex Mentis arbitrio extemplo’  torporis membra' motiones lubeunt , quae nie-'^  ^anicJt- eorum (Iructutae fuiit conformes, & io  his r.|nvdiu durant , quatmdiu 'Menti libuerit . •  ly. Nec' non Anjmj jdta:,& affectiones plu-  Timum modificant corpus', ut adeo in corpus  ipfum manare videantur . Sic animo ira conci-  tato rubent oculi , faciei & totius- corporis niu,  fculi^tcpJunrur . Invidus alterius macrefcit rc-  kus opirarn: &t. .'-■r , - . * -   i»8.    Pigilized 5y ^od^le    J    PSnrCHOLOGIA    77    •§- 128. Hzc phainomena ne dum miram in-  tercedere harmoniam oftcndunt Animam inter  & corpus; fed & mutuam dependentiam ftatue-  re videntur , nec non arctiliimum vinculum ,  quo invicem inter fe con(ociantur . Equidem  vinculum iftud, quodcumque tandem fit, ficuti  praeter noftri arbitrium feniel conftitutum cft: ,  ita prjeter noftri imperium , qupad vivimus ,  pergit, ac tandem diflblvitur . Ffthaec liartnonia,  qua Animi affectiones , notionelque'* apprime  rdpondent temperationi , ac motionibus cor-  poris ab externa cauffa illatis ,* & qua vicif-  iim corporis motiones atque ftatus , ideas, af-  fectionefque Animi , feqUuntur , commercii no-  mine venit . ^ - ‘      I2p. Perdifficilis heic occurrit inquifitio;  qui Commercium iftud Mentis &' corporis ab-  lolvitur? Difficultas maxima in eo primum con*  fiftcre videtur, quod Mens & corpus fint. naturae  toto caelo diverfae ; deinde , quae funt corporis ,  & fibrarum cerebri motiones, excitant in Ani-  ma perceptiones , notionesque ^ & viciffim, quas  funt Animi ideae, & volitiones , in corporis fi-  bras, & membra , motum cient,. '     Digilized by Googit     • I   ^ 7» ..PS YCHOLOG^A *   * ^ A R T. r. ^ ■   '* ■ V   Definiuntur hypotbefes , ^ua hlfce fuperjirui  pojfunt Metapb/fieorum fyfiemdta ad  exptieandum Mentis humana > &   ■ Corporis commercium .   y* mirabilem harmoniam Mentem   humanam inter 8c corpus expen^  » . dens, ejus rationes inquirere fa-   i * tagit , protinus agnofcit jnonnifi alteram dua*   . • rum fequentium 'hypothefiura pbfle affumi . I!   , Vel nempe realem quamdam , & reciprocam in«  ter utram que Tubllantiam actionem intercedere •   ^ ut adeo Anima fua propria actione corpus mo»  dificet, ac moveat: Sc viciflim corpus in Ani-  ®i^m agens illam di verfimode aihciat , variafque  excitet ideas : Vel II, nullum intereffe reale  commercium • Animam inter & corpus , sed  1 tantum apparens • ut ita nulla fit Animai in  , corpus a^io, & vicilSm corporis in Animam,  Jicet^ ftabilem in utriufque fubftantiae ftatu har-  v^moniam confiftere deprehendamus •'* , '   ^ Syftemata,qux priori hypothefi inae-  dificantur ve/ pbyfici influxus de-   nominari merito poffunt , Altera vero hypothefis  ad duo diverfi genens fyftemata abire cogit. V^l  enim deveniendum eft ad quamdam prseordjn^-  tioncni a fupremo rerum omnium Opifice faflaip,  qua dua! fubftantije , Anfma & Corpus, propri'i  quidem vi , at fcorfim , quin altera ab altera  ullo pa£lp pendeat , Tuarum aftionum fimilem   - .A .    « • *   Digitizeoby     8c confonjtn lenem perhcientes ,     • •   invicem lint    confociatae .* & lyftema iftud harmoma ^rajlab‘f  litte nomine defjgfcatur .* Vel ftatuendum cft ,  Animae, & Cor|^ri perpetuo adefle . vigilem &  fatis potentem Cauffam , quse juxta corporis fla-  tum', fingulafque fenluum determinationes, Ani- -  mam fimiliter afficiat, & conlonas iii, ea gigrtaf ‘  notionesj ac vicifim , juxta diverfum ' Anirr.as  ftatum , ejufque dverlas determinationes limili-  tcr modificet corjbus , & varios in eo motus  cieat' & hoc syft ma adfiftentite , vel- caUffa»  rum occafionalium appellatur. Praeter haec triai,.»  nullum aliud lyftema nec effe, nec concipi pof-  Ic y videtur . . , t . >   4. 131. Tria h*c fyljcmata concinna \fimili- t  tudine , ex duobus horologiis conlonantibus pe-  tita, illuftrari poffunt. Triplici equidem ratione  fieri potefl, ut duo horologia fint inter fe coa»  lonantia: i. per influxum^ fi nempe fecerimus,  ut alterum in alterum 'agat ; alterum alterius  motiones exciret, ac determinet, a. Si quadam  praeordinafione ita lapienter eas machinas perfe-  cerimus , ut lingulaz luas cxa 6 le leges fequentes;  & quin in fc invicem agant, barmoniee fihi per-  petuo refpondeantj Si opificem operi comitem '  vigilem, ac perpetuum 'adjiciamus, qui lingulis  momentis alterius motum unius mgtuir^ -attem-  peret , & alterum ex altero dirigat ‘. Erit mo-  do opifex harmoniae inter utrumque horolo- .  gium intercedentis efficiens Cauffa , ipfa Vero  horologia cauffa accafionaUs .    • ♦    n mod»  ' corftrx ( ita ille )noa poffunt 'effe verg Cauffa ul-  lius rei , Mentes etiam' uobHijfima in eadem  ’ wrfantaf' impotentia . Nibil poffunt cognofcere ^  nifi Deus itlas^ illuminet . Nibil poffunt 'fenti-  re / nifi Deus- illas modificet , Nihil pof-  junt velle'- ^ nifi Deus ipfas verjus Je moveat.   . Cauffa naturales non funt vhra eauf-  'V fie Nibil funt \ qutyn. Cauffa occafionaies ,   * qua non agunt , nifi vi , & efficacia volunii'  divina . . . Hinc igitur concludendum efi ,  ‘' homines quidem. velle  ^fio ne motionum corporis, nec non. motiones in  corpoM ex occafione volitionum , 8? affeflionum  ' • ^Animae , idque^conformiter legibus a /e (latutis:  ^ CaiTtras vero ideas ex ienfuum motidnibus mi-  ^ ^1» ime- pendentes ipfa fibi^Mans cudit meditatio-  ne , abflEaSro&e , ratiocinio &c. ex antehabitis  tfdeic a Deo impre,flis occafione motionum cor-   po-    {d) Recber'. de la ■ veriti lib. fiteiem. chap, treif.  fecotui.-Part,   t    b,’.C *i’'oglc    I    PS YCH OLbGI A‘i 8^  pdris Atqui Alii lyftemati caulTaruni occafio»  nalium tenacius ‘adhaerentes , has ipfas ideas a  Deo 'infundi perhibent oc  inodi lyftfema ; & philofopho indignum .'' Nonno  deridiculus effet'''qui interroganti eccur -Magnes  trahit ferrumi' eocilr” Maris aquas pene lenis  quibufque horis '-'intumefeant , tum alternarim  ^tunfielcant , graviter refpohdcret , id ex ea   ' ' Q ' - ■ " ' • -fie-      .(a) '• JL' i. De divinat.^     8 ^ PSYCHOIiOGIA  fieri , quod Deus, juxta ftatut,m fibi ipfi legem"'*,  ad magnetis praelcmiam ferrum ad magnetem  ipfum propellat , aqu s vero maris alternis vj-  cibus elevet, ac deprimat ex occafione deter«  minati aipecfus Lunse ? Ecquid philolophia i Il-  lise {nuliercularum infciiia, omnia ad iromedia^  tam Dei virtutem referentium, pt*Haret?   i^S Atqui, ir^uiunt , infolubilis . alm  eft nodus commercium Animam inter^ 8 c cor-  pus . QuaG nem,pe in adfiftentis^fyftetnate per-  difficilis hic nodus Iblvatur , non amputetur  potius . Jam vero, quod Anim* , & corporis  commercium fit ,ph*nomenon , inexplicabile , id  trguit quidem vjnoftram ignorantiam, non ,vero  naturalis catUiae defe£lum . Confer ont. jzp.  - J37. Deinde fi corpo^i$ motiones nihi^   omnino conferunt ad diverfas , Animi perceptio-  nes , cui ufuj dicem.us fabricata fenfuum orga-  na ? Nem{%,: inquiunt , iunt fenfuum organa eo  refpe£lu. nccefTari», ut ex. horum mutationibus,  tanquam occafiunibus, Deus juxta generales a fe  fancitas leges }i MenS;fcili.cet & corpus, eamdem.:   ' ope-'.    Digitized by Google    \   PSYCHOLOGIA 85  operationum feriem cepiflct , ac deinde perfe*  queretur , etiam fi fcjun£lim' altera ab altera  exifteret , vel nonnifi alterutra tantum condita  fuiflet . "   1^9. Ingeniofum equidem inventum , at  extra communes ideas ‘ 8c quod nulli luperex»  fruftum rationi , mere eft hypotheticum : Id  quod & ipfe ejus Auftor, & acerrimi propu-  gnatores Wolphius , & Bilfingerus ingenue funt  fafU.Sed expendamus utrum hominis realis na-  turae , & phaenomenis conveniat .   §. 140. Principio ponitur in hoc fyftemate  Mentem in continua verfari cogitationum fcric',  quarum quaelibet rationem fufficientem fubfe-  quentis contineat ,* id porro eft , quod hominis  realis phaenomenis pugnare , & fine fuffirienti  ratione pronunciatum efle , perpetua experimen-  ta quemlibet uberrime edocent . Adpofite Qe*  ruenfis : fumat quii in manus lexicum aliquod  lingua aticujus , catalogum plantarum , animan*  tium , aut aliarum rerum , di^ionaria artium ,  fcientiarum , bifloriarum j intra- horam percurre»  re pote/i duo millia verborum idearum inter fe  nullo modo connexarum , plantarum dlffimiliuni.  animantium y artium y fa Siorum y hominum illujlrt^  um . Quis in amnibus his dixerit rationem pofie»  rioris idea aut pereeptionii contineri in anteric»  rcy & non potius in imprejfionibus in fenfibus i  aut cerebro faSlls ? Ex. gr. lego hac verba , “i^a*  tony tAri/lides , tAriftippuSy *AverroSsy Bufiris ,  Bucephalus , Binckerfoek , Bilfingerus y Cedrus -  Cafar y Cefenates..y Centaurus^ Davidy Delphus,  Dido , Dantes , totidem.\obverfantur menti   0.5    Digilized by Google     9S PSYCHOLOGTA   perceptiones y efl autem quis Adeo ineptus qui di»  cat y rationem Jufficientem notionis ^ 4 rijlidis efft  in perceptione fuwmi Sacerdotis » 4 ,ironis , */Tri-  flippi notionis in i^rifiidey -^-verrois in x^ri/lip^  po &c, . ... niji hac componant Leibnitiani y  fciant y neminem effe adeo incogitantem , qui hac  Jibi velit perfuadere . Sunt, inquiunt, rationes ^ uf^  fidentes , quas non pervidemus ,* fci licet ita lu»  dere cum pueris potuit renatus Pythagoras , ut  jis una e(fet^.rat'Oy ipfe dtxit e at philofophis ut  nova doSlrlna perfuadeatur , rationes faltem pro*  habiles reddenda junt rhefim rcfta in iciealifmum, tum & egoifi  mum ducere. In animum quis ponat luum ,  Mentem automatoA elfe ejulmodi , ut vi & na.  tura fua independebter a quavis extrinfeca cauf-  fa in fua verfetur perceptionum fcrie, undcnam  refcire poterit , fpe£labilem Mundum , ipfum*  que fuum corpus exiftere ? Perceptionum feries,  utpote ex Animi natura manans, eadem evolve-  retur etiam fa£la hypothefi , qua nullus exifle*  ret Mundus, nullum ^corpus , nulla alia Mens.  Equidem Animi ideae realem libi vindicant exi-  ftp^tiam , funt quippe iplius Animi modifica-  tiones , quas interiori fenfu perfentifcimus * at-  que adeo de ideali Mundi exifientia certi effi-  cimur . Sed cum hae ideae nullatenus ab ex-  trinfeco pendeant , nullatenus conftarc poterit ,  extra ipfam Mentem cogitantem aliquid reale  exifiere.    f ■   ' 0,4 ART.     Digitized by Googlf     I    /P S YC«QLQQI.A  A R T. IV.   Caujfalitatis jyfiema Peripateticum exponitur^ &  exfufflatur . , .   143.,^^ AufTalltatis , feu phyfici influxu»  V y iyflema a .Peripatericis peflime «  Sc portentole expofitura i. duplicem Animas tri-  buit intelle6Ium , agentem unum , patientem al-  terum ; i. duplicem pojnit idearum , feu fpecie-  rum naturam , quas imprejjfas dicunt , & expref-  fas . Hifce pofitis principiis , ita rem expediri  putant •   144. Externa objecta ftatim ac in corpo-  ris organa fenforia agunt , commotionem in fi-  bris excitant, quz ad* cerebrum illico perduci-  tur . Hanc fibrarum cerebri commotionem ide-  am materialem, & fpeciem imprejfam dicunt. Im-  prefla ifth*Ec fpecies ab agente intelleHu arripi-  tur , & fpiritualiratur , feu in ideam vere ta-  lem , & perceptibilem convertitur , & in inteU  ie$lu patiente exprimitur , a quo propterea per-  cipitur • & hasc vpcatur idea exprtffa • Simili  modo ungulas corporis affe£liones Animz com-  municantur . Quod vero fpe£lat corporis mo-  tiones ex Animi imperio derivantes, inquiunt,  vim quamdam ‘ex Anima in corpus manare, &  eorporatig^ari , ejufque membra agere juxta de-  terminationem ab Anima acceptam .   145. Portentofam opinionem expofuifle ,  confutafie eft : neque enim operas pretium cft  in ea diutius immorari. Alias ergo concipien-  dum cft caulTalitatis fyftema.   ; - ' ART.    Digitiz^ by Googlc--'     PSYGHOLaGIA   A R T* V*   .1 ,(■   Cauffalltatts fyjlema novo conamine expomtut ,  quidque tandem fentiendum fit de *^nima ,   Cr corporis commercio edocetur ,   146. T Ictt cAuflaiitatIs fyftema feffime Gj  i A a Peripateticis expofitum , Gaud  tamen ab eo recedendum videtur j fed potius  novo conamine, fi Superis placet purgatiori  philofophia duce adriiti debemus. in eo, ador-  nando. Sane cujufque phaenomeni-'fua. fufficiens  ratio effe debet. Cum ergo ratio fufficiens har*  moniae Animam inter-& corpus nequeat aliunde  derivari, quam ex altero trium fyftemafum ,-   feft cum coV . ^ " S   cum ad hominem conftituendum natura fua fi   deftinata . ;a . ; /«mnrU in   ir. Quod vero fpectat "   Animam , quid pugnat aflerere, A”'™" '   effe natur*, ut affici queat actione & tempe   ratione corporis, ejulque y.m   terminari ad vi T l^cu-   c)us natura fluentes a modificat, vl , & F^cu^   liari actione   um ? (a) Nempe vis , qua fubftantia mate  in alteram ejufdem natur*, agens ;   receffum ( fcilicet motum ) gignit, m ulKra   fubftantiam diverf* natur* , An virium , e qui-  “   if - ■ ■ 1 r ■ I I X.. ■ ,^i ,   ' (a) Nolim calumniam quis milii inferat ex hoc ex>-  •mplo . Quorfum exempla fpe^ent , norunt quotquot  equo judicant )ove , quod femelmonuifle fufticiat . Quod  ad prafens adtinet , aperte dico , vim plantjc vegetari*  vam ex fumma virium omniurti fimplicium fubstantia*  rum , ftu elementorum , quibus planta coalefcit ) confla*  ri i atque adeo yel diflblutis- planta; elementis , vel extra  Ordinem pofitis , violenter aftis , diflbeiatis &c. v \s ve-  getariva deperit . Contra fe res habet de Anima , qiiat  cum fimplex fit fubstantia j & una , viia^liva cogitan-  di expoliari non potest ; ad fummum in agendo obtundi  poterit , neuriquam extingui j . fubstantiarum quippe na-  tur* mutuis inter fe aflionibus modificari" quidem' poC-  ftfht*J‘at deteri lifequeunt * i •    Digitized by Googlc     PSYCHOLOGTA $>3   bus actiones fluunt fubflantiarum , quibua  vires, ipfa infunt, mutuaeque excipiuntur actiones.  At virium quarumvis incomperta nobis cft in-  terior natura , & realis effentia , non fecus ac  fubflantiarum , quibus illae inlunt . Et quod  ad praefens adtinet., fufflciat animadvertere, i,,  fubflantiarum materialium nos 1 nihil aliud fci- ■  pe , nifi quod invicem in:> fe ij^^pt , & in feni'  fus noftros y atque hinc varia^ Meati percipien».  ti phaenomena occurrere.^ 2. fimilit^ Jiumanae  Meritis nihil aliud no« fcire , nifi qnod.firnf*  plex fit fubftantia , fentiens , attentjcns , fibi  confeia &c. Cum igitur intimam realem effen-  tiam ignoremus utriufijue generis fttbiftaqtiariHmyi.  nec , non realem *:naturam virium ;iis ipfitprwinlU*''  hint profecto fierlt neqyit *, quia inexj^caubilCf  fjt phaenomenon commdrcium Animam inter  & corpus , ejufque plendi foli^tio etttra hutnai  nas ideas vagetur , ' ' *   -(§^/^151, C^uo cpgo , inquies, philofophorun\  fpectant theoriae , & fyftemata ? Nempe huma-.*  nae cognitiones jeapfe circa phaenomena verfan-'  tur , non circa phaeriomenorum caufiTas . Cum*  enim phaenomena vel quamdam inter ie habeant  analogiam, vel qiKemdara nexum, tum alia fint  aliorum modificatioaes* ; in eo totius- philofoi  pbiae fumma verfatur , ut phaenomena peculia».  rifl;.per pauca* quaedam generalia, $c lingulis nota,'  ex-po.oaraus , vel per eis fimilia , quae, magi^  patent . Analyfis ,ope Philofophi ex peculipri^  bus phacnomeYiis generalia* ,: quorum illa lunt,  niodificationes ;; colligunt : tum inverfa metho»i  do , quam fynthefim appellant , h?ec genepalifj    94 PSYCHOLOGIA   phjEnomena pro principiis ponunt , 8 c in com.  binationes, quas fubire pofTunt, inquirunt • at-  que hac methodo ratjonem adfignant peculiari-  um quorumvis phasnomenprum , qua; per illas  combinationes poflibilia funt . Theoriae itaque ,  fyftcniata , explicationes philofophorum &c. pe-  culiaria refpiciunt phaenomena ad certam claf-  fem fpeflantia , quatenus ex primitivis, & ge-  neralibus phxnomenis derivari poffunt.   151. Jam vero cuna quaeritur , quomodo  Anima in corpus, & viciffim corpus in Ani-  naam agit, patet, primitivi & generalis phaeno-  meni rationem quaeri , (icuti in phyficis fi quae-  rerem, quomodo Planetae in Solem , & Sol vi-  ciflim in planetas agit ; qui vegetantia, & ani-  mali^ feipia reproducant, & illa exhibeant phae-  nomena , quaj cujufque funt propria &c. Cum  ergo r. virium interior natura lateat * 1. nec  generaliora , & magis fimplicia nobis pateant  ejus generis phznomena, quorum reciproca Men-  tis , & corporis harmonia fit modificatio , nul-  lam adaequatam, vel fufficientem illjus explica-  tionem adfignare poterunt Metaphyfici. Quam er-  go hac de re lupra expofuimus opinionem, & ex-  plicationem, mancam effe, & tenebris circumfep-  tam, ultro fatemur* fed ab ea haud recedendum  putamus, neque ultra follicitos nos effe debere .   153. A£\ionem Animae in corpus negant  aliqui eo permoti argumento, quod ipHs ignota  fit fibrarum cerebri textura , tum nervorum ,  & mufculorum per corpus dimanantium jorigo ,  quorum fcilicet ope finguls motiones cieri de-  bent . At id nihil vetat, quominus Animam ex    Di. .'ed by Gooi^lt    PSYCHOLOGTA p$   imperio (uum ciere corpus dicamus j quam  enim ii£lioncm in corpus exercere Anima de*  beat , & in quam cerebri partem , experientia  edocetur, quin corpofis & cerebri texturam cal-  leat . Sane videndus , pueros manus, pedelque &c.  diu inordinate geftare , ad objefta parum , aut  nihil dirigere Icicntcs , demum fuoram orga-  norum ulum longa experientia edifeere . Conci-  pe ab. ingeniafo qmdam tArtifice fontem quemdam  ad artis mechanica , & hydraulica amufjim ita  conJlruSum effe , ut quqmprjmum, ajfercuti , per  quos aditus demum ad fontem datur , incedenti*  um grejfu deprimuntur , occulto mechanifmo va-  riarum rotarum y funiumque ope jub affer ibus a b-^  f condit orum , alia atqua aha mirifica f pectes, e  fonte conjejltm profiliant y quales v. g. fontes Kir-  c herus , Sebottus , alii que dejeribunt . Concipe Jam  tibi y puerulo ad hocce Jptbiaculum edmifjo.y cum  hac adeurrit , "Neptunum cum tridente minaci ob-  viam fieri y dum illae , Nereides ,* ex alia parte  Glaucum marinum y alibi vero Delphinos ^ 0“ fic  porro . Puer ifle mechanifmi abfeonditi ignarus ,  nec ad omnia praf entia attentus y non obfervabity  fe revera asione fua producere bofce effe&uSy ob-  fervabit tamen , ft adverfus eam partem procef-  ferit y jemper fibi hoc potius , quam, aliud obvi-  am fieri obJeCium : poterit igitur Jam pro lubitu  hec phtrnomena moderari , ac fi v. g. Neptuni ,  ac Jceptri e/ufdem tricipitis contemplatione dele-  Betur y tff ere y ut prodeat y fi Jcilicet verfus cer-  tam plagam adeurrat . Nemo dubitaverity puerum  horum motuum cauffam effe , ac aflione fua phre^  namena producere .    GAP.    ^6 PS V CHOL'OGI A  CAR IX.   Ve idearum , mfionumque nafura , afque  origine .   154. TNquifitio, quam modo adgredimur ,  J. idearum notionumque naturam, atr.  que originem expenfuri , adeo eft cum praece-’  denti , qu* commercium Animam inter, & cor-  pus ifpe^abat , copulata, ut altera ab altera fe-  jungi nullo modo poffit / & qui in una erra*  veri t , in altera per devia pergat, oportet . Mul-  tiplices ,'dilcrepantefque hac de re philofopho-  rum fententia; nequeunt veritatis confecutionem  difficiliorem, & abftrufiorem , quam reveraeft,  non reddere Quare hifcc modo pofthabitis ,  tres animadverfienes , quae ad veritatem ca-  peffendam fternunt viam , in anteceffiim exhi-  bebo, tum rem ipfam expediemus; tandem prasx  cipuas aliorum fententias fummatim exponemus,  ^ breviter perftringemus ,   ,■* , 5 \ . • ....   A R T. I.» . i ‘   t/^nimadver/tones • prallmtnares ad idearum , ■   * ' notionumque natufam^ atque originem . ^   i'A •' expifeandam , ‘   155^^ A J^trnadverfro I. Nihil Mens per-  ’ " ‘jfjL cipere potaft nifi in feipfa . Id   equidem loco axioraatj^ haberi poteft; five enim  perceptiones pro aflionibus , live pro .paffioni»   j- J bus    Digitized by    PS YCHOLOG^f A   bus Mentis haberi vcJint , funt profe£lo ) piius  Mentis modificationes , & immanentes , non^ef-  fluentes . Nequit ergo Mens quidpiara percipe-  re nifi in feipfa. • ' X ’   155. % 4 mmad. IL Cum dicimus; Menteirt  objefta externa percipere , ifthzc reapfe non*  percipit . Si enim ita , cum nihil Mens pferci-  pere poflit nili in feipfa , vel Objecta , quae  dicuntur externa, in Mente *formalitcr contine-  antur oportet, vel ipfa Mens perceptis Objcftia  intime fiat prasfens. Ambo hsc pugnant.  ergo dicimus, Mentem externa obje 6 la pt^eipe-  rc , reapfe oon percipit ipfa objcfta.   §.rea' extra pofitas perci-^^  pere'. Nam i. Si ita: ubinam has rdeas , fcu  imagines refidere' dicemus in Anima ne vel  in cefibro Haud quidem in cerebro; nOi  ^ * R quit    l T> -    ->   ^8 P S Y C H O L O ai A(  quit quippe Mens quidquam percipere, nifi .iii  fcipfa i’55 ; a. quaevis rei -imago nihil eft ali-  ud ^ nifi talis partium ^ difpofitio , ordo, figura,  magnitudo &c. , quae fimilis fjt rei , .cujus eft  imago . Si porro idtae forent imagines rerum  cerebro expictae', minimae cerebri,? fibrillae tali  ordine ,>figura tu , colore &c. componi de-  berent , ut fimulacrutn rei Menti exhibere ppl^,  fent . Sed nihil praeter motum in, cerebri fibris  adeftjcum Menti adfunt ideae.Neqoeunt* igitur ideas  efle rerum imagines cerebro expictae .. Ad haec  g... qui Mens expictas cerebro imagines- iotuc'*  retur, ipfum vero cerebrum nullo, modo? qua»  fi, , nempe pofTit quifpiam pictas in tela figuras  videre, . nec videre telanv ipfam, quae eft figor»*  rum fubjectum, ' ^ >■   Sed neque poffunt , ideae efle. imagines Men*  ti percipienti vinJi*ryites v Eft. «nim Mens fim#  pkx .fubftantia , icuinpfoinde addo pugnat. in faa(H|  rere^imagines exfitbente6,aoagn»tudi«em , fig«9  wm , 'colorem ^ partiup ordindfn 8cc.^,. ac pu»  gnat puncto gefwnetrico triat^lum , polygo-  num ^.&c. infcribi 4 ..Deinde rerum ideae, cum  Menti primo occurrunt , vel ; perpetuo eidem  permanentes inhaerent vel femel, perceptae poft*  hac pereunt , evanefcunt . Si primum Mens '  perennes , ac indeficientes habi^it. ..pesceptio*  nes rerum olim perceptarum ; Qut -^aim.. fieri  poteft, ut pictas, fibique adhaerentes-, 8e imma-  nentes ideas non -advertat? >Si altecuBL, cum- n*i  queat Mehs-objecta- percipere nifi in ideis - hiic«  cvanefcentibus , non poterit Mens ad eatumdem m  nun modo abfcntium contemplatiojMlblvdire^ntfi  iiu r». js .ite«    Digi;i£cd b;. Go«.^lc    PSY.CHO LOGIA 5. Malebranchius omnem agendi vim  Entibus creatis denegans , Mentibus etiam' ade-  mit facultatem fibi cudendi' ideas . Hoc autem  potiflimum argumento rem conficere fibi fuafit.   R 4 Ide»    («) Sed hac difficultas ipfum premit A uflorem ideas  a perceptionibus fecernentem. Quis enim ignoti objefU  expreflam imaginem intuens , objeftum illud in imagine  recqgnofcere potest? Non magis profeCTio poterit Mens  in idea feu imagine ipfi oblata objeilum, quod ignorat ,  recognofcere & perpetuo ignorabit cujus fit obj'efti inia-  go illa , qua ipfi obverfatur ^ nifi aliunde , feu extrinfe*  cus moneatur .    to+ PSYCHOLOGIA   Idea: :unt ver* realitato : imrao funt realiti-'  tes ipfis corporibus nobiliores, quippe fpiritua-  Jes. Harum itaque produaio nihii diftat a crea-  tione Nequit vero Entibus creatis facultas ere-  andi ullo paao convenire. Nec iaitur humana’   p >*as libi cudendi.   V Equidem Ide* funt ver* realitates .   at Wa/es ut inquiunt Pbiloiophi , non M-  fiam. ah, : feu non funt totidem fubftan- '   •’ .P" j' , lid totidem Mentis   coptantis affeaiones,, feu modificationes , cu-   julmodi funt volmones, & nolitiones. CunC  Itaque communi Phdofophorum fenfu creatio fit  fubfiamiaimm ptodua.o ea nihilo: idearum pro.  duaio toto calo dillabit a creatione, & „ihil  vetabt.eam. Anima; tanquam effearici caufTa;,  adjudicare. Re quidem vera, ide* refpcau Meo.  tis perinde fe habent ac volitiones, nolitionef.  que r utr*que enim funt >/us , modificationes .   Si Idearum Produaiva facultas Anim* repugnat,   *que pugnabit ipfam Cbi ede iuarum volitiol  num efreancera caudam , eritque .Mens crudus,  putufque later. Quod fi volitiones merito Ani'   Z’ 31 “"' f ‘"‘>“'"d* veni,   unt nihil profeao vetare poteft , qui„ eidem   adjudicemus facultatem fibi ipfi cudendi ideas .    .1 • '     ART.    r    : Googie    PS YCHOLOGI A  A R T. IIL    105    Quadam Pbtlofopborum placita , qttof idearum   I JpeBant originem fy breviter exponuntur.   \6j. idearum origine communior xn«   I ^ fer Peripateticos Tententia fuit ,  Nihil effe in intelleBu , quod ^ius non fuerit in  fenfu : omnes nempe ideas primam petere ori»,  ginem ex fenfuum minifterio . Atqui fententiam  iftam per duplicem intelleftum agentem y ^pa-  tientem exponebant §. 144. ; qu* quidem hypo-  thefis purum eft , putumque figmentum a com-  muni abhorrens ritione .   §. 16S. Malebranchius de idearum origine  fingularem prorfus fententiam coluit . Hic fuo  inh*rcns fydemati , etiam nobiliffmas ,in   ea ' verfari impotentia , ut nequeant effe vera  cauffa ullius rei , commentus eft , nihil eas c»m  gnofcere poffe y ni fi Deus illas illuminet 133.  Nempe ut alibi {a) clarius.* Sciendum eft , Deum  mentibus neftris prafentla Jua arhlijpme uniri »  adeo, ut Deus dici poffit locus fpirituum y quem»  admodum fpatium eft locus corporum. Mens ita-  que in Deo poteft videre opera Dei y dummodo  Deus velit ipfi retegere id^ quod in fe habet ,  quod illa reprafentat opera y nempe ideas , quas  in fe habet .   i6p. Atqui Humanam Mentem omnia in  Deo videre, adeo communi fenfui occurrit , ut   ne-   - * . .4 •'   dU   . (a) R^her. de la verit. l. Jt p, z, ch. 6-   4    Digitized by Google    10^ PSYCHOLOGIA   nemo Sapicntum fententiam iftam adunco nor  exceperit nafo : nec fine ratione , etfi injuriofe.  de eo d:clum fuerit , Ipje , qui omnia in Dec  cernit y haud videt fe injanire '{a). Quifque-^in-  tciligit , fententiam iftam, praeter caetera , quid*  piam ftatuere , quod cum Dei bonitate & fa-  pientia minime congruere potefl: *' tum rcfta ad  pantheifmum ducere .   170. Plures e Cartefianorum familia tri-  plex idearum genus (latuerunt: , qua*   'nimirum Menti occurrunt ex occafione motio-  num in organis fenforiis excitarum ab externis   '^objectis; quas nempe Mens fibi cudit   cx adventitiis ideis • tandem innatas , quas fci-  licet , neque fcnluum fubfidio , neque reflexio-  ne partas, rentur : fed a Deo Mentibus noftris  ab ipfo exordio veluti infculptas , ac perpetuo  immanentes arbitrantur.   17 1. Sed innatas, quas dicunt, ideas, com-  mentitias prorfus e(fe, binis verbis oftendi po-  teft . Vel enim has ideas idem funt ac percep-  tiones , vel forms & imagines a perceptionibus  realiter diftinctas . Si* primum , inerunt Menti  tot perennes, & fimultaneae perceptiones, quot  funt ideas innatas j quod profecto interiori ex-  perientias refragatur . Si alterum , contra faci-  unt, praster alia, quas §. 158. monuimus. De-  inde nulla cft fufficiens ratio, eccur praeter ad-  ventitias, & factitias ideas, alias, quas fint in-  natas, agnolcamus' cum conflet, nullam omni-  no     (a) Lui, qui voit teut ^en DitUy nt^voit paSf\qu* il  eji foH . . ’ J    Digitized by 'joogie    PS YCHOLOGTA . 107   no ideam Menti inefle , cujus exordia c fenliti-  va , & reflexiva facultate nequeant quam facile  repeti . Vide , fi lubet , fufe haec pertractantem  Lockiinn . Efjftff philof. cone- l' entend, htm.   Q A p. X.   Ve Animae bumanae origine .    ^ 17 ^-    L ket humanae Mentis natura , feu  potius genus , philofophia duce. li-    quido confiet, ejus tamen origo adeo tenebris  cft circumfepta, ut potius, quid fentiendum non  Iit , qu»m quod tenere debeamus , intelligere   detur * V . ^ ‘   173. E veteribus Pythagoras docuit, Deum  cGo •Animum per naturam rerum omnem inten~  commeantem , . ex q»o mflri animi car-    tum    perentur (4) . Huic turpiflkno .errori adhaefiife  videntur Stoicorum aliqui , ut ex Seneca , &  Epicteto difeimus/ eqmque jam obsoletum itenun  exfufeitavit Spinoza. Hujufce fententiae abfurdi-  tas .tam clare patet, ut illam refutare nec .ope-  rae pretium duco, . ,   174. Plato,. qui inter veteres cateris rc.  ctius de Deo philofophatus efi, Animas a Deo  conditas docuit, licet eas quafi partes Animat'  Mundi totius habuerit Id vero Pythagoreis ,  & Platonicis commune erat, humanas Animas  primum aftra incoluiffe , & felicem ibi yitam   du-    (4) Tullius lib, I. ile nat. d«or. c. ii.    Digiiized by Googie    io8 PSYCHOLOGIA  tduxifle: hinc vero expulfas , & in humana cor-  pora tanquatn in carceres , detrufas , quo com-  miffi criminis pznas lucrent: tum ad adra ite-  rum redituras poft corporum diffolutionem , fi  mortalem hanc vitam jufte , & fobrie duxerint,  vel in deteriora corpora migraturas , fi novis  criminibus fe obruerint . Hinc celebris apud  ifios Philofophos Metemp^ycbo/is. Atqui Stoicis  nec Animarum incolatus in aftris, neque ea-  rum de corpore in corpus migrationes arride-  bant ' fed illas pofl: terreni corporis fata ad Ete-  um , e ‘ quo' dificerptae erant , iterum redituras  afferebant» ^   175 .i^Orlgene^ nimio e.^ga platonicam phi-  lofophiam ametrtr’ abreptus Pythagorae Plato,  nis fententiam emendare ftuduit. Docuit itaque,  Ani mas' nec Dei emanationes effe, nec partes ab  Anima Mundi avulfas , fed a Deo ante corpore-  um Mundum’ oijines fimul conditas fuiffe cum  intelligibili Mundo • has vero peccaffe a CxmJi-  tort feceiendo'. hinc pro diverfitate peccatorum a  Cteiis' ufqne ad terras diverfa corpora , qua fi vin-  cula , meruijfe . Et hunc ejfe ■ mundum eamque  cauffam Mundi fuiffe faciendi^ non. ut conderen-  tur bona., fed ut mala cohiberentur [a) . Sed hacc  deliria funt , quae nec refutari merentur .   175. Leibnitius , Animarum praexiftentiae  & ipfe favens , aliter rem explicavit . Putavit  nempe, Deum ab ipfo rerum initio omne$ Ani-  mas creaffe , ac fingulas totidem organicis cor-    ■(a) Divus Augujt. Lib. XI. De ejvitat. Dei cap.sj*    DigitizfJ by Googlt     P^YCHOLOGIA’ lop   pufculis inferuiffe . Hzc iUnt germina humana ,  quJB juxta involutorum hypothefim , olim in  JEv» ovario pofita , e Matribus in filias tradu- -  cuntur . Sententiam hanc Wolfius ambabus ul-  nis amplexatus eft .• tum Cl. Carolus Boanct (a)  fuam fecit . Atqui licet primo adipectu , quo ab  hifce Auftoribus commendatur , haud philofo-  pho indigna videatur , fedulo tamen pcrpcnfa ,  & fuas patitur difficultates. v   177. Tertullianus, & Apollinaris putarunt,  humanas AninTas e parentibus in filios per tra-  ducem propagari; hoc eft Animam >h ilii par-  tem efle Animaj parris,' quae 'filii corpufculo in  matris utero delitelcenti communicatur , & /in-  cffabilirer conjungitur . Sed ifthaec fententia cum  Animae natura , quae fimplex omnino eft , &  cujuivis phyficae coagmentationis nefeia , nullo  modo conciliari poteft .   ^ 178. Communis tandem fententia, & profefto   fanior, eft , Animas humanas in dies a Deo crea-  ri , & cum tenera fetus corpufculo copulari ,  cum iftud fufficientem partium evolutionem , &  organizationem obtinet, qua par fit ‘ad praeci-  puas vitales operationes obeundas* .-i    ! f ’ ‘i .     («) Pa/igini/ff philofo^h.    Digitized by Google     « **■   (J>) Annihilatio creationi, & confervationPe diarrietro  opponitur. Illa erqoCaufia folum. potest aliquod Eas an-  nihilare , quae illud creavit , & perenni a^ioce confer-  vat. Sed hujufmodi est tantum Deus: omnes ' tlniveiii  Cauffie funt contingentes , quae nec fuae existenttae , &  confervationis fufficientem in'fe habent rationem . Facul-  tas igitur . quidpiam annihilandi nequit ulli, naturafiuna  cauffarum convenire.   (c) Lib, L tufe, f. jp. ' •    Digitized by Google    PSYCHQLOGIA 113..5   dubitare non pojfumus , nl/i pla*tf  plumbei fumus , quin nibil fit %dnhnls adrnix» ^^  tum , ntbil concretwn , nihil copulatum , nihil  ngmentatum ^ nihil duplex quod cum ita , fit y  qette nec jecerni , nec dividi , nec difcerpi^ nec  diflrahi pote/i , nec, interire igitur . EJI enim in»  iefitus qua fi difcejfus,, &, fecretio, ac diremptui^  earum partium , qua ante interitum jun^ione ■ 'gl     PS YCHO.LOGI A' 115   poribus funt interfipta quod.rnimfdo : cum autem  nihU erit prteter v/Ltimum , nulla res objeBa im^  pediet y quo minus percipiat quale quidquam fit.   Ita eleganter Tullius tulc. 1 . i. c. zo. {a)   l &    R    T. ir.    » * .   Mentem humanam ex fui Conditoris voluntate »  infpeBam immortalem effe , naturali ^  ratione affevitur ,    1S8. T TUmanam Mentem natura fua in*  J. X corruptibilem atque immortalem  clTe , neque ullis^ naturalibus cauffis fieri pofle  ut pereat f jam evicimus . Hzc ratio ingenue  philofophanti fatis foret^ quominus de fuprerni  Conditoris voluntate , illam immortalem fer-  vandi f non ambigeret: nullum enim 'in uni ver-  Ta Natura occurrit annihilationis exemplum j  nec quidpiam efl , quod^a fummo Conditore   S z non    (a) Plures eit antiquioribus Phiiofophis , & ex ipfis  Ecclefia; Patribus , quibus incorporalitatis , & iinmoi-  talitatis Animorunj dogma probatum erat , opinaii  funt , humanas Mentes nunquam omni corpore vacare:*  ut adeo , cum ex ifthoc cra^o , & corruptibili corpore  diflolvuntur , adhuc leviflfimum , ac tenuitTimuin , live  aethereum , & incorruptibile corpus geftent , eoque lint  perpetuo amidse . Sententiam hanc inter Recentiores lit-  am fecit CI. Vir Carolus Bonnet , & communivit noti  contemnendis rationibus ; quam , cum In pluribus lo-  cis , tum pr^fertim parte XVI. paligenifie philof. et.- .  pofuit . Si quis in hanc fentenriam defeendere velit , ^  Adveriariis morem geret, & «na fjmul objeilain didir  «ultatem elevabit. ' .    Digilized by Google    itS PSYCHOLOGIA  non fervetur juxta propriam naturam , & ad  fuos non dirigatur fines. Atqui profani homi-  nes, eam non latis effe, contendunt, nec non dolofe  effutiunt, Animae immortalitatem problema ef-  le, qjuod nequeat fola philofophia extricare: ad  Divinam revelationem idcirco confugiendum ne-  ceffario effe, ut conflare queat, Deum pod cor-  poris obitum nolle humanam Mentem delere ,  fed,''velle in aeternum fervare.   iSp. Ut iflorum levitatem perflringamus ,  animadvertant Tyrones, quod quandoque etiam  abfque revelationis face , fed Ibla naturali ratio-  ne Divina Voluntas nobis conflare potefl . Ete-  nim ficut naturali ratione plura nobis patent  Divina attributa, ita conflat quoque, non pofTe  Divinam Voluntatem ab illis attributis vel mi-  nimum defcilcere, fed iis plane conformem  perpetuo '•effe debere. Si adeo quidpiam Divinis  attributis repugnare clare nofeimus , tuto pof-  fumus decernere , Deum nunquam id velle : &  e contrario perpetuo velle ea , fine quibus far-  ta tc6la conliftere eadem attributa non poffunt.  Hujufmodi porro cfl immortalitas Animorum ,  quos fi pofl corporum diflolutionem Divina Vo-  luntas deleret , nequiret Dei Sapientia, Bonitas,  Juflitia , ac Providentia farta te61a permanere .  Rem expendamus. ^   1^. ipo- I. Naturali ratione pleniflime nofej-  qaus, potiffimam Sapientiae legem eam effe , ut  fingulorum Entium Naturae fuis exa£le attem-  perentur finibus , ut ita nec a praeflituto fine  , deficiant,- nec ultra redundent, vel extra va-  geUtur V Quare ficuti ex noto fine , de Entium   na-    Diuiii4tj   $4 1 ^ 2 . '    fuprerai Numinis revelationem . Audi ut h«c eleganter  profequitur Romanus Philolbphus tufc. qq. c. 12. Ma-  ximum argumentum ejl , naturam iffam de immortali-  fate Animorum tacitam judicare » quod omnibus curttf  funt y maxime ^quidem y qua poft mortem f utura Jint:  ferit arbores , qua alteri Jeculo projit , ut ajt St^tiut  in Synephebis: quid fpetlans , nifi etiam poflera fecula  ad fe pertinere ? Ergo arbores feret diligens agricola y  quarum adfpiciet baccam ipje nunquam : Vir magnu»  seges y injiuuta , rempublicam non feret i Quid pro-  pagatio nominis l Quid adoptiones filiorum f Quid te-  Jlamentorum diligentia l Q*dd ipfa f^ultrorum monu-  menta f Quid elogia figritficant , nifi nos futura etiam  cogitarel.-- Quid in hac republica toty tantof que viros  ob rempublicam interfeSos cogitaffe arbitramur f iifdenx  ne ut finibus nomen fuum , quibus vita terminaretur f  Ne/no unquam fine magna fpe immortalitatis fe pro pa-  tria offerret ad mortem: licuit ejfe otiofo Themiftocli \  'Jicuit Epaminonda y licuit , vetera y Cb* externa   •moram , mihi ; fed nefeio quomodo inharet in trpinti-  %us quqfi feculorttm quoddam augurium futurorum; id-  que in, maximis ingeniis , dltijfmifque animis ^ exi-  Jiit maxime , iy adparet facillime ; quo quidem dem-  j)to y quis tam ejfet amens y qui femper in laboribuSy iir  periculis viveret' \ loquor de pfinctf ibus : quid poeto t  nonne poji mortem nobilitari volunt t Unde ergo illudf  " Afpicite 0 cives ! Senis Ennii imagini’ formam;   Hic ve*»rum panxit maxima fafta parnm) .   • Mercedem gloria fiagttat ab iis , quorum patres ^ff)-  ' terat gloria - , idemquey   -• Nemo ire lacrimis decoret, nec funera fletu  > Faxit : Cur? Volito vivu’ per ora virum.   Sed quid poetas l Opifices pofl mortem nobilitari va-  iunt quid emm fhidias fui fimUetn fpeciem inculfit   ■ ‘ • • > ,.■ 'in-.    Digitized by Googie    120 PSYCHOLOGIA'   ip2. IV. Ad Divinam Ipcflat JufHtiatn'^  atque Providentiam hominum virtutes muneri-  bus ac prsEmiis ex merito cumuIafC : ficut c  contrario condignis' poenis '“eorum fl gitia corri-  pere. Eft enim duplex in Univerlo OrAn: phy~  ficus nempe , ac ^moralis 8c ad utrumque Ho-  mines procul dubio,, fpt£Iant Si quis haec in  "Controverfiam adducit, peflime fe de Deo.fen-  dre^oflendit, quafi hic cardinem c*li ambulet,  A n.oftra non confideret: & \r\'*athe'tfmum fivO  IJrolapfum elTe , five jam jam prolabi. Sed ex-  perientia Pedante, Kominum virtutes, ac flagi^  tia admodum raro condigna pr^mia ac p»na«  copfequuhtur : ut adeo vetus Iit iquaerela', latos  idiu florere nocentes , vexarique pios. Divina er-  go Juftitia ac Providentia utique expoftulant *  poft torporum obitum Mentes adhuc • lervari ia  .vilam , ina qua bene vel' male TaSIorum praemin  /ecipiant , poenafve luant . Hajc cum naturali  conflent ratione, concludere non dubitamus.,  'plurali quoque" ratione conflare fu mmi Condi-  ‘lofrs voluhtatem de ‘humana Mcnte in 'aeter-  .aum fervanda . ' / §   *in ! " ■   - . l '• J 'i' i  . ' ! ■   3. ' ".au '    :v.         ■ ( I»»» ^ . 1 . . III i mu iii m ^jWii I .   - ( 4 ) Tufe. qq. I. I.. f. X6, ' . ,   \ib) ^ ,   fr) Jn fomn. Scip. /. I. e, X4, > • . ,   (,d) "XmIUhs Iw. cit, f. 12, ,    1 ,    Digitized by Google      METAPHYSICARUM INSTITUTIONUI4   w   P */f R S ilu ^.R T ^   ' IN NATURALEM THEOLOGIAM  PROLEGOMENA.    y’ Ei ‘ nomine inteJligimus Men»   'n 4 tcm naturae fuae nrceffitate  ^ ^ ^ ex i flentem , atque adeo aster-   aW,®>S   af^isiiaSce AK -omni materiali coneretione    fejunfbm , perfe^iffimam ,  effectricem & liberam Univerfi Cauffam , ' &  omnia providentem .   2. Equidem Dei notio fu^ conceptu pri-  mas Cauffas efficientis Mentibus noflris primum  occurrit ,* banc poflmodum rectae rationis ope  rimantes prolatamus, & attributis , quae omni-  modam continent perfectionem , locupletamus .  Atqui tantum abcfl , nos adaequatam adfequi  poffe pei notionem, eamqu.e verbis exponere,  quantum finitum inter , & infinitum intercedit.  Quf verbis complectemur-; quem natura iua &  effentia undequaque infinitum nulla creata Mens  comprehendere valet Hinc, ingenue fatendum,   aul%*’^    . I    Dijit:- :-i by Coogie    r ■ ■ ■.   ’ N A T U K A L. T H E O L. 123   nulla definitione Dei naturam contineri pofle. (a)   3. Facultas , quae Dei exiftentiam , ejus«.   que attributa rimetur, Theologia audit, quae in  naturalem^ & difpdcitur . Prima de   Deo differit quantum naturali ratione adfequi  poffumus . Secunda revelationis' face myfteria  pandit, quae ultra naturalem rationem lunt pd-  fita . Priorem heic perfequemur , quippe quae  fola ad Philofophos Ipectat ,   4. Nobiliflimam vero , ac jucundiffimam  hanc efle totius Mctaphyfices partem , nulftr*  ambigere poterit . Quid enim pracftantius, quid- ‘  >e jucundius , quam rerum omnium Opificem,  praefentiflimum totius Univerfi Moderatorem ,  ac noftri praeferrim Parentem optimtim contem-  plari? Si quod ex caeteris difciplinis folatium ,  atquC' in adverbs perfugium , in fecundis rebus -  animi moderamen , & ornamentum capere pof-  fumus .'inhatc profecto cynnia ex eapotiflimum   uber- /    (a) Merito Thales Milefius , ut Tertullianus refert ,  a Crefo qua:fifus, quidvefTet Deus , post multas & mul-  to, studio perquifitas refponfiones, faffus est tandem , fe  nihil adeurare , quod ad rem quadrarer , dixifTe . Idem  de Simonide testatur Tullius de nat. Deor. 1. zi.' Roges  me , quid , aut quale fit Deus ? AuBore utar Simoni-  de : de quo cum qu/efivijfet tyrannus Hiero , delibe-  randi cauffa fibi unum diem pojiu/avit . Cum idem ex  eo poflridie quareret , biduum petivit . Cum fapius du-  plicaret numerum dierum , admiranfque Hiero require-  ret , f«r ita faceret : Quod quanto^ inquit^ d’utius con-  fidero , tanto mihi res videtur obfcurior . Hinc per-  fpecte monuit divus Augustinus , nihil , quod de Deo  accuratius prsdlcemos , nobis occurrere poITe, aiC quod  U^oiopt^CniibUis fit .    Digitized by Googie     IZ4 ' naturalis   uberrime confequi poifumus, qu* omnium Lan.  gitorem bonorum , rerum omnium [nfpectorem,   & Proviforem optimum pandit , & in ^uo nos  efle , vivere, & moveri edocet . Tum nihil ea  utilius in univerfa vita civili .* nequeunt enim !  fine legibus , & religione in officio cives con-  tineri n arbitror^ inquit, multas ejje gentes fic im-  manitate efferatas , ut apud eas nulla fufpicio  deorum fit Cic. de nat. deor. c, 2 ^. Arbitrari  fc , non noviffe , aut fando faltem inteUexiff?,  repoluit . Nullas proptcrea tunc temporis inno-  tuiflfc Gentes fine. Divinitatis perluafione , tacite  fatetur. II. Lucianus , acerrimus equidem Di-  vinitatis, & cujufvis religionis ofor , in dialo-  go, cui titulus Juppiter tragadus ^ difputantem  inducit Timoclem religionis cauflTam , & affe-  rentem Gentium omnium hac de re confenHira;  at quid Timodi reponit pamides, fub cujus  nimirum nomine Lucianus 'latet ? Conftahtiffi-  mam , percnnemque gentium confeufionem fibi  objectam ne carpit quidem ; ejus tantum vim  ad demonftrandum , & perfuadendum elevare co-  natur adductis futilibus omnino excogitatis ,  qua mox exfufflabimus . Si quas Gentes exle-  ges , & a religione extorres Lucianus noviffet,  aut fando audiviffet , nura ne fcirpum in ovo  firaulaffet? illas profecto objeciffet , cum nihil  hoc opportunius ad extenuandum Timoclis ar-  gumentum afferri potuiffet . Atqui in diverfa  abit Lucianus * dat ergo quod afflv.Tamus ,  nullum unquam hominum genus Divinitatis no-  titia caruiffe . Adeo nimirum Eruditis quibus-  que innotuit , quod Piutarchus clegantiflime  contra Colotem difputabat: Si univerjam pera-  graveris terram invenire quidem poteris urbes  sim moenibus, sine litteris^ sine regibus, abfque  teSio divitiis, abfque nummis , theatris , gym-  nasiis . urbem sine templis , ^ sine Diis ,  ^quie precibus, jurejurando careat . . . nemo  Videt, nec vidit unquam. 1 1.    Digitized by Coogie    THEOLaGIA   11. Quantum vero ponderis ad demon»  ftrandum , & perfuadendura univerfali Gentium  omnium confenfui tribuendum fit , in Logica ape-  ruimus . Rc quidem vera, ea cfl hominum indo-  les, 8 c ingeniofum conftitutio , ut, fi de re vel  minimum obicura, dubiaque judicium ferre de,  beant, tot fere numerentur fententisE, quot ca-  pita : id quod totius humani generis , fed &  praecipue philofophantium hiftoria edocet . Si  itaque quandoque omnes Gentes quacumque tel-  lus patet, omnefque Seftas', licet in caeteris ad-  modum difcrepantes , convenientes omnes ad  unam deprehendimus ; id, in quo conveniunt ,  vel communis naturae lenium , yel naturalis ra-  tionis evidentiffimum praeceptum , habere debe-  mus . Eft vero omnium ubique Gentium uni-  verfalis & perennis fententia , aliquem effe re-  rum omnium Opificem , & Rtftorem . Deum  ergo exiftere, inter prima humanae rationis fci-  ta , vel potius ad communem naturae fenfum re-  ferri debet . Ad rem noftram elegantiflime Bal-  bus apud Tullium l. cit. c. 2. Quid enim ejl  hoc evidentius ? Quod niji cognitum , comprehen-  fumque animis haberemus ,, »0» tam flabilis opt“  nio permaneret f nec confirmaretur diuturnitate  temporis , nec una cum jaculis , atatibufque bo^  minum inveterare potuiffet . Etenim videmus cte-  teras opiniones fi^as atque vanas diutuVnitatp  extabuiffe .... Opinionum enim commenta delet  dies , natura judicia confirmat \   12. Neque fcrupulum faceffat Tyronibus,  j. quod quandoque penes hiftoricos athearum  Gentium meotio occurrat. II. quod infignes ex   t Ve-    'i:^o NATURALIS  Veteribus Phllofophi inter Atheos reccnfeantur ;  Uti ex. gr Anaxagoras , Diagoras , Protagoras  Anaximander &c., quae fi vera lunt, haud con-  flare videtur univcrlalis humani Generis confen»  liis de Supremi aircujus Numinis exiftentia .   Haec equidem nulJius funt momenti -I. Hifto-  rici etenim grajci , & lati ni , dum Africanas ,  aut Afianas qualdam Nationes inviferent , nec  templa , idola , immenlumque externarum ca:-  rcmoniarum apparatum habere animadverterent,  Velut quae antiquo more fub dio , & fine ulla  pompa Deo facrificarent , quemaamodum de ve-  Tuftis Parthis retulit Herodotus , in eam vene-  runt fufpicionem , nullos ab iis Deos coli. Quid  quod iidem Hiftorici idem fecerunt cum Judae-  is , & Chriflianis ? Accedit eodem , veteres  mercatores , aliofque itineratores aut infeies mo-  rum earum Gentium de quibus feribunt , aut  non fatis peritos , ut pretium fuis mercibus ,  fuifque itinerariis adderent , atheilmi , & irre-  ligionis infamia illas prafpropere notafle ; qu*  deinde portentolse fabellae novitatis amore , ut  fit , creditae funt Hujufce rei exemplum tem-  poribus prope noftris de Huttentottis habemus.  Hi primum pro Atheis in Europa vulgati funt,  & habiti .* at fummum illos agnofeere Deum,  reflatur Andreas Kolbi in hiftoria ejus nationis,  quacum decem annis familiariter uius eft .   II. Philolbphi veteres, qui inter atheos reputati   funt     (a) Confulatur Johannes Albertus Fabricius in Apo-  Jogia Generis humani adverfus accufationem atheifnu-    THEOLOGIA i?i   funt , nonnifi fumma injuria hanc pafli funt in-  famiam . Conftat, Anaxagoram atheum e ffe ha-  bitum , quod Solem e Deorum numero expun-  xerit , & ignitum habuerit faxum . Conftat ,  Socratem de Divinitatis natura prx cacteris bene  fentientem , (limma invidia, & lethali calum-  nia atheifmi accufatum , cicutani bibifle . Pro-  tagoras i inquit Tullius 1: i. de nat. deor. c,  xq. cum in principio fui Irbri sic pofuiffet . De  diis neque ut sint\ neque ut non sint, habeo di^  tere, ^Atheniensium juffu urbe & ‘ttgro eft ex-  terminatus y librique ejus in concione combufti ,  quippe— atheus reputatus eft. Atqui, ut patet ,  Protagoras de diis, qui a plebe venerabantur ^  vulgo autem Philofophis, qui praejudicatis opi-  nionibus haud tenebantur , dcfpectui erant , lo»  'qjyitur; non de Divinitate, leu de Deo fummo re-  rum Opifice . Idem de aliis dicas .♦ folum Epi-  curus inter atheos recenfendus videtur , etfi de  Epicureis nihil certo conftet, quippe Tullius 1.  cit. c. qo ija habet, novi ego Epicureos omnia  stgiUa venerantes . Jam vero quilibet , cui coit  fapit , optime intelligit , hujufce gregis opi-  nionem, etfi indubie Divinitati aveidam fuifle  jjonamus , nihil communem perennemque hu-  mani Generis fententiam labefactare pofte . Sicuti  enim in M-tindo phyfico peculiaria quaedani mon-  fira quandoque occurrunt , qua; nihil de ordine  totius detrahunt: ita fimiliter in Mundo mo-  rali fieri poteft. Igitur inter opinionum mon-  ftra , febrientium deliramenta ifthxc Epicu-  reorum fententia reponenda eft^ , quae nihil de  communi humani Generis fenfu detrahere poteft.   T a • 13.      1^1 NATURALIS   15 . Allati fuperius ^ 10 argumenti vim  non fugit profanos homines* hinc omnes in-  tendunt nervos ed earh elevandam . Quare ope-  rae pretium eft, quae objiciunt potiora, referre,  & explodere Inquiunt itaque   I. Si ex Gentium confenfu aliquid confici  poffet, equidem potius conficeretur, polytheifmum  efle profitendum : nam huic coeno omnes infixas  fuerunt • Atqui nihil magis Dei naturam, quam  polytheifmus, evertit. Quare .neque Dei exi-  fientia ex Gentjum confenfu adftrui poteft. De-  inde quot quantaeque & Gentium , & Philofo-  phorum diferepantes de Divinitate opiniones ?   deos ejfe dixerunt , inquit Tullius, tanta  funt in varietate y ac diffentione ^ ut torum  “teflum sit dinumerare fententias,   * .11. Hujufce confenfus origo petenda eft ex  naturalium phasnomenorum timore j quo peis  culfi hominum Animi, quoddam terrificum Nu-  men , fupremamque Virtutem ^ illa phaenomena  producentem, fibi effinxere: •   Primus in orbe deos fecit timor , ardua cato  Fulmina cum caderent ...   * Petr. in fat.   Ad hunc adeeffit naturalium cauftarum ignorantia   propterea quod   “ Ignorantia caujfarum conferre Deorum  ** CogiV ad imperium res , & concedere rt»  gnum : -   Quorum operum cauffas nulla ratione vU  dere   Poffuntf bae fieri divino numine rentur .   Lucr. 1. 6, V. $1?   * ^ III, Alias            THEOLOGIA   III. Alias Divinitatis notio ex Legumlatorum  calliditate conficta, & populis inculcata . Nem-  pe quo ifti facilius populos legum jugo fub«  mitterent, & in officio continerent , Deorum nu-  mine illas leges conferiptas efle, fibique con-  creditas tradiderunt . Ita Livio tefte , Numas  Pompilius nocturnos congreflus cum Dea Ege-  ria commentus eft , cjufque nurnine ritus diis  gratiffimos fanxifle . Eamdem adhibuerunt artem  Ligurcus, Minos, aliique, Confenfus ergo Gen-  tium , ita concladunt profani homines., in' Di-  vinitatis adftruenda exiftentia nullius eft pon-  deris .   14. Ad primum refpondemus . I. Licet  concedere quis vellet , omnes Gentes polytheif-  mi cceno volutas , nullo tamen pacto confici  poffet, polytheifmum profitendum efle . Ut iJ  concedi poflet, demonftrandum foret, omnes ad  unam Gentes eofdem & numero , & fpccie  D eos, & perenniter cognovifle ; hi enim funt  veri characteres perennis & univerfalis confenfus ,  quem natura; fenfum,8c veritatis vocem efle autu-  mamus . At vero Gentes omnes nec fibi un-  quam convenerunt , nec quaelibet fibi perpetuo  conftitit, quot , qualefve Dii eflent colendi :  ergo nonnifi perperam conficitur , polytheilmum  Gentium confenfione firmari. Itaque Polytheifl*  plures , diverfofque deos agnofeentes , Divinita-  tis declarant exiftentiam, quippe de qua omnes  conveniunt* at vero fibi invicem contradicen- .  tes , tum in numero, tum in fpecie , & natura .  deorum, fcipfos fanatifmi arguunt, fuofque deos   T 3 fua    1    1^4 ' NATURALIS   fu a e fle commenta declarant, (a) Si.Phyficos  de corporum eflentia , 'atque natura difputantes  audiamus , non unas numerabimus , nec fine  moleftia difcrepantes fententias. Quid ? num ne  ifti de corporum cxiftentia dubitant ? Minime  profecto,* exiftentiam corporum nifi perfpectam  exploratamque haberent, tot non inftituerent  de eorum effentia , & natura perpetuas concer-  tationes ; jam vero, difcrepantibus fententiis,  fatis clare innuunt , harum nullam certo -ftarc  talo. Sane non heic quaerimus qUam recte  homines de Deofentiant ,,fed fentiant quidquam,  nec ne . Haec duo mifcent Adverfarii rvon fine  Logica imperitia, quae funt omni procul dubio  fccernenda. Quum poflremum conflet inter om-  res, invictum efl argumentum , cur Deum efle  credamus . Ignorarunt enim vero , & turpiter  hallucinafi funt, qualis eflet habendus , habendum  tamen omnes conftanter tenuere .   II. Atqui nonnifi fumma in Veteres injuria,  vel faltem fumma hiftoriae imperitia affirmant  Adverfarii , omnes ad unam Gentes polytheismi  ccsno infixas. Nam i. valde probabile efl, po-  lytheifmum , & idololatriam antiquiorem non fu-  iffe babelica turri, i. De hasbraica Gente unum  Deum colente nullus moveri poteft fcrupu-  lus . 3 . De Gentilibus vero , fi ftupidam ple-   be-     (a) Eleganter Tullius more fiw . Itaque inter omnes  omnium gentium Jententia conflat . Omnil/us enim inna-  tum efl i ^ in animei quafi infculptum , effe Deos •  Quales fint , variurri' efl : efl» item» negat . I. a.    Indi, Sinenfes , ne quid dicam de Tureis, uni- '   cum fupremum Numen & Regem adorant . i^ut-  tentotti , quai Gens nullo alterius nationis com^ ^ j  mercio unquam ufa. eft , fummum hunc Deum  intelligunt , etfi illi nullum offerant facrifici-  um , nullas preces , quod ajunt , quum fit bea-  tiffimus , nulla re indigere.   15, Priufquam ad II. & KL objectum,   refpondeamus , operae pretium eft iummam , ac • ■ ,   pene incredibilem Atheorum vecordiam in an, ' '   teceffiim indigitare. Affumunt hi ingenioli oi,   Iputatorcs , id de quo unice quxftio inftituitur^   nempe religionem commentum effe , &; fabu-  lam : tum ui cauffas inquirunt erroris , j^rius- , ^   quam errorem effe demonftretit illud, cujus ori, j   gines, & rationes explorant; quo quidem «e- i   Icio an vitiofius , & ineptius aliquid effe pol-. !   fit. Sed expendamus utrum aliquid momenti   infit in objectis . _ _ . • ' !   16 . Si prima Divinitatis notio fingulas ;   Gentes e ftrepentibus per aera fulminibus per- ^ .1   terrefa6Ias invalit , quam profe£\o fortes Atheo- . ,   rum Animi , quos unice, nec fulmina terrent , 1   nec nubila fiftuntljam vero lemel pavore con-   cuffis hominum Mentibus , perpetuo ab eis di- . ' . ,   fcelfit ratio, & tam longe abiit, ut nunquam '   fepofito terrore rediret , difcuteretque prajudi- :   catam opinionem ? nec feri Nepotes, iplis li- . ‘ ]    w ■    ig 5 NATURALIS  cet Atheis ducibus , & magiftris adnitentlbus,  commentum Avorum nec rejecerunt , nec agno-  verunt ? Equidem , quum conflet , diem homi-  num commenta delere , excutiifTent tandem ali-  quando Gentes prajjudicatam fententiam , vel  haftenys faltem ad cor rediiffent . Sed contra  efl; quo enim cultiores fuere Gentes ^ & Reli-  gioni magis incurabuerunt , & tenacius adhjefe-  re . Deinde Divinitatis notio, quam ubique Gen-  tes olim habuerunt, & modo habent, efl Nu-  minis Uiiiverfi Rectoris, benefici Patris^^homi-  num felicitati non modo non invidentfs, fed  cumulantis. Si ex terrore, e quo nunquam ho-  mines funt expergefacti, ortum duceret Divini-  tatis notio, profecto hac foret Divinitatis ter-  rifica, hominum bono invidentis , eofque in  tranfverfum agqntis : hujufmodi fane funt idese,  qu2 animis ex terrore informantur.   17. Nec minimum prodefl profanis, na-  turalium cauflTarum ignorationem afferre , quafi  ex ea hominum Mentes fupremam Virtutem ,  feu D um fibi effinxerint . Si ita foret , effet  notio Divinitatis, ac in hanc religio in inversa  ratione feienti* , & cognitionis cauffarum . At  contra efl : fiquidem Gentes literis florentiorcs,  & Divinatis fludiofiores fuere.* fummi int^r ve^  teres Sapientes, Thales, Plato , Socrates &c..ac-  cur.itius de Deo loquuti funt, & religiofius fen-  tiere ; inter recentiores Nevvtonus, Eulerus Scc.  & fcripfere elegantiffime , & fumma religione,  coluerunt .   §. 18. Quod ad *Iir. fpectat , perbelle efl ob-  fervare, quomodo profani homines fuo fe jugu-  lant    l    THEOLOGIA 137   lant gladio. Qui circumvenire alios fatagunt ,  ii Animorum affectiones , quas in hominibus  extare vident , in rem liiam convertere adni-  tuntur , non vero novas in eorum mentes in-  troducere . Legumlatorum itaque calliditas ac  vcrlutia , qua Divinos congrefTus commenti  funt, ne lubjecti populi a legum propofitarum  norma defcifcerent , edocet, populorum Animos  ante imperium imbutos fuine Divinitatis notio,  nc, nec non religioni addictos antequam de re-  bus publicis condendis quispiam cogitaret. Ita ex.  gr. Numa nunquam colloquia cum Egeria fin-  xi flTet , neque leges ac inftituta fibi ab hac Di-  va tradita fuiffe , mentitus effet, nifi in populo  Ro nano animadvertiffet notionem Dei alicujus,   & propenlionem ad religionem > alias qui im-  patientes , elafiicos , & fervitutis nefeios Ro-  manorum Animos duplici graviflimo jugo &  legum latarum , & Divinitatis vindicis fub-  mittere potuiffet ? Deinde, fi ab imperantibus  in populos derivavit Divinitatis , & religionis  notio , profecto omnibus retro faeculis ante con-  flitutionem civilis imperii Gentes & Populi ,  fuiffent Divinitatis ignari • nec non religione  carerent qui nullis vivunt legibus, neque aliis  parent. Atqui e contrario Nationes , quo pri-  mis Mundi cunabulis viciniores , eo magis re-  ligiolae fuiffe comp.riuntur ; neque deficere rc- *  ligionis femina in illorum etiam populorum  Animis , quos nulla civilis focietas colligavit ,  penes Doctos omnes confiat.   l.}. Delirationes itaque funt , quae ab Athe-  is afferuntur Cauflas univerfalis ^ ac perennis   con-    I    . f    Guoglc    158 NATURALIS  conienfionis Gentium cie Divinitate , ac religio,  ne. Quod fi , Cepofitis Animi Audio, ac prai.  judiciis , veras hujufce conlenfus cauAas inve.  Aigare velimus, nullo negotio deprehendemus,  has fuifle, I. Gentium omnium ex communi fti.  pite, & protoparente originem.* II, Mirificum  Univerli Ipectaculum fingulorum oculis perpe-  tuo praefens . Ex prima equidem factum eft ,  ut Filii, ferique Nepotes a parentibus edocti ,  primam Divinitatis notionem lacte fimul exce-  perint . Ex fecunda, ne prima ifthzc notio pa-  rentum traditione Animis informata in oblivio- '  nem abiret , quin immo firmaretur in dies .  Haic fecunda Caufia , profecto potior prima, &  ipla fola focordes Animos , vetcrifque traditio-  nis vel immemores , vel indoctas ab Atheifmi  fomno fortiter difeutit , Deumque agnofeere  cogit .   > C A P. li.   * t ■ ' •   ^ / r - ^ r .   ' De attrihufisy qva Dto ^ u^i Enti a  . ' ' fe ^ conveniunt ', ; ' -v ■ v   t , »   10. T~^Fi exiftentia fub notione primxre-  .1 J rum .omnium Cauflas effectricis  adverfus profanos homines vindicata, illius mo-  do naturam expendere , operae pretium eft. Hant--  equidem, utpote undequaque infinitam , finitis  Alentibus & brevi admodum intelligentia praedi,  tis , vetitum complecti , & adaequate introlpi-  cere . Quare imbecillitati nofiras conlujentes    theologia 1^9   variis illam adfpectibus feorlim '^contemplandam  fufcipimus , ut quoad fieri pottft , excellentio.  rem iplius cognitionem aflequamnr.   nue I ut Ens a (e ; II- ut Mentem ; III. ut  huius Mundi liberam efficientem cauffam con-  Cderabimus , & in pratcipua inculcemus atm-  buta, feu* perfectiones, quae ei tub hoc triplici  adfpectu conveniunt . Re autem vera , quz i-  cuntur Dei attributa lunt una & fimplex Dm  na Elfentia : W vero nifiil vetat, quin leorfim  ea expendenda fumamus , ne (cilicet u in ni  tate Divinz naturae deficientes, caecutiamus om-  nino , nec dein quidpiam delibare valeamus .   & 21. Cum Deus fit prima rerum omnium  CaulTa, eft idcirco improductus : nequit pro^  inde cxifiere nifi fua vi , & neceffitate luae Na-  turae - Si aliunde fufficientem fuae exiltentiae  rationem peteret, non effet prima rerum om-  nium CaulTa . Patet itaque Deum, efle Ens 9  fe & neceflitate -fuae naturae exiftens .   \ ni. Cum ex nihilo nihil fieri queat , ne-  que quidpiam elTe poflit caufla efficiens fui ip-  fius It. 114 , & “8 ; Ens , quod a fc  eft , femper cxtitilTe neceffe eft . Deinde cum  neceflitate & vi fuae natur* exiftat , nequit Ii*  bi deficere, & ficuti necelTario lemper extitit,  ita & necelTario femper extabit . Deus itaque   eji teternus . r i. - -   23- JI. Cum Deus neceflitate fuae naturae   exiftat , quidquid ad Dei naturam fpectat , ne-   celTario pariter exiftit . Quare nihil , quod Uei   eft, nec defecit unquam, nec deficere ullo mo-  ’ do    C ■    I    140 NATURALIS  do pofeft * Dsus adeo eft immutabilis . Finge  fane , Deum mutari pofle : necefle cft , cum  aliquid de novo pofle adfumere , vel aliquid ,  quod habebat, ex eo decedere poffe . Utrum vis  dicas , eflfet aliquid in Deo non aeternum , nec  neceflitate fuse natur* exiftens , fed contingens.  Id vero eft abfurdum §. zr. Efl proinde Deus  omnino immutabilis - Confer 51. cofmol,   24. Patet hinc i. nullos in Deo efle , nec  effie pofle modos . Sane modorum fufficiens ra-  tio in parte 1'altcm ab externa caufla repetenda  eft ont. 16. Eft vero Deus omnino indepen-  dens , alias non eflet Eris a fe. Nulli ergo funt  in Deo modi . Quidquid proinde in Deo eft ,  ad ejus fpectat naturam , & eflentiam , & ne-  ceflarium eft .   25. Ex utroque mox expofito theoremate  patet 2., Deum actu efle, quidquid efle poteft ,  & neceffario , & ab sterno; nec ullam realem  fucceflionem in eum cadere pofflp, cujufcunquc  generis ea fingi velit . Sapienter Plato in Ti-  mso ERAT , EST , ERIT partes Junt tem»  porrs , male transferuntur ad naturam ater^  nam . Huic EST tantum competit , ERAT ve-  ro , ERIT pertinent folummodo ad res in  tempore fluentes ; Junt enim, motiones . Illa fem»  per immutabilis Natura nec fenior , nec /unior  ullo modo effe potej } . ,   §. z6. Contra Divinam immutabilitatem fe-  quentia obftare videntur.!. Cum Deus Iit aeter-  nus , Mundus vero fit in tempore ab eo pro-  ductus, ex non Creatore factus cft Creator .' reu   ' actio-   «     r    f    THEOLOGIA 141  actionem in tempore edidit , qua ab *terno fe-  riatus eft. II. Cum tanta fit rerum hujus ;Uni-  verfi novitas, 8c mutatio , caque Deum habeat  Auctorem , haud illum eadem femper velle ,  oec eadem femper nolle, dicendum eft. III. Cum  nihil Deus neceffitate fuae naturae velit , agat-  que , fed ex liberrima fua voluntate ; profecto  quae voluit , nolle : & quae noluit , velle po.  test; id quod certe cum abfoluta immutabilita-  te conciliari nequit . IV. Vel vanae funt pre-  ces , fupplicationefque , quibus homines in fua  vota Divinitatem pertrahere latagunt.* vel fi hac  non inutiles fuum quandoque lortiuntur effe-  ctum, Deum mutari dicendum eft j quippe fua  confilia, fuamque in homines providentiam fle-  ctit, attemperat &c.   zy. Sed fingula ifthaec futilia funt , & bi.  nis verbis exfufflantur . I. Quam dicimus crea,  tionis actionem , nihil eft aliud , nifi Divinae  Voluntatis actus , quo Mundi exiftentiam effica-  citer decernit. Hic profecto Divinae Voluntatis  actus aeternus eft , ficut ipfe Deus r at vero ejus  objectum , feu effectus a Deo intentus , Mundi  fcilicet molitio , Tion pro aeternitate , fed pro  tempore intendebatur. Nihil ergo novi egit De-  us , cum Mundus c nihilo apparuit. II. Tota re-  rum mutabilium feries, quanta quanta eft, uni-  co , & fimplici , & aeterno Divinae Voluntatis  actu continetur. Deus ergo immutabiliter vult  mutabilia. III. Cum aeterna fuerit in Deb ratio  tum volendi quae voluit , cum quae noluit no-  lendi , ctfi nihil necesfitate naturse velit , nolit-   -V , . - it V ii VC •   '.«i    Diy    i    142 NATURALIS  ve ; quz femel voluit , aut noluit ob camdem  jtternjim rationem perpetuo volet , noletve . Sa-  ne incoftantisE , levitatis , vel infeitia e(l argu.  mentum nolle quat olim funt volita, & e con-  trario , velle qux noiita funt . Sed nihil ho-  rum in Deum cadit. IV. Preces , fupplicatio-  nefque ad Deum , non Deum erga homines ,  fed homines erga Deum fle 61 unt. Perpetuo ma-  net Deus in amore Juftitiffi , & ordinis : prout  ergo homines vel in ordine manent, vel abeo  defeifeunt , vel ad eumdem redeunt, bona vel  mala experiuntur ab imperturbabili & immota  Divina Natura juxta ordinis leges agente . Ni-  mirum preces, fupplicationefque &c. ad illum  fpe£l:ant ordinem , cui Divina Voluntas atque  Providentia perpetuo, & immobiliter adhasret .   28. III. Veus tft Etif infinite peyfeB^n*  extenrive , & intenfive. Si non eft infinite per,  feftum , eft profecto natura fua perfeilibile .  Cum enim Entitas entitati haud pugnet, qua-  vis finita Entitas nova feraper augmenta lufci-  pere poteft' tum extenfive , cum intenfive . Sed  quod natura fua perfectibile eft , hoc ipfo eft  mutabile. Id ergo cum de Deo pugnet, necef.  fc eft , eum omnem poflibiiem entitatem com-  plefti ,* atque adeo infinite perfectum efle &  intenfive, & extenfive. Revera finis, feu limes  non eft quid pofitivum, led negativum ; eft ni-  mirum defectus majoris entitatis. Fiat hypothefis,  Deum haud elTe infinite perfectum j & quoniam  Is eft Ens necelfitate fua! naturae exiftens & irm  mutabile §^. 21. 2^, erit Deus Ens cjufmodi,  ut natur* fu* neceffitate fit finitum, & in fu*   fini-    . ✓      1    f    THEOLOGIA 14?   finitionis flatu immutabile . Id vero abfurdum  cft . Concipi enim nequit Entitas , quae naturae  fujc neceflitate certam fui limitationem expo-  fcat , certamque menfuram , quaeque repugnet  fui ipfius augmertto . Deus igitur eft Ens infi-  nite perfectum 8 fC. Confer cofmot. §-53.   2p. IV. Deus efl Ens fimpt}ci£imum. Ens  compofitum pendet e comptinentibus . Deus ve-  ro eft Ens omnirvp independens . Nequit ergo  effe nifi phyfice fimplex. Deinde quodvis com-  pofitum natura fua eft mutabile . Deus autem  cft immutabilis. 24. Iterum ergo confici-  tur, Deum effe ens fimplex.   30. In Scholis difpufatum cft, an ntetaphy-  fica faltem. Vel logica compofitio Deo conveniat.  Quod ad primum Ipectat, affirmativam fententiam  . Scotiftae tenuerunt , alferentes Dei attributa for-  malifer ex natura tei inter fe diftingar . At non  fatis penficulate, quippe qupdvis Divinum attri-  butum natura fua nequit aliud effe quam ipfa  Divina effentia ^ in qua fapere ex. gr» idenr-pro-  fecto eft ac effe . Quod fi diftinctiones inter  Divina attributa ftatuere folemus , id quidem  efficimus imbecillitatis Mentis noftrs gratia, non  quod fit quidpiam in Deo multiplex. Verbo,  funt ilfjE diftinctiones virtutis feu rationis in  Mentis noftras conceptibus fundamentum haben-  tes , non formales in natura rei in fidentes J Quod  vero ad alterum fpectat , ad quaftionem nomi-  nis tota res mihi perduci videtur . Cum enim  iogica compofitio CX genere & differentia con-  ffet ^ 2 . ont. ^ Genera autem fint noftrx Men^  tis notiones abftractione confectae appofitis   no-    ' t   144 NATURALIS   nominibus defignatae : has primum notiones ac#  curate funt determinandas, atque exponendas, crit-  que poftmodum facillima qujeftionis folutio .  Ita ex. gr. li nomine quis intelligat,   id quod in quaque re fjibftat , & adjunctorum  fulcrum eft-, Deus fub genere liiblfantise haud  comprehendi .poteft . Si vero illo vocabulo *in-  telligatur omne id ,f quod ‘per fe fubfiftit  modo Deus ' fubftantia eft . - •   qi..,V. De«/ immettfuf. l. Quipiie  pugnant Deo , utpote. Enti infinito , quavis  mirationes ficati effentias_, ita & exidentist; at»  que adeo ficuti infinitus cft in elTchtia ,• ita iq  exiftentia immenfus effe, debet.* -   II. Exifiat tenim vero Deus in- aliquo tai»r  tum loco , non ubique. rSufficiens ratio cur. iq  hoc potius rloco , & non in alio , nec ->ubivi|  exifiat, vel in ipib loco.inefi, vel (ih Dei  tura. Utram vis dicatur, non r; foret Natura Dei  omniraodfiiindependens ; ejufque exiftentia cum  iit d^termbato loco alligata, haudeffet' fibi fuiSr  cientilfima & a fe . Hoc autem repugnat. Deos  Igitur ubiquq locorum exiftat) 4 ^us oportet jfiiat  immenfitate naturas.   , ^ qa. At opinemur illunt, fpatiofa magnitudiiie..  ubique diffundi., Qpa de rp animadvertatipr, 00.-«  tionem 'Divinis .immenfilatis non pofTe ulfo pOf  eto fecerni. a. notione fimplieitatis vetras, & ab#  folutas : 'nequ«; Deum dici poffe ^imm.eofum , air  ii & una J^ui fimplex habeatur 4 $ane guaevia  c . roa-    l ,y •CoOglc    THEOLOGIA 145   magnitudo minor eft in lui parte , quam in  toto ; Deus vero per luam immenfitatem  unus & idem ubique locorum eft , & rei  cuilibet intime praeiens. Certe immeiifitas , &  limplicitas duae lunt perfectiones purae : amb*  adeo de Ente infinite per{pcto praedicandas ve-  niunt . Cum vero utriutque perfectionis nec adae-  quatas nec pofitivas habeamus notiones / hinc  ratio, fibi deficiens ab imaginatione exfuperatur,'  quae, immenfitatem cum fimplicitate pugnare, faJfo  repraefentat. Quod fi clare pervidemus immenfi-  tatem non poffe nifi Enti limplici convenire, ratio  imaginationem corripiat, neque linat ab ea rapi.   ^3. Deus ejl unus . I. Nulla adeft ratio  eccur plurcs efle Deos putemus . Sane Dei no-  tionem ex neceflitate primae alicujys CaulTae ef-  feflricis nobis compatamus: lemcl ac (latuimus,  aliquem exiftere Deum primam rerum omnium  caudam, nulla adefl ratio cur pl u res Deos com-  minifeamur . II. Deorum pluralitas manifclliffi-  me rationi contradicit . Quid lane Deorum no-  mine intelligi debet, nifi Entia natur* fuae ne-  ceffitate exiflentia, atque adeo infinite perfeSla?   53. cof. ^.zS-tieol. Atqui duo infinita , non  inquam plura, manifeftilfime repugnant . Sint,  fi fieri poteft , haec duo infinita A, & B. In-  funt ne Enti A illae- caedem numero perfe£lio-  nes, quae infunt B , & viciiTim : vel non ,? Si  primum, illa duo Entia A, & B non funt re-  apfe nifi idem , & numero unum Ens. (’quot yel ad idealem coexiftentian> ,  vel ad idealerp fuccffljonem fpectant ex natura^   & complexione tot is syflcmatis , nec nOn ex  nataris fingulcrum Entium syfleinaconfiantiura,   V ‘ fiuc-      Digitized by Googie     natur'alis ^   fluere debent; nec aliter fluere, quam i pix En-  tium naturx , mutuzque ad invicem relationes  exigunt . Hinc profecto efl , ut , vel ex ipfis e-  xordiis cujufque Mundi intelligibilis, infinita Di-  vina Intelligentia , cui p^enitiflime patent & na-  turas , & relationes ut ut minimas Entium ad  illum Mundum fpectantium , perfpectiflime , &  plenillinie nequit non attingere lingulas fuccef-  liones , & evolutiones ad eumdem Mundum  fpectantes .   § 44. Divina polTibilium fcientia , quam  breviter modo expofuimus, fcientia fimplicis in^  telligentia folet nuncupari. Ejus fons & origo,  ut patet , ipfa eft infinita Dei Entitas Divinae  Intelligentiae pleniffime patens .   45. Atqui gaudet quoque Deus completa  fcientia omnium futurorum , quae ad certa qua-  vis & determinata tempora fpcctant ; quam vi-  /sonis fcientiam dixerunt . Hujus fcientia:, eo  quod & futura libera complecti debeat , ex hu-  manis ideis explicatio, acriter torfit Theologo-  rum ingenia . Ita vero nobis exponenda vide-  tur . Mundus hifce realis , quantus quantus efl  (8c duratione , & extenfione, & intenfitate , ex-  preffio eft & deferiptio uniiis ex illis infinitis  tntelHgibilibus Mundis Divinse Menti longe la-  teque ab ipfa aeternitate patentibus: illius fei-  lidcf, cui JEterno , & efficaciflimo Divinae Vo-  luntatis decreto adjudicata fuit exiftentia in tem-  pore confequenda .Nihil profeqjo eft, nec fuit,  \ncc erit quidpiam in hoc reali Mundo , quod  vel latum unguem ab illo asterno exemplari re. '   C«.    Digitizad by Googie    ' THEOLOGIA 153^  ceiendo alteru-  tram denegare, quam fui imbecillitatem inge-  nii fatentes, utrique veritati acquielcere . Ho.  rum nempe Alii, de humana libertate nihil hs-  litantes,futurorum liberorum feientiam ab ster-  nitate Deo adimerunt. Alii vero, Divinam re,  rum omnium certam & infallibilem prsfcien-.  tiam pro rata , Sc indubia ftatuentes', Mentibus  agendi libertatem eripuere,. Hi e Fataliflarum  funt grege, qui Divinam prsfcientiam nobis  neceffitatem imponere agendi qusciinque agimus,  contra intimum confeientis fenfum effutiunt. lif*   ' dem    (^) ElegamitHme Boethius confoUt.   T« cun6ia fuperno   Ducis ab exemplo : pulchrum , pulcherrimus IpP^  Mundum mente gerens ^ fimi lique in imagine forma'*^')  FerfeSla/que jubens ^ per f edum abfolvere partes ,    Digitized by Googie    1J4 KATUR A t IS ' y   dem pene armis Utrique pugnimt,quo propSam  tueantur fententi-sm. Hos audire & refutare ma.    xiniopere infereft, . . - ^ ^   47. Inquiunt: I. Gum Dei fcientia certa  fit, & infallibilis, quae Deus praenovit, neque-  |int profecto non evenire . Sed qrae nequeunt  non evenire neceflario eveniunt . Quae ergo fu-  tura Deus praenovit, neceffario funt futura. Vel  ergo ‘ nulla funt futura libera , vel fi aliqua  funt tujufraodi , a Deo neutiquam funt 'prae-  vifa. II. Et revera, facta hypothefi, Deum fin-  gula ab aeternitate praevidifllp ,k ficuti fi modo  aliquid fieret contra id , qu^ Deus pwevidit ,  actu Dei praevifio errori obnoxia foret : ita pro-  fecto, fi aliquid contra id. quod Deus praevidit,  evenire poffet , Dei fcientia poITct errori fub-  jacere . Quum ergo Divina prasvifro , nec un-  quam a veritate, aberret , nec queat aberrare :  dicendum' eft , rerum omnium & Cauffas , &  effectus ne dum ita pergere, rUt Deus prajvidit,  fed nec aliter pergere poffe . firmatur ita.  que, vel nullam habere , Deum* certam feientiam  futurorum : vel quae dicuntur futura libera non  effe hujufmodi nifi vtrbo tenus , reapfe tamen  Jieceflaria efle . ♦ ' s?   48. Ad fingula refpondemus . Ac I. di-  ftinctione indiget, quod principio ponunt: qute  Detts tranavit^ y nequeunt, non evenire." nequeunt  profecto non .hypoihetice y 8 c confequen*   ter y non item abfolute ^ & antecedenter . Quae  diWnctio ut in propatulo ponatur , fupponamus,  me , omni illunonis periculo remoto , Petrum  coram ambulantem intueri, profecto,, quandiu     1    \ theologia 455.   iUum a Abulantera intueor , fieritne^uit i ^uin  deambulet ,* non enim fieri potcft, ut idctn fit  fimul, & non fit» At nemo non videt, 4ticirco  fieri non-polfe , quin Petrus deambulet quia,  ipfe fe &.ad deambulandum determinavit , 5c  adhuc in , eadem, determinatione manet ; non  quod neceflitatem aliquam tex .mea vifione paf-  lus fit , vel actu, patiatur . Neceifitas itaque ,  qua Petrus actu deambulans nequit non deam-  bulare, hypothetica eft, & co»/e^«»x, fluenS, nem-  pe ex ejus libera^eterminatione , n deambulantem. certo«in-  tuear, & cur nequeat ille actualiter & de fa-  cto non deambulare. lU porro  tera (ejungi nulfo modo‘pofiit, patet, Deo Vo-  luntatem tribuendam -effe i Revera cum hicce  Mundus e nihilo Iit conditus , nonnift Divinae  Volitati ' tribui* poteft r, eccur inter « infiiiitos  «lios «que polfihiles & fit electus , & fit ad  exiftentiam perductus. '•   54. Dei.;autem 'Voluntas nequit effe' niff   re-    Digilized by Coogle    l    THEOLOGIA   rectiffima , fcilicet infinita; fuae Sapientia; iciris, "   ■ aeternifque rationibfus apprime* conformis . Cum  enim Natura Dei fimpliciffima fit , ac perfe-  ctilfima qo., equidem fieri non potefi, ut   in Eo aliud fit velle, aliud fapere. Sane qiitd  magis ablonum quam , Voluntatem a Sapientia  defcifcere , ac' Sapientiam erroris, levitatis , vel  ofcitanrias Voluntatem' redarguere ? Profecto id  everteret intimam Dei NatUram numeris omni-  bus abfolutiflimam . * ' *   55. Divina Volyntas , qua parte objecta .   extra fe pofita iritendir, lilxrrima eft , & im-  mutabilis . Sane nulli externo fato potefi^ Deus  fubjici , eum fit'omnino independens^ & a fe^t  neque ulla neceilTtate naturae , nulloque interno .  impeto- rapi poteft ad profequenda (Ejecta ex-  tra fe , quum fit intrinfecus Sc natura fua bea- «  tiffimus , nullumque licet minimum bfatit^t»  nis augmentum advenire ei extrirtferuff poffit ,   "Liberfima igitur Deus Voluntate gaudere de-  bet . Cum vero nequeat Divina Voluntas noa  effe i ni mutabilibus, ac asternis fua; Sapientiae 'ratio-  nibus apprime conformis' prae . , confeqiiens  eff, illam nec unquam mutari nec mutari poffe- - ' '   $ 6 . Qpae Deus vult , aut non^v^t / ab ' I   aeterno , ac lemper voluifle , aut noluiffe opor- ^  tet ; nec '^quidpiam ‘Deus velle poteft , quod ab ' |   aeterno noluit , aut fnodo nolle, quod ab aeter- 1   no voluit . Itaque Dei Voluntas non inftar fa-  cultatis concipi debet, fed infbarfimpliciffimi actus  pci^petuo , & immutabiliter permanentis , -quo •  ab ipfa aeternitate voluit , noluitve fingula fi.  ntul j, qux efie poterant fuae Voluntatis objectum.   S 7 - ‘    \    pigiiized by Googie     1    ' i6o , NATURALIS   57. Patet hinc nonnifi cx imbecillitatis  noftraj modulo pl ures Deo tribui Voluntates ,  quibus res extra fe intendat, & quas Dei  decreta appellare confuevimus.  i   , ' GAP... iir.   , •   De attnhuus , qu(t Dvo , utpote primee  rerufn omnium Caujfa , conveniunt :  ubi dt confervittipne , bonitate ,   ' 0 providentid .   ' , . A R T. I.   De Conjervatione .   • 58«^ fingulae hujus Mundi fubftantiae   . j non ex fe , & vi fua , fed efficaci  Divina Voluntate olim exigentiam fint confe-  quutae^ fponte veluti fua inquirendum modo oc-  currit, qua vi ha^enus in Tua perdurarint exi-  ilcntia , feu cui referenda veniat fuse exiflentise  continuatio.   . 5^. I. inhaec exidentiae codtinuatio nequit   Entibus contingentibus vi propriae effeftiae con-  .^e^ire. Si enim cxiftent^id eorum effentiam  pertineret , forent Entia illa immutabilia : con*  tradi£lorium fane e(l ,^quidpiam fua effientia exi-  iientiam , vei continuationem exiftentiae obtine,  re , & interim elTe , & beri pofTe aliud ab eo  quod effiSunt vero Entia quxvis hujus Mundi ut  origine fuacontingentia ^ ita &: ejulmodi in fuae   exi-    Digitized by Coogle    THEOLOGIA i6t  exiftentiae continuatione. Exiflentiae itaque con-  tinuatio nequit Entibus contingentibus vi pro-  priae*^^ eflentiae convenire : atque adeo aliunde ejus  fufficiens ratio repetenda venit . • -   60. Ratio futiiciens continuationis in exi-   ftendo nequit alia effe a ratione fufficienti exi-  ftenti* primo temporis momento confequutae .  Revera exiftentia fecundo, tertio 6cc. momento  cjufmet naturas eft , ac exifteotia primi mo-  menti ; immo una eft eademque exiftentia; nem-  pe Entia contingentia fubfequentibus momentis  {'uum ejfe haud aliud & diverfum habent ab illo,  quod primo momento obtinuerunt . Igitur fufii-  ciens ratio continuationis exiftehtias Entium con  fuam exiftentiam primo aufpicata funt . II. In  hypothefi , qua Ens sternum niWl curaret en-  tia a fe olim condita , fed ea veluti ipfa fibi  relinqueret, nequirent profecto, ne minimo quidem  temporis intervallo, perdurare, in nihilum illi-   X €•   1    Digitizod by Googie     J/$Z NATURALIS   co abitura. III. Quum exiftenti® contiouatio ,  eofifervatio appellari foleat, liquet, illum ipfum“  rerum omnium Conditorem effe Carumdem Coa*  Jervatorem optimum . IV. Rerum confervationem  haud infcite continuatam creationem di£Iam effe:  quae phrafis haud ita intelligenda eft , quafi De«  us fingulis momentis . reiteratos edat creandi  aftus , led quod rerum confervatio non conli-  ftit , nifr ex eodem Divinae Voluntatis aeterno,  atque efhcaciflimo actu , e quo ilis luam cxi6- Quoniam Bonitas mora Bs ‘ condUit in‘  conforraitatc actionum liberarum cum prasferi-  pto legis » botio bonitatis moralis fupponit  legem a fuperiore latam ; potentiam in fub-  jecto morali delciicendi ab illa ; 3, necefiita^  tem illam lequendi , ut fuam confequatur felici-?  tatem Atqui hx notiones • pugnant omnino^  cum Divina perfectiffima Natura, quae & abfo-  lute independens efl , & intrinfecus ac per fe  beatiflima . Nequit igitur hujusmodi bonitas  moralis Deo attribui .      V*. Divina bonitas eft Ordinis , cft plena   Voluntatis confbrmitas zterno rerum Ordini ab  «ternis infioitz Sap entiz fcitis atque re£liilimist,  confiliis fluenti . Itaque non Bonitas Sapientiz  ac Potentrz imperat , fcd Sapientia Bonitatem  & Potentiam moderatur . Quare fi zternus ac  iiqnentiflime conflitutus rerum ordo haud patia.  tur>, homines in ipfis exordiis fuz immortalis  vitz ( nempe in hac vita przienti ) plenam  coflfequi perfcflionem , & beatitatem fu» natu-  re congruentem ; fed exigat , refervandam eam  ^e alteri feculo ; minime profecto Divinam  Bonitatem redarguere licet ^ quod nos non eflPe-  cerit heie^enc felices , .fiveritque plura mala  obrepere. Ita porro rem fe habere, facili argu.   m«iu    THEOLOGIA \ 6Oe malis , quz ex indeclinabili MiAidi  ordine patimur , quseque contectaria iunt legum  coimologicarum , nihil efl, quod jufte conque.  ri poiTimus . I. enim ex ipfo Mundi ordine ,  iifderrique cofmologicis , legibus noflra pendet  exiflentia , 8c innumera illa bona fluunt, queia  in praefenti vita fruimur . II. Quod ita Mundi  ordo ab initio (it conflitutus , ut omnium mi-  nima ^ pauciora mala irreperent, maxima ve-  ro , & plura bona : id quod pluribus demon*  ftrare poflTemus per totum Mundi orbem mente  difeurrentes I III. (J^uod faepe numero voluptates  doloribus adeq iinitimae & conlequentes fint;po«  fit* , ut hos fatis , fuperque rependere videan-  tur. IV. Quod mala illa optima fu nt media qui-  bus a nimio pr*fentis vit* amore revocemur ,  neve vit* voluptatibus irretiti ' faifq nobis fua.  . deamus , permanentem heic habere civitatem ,  nihil de futura folliciti : tum legem fenfiium  legi rationis praferamus. V. Quod>lunt illa auf  przparationes ad virtutem ne peccemus , aut  juflz punitiones fi peccavimus , ut a peccatis  recedamus. Nulla fane utilior, atque eloquen-  tior virtutis fchoia > quam malorum perpaflio j  nec capitalior virtutum peflis y quam perpetua  vit* profperitas; Mifyri/e toiSrantur , pcrfpcctc  Tacitus inquit, felicitate corrumpimur . . -   Ilf. Mala , qu* ipfi nobis confeifeimus ma.  lo' five corporis ^vc Animi reginiine plurima  equidem funt . Atqui h«c nequeunt certe D/o   Sd'    Digitized by Googie     170 NATURALIS  adjudicari nifi fumma inicitiav & stolida temc.  ritate , quae non verbis , led verberibus .corri-  pienda foret . Quid enim , Deo ne tribuam fi  doloribus , vel febri laborem ( ut id exempli  loco auferam ) ex ingefto cibo , potuque ultra  quam natura exigebat, & (lomachi vires patie-  bantur ? Profecto juRum eft , quod intemperan.  tia! poenas luam : -nec eft, quod Divinam boni-  tatem redarguam , cUm e contrario maximope-  re commendanda veniat.. Haec fane mala, mali  nr ftri regiminis confectaria , fraena funt, ne in  vitia corruamus,. & ad virtutem colendam cal-  eatia tum juxtae funt punitiones , fi hac con-  tempta , in illa concc fieri mus .   ■IV. Reftant tandem mala , qusE 'e?c noftris  fluunt praejudicatis opinionibus ., ab effraena  imaginatione . Quas ad /hanc fp^ctant clafiem,  maximam malorum partem capiunt, & ea prae-  fertim', quae focialis vitae felicitatem maximo-  p,ere pertubant . Sed nihil haec mala contra Dei  Bonitatem faciunt , quippe fepientia & pruden-  tia profligantur , ficuti e contrario sb inicitia  & imprudentia gignuntur ,-ScitifSme Epictetus  in Encbir. cap. V. Pet^tnrbant bomirtes non res  ipfa , Jed de rebus opiniones .... Cum- igitur '  aut perturbantur aut trifiamur ^ nunquam alium  irtcujemus. , ^ed nos ipfos , boe eji noflras opi»>  niones . > * ' '   75. Verum vero inquient. Potuifict Deus  in alia rerum (Siconomia humanum Genus con-  ftituere , e qua perpetua bona fluxifient , quin  ulla unquam irreperent mala /' Quod fi ita ,  haud fumme bonus-, in. bonitate, admodum   par-    /   DigitizodbyO'" ’k   _ _ .... .-i    THEOLOGIA 171   parcus Deus fuitje videtur , qui illa podhabita  ceconomia banc przfeutem ^ condiderit pluribus  Icateutem naalis.   'j6. Sed facilis ad hzc refnonGo • I. ‘Non  heic quzrijtur , quid Deus potuerit efficere, fed  quid efficere eum decuerit ^ Jam vero, non ,no« '  Ilrz caligantis intelligentiz e(l decernere a prio-  ri, quznam ex poflibilibus oeconomiis przdet  ceteris , fitque Dei Sapientia ac Bonitate di«  gnior .   . II. Nutn ne tantum noftri ergo Deum con-  dere mundum oportuit? Equidem Deum horni,  num non' demerentium felicitatem velle, i omni  dubio vacat .* at Eum in Mundi creatione no-  flram plenam felicitatem primario intendifle •  vel intendere debuiHe , id ed quid'    \    THEOLOGIA 173  ^uidpiam ab illa ratione diverfum . Sed hanc  rationem five verbis praeclare definire , five pu-  ra mente complecti pofie, certe negatum mor-  talibus effe autumamus . Ecquis fane perfectif-  fimam , & undequaque infinitam Naturam Divi-  nam perluftraverit ? Quas rerum ideas , quasve  notiones adeo puras , & praecellentes mentibus  noftris gerimus , queis Divina incomprehenfibi-  lia arcana decentet relerare audeamus? (a)   80. Verum vero , utut explicanda veniat  Divina ifthaec excellentiflima ratio , & finis ^  autumamus , creaturarum felicitatem , Divinae- ^  que glorise manifefiationem illa ratione ccrtc  contineri . Revera, haud aliter decebat Deum fe  gerere , quam ejusmodi Mundum condere, In    quo     (a) Hanc rationem & finem ut expedirent Platonici ,  aifeverabant , Deum ipfa fua infinita bonitate percitum  fuilTe ad Mundum condendum , ut fcilicet effent , quos  benignitatis, ac famma:,qua ipfe fruitur, felicitatis par-  ticipes etiiceret : quaf fententia antiquis Chriftiani ccetus  Dodorlbus non difplicuit . Procedente vero tempore ufu  ienfun invaluit inter Theologos , ut Deos glorix fpf  caufla Mundum condidi fle diceretur j quod rede expli-  catum , & intelledum, nec quidi-uam habet offenfionis,  nec cum priori illa fententia pugnat. Nam ut perfpedt  Cudworfhus Syflem. inrelled. Cap. V. fed. 5. §. 21.  Neq:lTet vel minimum obflare.  Q^ua igitur Deus voluntate finem infendeb.it ,  profecto & optimum Mundum *legit ex infini-  tis poflibilibus , tum & opere complevit . Re-  vera finge, hunc Mundum non effe optimum^  feu fini pr*4ituto non apprime congruentem ^  equidem vel defectui Sapienti*, vel Potenti* ,  vel Voluntatis in Deo tribui debet, quod non  Iit conditus optimus Mundus . At 'priora duo  Divina: pcrfcctiffim* nanif* repugnant: ternum   vero    r    THEOLOGIA' 175   vero contradictorium eft,,: media enim ad finem  confequendum eadem voluntate, continentur ,  qua finis intenditur. Quin ergo hic Mundus fit  optimum, & ^ptifiTimum medium ad confequcuf  dum finem a Deo intentum nullo pacto ambi,  gi potcft. ' . .   82, Sed hasc rerum Univerfitas fummd   Divinas Sapientias confilio ,'.ac pie niifima om-  nium futurorum ptasfcientia plim a Deo condi*  ta , incelfanti actione ab eodem Deo perenniter  confervatur , nec aliter confervatur, quam Men.  te concepta fuit. 6 z, Deus 'igitur perenni  ifthac confervatione curam oftendit , ut mun«  danorum entium, syfiema illum confequatur fi»  nem , cujus» olam gratia * mente conceptum , tura  reapfe conditum eft. . .   83. Et quoniam mediorum ad finem ae-  comodatiflimorum electio cura ne ab illo  fine deficiant , providentia vocabulo dcfignatur.*  Deum providentiffimum- plane effe ex modo  dictis 81. 82. evidentiifime patet ..Equidem  Dei Providentia cx ipla ejus natura tam' arcte  ac necefiario fluit, ut p^rfpecte Cicero de. Epi-  curo , qui Deos nihil mundana curare fluite ef-  futiebat , dixerit , Epicurus ve tollit , oratione  relinquit Deos (a) . Certe omnes, Gentes , ficuti  Sdpremi alicujus Numinis 'exiflentiam agnove-  re , ita & ejusdem providentiam hffx funt , &  coluere.* quod adeo omnibus in eompertO/ efl ^  ut demonftratione non indigeat,   84* *   («) Di nat. D eor.'l. i, - » v.    Digitized by Google    17(5 NATURALIS   84 - 'At circa Dei providentiam plura oc-  currunt, quae maximopere intereft animadverte-  re. I.. Dei providentiam. haud in eo confillcre,  ut per lingulos dies,pcrque fingulas. horas per-  fpiciat quid. factu opus ht, & qua flectenda fit  rerum feries, fi quuipiara erraverit, Abfurdiim  id quidem , 8c infinita Dei Sapientia indignif-  firnum. Potiflima Divinae providentiae notio cod-  fiftit I. in illa rerum omnium praeordinat io ne  fapientiffime oliro conftituta ex ad^uata om-  nium futurorupa prastcientia , qua praeordinatio-  ne fingula entia hujus Mundi fuas exacte leges  fequentia tum ad fuos, peculiares fines pergunt,  cum ad ultimum illum fipem , qui in Mundi  molitipne fuit a Deo intentus. 1 . Divina prex-  vidcHtia continetur in illa inceflanti actione ,  quam confervatiooem dicimus , feu io perenni  illa & efficaci voluntate , qua fit , ut fingula  Entia .perdurent , &“ pergere non definant  juxta praeordinationem in principio, factam .   . II' Syftema Divinae providentiae pror-   fiis incomprehenfibile haberi debet, ficuti enirn  ' 3 * brutis., animantibus intelligi nullo modo pof-  funt quae ah hominibus conduntur fyfteniata  politica , mathematica &c. , ita profecto multo  minus comprehendi ab hominibus poteft lyfte-  ma gubernationis Mundi , quod eft opus ab in-  finita Sapientia attern* Mentis conditum . Re-  vera hujusmodi lyftema ferienti complectitur  omnium temporum, omnium entium, omnium  eventuum fibi invicem cohaerentium , & lele  ■motuo. explicantium, duantum profecto eft nu-   jusmodi fyftema, & qu«m la;c patet i at qu^tn  ^ ' exi'    THEOLOGIA . 177   exigua illius pars efl , qux nobis innotdcit !  Tum , quantilla cft human* caligantis inteJli-  gentiae & vis & extenfio 1 quam manca , quam  perverfa de quavis ut ut minima re noftra co-  gnitio 1 Num ne rerum relationes , ac nexum  vel longe perfpeximus ? Quam plura funt ,  qnse de unaquaque re ignoramus , quam qus  novimus, vel potius quae noviffe putamus?   86 , III. Divinae Providentiae Syftema eo   magis adorandum , quo minus illud comprehen-  dere valemus. Hinc enim i. in admirationem  rapimur Supremae Dei Majeftatis , nec, fi lapi-  mus , non poffumus venerabundi non adorare  altitudinem Scientia ac Sapientia Dei , cujus  adeo incomprehenjibilia funt judicia y invefli*   gabiles via . a. Incerti de rerum eventibus  probamur , & ad fummas virtutes fidei , fpei ,  & omnimodae religionis excolendas incitamur •   87. IV. Totum Divinae Providentiae Sy- ,  Ilcma dno praefertim peculiaria ac minora Sy-  fiemata complectitur inter fe fapientiffime , &  mirifice connexa ; phyjicum nempe , quod ad  brutam materiam fpectat , & morale , quod  Entia ratione , & libero arbitrio praedita re-  fpicit .   Phvficiim Mundi Syftema phyficis legibus  regitur , & ad pra^itutum a Deo finem recta  pergit Sunt enirnvA-o phyficae leges nihil aliud,  nifi certae determinationes viribus materiae a  Supremo Conditore imprelTae , quibus phyfica  neceflitate fiunt quaecunque fiunt, & hd smuifim  infinitae praeordinantis Sapientiae . De hoc phy-  £co Syftemate fatis in Co/. c. 4. Atqui Entia,   Y quae    178 NATURALIS  quae funt ratione & libero arbitrio praedita aliis  omnino legibus profecto regi debent , quae lint  eorum natur* conformes j leges quippe , quas  phydcas dicimus^ rationem & liberum arbitrium  deftruerent .   Determinationes , qu* Entibus ratione Sc li-  bero arbitrio prxditis conveniunt, nequeunt aliae  cfTe , quam qu* ex illiciis bonorum , & amore  felicitatis, vel ex horrore malorum , & mife-  ri* odio fufcipiuntur . Leges itaque , quae En-  tibus libero arbitrio pr*ditis conveniunt , oc-  ' queUnt aliud efle niti certa & immutabilia tita-  tuta Supremi Conditoria , quibus bonum & fe*  licitatem creaturis rationalibus in ordine n>a-  nentibus praeordinaverit , miferiam vero & in-  felicitatem creaturis ab ordine defcifcentibuS .  Ifthaec flatuta /e^ef morales naturales dicUntur^  * 88. V. Leges morales haud cenferi debent   creaturis rationalibus extrinfecus & accidentaliter  impotit*.* fed in ipfo Mundi ordine intit*, & in  creaturarum naturis . Neque putandum eft , ex  folo Conditoris arbitrio illas luam obtinere fan-  ctionem , fed pr*fertim ex rectiffimis & infle-  xibilibus Sapienti* fcitis, quibus omnis mun-  danus rerum ordo primum conceptus fuit ^ tum  demum Divina* Voluntatis efficacitate ad exi-  ftentiam perductus . Nimirum generale Mundi  Sytiema ea arte ab infinita Divina Sapientia  conditum efl, ut indeclinabiliter ad felicitatem  ducat Creaturas rationales ^ quae fartas tectas  fervant relationes , quas ad tingula qu*vis En-  tia natura fua habeat , fuasque illis attempe-  rant actiones: ticuti c contrario ad miferiam   & in-    Digitized by Googie    T HEOLOGI A lyp  Sc infelicitatem efficaciter trahat illas Creaturas  rationales, quae eas relationes violant, corrum-  punt, fuifque actionibus peffumdant. Requ dem  vera nifi res ita le haberet , haud foret 'iVfua^  danum Syfiema ordioatiffimum , infinitaque Dei  Sapientia ac Majefia^e dignum , fed opus na-  tura fua hians , quod externis veluti prasfidiis  pofimodum circumvallatum , infcitiam & im-  potentiam in Conditore argueret . *   Sp. £ mox dictis patet I. generale Mundi  Syflema ne latum quidem unguem a praefiituto  fine aberrare , five Creaturae rationales in fuo  maneant ordine , (ive ab eo defcircant . In fuo  enim ordiiie manentes fuam confequuntur feli-  citatem : a fuo ordine recedentes miferiam &  infelicitatem nancifeuntur , & quidem in ratio^  ne fuae aberrationis - At utrumque verum , &  realen-i ordinem generalem confiituit : utrum-  que ad generale Mundi syftema aeque fpectat ,  & mirifice conrpirat fini , quem ^us munda-  no syftemati przftituit . 2, Patet ,Vmnem le-  gum moralium naturalium notitiam aufpican-  dam pfTe cx relationibus , qu® rationales natu-  ras ad fingula quavis Entia nectunt .   po. Contra morale syftema Divina pro-  videntia objiciunt profani homines maximam  ac increciibilrm pene rerum humanarum confu-  fionem . Inquiunt , aque omnia eveniunt omni,  bus: nrobis & improbis, religionis contemptori-  bus & amicis idem imminet periculum , &  aqua fors . Quin immo perjuri , facrilegi , &  criminoii homines non raro melioribus gaudent  fatis, quam optimi , & juftiifimi. Nullam er-   Y 2. go    Digilized by Googie    i8o naturalis   go Deus , ita concludunt , humanarum rerum  procurationem habet .   pi. Equidem vis huic objecto confifteret,  fi inter demonftrata foret noflrorum Animorum  cum corpore mortalitas. Id autem cum tantum  abfit , ut contrarium recta ratione dcmonftre-  tur, ruit propterea objectum illud ipfa fui mo-  le , tum facili refponflone exfufflatur. Ita prae-  clare Auguftinus ia).' Placuit Divina providen-  tia praparare in poflerum bona juflis , quibus  non (ruentur injujli , mala impiis , quibus   nofi excruciabuntur boni . Ifla vero temporalia  bona & mala utri f que voluit ejfe- communia ut  nec bona cupidius appetantur , qua mali quoque  habere cernuntur ; nec mala turpiter evitentur ,  t^tibut & boni plerumque afficiuntur . , . Dein  fuhdit. Si nunc peccatum (Deus ) manifefla ple&e-  ret poena., nihil ultimo judicio Jervari putaretur.'  rurfus , Ji nullum peccatum nunc puniret* aperte  Divinitas . nulla ejfe providentia Divina credere-  tur . Similiter in rebus fecundis , Ji non eas  Deas quibufdam petentibus evidentijpma largi-  tate concederet , non ad eum ifla pertinere dice-  remus itemque,fi omnibus ea petentibus daret  nonnift propter talia pramia ferviendum illi eJfe  arbitraremur .   pz. Qui Dei providentiam vituperant ,  quod mala & impia facta non llatim plectat, equi-  dem fimillimi eorum (unt, qui videntes in fce-  nsm prodire facinorofos ^ fceJeratofque homines,   eof-    (/:) Lib. I. de Ci vit. cap, 8 ,    t    Digilized by Googl    THEOLOGIA i8i   eofque per totum carmen in luis criminibus  exulMre, tragicum Poetam incunctanter convi-  ciis petunt } totamque fabulam ut Icclcratam  rejiciunt . Tragoediae exitum hos expectare opor-  tet , mox enim illos dignis excipi fuppliciis  videbunt, fuorumque fcelerum meritas poenas lue-  re . Vera fabula prxfens efl vita : quilibet no-  Urum luam in hoc telluris theatro perfonam  fubflinet , & ita , ut de fuo femper aliquid ad-  dat fabulae . Atqui Deus totam fapientiffime  fabulam moderatur , & regit . Is lapientiflime  nectit noftras hujufce vitSB actiones cum fuis  geftis, quae in altera vita lequentur : eruntqua  futura cum pr®fentibus ita inter fe apte Sc con-  cinne connexa , ut fumma de rebus omnibus  providentia eluceat .   pq. Tandem , fi Deus in humanis rebus  • moderandis ubique fusE providentiae vim , 8c,  praefentiam extraordinariam oflendere vellet, fi-  cuti Adverfarii infcitiflime & arrogantiffime  poftulant • profecto miraculis cuncta elfent re-  plenda , naturaeque leges perenniter interpellan,  dae . At quae fumma confufio rerum hinc pro-  diret , quae maxima perturbatio ! Edifcant ergo  Adverfarii rectius philofophari : ficuti apparen-  tes illa; perturbationes , & monftra , quae in  fyftemare phyfico quandoque occurrunt , nihil  de ejus ordine & harmonia detrahunt , quippe  ex ejusdem ordinis vi 3c legibus confequuntur,  & in ipfum ordinem redeunt : ita nihilo fecius  Divina de rebus humanis providentia confiftit ,  licet quaedam moralia monfira quandoque pro-  filire } & exultare videantur . Moralis quippe   y q or.    ‘ Digitized by Googie    i8x NATURALIS  ordo , 8c providentia ex harmonia legum cos-  mologico- moralium, & ex nexu actionum -hu-  jus vitae cum alterius futurae vitae ordinatione  refultare debet .   Finis Theologia ,              185   TOTIUS OPERIS CONSPECTUS   Jn unlverfam Metaphyficam^ prafatio. i   METAPHYSICARUM INSTITUTIONUM^  PARS PHIOR    In Ontofopbiam prolegomena    CAPrr   De effentia , & attributis .   1 1   CAP. II.   De variis entium generibus •.    CAP. III.   De relationibus Entium .    ART. I.   . Dff relationibus fimilitudinis.   7.^   \ ART. II. De relationibus, e coexifletftia   dependentibus . .    ART. III. De relatio.nibus dependentiis ,    ubi de   Catijfis.   A9-   CAP. IV.   De quib.usdam "relationibus    compo/itis .   1   ^5    INSTITUTIONUM METAPHYSICARUM "    PARS ALTERA  In Cofmologiam prolegomena .   74   CAP. I.   De Corporum elementis .   78   ART.   I. Corporum elementa Junt ne ex-   tenfa   , vel inextenja ?■   79   ARTT   11. Similia Jint ^ qn diffimilia cor-   porum elementa expenditur .   87   CAP. niTT   De Legibus cojmologicis .    UAP. III.   De Mundi , Materia ori-   gine .    102 .    sirr:   I.    DigilUod by Googlc    184   ART. I. Etis tttiquod aternutn natura  fua necifjitate exi/iere , indubie demon-  firatur j tum ejus pracipui c&araSleres  expenduntur . ‘ 1 0$   . ART II. In materia originem inquiri -  tur , eamque ix nihilo conditam vi ,   ^ potentia fupremi Numinis inviBe  demonflratttr . I op   ART. III. Democriti, & Epicuri fenten»  tla refutatur ; ubi Mundum potentia ,   & fapientia Entis aterni conditum effe  evincitur . I £ 5   ART. IV. Spinosa Jyflema abfurdorum ,   & contradiBionum effe cumulum ofien -   ditur . 1X8   CAP. IV. De nexu omnium Mundi Cauf-  Jarum & effeBuum : ubi de fato juxta .   Pbtlofophorum placita di [feritur, 1 2.1   ART. I* De nexu omnium Mundi Cauf-   /arum , effeBuum , lai   ART. II. P bilofophorum de fato fenten*  tia enarrantur, atque refutantur. ia8  CAP. V. De Naturali , & jupernatu»   ART. T. De Natura gener at m ; ubi  . quid fit naturale edocetur^. 140   ART. II. De fupernaturaii : ubi de Mi’  vaculis generatim . 14^   Pinis Cofinologia    ME-    Oigiiizad by GfoogI    I8S    METAPHYSrCARUM INSTITUTIONUM  PARS TERTIA.   In Pfycbohgiam jtrole^omena . g   CAPI L De Facultate fentiendi . j   ART. I. Senjitiva facultatis indoles at»  que natura expenditur ^ &“ plura fenfa ^  tionum do^lrtnam Jpe^antla enucleem   tu* . 4   ART. II. Qna Jit fedes principii fenji-  tiva facultate praditi . I»   CAP.-tr ^    De MemoriaT  ART. I. De contemplatione .  ART. II DV remintfcientta .    T7    1 »    ART. III. De recognitione .   CAP. III. De facultate attendendi ^ &  refle^endi , zS    De imaginatione ,    12 .    CAP. IV.   CAP. V. De facultate appetendi ^ ejuf~  que objeElo : ubi de affe^ibus fummatim.  ART. I. De facultate appetendi , ejuf-  que objeblo . ibid.   ART. II. De affeBibus . at,   CAPT^VL ^    De humana Mentis Volunta*    te , ac Libertate .    CAP. VII.      De Mentis humane Natura.. ^6  ART. I. •^nimadverfiones ad invejiiga^ »  dam %Anima humana naturam preeli-  mtnares .   ART. II. Humanam Mentem haud effe '  temperationem humani corporis , ac pra^  cipue cerebri inviate demonjiratur . 50   ART. III.    Digilized by Google    r%6    ART. III. Ct*tvU fubjlantite corporea in*  trinfecus pugnare cogitationem , /Jw   CAP. IX. De idearum^ notionumque na-..    H   88    tura , atque ongtne      C   c    ART. I. %/inimadverfiones praliminares  ad idearum ,netionumque naturam ^ at-  que originem expijcandam .    ART. II. Idearum origo ac , natura ex~  penditur .   ART. III. Quadam Pbilofopbortm.placita,    qua idearum /peliant originem, brevi -  ter exponuntur . 10 %    C/    CAP. X.    i    D*ym^ ::.;='jOOgle    I    1^7   CTAP. X' Df tAunue humana orij^tne’ . 107«   CAP. Xr. De Mentis humana Immorta-  litate . I loi   ART. I- Mentem humanam ex natura  Jua infpe^am , immortalem effe, demon-  flratur . III   ART. II. Mentem humanam ex fui Con-  ditoris voluntate infpeBam immorta-  lem naturali ratione afferitur. I15   »   METAPHYSICARUM INSTITUTIONUM  PARS Q.UARTA   In naturalem Theologiam prolefromena . 12Z  CAP. I. Deum exi/lere invitiis ratio -   nibus demonflratur , & *Atheorum pracipua  cavillationes difpelluntur . I2g   ART. I. Deum exi flere met a phy fice de -  monflratur . ibid.   ART. II. Dei exiftentia morali demon-  firatione vindicatur . 127   CAP. II. De attributis , qua Deo , ut  Enti a fe y conveniunt. 1^8   CAP. III. De attributis y qua Deo y ut   Menti , conveniunt . 147.   ART. I. Dei Scientia expenditur . ibid.   ART. II. Ds Dei abfoluta Beatitate, 157   ART. III. De Dei Voluntate. 158   CAP. IV. De attributis , qua Deo y ut -   pote prim-rfetur , & fi merito typis  mandari pnfit . Ac pro executionc Regalium Or-  dinum idem Revifor cum Jua relatione ad nos di-  rede tranf mittat etiam autographum ad finem' ,  Datum Neapoli die XVllU Mtnfis Novembris  ^ .»79d.   FR. ALB. ARCHIEP. COLOSS. CAPP. M.   S. R. M.   J Uffu tuo accurate legi docfl-flfimi Viri Sacerdo-  tis D, Mariani iJcmitula in^itut ones philofo-  phtCas^ nempe infi/turiones metaphyfices , in qui-  bus quxcunque a ienfibus funt remota ) leu le-  ruin naturam , feu univerfi ordinem , Icu nafU-  Tain animorqm , feu durina attributa , quantum  i-tio »e adfequi licet, facili methodo dilucide per-  tvadlantur ; atque infitutiones logices quibus,  qu.ie ad hu minam mentem formandam fpeiflant ,  folide praecipiuntur, in his utrifque inititutioni-   Z bus'    Digitized by Coogle     bu8 omnia fumma eruditione, Ir dodlrina, neo  minori pietate explicanrur ; tantum abeft , ut  qoidpiam aut juiibus Majeftati", aut boniS mon.  bus advei ium commeant ; quare edi pcffe cen»  fto , nifl aliter Majcftati Veftrae fuerit vifuin ,  ^ieapoli Kalendis Decembris 1706, *   MAJESTATIS VESTRAE.   JlVmiliJtimuS addidi ffimus 6- obfequtl^ffimus ,  Jofephus Maffcjus Regius Profcffor.   _ \   Die t« menfis Augufii i 79 r* Neapoli ec.   Vifo refcripto S. R. M, fub die 5. currentis  'fnenfis , cSr anni , ac relatione U, J. Dodoris O,  Jofephi lAafiei ^ de commijfione Reverendi ReffH  .Cappellani Majoris , ordiie pr^fau Regalis  Majejiatts &C»   Reffjlis Camera S, Clara providet , decernit^  Mtque mandat , quod imprimatur cum inferta for-  ma praf entis /upplicis libelli , ac approbationis  dtdi revi fotis . R erum no<» publicetur ni fi per  ipfun Revi/orem fada iterum reviftone , . ajir-  metur , quod concordat ^fervata forma Regalium  ordinum ^ ac ^etiam in publicatione fervetur' Re-  gia pragmatica» Hoc fuum ec,   JARGIANNI   PECCHENEDA   VOLLARO    V. A. R. C.   Izzo Cancelliere  Rfg- fol, t?, tt u    Pafcale    Uluftris Marchio MAZZOCCHI P. S. C.& ceteri  Aularum Praefedi tempore lub. impediti .      • ^ EMINENTISSIMO SIGNORE .    M trhele Migliaccio pubblico Stampatore fup-  olicando efpone ali’ E. V. come defidera  dare alle ftampe un’ opera tntitolata In/iitutionet ,  Philolophicte Auctore Mariano Stmmola . Prega  percio 1 ’ £. V. a commetterne la reviiionc a chi  piu le piace •   Admodum R«v, Dominus D. Donatus GigUo St  Th. Prof. revideat , & in Jcriptis referat . Die 4.  Septembris 1797.    FRANCISCUS ROSSI CAN. DEP.    Inftitotiones Philofophica» appofite ad Tyro-  na u captum a Mariano Semmola concinnatas, ea  diligentia, qua tua juffa capeffere par eft. Prin-  ceps Eminentidime , perlegi , In illis, prxterquam  quud methodo meridiana luce clariore argumen-  ta tum unde unde exquidta, tum propriae penis  depronua (apienter ad Philoruphiae firmanda dog-  mata congerit Audior , in i!l ud porro omnes lol-  lertix nervos intendit , ut & fandi di m a morum  ratio redle libi condet , 8c jura Rei gionis , li  unquam antea fufque deque habita* , nunc ut cum  maxime pedimo fato divexatx , farta tedla fer-  ventur . Qux cum ita le habeant, cumque nihil  optimo Prxfult antiquius , fan^iufque effe debeat,   ? uam ut adolefcentes fandlionbus , minimeque  iibdolis fententiis imbuantur ( nam quo Jemel ejt  imbuta recens , fervabit odorem Tejia diu ) in  publica commoda peccatum iri 'rcor , fi hujufmo-  di Opus minime Typis mandetur , Quare fi ita   Z * Emi-    Digitized by Googie      • ,   Sminenti* Tu® videbitur , publici jur» fieri pof-  fe cenfeo . l-)ab. ^Alib. Seminat ii Urbani XV Iil  Kal. Oaobr. MDCLLXXXXVll.   EMINENTUE TU.E , - ^   AddidiJP Obfequentijp, Ta/nuius  iionatus Gigli ,     yy/ff   ip   is