GRICE E CARRARA

 

Grice e Carrara: implicatura conversazioale e arte combinatoria razionale -- filosofia italiana – Luigi Speranza (Bergamo). Filosofo italiano. Inc. c . a 804 . Alberti carrarienfis de omnibus Jobannis Ingeniis augéde memorie : ad preftatiffimu Virum Alouifium Manentem Inclyti Venetorum Senatus SeGretarium libellus foeliciter incipit . IM I tibi debeo : refpicias Clariffime Alo que uifi ; nullius profecto momenti erunt possillons manufcula noftra : ei enim : cui cúcta debeam : nulla merces digna rependi poteft : Verum fiqualia ea fint infpexeris : fi quo animo data fint libeat intue / ri : hoc negocium tuo patronatu non indignum iudicabis : Scripfi mus enim de nutrienda memoria breuem tractatulum : neceffaria quidem ( ni fallor ) continentem : precipuaqs fubfidia : que ppagare alii fcriptores noluere confcripfimus : hunc ad te quidem mitto : cui tamen et memoria : et ratio : et integritas abunde fuppetit . Sed tua gratia hec ceteris imptio : Neq3 gg Veneri fenatus fecreta tra ctes : hunc fecreto tenendum : fed prius corrigendum : mox propa gandum ceteris . Bene Vale : et tui Michaelis Carrariéfis memor efto : qui omnium memor effe foles . Libri Vnici de memoria Incipit Cap.primum BIBLIOTHECA Emoria inter diuina humane nature commoda Tefte meo feneca : primum fibi locum ufurpa 10 REGIA uit : Nam multa legere ftudiofis facile : multa MONAMENTS quoq itelligere bono : atqs exercitato igenio no difficile eft : Verum ea congerere : et in fcrinie memorie conferuare ita : ut non effluant neceffa rium : ac precipuum eft humane uite bonum : ut teftatur Plinius libro feptimo cap.xxiii . Quis enim non admil retur : quod Cicero dicit fecundo ad herenium : quarüqs : aut legeri mus : aut audiuerimus ipfo ordine reddere : ut propemodum nihil noftra interfit a mediotan a calce : an ab exordio icipiamus : aut qs non admiretur Carneadem grecum : bibliotece qui uolumina mel moriter legentis more reprefentauit.at ne huic noftre etati inuide amus Francifcus fofcari dux Venetiarum inclitus tanta memol ría fuit : ut quecüqs toto fui regni tempore egerit dixeritq : ca cum effet opportunum repetat : hominum q3nomina : et tempora quibus ea gerebantur fine difcrimine comemoraret : eiufdé quoq ; fenatus Senator clariffimus Dominicus Georgio tenaciffima memoria fapientie uberrime copulauit , In porandis enim caufis : et multos audire aduerfarios : et eis ipfo rerum ordine feruato refpondere fo let . Cyrus omnes fuos milites nominatim appellabat . mitridates duarum et uiginti gentium rex totidem linguis abfqs interprete : et audiebat ; et alloquebatur . Cyrum igitur Frácifco: Mitridatem Dominico comparemus : et inueniemus habere tpa noftra : quo fu Igitur iis quibus perbiant nibile prifcis fe inferiora putent . non eft tam precipua memoria laborare opportet ut cá affequatur fine qua uix in uirum excellentem quifq emergit : fieri enim folet ut qtum quifq ; memoria emineat : tantum eniteat et fapientia : nifi fit fomnolentus atqp ociofus . Poete enim nó abre fapientiam mel morte filiam finxerunt : et rectiffime Affranius de gignenda comp andap fapientia fcripfit hiis uerfibus . Vfus me genuit : mater peperit memoria . Sophiam me uocant greci : Vos Sapientia . Quo igitur Ingenio ca acquiri: augeriq ; poffit hoc noftri opis loco di feramus Placuiffe conftat Ciceroni memoria habere quidda artificii : et non omnem a natura pficifci : Sicigitur et nos prius de artificiofa memoria : que locis : imaginibus conftat agamus . poftea doceamus quo medicamine et acquiri ac folidari poffit : et breuia quidem fed clara : et expertiffima ponemus . Locale memoriam primus omnium inueniffe traditur Simonides medi cus : Verum inuentam multo diligentius excoluiffe Metiodorus . Sunt autem : ut Ariftotili placet duo actus memorationis : memot ria.f. et reminifcentia : qq reminifcentia refpiciat ea qbus fumus obliti : fitqs extimatiue uirtutis officium : non principaliter me ! moratiue : ut Auerois : et Albertus in fuis tractaculis uoluere : bec autem fine prefentia obiecti in homine folo cft . Nam cum obiecti prefentia etiam reperitur in brutis : ut dicit Arifto.et in ca ne uenatico fatis patet . Memoria eft retétio ymaginum prius ab anima perceptarum : que tamen neq3 atilis eft : nifi et omnes re tineat : et co ordine quo eas concepit reddat.hec uero nec prefent tium neq futurorum eft . fed ut dicit Ariftotiles preteritorum tátů Igitur fi philofophorum fententias interius perfcrutemur ad me morandum quattuor motus concurrunt , C Primum eft motus fpirituum qui a cogitatiua ad memoratiua m figuras tranfportat Alterum eft pictura fixioq figurarum in ipfa memoratiua . Tertium eft reportatio earum a fpiritibus a memoratiua ad co gitatiuam . CQuartum illa eft actio qua cas cogitatiua recogno fcit : que proprie eft memorari.ad cuiuflibet harum quattuor rerú defectum neceffe eft deficere et memoratióem: Quapp Ifaac Sal lamonis filius bene memoriam diffiniuit : Quod fit apprehéfio in anima exiftentium rerum cum indagatione et inquifitione : Veri de ca copiofius bic agemus ubi de medicinalibus auxiliis fiet mél tio . Nunc : artificio prius memoria inftituentes : que oppor / teat de fe preftare uolentem memorari prefcribemus : Sunt enim precepta.xx . Primum eft : ut quecunq3 fequuturi fumus ftu dia ca preftantiffima pulcherimaq diiudicemus : in hocq3 nos feli ces iudicemus : fi eam difciplinam abunde fuerimus confequuti : neq3 omnem audiemus preceptorem : fed excelentem dumtaxat qualem non modo laudare : sed etiam cogamur admirari : In qua re profundiffime fapientie confiliun fuit Philippi Macedonis : qui prima etiam rudimenta litterarum uoluit Alexandrum ab Ariftol tile doceri : fic enim fieri folet : ut cum preceptorem difcipulus qua fi animiatqs ingenii patrem ueneratur ; dum eius graues miratur fentétias Errigatur in animo appetitus fitisq ; difcendi: qui gene rofi inuidia appellari folet : q plurimum ad perfici édú habet iuua menti.Recte ergo Cicero fcripfit fecundo ad hereniu que in pue ricia fufcipiuntur recte reminifci : quia nulla nifi re noua et admil rabilli commouetur animus : quod fcripfit : et Commentator his uerbis.homo memoratur multoriens quod fecit in puericia bona rememoratióe : quia illa eras multú amat formas et figuras et mul tum cis delectatur : figuntur igitur in eis bene et propterea difficile dimittuntur : hác ob rem omnium fapientum dux optimus Arifto tiles fcientiam de anima bonum honorabile in principio fermóis nuncupauit : ut excitaret ingenium : q ea bona precipue defiderari foleant. Caueant igitur parentes : ne illis filios dédant ftu diis : que ingrata illis effe cognouerint . Alterum eft ut eam fcientiam difficilem perpaucis q3 bene cognitam exi / ftiment . Sed illituiffe fententias ambiguas : quas extricare per pauci homines norint cofurgere oportet ingeniu : opportebitqs ut in eas penetret : hec uerò animi erectio memorie perutilis eft . CTertium eft ; ut fiue audiat ; fiue legat tota id faciat attentione : omnes cp animi uires cógreget : nec cas fparfim errare patiatur : que enim attétius didicerimus ea nó facile dilabétur : hic enim fit : ut Ariftotiles dicit : ut in loco : que femel atterite audita funt lógius in memoria permaneant : q que cum negligentia funt multotiens audita .Recte itaq Plato in principio thymei probum auditorem fub filentio fcripfit : mentem ; atqs aures comparare . Ille enim tefte tuo Cicerone eft docilis auditor : qui attéte paratus eft audire : quafi actus actiuorum in difpofito patiente effe conueniat . Atten / tio enim mentem ad doctrinam bene difponit . Cóferuari nequeut nifi que preintellecta funt : Nam et a Gorgia fapiéter eft dictum : et a meo Terentio fapientius repetitum : Vbi intenderis ingenium ualet . Quartum eft : ut que multa collecturi fumus : qtum fieri poteft ad paucitatem : breuitatemqs reducamus . Nam ut patet fi to pichorum uniuerfales propofitiones in memoria habuerimus : fal cile erit ex eis ad particulares materias argumenta formare . Vgo names in didafchalione dixit : aliter adifcentem pcedere : aliter me moraturum . Ille enim qui difcit : genus feccat in fpecies : et eas rurfus in alias : ufqp ad fpecialiffima . memorantem auté opportet multitudinem colligere in unum ; aut falté in pauca . Habet.n . ois oratio fuper quam fondetur bafim.eam decet notare : et conclu fióem quá ex ea deduxit modú aut deductióis facile qs in memo / ria reuocabit ; fi bafim ipfá : cóclufióemqs tenebit ; na et Gallienus primo tegni Cap.primo : facile inquit omnia memorabilia funt ex termini diffolutione . Quintum eft ; ut rerum ordo ante omnia diligat ut fi tertium uerbi gratia canonem collecturi fumus : fcia / mus duas er . xx , fen.cffe : earuq ordinem ab ipfo corpore heis re ceptum . Primam fen in tractatus fectam comprehédemus.Primú deinceps tractatú in capitula : capitula in ciclufiones feccabimus : et fic earú ordiné cóftruemus : ret ipfe doctrine ordo dabit ordiné : quía prior in alteram ordinatur . Sextum eft : quod a Ciceróe et.M.fabio . Quintiliano eft traditum ; ut fingula fepe repetantur : ucluti : ut in priore exemplo uerfemur : cum poft primum capitulu alterum didicerimus : et primi : et fecundum animo repetamus : cú didicerimus tertiu ; et primum ; et alterú cum tertio nihilominus repetemus : atq3 ita deinceps : donec totum tractatum teneamus . CSeptimú eft ; ut cum multa complecti uolumus ; ea membratim feccemus . Nam dicit in rethoricis Marcianus . ne confufa multi / tudo ebetet memoriam id fieri decere . Octauú quod Boetius docuit in fuo de fcolaftica difciplina : Erit fréqués ac diuturna de cadem re cogitatio : atqs difputatio . Nam fi differendo aut capias aduerfarium : aut capiaris ita ut aut laudem affequaris : aut uitupe rium.infcribetur id ipfum demum ita in animo : ut nequeas etiam fi uolueris oblitterare.que precipue cum obbrobio : et erubefcen ! tia difcuntur fixiora funt ; eamqs ob caufam mens tenaciffima eft iniuriarum . Mira igitur laus fuit Cefaris : qui nullarü rerum nifi iniuriarum immemor fuit . proderit igitur uerfari cum hominibus confimilium ftudiorum : et de eis affidue difputare . Nihil.n.met moria perdit : nifi ad quod fepe non refpexit ; ut ait Seneca quarto de beneficiis . Et Vgo principium in lectione fcribit effe confidera tionem et confirmationem in meditatione . Verbum etiam Arifto . eft . meditationes memoriam faluare.eft aut meditari aliquid mul totiens fpeculari ; non ut ipfum eft : fed ut ymago alicuius : et apud Ptolomeum in principio almagefti.meditatio ueritatis eft clauis . Nonum eft : quod Beatus Thomas imperat in epiftola ad fra / trem ftudentem : ut per ea : que non intelligimus nó uolitemus ; fed ca prius intelligamus : q curramus i pofteriora : neq3 ita curandu eft : ut multa legamus : qut multa intelligamus . CDecimü eft : quod Quintilianus auctoritate Platonis fcripfit libro xi.de inftit tutione oratoris.ut.f.non obfint memorie littere : ne que fcriptis repofcimus uelut cuftodita definamus : et litterarum fecuritate di mittamus . Vndecimum quod idemptidem Quintiliani eft : ut ciborum bona digeftio procuretur : ut que obfunt memorie fugiaf mus : que ei conferunt in ufu fint : de quibus fuo loco ( qtum fatis eft ) tractabimus . Duodecimum eft : ut animum ab aliis cogita tionibus : qtum fieri poteft liberemus . folent enim ea precipue gra tia bene memorari religiofi ; ut Gordonio placuit : quia pofiti in fo litudine minus uariis cogitationibus diftrahútur . C Tertiumdel cimum eft : ut fi fieri poteft ea non folu audiamus : fed et uideamus que in memoria habenda funt.dicit enim Ariftotiles : quod femel uidentes magis memorantur : q eafdem multotiens audiétes . pro pterea confulebat Guido pater meus : ut fimplicia : que legédo dif fceremus etiam oculis fi fieri poffet afpiceremus : fic enim fieri fo let ut non facile effluerent . Quartumdecimum eft : ut de rebus fingulis interrogati non confeftim : et abfq3 meditatione refpódca mus ; fed prius queramus per arculam memorie noftre : qd : quali terep fit refpondédum : quia damafcenus particula fecunda apho / rifmo quarto dicit . Siinterogatus femp uelociter refpódeas dubi tandus es , in cuius comento dicit Remigius : quia refponfionem fubitam inconfideratam effe opportet . Nemo auté abfqp confider ratione poteft effe precipuus . Qiutum decimum eft ut quia te / fte Quintiliano libro primo.non poteft abnegari differentia inge niorum . Alterüc altero plus poffe nemo dubitat : metiatur unus quifqs uires fuas : et ut dicit Paulus apoftolus probet fe ipfum : ta tumq ingerat memorie fae : qtum ea capere : et tenere poteft.uclu / ti ftomachum inutile eft fupra eius uires onerare : fed tantum con uenit accipere : qtum poteft concoquere : et propter hoc non impin guatur corpus gulofi : quia quod comeditur non nutrit : nifi diges ratur . Ita qd difcitur ; nifi retineatur paru prodeft : cum de huis : q legimus : aut uidimus id folum fcire uideamur : quod memoriter fcimus.adduci poffet illud Oratii carmen . Summite materiam uc ftris : qui fcribitis equam Viribus ; uerfate diu : quid ferre recufet Quid ualeant humeri.quod fi altero peccádum eft : me cófultore : tutius eft minus : q nimis accipere , Vert ut in ftomaci fimiliradie uerfemur , fi quis qtum opportet retinere non ualeat : numerú mul tiplicet : et continuam imminuat quitatem . Decimumfextum eft : ut høre certe ftudio decernátur . Ille precipue : qbus et uacuus eft ftomacus : et ingenium uaporibus non obtenebratum ; eroia tenet filentiu . Igit cóticinia : et matutini galli catus eligatur : cure musq : ne temporum rationem fortunae motus infrigát : quomi nus : quas decreuimus ftudio horas in co non abfoluamus . Nam fi Cefar Auguftus in bello Mutinenfi legere quotidie : et feribere folebat.fi Iulius Cefar : que die gefferat.cum orbem pacauit : ca noctu furtiuis lucubrationibus fcribebat et precipue tanta cu eler gantia : ut a Quintiliano libro decimo cap.primo Mire laudetur : Quid obfecro poterit : quid ing poterit urbano ocio internenire : quod nos a ftudio abducat litterarum . Decimumfeptimumi é : ut lucra quottidiana unufqfqs recenfeat : quottidieqs cogitet : quid didicerit noui : quid ue lucratus fit : proderit.n . plurimum ad pfici endum . Sapiens cenfurinus Cato qcquid die feciffet : et legiffet : dixiffetqs ucfperi commemorabat . Socrates etiam id rpis perdidif fe fe putabat : quo fibi : aut aliis nó profuiffet . Recenfceamus igit et nos diurnos labores noftros : ut nobis demum ; et pofteritati pro deffe ualeamus . Decimumoctauum eft : ut incipiamus adbuc paruuli memoriam exercere : hec.n.ueluti gladius ; nifi exerceatur rubigine confumitur : Erit igitur hec parentum : et preceptorú dili gétia : ut prima etas exerceatur . Nam quo fuerit imbuta recens feruabit odorem : Tefta diu : et ueluti de cibo prediximus Ita puu lis pauca didiciffe fat erit : cüqs adolefcent : et difcédorú copia cre / fcat : neq tamé : ut placuit Quintillano : flagellis : aut uerberibus cogantur : fed preponantur premia : laudes q3 pro meritis : in loco ét fupra merita afferantur . Decimünonum eft : ut fi laxadus fit animus : quo poftea integrior : fortiores confurgat.non in ob fcenis rebus uerfet : fed mutato id fiat ftudio . Remittere.n.animu q amittere melius eft : ut fcribit Aufonius aut ergo ad litteralia alia ftudia tranfeundum eft : aut ad muficalia exercitia : que ; utau / ctor eft Emilius probus grecis in magno honore erant : apd nos quoq3 non cótemptui habentur . Sed funt : qui ludere malint : quod pati et poffem : fi honeftas fit lufus.fi fine fraude , fi fine iureiura do.fi breuis.fi premia : aut nulla : aut exigua proponantur . ad fym bolú magis : q ad ditandum accómodata : neq3 taxilli interueniat : aut alius buiufcemodi lufus : in quo plus iuris fortua habeat : q in genium , Exercent.n.et ludi memoriam . Sceuola aliquádo ludo xii.fcruporum lufit : cüq3 prior calculum pmouiffet ; effetq ; uictus dum rus tendit repetito totius certaminis ordine quo loco erraffet recordatus ad eum reddiit : qui conluferat . I fqs ita factum effe có feffus eft.faciät idem et noftri interdum adolefcentes : Verü neq3 diuturna : neq3 frequens fit ea exercitatio : neq ca hora : que ftudiis debetur : moxq confirmato ingenio reuolét ad ftudia . Vigeffi mum eft : ut nó anteq deceat a preceptoribus diftrahantur . Ait.n. Hyeronimus fe credere p multos in uiros claros euadere potuift fe : nifi prius difcipulos effe puduiffet : q fapere cepiffent . Tam diu igitar preceptorem audiemus : q diu co preceptore nos pficere in telligemus . Itaqs eum : ut ingenii patrem uenerabimur : lateri ad i heremus : ut et Cicero dicit .quoad fieri poterit : et licebit ab eius latere nunq difcedemus : quippe : ut fiamus eius prefétia doctiores nullus q fit.tam durus baculus : qui nos ab eo reppellat . proderit tamen uiciffim : que didicerimus alios docere ; proderit et dictare et declarare : et interrogare et refpódere . Dubitareqs de fingulis : dum id fine ratione non fiat non erit inutile : et optare : ut quotti 1 die aligd excudamus : quod fit ppetuo noftrú : neq3 id Plinii in epiftolis nos lateat : q alia omnia alium atq3 alium patronum poft nos habitura funt . Caftigariq non modo nó egre ferat : fed amerz etuiciffim caftigare affuefcat : Verum in caftigatione modus habé dus é.ne.f.cú uituperatióe : aut caftigati infamia fiat : fed mitius honeftius : clariusq3 : qfieri poffit . Intelligat magna te eius pie 1 tate ductum : ut errata caftiges.Hec funt quidem : ni fallor ; prece pta difcendi : que fi diligenter obferuabuntur pdeffe plurimú adol lefcentibus omnibus poterút : obeffe nullis . Nunc de artificio fa agamus memoria : quod faciemus ubi precepta reminifcentie ab Ariftotelle collecta prius fcripferim ?. Sunt at quinqs . C Pri mum eft ordo : et reminifcibilium confequentia.cum eam didicer rimus ex ordine cum conexione : et dependentia fi aliquo eorum erimus obliti facile repetito ordine reminifci poterimus . Scito enim atecedéte facile fciemus et cófequs : et depditú inueníemus : Recte igitur dicit philofophus . Quebene inuicem ordinata func bene reminifcibilia : que uero male grauiter : Ná quo ordine pri us ref apprehéfe für : et cófiderate ab aia co ordine fe habét motus hoc é impreffióes facte ab anima . Motuum autem ordo : et cófequé tia că é reminifcédi ex primo.n.motu reminifcimur fecúdi :, hoc aut patet in pueris primo adifcétibus alphabetum : qui ipfo littera ru ordie reddere interdum fciút : ordine uero cómutato nó fciüt : unde ét precipere folemus : ut repetat principia ; et p ea defeédát Alterú eft : ut et uno fimili in fuú fimile prouehamur.ut fi her rodoti obliuifcamur de Tito liuio recordati latie hyftorie patre : in grece hyftorie patrem herodotum pducemur. Tertiú eft : ut con traria recogitemus.pea.n.in loco docemurea : quorú obliti fum " cótraria : ut memores hectoris reminifcimur achilis . CQuartú é : ut loci ubi res tractata é : tpis q reminifcamur.fic et pfóe et câe pp qua ea fecimus reminifci cótigit : Vnde beatus Augu.fua peccata recogitare uoléti hec recéfere pcipit . locus.n.apd arift.pncipiú é reminifcedi . Quitů pceptú é : uta ppetare res repetat ut fi fagi nati memoria habere uelimus : d dionifio fyracufão recogitemus qut auctor é Iuftin'pre fagina uifü pdidit . fi caballi equ recéfea mus : aut doloris capitis ; quo fepe propter ebrietaté affligitur ; aut alicuius rei fimilis : ex qua facile reminifcétia nafcetur . Verum cú de figuris erit oratio: plura: que adhanc rem pertinent afferemus . Iam de memoria incohemus . Artificiofa memoria ; ut Cicero dicit fecúdo ad hereniu : ex locis : ueluti ex cera ; aut tabella : et ima ginibus : ueluti figuris litterarum conftat : Sic enim fieri poteft : ut que accepimus quafi legentes reddamus : neq multum interfit an a uertice an a calce incipiamus : locos ipfos ordinatos effe oportet : Nam fi in eis confufio fit confundatur omnia neceffe eft , multos etiam eos effe decet : ut multa locari cadem exercitatione poffint . Cicero cétum cos fatis effe iudicauit . Beatus Thomas plures habendos confuluit.hos multi uariis artibus quefiere : Metiodorus in fignis duodecim : p que fol meat : tercenos : et fexagenos inuéit locos . tot gradibus apud aftrologos obliquus ille circulus fecca ri foleat , Verum auctore Quintiliano . Vanitas fuit iftius philofol phi : atq3 iactatio in fua memoria potius arte q natura gloriantis Marcus Cicero familiarem domum effinxit : locis difcretam mul ! tis : placuite uiro illuftri ; ut inter locorü fingula quinaria; uel ma num auream : uel aliud quid difcrimen fingeremus : quo alter ab al tero fecernatur ; in eis q3 immobilem ordinem haberi ; ut femp dex tra et ingrediamur et egrediamur : fingi enim figure poterút : neq erit difficile ; ut fuis locis figantur . Guido pater meus ex animal libus cepit locos fuos : et eorú ordiné ex alphabeto latino deduxit : ut a fingula littera unius animalis nomen incoharetur : perinde ac finoia hec fint . Afinus . Bafilifcus . Canis . Draco . Elephas . Fau nus Griph ' . Hyrcus . Iuuéca . Leo . Mulus . Noctua . Ouis Pathe ra . Qualea Rynecheron . Simia . Taurus . Tigris . Vrfus xiftus . Philofophus . Yena . Zacheus . hec fingula in quinque locos di / uidebat in capur : in anteriores pedes ; in uétrem : in pofteriores pe des , et in caudam . Nam hunc ordinem ipfa natura porrexit : neqs confundi in eis enumerandis ingenium poteft.fic itaq3 centum et qndecim locos nactus ; in eis rerú memorabilium ymagines ( cul pebat : ac ét in loquentis facie multa ingenio fcribi precipiebat : in capillis in frote : in oculis : ficq feorfum ad pedes defcendi : mibi uero facilimum uidetur : non modo centum fed propemodum infi nitos locos effingere : cu neminé lateat fitus ciuitatis originalis : Igitur cú p portá mens ingreditur : dum feccans fe ad diuerfas regiones : uias confiderat : due amicorum domos : edes deorú : pre toria publica repetit miram locorum qtitatem affequetur , Accedet ad hoc poteftas atria effingendi in quibus qrum libeat numerum locorum faciet : ut infcribi quecunq ; uoluerit poffint.de locis igi ! tur fatis hec fint . Nunc de figuris differamus Earum quoq3 exercitatio preceptis feptem abfoluetur . Primum eft : ut aut rifum moueat figura ; aut mifericordiam aut admiratióem.hec.n . facit etiam puellas recordari ut inquit Auicena fexto naturalium particula quarta . facile enim inuenitur quefita figura que affectu anime cómouerit : exemplum hoc eft.in ore afini rabidi caput An tonii conftitua morfibus fere offa cófringi . cruorem effluere illu auxilia petere.et paffis palmis uociferare.fieri non poterit . ut cum uoluero non uideam bunc oculis mentis mee : et reddere Antoniu nefcia repetéti . Alterú é.ut aut fimile p fimile aut p cótrariù fi gurem aut p , pprietaté . pmi exéplú eft : ut fi nomé Auicéne fim lo caturus . Alicuius illuftris medici nomen fcribá : cuius aut par fit aut paulo debilior auctoritas . fecüdi exemplum eft . fi idem per in docti medici nomen cum irrifioe cófcripfero.fi Terfitem p Achil lem bonum per malum.informem per formofu annotauero . Exé plum tertii eft.fi Ouidium per magnum nafum Platonem per hu merum amplitudinem . Crifpum per anulatos capillos . Cicerone per Gelafinu fculpfero.quin ipfa nominis origo . ipfa declinatio facere ad tenendum aliquid poteft . Tertium eft ut a tenellis unguiculis affuefcamus locare : et cum quotidiana exercitatione crefcamus.qq etiam adultis prodeffe folet ifta doctrina.efficacior quoq3 fiet habitus fi quecus aut dictari aut facturi funt : ficlocent quecúqs etiam inter confabulandum audiunt fic pingant . mores geftus temporaq3 fculpant . fcio enim breui tempore fient exercita fiffimi , ludere etiam prodeft alterum cum altero : illum uincere qui plura clarius ordinatius uelociusq ; retulerit Quartum eft ut omni quinario rerum fignadarum repetamus a principio ea qnq fignata : folet enim repetitio ad memoriam ualde conferre . CQuintum eft , ut que non funt fimplicià ea per componentium fimilitudines ftatuamus uerbi caufa.qui memorari uoluerit hu ius enunciationis . Cicero cum ortenfio difputauit . Cicer lel gumen in orto fingam quod de orti fterilitate coqueratur.fic.n . et Cicer . Ciceronem et ortus ortenfium : et querella difputationé reprefentat : Sic enim feruari folent : et capita legum : ut fi locanda illa lex fit publicati femel teftaméti fides.effingemus dică teftame talé patenté : cui quifpia cenum iniecerit : ut eius ftdes aboleretur . ecce . publicati femel teftamenti fides relegi poterit . Veru hec faci líus fiét fi affit doctrina et plena rerú memoradaru cognitio.neq defit confumpta.et inueterata exercitatio.nam et medicus medicil nalibus et iureconfultus plebefitis facilius recordabitur . CSex tum eft ut Silogifmos reddituri medium termínum precipue col prehendamus.co cognito modus figuraq Sylogifmi ipfum ordi ! nem propriorum uerborum apportabit.neqs quicq facilius capit aut tenetur : quia quo tempore aduerfarius propofitionem affum / ptionem et conclufionem facit ; dumq3 cas approbat daturum ad fi gurandum ydeam medii termini longius fpaciu : quo noto fi mal teriam non ignores : fi quo ferratur argumétum intellexeris : fi lo ! gicos canones non nefcias : errare nullo modo in reddendo potes CSeptimum eft ut cum ignota barbaraq nomina fumus ferual turi : ea aut per quid fimile aut per ipfas fillabas fcribamus. Fiet hic locus clarior exemplo fi feruandus fit hic fermo . Cimergot aender.primum confiderare cóuenit utrum hii termini in lingua nobís cognita quid fignificent id fi contingant facilius fcribentur Ferunt enim Címergot aput germanos deú fignificare fi id non contingat alio fingemus ingenio lingua uernacula fummitates ar borum cimme nuncupantur . Got apud illuftres uenetos ciatum reprefentat : fingito igitur , Cimmam unam mergi in ciato . Ciatú q3 ad undas illidi et fluitare : et ne ultima perdatur terminatio : et litteram et undarum conflictú audiemus : fic Cimergot aender re legi facilimum eft : hec funt quidem nó inutilia memorandi : Veru ego profecto fubdubito : quod et Quintilianus fcripfit : ut . f . hec omnia id ipfum conferant fi nomina eodem ordine quo funt accel pta reddenda funt : hoc fecit Simonides in conuiuiis quos cadens atrium atriuerat : conferre etiam in , reddendis fylogifmis . Nam et nos id fecimus . et alios uidimus factitantes . Verum hec minus prodeffe poterunt in eis edifcendis que funt perpetue orationis : Nam et fenfus non eandem ymaginem quam res habent et diffi cile uerboru ordo feruari queat : qs preterea tot locos : tot ymagies ne dicam habere : fed ne fperare qdem poteft : ut quings contra no nem fecunde actionis libros notare et reddere cófidat : qq illuftris orator . Dominicus Georgio fingulis rebus proprias figuras ha / beri poffe confirmet : ut coniunctiue : condictionali : rationali : reli quisq3 particulis orationis proprii characteres affingantur . quin accentus etiam poffe fignare conftantiffime affirmat : Quam effe poffibilem non abnegauerim : apud Auicena : poffibilitas eft res ampla : et ipfe fortaffis precipuus orator . Dominicum dico , id fal cit : qui reddere lecta : atq3 audita ipfo ét ordine fillabaru folet.mibi certe nondum id exercitium contigit : multumq3 ego iam dubito paucos effe homines : qui emergere in id culmen ualeant : etiam fi omnibns uiribus enitantur : Alii feccadam effe orationem in par ticulas cenfuere : eas poftea prefigi . Verum aut fingula locanda funt aerba ; aut in eorum ordine reddendo errandum eft . Quapp fi iudicio bene ualeo oporter excogitare alia ratióem memorandi : qua poffumus pdeffe pluribus : caqs tua gratia fcribere : et publice docere : que philofophi antiqui cellare maluerunt.id nos ingenue faciemus : medicamina confcribentes : neq ; tamen negabimus : que funt hactenus fcripta plurimum ad memoria cóferre : folent enim nonnulli eis artibus multis notariis fimul dictare : notare in qua claufula fiftant : cum ad alterum itur : ut reuerti fciant et fine poftul latione fequi . fuit Iulius Cefar in hoc genere oftentationis dicta re et audire folebat epiftolas rerum tantarum : quaternas pariter li brarís dictare : et fi nihil ipfe fcriberet : feptenas : quam rem non fi guris fed naturali ingenii bonitate faciebat.hác igitur arte queri temus : nam ftultum eft non optima queque fibi ad imitádum pre ponere : ut fi eo pertingere non ualeamus : at ppius : q fieri poteft accedamus : Ad tam perfectă memoriam : et difpofitione naturali optima : et arte exquifitiffima opus eft : neqp poteft ars illam profil cere : quam natura ualde mancham genuiffet : proderit illi tamé : red detqs meliorem . Iam igitur rem incipiamus . Capitulum fecundum de medicinalibus auxiliis Emoria Iohanne Scotto auctore fecundo fentétiarú diftin ctione xxii : Pars eft fecunde portióis anime . due funt enim eius portiones . ut per alteram deus cognofcatur : per altera p ximus diligatur.huius ptes tris funt : Memoria ; Intelectus et Vo luntas . Fuit autem inter philofophos non parua controuerfia : in qua parte cerebri locarer . Na Ariftotiles fecüdo de animalibus co furgere bonam memoriam cenfuit ex bono totius cerebri tempera mento : Verum Auicéna et ferme doctiffimus quifqs arabs in ante riori cerebri uentriculo fenfum cómunem : extimatiua in media : memoratiuam in poftrema cellula pofuere.fic cóuenit : utplurima inter medicos . Verum tamen Gallienus fecundo tegni : cum figna complexionis cerebri ponit p operationes fenfuum interiorum . facilitas inquit difcendi fignum eft fluétis : hoc eft humidi cerebri . et bona memoria fignum eft permanentis : hoc eft ficci.ipfe igitur figna pofiturus non anterioris tantum : aut medie : aut pofterioris celle cerebri : fed totius complexionem expreffit : ac fi memoratius in toto cerebro effet . Sic Ariftotiles facilif difcétes raro boná hal bere memoria céfet , q fi in poftrema cella memoria ; in anteri ! ori cómunem fenfum ftatuiffet id quidem fepe poffet contingere : ut anterior humidus fit : poftremus uero ficcus : cum inter utrunqs unus uentriculus intercipiatur.Trufianus et ipfe communem fé fum non in priori tantum cella : fed in toto pofuit cerebro . I gitur et de aliis potentiis confimiliter fenferat.non ergo cóuenit : in qua parte fit cerebri ; fed in poftrema exiftere comunes philofophi rati Tunt . Solent et morbi memoriam interdum auferre.interdum corrumpere . Interdum imminuere . Nam Boetius in predicamen torum commentariis cap . de qualitate : fertur inquit quidam fuafif fimus orator egritudine febrili decoctus omnium litterarum amil fiffe doctrinam ; in aliis uero rebus fanus et fibi conftans . Scribit et Plinius libro feptimo cap.xxiiii.hec uerba : nec aliud eft eque fragile in homine morborum et cafus iniurias atqs etiam motus fentiens : aliquando particulatim : interdum uniuerfa : Nam ictus lapide oblitus eft litteras tätum : et ex prealto tecto lapfus matris & et affinium ppinquorúqs cepit obliuioem . Alius egrotus feruorů fai ét nois Meffalla coruinus orator oblitus eft . Itaq3 fepe deficit : tétat : meditatur : uel quieto corpore : et ualido fóno quoq3 ferpente amputatur : ut inanis mens querat ubi fit loci : Sed et Auicéna pri ma tertii tractatu primo cap.vi. Gallieni auctoritate commemorats propter cadauera in Ethyopia cepiffe aliquando peftilentiam : que afes ad Grecorum repferit terras , fi qui ex ea fanaretur : cos cium rerum obliuionem cepiffe , Conftabit igitur memoriam poffe me dicinali artificio feruari : et augeri : cum conftet cam morbo : et im / minui : et aufferri ; ac ueluti infantem ftolidum reddere : vt ait Auil cena prima tertii : quia fantafmatum copiam aufert . Sic qp cogital tiae actus ; et difcurfus : ratiocinatioqs non commode fieri poffunt : ficutilét non bene fit in infantibus : in quibus ymagines pre humi ditate nimia abolétur . Dupliciter.n.cogitatiua uirtus ledi pót . aut.n.medius uétriculus ; in quo cogitatiua exiftit : frigiditate : bu miditateqs confunditur : aut ei defunt fantafmata : que in memorati ua feruari debeant . Contra hoc tamen effe uidetur : quod Auicena vi . naturalium particula quarta fentit dicens.memoratiua eft ma gis immaterialis : fed magis econtra huic dicitur ; uirtutem memot ratíuam duo continere : Nam et quas a cogitatiua ymagines recit pit conferuat : et hoc fat materiale eft cum materiali iuuetur inftru mento.f.ficco proportionato et recognofcit feruata : nifi enim re cognofceret non magis ea redderet : que ab ea repetuntur ; et hee uis eft immaterialis . Veru Gentilis hanc uim idem effe uoluit qd cogitatiua recognofcens : licet memoria nuncupetur . Eft igitur : ut breui rem abfoluamus partim magis materialis q cogitatiua : ptim minus materialis . C Accidit aut memorie : ut imminuat : Accidit ut auferatur : accidit ut corrumpatur : et alterum pro altero report tet ; Verum corruptio melancolie fpecies eft : ca ppter Truffianus fecundo tegni quando ponuntur figna egritudinis cerebri : duo tantum nocumenta memorauit imminutionem fcilicet ; et ablatio nem : Igitur quia corruptio a calido : et ficco fit : nó crit de ea hoc lo co difputatio : fed de ablatione tantum : et imminutione : neq puta mus ingratum quid facturi legentibus : fi huic de fimplicibus opu fculo curam inferam : prefertim cum nulla fit futuro fapienti necef farior : nullaq cognita minus : Verum ego precipua et experta affe ram . Due funt caufe precipue que memorie officiunt . Altera frigiditas : Altera bumiditas eft : Verum Auicenna Gallienuse uoluere plus frigiditatem : q humiditatem officere : quia omnis na turalis operatio calore naturali fit : frigiditas aurem confundit na 1 turam : neqs cius opus ingreditur nifi tang fubdominans inftru mentum ut patet fecundo colliget : et prima et fecunda primi : et a óciliatore differétia fexagefimapma ido fecúdo cáticorú cóméte xcv.uocat eum calorem elementorum hoc eft qui eft ficut elemen / tum nature ; et tractatu tertio commento.clv . Eius igitur contrariú quod eft frigiditas obeft plurimum : Verum obeft mediacius : bu / miditas uero immediacius : quia cum memoria confortetur ficco proportionato : cuius eft retinere : ut tertio de aia : ergo confundit humido tang difproportionato . frigiditas quoq3 omnibus opatio nibus uniuerfaliter obeft : humiditas autem magis proprie uider obeffe retentiue.hec cum ita fint poteft tamen ficcitas fupflua im / pedire ne forme infigilentur : ficqs obeffe uidetur retentioni : cum tamen proprie obfit captioni : fed confequtive retentiói : quia quod captum non eft teneri non potuit . Verum frigiditas quia motum fpirituú impedit : cum eius fit quietare : ficut calidi mouere : ut in / quit Auicena : inquit et Ariftotiles.xiii . partícula problematu tex / tu fecundo . I gitur hunc motum neceffarium ad memorãdum im pedit frigiditas : fed retentionem impedit bumiditas ; ficqs ceffare poffunt ambiguitates utrum frigiditas plus obfit cu cius filia fit obliuio ; ut dicit Paulus cap.xxviiii.an humiditas : qd apd multos dubitatum eft . CQuia autem apud Gallienum in libello de rigo re , calor naturalis nó eft purus calor : fed compofitus in quo eft p portio omnis equalitatis: ideo non omnis caliditas bonam memo ! riam facit : aut non omnis ficcitas : fed certa et pportionata : ornnis uero difcrafia immoderata deicit actum proprie uirtutis . Verum fi fupflua frigiditas immoderate iugatur ficcitati cófurgere opor tet peffimam memoriam ; et in capiendo indifpofitam : et in recogit tando hebetem : Si autem coniungatur caliditas ficcitati uelox qui dem erit fpirituum motus : fed difficilis fiet infcriptio . Erit igitur captio difficilis : fed rememoratio fat facilis : Verú hec oia uaria cal liditatis ficcitatis q3 pportio uariabit gradualiter : fic et in aliis dif crafiarum lapfibus fentiendum eft . Signa igitur breuibus exi plicemus : fi ficcitas dominetur: uigilie aderunt : capitis leuitas : et nó abundabunt ille fupfluitates : que nafo palato atq3 oculis expell lunt : fed multum erit auriu cerumé qd ad memoriam pertinet : pre fentia difficile infcribuntur . Infcripta difficile amouétur , hinc fit : ut que dudum gefta funt ea melius teneat , melius q3 reddát : q que ex proximo gerútur : Videmus hoc in feribus : q cas res pulchre memorant : quas in adolefcétia gefferüt : cas quas codem gefferint anno non retinent . C.Vbijuero dominatnr humiditas : adeft fomnus grauis ; et profundus.hebetes funt in ompibus motibus : prefentium bene recordantur ; dudum uero geftarum rerum : aut nequaquam : aut difficile.humiditas enim et facile admittit : et amittit facile impreffionem .frigiditas ftupidam mentem efficit.in fert uertiginem.tardam rememorationem : caliditas uelocitaté im portat motuum : et recordationis : et capur tactu calide.fi itaq due qualitates combinentur : complicari conuenit et figna carum táta proportione : qta uariabuntur qualitates : aut intendentur : que net quaq difficile crit ex predictis intelligere.poffunt quoq3 hec difcra fie : aut effe qualitates tantum ; et non habere coniunctam mate / riam quantitatis notabilis : aut coniugi humoribus multis qualita tum confimilium . Ineffe autem materiá ex fuis fignis facile co ! gnofces : que a doctoribus fuis locis ponuntur ; et a me fatis copio le collecta funt in commentariis aphorifmorum Ypocratis fecun / do aphorifmorú cómento.xxii.in digreffóe magna . Eft ét né ignorandum has caufas loco interdum differre . aut.n. caufa not cés eft in fubftantia cerebri pofteriore : in qua parte eft memoria iuxta opininionem Auicéne . aut eft in fenfu ipfo : qui in uentre continetur : aut in uafe hoc eft in fuperficie uentriculi pofterioris fic.n.exponit Gentilis uerba Auicéne : qq poteft etiam intelligt aut in paniculis : aut comiffuris fubftantie cerebri : in qbus fpirit cótinet : aut in uafe hoc é in cranco . Ná quis dicat Gallienus in decimo interiorum cap.tertio in cranco non poffe effe paffionem que tollat memoriam : fi tamé hec paffio fit magna ualde ; potim / minuere : fi non tollere ; ut Gentili placet : ymo materia : et omne no cumentum in temporibus cómunicari poteft memorie : et obeffe : é qibi locus materie capax : eft et uarius mufculus fenfibilis : et craneum ibi eft tenue ; ut innuit Haliabas nono theorice cap.de eais obliuionis . Sic poffent et alia multa in aliis membris nocu ! méta et cómunicare et ledere : que breuibus enumerari nó poffür . Preterea materie ipfe aut apoftema faciút : ut in litargia cótingit aut non faciunt . Quod autem attinet ad pronofticum . obliuio a natiuitate reportata difficile tollitur . Caufa calida et ficca fixa non facile quoco remouetur.fi corpus fanum in ceteris rebus ap f parcat : nifi quod preter confuetudinem fit diminuta memoria ; ei nifi fuccuratur male egritudines timende funt.lytargia.f.epilepfia ap poplefia paralefis expectádeqs reliq huiufmodi : q ex materia flegma tica in cerebro multiplicata in cerebro poffüt conffari . fic fentit Aui cenna.fic et Rafis primo continentis : Que ex humiditate aut ex fit giditate facilius abolerur : quod plerunqs quidé dominis fcolaribus folet euenire : nam facilius eft efficare et tutus : fic et calefacere : qer contra : prefertim in cerebro : quod eft principale membrum : et eft fri gidum et humidum : fimilis igitur lapfus adeo non eft formidandus : ut diffimilis : audentius q3 procedimus calefaciédo : q infrigidando . membra enim principalia timemus magis infrigidare : q calefacere . Curationem poftremum inchoaturi fic exordiamur . Si caufa ha bet materiam apoftemantem ; cura apoftematis ei adhibeatur : uelu ti fapientes medici fuis locis tradidere : Si autem materiam habe / at : fed non apoftemantem ea digeratur : foluaturqs åteq applicare re media quis audeat .nifi . n . expellatur materia ,: hec obeffe fepe possunt: prodeffe autem nuq : neq ; uero per digerentia ; aut foluentia di latabor : copiofi enim in hiis funt libri : et mediocribus etiam medicis cogniti : Verum ubi euacuata fuerit materia ; hec que dicturi fumus obferuentur..bgCIn caufa frigida et humida tres funt intentio nes curandi . prima eft : ut euacuato corpore : etiam caput particulari ter cuacuetur : et hec habet modos fex . Primus ut pillule exhibea tur in fero : quales funt apud Mefue yera Gallient confortata cu ca ftorco : et colloquintida : fortiores erunt fi yera magna exhibeatur cu nuce mufcata : aut theodoricon : Verum ego in appropriatis pyllulas meas fcribam: quarü receptio eft . Recipe thuris mafculi mirre electe : zizibis an.3.i.fe.pulueris capitis apupe.3.ii.accori ... yere ma toris.3.ii.caftorci colloquintide an..fe.confice cam terbétina : et fi at pafta : et dentur pillule pauce fed groffe fupra leuem cenam in lel ctum defcendenti : poffunt etiam aufferri ca : que foluunt et dari nó fo lutiue . Secundus modus eft mafticare in mane zinziber ; ut fali ua multa expellatur : pdeft et accorus : et nux mufcata : et piper : et cul bebbe cu maftice : in omnibus.n.eligenda funt que et intentioni cól ferant : et a proprictate confortant . Tertius modus eft caput obtar mico alleulare qd poteft taliter cófici . Recipe fucci maiorane . 2.ii.fuc ci accori.2.i.nucis mufcate.3.i.fe.mufci grana duo : Inde per nafú in mane tepidu trahatur ante cibu ore pleno aqua frigida : que poftea expellatur : Nafus quoqs fepiffime emugatur : et fepe expuamus nam generari catarrú ét in co qfatis canones feruet : hac etate noftra oper tet : quem utilius eft expuere : q inglutire ; ne aut in ftomacú cat : aut in pectus . Quartus eft gargarifma deponens flegma : et confortans caput : poteftas fieri fic . Recipe accori.2.fe.origani pullegii an.3.ii. buliát in aqua cómuni : et tadé collétur : et in . 2.x.collature pone oxit mellis fquilitici.2.i.fe.mellis ro.2.ii.mifce : et tepidú gargarizet in mane . Quintus eft frictio totius corporis primo : deinde capitis : hoc.n.cofert capiti: ut Cornelius CELSO libro primo cap.xiit . deber aut a tibiis incipi frictio : poftea paulatim fuperiora femp fricet : ut de orfü uertatur materia : quapp id ne cótingat in pleno cachochimog corpore fieri nequaq debent : eiufdem generis eft et capitis pectinatio fic.n.et Cornelius celfus : et Ariftotiles ad Alexandrum imparunt . Sextus eft cliftere pro materia forte.nó tamé acutu.hoc , n.ab in ferioribus euacuat a fupiorib ? diuertit : ut dicit Auicéna quarta pmi . CIntentio fecunda eft diera conueniens : ait.n . Gall.pmo de pno l ftico et pnofticóe cap.ix.hoc cóe peccatú a medicis fieri : materias q dé peccates euacuat : quomó aút altera fimilis generer negligut pui / dere . Nos igitur nó id negligamus : ymo diligétiffime puideamus : qd ingenue fiet : fi canones.xii.feruabutur circa cibú et potú.CPri mus eft : ut fugiat rerú quarúlibet nimia repletio : apd.n.rabi Moyfe concordati funt antiqui : qd plus nocet nimiú de bonis cibis comedel req parú de malis.Secüdus eft : ut no edant nifi co tpe quo fames urgeat . Tertius eft ; ut oia euaporatia : replétiaq caput dimittatur ut legumina : fructus : et brafice.funt.n.de maxie cuaporatibus ad ca put : ut.xiii.tertii . cócedi tamé poft cibú folét píra cocta : aut citonia tofta : et in calido ét grana dulcis : aut muzzi granati : quorum et nul clei comafticétur.Quartus eft : ut brodialia iufcula : oiaqs nimis humida effugiatur : quia addüt in humiditate : cuius cura intendimus . CQuintus eft : ut qa pprietate nocét memorie dimittatur . Nam cel pe hoc facit : cum habeat humiditaté groffa : habeat et cóiuctam calidi tatem : que humiditatem fert furfum : et facit penetrare in loca : in que nó penetraret : oia quoq3 acrumina fuge : ut cepas.allea : porros . Effet hoc loco futura lógiffima difputatio : Verú fat p hoc opus fuis capitul lis diximus . In illis igitur requiratur : neq3.n.oia repetere confilium eft : ois mala mafticatio praua eft . Sextus eft : ut cruda relinquatur ét fi cum aceto comedantur.Septimus eft : ut leuis femp fit cena . COctauus eft : ut ois cibus in coriandris finiatur : aut iuniperis : aut crufta panis fupra qua nó bibát . Nonus ut uinú uinofu effugiar nam nimis uaporofú eft : fertas ad caput indigefta materia : et ad alia membra : et licet fit calidum frigidos tamen generat morbos : ut fecú do de accidenti Galenus teftificatur : licet fit caufa bone digeftionis magis fitim quietans q aqua : ut Ariftotiles fecunda problematu tex . quarto . fuffocat tamé uirtutem precipue fi immoderate bibatur.mp Decimus acetum fit accutiffimum et calidum in ufu exiguo cum cinamomo et ponatur in uafculo accorus : et pullegium : de qbus fuis capitulis diximus in hoc libro . Vndecimus omnia cibaria : que diu in ftomaco morantur effugiantur : ut cafeus et omnia fupffue pin guia : et pifces quia chimum flegmaticum generant : et paftamentalia . Duodecimus oés nucleofi fructus folent obeffe : ut nuces ; et auel lane : et caftance : et amigdale . Aer hét canones quinq3.primus ut clarus fit : et luminofus.alter ut fit ficcus gtum fieri pot . Tertius ut non fit uentofus fed proprie fugiat auftrum : et boream : ut difputaui mus.tertia aphorifmorú commento fexto . Quartus ut aer camere de puret ne ullo modo fetidus fit : apperiantur feneftre : et redolétiú rerú fafficulli cóburatur : ut iuniperi ; lauri : faluie : origani : et cetera : Quin tus : ut fuffumigetur cum thure : aut cu mirra : et in magnis uiris cum belzoi . CSónus habet canones fex.primus ut fit equalis uigilie no in tempore.fed in effectu : ut.f . tantum uigilia refoluat qtú fomnus humectat : et parum plus . Alter ut meridie non fiat : quia ut dicit Auicéna tertia primi generat egritudines humectantes : et reumatif mos . Tertius non fiat cito poft cena : fed faltem medient bore due : fed non fupra renes : quia materiam fluere facit in pofteriorem cellá cere bri . Quartas ut capite bene eleuato et bene cohopto fiat.nó tamé fu pflue : quia tefte Bernardo gordonio nimia tectura caput debilitat re foluendo : fic dicit et Gerardus in glofa uiatici . Quintus ut non fub radiis lunae : nec in loco uentofo . Sextus ut prius fupra latus dextru fiat poftea fup finiftrum : poftea iterum fuper dextrü : et pderit in ore tenere fruftrum nucis mufcate . Motus babet canones fex.primus ut ante cibum fiat.fecundus : ut fit longus : et pro corporis robore la boriofus : ut bene refoluat.tertius ut p loca amena et ficca.quartus ut poft cibum nó laboret.quintus ut omnes corporis pticule fimul exer ceantur : ut Galienus fcribit ad ephigené , fimul ergo difputet.ambu let.manus moueat.fextus ut motus fit longus et quottidie fiat . Re pletio habet canones duos . primus ut nung repleatur.fecundus ut omnem fupfluitatem fuis expellat tpibus ; aut per fe ipfum ; aut cum auxilio . I ta qp ab omni corpis pre unde fupfluitates mitti folét emit tatur . Coitus habet canones noué.primus ut fit rarus : et non nifi cú natura fponte id pofcit.fecundus ut non fiat tpe plenitudinisfto ! maci . tertius ut non fiat tpe famis . quartus ut fiat in fine digeftióis . quintus : ut tam expulfe fint fupfluitates.fextus ut fiat cu dilecta : nó cú feda : aut cum muliere quam non ames.feptimus : ut poft ipfü dor mias paululu.octauus : ut fi tibi coitu grauior facius uidearis ab co abftineas.nonus : ut nó fit in ultimis diebus lune ppe cöiunctionem C Accidentia animi tres canones continet.primus : ut triftitia oio ef fugiatur.alter : ut cura rei familiaris : qtum fieri poteft amoueatur : ut apud Claudianu.pectora noftra duas nó admittétia curas.tertius : ut cogitatioe et meditatióe fcientiarum oblectetur . Nam apud Ariftotil lem.delectatio perficit opus . Intétio tertia eft cófortatio : que fit par tim cu extra appofitis : ptim cu hiis que intus ponútur . Extra appo nit capitis lotio : q fuis tpibus fiat ; et hét canones.4.pmus ut raro fi at . puta oib ? octo dieb.fecúd'ut fiat in mane ftomaco uacuo.tertius ut in aere calido et ficco no uentofo.quartus ut fiat cum hoc lexiuio . Fiat cinis cum lauro et origano et edera et iuniperis et quercu : cum hoc fiat lixiuiú cú aqua in qua prius bec bulierit . .accori.M.i.fe . foliorum lauri.M.1.poftea fiat lixiuiu : et eo facto impone florum ca momille.M.1.quia concoctionem nó fabftinet : et lauetur : et cu hoc fa pone cófricetur : Recipe fapóis gallici feu folidi libr.ii.accori.3.iii . affodillorú maiorane an.3.i.nucis mufcate.3.iii . pifta oia fubtiliter et cribella : poftea malaxa cum fapone et fiant magdaleones : melius tamen eft ut feces aque : quá fcribam in fapone ponantur et bene ma laxentur.in fine poftea bene exficcetur caput cu panis cófricando : non ut caput opponat igni : quia trabit uapores in cerebri . Ap ponitur extra et odoratoriu.cóueniet igitur pomú ambre defcriptioe comuni . qd tamen ex calidionbus fiet in hyeme : ex minus calidis in eftate : et effugiat omnem fetorem . Apponitur extra : et ueficatorium : quod fi poft aures fiat cum lacte titimaloru aut cátaridibus : et diu ap tum teneatur expurgat caput a multa humiditate . Ab extra ét fterna tamenta applicantur . Ab extra fuffumigia : que fi in camera fiät erüt utilia . Ab itra át cóferüt hec.fticados.maiorana.nuxmufcata gari ofili.buglofa pulcherime confert ideo in uafe Vini poni debent cias fafficuli . Zinziber eft nobile fiue códitu bis in ebdomoda aut ter ie iuno ftomaco accipiat : et horis quatuor ieiunet poft ipfü : fiueét nó có ditú mafticet : et igluciar.thus mafculú albu deuoratú itegre pcipuu eft . Ita ut fi zfnziberis thuris an.3.i.deuores : et fupra ipfu dor ! mias plurimum confert . Mirabulani quoc chebuli conditi fi om ! ni ebdomoda unius pulpá edas ieiuno ftomacho : et horis quattuor poft ipfum iciunes . Sifimbrium etiam cófert.et eft herba orti fcla rea ; et ortina : et filueftris : que dicitur gallitricum . gami edere : et pulegium : et accorus : qui eft de precipuis . Turtur auis mire cô fert ; et mirius caput upupe . Solent etiá fieri unguenta ad illi ! niendum multa : Verum hoc eft precipuum . R. radicum buglofe et fumiterrs an.2.iiii.radicum ruthe 2.ii.in umbra prius ficcata fubtiliffime terrätur , fucci gallitrici.fucci eufragie , fucci berbene an.2.iiii.medulle anacardı.2.i.tefticulorú caftrati biénalisz.i.li gue auts.3.it.piguedinis urfi : et medulle fpatule dextre ei ' aut fal té offis illius fpatule exficcati . mifce oia in fartagine : et fiat angu entú : quo pofterior pars et capitis pulfus ter in anno inungant uere.f.byeme : et aurúno.alid pcipuu . Recipe gumi edere.2.i.ter bentine lote in uino decoctionis accori libras duas : florü anthos et faluie et betonice.an.2.ii.fe . florú edere.2.ii.falifgéme.3.iili . pinguedinis urfi antiquate libr.fe.maiorane camomille.an.2.ii . omnia mixta diftilentur : et quod diftilatum eft in uafe uitrea bene obturer : et cum mufco aromatizetur : et fiat ut de priore liniméto Guido pater meus fic defcripfit Recipe oleí philofophoru mel fue libr.iii.olei antiquiffimi oliuarum : aut fi non habetur fit fubli matum : olei de alchanna an.libr.ii.piuguedinis talpe et muftelle eturfi an.2.ii.caftorei.3.iii.fucci accori libr.tili . fuccci anthos : fucci betonice an.libr.fe. fucci gallitrici et ciperi an . 2.iiii.malua tici libr.if.aque uite libr.mediam.buliant omnia lento igne ufe ad aliquá cófumptióem : poftea impone hec. Recipe laudani.3.1 . fe . nncifmucate . 2.fe.macis gariofilorú : cuforbii : omnium pipú an.3.ii.et pifta omnia et impone et repóc omnia fimul in uafe be ne claufo per dies.xxx . poftea at impone in alembico et diftiles : et uidetur : quia quod ultimo exit eft fortius ; et callidius: hoc un guentum profecto eft efficax : quo tépora : et pofterior pars cerebri perangitur : Verum prefupponit bonam euacuationem et regimé bonú in hyeme fieri poteft femel in ebdomoda : quádo mane uis caput lauare.in eftate fufficit femel in menfe . Inueni autem : qp fel leopardi mirabile eft , Verum experiri non potui ; quia nó potui ha  bere . Per os auté conuenit inter phlilofophos cófectio anacar dina : q confert obliuioni et caniciei ante horam : et morphee et ba ras : Rafis libro diuifionum duas ponit defcriptiones ; Verum Me fue in fumma tertia rubrica de imminutione memorie defcribit fic Mirabulanorum : chebulorum : indorum : belliricorum ; emblicoru an.2.iii.piperis: macropiperis : ollibani : zinziberis : ifopi ficces accori : fpice ; ciperi : mellis anacardi.an.3.v.mellis apum qtum fufficit : dofis apud rafim eft ficut iuiuba : et Mefue in antidotario diftinctione prima multum uariat eam . Addit.n.beduft.3.11.cofti anacardi zuchari tabarzet.burungi.baccaru lauri an.3.vi.cipe / ri.3.iiii.et dofar.3.ii.cum aqua feniculi et apii : et dat poft fex men fes . fed caueat fummens a labore.ira et ebrietate . fimilem defcril ptionem omnino ponit Auicena . quinto canone fumma prima tra ctatu tertio capi.xxv.et ferapio ponit aliam tranflatá ut dicit a Sal lomone : ponit aliam : et Rafis nono almauforis . Verum fcriba rem magis tutam : et ad memoria maioris efficacie : precedentibus rebus prefcriptis obferuatis canonibus et eft placida ufui . Recipe nucis mufcate : gariofilorü : zinziberis : oium piperú an . 3.ii.fc. Juniperorum.2.fe.ipericonts : corticum citri : florum anthos : bafi liconis maiorane : mente : pullegii : bacharum lauri : calamenti : fpil ce : xiloaloes : cubebarum cardamomi calami aromatici : fticados : an.3.i.thuris mafculi.2.i.camedreos : camepitheos : melegete : ma cis.an.3.i.fe , accori.M.i.fe.origani : ifopi ficce : ruthe gartofilate ariftologie utriufq3 : peonie : cubebarum : caffie lignee : pollipodii t fquinanti : celidonie : agrimonie : pimpinelle.diptami : tormentilles fcabiofe : maratri : anifi : cimint : fifellcos : nafturcii : an .. i . tiriace antique.2.i.aque uite glorificate fecundu artem : quá cap.de aqua fuite fcripfimus ; aut faltem fit ex bono uino : et quater diftillata : Recipe eius libr.viii : et impone omnia predicta bene piftata : et cri brata : poneq ; in uas uitreum claufum : et fine per dies.xl. fermen tari : poftea autem in alembico uitreo infundatur.nafus qe bene lu tetur cum recipiente ne odor euaporet : et quater diftilletur : cam femper remittendo fuper feces fuas : nifi qp in quarta diftillatione addatur omnium mirabolanorum anacardorum an.3.i.fc. pift V.holidariur hingeol bene ; et mifce : et fine : ut per dies fex quiefcant : poftea diftiletar primo lento igne : poftea paulatim fortiore : uidebis autem ter colo rem cómutare : primo.n.erit ut aqua : poftea fubcitrina : poftremo aucto ualde igne fiet citrina : decet poftea : ut ambra : et mufco aro matizetur : aqua prima crit remiffior fecunda : et erit pro mcipien / tibus et pro eftate ; fecunda etiam remiffior a tertia : Modus ac cipiédi eft : ut bis in feptimana accipiatur coclear unu in fero fine cena aut mane ftomacho uacuo : et ieiunetur poft horis fex : fi etia cu ea illinias tempora et cellam memorie facit mirabilia : et fi.n. Auicenna prima tertii tractatu primo cap.xxviiii.dixerit non effe fupra illam partem ponenda epithimata propter priuationem com anffurarum : fed fupra coronalem : tamé de frigidis loquebat : que non penetrant ; et obfunt nuce : calida autem : et tam fubtilia pene trant : et non obfunt nuce : qq non fit negandum quin etiam col ronali imponi debeant . Solemnis quoqs eft canon : ut quando fufficiéter cerebrum erit exficcatum ibi fiftamus : ne in difcrafiâ ficcam precipitemur : que eft infortunatior : q humida : ymo melius eft infra fubfiftere q cerebrum exquifitiffime exficcare . Caue atqs qui hiis utitur ab ira labore repletione : et coitu : ac etiam niff prius facta cuacuatione fufficienti . Nemo fupra ipfam aquam prefumat . eius proprietaté expertam de memoria nullus dubitet habet et alias : uirtutem regitiuam totius corporis mirabiliter forti ficat et ea propter uitam prolongat fic : ut quidam ob eius ufum cl . anos incolumis exegerit : bonum efficit colorem . frigidos op pugnat morbos : puftulam malam necat : et omnes morbos ex hu morum putredine caufatos fanat : et precipue quartanam : paralifi et fpafmo confert : fanat nefreticos . Cum hiis tamen iuuamé ! tis habet et nocumenta : quia calidum epar : et caput habentibus ex hiberi caute debet.foleo et res uariis membris appropriatas impo nere : et ad corum morbos propinare et feliciter : Verum in meme ria nutrienda atq3 augenda mira res eft : fed colericis : exercitatis : et in eftate et regione calida cum fapientia exhibeatur . Ita ut epar epithimate cotéper: qd tamé ftate plectoria epithimari no debet : us xiii.tertii ; fed et aqua ; ut diximus in plectoria exhiberi no debes CLaudauit Auicena dyambram : alii uero utrüp dyamufcum : dulcem uidelicet et amarum . Ego aut foleo fic ordinare . Recipe ra dicum accori incifarum : ut raffanus.libr.ii.omnium piperú zinl ziberis an.3.iii.fe.thurif mafculi.2.fe. nucif mufcate : gariofilol rum an.3.i.pifta omnia : et cu melle apum cófice . Accipiat omni fero rotulas duas anteq in lectu uadar . Si tamen addiicias fpecies dyambre : fi et mufcum apponas non crút inutilia . Hec hactenus fufficiant de cura eius : que a frigiditate et humiditate procedunt : Illa autem quam efficit ficcitas digeftione.euacuatione. conforta tione.humectationeq perficitur : que omnia quidem copiofius a fa pientibus medicis in fuis libris tradita funt . Neq3 egent : ut hoc loco fcribantur : prefertim cum fint rariffima ; et uix nifi in fene cé perta . Seruentur igitur modi quos diximus : nifi q cu rebus fiát proportionatis :. I aus fit Xpo Iefu deo noftro cius q3 intemerate matris Maric FINIS . 13:19 10 Libellus de omnibus ingeniis augede memorie foeliciter explicit Impreffum Bononiae per me Platonem de benedictis ciué Bono nienfem Regnante Inclyto Principe.d.d.IohanneBentiuolo fel aido áno incarnatois dominice Mcccclxxxxi.die , xxiiii , Ianuarii De omnibus ingeniis augendae memoriæ, Bologna. Carrara.